Nota Vaste Activa 2025

1.1 Aanleiding

De financiële verordening 2023 is het kader voor het financiële beleid van de gemeente. In artikel 15 van de verordening wordt ingegaan op vaste activa.

Dit artikel is de basis voor deze nota. Inhoudelijk wordt het kader gevormd door wet- en regelgeving, die met name vastligt in het Besluit, Begroting en Verantwoording (BBV) en de bijbehorende notitie Materiële Vaste Activa van de commissie BBV. Met het vaststellen van deze nota komen alle voorgaande besluiten en documenten met betrekking tot dit onderwerp te vervallen.

Het activabeleid heeft grote invloed op de exploitatie en de vermogenspositie van de gemeente. Transparant activabeleid vormt één van de kaders voor het bepalen van de financiële positie en het financiële vermogen van de gemeente. Deze nota is om die reden niet alleen van bedrijfseconomisch belang, maar ook zeker bestuurlijk relevant.

1.2 Doelstelling

De doelstelling van deze nota is het formuleren van beleid en het vastleggen van uniforme regels voor vaste activa. De nota behandelt de volgende onderwerpen:

• •

  activeren;

• •

  waardering van activa;

• •

  afschrijving;

• •

  rente.

Deze Nota Vaste Activa legt de formele kaders vast, waarbinnen het college van B&W en ook de ambtelijke organisatie dienen om te gaan met investeringen en afschrijvingen. In de jaarrekening, de kadernota en de begroting wordt zichtbaar hoe in de praktijk met deze uitgangspunten is omgegaan.

Met deze nota wordt vastgelegd hoe de gemeente omgaat met kapitaalgoederen. Dit geeft helderheid wanneer investeringsbeslissingen aan de orde zijn. De nota is een kader, waarvan indien nodig kan worden afgeweken. In dergelijke gevallen wordt bij het investeringsvoorstel de raad om instemming gevraagd.

1.3 Wettelijk kader

• •

  Artikel 212 van de Gemeentewet stelt dat elke gemeente een financiële verordening moet hebben. De financiële verordening bevat in elk geval de “regels voor waardering en afschrijving van activa” https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR700314/1.

• •

  Het BBV provincies en gemeenten stelt wettelijke regels met betrekking tot gemeentefinanciën. De artikelen 59 tot en met 65 van het BBV bevatten regels voor waardering, activering en afschrijving van vaste activa https://wetten.overheid.nl/BWBR0014606/2019-07-01.

• •

  De commissie BBV heeft daarnaast nog een aparte notitie Materiele vaste activa gepubliceerd in januari 2020 Notitie Materiele Vaste Activa 2020.

2.1 Soorten Activa

Kapitaalgoederen zijn objecten met een meerjarig nut. Investeringen zijn de uitgaven die de gemeente doet voor de aanschaf of vervaardiging van kapitaalgoederen. Ook uitgaven die leiden tot een significante kwaliteitsverbetering, levensduurverlenging en/of aanpassing om aan de wet- en regelgeving te voldoen worden aangemerkt als investering.

De investeringen worden op de balans verantwoord. De lasten voortvloeiende uit de investeringen, zoals onderhoud, afschrijvingen, toegerekende rente, verzekeringen, behoren tot de jaarlijkse exploitatielasten.

Investeringen worden verantwoord op de balans onder de post vaste activa. Onder deze post worden volgens het BBV de volgende vaste activa onderscheiden:

• •

  materiële vaste activa;

• •

  immateriële vaste activa;

• •

  financiële vaste activa.

Schematisch is dit als volgt in beeld te brengen:

2.2 Criteria voor het activeren

Om praktische redenen verdient het niet de voorkeur om de investeringen die in aanmerking komen voor activeren in alle gevallen te activeren. Daarom gelden de volgende minimumeisen:

• •

  Er dient sprake te zijn van een meerjarig nut.

• •

  Activa met een levensduur van vier jaar of minder worden direct ten laste van de exploitatie gebracht.

• •

  Activa met een aanschafwaarde van minder dan € 25.000 worden niet geactiveerd, maar om redenen van efficiency direct ten laste van de exploitatie gebracht.

