Permanente link
Naar de actuele versie van de regeling
http://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR742158
Naar de door u bekeken versie
http://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR742158/1
Strategisch economisch beleidsplan 2025-2035
Geldend van 01-07-2025 t/m heden
Intitulé
Strategisch economisch beleidsplan 2025-2035Samenvatting van het rapport ‘Economisch perspectief Terneuzen 2035; Terneuzen: grensverleggend in Europa’
In dit document presenteren we de economische visie en strategie van de gemeente Terneuzen. Het heeft als ondertitel Terneuzen: grensverleggend in Europa. Het is in april 2025 opgesteld door adviesbureau Birch in opdracht van de gemeente. Dit document bestaat uit twee delen. In deel I staat onze economische visie (doel) en een strategie (hoe). Die vormen de basis voor een aparte uitvoeringsagenda (wat). De uitvoeringsagenda staat in deel II. Samen vormen ze het Strategisch economisch beleidsplan van Terneuzen. We beschrijven de economie van Terneuzen aan de hand van zes thema’s: economische transities, ruimte voor werken en ondernemen, arbeidsmarkt, grensoverstijgende samenwerking, dienstverlening aan ondernemers en bezoekerseconomie.
1 Inleiding
Dit hoofdstuk beschrijft de aanleiding voor het opstellen van de economische visie en strategie. Grote transitieopgaven en economische uitdagingen vragen om een langetermijnvisie en een strategie. Hiermee versterken we de economie en bereiden we ons voor op de toekomst. De gemeente Terneuzen wil het bedrijfsleven ondersteunen, inspelen op (inter)nationale ontwikkelingen en trends, en haar eigen rol bepalen in het faciliteren en stimuleren van de economie. Het doel is om met een heldere visie en propositie duidelijkheid te geven over het economisch beleid en bij te dragen aan brede welvaart.
2 Economische uitgangspositie 2025
Dit hoofdstuk schetst de economische uitgangspositie van de gemeente in 2025. Het economisch DNA van Terneuzen kenmerkt zich door een sterke mix van industrie, logistiek en landbouw. De haven speelt een cruciale rol als één van de belangrijkste zeehavens in Europa. De haven trekt internationale handel aan en ondersteunt een grote industriële bedrijven in de chemie, de logistiek en steeds meer innovatieve bedrijven. Ondanks deze sterke basis staat de brede welvaart in Zeeuws-Vlaanderen, en met name in Terneuzen, onder druk. We zien uitdagingen op het gebied van gezondheid, voorzieningen, openbaar vervoer, sociale cohesie, onderwijs, arbeidsdeelname en milieu. Het ecosysteem voor ondernemerschap in Zeeuws-Vlaanderen behoort momenteel tot de minder sterke in Nederland. Dit komt vooral door een gebrek aan leiderschap op het gebied van innovatie en door een relatief laag aandeel hoger opgeleiden. De gemeente Terneuzen staat voor diverse economische transities op het gebied van grondstoffen en energie, die zowel uitdagingen als kansen bieden. Er is volop ruimte voor werken en ondernemen, maar er zijn beperkingen in beschikbare locaties. Ook zijn er uitdagingen op het gebied van netcongestie, arbeidsmarktkrapte en vergrijzing. De arbeidsmarkt is sterk gericht op industrie, logistiek en landbouw, met een relatief hoge werkgelegenheid. Maar de arbeidsmarkt kent ook uitdagingen zoals vergrijzing en een gebrek aan hoger opgeleid personeel. Grensoverstijgende samenwerking met diverse partners is essentieel om vraagstukken op regionaal niveau aan te pakken. De gemeente Terneuzen wil de bezoekerseconomie verder ontwikkelen door het centrum van Terneuzen en de andere kernen aantrekkelijker te maken en door te investeren in marketing en toeristisch-recreatieve producten. Ten slotte richt de gemeente haar dienstverlening aan ondernemers op het faciliteren van ondernemen door toegankelijk zijn, goede informatievoorziening en het benutten van subsidies.
3 Visie en ambitie 2035
Dit hoofdstuk beschrijft hoe Terneuzen er in 2035 uitziet als we de ambities realiseren. De visie is dat Terneuzen in 2035 een aantrekkelijke plek om te werken is, met een groeiende internationale bedrijvigheid in maritieme sectoren, logistiek, techniek en industrie. Het is ook een plek om te wonen, met verschillende woonwijken en betaalbare woningen, centraal gelegen in Zeeuws-Vlaanderen met veel werkgelegenheid en gastvrije inwoners. Daarnaast is Terneuzen een plek om te recreëren, met een gastvrije ontvangst, maritieme beleving, ruimte, levendige kernen en een rijke historie en landschap. De economische transities hebben geleid tot verduurzaming van de gevestigde industrie en kansen voor nieuwe innovatieve bedrijvigheid. Terneuzen speelt een leidende rol in CO2-reductie en de grondstoftransitie. Er is een juiste balans voor bedrijven, onderwijs, inwoners en bezoekers gevonden door ruimte te bieden aan innovatie, het transformeren en diversifiëren van bedrijventerreinen en het creëren van aantrekkelijke stads- en dorpskernen. De arbeidsmarkt is toekomstbestendig door het behouden en aantrekken van talent. Dit komt mede dankzij een sterk internationaal karakter en samenwerking met het bedrijfsleven en onderwijs. Grensoverstijgende samenwerking is effectief gebleken in het aanpakken van maatschappelijke opgaven en het versterken van de concurrentiepositie. De dienstverlening aan ondernemers is toegankelijk en ondersteunend, waarbij de gemeente een meer regisserende rol heeft aangenomen. De bezoekerseconomie hebben we verder ontwikkeld door het benutten van de unieke kenmerken van de gemeente en het investeren in recreatiemogelijkheden.
4 Strategie
Dit hoofdstuk beschrijft de strategie per thema om de economische visie werkelijkheid te maken. Voor economische transities zetten we in op een stimulerende en faciliterende rol in de energie- en circulaire transitie, met concrete acties gericht op elektrificatie, waterstof, efficiënt energiegebruik en CO2-afvang. De strategie voor ruimte voor werken en ondernemen richt zich op toekomstbestendige economie met duurzame groei en innovatie, diversificatie van bedrijventerreinen, ontwikkeling van campussen en broedplaatsen, aantrekkelijke stads- en dorpskernen, ondersteuning van de agrarische sector in transitie en stimulering van de ondernemerscultuur. De strategie voor de arbeidsmarkt is gericht op een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, stijging van de arbeidsproductiviteit, behoud van talent in de regio en een gezamenlijke aanpak voor het aantrekken van talent. De strategie voor grensoverstijgende samenwerking benadrukt de noodzaak van intensieve regionale en internationale samenwerking, met focus op grensoverstijgende, Zeeuwse en Zeeuws-Vlaamse samenwerking, en het bijdragen aan andere beleidsterreinen. De strategie voor dienstverlening aan ondernemers is gericht op het stroomlijnen van de dienstverlening en het op orde hebben van de zakelijke dienstverlening, waarbij de gemeente een meer proactieve en samenwerkingsgerichte rol aanneemt. Tot slot richt de strategie voor de bezoekerseconomie zich op het bevorderen van de toeristische aantrekkingskracht en het inzetten van recreatie ter bevordering van brede welvaart, door het profileren van unieke kenmerken, het verbeteren van het recreatieve aanbod en afstemming met onze beide buurgemeenten.
5 Bouwstenen en prioritering voor de uitvoeringsagenda
Dit hoofdstuk concludeert dat de beschreven bouwstenen per thema in deze economische visie en strategie richting geven aan de economische uitvoeringsagenda. Deze uitvoeringsagenda is een apart document dat concrete acties en projecten bevat. Samen vormen de economische visie en strategie en de uitvoeringsagenda het Strategisch economisch beleidsplan 2025-2035 van de gemeente Terneuzen. We werkten aan dit document in de periode september 2024 tot en met mei 2025.
Economisch perspectief Terneuzen 2035 Economische visie en strategie van de gemeente Terneuzen Terneuzen: Grensverleggend in Europa
1 Inleiding
Aanleiding
Op dit moment komen er grote transitieopgaven en economische uitdagingen op ons af. Ze vragen om een langetermijnvisie op de lokale en regionale economie. En om een strategie: hoe kan onze economie bijdragen aan het verwezenlijken van die visie? Een economische visie en strategie maken duidelijk op welke manier wij ons als gemeente willen inzetten om onze groeiambitie waar te maken. We laten zien hoe we willen inspelen op (inter)nationale ontwikkelingen en trends.
Het vraaggericht ontwikkelen van een langetermijnvisie en strategie sluit aan op onze eigen ambitie. We willen meehelpen om onze economie sterker te maken, klaar voor de toekomst. We vragen aandacht voor ons bedrijfsleven, voor ondernemen in onze gemeente. We kijken ook naar onze eigen rol. Soms willen als gemeente de regie nemen en tegelijk willen we anderen graag meer faciliteren en stimuleren.
Kortom, het bedrijfsleven en onze economie zijn van toegevoegde waarde voor brede welvaart. Met een heldere visie en propositie willen we duidelijkheid bieden over het economisch beleid van de gemeente.
Opzet
Dit document bestaat uit twee delen: een economische visie (doel) en een strategie (hoe). Het is bedoeld om richting te geven aan concrete plannen en projecten. Voor de uitwerking ervan maken we een uitvoeringsagenda (wat). De economische visie en strategie vormen de basis voor de economische uitvoeringsagenda. De uitvoeringsagenda is een apart document. Beide documenten samen vormen het strategisch economisch beleidsplan van Terneuzen.
We werken aan de nieuwe economie van Terneuzen aan de hand van zes thema’s:
- •
Economische transities
- •
Ruimte voor werken en ondernemen
- •
Arbeidsmarkt
- •
Grensoverstijgende samenwerking
- •
Dienstverlening aan ondernemers
- •
Bezoekerseconomie
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 schetsen we de uitgangspositie van onze gemeente. In hoofdstuk 3 staan onze visie en ambities voor 2035. (In dit hoofdstuk benoemen we het thema Bezoekerseconomie niet apart, het komt aan bod bij de andere thema’s.) In hoofdstuk 4 vertalen we de visie in een strategie.
2 Economische uitgangspositie 2025
Ons economisch DNA: mix van industrie, logistiek en landbouw
De economie van Terneuzen wordt gekenmerkt door een sterke aanwezigheid van industrie, logistiek en landbouw. De haven van Terneuzen is één van de belangrijkste zeehavens in Nederland en Europa. De aanwezigheid van de haven speelt een cruciale rol in de economische ontwikkeling. De haven maakt de regio aantrekkelijk voor internationale handel. De haven ondersteunt een grote industrie, vooral in de sectoren chemie en logistiek. Diverse toonaangevende bedrijven uit deze sectoren zijn hier gevestigd. Maar ook steeds meer innovatieve bedrijven. Daarnaast is de agrarische sector kenmerkend voor de gemeente Terneuzen.
Figuur 1: Sectorstructuur en specialisatie Terneuzen op basis van aantal vestigingen. Bron: CBS (2024)
Brede welvaart staat onder druk
Onder brede welvaart verstaan we in Terneuzen alles wat voor onze inwoners van waarde is. Zoals gezondheid, onderwijs, milieu en leefomgeving, sociale cohesie, ontplooiing en veiligheid. De brede welvaart in Zeeuws-Vlaanderen, vooral in Terneuzen, staat onder druk . We kennen uitdagingen op onderwerpen als ervaren gezondheid, de afstand tot voorzieningen en openbaar vervoer, vertrouwen en sociale contacten, aandeel hoger opgeleiden, arbeidsdeelname en milieu. Dit komt terug in de gezonde stad index. Hierin scoort de stad Terneuzen laag op punten als het voorzieningenniveau, zorgfaciliteiten en openbaar vervoer . Terneuzen scoort wel positief op punten als gebruiksgroen, ruimte in de gebouwde omgeving en geluidsoverlast.
De uitdagingen staan niet op zichzelf. Ze zijn voor een groot deel te terug te brengen tot de kenmerken van het gebied en onze bevolkingssamenstelling. Het uitgestrekte landelijke gebied kenmerkt zich door grote afstanden tot voorzieningen en openbaar vervoer. Daarnaast gaat een sterk vergrijzende bevolking vaak samen met een gemiddeld slechtere ervaren gezondheid en lagere arbeidsparticipatie. Ook zorgt de zware industrie voor naar verhouding hoge milieudruk in de regio . Het uitgestrekte karakter van de gemeente heeft ook positieve uitwerkingen. Zo dragen het groene karakter en de lage geluidsoverlast bij aan brede welvaart.
Ecosysteem voor ondernemerschap
Ondernemerschap staat niet op zichzelf, er zijn verschillende factoren die het beïnvloeden. Dit zijn vooral kennis, talent, (sociale) netwerken, leiderschap, kapitaal, cultuur en wet- en regelgeving. Deze elementen samen noemen we het ecosysteem voor ondernemerschap.
Het Zeeuws-Vlaamse ecosysteem behoort momenteel tot de minder sterke regio’s op het gebied van ondernemerschap in Nederland , wat tegelijkertijd kansen biedt voor gerichte verbetering en stimulering. Er is vooral weinig leiderschap dat richting geeft aan gezamenlijke actie op het gebied van innovatieprojecten. Dit is een rol die kennisinstellingen en grote (kennisintensieve) bedrijven vaak oppakken. Als dit niet gebeurt, zijn bedrijven minder goed verbonden met en binnen (internationale) kennis- en innovatienetwerken en projecten. In onze regio zijn wel verschillende andere netwerken die productief ondernemerschap kunnen stimuleren. Denk hierbij aan het Z4-stedennetwerk, KicMPi, North Sea Port District en Smart Delta Resources.
