Waterprogramma Meerssen 2023-2027

1.1 Waarom een Waterprogramma?

Goed functionerende riolering is de basis voor een gezonde en veilige leefomgeving. Hoe we dat realiseren voor onze inwoners, daar gaat dit programma over. Het Waterprogramma (voorheen het Gemeentelijk Rioleringsplan) laat zien hoe de gemeente invulling geeft aan de drie wettelijke gemeentelijke zorgplichten (Wet op de gemeentelijke watertaken):

• ›

  Doelmatige inzameling en transport van afvalwater;

• ›

  Doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater;

• ›

  Voorkomen of beperken van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand.

Daarmee gaat het programma ook over het zoveel mogelijk voorkomen van wateroverlast in de bebouwde kom, over het verminderen van verstening, en het verbeteren van de waterkwaliteit. In dit Waterprogramma maken we keuzes voor water en riolering die bijdragen aan deze bredere doelen. We onderbouwen zo een doelmatige besteding van de rioolheffing voor de komende vijf jaar.

1.2 Samenhang Waterprogramma, Waterketenplan en Klimaatadaptatiestrategie

We hebben als samenwerking (Afval)waterbeheer Maas en Mergelland1 in gezamenlijkheid het Waterketenplan, de Waterprogramma’s en Klimaatadaptatiestrategieën opgesteld (zie Figuur 1). Het Waterketenplan2 bevat de gezamenlijke doelen en acties op het gebied van afvalwater, hemelwater en grondwater en de gevolgen daarvan voor oppervlaktewaterkwaliteit en de grondwaterkwaliteit voor de drinkwaterwinningen. In het gemeentelijke Waterprogramma zijn de doelen waar relevant vertaald naar maatregelen op gemeentelijk niveau, inclusief de financiële dekking ervan.

Figuur 1 Wat staat in welk plan? Voor de waterketen en voor klimaatadaptatie heeft het samenwerkingsverband gezamenlijke en gemeentelijke plannen opgesteld

De gezamenlijke Klimaatadaptatiestrategie bevat de visie, doelen en gezamenlijke acties op het gebied van hevige neerslag, langdurige droogte, extreme hitte en de gevolgbeperking van overstromingen. Per gemeente zijn knelpunten en kansen voor klimaatadaptatie gedefinieerd en is dit vertaald naar een klimaatadaptatiestrategie voor gemeente Meerssen. In deze klimaatstrategie bepalen we hoe we in Meerssen om willen gaan met de gevolgen van klimaatverandering.

Een deel van het klimaatadaptatievraagstuk kunnen we oplossen in het stedelijk waterbeheer:

• ›

  Terugdringen van de kans op wateroverlast: hoe kunnen we nog meer water in stedelijk gebied vasthouden en hoe kunnen we water omleiden naar plekken waar het geen of minder schade aanricht? Hoe kunnen we gebouwen beschermen tegen extreme neerslag en hoe financieren we dat? Dit beschrijven we o.a. in het waterketenplan en de waterprogramma’s.

• ›

  Wat weten we wel en wat weten we nog niet over het bestrijden van wateroverlast? Hoe kunnen we de ervaringen van o.a. de waterschappen, gemeenten en inwoners gebruiken om de regio waterrobuust te maken? Dit beschrijven we o.a. in de klimaatstrategieën.

• ›

  Waar hebben we als gemeente Meerssen geen taak maar wel een belang? Hoe zorgen we ervoor dat andere partijen zoals het waterschap, Rijk, Rijkswaterstaat en de Provincie ook hun verantwoordelijkheid nemen? Dit beschrijven we in de gezamenlijke Klimaatadaptatiestrategie.

In dit waterprogramma borgen we wateroverlast- en droogtemaatregelen die zijn geformuleerd vanuit de klimaatadaptatiestrategie.