Uitzondering vormt de categorie gronden en terreinen. Deze worden volgens het BBV altijd geactiveerd;

2.3 Groot onderhoud versus vervangingsinvesteringen

Onderhoud (klein en groot)

In het BBV is de volgende uitspraak over onderhoud opgenomen: “De kosten van (klein en groot) onderhoud zijn niet levensduur verlengend en mogen dus niet worden geactiveerd”.

Bij de beantwoording van de vraag of bepaalde kosten wel of niet dienen te worden geactiveerd, is het van belang om duidelijkheid te scheppen over wat onder onderhoud wordt verstaan. Hiervoor is de volgende indeling gemaakt:

• •

  Klein onderhoud; keert jaarlijks terug. Dit is ook de reden dat deze uit jaarlijkse budgetten bekostigd moet worden en dat activering van de kosten niet mogelijk is;

• •

  Groot onderhoud; lasten van groot onderhoud ontstaan na een langere gebruiksperiode van een object als gevolg van slijtage. Het gaat om zaken die één keer in de zoveel jaar moeten gebeuren bijvoorbeeld het (buiten)schilderwerk van een gebouw. Ook voor deze lasten geeft het BBV geen mogelijkheden tot activering. De keuze bestaat hierbij uit dekking van de kosten via de exploitatie dan wel via de vorming van een voorziening; Lasten van groot onderhoud kunnen alleen dan ten laste van een gevormde voorziening worden gebracht, als er een recent beheerplan van het kapitaalgoed aanwezig is. Onder recent wordt een beheerplan verstaan van maximaal vijf jaar oud ten opzichte van het verslagleggingsjaar. Binnen deze vijf jaar bestaat wel de verplichting om het beheerplan tussentijds bij te stellen, als het beheerplan in belangrijke mate niet meer aansluit bij de actuele situatie van staat van het onderhoud.

  Deze vijf jaar dient te worden gehanteerd als richttermijn waar gemotiveerd van kan worden afgeweken. Een gemotiveerde afwijking houdt in dat deze motivatie is geautoriseerd door de raad en verantwoord is in de paragraaf ‘Onderhoud kapitaalgoederen’ van de begroting en de jaarstukken. In de motivatie moet ook worden aangegeven welke maatregelen er worden genomen om achterstallig onderhoud te voorkomen.

  Voorzieningen die vooraf worden gevormd om lasten van groot onderhoud gelijkmatig te verdelen over meerdere begrotingsjaren, kunnen alleen met instemming van de raad ingesteld en gevoed worden op basis van een recent beheerplan.

Levensduur verlengende investeringen

Hiervoor geldt expliciet dat ze bijdragen aan een substantiële levensduur verlenging van het betreffende actief, zoals bijvoorbeeld het renoveren van een gebouw. Hiervoor geldt de normale weg van het beschikbaar stellen van een investeringskrediet. Deze investeringen worden gezien als activa met economisch nut en worden dus geactiveerd.

• •

  Bij een bestaand actief is sprake van een investering als de uitgaven:

  • ○

    leiden tot een significante kwaliteitsverbetering; en/of;

  • ○

    leiden tot een levensduurverlenging; en/of;

  • ○

    aanpassingen betreffen om te voldoen aan wet- en regelgeving (bijv. investeringen in een gebouw om te voldoen aan veiligheidsvoorschriften).

In Krimpen wordt al sinds lange tijd een systeem voor onderhoud kapitaalgoederen gehanteerd, gebaseerd op meerjarige onderhoudsplannen. Hiervoor is een voorziening beschikbaar die alle lasten dekt die verband houden met groot onderhoud. Levensduurverlengende investeringen en vervanging van kapitaalgoederen met economisch nut worden geactiveerd.

2.4 Ambtelijke uren

Bij de totstandkoming van kapitaalgoederen worden vaak ambtelijke uren ingezet. Dit betekent dat kosten worden gemaakt die samenhangen met de investeringen. Met ingang van 2017 worden uitsluitend nog uren verantwoord op grondexploitaties en sinds 2023 op investeringen van primair onderwijs. In de notitie MVA beveelt de commissie BBV aan om alle direct toerekenbare kosten toerekenen aan investeringen. Dit omvat dus ook de personele kosten die hiervoor gemaakt worden. Volgens de voorschriften BBV rekenen we vanaf 1 januari 2025 ook de directe uren van interne medewerkers aan alle investeringen vanaf € 100.000 toe. Onder dit bedrag worden er geen uren toegerekend aan de investeringen.