Naast het ontbreken van voldoende leiderschap op het gebied van innovatie, hebben het relatief lage aandeel hoger opgeleiden en de uitdagingen op het gebied van infrastructuur en afstand tot voorzieningen ook een negatief effect op ondernemerschap in de regio. Daarentegen lijkt kapitaal steeds beter zijn weg te vinden naar bedrijven in de regio die daar behoefte aan hebben. Het aantal bedrijven dat in de laatste jaren financiering heeft ontvangen is sinds 2022 namelijk sterk gestegen en ligt boven het Nederlands gemiddelde.
Figuur 2: Scores Entrepreneurial Ecosysystem (Ecosysteem voor Ondernemerschap) Index per stadsregio 2024. Bron: Hendricksen et al. (2024)
Economische transities bieden uitdagingen en kansen
Als gemeente zien we diverse economische transities op ons afkomen. Hiermee staan we voor uitdagingen, maar het biedt tegelijkertijd kansen. We krijgen te maken met andere grondstoffen en energievormen. Die hebben een grote impact op onze economie en ons vestigingsklimaat. Hiervoor worden steeds meer projecten opgezet, bijvoorbeeld op het gebied van groene stroom en waterstof. Ook komen steeds meer Rijksprojecten naar de regio. En er wordt gekeken naar mogelijkheden voor windparken op zee en kernenergie. Ook zien we dat er steeds meer projecten op het gebied van CO2-reductie komen, vooral in de havengebieden. De eiwittransitie zorgt voor een nieuwe opkomende keten, waar gevestigde bedrijven op inspelen.
Volop ruimte voor werken en ondernemen
Het beperkte aantal beschikbare locaties voor uitbreiding van havengebieden en bedrijventerreinen zet het vestigingsklimaat en de leefbaarheid van onze regio onder druk. Dat geldt ook voor netcongestie, arbeidsmarktkrapte en vergrijzing. Er is een betere ontsluiting van de regio nodig om de bereikbaarheid van plaatselijke ondernemingen te verbeteren, voor zowel klanten als leveranciers en potentiële medewerkers. Hiermee staan we als gemeente voor een aantal belangrijke keuzes. In de economische visie en strategie maken we keuzes voor de lange termijn: welke bedrijvigheid willen we aantrekken en welke juist niet. In aansluiting hierop maken we in de omgevingsvisie voor Terneuzen keuzes waar we die bedrijvigheid willen zien en waar juist niet vanwege de leefbaarheid van de omgeving.
Arbeidsmarkt: behouden en aantrekken van talent
Onze arbeidsmarkt kenmerkt zich door een sterke focus op de industrie, logistiek en de agrarische sector. De haven van Terneuzen biedt tal van mogelijkheden voor werkgelegenheid, vooral in de chemische industrie en transport.
Ondanks een relatief hoge werkgelegenheid zijn er uitdagingen. Denk aan een vergrijzende bevolking en een gebrek aan hoger opgeleid personeel. Ook zorgt het ontbreken van diversiteit in het arbeidsaanbod in onze gemeente ervoor, dat onze arbeidsmarkt kwetsbaar is en niet voor alle doelgroepen interessant is. Met onder andere de Regiovisie Zeeuws-Vlaanderen (samen met Hulst en Sluis), het Z4-stedennetwerk (samen met Goes, Middelburg en Vlissingen), het Werkservicepunt (WSP) en het Grensinfopunt Scheldemond werken we aan het aantrekken en behouden van jongeren, jonge gezinnen en (internationale) kenniswerkers. Ook initiatieven zoals North Sea Port Talent, Rootzz, Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen en het Expat Center Zeeland dragen hieraan bij.
Figuur 3: Sectorstructuur en specialisatie Terneuzen op basis van het aantal banen. Bron: CBS (2022)
Figuur 4: Samenstelling potentiële beroepsbevolking (15 tot 75 jaar), instroom uit onderwijs en arbeidsdeelname in Terneuzen. Bron: CBS (2023, 2024)
Grensoverstijgende samenwerking voor duurzame ontwikkeling
Vraagstukken spelen vaak op regionaal niveau en hebben invloed op veel verschillende partijen. Daarom werken we hierin samen met anderen. Met bedrijven, onderwijs, overheden, maatschappelijke organisaties en inwoners. In de Strategische Regiovisie Zeeuws-Vlaanderen is onze samenwerking met de omliggende gemeenten Hulst en Sluis verankerd. Ook werken energie- en grondstof-intensieve bedrijven in de Vlaams-Nederlandse Schelde-Deltaregio samen binnen de Smart Delta Resources. Ook onze grensoverstijgende samenwerking binnen North Sea Port District draagt bij aan een duurzame economische en maatschappelijke ontwikkeling van onze gemeente en van de regio. Tot slot zorgt de Nieuwe Sluis Terneuzen voor een sterkere strategische positie en (inter)nationale verbinding van onze gemeente.
Bezoekerseconomie: tijd om door te pakken
Terneuzen is een stoere, gastvrije havenstad. Met het Totaalplan Binnenstad Terneuzen ontwikkelen we de stadskern van Terneuzen tot een ‘place to be’ en een ‘place to live’. Van de binnenstad maken we niet alleen een (ver)koopcentrum, maar ook een aangename ontmoetings- en verblijfsplek. Zo wordt het een aantrekkelijkere plek om te wonen en te recreëren. Daarnaast staan onze kernen voor ruimte, natuur, verenigingsleven, voorzieningen en een fijne woonomgeving met betaalbare woningen. We willen (nieuwe) inwoners en toeristen iets te bieden hebben. Het investeren in city- en regiomarketing kan ons hierbij helpen, net als het verder ontwikkelen van bestaande toeristisch-recreatieve producten.
Dienstverlening aan ondernemers
De gemeente Terneuzen wil ondernemers graag laten ondernemen. Hier richten we onze dienstverlening op in. We willen toegankelijk zijn voor ondernemers. Deze toegankelijkheid bevorderen we door het fysieke en digitale ondernemersloket. Onze contactpersonen voor ondernemers zijn het eerste aanspreekpunt voor ondernemers. Ook stellen we zo veel mogelijk informatie online beschikbaar. We geven subsidie aan nieuwe en vernieuwende activiteiten die ondernemers(verenigingen) organiseren. En voor initiatieven die de bestuurskracht van ondernemersorganisaties vergroten. Ook geven we subsidie voor het opknappen van winkelpanden. Hiermee willen we de kwaliteit van onze winkelgebieden verbeteren. We ondersteunen ondernemers op verschillende manieren, zodat ze telkens weer nieuwe stappen kunnen zetten.
3 Visie en ambitie 2035
De komende jaren laat Terneuzen zien grensverleggend te zijn. Niet alleen op het gebied van de grote transities, ook als het gaat om het verbeteren van de leefkwaliteit (brede welvaart) in de regio. Dit doen we vanuit onze kracht én rekening houdend met onze kwetsbaarheid. We willen het sámen doen: met inwoners, ondernemers, werknemers, overheid en maatschappelijke organisaties. Ons economisch beleid nodigt ertoe uit dat bewoners, ondernemers, bezoekers en andere overheden in Terneuzen willen investeren. We kiezen voor een integrale aanpak, waarbij de economie andere beleidsterreinen kan versterken.
We realiseren ons dat we voor opgaven staan die om een lange adem vragen. Maar we zijn gewend om vol te houden. We weten ook dat we niet op alle ontwikkelingen invloed hebben. Toch houden we koers, tenzij het niet anders kan. Als afwegingskader (kompas) voor ons handelen hanteren we het verbeteren van de brede welvaart. We bouwen voort op waarden uit ons DNA: grensverleggend, contrastrijk, stoer, gastvrij en genieten.
Ons vertrekpunt is dat we een leidende rol willen spelen in het verbeteren van toekomstige welvaart en welzijn in onze gemeente, in de regio, in Nederland en in Europa. Kortom: we werken grensverleggend en grensoverstijgend.
3.1 Economische transities: verduurzaming van gevestigde industrie biedt kansen voor nieuwe innovatieve bedrijvigheid
Terneuzen is onderdeel van de derde haven en het op één na grootste sluizencomplex in Europa. We hebben een forse bijdrage geleverd aan het halen van de klimaatdoelen. In 2030 heeft North Sea Port de helft minder CO2-uitstoot gerealiseerd: van 22 naar 11 miljoen ton per jaar. We streven ernaar deze trend door te zetten, om zo in 2050 volledig CO2-neutraal te werken.
Als het gaat om grondstoftransitie en inzet op duurzaam-circulair produceren liggen we op koers. Dat geldt ook voor grote investeringen in CO2- en stikstofreductie, het gebruik van (groene) energie en van de infrastructuur die hiervoor nodig is. De eventuele komst van een nieuwe kerncentrale kan hier een nieuwe impuls aan geven.
Net als de ontwikkeling van waterstof. Dit heeft invloed gehad verschillende werklocaties in Terneuzen. Denk maar aan de niet-havengebonden bedrijventerreinen, de stads- en dorpskernen, agrarische locaties en nog uitgeefbare woon-werklocaties. We hebben ervoor gezorgd dat ondernemerschap en de economische groei meehielpen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Bijvoorbeeld door vernieuwende ideeën in het onderwijs en de zorg. Maar ook met onze eigen dienstverlening.
We hebben ruimte geboden voor toegepast onderzoek. De uitkomsten van onderzoeken gebruiken bedrijven en (overheids)organisaties. Er is een uitgebreide onderwijs- en onderzoeksinfrastructuur in Zeeland en over de grens, in Vlaanderen. We hebben hier volop gebruik van gemaakt. We hebben samengewerkt met kennis- en innovatienetwerken, van KicMPi tot Campus Zeeland.
Door (grensoverstijgende) samenwerkingen hebben we transities kunnen versnellen. We zijn in staat gebleken om Europese, Nederlandse en Zeeuwse fondsen aan te boren door met goede voorstellen te komen. Hiernaast investeren bedrijven zelf bovengemiddeld in onderzoek. Ook hebben we ruimte geboden voor innovatief mkb, startups en scale-ups. Deze bedrijven werken niet alleen nauw samen met de (grote) bedrijven en organisaties in Terneuzen en in de regio. Ze boren ook hun eigen markten aan. Ook hebben we bedrijven aangetrokken die zelf bijdragen aan het versnellen van de economische en maatschappelijke transities. Zij kunnen dit proces bij gevestigde bedrijven versnellen. Op deze manier versterken ze de sterke ketens in Terneuzen. Maar we hebben ook voor meer diversiteit van de regionale arbeidsmarkt gezorgd. Hierdoor kunnen we de klappen opvangen als het met een groot bedrijf of een bepaalde sector niet goed gaat.
We hebben samen met bedrijven ingezet op een flinke stijging van de arbeidsproductiviteit. Want we realiseerden ons dat economische en maatschappelijke transities alleen mogelijk zijn met goede arbeidskrachten. We hebben de arbeidskrachten die er zijn, behouden voor de cruciale functies in de industrie, haven, energievoorziening, ICT, bouw, zorg, onderwijs, veiligheid en voedselvoorziening. We hebben bedrijven en maatschappelijke organisaties geholpen om slimmer te werken, (proces)innovaties door te voeren en kennis en vaardigheden van hun medewerkers te ontwikkelen. Ook hebben we bereikt dat inwoners en bezoekers bijdragen aan oplossingen. Door open te staan voor nieuwe manieren van dienstverlening in de zorg, het onderwijs, de detailhandel, de horeca & recreatie en bij de overheid.
We zijn best trots op wat we in 2035 hebben bereikt. En we houden dit niet voor onszelf. Onze opgedane kennis en vaardigheden dragen we over aan de rest van de regio en Nederland.
3.2 Ruimte voor werken en ondernemen: de juiste balans voor bedrijven, onderwijs, inwoners en bezoekers
Bedrijventerreinen
De omvang van de transities vroeg veel van het ruimtegebruik, vooral in het havengebied. De duurzame energiebronnen die ervoor nodig zijn, vragen meer ruimte, maar ook de circulaire processen doen dat. Om innovatie mogelijk te maken hebben we ruimte geboden aan broedplaatsen, (buitenlandse) startups en scale-ups. Nieuwe bedrijven hebben zich binnen de gemeente kunnen vestigen. We hebben bedrijventerreinen gediversifieerd om verschillende economische initiatieven een plek te kunnen geven. We hebben ook bestaande hoogwaardige bedrijven ondersteund. We hebben ondersteuning geboden aan allerlei ondernemingen, van bedrijven met de hoogste milieucategorie tot nieuwe ambachten.
Bij de diversificatie van bedrijven zijn we uitgegaan van ons economisch DNA. We hebben ervoor gezorgd dat nieuwe bedrijvigheid van hoge kwaliteit is. En dat die aansluit op het gevestigde bedrijfsleven. Dat ze bestaande ketens en clusters verder versterkt. We hebben niet alle beschikbare bedrijfsgrond uitgegeven. Want we hebben ruimte vrijgehouden voor nieuwe ontwikkelingen, in de toekomst. Zo hebben we ruimte gecreëerd voor nieuwe bedrijven en voor groei van de bedrijven die hier al zijn.
We zijn in staat geweest om de grootste uitdagingen het hoofd te bieden. Zo is in 2035 het 380kV hoogspanningsnet aangelegd. Het is gelukt om de netcapaciteit zo efficiënt mogelijk te benutten. We hebben systemen voor hergebruik en zuivering van water opgezet. Ook hebben we stappen gezet in het hergebruik van circulaire grondstoffen, ondanks belemmerende EU-regelgeving. Dit alles betekent dat er in 2035 meer ruimte voor werken en ondernemen is.