2.1 Inleiding

In dit hoofdstuk benoemen we welke wetgeving, beleid en ontwikkelingen kaderstellend zijn voor dit Waterprogramma. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende overheden in het waterbeheer. De focus van dit Waterprogramma is op de taken van de gemeente, zoals opgenomen in de omgevingswet.

Tabel 1 Overzicht taken en verantwoordelijkheden in het waterbeheer (Provinciaal waterprogramma 2022-2027)

2.2 Wettelijke kaders

2.3 Geldigheidsduur

Dit Waterprogramma wordt door de gemeente Meerssen vastgesteld en bestrijkt een periode van vijf jaar, van 2023 tot en met 2027. Een periode van vijf jaar geeft voldoende ondersteuning voor de concrete uitvoering van maatregelen zonder dat direct allerlei beleidslijnen veranderen. Tevens kan voor een periode van vijf jaar een realistische inschatting gemaakt worden van de benodigde middelen en de dekking hiervan.

2.4 Waterbeheerprogramma waterschap Limburg

Het waterschap Limburg heeft recent het Waterbeheerprogramma4 opgesteld waarin zij hun ambities en speerpunten wat betreft water en klimaatadaptatie hebben vastgelegd. Het waterschap heeft daarbij onder andere het Provinciaal waterprogramma5 als kader genomen, daarom wordt deze hier verder niet apart benoemd.

De belangrijkste speerpunten uit het Waterbeheerprogramma die relevant zijn voor dit waterketenplan, zijn:

• ›

  Aanpak van overstorten vanwege KRW-doelstellingen voor 2027 op basis van de ecologische toets;

• ›

  De inzet van de redeneerlijn afname afspraken voor de afvoer van afvalwater naar de zuiveringsinstallaties;

• ›

  Aanpak foutieve aansluitingen;

• ›

  Sanitatie van het buitengebied; voor de regio Maas en Mergelland is dit speerpunt reeds gerealiseerd en wordt het als zodanig beheerd.

• ›

  Bronaanpak van medicijnresten en andere probleemstoffen;

• ›

  Het schoonhouden van bronnen van drinkwater en zuinig omgaan met drinkwater;

• ›

  Het duurzaam omgaan met regenwater: eerst vasthouden, dan bergen en dan pas afvoeren (relatie met klimaatadaptatie);

• ›

  Slim omgaan met effluent in het kader van droogtebestrijding (relatie met klimaatadaptatie);

• ›

  Zwerfvuil en calamiteitenbestrijding in het watersysteem.

Ook vanuit het waterbeheerprogramma wordt het belang van samenwerking tussen waterschap, drinkwaterbedrijf en gemeenten benadrukt:

• ›

  Blijf zoeken naar kansen voor samenwerking op het gebied van operationele taken zoals beheer en onderhoud, inspectie, meten, data en rekenen;

• ›

  Breng personele kwetsbaarheid in beeld;

• ›

  Communiceer over waterbewustzijn;

• ›

  Jaag innovatie aan.

2.5 Water in Balans waterschap Limburg

Waterschap Limburg geeft met het programma Water in Balans6 voorrang aan het aanpakken van wateroverlast door het veranderend klimaat. Vanuit dit programma worden samen met partners zoals de gemeenten en het drinkwaterbedrijf, maar ook agrariërs en inwoners maatregelen bedacht, gerealiseerd en beheerd.

Om een wateroverlastlocatie aan te pakken, kan aan zes knoppen worden gedraaid, te weten:

• 1.

  landelijk / buitengebied

• 2.

  stedelijk / bebouwd gebied

• 3.

  watersysteem / beken en beekdalen

• 4.

  schade beperken eigen woning

• 5.

  ruimtelijke ordening

• 6.

  internationale afstemming.

De laatste twee knoppen zijn naar aanleiding van de wateroverlast in juli 2021 toegevoegd aan het programma.