Voor grondexploitaties rekenen we de uren van gemeentelijk apparaat en overige indirecte kosten (overhead) toe en voor investeringen de uren van gemeentelijk apparaat exclusief overhead.

3.1 Waarderingsgrondslagen

In het voorgaande hoofdstuk werd de vraag beantwoord welke investeringen worden geactiveerd. De logische vervolgvraag is welke waardering aan de activa wordt toegekend, oftewel: voor welk bedrag komen ze op de balans te staan.

De gekozen systematiek voor de waardering van activa in het stelsel van baten en lasten is van invloed op de exploitatie van de gemeente en daarmee op de financiële resultaten die behaald worden. In het BBV zijn bepalingen opgenomen voor de waardering van activa. Hiermee wordt enerzijds voorkomen dat via de waardering van vaste activa financiële resultaten worden beïnvloed en anderzijds wordt bereikt dat de financiële gegevens van organisaties in de loop van de tijd vergelijkbaar blijven.

De waarderingsgrondslag voor vaste activa wordt bepaald door de aanschaffings- of vervaardigingsprijs (artikel 63 BBV). Van activa waarvan de bestemming verandert, wordt de actuele waarde van de nieuwe bestemming in de toelichting op de balans opgenomen.

3.2 Vaststelling waarde

In artikel 62 van het BBV is bepaald dat alle vaste activa worden geactiveerd voor het bedrag van de investering. In lid 2 wordt echter een uitzondering gemaakt, namelijk:

• •

  Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1 BBV). Dit betekent de bruto-methode. Bijdragen van derden die in directe relatie staan met het actief moeten op de investering in mindering worden gebracht. Hier is sprake van de netto-methode.

  Dit kan bijvoorbeeld een subsidie zijn die specifiek voor een bepaalde investering wordt verstrekt.

Artikel 63 van het BBV geeft een nadere omschrijving van de kosten die geactiveerd mogen worden:

• •

  Activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs;

• •

  De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten;

• •

  De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, welke rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen voorts worden opgenomen een redelijk deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend; in dat geval vermeldt de toelichting dat deze rente is geactiveerd;

• •

  Voor in erfpacht uitgegeven gronden geldt de uitgifteprijs van eerste uitgifte als verkrijgingsprijs. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen registratiewaarde;

• •

  Van activa waarvan de bestemming verandert, wordt de actuele waarde van de nieuwe bestemming in de toelichting op de balans opgenomen.

Hieronder wordt per activasoort beschreven hoe de waardering plaatsvindt.

Materiële vaste activa

In artikel 59 BBV is bepaald dat alle investeringen moeten worden geactiveerd, met uitzondering van de kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde.

Investeringen met maatschappelijk nut, economisch nut en economisch nut waarvoor ter dekking van de kosten een heffing kan worden geheven worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met:

• •

  de afschrijvingen;

• •

  eventuele bijdragen van derden in de kosten van dit actief.

Investeringen met een maatschappelijk nut genereren geen middelen (er is geen markt voor), maar vervullen wel duidelijk een publiekelijke taak. Zo kan er wel vraag zijn naar de grond waarop een weg of een plantsoen is aangelegd, maar er is geen vraag naar de weg of het plantsoen als zodanig. Het betreft investeringen in bijvoorbeeld wegen, pleinen, bruggen, fietspaden, openbaar groen en civiele kunstwerken.

Investeringen met een economisch nut en economisch nut waarvoor ter dekking van de kosten een heffing kan worden geheven.

Bijdragen aan het genereren van middelen, bijvoorbeeld door het vragen van rechten, heffingen, leges of prijzen voor de kosten van de investering.