De komst van de Nieuwe Sluis Terneuzen gaf grotere zeeschepen toegang tot de haven. In 2028 is de Seine-Schelde verbinding voltooid. Terneuzen is in 2035 niet alleen het portaal naar Vlaanderen, maar naar Parijs. Door de Nieuwe Sluis is de capaciteit van de sluizen toegenomen, waardoor wachttijd is verminderd. De betere bereikbaarheid als gevolg van de Nieuwe Sluis heeft geresulteerd in meer economische activiteit en werkgelegenheid in de regio. Het aan- en vervoeren van grondstoffen is immers makkelijker geworden voor bedrijven.
Op lokaal niveau heeft de Nieuwe Sluis een hoofdrol in het toeristische profiel van de gemeente. We hebben via aantrekkelijke wandelroutes de verbinding gelegd met de binnenstad. Dit heeft de mogelijkheden voor recreatie en vrijetijdsbesteding in en rondom de (binnen)stad vergroot. Het Portaal van Vlaanderen is een maritieme trekpleister in Terneuzen. Samen met inwoners en het bedrijfsleven hebben we ons maritiem en cultuurhistorisch erfgoed beter zichtbaar gemaakt. We hebben in 2035 een grotere bezoekerseconomie en meer recreatiemogelijkheden voor inwoners en toeristen.
De activiteiten op de bedrijventerreinen in de haven beïnvloeden de kwaliteit van omliggende woon- en natuurgebieden nadelig. Daarom hebben we koppelingsgebieden gemaakt. Dit zijn kwalitatief hoogwaardige bufferzones tussen bedrijven en woonkernen. Ze beperken de negatieve milieueffecten voor onze leefomgeving tot een minimum. Wat is gebleven is het contrast: waar je ook kijkt, in 2035, je ziet eigenlijk overal wel een combinatie van economische activiteit en natuur. Dit is voor een deel ook de charme van onze gemeente en van de regio.
Campussen en broedplaatsen
In Terneuzen hebben we letterlijk en figuurlijk ruimte gemaakt om vernieuwend bezig te zijn. Op de Campus Terneuzen staat onderwijs centraal. Daar hebben we actief de koppeling gemaakt met het bedrijfsleven en het (beroeps)onderwijs. Ook hebben we bestaande campussen ondersteund die bijdragen aan het innovatief vermogen van onze economie. Voorbeelden hiervan zijn het Kennis- en Innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie (KicMPi), Innovatiehub voor Techniek en Veiligheid (ITV) en de CO3 Campus. Verder hebben we het aanbod aan hybride vormen van onderwijs en fieldlabs bij bedrijven en organisaties ondersteund. Zo vinden theorie en praktijk van onderzoek en onderwijs elkaar. Hierbij hebben we verbindingen gelegd tussen het middelbaar beroepsonderwijs, het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs.
Stads- en dorpskernen
Andere veelgenoemde werklocaties in Terneuzen zijn de stads- en dorpskernen. We hebben ons gefocust op de winkelgebieden in Terneuzen, Axel en Sas van Gent. Ze onderscheiden zich door een gevarieerd aanbod van winkels. In 2035 zijn al onze woonkernen nog fijnere plekken om te wonen en te werken. We hebben de Scheldeboulevard nog beter verbonden met de binnenstad van Terneuzen. De uitkijktoren het ICOON is uitgegroeid tot een symbool van onze gemeente.
Daarnaast hebben we geïnvesteerd in aantrekkelijke evenementen in de woonkernen. Ze verrassen bezoekers en maken inwoners trots. We hebben ons evenementenbeleid geactualiseerd. Ook bij evenementen hebben we de relatie gelegd met (een van) onze kernwaarden: grensverleggend, contrast, stoer, gastvrij en genieten. Ook hebben we de mogelijkheden die cultuurhistorie biedt zo veel mogelijk benut. En we hebben de internationale samenstelling van onze inwoners, werknemers en bezoekers omarmd.
Agrarische locaties
De agrarische sector was al sterk vertegenwoordigd in onze gemeente. Toch levert die niet de grootste bijdrage aan de toegevoegde waarde van onze economie. Sommige bedrijven maken deel uit van de keten om de eiwittransitie mogelijk te maken en duurzame bouwmaterialen te produceren. Natuurlijk zijn hier ook bedrijven die bijdragen aan de voedselvoorziening in de regio. We hebben allerlei bedrijven geholpen bij de omslag van arbeidsintensief naar arbeidsextensief. Bij vrijkomende agrarische locaties hebben we bewust aangestuurd op nieuwe arbeidsextensieve bedrijvigheid met een hoge arbeidsproductiviteit. We hebben ervoor gezorgd dat (voormalige) agrarische bedrijven de mogelijkheid hebben om over te stappen naar andere economische dragers. Bij (her)bestemming van gronden hebben we gekeken naar duurzame vormen van landbouw, en grondgebruik dat de bodem niet uitput.
Recreatiegebieden
Onze gemeente is verschillende recreatiegebieden en toeristische voorzieningen rijk. Bijvoorbeeld de Westerschelde, de Braakman, de Margarethapolder, de Staatse en Spaanse Linies, de openluchtzwembaden, campings en camperplaatsen. Juist in onze regio, met een zichtbare aanwezigheid van industrie, is de mogelijkheid om je vrije tijd te door te brengen in de natuur en op het water belangrijk.
We hebben ingespeeld op de verschuiving van toerisme van de kust naar het achterland. Musea als het Warenhuis en het Industrieel Museum zijn onlosmakelijk verbonden met het DNA van onze gemeente. We hebben vooral ingezet op onze cultuurhistorie, op het vertellen van verhalen en op het zichtbaar maken van ons landschap. De nieuwe koppelingsgebieden zijn een mooie toevoeging in ons aanbod.
Verder hebben we evenementen ingezet om gevoelens van trots en saamhorigheid te voeden.
De traditionele evenementen in de binnenstad van Terneuzen en in andere stads- en dorpskernen zijn ook in 2035 een vaste waarde gebleken. We hebben partijen gestimuleerd om toeristische diensten en producten te ontwikkelen. We hebben initiatieven van inwoners ondersteund. Ook hebben we de aantrekkingskracht van onze gemeente voor Vlaamse bezoekers benut. Zij brengen graag een bezoek aan onze horeca en speciaalzaken. In aanvulling hierop hebben we meer mogelijkheden voor zakelijk toerisme gerealiseerd. Op al deze manieren hebben we toerisme, recreatie en vrijetijdsbesteding ingezet om brede welvaart in Terneuzen te versterken.
Ondernemerscultuur
Bij het bieden van ruimte voor werken en ondernemen hoort het bieden en zo goed mogelijk inrichten van fysieke ruimtes en gebieden. Daarnaast moeten we ook ruimte voor ondernemerschap bieden. We hebben er dan ook voor gezorgd dat mensen initiateven kunnen nemen, een bedrijf durven beginnen. Om aan een toekomstbestendige ondernemerscultuur te bouwen, hebben we ruimhartig nieuwe initiatieven toegestaan. We hebben als voorwaarde gesteld dat die initiatieven bijdragen aan het versterken van brede welvaart. Ze moeten ook bijdragen aan meer arbeidscapaciteit en hoogproductieve activiteiten.
Het stimuleren van ondernemerschap start met onderwijs dat zich richt op ondernemer zijn. We geloven dat we de opgaven waar we voor staan samen kunnen oplossen door ondernemend te zijn – dit staat ook in de organisatievisie van de gemeente Terneuzen. Daarom hebben we ruimte geboden aan inwoners om kleinschalige economische activiteiten te ontwikkelen. En hebben we (jonge) ondernemers nadrukkelijk betrokken bij het vinden van oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Het aanbod van producten en diensten door bedrijven en maatschappelijke organisaties is net als de hulp van inwoners een waardevolle aanvulling op onze eigen dienstverlening.
Ook hebben we bij inwoners, en in beperkte mate bezoekers, de mogelijkheden aangeboord om mee te betalen aan nieuwe initiatieven. Zo kunnen ze direct invloed uitoefenen op het behouden en versterken van het voorzieningenniveau. Het verleden heeft al laten zien dat de inwoners van Terneuzen hier ruimhartig op inspringen.
3.3 Toekomstbestendige arbeidsmarkt: behouden en aantrekken van talent
De regionale arbeidsmarkt kenmerkt zich door zijn internationale karakter. Er spelen grote transities die impact hebben op het welzijn en de welvaart in de wereld. De banen die hiervoor nodig zijn, trekken medewerkers aan uit veel landen, die via hun werk een zinvolle bijdrage willen leveren. Ze hebben de expertise die bedrijven in onze regio nodig hebben en die niet beschikbaar is in Nederland. Er is in Terneuzen en in de regio meer dan genoeg werk, maar onvoldoende natuurlijke aanwas van (jong) talent en expertise. Daarom hebben we samen met het bedrijfsleven gewerkt aan het verhogen van de (arbeids)productiviteit. Op die manier verminderen we de vraag naar arbeid. Tegelijk hebben we ingezet op het onder de aandacht brengen van de loopbaanmogelijkheden die Terneuzen en de Euregio te bieden hebben. We hebben hiervoor nauw samengewerkt met het bedrijfsleven, scholen en maatschappelijke organisaties zoals Rootzz Zeeuws-Vlaanderen.
Ook hebben we toegang geboden tot nieuwe broedplaatsen. We hebben zo de mogelijkheden vergroot om te studeren en te werken in een innovatieve omgeving waar je je ambities waar kan maken. We hebben dit onder de aandacht gebracht bij jonge inwoners, maar ook op de (internationale) arbeidsmarkt. We hebben gezamenlijk ingezet op het behouden en aantrekken van talent. We hebben ons ingezet als ambassadeurs van hybride onderwijs door samen onderwijshubs en innovatiecampussen te ontwikkelen. We hebben bedrijven gestimuleerd om zich in te spannen voor een gezamenlijk wervingsbeleid, soepele baanovergangen, ook tussen sectoren, mixbanen, modern HR-beleid en het bieden van een warm welkom aan (internationaal) talent. Zo hebben we het aanbod van arbeid in de regio behouden en vergroot.
Arbeidsmarktbeleid kan niet zonder beleid op het gebied van mobiliteit, woningbouw, (internationale) samenwerking, armoedebestrijding, leefomgeving en gezondheid. Terneuzen moet goed bereikbaar zijn vanuit de rest van Nederland en Vlaanderen. Het woningaanbod moet aansluiten op de wensen van de verschillende typen werknemers. De leefomgeving moet een voldoende gevarieerd aanbod van voorzieningen en cultuur bieden. En de bevolking moet in een gezonde omgeving leven, maar ook zelf gezond zijn om goed te kunnen werken.
We zien een toekomstbestendige arbeidsmarkt als een gezamenlijke opgave. We hebben er samen met werkgevers en werknemers aan gewerkt. Dit heeft in 2035 geresulteerd in een gemeente waar toekomstbestendig werk, een fijne woon- en leefomgeving en goede onderwijsvoorzieningen voor iedereen bereikbaar zijn. Wij hebben onze sterke punten actief gepromoot. Hierdoor is het imago van Terneuzen verbeterd. Het aantal mensen dat in Terneuzen wil wonen en werken groeit!
3.4 Grensoverstijgende samenwerking om maatschappelijke opgaven effectief aan te pakken
Intensieve regionale en internationale samenwerking is onmisbaar om alle opgaven waar we voor staan aan te pakken en onze concurrentiepositie in diverse sectoren te verstevigen. Op regionaal niveau hebben we daar waar mogelijk samengewerkt met de aangrenzende gemeenten, Hulst en Sluis. Het North Sea Port District heeft laten zien dat we in staat zijn tot een succesvolle Vlaams-Nederlandse samenwerking. Ook op provinciaal niveau hebben we samengewerkt met diverse partijen. Onder andere de provincie Zeeland, het Overleg Zeeuwse Overheden en het Z4-stedennetwerk zijn belangrijke samenwerkingsverbanden en partners. We hebben actief invulling gegeven aan onze rol als aandeelhouder in onze deelnemingen. Dit zijn bedrijven met een publieke taak: de Zeeuwse Energiehoudster Maatschappij N.V., Gemeenschappelijk Bezit Evides Aqua B.V., Stedin Holding N.V., North Sea Port SE en de N.V. Economische Impuls Zeeland.
Aan de hand van de aanpak ‘Elke regio telt’ hebben we geprobeerd om de leefbaarheid en het voorzieningenniveau op peil te brengen en te houden. Levendige stads- en dorpskernen en de gezondheid van inwoners in Terneuzen zijn van groot belang. Hiervoor zetten we in op het realiseren van goede voorzieningen en genoeg geschikte woningen. Samenwerking met omringende gemeenten is ook nodig om de toegankelijkheid van het onderwijs te waarborgen. En om verbindingen te maken tussen studenten uit andere gemeenten met bedrijven in Terneuzen. Een sterke binding met de regio zorgt ervoor dat studenten er na hun opleiding blijven wonen en werken.
In een tijd van schaarste en grote onzekerheden hebben we op een integrale manier keuzes gemaakt. Partijen hebben leiderschap getoond door hun visie met ons te delen en gezamenlijke belangen sturend te laten zijn. We hebben onze keuzes transparant gemaakt door goede afwegingskaders op te stellen. We hebben zo aangegeven wanneer en waarom we iets wel en niet doen. Participatie van bedrijven en inwoners is in 2035 een vanzelfsprekend en logisch onderdeel van ontwikkelingsprocessen. Economische activiteiten zijn geen black box maar juist helder en toegankelijk. Ze wekken trots en verwondering op!