Vanuit het waterketenplan en bijbehorende waterprogramma’s kan met name via de knop “bebouwd/stedelijk gebied”, in samenwerking met de collega’s van de knop “ruimtelijke ordening”, een flinke bijdrage worden geleverd om de regio klimaatbestendiger te maken.

Binnen het programma Water in Balans is het gebied Meerssen-Ulestraten een pilot. Dit is nader beschreven in hoofdstuk 3.

2.6 Propositie ‘Naar een robuust watersysteem in Limburg’ / programma Waterveiligheid & Ruimte Limburg

Het hoogwater in juli 2021 heeft in grote delen van Limburg geleid tot enorme maatschappelijke, financiële en emotionele schades. Naar aanleiding hiervan is de Propositie Water ‘Naar een robuust watersysteem in Limburg’ opgesteld door de gezamenlijk Limburgse overheden en aangeboden op 2 november 2021 aan het Rijk. In de propositie is een voorstel aan het Rijk gedaan om de watersystemen versneld klimaatrobuust te maken. De Limburgse gemeenten, Waterschap Limburg en Provincie Limburg gaan samen aan de slag met een concreet programma om een robuust Limburgs watersysteem te ontwikkelen en om de veiligheid van de inwoners te vergroten.

Op basis hiervan heeft het Rijk in het regeerakkoord de betrokkenheid bij de opgave vertaald in een reservering van € 300 miljoen voor de aanpak van het regionaal watersysteem. Bovendien wordt vanaf 2026 een bedrag van € 250 miljoen toegevoegd aan het Deltafonds, mede voor het versnellen van de uitvoering van het Deltaprogramma.

De Propositie Water Limburg is (door de Provincie Limburg en het Waterschap Limburg doorvertaald in het programma Waterveiligheid & Ruimte Limburg (WRL). Tijdens de bestuursconferentie van 14 juli 2022 is het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg geïntroduceerd en is een Bestuursovereenkomst (BOK) Rijk-Regio ondertekend tussen Rijk-Provincie en Waterschap.

De komende 10 tot 15 jaar zullen Provincie Limburg, Waterschap Limburg en de gemeentes gezamenlijk aan de slag gaan om Limburg gebiedsgericht klimaatbestendig en waterveilig te maken.

Het programma werkt volgens het principe van meerlaagse veiligheid vanuit drie inhoudelijke pijlers aan de ambitie om Limburg waterrobuust te maken:

• 1.

  Het vergroten van de fysieke robuustheid van het watersysteem;

• 2.

  Het beter verankeren van leidende principes van water en bodem in de ruimtelijke ordening;

• 3.

  Het verhogen van de zelfredzaamheid van inwoners om voorbereid te zijn op eventuele extreme wateroverlast in de toekomst.

Aangezien het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg onder hoge tijdsdruk tot stand is gekomen, heeft nog geen definitieve afstemming over de financiële bijdrage (cofinanciering) vanuit de gemeentes plaatsgevonden. Bij de verdere uitwerking van het programma WRL naar een uitvoeringsprogramma zal nadere afstemming met gemeentes hierover plaatsvinden. Dit betekent dat in dit Waterprogramma deze cofinanciering nog niet, of maar deels is meegenomen. De cofinanciering vanuit de Provincie Limburg en Waterschap Limburg aan het programma WRL is wel geborgd.

3.1 Wat hebben we gedaan?

Dit is een evaluatie van voorgenomen werkzaamheden uit het GRP 2018-2022.

Nieuwe aanleg:

• ›

  Afgelopen periode hebben geen nieuwbouwprojecten plaatsgevonden. Wel zijn lopen nieuwbouwprojecten, zoals Gen Eijken en Damiaanberg, afgebouwd en hebben (kleine) inbreidingen plaatsgevonden, zoals uitbreiding bedrijventerrein Bamford en Sint Agnesplein.

• ›

  We hebben in 2022 een hemelwaterverordening vastgesteld waarin eisen worden gesteld aan het vasthouden van hemelwater bij nieuwbouw (zie ook paragraaf 2.2.2).

