Uitvoerings- en handhavingsbeleidsplan Omgevingsrecht 2025 – 2028 gemeente Tiel

De omgevingsanalyse beschrijft welke invloed interne en externe factoren hebben op ons werk. Het gaat over de relevante trends en ontwikkelingen die ons werk de komende beleidsperiode kunnen beïnvloeden. De omgevingsanalyse begint met een terugblik op de eerdere VTH-taakuitvoering. Daarna volgt een gebiedsanalyse en de bestuurlijke ambities van de gemeente Tiel. Vervolgens bespreken we de impact van de juridische, maatschappelijke en organisatorische ontwikkelingen op de VTH-werkzaamheden.

Terugblik

Wij hebben recent gewerkt aan een sluitende beleidscyclus. Dit document is hier een onderdeel van. In de vorige beleidsperiode was de beleidscyclus nog niet compleet. Met dit vernieuwde VTH-beleidsplan gaan we de BIG-8 cyclus volledig borgen. Zo kunnen we systematisch de voortgang monitoren en waar nodig bijsturen.

In dit VTH-beleidsplan zijn meetbare doelen opgenomen. Deze worden jaarlijks verder uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma, in lijn met de procescriteria van het Omgevingsbesluit. Het doel van het VTH-beleidsplan is om ons team voldoende houvast te bieden, terwijl we ook flexibel in kunnen blijven spelen op de behoeften van onze inwoners.

Gebiedsanalyse

De gemeente Tiel is een eigentijdse kleurrijke Hanzestad in het centrum van de Betuwe. Als een van de tien oudste steden in Nederland heeft Tiel een rijke historie. De gemeente Tiel is onderdeel van de regio Rivierenland. Tiel heeft een mooie ligging in de natuur, direct aan de Waal (inclusief Natura-2000 gebied Uiterwaarden Waal) en het Amsterdam-Rijnkanaal. Buiten de stad omvat de gemeente Tiel ook een prachtig buitengebied met de dorpen Wadenoijen, Kapel-Avezaath, Zennewijnen en een klein deel van Kerk-Avezaath.

In vergelijking met de rest van de regio Rivierenland heeft Tiel een duidelijk stedelijk karakter. Zo heeft Tiel een hoge bevolkingsdichtheid, meer (sociale) huurwoningen, kleinere woningen en relatief korte afstanden tot voorzieningen. Met ruim 42.000 inwoners is Tiel een van de grootste gemeenten uit de regio. Daarnaast heeft Tiel de bestuurlijke wens om te groeien en zo bij te dragen aan de landelijke woningbouwopgave. De centrale ligging en goede verbinding met het Nederlandse wegennetwerk via de A15 en A2 biedt Tiel veel economische kansen. Zo is Tiel aantrekkelijk voor de vestiging van bedrijven. Met ongeveer 3000 ondernemingen verspreid over de bedrijventerreinen Medel, Kellen en Latenstein heeft de gemeente Tiel momenteel het grootste areaal aan bedrijventerreinen in Midden-Nederland. Daarnaast draagt het gunstig gelegen kantorenpark Westroijen ook bij aan de hoge werkgelegenheid.

De kracht van Tiel als centrumgemeente van de Betuwe is helder. Veel bewoners uit omliggende gemeenten komen hierheen om te werken en gebruik te maken van onze voorzieningen. Er woont een grote groep internationale medewerkers in Tiel die werken bij de verscheidene bedrijven en in de landbouw. Daarnaast heeft Tiel veel voorzieningen die een regionale functie hebben. Denk hierbij aan het ziekenhuis Rivierenland en het bijzonder en voortgezet onderwijs. Maar ook culturele voorzieningen zoals de schouwburg en filmtheater Agnietenhof, cultuurgebouw Zinder en het winkelgebied.

Bestuurlijke ambities

In het Coalitieakkoord ‘’Samen door… Een krachtige toekomst voor Tiel’’ staan de belangrijkste doelen voor de bestuursperiode 2022 – 2026 beschreven. Overkoepelend wordt er ingezet op het realiseren van een schone, aantrekkelijke en zorgzame gemeente. Het akkoord bestaat uit vijf hoofdthema’s: Leefomgeving, Vitale Stad, Mens & Samenleving, Inwoners en Financiën & Bedrijfsvoering. Het is belangrijk dat we rekening houden met de uitgesproken ambities en doelen uit dit coalitieakkoord, evenals het coalitieakkoord dat na de volgende gemeenteraadsverkiezingen zal worden opgesteld.

Juridische ontwikkelingen

Omgevingswet

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden. Deze wet bundelt en moderniseert de wet- en regelgeving op het gebied van bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De implementatie van de Omgevingswet is maar net begonnen en zal nog jaren duren. De omgevingsvisie en het omgevingsplan worden nu ontwikkeld. Wij blijven hierbij betrokken om te zorgen dat een goede uitvoerbaarheid gewaarborgd blijft.

Met de Omgevingswet ligt er meer nadruk op participatie en betrokkenheid van burgers. Dit betekent dat we belanghebbenden actief betrekken bij besluitvorming en hen informeren over projecten en vergunningen. De veranderingen onder de Omgevingswet hebben een grote impact op ons werk. Door flexibel in te spelen op de nieuwe eisen en uitdagingen, willen we onze dienstverlening aan inwoners en bedrijven blijven optimaliseren en waarborgen.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

De Wkb is eveneens op 1 januari 2024 in werking getreden. De technische beoordeling van bouwwerken wordt nu uitgevoerd door private partijen en niet meer door de gemeente. Voorlopig geldt dit alleen voor nieuwbouwwerken met een laag risicoprofiel (gevolgklasse 1), zoals eenvoudige bouwwerken en grondgebonden woningen. Wij ontvangen voor deze activiteiten wel meldingen. De gemeente blijft binnen het stelsel van private kwaliteitsborging namelijk bevoegd gezag voor de handhaving.

