Uitvoeringsprogramma 2025 Omgevingsrecht, Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving

1Inleiding

1.1Achtergrond

In het document ‘Beleidsplan Omgevingsrecht – Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving’ (VTH) hebben we onze omgevingsanalyse, prioriteiten en uitgangspunten vastgelegd. In het beleidsplan geven we weer ‘wat’ we willen bereiken vanuit een analyse van ons werkgebied. In dit uitvoeringsprogramma nemen we op ‘hoe’ we dat gaan realiseren. We hebben onze VTH-instrumenten opgenomen met daarbij de intensiteit en capaciteit die we hiervoor nodig hebben.

1.2Doel

In dit uitvoeringsprogramma ramen we de capaciteit voor de instrumenten die we in 2025 inzetten. Voor het overgrote deel gaat het om inzet die we ook in de jaren hierna nodig hebben. Het doel is om de middelen zo optimaal mogelijk in te zetten om onze ambities uit het beleidsplan en de dienstverlening aan onze burgers en bedrijven te realiseren. Het gaat om instrumenten die we inzetten voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Met dit uitvoeringsprogramma voldoen we aan artikel 13.8 van het Omgevingsbesluit.

1.3Inbedding

De taken voor de fysieke omgeving worden uitgevoerd door diverse teams binnen onze gemeente, de Omgevingsdienst Achterhoek, de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland en diverse partners zoals bijvoorbeeld provincie, waterschap en politie. Dit uitvoeringsprogramma vormt de leidraad voor de uitvoering van de gemeentelijke VTH-taken. De uitvoering kan door omstandigheden wijzigen. Dit wordt meegenomen in onze verantwoording over de uitvoering in ons evaluatieverslag (artikel 13.11 van het Omgevingsbesluit).

1.4Leeswijzer

In hoofdstuk 2 benoemen we de ontwikkelingen die impact hebben op onze taakuitvoering. We beschrijven in hoofdstuk 3 de systematiek van programmeren. In hoofdstuk 4 maken we een doorvertaling van de inzetraming. Deze relateren we in hoofdstuk 5 aan de beschikbare capaciteit. In bijlage 1 is een overzichtstabel opgenomen met de raming van de inzet. Dit is het uitvoeringsprogramma in detail.

2Ontwikkelingen

Omgevingswet

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. De Omgevingswet is één van de grootste wijzigingen in de wetgeving over het fysieke domein van de afgelopen decennia. De uitgangspunten van deze wet zijn participatie en integrale aanpak op basis van vertrouwen, met als doel minder en overzichtelijker regels, meer ruimte voor initiatieven van burgers en bedrijven en lokaal maatwerk. De Omgevingswet heeft gevolgen voor onze dienstverlening en voor de inzet van VTH-instrumenten. In ons beleidsplan en in dit uitvoeringsprogramma hebben we deze gevolgen zoveel mogelijk verwerkt. Alle VTH-instrumenten hebben we aangepast op de situatie onder de Omgevingswet en ook de capaciteitsraming is gebaseerd op de nieuwe situatie.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Gelijktijdig met de Omgevingswet is de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. De private kwaliteitstoetsing is vanaf 1 januari 2024 van toepassing bij eenvoudige nieuwbouw en seriematige bouw en vanaf 1 juli 2024 voor verbouw. Dit betekent dat wij bij een vergunning bij eenvoudige nieuwbouw en seriematige verbouw de bouwtechnische aspecten niet meer hoeven te beoordelen of te controleren. Marktpartijen dragen er zelf zorg voor dat aantoonbaar aan wettelijke eisen wordt voldaan. Dit aan de hand van door die partijen te ontwikkelen methodes voor kwaliteitsborging.

Bij het afgeven van een omgevingsvergunning voor het bouwen toetsen we aan welstandseisen, bestemmingsplan en veiligheid voor de omgeving. Daarnaast moeten we controleren of de aannemer werkt met een goedgekeurde methode voor kwaliteitsborging, ontvangen we meldingen voorafgaand en na realisatie en geven we een verklaring voor ingebruikname af. Ook zijn we het bevoegd gezag voor handhaving tijdens de bouwfase. In ons beleidsplan en in dit uitvoeringsprogramma hebben we de gevolgen van Wkb verwerkt in de VTH-instrumenten en in de capaciteitsraming. Bij de capaciteitsraming voor 2024 hadden we rekening gehouden met de gefaseerde invoering van de Wkb. Wij hadden ingeschat dat voor een (groot) deel van 2024 de capaciteit benodigd zou zijn voor de bouwtechnische toetsing en het toezicht voor de gevolgklasse van bouwwerken onder de Wkb. De praktijk leert ons dat we (externe partners en gemeente) elkaar nog wat beter moeten weten te vinden in de werkprocessen. In 2025 zal de benodigde capaciteit afnemen ten opzichte van de in 2024 geraamde capaciteit, omdat de Wkb dan volledig in werking is voor gevolgklasse 1.

