Financieringsstatuut gemeente Nijkerk 2023

Ondertekening

Toelichting

Artikel 1 lid 1

Dit is de definitie zoals ook wordt genoemd in de Handreiking Treasury van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Artikel 1 lid 2

De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) en de bijbehorende ministeriële regelingen geven het bindende kader voor het uitvoeren van de treasuryfunctie door de gemeente. De bijbehorende regelingen zijn:

• •

  de Regeling uitzettingen derivaten decentrale overheden (Ruddo);

• •

  het Besluit leningvoorwaarden decentrale overheden (Bldo);

• •

  de Uitvoeringsregeling financiering decentrale overheden (Ufdo);

• •

  de Regeling schatkistbankieren decentrale overheden (Skb).

Artikel 1 lid 3

Op grond van de Wet financiering decentrale overheden kan de gemeente alleen voor de uitoefening van de publieke taak leningen aangaan, middelen uitzetten, leningen en garanties verlenen. De wet geeft geen afbakening van wat er precies tot de publieke taak behoort maar laat dit over aan de eigen verantwoordelijkheid van de gemeente. Een publieke taak is een taak die de markt of samenleving niet goed zelf kan organiseren.

De gemeente is op een aantal gebieden autonoom. Uiteindelijk gaat het om politieke keuzes of gemeentelijke activiteiten al dan niet de publieke taak dienen. Het primaat voor het afbakenen van de publieke taak ligt daarom bij de raad. De begroting en de begrotingswijzigingen geven het budgettaire kader voor het uitoefenen van de publieke taak.

Artikel 2 lid 1

De treasuryfunctie moet er voor zorgen dat de gemeente duurzaam toegang heeft tot de financiële markten tegen acceptabele condities. De gemeente moet blijvend in staat zijn om de voor haar activiteiten benodigde middelen aan te trekken en/of haar overtollige middelen uit te zetten. De condities die we bedingen moeten tenminste marktconform zijn in het licht van de op het betreffende moment gebruikelijke condities.

Artikel 2 lid 2

Door haar treasury activiteiten loopt de gemeente financiële risico’s. Het is de taak van de treasuryfunctie om risico’s zo veel mogelijk te beheersen, te beperken en te spreiden. In artikel 3 wordt aangegeven hoe dit gebeurt.

Artikel 2 lid 3

De gemeente streeft naar zo hoog mogelijke renteopbrengsten en zo laag mogelijke rentekosten, zonder dat we daarbij overmatige risico’s lopen.

Artikel 2 lid 4

De kosten van het beheer van de geldstromen en financiële posities bestaan o.a. uit rentekosten, provisies en kosten van het betalingsverkeer. Het is de taak van de treasuryfunctie om het beheer zo efficiënt mogelijk uit te voeren.

Artikel 3 algemeen

Met publieke middelen moet bedachtzaam worden omgegaan. Het is daarom belangrijk om risico’s te beheersen. Onder risicobeheer verstaan we alle activiteiten die zich richten op het beheersen van financiële risico’s, zoals het renterisico, koersrisico en debiteurenrisico.

Artikel 3, lid 1 en 2

In de Wet financiering decentrale overheden zijn limieten opgenomen die ten doel hebben om de invloed van rentewijzigingen op financiële resultaten van de gemeente te beperken. Voor kortlopende schuld is dat de kasgeldlimiet, en voor langlopende schuld is dat de renterisiconorm. Deze limieten bevorderen de opbouw van een evenwichtige leningenportefeuille in relatie tot de rentestructuur en financieringsbehoefte.

De kasgeldlimiet stelt een grens aan de ruimte voor korte financiering met een rentetypische looptijd van maximaal 1 jaar (de vlottende of kortlopende schuld). De gemiddelde netto-vlottende schuld per kwartaal mag de kasgeldlimiet niet overschrijden. Bij korte financiering kan het renterisico aanzienlijk zijn, omdat een wijziging in de rente direct een relatief grote invloed op de rentelasten van een lenende gemeente kan hebben.

De kasgeldlimiet wordt berekend als een percentage van het totaal van de jaarbegroting van de gemeente bij aanvang van het jaar. Dit percentage is in de Uitvoeringsregeling Wet Financiering decentrale overheden bepaald op 8,5%. Wanneer de vlottende schuld de kasgeldlimiet overschrijdt, dan moet vlottende schuld worden omgezet naar langlopende schuld.

Het doel van de renterisiconorm is het beheersen van renterisico’s op de schuld met een rentetypische looptijd vanaf 1 jaar (de vaste schuld), door spreiding aan te brengen in de looptijd van de leningen. Indien de leningenportefeuille van de gemeente gelijkmatig is opgebouwd, zal ook het renterisico over de vaste schuld gelijkmatig in de tijd zijn gespreid. Een verandering in de rente werkt zodoende vertraagd door op de rentelasten in enig jaar.