Bijdragen uit een voorziening op grond van artikel 44, lid 1d BBV (dat wil zeggen in de heffing begrepen gespaarde bijdragen voor toekomstige vervangingsinvesteringen) moeten in mindering worden gebracht op de investering;

Inzet reserves

Als voor de dekking van de kapitaallasten van een investering met een economisch en/of maatschappelijk nut een reserve is opgebouwd, mag deze reserve niet in mindering worden gebracht op het bedrag van de investering. De opgebouwde reserve mag jaarlijks worden aangewend ter (gedeeltelijke) dekking van de kapitaallasten volgens de afschrijvingstermijn van het bijbehorende actief.

Een bestemmingsreserve kapitaallasten zal van voldoende omvang moeten zijn om de kapitaallasten gedurende de gehele vastgestelde afschrijvingsperiode aan de reserve te kunnen onttrekken. Om de volledige kapitaallasten aan de bestemmingsreserve kapitaallasten te kunnen onttrekken, moet het saldo van de bestemmingsreserve kapitaallasten gelijk zijn aan de boekwaarde van de desbetreffende activa. Wanneer het saldo van de bestemmingsreserve kapitaallasten minder is dan de boekwaarde van de desbetreffende activa, dan kunnen de kapitaallasten slechts naar rato aan de bestemmingsreserve kapitaallasten worden onttrokken.

Bestemmingsreserve ‘maatschappelijk nut buitenruimte’

Afschrijvingen met betrekking tot investeringen maatschappelijk nut in buitenruimte worden gedekt door reserve maatschappelijk nut buitenruimte.

Op 14 maart 2017 heeft de raad een bestemmingsreserve ‘maatschappelijk nut buitenruimte’ ingesteld. Deze reserve wordt vanaf 2021 gevuld met het jaarlijkse verschil tussen de ‘geoormerkte’ bedragen (voorheen stortingen) voor groot onderhoud en de gerealiseerde kapitaallasten.

Jaarlijks worden de afschrijvingen met dat totale geïndexeerde bedrag gesaldeerd. Het verschil vloeit terug in deze reserve. Wanneer de jaarlijkse afschrijvingslasten hoger zullen zijn dan het in de exploitatie beschikbare bedrag, zal deze reserve vanaf dat moment ingezet worden om nieuwe afschrijvingen te dekken. Echter, op basis van de huidige berekeningen is deze reserve zeker tot 2040 toereikend.

Bestemmingsreserve ‘maatschappelijke voorzieningen’

Afschrijvingen met betrekking tot investeringen in maatschappelijke voorzieningen komen ten laste van de reserve maatschappelijke voorzieningen.

De reserve maatschappelijke voorzieningen kán worden ingezet voor de dekking van afschrijvingen van investeringen in maatschappelijke voorzieningen. Deze reserve is echter niet toereikend om alle investeringen te dekken. Bovendien betekent dekking van kapitaallasten uit een reserve dat geen begrotingsruimte beschikbaar is wanneer vervangingsinvesteringen aan de orde zijn. Daarom is een raadsbesluit nodig om de reserve als dekkingsmiddel voor afschrijvingen in te zetten.

Bijdragen derden

Ontvangen bijdragen (bijvoorbeeld subsidies) moeten in mindering worden gebracht op het investeringsbedrag. Voorwaarde is dat de bijdrage een rechtstreekse relatie moet hebben met het actief.

Immateriële vaste activa

De eventuele kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en disagio worden direct ten laste van de exploitatie gebracht, agio wordt direct ten gunste van de exploitatie gebracht. De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen.

Bijdragen aan activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd en afgeschreven als ware het activum in het bezit van de gemeente. In art. 61 BBV staat dat als voorwaarden daarvoor gelden:

• •

  er sprake is van een investering door derden;

• •

  het om een investering gaat die bijdraagt aan de publieke taak en dat de gemeente partij kan verplichten daadwerkelijk te investeren;

• •

  de bijdrage kan worden teruggevorderd, als de derde in gebreke blijft.

Artikel 64 BBV bepaalt dat de afschrijvingstermijn maximaal gelijk is aan die van de activa waarvoor de bijdrage wordt verstrekt.

Financiële vaste activa

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd als de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs.

Voorraden

De balanspost voorraden betreft uitsluitend grondposities. Dit betreft bouwgronden in exploitatie. Alle overige gronden zijn opgenomen onder de materiële vaste activa.