Kwaliteit openbare ruimte

Burgers en bedrijven melden in toenemende mate over situaties in de openbare ruimte. In dit uitvoeringsprogramma zetten we onze capaciteit in op het zoveel als mogelijk opvolgen van meldingen, en op gebiedstoezicht om situaties te voorkomen of te signaleren en daarbij op te treden.

Complexiteit

De complexiteit neemt toe bij het beoordelen van ruimtelijke initiatieven. Denk hierbij aan functieverandering van vrijkomende agrarische gebouwen, nieuwe initiatieven rondom energieopwekking en de situatie rondom stikstof. Dit werkt door in het tijdsbeslag op het beoordelen van dergelijke initiatieven.

3Systematiek uitvoeringsprogramma

3.1Inzet van instrumenten

In bijlage 1 hebben we benoemd welke instrumenten we inzetten, welke aantallen we voor 2024 verwachtte en hoeveel uur (en aantallen) we in 2024 daadwerkelijk per instrument hebben besteed. Dit is gebaseerd op een analyse van onze registratiesystemen met het aantal vergunningaanvragen, meldingen, handhavingsverzoeken, een evaluatie van ingezette instrumenten in 2024 (hoofdstuk 4). Hierop borduren we verder in onze programmering voor 2025 (hoofdstuk 5). We hebben de veranderingen die de inwerkingtreding van de Omgevingswet en Wkb hebben bewerkstelligd zoveel als mogelijk verwerkt in de capaciteitsinzet.

3.2Inzet van uren

De instrumenten hebben we voor zover mogelijk voorzien van een kengetal: een gemiddelde aan uren dat nodig is om één instrument in te zetten (bijvoorbeeld een vergunning of melding afhandelen, toezicht uitoefenen). Door de instrumenten te vermenigvuldigen met kengetallen ontstaat een totaalbeeld van de verwachte benodigde uren. Voor een aantal instrumenten kunnen we geen aantallen en kentallen inschatten, in dat geval is volstaan met een urenraming.

3.3Bepaling formatie

Dit uitvoeringsprogramma geeft inzicht in en een onderbouwing van de formatie die we nodig hebben om de gevraagde dienstverlening te bieden en om de prioriteiten en doelen uit het beleidsplan te realiseren. Dit is vergeleken met de formatie die beschikbaar is, inclusief de structurele middelen die beschikbaar zijn voor inhuur.

4Evaluatie van het uitvoeringsprogramma 2024

In dit hoofdstuk evalueren we het Uitvoeringsprogramma Omgevingsrecht 2024, Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (verder: uitvoeringsprogramma 2024). In deze evaluatie rapporteren we over de mate waarin we uitvoering hebben gegeven aan het uitvoeringsprogramma in de periode tot en met december 2024, en de mate waarin dit heeft bijgedragen aan het bereiken van de doelen die we in onze uitvoerings- en handhavingsstrategie hebben gesteld. Hiermee voldoen we aan onze verplichting op grond van artikel 13.11, onder a, van het Omgevingsbesluit.

4.1Programmering van de uitvoering 2024

In het uitvoeringsprogramma 2024 zijn de in te zetten instrumenten onder negen hoofdtaken ondergebracht. Dit geeft voor 2024 het volgende (geschatte) beeld:

Indien we de in 2024 benodigde capaciteit afzetten tegen de beschikbare capaciteit dan zag dat er als volgt uit:

4.2Uitvoeringsprogramma 2024. Daadwerkelijke inzet

De daadwerkelijke inzet op de verschillende taakvelden ziet er schematisch weergegeven in fte als volgt uit:

Dit is gebaseerd op de detailberekening (bijlage 1) waarbij ervan is uitgegaan dat 1 fte (36 uur per week) bestaat uit 1350 in te zetten uren op jaarbasis. Met name het verschil tussen geraamde fte en daadwerkelijk ingezette fte bij 1) algemene werkzaamheden en 6) handhaving valt op.

Algemene werkzaamheden. Verschil

Er zit een verschil tussen de geraamde uren en de daadwerkelijke inzet onder het onderdeel algemene werkzaamheden. Dit komt met name doordat er 12 Wet open overheid (Woo) verzoeken zijn ingediend die betrekking hebben om ruimtelijke ordening of handhaving, waar er ‘slechts’ vijf werden verwacht in 2024.