Samenwerken Maas en Mergelland:

Binnen het samenwerkingsverband Maas en Mergelland zijn afgelopen periode diverse zaken samen opgepakt:

• ›

  We hebben gezamenlijk de stresstesten uitgevoerd en deze vertaald naar een strategie klimaatadaptatie, inclusief uitvoeringsagenda.

• ›

  Ook hebben we gezamenlijk een stimuleringsregeling voor afkoppelen ontwikkeld.

• ›

  We zijn aangesloten bij het Limburgbrede platform Waterklaar (www.waterklaar.nl), waarmee we richting inwoners communiceren over watergebruik, wateroverlast en klimaatadaptatie.

• ›

  Daarnaast hebben we de hemelwaterverordening en aansluitverordening die in onze gemeente is vastgesteld in gezamenlijkheid opgesteld.

• ›

  We hebben gezamenlijk een GWSW-nulmeting7 uitgevoerd om inzicht te krijgen in de kwaliteit van onze beheergegevens.

• ›

  Als gemeente Meerssen hebben we samen met gemeente Maastricht de reiniging van kolken gezamenlijk aanbesteed.

Onderzoeken:

• ›

  De gemeente heeft de voorgenomen onderzoeken op het vlak van gegevensbeheer, berekeningen, (on)geplande onderzoeksvragen en het operationeel programma uitgevoerd.

• ›

  Binnen de pilot Water in Balans Meerssen-Ulestraten is een haalbaarheidsonderzoek afkoppelen uitgevoerd (zie paragraaf 3.1.1) en is naar aanleiding van de wateroverlast van de bui van 29 juni 2021 het rioolstelsel van Bunde hydraulisch berekend (zie paragraaf 3.1.2).

Beheer en onderhoud:

• ›

  De gemeente heeft het onderhoud uitgevoerd volgens schema. De onderhoudscontracten zijn afgelopen periode opnieuw aanbesteed.

• ›

  Na de wateroverlast in juni/juli 2021 zijn diverse assets (riolen, kolken, greppels en duikers) extra gereinigd en gerepareerd.

• ›

  Afgelopen periode is de riooldata geactualiseerd, de revisies van uitgevoerde rioolprojecten zijn verwerkt en op basis van de meldingen vanuit GWSW-nulmeting is de riooldata verbeterd.

• ›

  Naar aanleiding van de wateroverlast in juni/juli 2021 zijn in het overstroomde gebied parallel aan het Julianakanaal de aanwezige assets (watergangen, greppels en duikers) in beeld gebracht. Vaak was niet duidelijk wie eigenaar, beheerder en onderhoudsplichtige (RWS waterschap of gemeente) is.

Maatregelen:

Er is in een aantal opzichten afgeweken van de geplande investeringen. Een deel van de geplande projecten is uitgevoerd, zoals:

• ›

  Afkoppeling Korte Raarberg / Herkenberg en aanleg vuilwaterberging, waarmee de overstort aan de Veeweg is gaan voldoen aan de basisinspanning / KRW.

• ›

  Afkoppeling Pastoorstraten.

• ›

  Aanleg berging Kruisdonk – kaderrichtlijn water (KRW).

• ›

  Jaarlijkse budget voor kleine rioolinvesteringen, afkoppeling en wateroverlast zijn grotendeels jaarlijks benut.

• ›

  Het jaarlijkse budget voor relinen en riool reparaties is deels benut.

Er zijn onvoorzien, aanvullende maatregelen genomen, zoals:

• ›

  De aanleg van zogenaamde blauwe aders in de straten Pastoor Dominicus Hexstraat, Pastoor Nicolaus de Reimstraat en Pastoor Nicolaas Creftenstraat, Burgemeester Murisstraat, Burgemeester Wilmarstraat, Burgemeester Binckhorststraat.

• ›

  Afkoppeling Pastoor Halmansstraat.