3.5 Dienstverlening aan ondernemers: een toegankelijke en ondersteunende gemeente
De traditionele rollen van gemeenten waren die van toezichthouder en dienstverlener. Hoe langer hoe meer wordt van de gemeente gevraagd om invulling te geven aan de rol van ondersteuner en samenwerkingspartner. Dit vereiste meer proactief handelen door de gemeente. In onze dienstverlening aan ondernemers hebben we onze rol gepakt vanuit de verantwoordelijkheid en het leiderschap die je van ons mag verwachten. We hebben werklocaties verbeterd en bedrijven ondersteund. We hebben geprobeerd om samenwerkingen te intensiveren. Ook intern heeft economie een bijdrage geleverd aan andere beleidsvelden. We hebben coalities gevormd om uitvoering te geven aan onze gedeelde visie. Onze rol had in 2025 vooral een reactief karakter, zie treden 2, 3 en 4 in Figuur 5. In 2035 heeft de gemeente zich de regierol meer eigen gemaakt. Door het initiëren van samenwerkingen en te sturen vanuit onze eigen visie, zie treden 4 en 5.
We hebben ons gerealiseerd dat er onder andere door demografische ontwikkelingen arbeidskrapte is. De belemmeringen en uitdagingen die ondernemers ervaren, liggen onder andere op het gebied van regelgeving, vergunningaanvragen, veiligheid, financiële middelen, digitalisering en innovatie. We hebben keuzes moeten maken in welke dienstverlening we aanbieden en hoe. We hebben de dienstverlening aan ondernemers gestroomlijnd. Die van onszelf en die van partners. We hebben ervoor gezorgd dat ondernemers ons makkelijk kunnen benaderen. En dat we alle mogelijkheden om ondernemers te ondersteunen blijven benutten. Ook hebben we de digitale dienstverlening logisch aan elkaar gekoppeld. Met een speciaal programma voor mkb-ondernemers hebben we ondernemers ondersteund in de benodigde productiviteitsverbetering en professioneel HR-beleid. Ook hebben we specifieke startersfaciliteiten geboden. Niet alleen voor Nederlandse maar nadrukkelijk ook voor buitenlandse starters. Dit helpt bedrijven, én het stimuleert ook de startersdynamiek in onze gemeente. Het versterkt onze ondernemerscultuur.
Terneuzen is de grootste Nederlandse gemeente binnen het North Sea Port District. Voor de grote transitieopgaven vinden we het onze de taak om de vraag en toekomstplannen van bedrijven te kennen. We hebben gelobbyd en (Europese) fondsen binnengehaald. Bij de ruimtelijke opgave hebben we gestuurd op kansen voor diversificatie van de economie en ruimte voor innovatie. We gebruikten hiervoor een helder afwegingskader. Ook hebben de vaart gehouden in het verbeteren van de leefbaarheid in stads- en dorpskernen. We hebben structureel de behoeften en bijdragen vanuit het economisch domein ingebracht bij andere beleidsterreinen. Dit hebben we onder meer gedaan op het gebied van de regionale arbeidsmarkt, als het gaat om woningbouw, het sociaal domein en ruimtelijke planvorming. Aan de basis hiervan ligt een meerjarige investeringsagenda. Hieraan dragen zowel de gemeente alsook het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en onderwijs- en onderzoeksinstellingen bij. We hebben aandacht besteed aan het monitoren van resultaten en het herijken van visies en beleid. We stuurden bij waar dat nodig was.
4 Strategie
Het uitvoeren van een economische strategie is een samenspel van activiteiten die de gemeente Terneuzen zelf uitvoert en acties die andere partijen oppakken, zoals het georganiseerde bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en andere overheden. Ook inwoners kunnen invloed uitoefenen op de economie. Bijvoorbeeld via crowdfunding of het mee-organiseren van evenementen. De gemeente Terneuzen heeft per benodigde actie de keuze uit grofweg vijf handelingen. Dit varieert van dingen loslaten, door bijvoorbeeld minder strenge regels te toe te passen, tot juist meer reguleren. We vinden dat gemeenten een belangrijke rol hebben in het in gang zetten van veranderingen. Dit doen we door te faciliteren, stimuleren en regisseren. We delen de verantwoordelijkheid met alle belangrijke belanghebbenden. Op die manier kunnen we onze inzet weer op nieuwe dingen richten.
4.1 Economische transities
We willen als gemeente een stimulerende en faciliterende rol spelen in duurzaamheidstransities op het gebied van energie en circulariteit. Hierbij zetten we in op een halvering van de CO2 -uitstoot naar 11 miljoen ton per jaar in 2030 en het volledig CO2 neutraal opereren in 2050 . Voortbouwend op onze economische visie richten we ons op twee strategische pijlers:
- •
Energietransitie
- •
Circulaire transitie
Energietransitie
De energietransitie biedt onze gemeente zowel kansen als uitdagingen. Elektrificatie speelt hierbij een belangrijke rol. Sommige (industriële) activiteiten zijn niet geschikt voor elektrificatie. Dan stimuleren we vervanging van het gebruik van gas door het gebruik van waterstof. De gebruikte energie wordt zo efficiënt mogelijk ingezet, zodat met zo min mogelijk energie kan worden voldaan aan de energiebehoefte. Daarnaast willen we de energietransitie versnellen en netcongestie beperken. Daarom spelen we niet alleen in op beleid vanuit het Rijk, maar zetten we ook proactief in op energieprojecten. Om dit te bereiken zetten we in op de volgende strategische acties:
- •
We vergroten de mogelijkheden voor elektrificatie van (industriële) bedrijvigheid. Dit doen we door het (economisch) belang van een 380kV aansluiting en netuitbreiding onder de aandacht te blijven brengen. Als gemeente willen we lobbyen voor energieprojecten van het Rijk. Denk aan de 380kV netuitbreiding in Zeeuws-Vlaanderen, Verbindingen Aanlanding Wind Op Zee, Waterstofnetwerk zuidwest-Nederland en toekomstige Rijksprojecten. Als grootste Nederlandse gemeente in North Sea Port District pakken we hier een leidende rol in. Maar we trekken hierin ook samen op met omliggende gemeenten en andere stakeholders. Tegelijkertijd blijven we aandacht vragen voor investeringen in het huidige elektriciteitsnet. De netbeheerder moet de netcongestie voor zowel grote als kleine bedrijven op korte termijn zoveel mogelijk te beperken. In het geval van rijksenergieprojecten zijn we voor een groot deel afhankelijk van het Rijk. Daarom zetten we ook in op andere strategische acties, die we hieronder benoemen.
- •
We stimuleren de overgang naar waterstof. Dit doen we door (innovatieve) bedrijven die zich bezighouden met de ontwikkeling van waterstof als energiebron te faciliteren. Dit kunnen we doen met subsidies, passende regelgeving en een flexibele en meedenkende houding van ons als gemeente.
- •
We stimuleren en faciliteren projecten die bijdragen aan het optimaliseren van efficiënt energiegebruik. Bijvoorbeeld op het gebied van warmte-uitwisseling en restwarmtegebruik, isolatie- en renovatieprojecten voor bedrijfspanden, collectieve energieopwekking en de eventuele inzet van de ELSTA-energiecentrale voor congestieverlichting in de regio. We kunnen dergelijke projecten faciliteren met subsidies en er met ons ruimtelijk beleid op aansluiten.
- •
We verkennen de opties voor het opzetten van energy hub(s) op onze bedrijventerreinen. Hier zijn opwekking, warmte, opslag en verbruik op elkaar afgestemd. Zo’n decentraal netwerk vormt de basis voor een duurzame energievoorziening voor bedrijven. Ook verlicht het de druk op het elektriciteitsnet. Om dit te realiseren is samenwerking essentieel. Met bedrijven(collectieven) en netbeheerders, en met partijen als North Sea Port en de Taskforce Zeeuwse Netoplossing. We willen voor 2030 een energie-hub realiseren.
- •
We presenteren onszelf als proeftuin-locatie voor de energietransitie. Al hebben we zelf niet alle kennis in huis, we kunnen toch wat doen. Want we hebben wel de ruimte om te experimenteren en energieprojecten uit te rollen. Door onze ligging en gevestigde industrie bieden we een aantrekkelijke omgeving voor bedrijven die op andere plekken in Nederland (of daarbuiten) zijn gevestigd. Zij kunnen hun innovaties die de energietransitie versnellen, testen en uitrollen in onze gemeente.
Circulaire transitie
Naast onze inzet op de energietransitie streven we er ook naar om de milieudruk te verlagen. Dit kan door de circulaire activiteit binnen onze gemeente te vergroten. Om dit te bewerkstelligen zetten we in op de volgende strategische acties:
- •
We faciliteren boeren die grondstoffen voor de productie van biobased bouwmaterialen willen (gaan) verbouwen. Hierbij kan onze contactpersoon voor agrarische bedrijven ondersteuning bieden. Hiermee dringen we CO2- en stikstofemissie terug. Ook dragen we zo bij aan de omslag naar biobased bouwen.
- •
We stimuleren gevestigde (industriële) bedrijven CO2 af te vangen. Vervolgens kunnen bedrijven die CO2 hergebruiken in producten, zoals synthetische brandstoffen kuntstoffen of beton. Of als groeimiddel in de glastuinbouw. Hiermee wordt klimaatverandering tegengegaan. Doel is dat de drie bedrijven met de hoogste CO2-uitstoot in 2030 CO2-afvang toepassen.
- •
We stimuleren het bedrijfsleven in de transitie naar een circulaire economie. Hiervoor bieden we mkb-ondernemers informatie over de mogelijkheden tot circulair opereren. Ook bieden we inzicht in regelingen waar zij gebruik van kunnen maken. Vanaf 2026 kunnen de Duurzaamheidsloketten vragen over circulair ondernemen beantwoorden. Ondernemers die een vergunning of subsidie aanvragen, worden gewezen op de circulaire mogelijkheden. De gemeente zet uiterlijk in 2026 in op een collectieve aanpak om bedrijventerreinen te ondersteunen op het gebied van circulaire economie.
4.2 Ruimte voor werken en ondernemen
We richten ons op een toekomstbestendige economie met duurzame groei en innovatie. We diversifiëren onze bedrijventerreinen. Dit doen we door vernieuwende bedrijven aan te trekken die bestaande ketens en clusters verder versterken. Daarnaast creëren we koppelingsgebieden. Hiermee versterken we natuur en beschermen we de leefomgeving. We stimuleren grensverleggend ondernemerschap. We verbinden onderwijs en praktijk via hybride leeromgevingen en we versterken campussen en loopbaanpaden. Onze stads- en dorpskernen ontwikkelen we als aantrekkelijke verblijfsplekken voor inwoners en bezoekers. De voorzieningen en evenementen ter plaatse zijn kenmerkend voor ons DNA.
Om dit te bewerkstelligen zetten we in op vijf strategische pijlers:
- •
Bedrijventerreinen
- •
Ontwikkeling van campussen en broedplaatsen
- •
Aantrekkelijke stads- en dorpskernen
- •
Agrarische locaties
- •
Ondernemerscultuur
Bedrijventerreinen
We brengen de infrastructuur voor bedrijventerreinen op orde als het gaat om energie en mobiliteit. Hiermee verbeteren we ons vestigingsklimaat. We richten ons op duurzame groei en innovatie, met ruimte voor circulaire processen, (internationale) startups en innovatief mkb die bestaande ketens en clusters versterken. Hiermee diversifiëren we onze bedrijventerreinen en verkleinen we onze afhankelijkheid van gevestigde grote spelers. Ons uitgangspunt blijft steeds ons economisch DNA.
We geven onze bedrijventerreinen ieder een eigen profiel, van havengerelateerd tot woon-werklocaties. We creëren koppelingsgebieden om natuur en leefomgeving te beschermen. We houden ruimte voor toekomstige ontwikkelingen. Met de Nieuwe Sluis benutten we kansen voor economische groei, werkgelegenheid en toerisme. Om dit te bereiken zetten we in op de volgende strategische acties:
- •
We ondernemen diverse initiatieven die de uitdagingen van netcongestie minimaliseren. (We hebben ze al benoemd in de paragraaf Economische transities eerder in dit hoofdstuk.) Zo zorgen we ervoor dat de energievoorziening op onze bedrijventerreinen naar behoren functioneert.
- •
We zetten in op herstructurering en transformatie van onze bedrijventerreinen. We hebben al een paar bedrijventerreinen benoemd waar we transformatie en/of herstructurering verwachten. Ook werken we samen met ondernemersverenigingen om onze bedrijventerreinen te verduurzamen. Hierbij richten we ons onder andere op vergroenen, waterberging, mobiliteit en ontsluiting, parkeren en circulariteit. Hiermee rollen we het VerBeTer-project verder uit over de gemeente.
- •
We zetten in op de realisatie van verbeterde mobiliteitsvoorzieningen. Ten eerste voor bedrijven, om zo een goede ontsluiting (van bedrijventerreinen) te bieden en het vestigingsklimaat te verbeteren. De Westerscheldetunnel is tolvrij voor personenvervoer. We willen dat ook vrachtverkeer gratis door de tunnel mag. Dat is van belang voor het vestigingsklimaat en de bereikbaarheid van bedrijven in onze gemeente. Door te lobbyen bij de provincie en het Rijk proberen we dit voor elkaar te krijgen. Ten tweede voor studenten, die gebaat (en vaak afhankelijk) zijn van openbaar vervoer om hun school te kunnen bereiken. Tot slot ook inwoners en bezoekers, om ervoor te zorgen dat zij hier kunnen komen werken, wonen en recreëren. Goede (openbaar vervoer) verbindingen binnen Zeeuws-Vlaanderen, met de rest van Zeeland en Nederland, en met Gent en het Belgische achterland zijn essentieel. Om dit waar te maken, gaan we diverse pilotprojecten en structurele verbindingen opzetten. Hierin kunnen we alternatieve vormen van openbaar vervoer, zoals deelvervoer, uittesten. Een eerste voorbeeld hiervan is de structurele busverbinding naar Gent op de midden-Zeelandroute, met opstapplaatsen in onder andere Terneuzen en Westdorpe. In 2025 treffen we de voorbereidingen hiervoor.