Vanaf 1 juli 2025 geldt de Wkb ook voor verbouwingen uit gevolgklasse 1. Na een meerjarige evaluatieperiode volgt later mogelijk gevolgklasse 2 en 3. Hoe wij omgaan met de Wkb staat in bijlage 2 en 3.

Maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkelingen

De gemeente staat voor een aantal belangrijke maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen hebben grote invloed op ons werk. Om goed in te spelen op de veranderingen, is een brede en integrale aanpak nodig. Zo kunnen we beter inspelen op wat er nu en in de toekomst van ons gevraagd wordt.

Duurzaamheidsopgave

De verduurzaming van de leefomgeving heeft impact op onze werkzaamheden. Er is vooral aandacht voor het verminderen van hittestress, vergroening, en het gebruik van duurzame energie. De gemeente Tiel wil in 2050 energieneutraal zijn en heeft voor 2030 ook ambities gesteld. Zo werkt Tiel mee aan de Regionale Energiestrategie en houdt het zich aan het Gelders Energie Akkoord.

Om inwoners en bedrijven te ondersteunen bij duurzame initiatieven, heeft de gemeente Tiel in samenwerking met de regio Rivierenland het energieloket opgericht. Hier vindt men informatie over duurzaamheidsmaatregelen, subsidies en leningen. Ons Omgevingsloket helpt inwoners en bedrijven bij aanvragen van een subsidie of lening. Verder biedt de Omgevingswet nieuwe kansen om duurzaamheid en klimaatadaptatie via regelgeving te stimuleren. Dit vraagt om een integrale aanpak binnen VTH en goede afstemming met beleid.

Ambities bruisende binnenstad en haventerrein

De gemeente Tiel wil de aantrekkingskracht van haar binnenstad te vergroten. Het doel is een compact en gezellig centrum met winkels, horeca, de weekmarkt en vele evenementen. Daarnaast werkt de gemeente aan een kwaliteitsslag van haar binnenstad. Er wordt ingezet op vergroening, het opknappen van historische steegjes, het vernieuwen van de riolering en het autoluw maken van enkele straten. De gemeente wil ook meer profiteren van het toerisme over de Waal. Het haventerrein wordt daarom ontwikkeld. Dit omvat een aanmeerlocatie voor cruiseschepen, een nieuw appartementencomplex en een betere wandelroute naar de binnenstad. Deze ambities gaan impact hebben op onze werkzaamheden.

In de binnenstad worden al relatief veel evenementen georganiseerd. Echter zal dit nog verder gaan uitbreiden, vooral bij het horecaplein. Daarnaast vergt het in goede banen leiden van de ontwikkelingen in de binnenstad en bij het haventerrein extra aandacht.

Erfgoedbeleid

Tiel is een bijzondere stad met een rijke geschiedenis. Echter is dit door het bombardement in 1945 soms moeilijk te herkennen. Daarom is het extra belangrijk om het bestaande erfgoed te beschermen. Om haar historische karakter te behouden heeft de gemeente Tiel in 2019 het beleidsplan ‘Erfgoed in Balans, Tiel is viel, Erfgoedplan 2019 - 2023’ vastgesteld. In 2025 wordt een nieuw erfgoedbeleid opgesteld, waarin handhaving een nadrukkelijke focus krijgt. Bovendien hebben we nu een behoorlijke lijst met nog niet aangewezen gemeentelijke monumenten, beeldbepalende panden en beschermde stadsgezichten. Het heeft een hoge prioriteit om dit spoedig op te pakken.

Verder zijn er landelijke ontwikkelingen op het gebied van erfgoedbeleid waarmee de gemeente Tiel aan de slag gaat. Dit betreft de verduurzaming van monumenten, waardering van jonger erfgoed en het integraal meenemen van erfgoed in herbestemmingsprojecten. Ook wordt industrieel erfgoed steeds belangrijker, wat kansen biedt gezien de rijke industriële geschiedenis van Tiel als Hanzestad.

Woonveiligheid

Het waarborgen van een veilige leefomgeving voor al onze inwoners is voor ons van groot belang. Daarnaast moet de gemeente voldoen aan de wet- en regelgeving voor goede en legale huisvesting. We controleren dit proactief door middel van onaangekondigde huisbezoeken en (avond)controles bij woningen waar zich mogelijk onveilige situaties voordoen. We kijken hierbij naar het gebruik van het pand en de brandveiligheid. Bij overbewoning, illegale bewoning en andere onveilige woonsituaties grijpen we in als er sprake is van directe risico’s. Er is ook een huisvestigingsverordening vastgesteld die zich richt op het voorkomen van onvergunde ‘verkamering’ van woningen.

Het controleren op illegale en onveilige bewoning vraagt de nodige capaciteit van ons. We werken voortdurend aan een structurele aanpak om veilige en legale woonsituaties te garanderen, vooral voor de arbeidsmigranten en kwetsbare groepen. Voor het waarborgen en verbeteren van woonveiligheid hebben we in dit beleid een doelstelling opgenomen, beschreven in hoofdstuk 2, doelstelling 4.

Ondermijning

De aanpak van ondermijnende activiteiten is een thema dat steeds belangrijker wordt. De gemeente gebruikt de Wet Bibob om de integriteit en betrouwbaarheid van aanvragers en vergunninghouders te controleren. Het team veiligheid en handhaving voert deze taken voornamelijk uit. Vanuit het bestuur is een integrale aanpak gewenst en daarmee samenwerking tussen team veiligheid en team vergunningen. Hoe deze samenwerking eruitziet, wordt met beide teams opgepakt. Deze samenwerking kan plaatsvinden op bijvoorbeeld de Bibob-toets en het tegen gaan van ondermijning.