• ›

  Aanleg regenwaterbuffer Pletsmolen.

• ›

  Relining van een deel van de overkluisde Watervalderbeek. Uit uitgevoerde inspecties bleek dat er zich grote scheuren in de overkluizing bevonden. Gelet op de aanwezige bebouwing en de drukke doorgaande weg in het centrum is de ze overkluizing acuut gerepareerd.

Daarnaast is een deel van de geplande projecten (vervanging, afkoppelen, KRW) nog niet uitgevoerd of bevinden zich nog in de voorbereidingsfase:

• ›

  deels vanwege capaciteitsproblemen (worden alsnog uitgevoerd, maar vertraagd).

• ›

  deels doordat projecten worden herzien, zoals projecten in Bunde. Hiervoor wachten we de resultaten van de rioolberekeningen af (zie paragraaf 3.1.2),

• ›

  deels doordat andere projecten meer prioriteit kregen, zoals de aanleg van de blauwe aders in Meerssen-west. De aanleg lift mee met geplande wegreconstructies.

• ›

  Een aantal gemalen en persleidingen bleken nog in goede staat dus deze hoefde alleen hersteld maar niet vervangen te worden.

Zie Bijlage V voor de volledige lijst met de (niet) uitgevoerde maatregelen in de periode 2018-2022.

3.2 Welke lessen nemen we mee?

• ›

  We voeren de geplande projecten vanuit het vorig GRP alsnog uit.

• ›

  De KRW-doelstelling worden nog niet overal gehaald. We zijn bezig om verschillende locaties aan te pakken. Andere dienen nog vorm te krijgen.

• ›

  Het afkoppelen van verhard oppervlak zal een doelstelling blijven. De bevindingen uit de uitgevoerde haalbaarheidsonderzoeken naar de doelstelling van 50% afkoppelen geven aan dat de geformuleerde afkoppeldoelstelling moeilijk haalbaar en betaalbaar is. De slechte doorlaatbaarheid van de ondergrond maakt infiltratie van afgekoppeld regenwater lastig. Afkoppeling is dan alleen mogelijk door de aanleg van zogenaamde ‘blauwe aders'. Dit zijn dure investeringen die vaak alleen doelmatig zijn als deze kunnen meeliften met andere ruimtelijke ingrepen en in de tijd kunnen worden uitgezet. Daarnaast dient meer naar de doelmatigheid van deze dure maatregel gekeken te worden. Meerssen blijft wel inzetten op het afkoppelen van verhard oppervlak, maar dan meer op gebiedsniveau en met een minder hoge ambitie om een bepaald percentage afgekoppeld gebied te halen.

• ›

  Bij de extreme regenval in juni en juli 2021 werd wederom duidelijk dat als gevolg van de klimaatverandering extreme regenval met enorme wateroverlast helaas vaker zal voorkomen. Bij de ervaring in 2021 werd ook duidelijk dat de gekozen aanpak via onder andere Water in Balans zijn vruchten al heeft afgeworpen. Op basis van de ervaringen van de hevige neerslag van 29 juni 2021 kan gesteld worden dat de reeds getroffen maatregelen al effect heeft. Zonder deze maatregelen zou de schade nog groter zijn geweest.

  De noodzaak om te komen tot een pragmatische aanpak van onze wateropgave is echter ook evident. De aanpak wateroverlast blijft dus een belangrijk speerpunt. Hierin is de gemeente afhankelijk van partners zoals het waterschap. Het is belangrijk om met elkaar over verantwoordelijkheden heen te kijken, de beste aanpak te formuleren en vervolgens afspraken te maken over wie daadwerkelijk aan welke ‘knoppen’ zal draaien.

• ›

  Goede afstemming met de andere waterbeheerders over het beheer en onderhoud van de assets is van belang. Zo wordt voorkomen dat sommige assets niet worden beheerd en onderhouden.