- •
Om onze afhankelijkheid van grote gevestigde bedrijven te verkleinen zetten we in op diversificatie van ons bedrijvenportfolio. Hierbij blijven we te allen tijde uitgaan van ons economisch DNA. Daarom trekken we bedrijven aan die gevestigde ketens en clusters versterken. Denk aan de chemie, procesindustrie en logistiek. Maar we mikken ook op nieuwe opkomende ketens. Denk aan waterstof, alternatieve eiwitten en circulariteit. Hiermee sluiten we aan op provinciaal beleid voor bedrijven die passen bij het Zeeuwse DNA (water, voedsel, energie).
- •
We maken een ontwikkelplan voor bedrijvigheid in onze gemeente. We stellen een afwegingskader op dat als leidraad dient voor het maken van keuzes. We maken keuzes in het type bedrijven dat we wel en niet willen aantrekken. Dit afwegingskader sluit aan op de omgevingsvisie voor Terneuzen. Ook maken we een profiel voor elk bedrijventerrein, van havengerelateerd tot woon-werklocatie. Daarnaast werken we een Masterplan uit dat specifiek gaat over de ontwikkeling van de nieuwe bedrijventerreinen Zuidpoort en Terneuzen Zuid. Tezamen vormen ze de basis voor het ontwikkelplan voor bedrijvigheid.
- •
We gaan in gesprek met grote gevestigde bedrijven. We vinden grote bedrijven die hier al lang zijn belangrijk. Ze spelen een belangrijke rol in de economische structuur en kracht van onze gemeente. We willen met ze in gesprek over hun toekomstscenario’s. We kunnen samen kijken hoe die in de ‘nieuwe economie’ van onze gemeente passen. Deze gesprekken grijpen we ook aan om het ecosysteem te verbeteren. We willen de onderliggende netwerken en afhankelijkheden van bedrijven beter leren kennen en begrijpen.
- •
Een andere manier om onze ketens en clusters verder te versterken, is door samenwerking tussen bedrijven te stimuleren. We merken dat veel bedrijven in onze gemeente elkaar niet kennen. Zelfs niet als ze bij elkaar in de buurt zitten of in dezelfde sector actief zijn. Daarom organiseren we jaarlijks een diverse bijeenkomsten voor, over en met bedrijven, bijvoorbeeld een Open Bedrijvendag. Op termijn kan dit leiden tot innovaties en verhoogde (arbeids)productiviteit. Ook kunnen dit soort dagen worden georganiseerd om de deuren te openen voor inwoners en potentiële arbeidskrachten. Als gemeente trekken we hierin samen op met het bedrijfsleven en ondernemersverenigingen. We kunnen ze faciliteren en ondersteunen. Zo leren we de bedrijven en hun onderliggende netwerken en afhankelijkheden als gemeente ook kennen en begrijpen.
- •
We creëren kwalitatief hoogwaardige bufferzones om negatieve milieueffecten tot een minimum te beperken. De aanleg van koppelingsgebieden inspireert ons hiertoe. We versterken er de leefbaarheid van onze gemeente mee. En we vergroten onze aantrekkingskracht voor bezoekers.
Ontwikkeling van campussen en broedplaatsen
We creëren ruimte om innovatief ondernemerschap te stimuleren. En we verbinden onderwijs met de beroepspraktijk via hybride onderwijs en fieldlabs. We versterken campussen en ontwikkelen loopbaanpaden. Theorie en praktijk ontmoeten elkaar voor een toekomstbestendige, innovatieve economie. Hiervoor zetten we in op een aantal strategische acties:
- •
We realiseren de Campus Terneuzen, op locatie Vliegende Vaart. Deze brede onderwijscampus is een belangrijke schakel in het verbeteren van de leefbaarheid en het vestigingsklimaat van onze gemeente. Met deze campus zetten we in op een betere samenwerking. En op een goede aansluiting tussen onderwijs en het bedrijfsleven. Doel is om ook HZ University of Applied Sciences aan de campus te verbinden, bijvoorbeeld met een dependance.
- •
We willen de verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven verder verbeteren. We sporen scholen en het bedrijfsleven aan om in te zetten op hybride onderwijs en fieldlabs bij bedrijven. Hiermee worden leerlingen en studenten van bijvoorbeeld Scalda en het Lodewijk College geënthousiasmeerd. Hun opleiding sluit zo beter aan bij de regionale arbeidsmarkt. Hierdoor blijft talent behouden voor de regio. De medewerking van bedrijven in de regio is superbelangrijk. Streven is dat minimaal een kwart van de bedrijven met meer dan 10 fte hierbij betrokken is.
- •
We willen een locatie of campus ontwikkelen waar (innovatief) mkb en (internationale) startups en scale-ups zich kunnen vestigen. Hiermee stimuleren we innovatieve bedrijvigheid die bijdraagt aan transities (zoals de energietransitie en circulaire transitie) en aan maatschappelijke opgaven waar we voor staan. Het trekt bedrijven aan die bestaande ketens en clusters verder kunnen versterken en vernieuwen. Hierbij richten we ons niet alleen op regionaal ondernemerschap. We halen ook kennis van buiten naar binnen, door bedrijven uit andere Nederlandse regio’s of het buitenland aan te trekken. Zij kunnen onze regio gebruiken als ‘proeftuin’ om hun innovatieve ideëen te testen en implementeren. Op welke bedrijven we mikken, geven we aan in een afwegingskader voor bedrijvigheid. Het opzetten van zo’n campus kunnen we als gemeente niet alleen. Hier zien we een trekkersrol voor partijen als Dockwize, Impuls Zeeland en VNO-NCW Brabant Zeeland. Deze innovatiecampus moet leiden tot een uitbreiding van het aantal startups naar 10 ondernemingen en een uitbreiding van het aantal innovatieve mkb-bedrijven naar 80 waarbij samenwerking en kennisuitwisseling op innovatief vlak tussen deze bedrijven plaatsvindt.
Aantrekkelijke stads- en dorpskernen
We verbeteren en promoten de aantrekkelijkheid van stads- en dorpskernen. We zien graag een gevarieerd aanbod van winkels in de daarvoor aangewezen winkelgebieden, restaurants met regionale signatuur en evenementen passend bij de regio. We verbinden lokale identiteit met internationaal karakter. Kwaliteit, gastvrijheid en het grensverleggende DNA van Terneuzen staan centraal. Hiervoor zetten we in op de volgende strategische acties:
- •
We realiseren het Totaalplan Binnenstad Terneuzen. We werken aan een compact en levendig kern(winkel)gebied, een gevarieerd en hoogwaardig woningaanbod in en om de binnenstad, vergroening van de binnenstad, beter gebruik van water in en rond de stad, ontwikkeling van het stationsgebied, en verbeterde bereikbaarheid voor auto’s, wandelaars, fietsen en openbaar vervoer. Inwoners en bezoekers zien welke positieve transformatie onze binnenstad doormaakt. Met een aantrekkelijk stadscentrum dragen we bij aan groei van de economie. Dat dragen we uit in onze communicatie over de binnenstad. Het doel is dat inwoners binnen 5 jaar de kwaliteit van de binnenstad significant. Streven is dat van de ondervraagde 80% aangeeft graag te (willen) wonen in de binnenstad. En dat 60% aangeeft dat Terneuzen een gezellig winkelcentrum met mooie winkels heeft.
- •
We zetten in op een gevarieerd en hoogwaardig woningaanbod in alle stads- en dorpskernen. Omdat we extra arbeidskrachten én meer inwoners willen aantrekken, móeten we inzetten op voldoende huisvesting. Ook al is de druk op de woningbouw al groot. Het is dan ook des te belangrijker dat het bedrijfsleven samen met ons optrekt. Zo werken we samen aan de beeldvorming over internationale werknemers met de campagne ‘Samen werken aan morgen’.
- •
Restaurants met regionale signatuur (bijvoorbeeld de mosselrestaurants in Philippine en aspergerestaurants in Zuiddorpe) en een onderscheidend winkelaanbod (zoals lokale speciaalzaken) zorgen ervoor dat Vlaamse bezoekers onze gemeente graag bezoeken. Om het DNA van onze gemeente bij een groter publiek onder de aandacht te brengen, zetten we in op city- en regiomarketing. Hierbij is een rol weggelegd voor de Terneuzense organisatie voor citymarketing Ervaar Terneuzen. Ook zoeken we aansluiting bij de Zeeland Marketing Organisatie.
Agrarische locaties
In Terneuzen ondersteunen we een agrarische sector in transitie. De focus ligt op de eiwittransitie, duurzame bouwmaterialen en regionale voedselvoorziening. Vrijkomende locaties benutten we doelgericht voor nieuwe, toekomstbestendige economische activiteiten.
- •
We ondersteunen landbouwondernemers in de transitie naar een volhoudbare landbouw. We stimuleren innovatie en doorontwikkeling in deze sector. Hierbij sluiten we aan het Uitvoeringsprogramma Landelijk Gebied 2021-2030 van de provincie Zeeland.
- •
In onze gemeente zijn diverse agrarische bedrijven gevestigd die onderdeel uitmaken van de keten om de eiwittransitie mogelijk te maken, duurzame bouwmaterialen te produceren en bijdragen aan de regionale voedselvoorziening. Juist deze bedrijven leveren een waardevolle bijdrage aan de transitieopgaven en leefbaarheid. Onze contactpersoon voor boerenbedrijven kan ze hierbij ondersteunen.
- •
Verzilting vormt een bedreiging voor de watervoorziening in de landbouw. We brengen, samen met ZLTO, in kaart welke grond geschikt is voor de agrarische sector en welke niet. Zo identificeren we welke grond we beschikbaar willen houden voor de agrarische sector. Op andere grond past mogelijk een andere bestemming beter. Dit krijgt verder vorm in de Omgevingsvisie. Ook bij vrijkomende agrarische locaties maken we een bewuste omslag naar andere economische dragers. Zo voldoen we aan het klimaatakkoord voor landbouw, landgebruik en natuur.
Ondernemerscultuur
We stimuleren de ondernemerscultuur onder inwoners en ondernemers. We bieden ruimte aan initiatieven die brede welvaart versterken. Onderwijs over ondernemerschap (over ondernemer zijn) willen we stimuleren. Samen met betrokken inwoners pakken we maatschappelijke opgaven aan en houden we ons voorzieningenniveau op peil. Ook hiermee steunen we een cultuur van ondernemen in onze gemeente.
- •
We stimuleren onderwijsinstellingen (vanaf voortgezet onderwijs) om ondernemerschapsonderwijs aan te bieden. Deze vorm van onderwijs bereidt studenten namelijk voor op een veranderende economie. Ze leren problemen op een creatieve manier op te lossen. Ook leren zo over innovatie en zelfredzaamheid. Dit stimuleert leerlingen en studenten om een eigen bedrijf te starten. En om bij te dragen aan maatschappelijke uitdagingen. Om die reden geven we bewoners ook de ruimte om kleinschalige economische activiteiten te ontplooien.
- •
We sporen inwoners en ondernemers aan om bij te dragen aan het opzetten en (mee)financieren van nieuwe initiatieven. Zo kunnen ze direct invloed uitoefenen op het behouden en versterken van het voorzieningenniveau. Dit doen we bijvoorbeeld door participatie over het aanpakken van maatschappelijke problemen. Dit versterkt het gemeenschapsgevoel binnen onze gemeente. De oplossingen dragen bij aan de leefbaarheid en brede welvaart in de woonkernen.
- •
Ook bieden we specifieke startersfaciliteiten voor Nederlandse maar expliciet ook buitenlandse starters. Dit stimuleert de startersdynamiek en versterkt de ondernemerscultuur in onze gemeente. Voorbeelden van startersfaciliteiten zijn subsidies, ondersteuning bij het vinden van bedrijfsruimten en werkplekken en de organisatie van netwerkevenementen.
4.3 Arbeidsmarkt
We hebben in Terneuzen en in de regio meer dan genoeg werk. Maar er is onvoldoende natuurlijke aanwas van (jong) talent uit onze eigen gemeente. We zetten daarom, samen met het bedrijfsleven, in op de volgende strategische pijlers:
- •
Aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt
- •
Stijging van de arbeidsproductiviteit
- •
Behoud van talent in de regio
- •
Gezamenlijke aanpak voor het aantrekken van talent
Dit resulteert in een Terneuzen waar toekomstbestendige banen zijn. En waar je opleidingen kunt volgen die aansluiten op de regionale arbeidsmarkt. Door deze sterke punten actief te profileren, verbeteren we ons imago. Dit maakt dat het aantal mensen dat in Terneuzen wil wonen en werken groeit. Hierdoor kan het voorzieningenniveau in onze gemeente op peil blijven.
Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt
Voor de economische en maatschappelijke transities moet er veel werk verzet worden. Er zijn dus veel arbeidskrachten nodig, terwijl er een tekort aan mensen is. Om toch aan de vraag naar arbeid te voldoen, kan verhoging van de arbeidsproductiviteit een oplossing zijn.
- •
We stemmen het onderwijsaanbod beter af op de regionale arbeidsbehoefte. Studenten zijn dan eerder geneigd na hun opleiding in de regio te werken. Des te belangrijker is het om het onderwijsaanbod af te stemmen op de vraag naar specifieke kennis en bepaalde vaardigheden. Het vestigen van dependances van onderwijsinstellingen kan hieraan bijdragen. Hun aanbod sluit aan op de banen van de toekomst. Zo kunnen de HZ University of Applied Sciences en UGent bijdragen aan het economsich profiel van onze gemeente. Ook snuffel- en afstudeerstages en de eerder genoemde hybride leeromgevingen, fieldlabs en baangaranties zijn interessant. Verder ontstaan door samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven synergievoordelen. Deelfaciliteiten kunnen het aanbieden van regionaal onderwijs bijvoorbeeld vergemakkelijken. Hiermee sluiten we aan bij de Strategische Onderwijsagenda Zeeland.