Bij ondermijning voorzien we een groeiende inzet tegen ondermijning door middel van integrale controles met ketenpartners, zoals de arbeidsinspectie, de belastingdienst, het RIEC, de Omgevingsdienst Rivierenland, de politie en het OM. Wij nemen hierin geen leidende rol, maar spelen wel een belangrijke ondersteunende rol. Meer informatie over het thema ondermijning staat in het Integraal Veiligheidsplan Tiel 2023 - 2026.

Opvang en huisvesting van vluchtelingen

De opvang en huisvesting van vluchtelingen vraagt vaak extra aandacht. Het is een maatschappelijk en politiek gevoelig thema dat goede communicatie met betrokken partijen vereist. Daarom vraagt dit thema om een integrale aanpak. Aanvullend kan de zoektocht naar geschikte opvanglocaties leiden tot meer vergunningsaanvragen.

Organisatorische ontwikkelingen

Integraliteit van werken

We werken aan diverse ontwikkelingen die ons werk beïnvloeden. Een belangrijk doel is om een meer integraal te werken. Dit helpt om ons weloverwogen keuzes te maken en zorgt voor samenhang in het beleid. Hiervoor is een goede afstemming nodig met de andere teams binnen de gemeente en onze ketenpartners. Dit vraagt soms om aanpassingen in onze processen en werkafspraken. We willen de interne samenwerking versterken en de invoering van de Omgevingswet benutten om dit verder te ontwikkelen. Instrumenten zoals de intake- en Omgevingstafel zijn voorbeelden van hoe er meer samengewerkt kan worden.

Digitalisering processen

Het huidige VTH-zaaksysteem is opnieuw ingericht om aan de eisen van de Omgevingswet en de Wkb te voldoen. Vergunningverlening verloopt nu volledig digitaal via dit vernieuwde systeem, en voor toezicht en handhaving wordt dit ook het systeem waarmee gewerkt wordt. De herinrichting vergt nu veel tijd en aandacht, maar zal uiteindelijk leiden tot meer efficiëntie en betere sturingsinformatie. Verder is er al flinke vooruitgang geboekt in het digitaliseren van de processen voor ons team, al blijven er op dit gebied wel nog belangrijke stappen te zetten.

De vorm en inhoud van onze dienstverlening zijn voortdurend in verandering door de wisselende wensen vanuit de maatschappij en de veranderende eisen aan dienstverlening. Daarom is het project ‘excellente dienstverlening’ een doorlopend proces waar wij tijd en inzet aan blijven geven.

Capaciteit en krapte op de arbeidsmarkt

Capaciteit is schaars. Het team bestaat uit vaste medewerkers en wordt ondersteund door inhuur. Een probleem dat zich in deze beleidsperiode kan gaan spelen is het met pensioen gaan van onze ervaren collega’s. Het is een uitdaging om de kennis en kunde te borgen in de vorm van vervanging. Daarnaast is het een uitdaging om aanvullend personeel te vinden. Met name wanneer de huidige capaciteit de werkvoorraad niet aan kan of wanneer er ontwikkelingen spelen die direct moeten worden opgepakt. Dit komt door een landelijke krappe arbeidsmarkt op gebied van VTH. Het wordt steeds uitdagender om gekwalificeerd personeel te vinden, wat de werkdruk op het huidige team verhoogt. Dit heeft een impact op onze werkzaamheden en prioriteiten. Dit maakt het lastig om alle taken op de gewenste manier uit te voeren. Daarom zoeken we naar creatieve oplossingen, zoals het herverdelen van taken en het stellen van prioriteiten en het inzetten van tijdelijk personeel. Onze capaciteit is dus fragiel en er moeten structurele oplossingen komen.

Voor de uitvoering van VTH-taken is het belangrijk om een duidelijke missie te hebben. Deze missie geeft richting aan en helpt ons om samen te werken aan gemeenschappelijke doelen. De visie zorgt er voor dat al onze acties goed op elkaar afgestemd zijn en bijdragen aan wat we willen bereiken. In dit hoofdstuk beschreven we hoe we onze missie en visie in de praktijk brengen. Dit doen we door de missie en visie te vertalen naar meetbare doelstellingen. Deze doelstellingen dragen bij aan het bereiken van onze overkoepelende doelen gedurende de komende periode.

Onze missie, visie en doelstellingen zijn gebaseerd op bestaande strategische documenten zoals de Structuurvisie Tiel 2030, het Coalitieakkoord 2022-2026 ‘’Samen door… Een krachtige toekomst voor Tiel’’ en de startnotitie Omgevingsvisie ‘’Typisch Tiel’’. Bij het opstellen van het VTH-beleidsplan is aansluiting gezocht bij de bestaande kernwaarden en uitgangspunten van de gemeente Tiel die in de hierboven genoemde documenten zijn opgenomen. Daarnaast hebben we informatie opgehaald uit ambtelijke werksessies.

Missie en visie

Onze missie

Onze visie

Doelstellingen

De missie en de visie hebben wij vertaald naar vijf doelstellingen. Allereerst zetten we per doelstelling neer wat we willen bereiken. Vervolgens geven we aan welke hoofdactiviteiten we hiervoor gaan uitvoeren en wat het gewenste resultaat is (wanneer tevreden). De doelstellingen zullen elk jaar in een uitvoeringsprogramma worden uitgewerkt in specifieke activiteiten. Deze activiteiten nemen we op in de monitoringstool, waarbij we een planning vaststellen en benoemen wie de verantwoordelijke(n) zijn voor deze acties. Op deze manier maken wij de doelstellingen concreet en haalbaar.

Doelstelling 1: Zorgen voor een sluitende VTH-beleidscyclus

• •

  Wat: Wij zorgen ervoor dat de VTH-beleidscyclus in onze processen en werkwijzen zijn geborgd.

• •

  Hoe:

  • 1.

    We hebben een actueel VTH-beleidsplan en leveren elk jaar een jaarverslag en uitvoeringsprogramma op.

  • 2.