• ›

  Grondwater kan bij wateroverlast bij hevige neerslag ook van invloed zijn, in mindere mate op de omvang van de overlast maar wel op de duur van de overlast.

• ›

  Voor wat betreft de klimaatopgave is en blijft het zinvol om de synergie te zoeken met andere programma’s of herstructureringen. Zo blijft de klimaatopgave betaalbaar.

• ›

  De maatschappij wordt steeds kritischer ten aanzien van het fenomeen wateroverlast. We zullen duidelijk moeten uitleggen waar de verantwoordelijk van de overheid stop en waar de verantwoordelijkheid van de burger start. Ook hier zijn we op zoek naar innovaties en is het van belang om aandacht te besteden aan het aspect communicatie. Ook de rolverdeling tussen de verschillende overheden dient helder te zijn.

• ›

  Voor wat betreft het hoogwater hebben we geconstateerd dat we goed zijn ingespeeld op standaard gebeurtenissen maar dat we steeds vaker worden geconfronteerd met extreme en meer complexe gebeurtenissen, dit vraagt om een vermindering van de kwetsbaarheid in de systemen maar ook in de organisatie (calamiteitenorganisatie).

• ›

  De implementatie van de omgevingswet, vraagt om een andere advisering naar initiatiefnemers. Hier is een begin mee gemaakt maar daarmee zijn we er nog niet. In de toekomst zullen we onverminderd blijven werken aan de integraliteit. De actualisatie van de aansluit- en hemelwaterverordening in 2022 is in dit kader een stap in de goede richting geweest. In de komende planperiode zetten we in op een goede integratie van de beide verordeningen in de Omgevingsplannen.

• ›

  Het samenwerken in de waterwereld (en waterketen) is uitdagend maar ingewikkeld en inmiddels ook erg complex. De samenhang tussen de verschillende programma’s, samenwerkingsverbanden en partnerschappen is soms niet meer navolgbaar, wat de samenwerking en de voortang bemoeilijkt. Dit vraagt om een duidelijke regie.

• ›

  De afgelopen periode is gebleken dat door vertrekkende ambtenaren en calamiteiten, zoals de acute relining van de Watervalderbeek en de watersnoodramp van juli 2021 de ambtelijk organisatie overvraagd wordt en kwetsbaar is. Het borgen van taken en verantwoordelijkheden binnen de organisatie is een aandachtspunt en zal een plek krijgen binnen de revitalisering van de organisatie.

3.3 Huidige situatie riolering

Op dit moment heeft de gemeente Meerssen in totaal 172 kilometer riolering. In Tabel 2 is een onderverdeling gemaakt in type riolering en voorzieningen, zoals overstorten (Figuur 3).

Figuur 3 Overstort Moorveld

Tabel 2 Overzicht riolering

Een overzicht van de externe overstorten / randvoorzieningen in de gemeente is opgenomen in bijlage VII.

Ruim de helft van de totale riolering is gemengd riool. Het gemengde riool is gemiddeld 50 jaar oud. Dit is samen met de druk- en persleidingen gemiddeld het oudste deel van de riolering. De aanleg van nieuw riool is grotendeels gescheiden (hemelwaterriool en vuilwaterriool), zie Figuur 4.

Figuur 4 Lengte riolering per aanlegperiode per rioleringstype (vuilwater, hemelwater en gemengd)

4.1 Waar willen we naartoe?

Met de samenwerkingsregio Maas en Mergelland hebben we in het Waterketenplan een gezamenlijke visie opgesteld voor een doelmatige waterketenzorg. De gezamenlijke doelen zijn overgenomen in dit gemeentelijke Waterprogramma (Figuur 5). Deze doelen zijn voor de zorgplichten van de gemeenten uitgewerkt in meetbare doelen volgens de methode ‘Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden’ in de Bijlage VI. De doelen vanuit de samenwerking en de focus van de gemeente worden in de volgende paragrafen toegelicht.