Op grond van de renterisiconorm mag jaarlijks een bedrag ter grootte van maximaal een percentage van het begrotingstotaal bij aanvang van het jaar worden vernieuwd via herfinanciering en/of renteherziening. Dit percentage is in de Uitvoeringsregeling Wet Financiering decentrale overheden vastgesteld op 20%.

Artikel 3, lid 3 en 4

De liquiditeitenplanning is een prognose van inkomende en uitgaande geldstromen, ingedeeld naar aard en tijdseenheid. Afstemmen op de liquiditeitenplanning heeft als doel om bedragen te lenen en uit te zetten voor de periode dat zij daadwerkelijk nodig respectievelijk beschikbaar zijn.

De rentevisie is een toekomstverwachting van de renteontwikkeling, op basis waarvan een financierings- en beleggingsbeleid wordt gevoerd.

Deze kan gebaseerd zijn op de renteverwachting van gezaghebbende instellingen, zoals bijvoorbeeld het CPB en de huisbankier.

Afstemmen op de rentevisie kan bijvoorbeeld inhouden dat een uitzetting met langere looptijd tijdelijk wordt uitgesteld op het moment dat een rentestijging wordt verwacht.

Artikel 3, lid 5

Door spreiding aan te brengen in de rentetypische looptijd (dat is de periode dat de rente van een uitzetting vast is), wordt de invloed van een rentedaling op de renteresultaten gespreid over meerdere jaren. Deze spreiding is alleen mogelijk als uit de liquiditeitenplanning blijkt dat middelen gedurende langere periode beschikbaar zijn.

Artikel 3, lid 6

De Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden heeft als uitgangspunt dat gelden alleen mogen worden uitgezet in de vorm van hoofdsomgarantieproducten of vastrentende waarden. Hiermee wordt het risico tegengegaan dat financiële activa van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen.

Met de huidige producten (rekening courant, deposito’s in de schatkist) loopt de gemeente geen koersrisico’s. De hoofdsom blijft in stand.

Artikel 3, lid 7

De Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden stelt kredietwaardigheidseisen in de vorm van ratingeisen:

• •

  aan financiële ondernemingen waarmee bij uitzettingen zaken mogen worden gedaan: deze moeten tenminste een “A” rating hebben;

• •

  en aan de landen waarin deze financiële ondernemingen zijn gevestigd: tenminste een “AA” rating.

“A” rating staat voor goede kwaliteit, en een “AA” rating voor uitstekende kwaliteit.

De ratingeisen zijn niet van toepassing op uitzettingen waarvoor een solvabiliteitsratio van 0% geldt. Hiertoe behoren uitzettingen bij de Nederlandse Staat (schatkistbankieren) en openbare lichamen zoals provincies, waterschappen, gemeenten, gemeenschappelijke regelingen.

Het uitzetten van middelen in de schatkist en bij decentrale overheden in Nederland wordt als zeer veilig beschouwd.

Voor zover de gemeente nog middelen buiten de schatkist om kan uitzetten (zie artikel 5) is in lijn met de Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden als voorwaarde opgenomen dat een financiële onderneming in dat geval tenminste over een “A” rating dient te beschikken, en gevestigd moet zijn in een lidstaat van de Europese Unie die minimaal een “AA” rating heeft.

Artikel 3, lid 8

Het is de gemeente niet toegestaan om in aandelen te beleggen. Wel is toegestaan om aandelen te houden voor de uitoefening van de publieke taak. Een voorbeeld hiervan is de deelneming in waterbedrijf Vitens en energiebedrijf Alliander.

Artikel 3, lid 9

Aan het gebruik van derivaten kleven belangrijke nadelen die vooral terug te voeren zijn op de gecompliceerdheid, ondoorzichtigheid en het speculatief gehalte van deze producten. De werking van derivaten is lastig te doorgronden. Daarvoor is inhuur van specialistische expertise noodzakelijk. Verder zijn er in toenemende mate administratieve verplichtingen.

Derivaten zijn rente-instrumenten die hun bestaan ontlenen aan een bepaalde onderliggende waarde. Deze instrumenten worden onder meer gebruikt om

renterisico’s te sturen en financieringskosten te minimaliseren. In december 2014 is de Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden aangescherpt en is bepaald dat derivaten door openbare lichamen uitsluitend nog mogen worden gebruikt om opwaartse renterisico’s mee af te dekken. Hierbij kan worden gedacht aan het afspreken van een renteplafond (een zogenaamde rentecap) waarmee een maximum kan worden gesteld aan een te betalen variabele rente, waarvoor een premie betaald moet worden vergelijkbaar met een verzekering.

Op grond van Europese wetgeving (EMIR), die rechtstreekse werking heeft in de lidstaten, zijn gemeenten vanaf 2014 verplicht om informatie over lopende derivaten te rapporteren aan een erkend Europees transactieregister (Trade Repository). Via dit register heeft de Autoriteit Financiële Markten toegang tot informatie over derivatenposities.

Artikel 4, lid 1 en 2

Zowel eigen als externe middelen worden gebruikt voor de financiering van de gemeentelijke uitgaven en investeringen. Om het renteresultaat te optimaliseren heeft financieren met eigen middelen de voorrang.