De in exploitatie genomen gronden zijn opgenomen tegen de vervaardigingprijs, inclusief bijgeschreven exploitatiekosten en verminderd met de opbrengst wegens gerealiseerde verkopen.

3.3 BTW

Met de invoering van het BTW-compensatiefonds per 1 januari 2003 is bepaald dat in principe geen BTW geactiveerd wordt voor zover deze compensabel is. Voorbeelden zijn o.a.: investeringen in wegen, riolering, verlichting en groenonderhoud. Dit betekent ook dat kostenverhogende BTW (niet compensabel), wordt geactiveerd onder gelijke condities als het betreffende kapitaalgoed.

3.4 Afwaarderen activa

Artikel 65 van het BBV geeft de voorschriften weer voor afwaardering van activa:

• 1.

  Naar verwachting duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen.

• 2.

  Voorraden en deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd als de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs.

• 3.

  Een actief dat buiten gebruik wordt gesteld wordt afgewaardeerd op het moment van buitengebruikstelling, als de restwaarde lager is dan de boekwaarde.

Het eerste en tweede lid van artikel 65 BBV hebben betrekking op waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. Het is niet voorzienbaar dat de waardevermindering zal ophouden te bestaan. Gedacht kan worden aan nieuwe inzichten in de technische en/of de economische levensduur van activa of de aantasting van het vermogen van deelnemingen.

In het derde lid wordt voorgeschreven dat van een actief dat buiten gebruik wordt gesteld, waarvan de restwaarde lager is dan de boekwaarde, wordt afgeschreven tot de restwaarde. Bij een volledige buitengebruikstelling dient het actief uiteraard te worden afgewaardeerd tot hetzij nul, hetzij tot de restwaarde, als die redelijkerwijs verwacht kan worden. Een actief dat niet langer bestaat of niet langer eigendom is van de gemeente mag niet op de balans blijven staan. Wanneer een actief gedeeltelijk buiten gebruik wordt gesteld, dient het actief proportioneel te worden afgewaardeerd. Duurzame waardevermindering van vaste activa wordt onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen.

3.5 Desinvesteren

Op het moment dat een desinvestering (verkoop van het actief) plaatsvindt wordt de boekwinst/het -verlies ten gunste/laste van het resultaat van het betreffende jaar gebracht. De mogelijke boekwinst wordt niet in mindering gebracht op een nieuwe investering. Dat is niet toegestaan op grond van het BBV.

3.6 Componentenmethode

De componentenmethode houdt in dat verschillende samenstellende delen van een materieel vast actief, afzonderlijk worden gewaardeerd en afgeschreven op basis van het waardeverloop van die individuele delen. Per samenstellend deel kan de economische gebruiksduur namelijk verschillen. Bij toepassen van deze benadering, worden afzonderlijke vervangingen opnieuw geactiveerd.

De toepassing van de componentenmethode kan worden geïllustreerd aan de hand van het aanleggen van kunstgrasvelden:

• •

  onderlaag 40 jaar;

• •

  sporttechnische laag 20 jaar;

• •

  toplaag 10 jaar

De kosten voor de te onderscheiden samenstellende delen worden op basis van bovenstaande opdeling afzonderlijk geactiveerd en afgeschreven. In het voorbeeld kan na 10 jaar de vervanging van een toplaag opnieuw worden geactiveerd.

3.7 Vastgoed

In geval van gewijzigde omstandigheden, komt het voor dat vastgoed in waarde afneemt. Vastgoed wordt onderscheiden in vastgoed met een maatschappelijke functie en met een bedrijfseconomische functie. Het overgrote deel van het vastgoed bij gemeenten is maatschappelijk.

Vastgoed met een bedrijfseconomische functie

Bij vastgoed met een bedrijfseconomische functie gaat het om vastgoed dat door de decentrale overheid wordt aangehouden om bewust winst te realiseren en/of waardestijgingen te realiseren. Bij vastgoed met een bedrijfseconomische functie bestaat de mogelijkheid dat een duurzame waardevermindering moet worden verantwoord.