Figuur 5 Doelen samenwerkingsregio Maas en Mergelland (Waterketenplan 2023-2027)

4.2 Wat gaan we doen?

Om deze doelen te bereiken hebben we in beeld gebracht wat we de komende jaren moeten doen. Deze activiteiten en de kosten zijn opgenomen in de bijlage onder de exploitatiebegroting (Bijlage I) en de voorgenomen investeringen (Bijlage II). In de onderstaande paragrafen zijn een aantal belangrijke activiteiten uitgelicht.

5.1 Personeel

De gemeente heeft voor het werk aan de riolering drie voltijds medewerkers in dienst. Daarnaast is er externe ondersteuning op basis van inhuur. Al deze medewerkers9 besteden een deel van het specialistisch en projectmatig werk uit aan bedrijven. De hoeveelheid personeel was afgelopen periode onvoldoende om het werk uit te voeren, daarnaast zorgt de wateroverlast van juli 2021 nog eens voor een extra werklast. Dit heeft er mede voor gezocht dat niet alle projecten vanuit het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan zijn uitgevoerd.

De komende planperiode verwachten we vooral meer inzet op het gebied van uitvoeringsprojecten, dataverbetering en klimaatadaptatie. De verwachting is dat het werk niet volledig door de huidige werknemers opgevangen kan worden. Mede in het kader hiervan is per 1 september 2022 een projectleider Water in Balans aangesteld.

Aanvullend voert de gemeente binnen het samenwerkingsverband Maas en Mergelland binnenkort de branchestandaard gemeentelijke watertaken uit. Deze branchestandaard brengt in beeld welke activiteiten, kennis en competenties nodig zijn voor het uitvoeren van de gemeentelijke watertaken.

5.2 Kosten en de rioolheffing

Met de rioolheffing halen we geld op voor het werk aan riolering en water in de gemeente. Deze rioolheffing mag volgens de wet alleen maar gebruikt worden voor werk dat te maken heeft met de gemeentelijke taken voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Aan de andere kant willen we voldoende geld met de rioolheffing ophalen, zodat er geen geld van de algemene middelen bijgelegd hoeft te worden. De rioolegalisatievoorziening voorkomt dat het riooltarief heel erg verschilt tussen de perioden met veel en weinig werkzaamheden. De voorziening zorgt ervoor dat het geld van de rioolheffing aan het afval- hemel- en grondwater besteed wordt. De kostendekkingsberekening laat zien welke kosten we op de langere termijn verwachten en welke heffing dan nodig is om dat op te vangen. De gemeenteraad stelt jaarlijks de rioolheffing vast in de verordening rioolheffing.

5.3 Uitgangspunten kostendekkingsberekening

Investeringen

• ›

  De eerste aanleg van het riool wordt gedekt vanuit de grondexploitatie van het project en niet vanuit de rioolheffing;

• ›

  Vervangingsinvesteringen worden gedekt door te activeren en door lineair af te schrijven;

• ›

  De planning van de verbeterings- en vervangingsinvesteringen is voor de komende planperiode van 5 jaar gebaseerd op het treffen van maatregelen ter voorkoming van wateroverlast, Kaderrichtlijn Water maatregelen en op basis van rioolinspecties en beoordelingen. De vervangingen na de planperiode van 5 jaar zijn gebaseerd op de verwachte technische levensduur;

• ›

  De ondergrond van de riolering in een groot deel van de gemeente is stabiel en zorgt ervoor dat er weinig schade aan riolering optreedt, dit betekent dat een groot deel van de riolering gerelined kan worden in plaats van vervangen. Het uitganspunt is dat 30% van de riolering gerelined kan worden, waarbij de kosten van relining gemiddeld 40% van de kosten van vervanging bedragen.

• ›

  Hieronder is een overzicht weergegeven van de technische levensduur en de afschrijftermijn per voorzieningstype.