- •
We moedigen het onderwijs en het bedrijfsleven aan om ook samen te werken in de ontwikkeling van lesmodules die passen bij de behoefte van de arbeidsvraag. Dit kan bijvoorbeeld in een publiek-private samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en ons als gemeente. Hiervoor moeten we eerst gezamenlijk de behoefte van het bedrijfsleven in kaart brengen. Vervolgens zetten samenwerkingspartners op maat gemaakte (hybride) lesmodules op.
Stijging van de arbeidsproductiviteit
Wat we willen zijn economische en maatschappelijke transities en economische groei. Hiervoor is het van belang dat we de schaarse arbeidskrachten zo efficiënt mogelijk inzetten. Met het beperkt aantal arbeidskrachten willen we zo veel mogelijk voor elkaar krijgen. Daarvoor moet de arbeidsproductiviteit omhoog. Hiervoor zetten we in op de volgende strategische acties:
- •
Met een speciaal programma voor mkb-ondernemers investeren we in de benodigde productiviteitsverbetering en professioneel HR-beleid. Hierbij zetten we de kennis van de regionale onderwijs- en kennisinstellingen en Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen in. Zij kunnen bedrijven adviseren over kansen om slimmer te werken, over digitalisering en over het inzetten van robotisering om productiever te worden. Dit biedt ook een kans om werkomstandigheden te verbeteren, denk aan verlichting van zwaar werk. Om dit te laten slagen is het ook nodig om te kijken naar het HR-beleid. Veel mkb-bedrijven hebben te weinig capaciteit om professioneel HR-beleid te voeren. Van elkaar leren helpt.
- •
Productiviteit kan ook worden verhoogd door keuzes te maken in het type bedrijvigheid. We sturen op het aantrekken van hoogwaardige en hoog productieve bedrijven. Hier is de toegevoegde waarde per arbeidskracht relatief hoog. Ook dit aspect nemen we mee in het afwegingskader voor het aantrekken van bedrijven.
- •
Vanaf 1 juli 2025 bieden kinderopvanglocaties in Terneuzen één ochtend per week gratis voorschool aan voor peuters van 2,5 tot 4 jaar. Dit legt niet alleen een goede basis voor de ontwikkeling van kinderen. Het zorgt er ook voor dat meer ouders aan het werk gaan of dat ouders meer uren gaan werken. Dot vergroot het arbeidsaanbod. We gaan kijken hoe we dit initiatief verder kunnen uitbreiden.
Behoud van talent in de regio
Er is te weinig aanwas van (jong) talent uit onze eigen gemeente om te voldoen aan de arbeidsvraag. Ook zien we veel talent uit onze gemeente en onze regio weggaat. Tijdens en na hun studie gaan jongeren op andere plekken wonen en te werken. Voor het aantrekken en houden van talent is het noodzakelijk dat allerlei elementen op orde zijn. Zoals goed onderwijs, een aantrekkelijk vestigingsklimaat, goede bereikbaarheid en infrastructuur, toegang tot zorg en een voorzieningenniveau dat op peil is. Ook verwachten we dat werknemers kunnen omgaan met veranderingen in vaardigheden en kennis. Dat kan door in te zetten op Leven Lang Ontwikkelen (LLO).
- •
We zetten in op een betere aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt in de gemeente en regio. Zo wordt het aantrekkelijker voor jong talent om in onze gemeente te blijven wonen en werken. We laten zien welke loopbanen allemaal mogelijk zijn in onze gemeente. De Campus Terneuzen speelt hier een rol in. Ook stimuleren we hybride onderwijs (zoals lesgeven op bedrijfslocaties/bedrijfsscholen) en fieldlabs bij bedrijven. En we bieden ruimte voor het ontwikkelen een campus voor (innovatief) mkb en (internationale) startups en scale-ups.
- •
We sporen het voortgezet onderwijs en het bedrijfsleven aan om snuffelstages te organiseren voor leerlingen. Op deze manier maken we leerlingen al op jonge leeftijd enthousiast om later in onze gemeente te gaan werken, en er dus ook te blijven wonen. We stellen als doel dat elke leerling in het voortgezet onderwijs minimaal een keer deelneemt aan een vorm van samenwerking met het bedrijfsleven.
- •
We organiseren een HR-community van HR-professionals binnen onze bedrijven en organisaties. We willen hierbij voortbouwen op het K&I netwerk HR. We gaan met elkaar bekijken wat de beste HR-aanpak is voor Terneuzen. Het streven is dat minimaal de helft van de bedrijven met meer dan 10 personen hieraan deelneemt. Ook als gemeente doen we hier actief aan mee.
- •
We hebben als gemeente de Charter Diversiteit ondertekend. Dit is een belangrijke stap in de richting van een meer inclusieve en diverse samenleving. Het betekent we ons als gemeente inzetten om discriminatie te bestrijden en acceptatie, diversiteit en inclusie te bevorderen. Niet alleen binnen onze eigen organisatie, ook op de arbeidsmarkt.
Gezamenlijke aanpak voor het aantrekken van talent
Het behouden van regionaal talent en het aantrekken van nieuw talent is niet alleen een opgave voor grote bedrijven. Het is een opgave van ons allemaal. We moeten werknemers niet alleen in de regio houden en aantrekken om te voldoen aan de arbeidsvraag. Het moet ook om het voorzieningenniveau van onze gemeente op pijl te houden en daarmee de leefbaarheid te waarborgen. Daarom is het van belang dat we hier gezamenlijk de schouders onder zetten.
- •
Samen met het bedrijfsleven en ondernemersverenigingen creëren we inzicht in de arbeidsvraag. We voeren een onderzoek uit om dit in kaart te brengen. Vervolgens zetten we een gezamenlijke wervingscampagne op om talent naar onze gemeente te halen. Het is essentieel dat minimaal een kwart van het bedrijfsleven zich aan deze campagne commiteert en bijdraagt. Deze campagne richten we zowel op Nederlands als internationaal talent.
4.4 Grensoverstijgende samenwerking
Voor het realiseren van de opgaven waar we als gemeente voor staan is samenwerking met regionale partners, zowel nationaal als grensoverstijgend, noodzakelijk. Voortbouwend op de visie ligt de focus van regionale samenwerking op vier strategische pijlers:
- •
Grensoverstijgende samenwerking
- •
Zeeuwse samenwerking
- •
Zeeuws-Vlaamse samenwerking
- •
Bijdragen aan andere beleidsterreinen
Grensoverstijgende samenwerking
De geografische ligging van onze gemeente en onze rol als grootste gemeente van Zeeland onderstreept het internationale karakter. Vandaar het belang van grensoverstijgende samenwerking. Dit willen we bevorderen door inzet op de volgende strategische acties:
- •
We intensiveren de samenwerking in het North Sea Port District. Als gemeente hebben we een verbindende rol in de samenwerking binnen North Sea Port District. Daarnaast proberen we de randvoorwaarden te verbeteren, bijvoorbeeld op het gebied van wet- en regelgeving in het grensgebied. We gaan de mogelijkheden verkennen voor harmonisatie van wet- en regelgeving aan Vlaamse en Nederlandse kant van het North Sea Port District (‘regelvrije grenszone’). Hiermee wordt grenspendel makkelijker. Dit maakt het aantrekkelijker om vanuit Vlaanderen in Terneuzen te werken en omgekeerd. Het Schakelpunt Grensbelemmeringen Vlaanderen Nederland kan hier ook een rol in spelen.
- •
Er zijn verschillende (Europese) regelingen gericht op het bevorderen van grensoverstijgende samenwerking. Deze regelingen lijken nog onvoldoende bekend bij het bedrijfsleven. Het onder de aandacht brengen bij bedrijven van de bestaande regelingen leidt mogelijk tot betere benutting van subsidies. En tot meer grensoverstijgende samenwerkingen. We zetten onze website hiervoor in. Ook onze contactpersonen voor bedrijven en ondernemersorganiaties spelen hiern een rol.
- •
Voor het verkennen van de mogelijkheden voor grensoverstijgende samenwerking is contact tussen bedrijven waardevol. Dit contact kunnen we bevorderen door in te zetten op netwerk- en contactmomenten. Zo kunnen de Open Bedrijvendagen (zie paragraaf Bedrijventerreinen eerder in dit hoofdstuk) die we gaan organiseren bijvoorbeeld ook grensoverstijgend zijn. We streven ernaar dat minimaal een keer per jaar een grensoverstijgend contactmoment tussen bedrijven plaatsvindt.
- •
We willen op regionaal niveau in de arbeidsvraag voorzien. Daarvoor is het nodig om het arbeidsaanbod binnen Zeeland en dat in Vlaanderen op elkaar af te stemmen. Hierbij moeten we ook afstemming vinden in het onderwijsaanbod, huisvesting en andere voorzieningen. Niet alleen binnen Zeeuws-Vlaanderen, maar ook met aangrenzende Vlaamse gemeenten en in overig Zeeland. Hiervoor stimuleren we overkoepelende organisaties om arbeidsmarktsamenwerking te intensiveren. Denk aan Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen, Expat Center Zeeland, Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen, Grensinfopunt Scheldemond, de stad Gent en verschillende onderwijsinstellingen.
Zeeuwse samenwerking
- •
We zijn als gemeente een betrokken en actieve samenwerkingspartner binnen de regio, in de provincie Zeeland en daarbuiten. We zorgen ervoor dat we ook op die manier gezien worden door omliggende gemeenten, de provincie en het Rijk. We hebben samenwerkingen benut voor drie Regio Deals (Zeeland, Zeeuws Vlaanderen en North Sea Port District). We maken deel uit van het Overleg Zeeuwse Overheden en het Z4-netwerk. Ook werken we samen met verbonden partijen, in het bijzonder de deelnemingen.
- •
Ook op het gebied van toerisme en recreatie werken we veel samen op provinciaal niveau. We maken deel uit van het Zeeuwse toeristische ecosysteem. Hiermee weken we samen aan de actieagenda Bestemming Zeeland 2030. Hierin staan concrete acties die we uitvoeren om de Zeeuwse ambitie voor een toekomstbestendige bezoekerseconomie te bereiken.
Zeeuws-Vlaamse samenwerking
Strategische actiepunten ter bevordering van de Zeeuws-Vlaamse samenwerking zijn:
- •
We borgen het regionaal onderwijsaanbod in samenwerking met de gemeenten Hulst en Sluis, scholen en het bedrijfsleven. Zeeuws-Vlaanderen heeft relatief weinig inwoners. Daardoor hebben we moeite om het onderwijsaanbod in de regio op peil te brengen en houden. Hiervoor is afstemming tussen de genoemde partijen essentieel. Waar mogelijk kunnen we zaken gezamenlijk oppakken. Bijvoorbeeld het gebruikmaken van deelfaciliteiten. Hiermee zorgen we ervoor dat het aanbod van voortgezet en beroepsonderwijs op minimaal hetzelfde niveau blijft.
- •
We willen de toeristische aantrekkingskracht van Zeeuws-Vlaanderen als geheel vergroten. Daarom zetten we in op de promotie van een gezamenlijk Zeeuws-Vlaams toeristisch-recreatief aanbod. Een gezamenlijk aanbod vergroot en versterkt onze aantrekkingskracht op bezoekers. Als gemeente spelen we een verbindende rol in het samenbrengen van toeristische organisaties. Zij kunnen de regio op het gebied van toerisme als één bestemming profileren en promoten. We organiseren hiervoor structureel periodieke contactmomenten tussen de toeristische organisaties.
Bijdragen aan andere beleidsterreinen
(Regionale) samenwerkingen beperken zich niet enkel tot het economisch domein. We brengen structureel de behoeften en bijdragen vanuit het economisch domein in bij andere beleidsterreinen van onze gemeente, zoals de arbeidsmarkt, woningbouw, het sociaal domein en de omgevingsvisie.
- •
Nu we weten wat onze wensen zijn voor economie en arbeidsmarkt in Terneuzen, kunnen we deze wensen helder inbrengen. Dit in het ruimtelijke beleid (via de omgevingsvisie en Novex-gebiedsplannen), arbeidsmarktbeleid (qua gevraagde opleidingen en een aanpak voor inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt), woningbeleid en de manier waarop het bedrijfsleven kan bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken, zoals leefbaarheid, gezondheid en het voorzieningenniveau.
4.5 Dienstverlening aan ondernemers
De traditionele rol van de gemeente is die van toezichthouder, handhaver en dienstverlener. Maar steeds vaker vragen inwoners en ondernemers een andere betrokkenheid van ons. We zijn een overheid die dicht bij de burger staat. We willen dan ook meer hulp bieden en meer gaan samenwerken. Dit vraagt om meer proactief te handelen door de gemeente. Vanuit onze verantwoordelijkheid en onze opvattingen over leiderschap zetten we in op de volgende strategische pijlers:
- •
Stroomlijnen van dienstverlening
- •
Zakelijke dienstverlening op orde
Stroomlijnen van dienstverlening
- •
We stroomlijnen de dienstverlening aan ondernemers. Die van onszelf en die van partners, zodat we geen dingen dubbel doen. We zorgen er ook voor dat er één centraal informatieloket is (digitaal én fysiek). Hier kunnen ondernemers bij ons terecht voor ál hun vragen. Hiermee is dit loket een soort wegwijzer. We koppelen onze digitale dienstverlening met die van andere partijen. Vanuit die centrale plek verwijsen we ondernemers door naar de partij die hen verder kan helpen. Denk hierbij aan de dienstverlening door onze eigen contactpersonen voor bedrijven, maar ook aan ondernemersverenigingen, de Kamer van Koophandel, Impuls Zeeland, Dockwize, Scalda en de Hogeschool Zeeland, Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen, het Expat Center Zeeland, Grensinfopunt Scheldemond, Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen en de provincie Zeeland. Hierdoor behouden we laagdrempelig contact en bieden we overzicht in de vele mogelijkheden om ondernemers te ondersteunen.