Vastgoed met een maatschappelijke functie

Maatschappelijk vastgoed is vastgoed:

• •

  waarin maatschappelijke diensten aan burgers worden verleend of door burgers zelf worden gecreëerd,

• •

  waarvan de exploitatie (gedeeltelijk) door publieke middelen mogelijk wordt gemaakt,

• •

  waarin vraag (burgers) en aanbod (instellingen) fysiek bij elkaar komen en

• •

  waar iedereen (voor wie het bedoeld is) toegang toe heeft.

Schema van duurzame waardevermindering Vastgoed

Verkoop of buitengebruikstelling van vast actief

Als een object buiten gebruik wordt gesteld en/of wordt afgestoten dan moet afwaardering plaatsvinden indien de marktwaarde naar verwachting lager is dan de boekwaarde. Wanneer een actief daadwerkelijk wordt bestemd voor verkoop, dan moet overboeking plaatsvinden naar de voorraden. Een eventueel verkregen opbrengst wordt als incidentele bate verantwoord in de jaarrekening. Als het object nog een boekwaarde heeft, dan dient deze boekwaarde geheel afgeboekt te worden. Dit is een incidentele last in de jaarrekening. De verkoopopbrengst en het afboeken van de boekwaarde worden beide afzonderlijk verantwoord en mogen niet met elkaar worden verrekend. De verkoopopbrengst mag ook niet worden verrekend met de aanschafwaarde van een eventueel vervangingsobject.

4.1 Kapitaallasten

In de vorige hoofdstukken is behandeld welke investeringen worden geactiveerd en tegen welke waarde ze op de balans komen. De volgende twee hoofdstukken gaan over de lasten van de geactiveerde investeringen. In dit hoofdstuk komen de afschrijvingen aan de orde en in het volgende hoofdstuk worden aandacht besteed aan de rentelasten.

4.2 Afschrijven

Als een investering is geactiveerd dient op grond van artikel 64 lid 3 BBV daarop te worden afgeschreven. Afschrijven is het op methodische wijze – volgens een stelsel dat is afgestemd op de toekomstige gebruiksduur – ten laste van de exploitatie brengen van de kosten van het kapitaalgoed.

4.3 Vrijval kapitaallasten

Vrijval van kapitaallasten ontstaat indien een volledig afgeschreven actief nog in gebruik is en in de begroting kapitaallasten voor het (vervangend) actief zijn opgenomen. Het bedrag aan vrijval van kapitaallasten voor bedrijfsmiddelen blijft tot het kapitaallastenbudget behoren op voorwaarde dat er is vastgesteld dat vervanging noodzakelijk is in de nabije toekomst. De vrijval van de rentelasten komen in principe ten gunste van de algemene middelen. Als een activum is afgeschreven en niet wordt vervangen komen de vrijkomende afschrijvingslasten ook ten gunste van de algemene middelen.

Deze vrijval zal worden gereserveerd en voorlopig opgenomen als stelpost in de begroting.

4.4 Aanvang kapitaallasten

De commissie BBV doet de aanbeveling om in de financiële verordening/nota activabeleid op grond van artikel 212 van de Gemeentewet op te nemen wanneer met het afschrijven van een nieuw kapitaalgoed wordt begonnen. Om praktische redenen wordt al sinds lange tijd begonnen met afschrijven in het jaar volgend op het jaar waarin het kapitaalgoed gereed komt of verworven wordt.

Een apart hoofdstuk in deze nota is gewijd aan het onderwerp rente. De reden hiervoor is dat rente een bijzondere plek inneemt in relatie tot activa. In dit hoofdstuk wordt niet alleen ingegaan op wet- en regelgeving en de keuzes die gemaakt worden, maar wordt ook nader toegelicht hoe keuzes tot stand zijn gekomen.

Het onderwerp ‘bespaarde rente over eigen financieringsmiddelen’ wordt in deze nota buiten beschouwing gelaten. In de nota reserves en voorzieningen is vastgelegd dat aan reserves en voorzieningen geen rente wordt toegerekend.