    Wij monitoren de VTH-taken met een VTH-zaaksysteem dashboard.

  • 3.

    Elk jaar controleren en evalueren wij de voortgang van de beleidsdoelstellingen. Per jaar wordt hiervoor tijdig een jaarverslag en uitvoeringsprogramma opgesteld.

• •

  Wanneer zijn we tevreden?

  • 1.

    Het IBT Gelderland beoordeelt ons met ‘groen’ op het onderdeel Omgevingsrecht, wat betekent dat we voldoen aan de wettelijke vereisten.

  • 2.

    Per jaar wordt er voor 1 februari een uitvoeringsprogramma vastgesteld en voor 15 juni het jaarverslag over het voorgaande jaar vastgesteld.

  • 3.

    Het VTH-zaaksysteem genereert complete en betrouwbare informatievoorziening.

Doelstelling 2: Werken volgens de geest van de Omgevingswet en Wkb

• •

  Wat: Wij hebben de Omgevingswet en Wkb geïmplementeerd en geborgd in de VTH-werkzaamheden van de afdeling Leefomgeving.

• •

  Hoe:

  • 1.

    Wij vertalen de Omgevingswet en Wkb naar de dagelijkse praktijk van onze VTH-taken.

  • 2.

    Wij implementeren de Omgevingswet en WKb in onze werkprocessen en werkafspraken. Deze werkafspraken worden gemaakt binnen ons eigen team en met betrokken teams.

  • 3.

    Wij brengen de structurele financiële effecten van de Omgevingswet en Wkb op de begroting van VTH in kaart.

• •

  Wanneer zijn we tevreden?

  • 1.

    Wij hebben alle processen horend bij de nieuwe wet- en regelgeving beschreven in Engage en als dit van toepassing is ook ingericht in het zaaksysteem.

  • 2.

    Het VTH-zaaksysteem is ingericht om te kunnen werken volgens de Omgevingswet en Wkb.

  • 3.

    De werkprocessen van vergunningverlening zijn efficiënt en integraal ingericht in relatie tot het vooroverleg, de omgevingstafel en de adviescommissie omgevingskwaliteit.

  • 4.

    De structurele financiële effecten van de nieuwe wet- en regelgeving zijn in kaart gebracht en verwerkt in de legesverordening en begroting.

Doelstelling 3: Versterken interne samenwerking voor geharmoniseerd en uitvoerbaar beleid

• •

  Wat: Wij versterken de samenwerking met andere teams en afdelingen ten behoeve van een geharmoniseerd en uitvoerbaar beleid.

• •

  Hoe:

  • 1.

    Wij maken afspraken met de relevante interne teams over onze betrokkenheid bij het opstellen of wijzigen van beleid. Dit geldt alleen voor beleid dat taken voor het team vergunningen bevat.

  • 2.

    Wij maken afspraken met de relevante interne teams over onze betrokkenheid bij het opstellen van het omgevingsplan.

• •

  Wanneer zijn we tevreden?

  • 1.

    Wij zijn betrokken geweest bij elk nieuw en gewijzigd beleid waarin VTH-taken worden benoemd.

  • 2.

    Wij hebben dit nieuwe of gewijzigde beleid getoetst op de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid.

  • 3.

    Er is een structurele samenwerking met beleid opgezet voor het vaststellen van regels in het omgevingsplan die betrekking hebben op de VTH-werkzaamheden.

Doelstelling 4: Verbeteren van de (woon)veiligheid

• •

  Wat: Wij verbeteren de woonveiligheid in de gemeente Tiel.

• •

  Hoe:

  • 1.

    Wij houden proactief toezicht op onveilige woonsituaties.

  • 2.

    Wij zetten door op het uitvoeren van integrale avondcontroles en het doen van ambtelijke constateringen.

  • 3.

    Wij leveren een ondersteunende en actieve rol bijdrage aan nieuw op te starten integrale controles.

• •

  Wanneer zijn we tevreden?

  • 1.

    Wij hebben jaarlijks meerdere (avond)controles uitgevoerd. Hierbij constateren we dat de veiligheid en leefbaarheid van de gemeente vergroot is.

  • 2.

    Wij hebben proactief toezicht uitgevoerd, waarbij zichtbaar is gemaakt welke ontwikkelingen er binnen de gemeente spelen.

  • 3.

    Wij hebben buiten de ‘bekende adressen’ ook de minder bekende panden bezocht om hier onveilige woonsituaties tegen te gaan.

  • 4.

    Wij geven opvolging aan de uitkomsten van de integrale controles.

  • 5.

    De woonveiligheid wordt in 2029 door inwoners beter ervaren in vergelijking met 2024.

Doelstelling 5: Efficiënter werken binnen team vergunningen

• •

  Wat: Wij werken proces gestuurd met werkprocessen die bijdragen aan hogere kwaliteit, duidelijkheid en betere samenwerking binnen en buiten ons team.

• •

  Hoe:

  • 1.

    Elk werkproces krijgt een procesverantwoordelijke die wordt benoemd door de proceseigenaar.

  • 2.

    De werkprocessen worden jaarlijks geëvalueerd en geactualiseerd in Engage en, waar relevant, het VTH-zaaksysteem.

  • 3.

    De procesverantwoordelijke informeert betrokken collega’s over wijzigingen in het proces.

• •

  Wanneer zijn we tevreden?

  • 1.

    Wij zijn tevreden als iedereen bekend is met de processen.

  • 2.

    Wij zijn tevreden als iedereen de processen naleeft.

  • 3.

    De werkprocessen zijn up to date en afgestemd op de praktijk.

  • 4.

    Er is duidelijkheid binnen de afdeling wie waar verantwoordelijk voor is.

Waarom prioriteren wij onze werkzaamheden?

Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) zorgen ervoor dat regels in de leefomgeving worden nageleefd. Dit draagt bij aan onze missie van een veilige, gezonde en leefbare omgeving voor onze inwoners. Omdat we niet overal tegelijk kunnen zijn en beperkte middelen hebben, moeten we toezicht en handhaving effectief inzetten. Dit moet gebeuren waar slecht naleefgedrag de grootste impact heeft. Een zorgvuldige risicoanalyse en taakprioritering helpen hierbij. In dit hoofdstuk wordt de uitkomst van de risicoanalyse gepresenteerd en de taakprioritering die daaruit voort komt.

De risicoanalyse en taakprioritering gaan alleen over toezicht en handhaving. Bij vergunningverlening zit een natuurlijke prioritering in de werkvoorraad. Zo worden reguliere aanvragen met lage risico’s globaler en uitgebreide aanvragen diepgaander beoordeeld. Deze werkwijze resulteert in een goed beeld van het aantal uren dat gemiddeld aan een aanvraag wordt besteed. Om deze reden hebben we geen specifieke prioritering uitgevoerd voor de vergunningstaken, maar gerekend met de gemiddelde tijdsbesteding per type aanvraag en procedure.

Bij toezicht en handhaving is dit anders. Het is lastiger om te prioriteren op basis van de werkvoorraad en activiteiten. Bovendien geldt er een beginselplicht tot handhaving. Hierdoor kunnen we alleen in uitzonderlijke situaties afzien van handhaving, bijvoorbeeld wanneer de doelen niet opwegen tegen de kosten. Volgens vaste jurisprudentie biedt prioritering wel ruimte om niet-dringende zaken later op te pakken. Dit proces vormt dus een belangrijk onderdeel van de afweging om direct of op een later moment tot handhaving over te gaan.

Prioritering op toezicht & handhaving Omgevingsrecht

De prioritering voor toezicht en handhaving Omgevingsrecht is met een ambtelijke werkgroep tot stand gekomen. De methodologie hoe de prioritering is berekend, is te vinden in Bijlage 1: Uitleg risicoanalyse en prioritering. De kern is dat de onderstaande categorieën op basis van 4 criteria zijn gescoord. Daarnaast hebben we in de berekening de kans op het voorkomen van de overtreding meegenomen. Hieronder volgt een overzicht van de prioriteiten binnen onze toezichts- en handhavingstaken, gerangschikt van hoge naar lage prioriteit.

Werkwijze prioritair werken

Gezien onze beperkte capaciteit maken we keuzes in de inzet voor toezicht en handhaving op basis van bovenstaande prioritering. Hieronder is weergegeven welke werkwijze van toezicht en handhaving bij de betreffende prioriteit hoort.

Bij een lage prioriteit handhaven we zoveel mogelijk projectmatig of thematisch. Volgens onze prioritering geldt dit dus bij handhavingssignalen over illegale bouwwerken geen gebouw zijnde, toezicht op gevolgklasse 1 en Wkb-meldingen voor nieuwbouw. Denk hierbij aan schuttingen, schuren en toezicht bij de verbouwing van een huis. De prioritering kent wel de nodige flexibiliteit. Mocht er om een specifieke reden ergens opgetreden moeten worden, dan kan er meer prioriteit aan gegeven worden. Het uitvoeringsprogramma geeft ons de mogelijkheid om gebruik te maken van die flexibiliteit. Hierin geven we jaarlijks aan waar we ons gebiedsgericht (projectmatig) op gaan focussen. Als we niet direct handhavend optreden, dan krijgen de verzoeker en overtreder in de meeste gevallen eerst een waarschuwing. Later wordt de situatie dan alsnog opgepakt.

Bij middelgeprioriteerde categorieën geldt grofweg hetzelfde, al wordt hier wel direct gehandhaafd bij verzoeken om handhaving vanwege speciale omstandigheden.

Bij een hoog geprioriteerde categorie wordt meteen gehandhaafd volgens vaste werkwijzen en regels.

Beginselplicht tot handhaving

Voor handhaving geldt een beginselplicht tot handhaving. Het bestuursorgaan moet hierdoor altijd eerst beoordelen of handhaving in het specifieke geval wel of niet nodig is. Daarbij kijken we naar het belang van de overtreden regels, het algemene belang en de belangen van de verzoeker. Ook bij onderwerpen met een lage prioriteit in dit beleid moet deze afweging worden gemaakt. Een lage prioriteit is namelijk geen reden om automatisch af te zien van handhaving. Dit mag namelijk alleen in bijzondere omstandigheden.

Op Wkb-meldingen vindt steekproefsgewijs toezicht plaats. Hoe toezicht wordt uitgevoerd (voor zowel de steekproeven als technisch toezicht dat nog bij de gemeente belegd is), is opgenomen in bijlage 7: Beleid constructieve toets aanvraag en toezicht.

Om het naleefgedrag van inwoners en bedrijven te verbeteren en de kwaliteit van de leefomgeving te verhogen, hanteren we een aantal uitvoerings- en handhavingsstrategieën. Deze strategieën vormen de basis voor ons werk. Ze geven aan hoe we onze VTH-taken uitvoeren en helpen om onze doelen te bereiken, zoals toegelicht in hoofdstuk 2. De strategieën zijn aangepast aan de Omgevingswet en de Wkb. In de komende beleidsperiode monitoren en evalueren we de uitvoering van deze strategieën en passen ze aan indien nodig. Hoe wij dit doen staat in hoofdstuk 5. In bijlages 2 t/m 4 wordt per strategie verder ingegaan op de achterliggende werkwijzen.

Preventiestrategie

We organiseren de VTH-taken vanuit het idee dat duidelijke communicatie over regels leidt tot beter naleefgedrag. In Tiel zetten we actief in op preventie. De verantwoordelijkheid voor het naleven van regels ligt bij burgers en bedrijven. Maar wij helpen hen door helder uit te leggen en duidelijk te zijn over wat we verwachten. Door goede informatievoorziening aan de voorkant en zichtbare toezicht vergroten wij de bewustwording. Hierdoor zorgen we ervoor dat mensen begrijpen waarom de regels belangrijk zijn. Dit zal dan de naleving van wet- en regelgeving vergroten. Hieronder wordt de hiervoor benoemde strategie om overtredingen te voorkomen verder toegelicht.