Zakelijke dienstverlening op orde
- •
We zoeken de synergie op met bedrijven. We stellen het perspectief en de belangen van ondernemers centraal. Zo stimuleren we participatie van ondernemers in (de uitvoering van) beleid. En we nodigen bedrijven uit elkaar op te zoeken en te versterken. Deze benadering laat zien dat we oog hebben voor de gevestigde bedrijven en de opgaven die zij hebben. We zijn er voortdurend over met ze in gesprek, om ze daarin zo goed mogelijk te ondersteunen.
- •
Bedrijven vragen meer dan alleen gemeentelijke dienstverlening. Het is belangrijk dat de benodigde zakelijke dienstverlening op orde is. Een goed functionerende (financiële) zakelijke dienstverlening is noodzakelijk voor startende ondernemers en nieuwe vestigers. Zoals toegang tot financiering, advies over bedrijfsvoering, belastingzaken en juridische kwesties. Dit verlaagt drempels, bevordert groei en vergroot de kans op succes van nieuwe bedrijven. We faciliteren bedrijven die deze zakelijke dienstverlening bieden. Ook verwijzen we ondernemers naar deze ondersteunende bedrijven.
4.6 Bezoekerseconomie
We profileren onze gemeente op basis van onze unieke kenmerken. Dat geldt des te meer op het gebied van recreatie en vrije tijd. Hierbij richten we ons op bezoekers en inwoners. Inwoners en toeristen maken beiden gebruik van toeristisch-recreatieve voorzieningen in onze gemeente. De strategische pijlers voor de bezoekerseconomie zijn:
- •
Bevorderen van toeristische aantrekkingskracht
- •
Recreatie ter bevordering van brede welvaart
Bevorderen van toeristische aantrekkingskracht
We verbeteren onze toeristische aantrekkingskracht door ons unieke DNA te profileren en te promoten. Dit doen we voor onze gemeente in het bijzonder, en voor heel Zeeuws-Vlaanderen in het algemeen. Daarnaast verbeteren we het recreatieve aanbod voor bezoekers aan onze gemeente.
- •
We laten de unieke kenmerken van onze gemeente zien en promoten ze actief. Onze gemeente heeft een uniek karakter met een combinatie van industrie, natuur en cultuur. Het uitlichten van deze karakteristieken versterkt het toeristisch profiel van de gemeente. Hiermee sluiten we aan op de Zeeuwse merkstrategie Shaping the future delta. Ook door het sturen op bijzondere winkels, horecagelegenheden en evenementen kunnen we bezoekers trekken. Dit doen we niet alleen, maar samen met Ervaar Terneuzen.”.
- •
We bevorderen de samenhang tussen activiteiten voor recreatie en vrije tijd. Hierbij spelen we als gemeente een sturende rol door fysieke infrastructuur te faciliteren. Dan gaat het bijvoorbeeld om het verbinden van recreatieve gebieden met aantrekkelijke wandelroutes. Of het ontwikkelen van toeristische hotspots. Ook het afstemmen van activiteiten door ondernemers, om zo een gebalanceerd aanbod te bieden, draagt bij aan een sterk toeristisch profiel. Hierbij nodigen we ondernemers uit om evenementen en activiteiten te organiseren die bezoekers en inwoners aantrekken.
- •
We willen meer afstemming in het aanbod voor toeristen met onze buurgemeenten. Het harmoniseren van het toeristisch aanbod met gemeenten Hulst en Sluis breidt de recreatie mogelijkheden voor bezoekers uit. Voor het afstemmen van activiteiten organiseren we op structurele basis regelmatig overleg. Een collectieve aanpak draagt ook bij aan het imago van Zeeuws-Vlaanderen als één gebied. Dit biedt verlichting van het kusttoerisme. Het doet ook recht aan de vele andere bestemmingen die de regio te bieden heeft.
Recreatie ter bevordering van de brede welvaart
- •
Een groene uitstraling is van waarde voor inwoners en toeristen. Daarom versterken we het natuurlijke karakter van onze gemeente. Door het uitbreiden van natuur versterken we het groene karakter van de gemeente. Zo leggen we bijvoorbeeld het Parkgebied het hart van Sluiskil aan. Daarnaast kunnen we natuurgebieden verder ontwikkelen en de recreatiemogelijkheden in bepaalde gebieden vergroten. Tegelijk beschermen we gebieden met natuur en biodiversiteit.
- •
We vinden het van belang dat er aantrekkelijke (internationale) evenementen plaatsvinden. Ze maken onze stads- en dorpskernen aantrekkelijker voor zowel inwoners als bezoekers. Het hoeven geen grote evenementen te zijn, wel onderscheidend voor de plaats of regio. Een evenement trekt niet alleen bezoekers aan, maar versterkt ook het gemeenschapsgevoel onder inwoners. We willen ons evenementenbeleid moderniseren. Ons uitgangspunt is versoepeling in de vergunningverlening voor evenementen. Ook willen we ideeën van anderen helpen uitvoeren.
- •
Onze bezoekerseconomie levert een positieve bijdrage aan de omgeving en de samenleving. Hiermee dragen recreatie en toerisme bij aan de brede welvaart in onze gemeente. We werken aan een optimale beleving voor inwoners en bezoekers. En aan een toekomstbestendige sector. Hiermee sluiten we aan op het TUA programma 2025-2027. In 2026 wordt een nieuw onderzoek gehouden onder inwoners naar het draagvlak voor toeristen in Zeeland. Dit onderzoek gaan we ook op gemeenteniveau uitvoeren.
5 Bouwstenen en prioritering voor de uitvoeringsagenda
In deze economische visie en strategie zijn per thema bouwstenen beschreven die richting geven aan de economische uitvoeringsagenda. De economische visie en strategie vormen de basis voor de uitvoeringsagenda van de gemeente Terneuzen. Hierin staan concrete acties en projecten. De uitvoeringsagenda is een apart document. De economische visie en strategie en de uitvoeringsagenda vormen samen het strategisch economisch beleidsplan van de gemeente Terneuzen.
Uitvoeringsagenda 2026 - 2030
De economische uitvoeringsagenda (hierna: Uitvoeringsagenda) heeft twee doelen. Ten eerste het borgen van de uitvoering van het beleidsplan economie. Ten tweede het realiseren van de doelen in 2035. De Uitvoeringsagenda is niet alleen voor intern gebruik: door bestuurders en medewerkers van de gemeente. De Uitvoeringsagenda is ook voor inwoners en stakeholders. Want we kunnen ons beleid niet alleen uitvoeren. En onze doelen zijn ambitieus. Dus we werken samen met anderen aan de uitvoering van ons beleid.
In de Uitvoeringsagenda houden we rekening met onze organisatievisie, integraliteit van beleid, het grensoverstijgende karakter van onze gemeente en ons participatiebeleid. In de Uitvoeringsagenda geven we antwoord op de volgende vragen:
- •
Wat gaan we doen?
- •
Wie is verantwoordelijk? De gemeente of de gemeente samen met andere partijen?
- •
Welk resultaat willen we bereiken?
Matrix van de Uitvoeringsagenda en toelichting met acties
We maakten een matrix op basis van de strategische pijlers en thema’s. We lichten de matrix toe in een tabel waarin we de acties die we gaan uitvoeren hebben opgenomen.
Matrix van de Uitvoeringsagenda op basis van de strategische pijlers en thema’s
Toelichting op de matrix van de Uitvoeringsagenda en de acties
Nadere uitwerking in een uitvoeringsplan
In 2026 beginnen we met de uitvoering van de economische uitvoeringsagenda. Eerst maken we nog een uitvoeringsplan voor de jaren 2026-2030. In dit plan vermelden we per actie de benodigde capaciteit, prioriteit, het budget en de periode waarin we de acties gaan uitvoeren. Wel zeggen we kort iets over onze werkwijze, onze rol en monitoring.
Onze werkwijze
We gaan werken aan de uitvoering van ons beleid volgens de Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus.
Dit is een van de meest effectieve en eenvoudig toepasbare methoden voor continue verbetering. Dit model biedt de mogelijkheid om problemen te identificeren en op te lossen. Je plant (P) de verbetering, voert de oplossing door (D), je controleert of de verbeteringen goed zijn (C) en je zorgt ervoor dat je actie onderneemt (A) zodra zich weer een probleem voordoet door de PDCA-cyclus weer te doorlopen. Het beleidsplan is het uitgangspunt voor ons handelen, niet (de indeling van) de gemeentelijke organisatie.
Onze rol
Uit dit beleidsplan spreekt een betrokken, verbindende en ondernemende houding om de ambitieuze doelen voor 2035 te realiseren. We maken het verschil door ons continu te blijven ontwikkelen. Dit zijn de kernwaarden van onze gemeentelijke organisatie. Ze komen ook tot uiting in een veranderende rol van de gemeente: van een reactieve houding naar een meer proactieve houding, van vergunningverlening en toezicht houden naar voorwaarden scheppen samenwerken, van faciliteren naar regisseren. We willen nog klantvriendelijker zijn voor ondernemers en ons nog meer richten op samenwerking. We willen met ons economisch beleid ook bijdragen aan beleid op andere beleidsterreinen. We gaan de belangen van ondernemers onvermoeibaar onder de aandacht brengen. We organiseren afstemming van beleid tussen taakgroepen, teams en afdelingen. Vanuit economie nemen we vaker de regierol op ons.
Monitoring
We zorgen ervoor dat we de uitvoering volgen en bijsturen. Dit doen we door onze collega’s, het college, de raad en onze stakeholders op gezette tijden te informeren over de voortgang. We doen dit in samenwerking met het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en andere stakeholders. Aan de hand van de monitoring kunnen we de Uitvoeringsagenda waar nodig aanpassen. Kortom, we gaan de voortgang van de Uitvoeringsagenda monitoren en als het nodig is doen we aanpassingen in de uitvoering.
Verantwoording van de participatie en communicatie
We zorgden voor een consequent en consistent verhaal en een heldere boodschap. De basis hiervoor ligt in de manier waarop we de participatie en communicatievorm gaven om te komen tot dit Strategisch economisch beleidsplan 2025-2035.
Participatievormen in schema
Participatie met maatschappelijke organisaties en ondernemers
Birch nam bij 36 vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven interviews af. De input van de interviews heeft Birch verwerkt in het rapport. De lijst van geïnterviewden is als bijlage 1 bijgevoegd.
We organiseerden een bijeenkomst met de dezelfde stakeholders op 28 november 2024 om nog meer input op te halen en in discussie met elkaar te komen tot een door alle partijen gedragen rapport.
Participatie met inwoners
We nodigden de inwoners uit om hun mening te geven over economie en toerisme in een korte enquête. De tekst van de vragenlijst luidde als volgt:
Het Economisch Perspectief Terneuzen 2035 is een uitgebreide visie en strategie die de economische ontwikkeling van onze gemeente voor de komende jaren schetst. Dit document behandelt belangrijke onderwerpen, zoals duurzaamheid, werkgelegenheid, innovatie, en grensoverstijgende samenwerking.
Hoe kunnen de meningen van inwoners bijdragen aan een welvarende en toekomstbestendige gemeente Terneuzen.
De feedback die we kregen in de enquête is van groot belang om ervoor te zorgen dat de economische strategie aansluit bij de behoeften en wensen van onze inwoners.
Resultaten enquête
Analyse en verwerken van de resultaten van de enquête
De inwoners zien de toekomst voor de industrie in de gemeente Terneuzen voornamelijk als een industrie die bijdraagt aan het creëren van banen (1) en het stimuleren van de lokale economie (2). Ook vinden inwoners het belangrijk dat de industrie zorgt voor een gezonde leefomgeving (3) en minimale overlast voor omwonenden oplevert (4). De industrie moet ook inzetten op duurzaamheid (5), het minimaliseren van afval (6) en gebruik maken van de nieuwste technieken (7).
Hoe we aan de wensen van de inwoners tegemoet komen geven we aan in onderstaande tabel, door te verwijzen naar de uit te voeren actie(s) in de Uitvoeringsagenda:
De inwoners willen dat de gemeente het aanbod voor recreatie en toerisme aantrekkelijker maken door het creëren en onderhouden van aantrekkelijke wandel- en fietspaden door de stad en het omliggende landschap (8). Ook willen de inwoners dat de gemeente gaat samenwerken met lokale bedrijven om unieke recreatieve ervaringen te creëren (9). Daarnaast kunnen we het aanbod recreatie en toerisme in de gemeente aantrekkelijker maken volgens de inwoners door meer mogelijkheden te creëren voor natuurbeleving (10) en het stimuleren van meer horeca en terrassen (11).
Hoe we aan de wensen van de inwoners tegemoet komen geven we aan in onderstaande tabel, door te verwijzen naar de uit te voeren actie(s) in de Uitvoeringsagenda:
Hetbeeld dat mensen hebben van Terneuzen in 2035 is volgens de inwoners een gemeente die zorgt voor een gezonde leefomgeving en hoge kwaliteit van leven (12). Een gemeente met een bloeiende economie en veel werkgelegenheid (13). Een gemeente die zich inzet voor milieuvriendelijke initiatieven (14) en groene ruimtes (15).