Daarnaast valt het aantal uur dat besteed is aan inhoudelijk overleg/werkoverleg over initiatieven, aanvragen en zaken 160 hoger uit dan geraamd, en zijn er uren toegekend aan de activiteit ‘functioneel beheer en procesinrichting applicaties.

Omgevingsvergunningen en meldingen. Verschil

We zijn begonnen met de intaketafel waardoor in eerste aanleg veel meer uren zijn gemoeid dan werd gedacht. Ook schuiven meerdere collega’s aan om ervaring op te doen. Daarnaast zijn er meer aanvragen en verzoeken ingediend dan in eerste instantie werd aangenomen.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Verschil

We merken dat de Wkb nog in ontwikkeling is en dat we nog moeten wennen aan de nieuwe werkwijze. Dit vraagt van zowel de externe partijen als de gemeente de nodige aanpassingen. Dit houdt ook in dat we elkaar beter moeten gaan vinden in de werkprocessen. Ook zijn er nog maar weinig aanvragen binnengekomen waarbij de Wkb van toepassing was.

Toezicht op omgevingsvergunningen en meldingen. Verschil

De inzet van de toezichthouder bouwen beperkt zich niet alleen tot toezicht maar er zitten ook mediation taken in en klachtenafhandeling. Daarnaast vindt er ondersteunende werkzaamheden plaats bij het taakveld handhaving. Hierdoor heeft met name de toezichthouder bouwen minder uren besteed op het onderdeel toezicht op omgevingsvergunningen en meldingen dan geraamd.

Voor het toezicht op evenementen geldt dat het aantal uur iets hoger is uitgevallen dan geraamd voor dit onderdeel.

Handhaving. Verschil

Het verschil tussen de geraamde uren en de daadwerkelijke inzet onder het onderdeel handhaving zit in meerdere facetten. Er is minder capaciteit beschikbaar geweest voor handhaving wegens zwangerschapsverlof welke slechts gedeeltelijk met inhuur is opgevangen. Ook hebben omvangrijke bezwaar- en beroepszaken in handhavingsprocedures beslag gelegd op een deel van de handhavingscapaciteit. Dit vertaalt zich in een oplopend aantal openstaande handhavingszaken.

Algemene plaatselijke verordening en bijzondere wetten. Verschil

Het verschil tussen de geraamde uren en de daadwerkelijke inzet onder het onderdeel Algemene plaatselijke verordening (APV) en bijzondere wetten zit met name in het onderdeel evenementen. Voor de afhandeling van meldingen is gemiddeld een uur nodig waar 3 uur geraamd was. Daarnaast is het aantal aanvragen voor B-evenementen lager uitgevallen dan geraamd.

5Programmering van de uitvoering

Algemene werkzaamheden

De algemene werkzaamheden bestaan uit:

Overleg over initiatieven, aanvragen en zaken;

Bijdrage aan uitvoeringsprogramma, jaarverslag en bedrijfsvoering;

Bestuurlijke advisering;

Coördinatie van uitvoeringsdiensten en partners (zoals ODA, VNOG); en

Afhandelen van verzoeken Wet open overheid (Woo).

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 0,4 fte.

Algemene dienstverlening

De algemene dienstverlening bestaat uit:

Informatieverstrekking via klantvragen aan KCC, website en publicaties;

Afhandelen klantvragen en informatieverstrekking aan burgers en bedrijven; en

Opstellen en wijzigen beleid en verordeningen.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 0,4 fte.

Omgevingsvergunningen en meldingen

De werkzaamheden bestaan uit het voeren van (voor)overleg met initiatiefnemers, het behandelen van vergunningaanvragen en meldingen en zienswijzen, bezwaren en beroep op besluiten. De werkzaamheden betreffen alle activiteiten gericht op bouwen, slopen en brandveilig gebruik. Het gaat onder meer om:

Voeren van omgevingsoverleg, vooroverleg en benutten omgevingstafel voor initiatieven;

Behandelen van vergunningaanvragen voor activiteiten bouwen, kappen, aanleg, veranderen monument; en

Behandelen van meldingen voor slopen en brandveilig gebruik.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 4 fte.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

Onder het nieuwe stelsel van de Wkb ontvangen we meldingen van de kwaliteitsborger op basis waarvan we een verklaring voor ingebruikname afgegeven, en signalen van strijdigheid waar we een handhavende rol hebben. De werkzaamheden betreffen:

Behandelen melding bouwen van de kwaliteitsborger;

Behandelen gereedmelding bouwen van de kwaliteitsborger en afgeven verklaring ingebruikname; en

Behandelen signalen strijdigheid tijdens de bouw van de kwaliteitsborger.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 0,5 fte.