• 1.

  Goede informatievoorziening in voorproces

• Onze focus ligt op het voorkomen van incomplete of onhaalbare vergunningsaanvragen. We stimuleren initiatiefnemers om zelf:

  • •

    Na te gaan of een initiatief vergunningsvrij is;

  • •

    Een goed uitgewerkte en volledige aanvraag in te dienen;

  • •

    Te komen tot haalbare aanvragen, zodat deze niet geweigerd hoeven te worden.

• Het Omgevingsloket en het vooroverleg zijn in dit proces de belangrijkste instrumenten. Beide instrumenten zijn ingericht om de initiatiefnemer te ondersteunen in de voorbereidende fase, met als doel om tot een complete en haalbare aanvraag of melding te komen.

• 2.

  Proactief en preventief

• Wij zetten sterk in op een proactieve en preventieve aanpak. We maken ons toezicht zichtbaar en communiceren duidelijk over de gevolgen van overtredingen. Wij handhaven consequent. Dit zorgt voor een reële kans op sancties. Dit zal mensen ontmoedigen om de regels te overtreden. Wij doen dit op deze manier omdat sancties op basis van bestuursrecht zich richten op het herstellen van wettelijke normen, niet alleen op het straffen. Daarnaast voorkomen we herhaling van overtredingen door intensieve nazorg. We voeren her-controles en zichtbaar toezicht uit nadat een overtreding is beëindigd. Hierdoor weten overtreders dat nieuwe overtredingen opnieuw bestraft worden.

• 3.

  Bewustwording en participatie

• Inwoners, bedrijven en organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor het naleven van de regels. Bewustzijn, betrokkenheid en draagvlak vergroten de kans op spontane naleving. Onze dienstverlening is daarom gericht op het goed informeren van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Daarnaast vragen we initiatiefnemers om in gesprek te gaan met omwonenden, bedrijven en organisaties die gevolgen kunnen ondervinden van hun nieuwe initiatief. Zo bevorderen we samenwerking en draagvlak.

• 4.

  Heldere en handhaafbare regelgeving

• Duidelijke regelgeving maakt het makkelijker om regels na te leven. Goede informatievoorziening zorgt ervoor dat inwoners en ondernemers beter bekend raken met de geldende wet- en regelgeving. Veel overtredingen ontstaan door een gebrek aan kennis over de regels. De gemeente Tiel zorgt ervoor dat informatie over regels, voorschriften, doelen en lokale richtlijnen eenvoudig toegankelijk is voor iedereen die plannen wil maken of aanvragen wil indienen. Dit doen we onder andere via het Omgevingsloket, waar inwoners en ondernemers terecht kunnen voor zowel algemene vragen als specifieke informatie.

Vergunningsstrategie

Met vergunningverlening wordt de basis gelegd voor een goede uitvoering. Een duidelijke vergunning stimuleert namelijk goed naleefgedrag en vermindert het aantal noodzakelijke handhavingsacties. Bij vergunningverlening werken we volgens de volgende uitgangspunten:

• 1.

  Klantgerichte dienstverlening

• We denken graag mee met initiatieven uit de samenleving. Samen met de initiatiefnemer kijken we naar de mogelijkheden. Ons uitgangspunt is hierbij altijd de ‘Ja, mits…’ gedachte, in plaats van ‘Nee, tenzij…’. Dit sluit aan bij de principes van de Omgevingswet. Met een integrale benadering werken we toe naar vergunbare aanvragen die voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Samen met inwoners, bedrijven, (keten)partners en collega’s dragen we bij aan een betere Tielse leefomgeving.

• 2.

  Duidelijke communicatie

• We zijn open en duidelijk in ons contact met inwoners en bedrijven. Initiatiefnemers worden aangemoedigd om hun plannen tijdig en zo volledig mogelijk in te dienen. Tijdens het gehele vergunningsproces helpen we door informatie, advies en begeleiding te bieden. Echter is de initiatiefnemer zelf verantwoordelijk voor goede aanvragen en waar nodig belanghebbenden betrekken. Onze rol is duidelijk uitleggen hoe de procedures werken, wat onze verwachtingen zijn, wat initiatiefnemers van ons mogen verwachten en welk resultaat wordt beoogd.

• 3.

  Risicogestuurd

• Bij vergunningverlening zit een natuurlijke prioritering in de werkvoorraad. Zo worden reguliere aanvragen met lage risico’s globaler getoetst dan uitgebreide aanvragen met hoge risico’s. Hier vindt waar nodig wel maatwerk plaats. De risicoclassificering die we hanteren is intern afgesproken. Hierdoor kunnen we alle aanvragen op een uniforme manier toetsen. Dit draagt bij aan de objectiviteit en eenduidige werkwijze van onze behandeling van aanvragen.

• 4.

  Hanteren van wettelijke termijnen

• Wij toetsen vergunningsaanvragen aan de geldende regelgeving. Uit de ingediende gegevens moet voldoende aannemelijk zijn dat aan deze regels wordt voldaan. Als dit niet het geval is, sturen wij een aanvullingsverzoek van ‘redelijke termijn’, zoals beschreven in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Wij hanteren in de meeste gevallen een termijn van 4 weken. Hiervan wordt in principe niet afgeweken, tenzij er zwaarwegende argumenten zijn. Bij de noodzaak van langdurige onderzoeken, zoals een BeSI-onderzoek (Beschermde Diersoorten Indicator) of een bodemonderzoek, adviseren wij om de aanvraag in te trekken. Verder houden wij ons voor het behandelen van vergunningaanvragen aan de wettelijke termijnen.

• 5.