Hoe we aan de wensen van de inwoners tegemoet komen geven we aan in onderstaande tabel, door te verwijzen naar de uit te voeren actie(s) in de Uitvoeringsagenda:
Participatie over de visie waterrecreatie
Bij de ontwikkeling van de visie op waterrecreatie hebben we inwoners bevraagd over water- en oeverrecreatie. Zo vroegen we: welke faciliteiten mis je? De meest gegeven antwoorden zijn: eet- en drinkvoorzieningen, strandjes en veilige zwemlocaties. De vraag ‘Vind je dat de gemeente Terneuzen voldoende informatie en promotie aanbiedt over waterrecreatie en de mogelijkheden?’ werd door 71 procent van de respondenten beantwoord met ‘nee’. Gevraagd naar ideeën of suggesties om de recreatiemogelijkheden te verbeteren, antwoordden respondenten vaak:
- •
Uitbreiding van recreatieve toegankelijkheid, bijv. via ruiterpaden
- •
Diversiteit in recreatiemogelijkheden, zoals waterskiën, suppen, kanoën en nachtvissen
- •
Natuurbehoud en ecologisch herstel, zoals de Braakman, Canisvliet en de Otheense Kreek
- •
Duurzame infrastructuur, denk aan het Rondje Kreek
- •
Veiligheid/controle, zoals maximum vaarsnelheid,
De opbrengst van de participatie over de visie waterrecreatie valt onder de pijlers van het thema bezoekerseconomie: het bevorderen van toeristische aantrekkingskracht (1) en recreatie als drijvende kracht voor brede welvaart (2).
Hoe we aan de wensen van de inwoners tegemoet komen geven we aan in onderstaande tabel, door te verwijzen naar de uit te voeren actie(s) in de Uitvoeringsagenda:
Participatie over de omgevingsvisie
Voor de omgevingsvisie hebben we een vragenlijst uitgezet via Hoplr. Een deel van de vragen over onze leefomgeving had raakvlakken met onze economie. Zo gaf een derde van de respondenten aan zich zorgen te maken over de effecten van de industrie. Een vijfde zei het belangrijk te vinden dat de industrie er is, vanwege werkgelegenheid.
Als het gaat om grensoverstijgende voorzieningen zien veel inwoners kansen in goedkopere boodschappen en brandstof in België, en in Vlaamse gezondheidszorg en onderwijs. Als verbeterpunten worden openbaar vervoer en samenwerking tussen gemeenten genoemd. Suggesties die zijn gedaan, gaan over gezamenlijke evenementen en over de bekendheid van voorzieningen aan beide zijden van de grens.
Veilige en prettige wandel- en fietsroutes zouden mensen het meest kunnen motiveren om meer te bewegen, volgens 64 procent van de respondenten. Dit geldt voor 39 procent als het gaat om een groene omgeving.
De opbrengst van de participatie over de omgevingsvisie valt onder de pijlers van de thema’s ruimte voor werken en ondernemen (1), arbeidsmarkt (2), grensoverstijgende samenwerking (3) en bezoekerseconomie (4).
Hoe we aan de wensen van de inwoners tegemoet komen geven we aan in onderstaande tabel, door te verwijzen naar de uit te voeren actie(s) in de Uitvoeringsagenda:
Verklarende woordenlijst
Verklarende woordenlijst uit het rapport “Economische perspectief Terneuzen 2035”
Afwegingskader: set van criteria die worden gebruikt om keuzes te maken voor het type bedrijven die we wel of niet willen aantrekken.
Arbeidsintensief en -extensief: vereist relatief veel of weinig arbeidsinzet.
Arbeidsmarktkrapte: een tekort aan beschikbare werknemers.
Arbeidsproductiviteit: de hoeveelheid goederen en diensten die een medewerker per uur arbeid produceert.
Biobased bouwen: bouwmethoden die gebruik maken van hernieuwbare biologische materialen, zoals hout en plantaardige vezels.
Brede welvaart: alles wat voor onze inwoners van waarde is.
Circulariteit: het hergebruiken van materialen en hulpbronnen om afval te minimaliseren en duurzaamheid te bevorderen.
Circulaire processen: processen die gericht zijn op het continu hergebruiken van materialen en hulpbronnen om afval te minimaliseren.
CO2-afvang: het opvangen en opslaan van koolstofdioxide om de uitstoot te verminderen.
CO2-reductie: vermindering van de uitstoot van koolstofdioxide om klimaatverandering tegen te gaan.
Duurzaamheidsinitiatieven: projecten gericht op het bevorderen van een duurzaam milieu.
Ecosysteem: een netwerk van bedrijven in een bepaald gebied.
Elektrificatie: het proces van het vervangen van fossiele brandstoffen door elektriciteit als energiebron.
Energy hub: een lokaal netwerk waar energie wordt opgewekt, opgeslagen en verbruikt op een efficiënte manier.
Eiwittransitie: overgang naar alternatieve eiwitbronnen, zoals plantaardige eiwitten, om de afhankelijkheid van dierlijke eiwitten te verminderen.
Energiebronnen: oorsprongen van energie, zoals fossiele brandstoffen, zonne-energie, windenergie.
Energievoorziening: de voorziening van energiebronnen aan consumenten en bedrijven.
Fieldlabs: een praktijkomgeving waar ondernemers en kennisinstellingen nieuwe technologieën en methoden testen en ontwikkelen.
Grensoverstijgende samenwerking: samenwerking tussen verschillende landen, regio’s of gemeenten om gemeenschappelijke doelen te bereiken.
Groeiambitie: het streven naar groei en ontwikkeling.
Hybride onderwijs: een mix van traditionele offline en online leermethoden.
Innovatief mkb: kleine en middelgrote ondernemingen die nieuwe ideeën en technologieën ontwikkelen.
Innovatieprojecten: projecten gericht op het ontwikkelen van nieuwe ideeën, producten of processen.
Kennisinstellingen: organisaties die zich bezighouden met het genereren, gebruiken en verhandelen van kennis, zoals universiteiten en onderzoekscentra.
Kennisintensieve bedrijven: bedrijven die sterk afhankelijk zijn van expertise en innovatie.
Klimaatakkoord: internationaal akkoord gericht op het aanpakken van klimaatverandering en het verminderen van uitstoot van broeikasgassen.
Koppelingsgebieden: bufferzones tussen industriële gebieden en woongebieden om negatieve milieueffecten te minimaliseren.
Langetermijnvisie: vooruitzicht voor de lange duur.
Leven Lang Ontwikkelen (LLO): continu leren en ontwikkelen door een persoon.
Maatschappelijke opgaven: vraagstukken die de samenleving als geheel beïnvloeden en collectieve actie vereisen om aan te pakken.
Mkb: midden- en kleinbedrijf
Netcongestie: overbelasting van het elektriciteitsnetwerk, waardoor vertragingen en opstoppingen ontstaan.
Omgevingsvisie: onze kijk op de fysieke leefomgeving. Dat is de omgeving die we kunnen zien, horen, ruiken en voelen.
Ondernemerschap: het hebben van een bedrijf.
Proeftuin-locatie: een plek voor het testen en demonsteren van nieuwe technologieën en methoden.
Propositie: de beloofde waarde die een bedrijf aan klanten biedt.
Regelvrije grenszone: eenvoudige regelgeving om grensoverstijgende activiteiten te vergemakkelijken.
Restwarmtegebruik: het hergebruiken van overtollige warmte die vrijkomt bij industriële processen voor andere toepassingen.
Scale-ups: bedrijven die snel groeien en opschalen na een succesvolle startfase.
Strategie: plan van aanpak om een doel op de lange termijn te bereiken.
Synergievoordelen: voordelen die worden verkregen door het combineren van verschillende elementen om een groter effect te creëren dan al die elementen apart.
Toekomstbestendige arbeidsmarkt: arbeidsmarkt die is voorbereid op toekomstige veranderingen en uitdagingen.
Transitieopgaven: noodzaak om te elektrificeren en te digitaliseren.
Vergrijzing: een toename van het aandeel ouderen in de bevolking.
Verzilting: proces waarbij wateroplosbare zouten zich ophopen in de bodem, waardoor de vruchtbaarheid wordt beïnvloed.
Vestigingsklimaat: de aantrekkelijkheid van een gebied voor bedrijven om zich daar te vestigen.
Werkgelegenheid: het aantal beschikbare banen in een bepaalde regio of sector.
Zakelijke dienstverlening: Diensten die bedrijven aan andere bedrijven verlenen, zoals advies, financiën, juridische zaken.
Verklarende woordenlijst organisaties
Arcadis: ontwerp-, ingenieurs- en adviesbureau.
Campus Zeeland: onderwijs- en onderzoekslocatie in Zeeland.
CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek): organisatie met als wettelijke taak het maken van statistieken over een groot aantal maatschappelijke onderwerpen en de uitkomsten daarvan openbaar te maken.
Centrum voor Top Techniek (CTT): samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en bedrijven om technisch beroepsonderwijs in de regio te behouden en versterken.
CIRCO Zeeland: programma dat het Zeeuwse bedrijfsleven ondersteunt in de transitie naar een circulaire economie.
Dockwize: innovatie hub en incubator in Zeeland.
Dow: multinationaal chemiebedrijf met een vestiging in Terneuzen.
Entrepreneurial Ecosystem Observatory: stichting gericht op het bestuderen van ondernemerschapsecosystemen.
Expat Center Zeeland: centrum dat diensten verleent aan expats in de regio Zeeland. Een expat is iemand die tijdelijk in een land werkt met een andere cultuur dan waar hij of zij in is opgegroeid. Onder expats verstaan we meestal hoogopgeleide mensen.
Gemeenschappelijk Bezit Evides Aqua B.V.: een houdstermaatschappij; een van de twee groepen aandeelhouders van waterbedrijf Evides.
Grensinfopunt Scheldemond: grensoverschrijdend informatiepunt voor inwoners en bedrijven in de Scheldemondregio.
HZ University of Applied Sciences: de hogeschool in Zeeland.
Impuls Zeeland (NV Economische impuls Zeeland): vennootschap met publieke aandeelhouders dat ondernemers helpt met innoveren, investeren en internationaliseren. Het streven is gericht op een duurzame ontwikkeling van Zeeuwse bedrijven en de regionale economie.
Kenniscentrum Zeeuwse Samenleving: kenniscentrum dat onderzoek doet naar sociaal-maatschappelijke en economische kwesties in Zeeland.
KicMPi (Kennis- en Innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie): een zelfstandige coöperatieve vereniging die samenwerking tussen bedrijven stimuleert met innoveren als doel.
Lodewijk College: middelbare school in Terneuzen.
Merkstrategie Zeeland: strategie gericht op het positioneren van Zeeland als aantrekkelijke vestigingsplek.
North Sea Port: grensoverstijgend havenbedrijf gelegen in Vlaanderen en Zeeland.
North Sea Port District (NSPD): grensoverstijgend havengebied in Nederland en België.
North Sea Port Talent: initiatief om de arbeidsmarkt te versterken door samenwerking tussen werkgevers en andere belanghebbenden.
Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen: organisatie die werkt aan het versterken van Zeeuws-Vlaanderen als grensoverstijgende Euregio.
Overleg Zeeuwse Overheden: een platform van 15 Zeeuwse overheden: alle Zeeuwse gemeenten, de provincie Zeeland en Waterschap Scheldestromen.
Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): overheidsinstantie die onderzoek doet naar de leefomgeving en het leefomgevingsbeleid in Nederland en daarbuiten.
Reynaertcollege: middelbare school in Hulst.
Rootzz (Zeeuws-Vlaanderen): organisatie gericht op het behouden en aantrekken van talent naar de regio Zeeland.
Scalda: regionaal opleidingscentrum in Zeeland dat beroepsonderwijs en training aanbiedt.
Smart Delta Resources: een samenwerking van energie- en grondstof-intensieve bedrijven die werken aan oplossingen voor een toekomstbestendige, duurzame industrie in de Vlaams-Nederlandse Schelde-Deltaregio.
Stedin: Nederlandse netbeheerder voor elektriciteit en gas.
Strategische Regiovisie Zeeuws-Vlaanderen: strategische visie voor regio Zeeuws-Vlaanderen.
TenneT: Europese netbeheerder voor elektriciteit.
Toeristische Uitvoerings Alliantie (TUA): samenwerking voor de uitvoering van projecten en activiteiten die bijdragen aan de toekomst van toerisme in Zeeland.
Toeristisch Informatiepunt Terneuzen (TIP): voorziening die toeristische informatie biedt aan inwoners en bezoekers van de gemeente Terneuzen en de regio Zeeuws-Vlaanderen.
UGent (Universiteit Gent): openbare onderzoeksuniversiteit in Gent, België.
Verhaallijnen Erfgoed Zeeland: organisatie die verhaallijnen ontwikkelt over het erfgoed van Zeeland.
Werkservicepunt Zeeuws-Vlaanderen (WSP): een plek waar je advies krijgt over werken in Zeeuws-Vlaanderen.
Yara: internationaal bedrijf dat zich richt op de productie van meststoffen.
ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie): vereniging voor boeren en tuinders.
Zwin College: middelbare school in Oostburg.
Zeeuwse Energiehoudster Maatschappij N.V. (ZEH): een houdstermaatschappij met als belangrijkste bezitting het 70% aandelenbelang in EPZ (mede-eigenaar van de kerncentrale in Borssele).
Zeeland Refinery: een raffinaderij in Zeeland.
Ondertekening
Ziet u een fout in deze regeling?
Bent u van mening dat de inhoud niet juist is? Neem dan contact op met de organisatie die de regelgeving heeft gepubliceerd. Deze organisatie is namelijk zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de regelgeving. De naam van de organisatie ziet u bovenaan de regelgeving. De contactgegevens van de organisatie kunt u hier opzoeken: organisaties.overheid.nl.
Werkt de website of een link niet goed? Stuur dan een e-mail naar regelgeving@overheid.nl