5.1 Rente als kapitaallast

Investeringen kunnen alleen worden gedaan indien geld beschikbaar is. Dat betekent niet alleen dekking in de begroting, via reserves, voorzieningen of afschrijving ten laste van de exploitatie, maar ook liquiditeiten om nota’s te kunnen betalen. Hiervoor gebruikt de gemeente beschikbare liquide middelen of trekt zij leningen aan. Geld lenen kost geld. Wanneer liquide middelen voor een investering moeten worden ingezet, kunnen deze niet worden uitgeleend (bijv. deposito) tegen een vergoeding. Als geen liquide middelen beschikbaar zijn dient een lening te worden afgesloten tegen het bij de bank geldende rentepercentage. Gebruikelijk is dat gemeenten via de zogenaamde rente-omslag het saldo van rentelasten en rentebaten toerekenen aan de activa. Tezamen met de afschrijving vormen deze kosten de kapitaallasten en worden ze toegerekend aan de begrotingsonderdelen. In de rente-omslag worden alle financieringen meegenomen. Omdat sprake is van totaalfinanciering kunnen afgesloten leningen niet direct worden gekoppeld aan bepaalde investeringen. Via de rente-omslag vindt een eerlijke verdeling plaats: hetzelfde rentepercentage voor alle activa.

5.2 Rente en het BBV

In de Notitie Rente 2023 gaat de Commissie BBV in op de verwerking van de rentelasten en -baten in de begroting en jaarrekening. Deze notitie beschrijft ook de methode van de renteomslag-berekening.

De omslagrente wordt bij de begroting berekend door de werkelijk aan de taakvelden toe te rekenen rente te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa plus voorraad gronden die integraal zijn gefinancierd. De omslagrente moet vervolgens op consistente en eenduidige wijze worden toegerekend aan de individuele activa. Het is niet toegestaan om per investering of taakveld te differentiëren in het toe te rekenen rentepercentage. Het bij de begroting gecalculeerde omslagpercentage mag binnen een marge van 0,5% worden afgerond. De belangrijkste wijziging ten opzichte van de vorige nota is het afschaffen van aparte regels voor berekening rente voorraad gronden.

Het renteresultaat wordt opgenomen als onderdeel van het taakveld Treasury. Een nadere toelichting op het renteresultaat wordt bij de begroting en de jaarrekening opgenomen in de paragraaf Financiering.

Indien de werkelijke rentelasten die over een jaar aan taakvelden hadden moeten worden doorbelast afwijken van de rentelasten die op basis van de voor gecalculeerde renteomslag aan de taakvelden zijn toegerekend, kan de gemeente besluiten tot correctie.

Zo’n correctie wordt verplicht gesteld als deze afwijking groter is dan 25%.

5.3 Welke rente toerekenen

De behoefte aan inzicht in de kosten op de taakvelden en de behoefte om de wijze van verantwoorden van rente in de begroting en jaarrekening te harmoniseren, hebben er daarom toe geleid dat in het wijzigingsbesluit Besluit begroting en verantwoording (BBV) is opgenomen, dat de rentekosten aan de desbetreffende taakvelden moeten worden toegerekend met behulp van een (rente)omslag. Omdat de onderlinge vergelijking tussen gemeenten het uitgangspunt is voor de aanpassingen van het BBV is hier sprake van een verplichting. Ter verduidelijking wordt in de Notitie Rente 2023 uiteengezet hoe de rentetoerekening in de praktijk kan worden vormgegeven.

5.4 Rente bij investeringsbeslissingen

Bij het nemen van een investeringsbeslissing dienen alle lasten en baten te worden betrokken. Zoals hiervoor aangegeven hebben investeringen altijd een rente effect. Er wordt dan uitgegaan van een rentelast die gelijk is aan het percentage dat bij de vaststelling van de begroting is gehanteerd in de staat van activa.

6.1 Citeertitel

Deze nota wordt aangehaald als de Nota Vaste Activa 2025.

Met het vaststellen van deze nota wordt de Nota Vaste Activa 2018 vervangen.

6.2 Wijziging van de nota

Als wet- en regelgeving of omstandigheid dit vereist zal deze nota worden beoordeeld op toepasbaarheid en actualiteit, en eventueel worden aangepast.

6.3 Inwerkingtreding

Deze nota treedt in werking vanaf 1 januari 2025.