  Samenwerking met ketenpartners

• Vraagstukken uit de leefomgeving effectief aanpakken vraagt om samenwerking. Soms zijn bijvoorbeeld meerdere overheidsorganisaties het bevoegd gezag. We dragen actief bij aan een goede samenwerking met onze partners, om zo de kwaliteit en veiligheid van de leefomgeving te waarborgen. Een integrale afstemming bij vergunningaanvragen bevordert namelijk de kwaliteit van onze adviezen. We maken hierbij gebruik van de intake- en Omgevingstafel. Verder vindt de uitwisseling van informatie plaats via de samenwerkingsfunctionaliteit (SWF).

Toezichtstrategie

Met toezicht controleren we in hoeverre initiatiefnemers zich aan de regels houden. Goed en zichtbaar toezicht leidt tot beter naleefgedrag. Voor toezicht hanteren we de volgende uitgangspunten:

• 1.

  Proactieve aanpak

• Onze toezichthouders zijn dagelijks actief aanwezig in de gemeente. Ze hebben veel contact met inwoners en ondernemers en weten goed wat er speelt. Dankzij de nauwe betrokkenheid zien we problemen vaak al vroeg aankomen. Hierdoor kunnen we tijdig maatregelen nemen en waar nodig de samenwerking met onze partners zoeken. Zo versterken we de leefbaarheid en veiligheid van de gemeente.

• 2.

  Gebiedsgericht en integraal

• Elke dorpskern en wijk van Tiel heeft haar eigen kenmerken, uitdagingen en prioriteiten. Onze toezichthouders werken daarom gebiedsgericht. Ze kennen de omgeving en mensen goed, en houden rekening met wat belangrijk is in een bepaald gebied.

• Onze toezichthouders werken ook integraal. Dit betekent dat we waar mogelijk verschillende taken combineren, samen met partners op pad gaan, en verder kijken dan alleen de activiteit die wordt gecontroleerd. Verder voeren we soms gericht toezicht uit op een specifiek thema en/of probleem vanuit bestuurlijke wensen of calamiteiten.

• 3.

  Informatie- en risicogestuurd

• Ons toezicht is gebaseerd op informatie en risico’s. We richten ons vooral op activiteiten met hogere prioriteiten. Op basis van de risicoanalyse (hoofdstuk 3) bepalen we deze prioriteiten. Dit geeft richting aan hoe vaak en hoe uitgebreid we controleren. Flexibiliteit is hierbij wel van groot belang. Als er specifieke zorgen of risico’s zijn, komen onze toezichthouders vaker langs, soms ook onaangekondigd.

• 4.

  Goed naleefgedrag stimuleren

• We vinden het belangrijk dat inwoners en bedrijven hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Tijdens controles leggen we de relevante wet- en regelgeving uit en geven we advies over wat er wordt verwacht. Hierbij geldt dat het naleefgedrag invloed heeft op de controlefrequentie. Wie de regels goed naleeft, wordt minder vaak door ons gecontroleerd dan wie dat niet doet.

Handhavingsstrategie

Handhaving vindt plaats wanneer aan het einde van het proces geen alternatieve oplossing gevonden kan worden. Bij het aanpakken van overtredingen hanteren we de uitgangspunten:

• 1.

  Uniforme aanpak

• Om uniformiteit in onze handhavingsaanpak te waarborgen, hanteren wij de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingsrecht (hierna: LHSO). Deze strategie helpt handhavers om overtredingen te beoordelen met een interventiematrix. Hierin wegen we als belangrijkste factoren de ernst van de overtreding en het gedrag van de overtreder. De matrix bepaalt welke maatregelen passend zijn. Daarnaast zorgt de LHSO voor goede samenwerking tussen handhavingspartners, zoals de politie en het Openbaar Ministerie.

• 2

  Beginselplicht tot handhaving

• In Nederland geldt een beginselplicht tot handhaving. In Tiel worden alle handhavingsverzoeken opgepakt, maar het tijdstip hangt af van de prioriteit. Bij (zeer) lage prioriteiten pakken we zaken soms pas op als er voldoende soortgelijke gevallen zijn, zodat ze als project worden afgehandeld. Zo voorkomen we dat individuele gevallen met een lage prioriteit ten koste gaan van handhavingsopgaven met een hogere prioriteit.

• 3

  Maatwerkoplossingen

• Bij handhaving treden we snel en doeltreffend op, met respect voor de situatie en de betrokkenen. We zoeken waar mogelijk naar constructieve oplossingen en maatwerk, rekening houdend met de persoon achter de overtreding. Op basis van de feiten bepalen we de meest geschikte aanpak en maatregelen.

• Ernstige overtredingen worden altijd gesanctioneerd, bijvoorbeeld wanneer:

  • •

    er direct risico is voor veiligheid of gezondheid;

  • •

    de overtreding onomkeerbaar is bij voortzetting (zoals een bouwstop);

  • •

    de ruimtelijke kwaliteit ernstig wordt aangetast;

  • •

    de overtreding in strijd is met de openbare orde of leefomgeving.

• 4

  Handhaving als sluitstuk

• Voor de gemeente Tiel betekent effectief optreden niet alleen handhaven, maar ook preventief werken. Bij handhavingsverzoeken en klachten zoeken we eerst in overleg naar oplossingen en stimuleren we inwoners om overtredingen zelf op te lossen. Samen zorgen we ervoor dat herstelmaatregelen snel worden uitgevoerd, terwijl we klachten serieus nemen en behandelen.

• Als het informele traject geen resultaat oplevert of er geen medewerking is, starten we het formele handhavingstraject. Hierdoor zorgen we ervoor dat de gewenste oplossing alsnog wordt bereikt.

In dit laatste hoofdstuk bespreken we de uitvoering van onze VTH-taken. In jaarlijkse uitvoeringsprogramma's en jaarverslagen beschrijven we onze samenwerking met VTH-partners, hoe we onze doelen monitoren en de regionale samenwerking vormgeven.