Externe financieringsmiddelen worden pas aangetrokken indien de totale financiële positie daartoe aanleiding geeft.

Artikel 4, lid 3

Deze richtlijnen hebben als doel om de marktconformiteit van financieringen te waarborgen voor bijvoorbeeld te betalen rentepercentages, provisies, (boete)clausules bij vervroegde aflossing etc. Met het opvragen van meerdere offertes wordt bereikt dat we een objectief beeld hebben van de op dat moment gangbare tarieven en voorwaarden op de financiële markten. Op basis daarvan kan een afgewogen keuze worden gemaakt.

Artikel 5, lid 1 en 2

In december 2013 is in de Wet financiering decentrale overheden de verplichting opgenomen om overtollige middelen in de schatkist van het Rijk aan te houden. Van deze wettelijke verplichting zijn enkele uitzonderingen mogelijk.

• •

  Op grond van Schatkistbankieren mag er, gerekend over een kwartaal, gemiddeld een drempelbedrag gelijk aan 2% van het begrotingstotaal buiten de schatkist worden gehouden, waarbij het drempelbedrag minimaal € 1 miljoen bedraagt.

• In de jaarrekening moet gerapporteerd worden over het gebruik van de ruimte tot aan de drempel, gedurende de vier kwartalen van het jaar.

• •

  Het onderling uitlenen van tijdelijk overtollige middelen tussen decentrale overheden is op grond van de Wet financiering decentrale overheden toegestaan, onder voorwaarde dat er tussen deze overheden geen sprake is van een toezichtrelatie.

Artikel 6, lid 1

Het verstrekken van een gemeentegarantie of -lening aan een derde is een van de mogelijkheden die de gemeente heeft om een gewenste voorziening (mede) tot stand te brengen of in stand te houden.

Andere mogelijkheden zijn bijvoorbeeld: de voorziening zelf aanbieden, het verlenen van subsidie, het verlenen van ruimtelijke medewerking, de voorziening overlaten aan de samenleving.

De te financieren activiteit waarvoor een instelling (bijvoorbeeld een stichting of sportvereniging) een aanvraag indient moet passen binnen het gemeentelijk beleid en het openbaar belang dienen. Het college beoordeelt of dit het geval is.

De Wet financiering decentrale overheden stelt geen eisen aan de kredietwaardigheid van instellingen bij het verstrekken van leningen en garanties aan derden. Om het risico te verkleinen worden indien mogelijk zekerheden van de debiteur verlangd, zoals de vestiging van het hypotheekrecht.

Artikel 6, lid 2

De bevoegdheid van het college om te besluiten tot een rechtshandeling zoals het verstrekken van een gemeentegarantie kan in bepaalde gevallen ingrijpende gevolgen voor de gemeente hebben. Deze gevolgen kunnen bestuurlijk en/of financieel van aard zijn. In dat geval is artikel 169 lid 4 van de Gemeentewet van toepassing. Dit artikel regelt dat het college in een dergelijke situatie pas een besluit neemt nadat de raad zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college heeft gebracht. Volgens art. 7 lid 1c van de Financiële verordening wordt de raad geïnformeerd inzake het verstrekken van leningen anders dan ter uitvoering van de financieringsfunctie, waarborgen en garanties groter dan € 500.000.

Artikel 7

Tot het geldstromenbeheer behoort de zorg voor een efficiënt en tijdig betalingsverkeer, en het beheer van de dagelijkse saldi op de rekeningen (rekening- courant, bedrijfsspaarrekening) van de gemeente.

Geldstromen worden bijvoorbeeld op elkaar afgestemd door een betalingsdatum af te stemmen op bepaalde verwachte ontvangsten, met behulp van de liquiditeitenplanning. Hiermee wordt voorkomen dat de gemeente middelen aan moet trekken om betalingen (tijdelijk) te financieren.

Het onderbrengen van het betalingsverkeer bij één bank (de huisbankier) is het meest efficiënt.

Artikel 8, lid 1

Het onderhouden van goede relaties met banken zorgt er onder meer voor dat de gemeente op de hoogte blijft van de ontwikkelingen op de financiële markten. Voor een efficiënte afhandeling van transacties is het van belang dat banken op de hoogte zijn van de verdeling van bevoegdheden bij de gemeente.

Artikel 8, lid 2

Tussenpersonen hebben een intermediairsfunctie bij het afsluiten van financiële transacties. Voor tussenpersonen gelden geen kredietwaardigheidseisen, zoals dat voor banken wel het geval is. Om dit te ondervangen stelt de gemeente als voorwaarde aan tussenpersonen dat zij onder toezicht staan van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), en daarvan een vergunning als makelaar hebben.

Artikel 9

Het college heeft bestuursbevoegdheden en legt daarover verantwoording af aan de raad. In de paragraaf financiering in de programmabegroting en –rekening gaat het college jaarlijks in op respectievelijk het treasurybeleid in het begrotingsjaar en de resultaten van de beleidsuitvoering in het verslagjaar.