Toezicht op omgevingsvergunningen en meldingen

Dit betreft het toezicht op afgegeven omgevingsvergunningen, meldingen en bestaande bouw. De werkzaamheden betreffen:

Intrekken van een vergunning;

En het houden van toezicht op:

Bouwen, vergunningsvrije bouwwerken, kappen, aanleg, inrit, monumenten, sloop, brandveilig gebruik;

Omgevingsveiligheid en bouwveiligheid;

Illegaal gebruik en illegale bewoning;

Evenementen; en

De markt, kermis, horeca en kansspelen.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 0,8 fte.

Handhaving

Dit betreft het afhandelen van handhavingsverzoeken en het opvolgen van geconstateerde overtredingen vanuit toezicht. De werkzaamheden betreffen:

Behandelen handhavingsverzoek;

Handhavings-, thema- en gebiedscontrole;

Legalisatieonderzoek;

Sluiten woningen of pand;

Vooraanschrijving en bestuursrechtelijke sancties; en

Gedoogbesluit.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 1,7 fte.

Algemene plaatselijke verordening en bijzondere wetten

Dit betreft het afhandelen van vergunningen, meldingen en verzoeken tot ontheffing en het houden van toezicht. De werkzaamheden betreffen:

Meldingen en vergunningen evenementen;

Vergunningen APV (collecte, standplaats, stook, parkeren, kansspel, etc); en

Vergunningen en toezicht Alcoholwet.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 1,6 fte.

Openbare ruimte

Dit betreft het afhandelen van meldingen ten aanzien van de openbare ruimte en het houden van gebiedstoezicht op diverse activiteiten door de boa’s.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 4,2 fte.

Aanvullende aanpak vanuit beleidsplan

Dit betreft enkele aanvullende werkzaamheden op hiervoor beschreven inzet op de volgende onderwerpen:

Onderzoek naar dumper van afval;

Toezicht op gelegenheidspanden ondermijnende activiteiten;

Toezicht op het afsteken van illegaal vuurwerk; en

Analyse strijdige situaties.

De benodigde inzet voor de betrokken teams is 0,2 fte.

6Inzicht in inzet

Dit uitvoeringsprogramma geeft de inzet aan die benodigd is om alle taken uit te voeren op het niveau dat is vastgelegd in ons beleidsplan omgevingsrecht en andere relevante beleidsdocumenten. Indien we de benodigde capaciteit afzetten tegen de beschikbare capaciteit dan ontstaat het beeld in onderstaande tabel:

Het overzicht laat zien dat meer capaciteit benodigd is dan dat er beschikbaar is voor juridisch, vergunningen en toezicht. Bij de beschikbare capaciteit is de structurele inhuur (gedeeltelijk) meegenomen. Op dit moment huren we 1,8 fte in. Bij de raming van de capaciteit ligt een bepaalde mate van onzekerheid als gevolg van de inwerkingtreding van de Omgevingswet en de Wkb. De berekening gaat ervan uit dat onze dienstverlening geheel volgens onze ambities en werkprocessen onder de Omgevingswet verloopt. Ook gaat de berekening ervan uit dat de kwaliteitsborgers onder de Wkb de meldingen doen die we beoordelen en dat er signalen binnenkomen van door de kwaliteitsborders geconstateerde afwijkingen tijden de bouw. Er wordt onderkend dat er sprake is van een structurele onderbezetting. In 2025 zal er dan ook een vacature worden opengesteld waardoor capaciteitsuitbreiding kan plaatsvinden. Ook zullen de effecten van beide wetten worden gemonitord en zal er een onderzoek plaatsvinden naar werkprocessen en bezetting. Mocht het nodig zijn dan zal bij worden geschakeld door tijdelijke capaciteitsinzet.

Bij de benodigde capaciteit hebben we geen rekening gehouden met eventuele landelijke prioriteiten of projecten die capaciteitsinzet vragen. De ervaring is dat landelijke prioriteiten of projecten doorgaans in samenwerking met de regio worden opgepakt en dat ODA of VNOG waar mogelijk een actieve rol vervullen.

Aldus besloten in vergadering van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Aalten, gehouden op 6 mei 2025

De secretaris,

drs. A.J.M. Gildhuis,

De burgemeester,

mr. A.B. Stapelkamp