Organisatie en middelen

Financiële middelen

Voor de uitvoering van VTH-taken en het behalen van beleidsdoelen zijn financiële en personele middelen nodig. Het budget is vastgelegd in onze programmabegroting en geborgd via het jaarplan.

De komende beleidsperiode verwachten we een daling in inkomsten uit bouwleges, terwijl de werkdruk gelijk blijft. Dit mogelijke tekort zal moeten worden aangevuld uit de algemene middelen.

Personele middelen

Het Omgevingsbesluit stelt eisen aan de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken. Deze kwaliteitscriteria 3.0 bestaat uit drie inhoudelijke elementen, namelijk de procescriteria (Deel B), de eisen aan de kritieke massa (Deel C) en de competentieprofielen (Deel D). De procescriteria stellen eisen die er zorg voor dragen dat er een sluitende beleids- en uitvoeringscyclus ontstaat, zodat resultaatgericht gestuurd kan worden. Er worden ook eisen gesteld ten aanzien van vakmanschap voor de uitvoering van de VTH-taken. Zij beschrijven de minimale kwaliteitseisen op verschillende indicatoren. Deze indicatoren zijn opleiding, kennis, ervaring, frequentie van uitvoeren (aantal ‘vlieguren’) en menskracht. Er is hierbij onderscheid gemaakt tussen 28 verschillende deskundigheidsgebieden. De competentieprofielen beschrijven de benodigde rollen binnen de organisatie en de eisen voor het vervullen van deze rollen. Ons team moet aan deze kwaliteitseisen voldoen. Er kan wel gemotiveerd worden afgeweken. Het is belangrijk dat deze kwaliteitscriteria in acht worden genomen en middelen worden ingezet om hieraan te blijven voldoen.

Verordening uitvoering en handhaving (omgevingsrecht)

Wij zijn verplicht een verordening te hebben waarin de kwaliteit van VTH-taken wordt geborgd. In deze verordening is opgenomen welke eisen wij stellen aan de uitvoeringsorganisaties en of zij voldoen aan de kwaliteitscriteria en een motivatie wanneer zij daarvan afwijken. Op het moment is de vigerende verordening hiervoor de Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht gemeente Tiel 2016. Ons doel is om deze in de komende beleidsperiode te actualiseren onder de Omgevingswet.

Afstemming interne en externe partners

Goede samenwerking tussen de gemeente en haar partners is essentieel. Door gedeelde informatie en uitgangspunten leveren we betere adviezen en verbeteren we de klantbeleving. Afstemming zorgt voor een uniforme toetsing en een eenduidig optreden. Dit is vastgelegd in werkprocessen en afspraken, die regelmatig worden aangepast op basis van bestuurlijke keuzes in dit VTH-beleidsplan.

Strafrechtelijke handhaving stemmen we af met de politie en het Openbaar Ministerie. Als multidisciplinaire controles niet mogelijk zijn, werken we met signaaltoezicht: we melden relevante bevindingen aan andere bevoegde gezagen en wisselen informatie uit. Een overzicht van onze samenwerking met ketenpartners staat in bijlage 5.

Monitoring en evaluatie

Uitvoeringsprogramma

Jaarlijks wordt het VTH-beleidsplan uitgewerkt in een concreet uitvoeringsprogramma voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Het uitvoeringsprogramma bevat de werkvoorraad, prioriteiten, doelen, activiteiten en methoden op operationeel niveau en fungeert als actieplan voor het komende jaar. In de monitoringstool wordt vastgelegd welke acties dat jaar worden uitgevoerd om de voortgang van de doelen uit het VTH-beleidsplan over meerdere jaren te kunnen monitoren. Het uitvoeringsprogramma geeft ook aan hoe de (financiële en personele) middelen van dat jaar worden ingezet en vergelijkt deze met de beschikbare capaciteit en de werkvoorraad. Eventuele verschillen hierin worden geanalyseerd en kunnen leiden tot aanpassingen in het plan. Het uitvoeringsprogramma wordt naar de provincie (IBT) gestuurd en ter kennisname naar de gemeenteraad.

Evaluatie

Evaluatie is nodig om te beoordelen of het gevoerde beleid effectief is en of het beleid uitvoering geeft aan de gestelde prioriteiten en doelen. Jaarlijks rapporteren wij in het jaarverslag over de uitvoering van het vastgestelde uitvoeringsprogramma. Hierbij beoordelen we minimaal of:

• ▪︎

  Voorgenomen activiteiten uit het uitvoeringsprogramma zijn uitgevoerd;

• ▪︎

  De uitvoering van deze activiteiten uit het uitvoeringsprogramma heeft bijgedragen aan de voortgang van de beleidsdoelen uit het VTH-beleidsplan;

• ▪︎

  We het VTH-beleidsplan (mede op basis van bovenstaande) eventueel moeten aanpassen.

Een interne monitoringstool wordt gebruikt om de eerste twee punten te evalueren. De evaluatie wordt vastgelegd in een jaarverslag en gebruikt voor het uitvoeringsprogramma van het volgende jaar.

Periodiek, maar in ieder geval nadat een beleidsperiode is verstreken, wordt het VTH-beleidsplan geëvalueerd om te beoordelen of:

• ▪︎

  Vastgestelde beleidsdoelen uit het VTH-beleidsplan zijn bereikt;

• ▪︎

  De voorgenomen activiteiten zijn uitgevoerd;

• ▪︎

  Er aan de afspraken is voldaan met externe partijen.

Deze evaluatie kan de basis vormen voor nieuw op te stellen VTH-beleidsplan. Het geeft inzicht in de bijdrage van het uitgevoerde beleid aan de gestelde visie en doelen en het naleefgedrag. De gegevens kunnen aanleiding geven om de risicoanalyse aan te passen en doelen bij te stellen.