Tabel 3 Overzicht technische levensduur en afschrijftermijn per voorzieningstype

Egalisatievoorziening

• ›

  De gemeente heeft een tariefsegalisatievoorziening10;

• ›

  Het verwachte saldo van de voorziening op 1-1-2023 is € 5.894.000,-.

• ›

  Het saldo mag niet negatief worden en er is geen maximum aan gesteld gedurende de periode waarover de berekening wordt gemaakt.

BTW

• ›

  De belastbare kosten uit de exploitatie worden jaarlijks met 21% belast;

• ›

  Over de kapitaallasten wordt het geldende BTW berekend;

• ›

  De bijdrage uit het BTW-compensatiefonds wordt toegevoegd aan de algemene middelen.

Rente en inflatie

• ›

  De kosten zijn geraamd op het verwacht prijspeil van 1-1-2023, voor de kostenkengetallen is rekening gehouden met een stijging van de kosten van 37% ten opzichte van 201511;

• ›

  Het riooltarief is gebaseerd op prijspeil 1-1-2023. Dit betekent dat het tarief jaarlijks gecorrigeerd moet worden op basis van de optredende inflatie.

• ›

  Rente van de kapitaallasten is 2,0%;

• ›

  De gehanteerde rente op de voorziening is 0,0%.

Heffing

• ›

  De rioolheffing is kostendekkend over de maximale levensduur van de vrijvervalriolering (2023-2103);

• ›

  De heffing in 2022 bedraagt € 346,87 en bestaat uit een combinatie van het eigenarendeel, het gebruikersdeel en het gemiddelde waterverbruik, zie de opbouw van de heffing in 2022 in Figuur 7.

• ›

  Aantal (fictieve) heffingseenheden: 8.759. Uitgangspunt is een stijging van 10 heffingseenheden per jaar tijdens de periode 2023 tot en met 2027.

• ›

  Het uitgangstarief waar rekening mee is gehouden aan de start van de berekening is € 346,87 euro in 2022. Dit bedrag is gebaseerd op een eigenaars- (€ 147,05) en gebruikersdeel (€ 81,05) per perceel, en een gemiddeld watergebruik per perceel van 113,12 m³ per jaar (113,12 m³ * €1,05/ m³).

Figuur 7 Tarieven rioolheffing Meerssen (bron: gemeentewinkel.meerssen.nl/)

5.4 Resultaten kostendekkingsberekening

Een jaarlijks stijging van de heffing van 2,0% tijdens de planperiode is nodig om de werkzaamheden en investeringen uit te kunnen voeren. Daarbovenop wordt de heffing vanaf 2023 jaarlijks gecorrigeerd voor de opgetreden inflatie. De jaarlijkse lasten voor riolering bedragen in de planperiode tot 2027 gemiddeld ruim € 3,3 miljoen. Met de rioolheffing komt in de planperiode gemiddeld minder dan € 3,2 miljoen per jaar binnen. Een deel van de stijgende lasten wordt gedekt vanuit de egalisatievoorziening riolering. Op de langere termijn zal de rioolheffing blijven stijgen tot 2068, tot een maximale heffing van bijna € 650 door stijgende kapitaalslasten vanuit de vervanging van riolering. Daarna zullen de benodigde investeringen wat afnemen, waardoor ook de rioolheffing wat omlaag kan naar een heffing van ongeveer € 540.

Tabel 4 voorstel verloop rioolheffing in de planperiode 2023-2027. Let op de hoogte van de heffing moet vanaf 2023 jaar geïndexeerd worden met de opgetreden inflatie.

Figuur 8 Ontwikkeling van de gemiddelde rioolheffing voor gemeente Meerssen over de gehele beschouwde periode.

Figuur 9 Overzicht van de ontwikkeling van de kosten (gestapelde grafiek) en de inkomsten (gestippelde lijn) op de lange termijn

Figuur 10 Overzicht van de ontwikkeling van de egalisatievoorziening riolering op de lange termijn.