Integraal Veiligheidsprogramma Gemeente Zwijndrecht 2025-2030

De raad van de gemeente Zwijndrecht,

Gelet op artikel 108, eerste lid en artikel 172 van de Gemeentewet en artikel 38b Politiewet

Besluit:

het Integraal Veiligheidsprogramma 2025-2030 vast te stellen en in werking te laten treden de dag na die van bekendmaking.

Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van 4 maart 2025

De griffier, De voorzitter

I. Odinot L. Anink

Voorwoord

Veiligheid raakt de kern van ons bestaan. Het is een basale, menselijke behoefte. Smeerolie voor de samenleving. Wie zich veilig voelt en vertrouwen heeft in zichzelf en in anderen, durft zich vrij en in vrijheid te bewegen. Veiligheid is geen vanzelfsprekendheid en soms flinterdun. Sommige situaties hebben veel impact. Kindermishandeling. Pinpasfraude. Drugsoverlast. Dat heeft gevolgen voor ons veiligheidsgevoel.

In onze snel veranderende samenleving staan we voor tal van uitdagingen op het gebied van veiligheid. Dit Integraal Veiligheidsprogramma maakt voor iedereen concreet hoe we een veilig Zwijndrecht blijven met veerkrachtige buurten. Dat is belangrijk, want we willen een gemeente zijn, waar we prettig met elkaar omgaan en samenleven. Waar iedereen zich veilig kan voelen.

Het IVP behandelt vier thema’s die ons allemaal aangaan en die we in de periode 2025-2030 prioriteit gaan geven: ondermijning, de rol van de jeugd, zorg in relatie tot veiligheid, en de noodzaak van fysieke veiligheid. Ondermijning vormt een serieuze bedreiging voor de integriteit van onze samenleving. Het ondermijnt en ontwricht soms niet alleen het vertrouwen in onze instellingen, maar ook in elkaar. Daarom is het essentieel dat we hier met partners en als gemeenschap samen tegen optreden. Samen met de politie blijven we er bovenop zitten en de juiste prioriteiten stellen.

De jeugd is onze toekomst, en hun veiligheid is ook onze prioriteit. Door jongeren te betrekken bij veiligheidsinitiatieven, geven we hen niet alleen een stem, maar maken we hen ook weerbaarder tegen (digitale) criminaliteit.

Zorg en veiligheid zijn nauw met elkaar verbonden. Het is cruciaal dat we kwetsbaren ondersteunen en hen beschermen tegen risico's. Ook proberen we mensen met onbegrepen gedrag te helpen, zodat we mensen weerbaar maken en verdere overlast voorkomen. Daarmee creëren we een inclusieve en veilige samenleving. Over fysieke veiligheid: dat is de basis voor alles wat we doen. Of het nu gaat om openbare ruimte, scholen of woningen, het waarborgen van een veilige omgeving is van groot belang.

Als burgemeester ben ik verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid en heb ik het gezag over de politie en de brandweer. Maar alleen kom ik er niet. Ons gedrag als samenleving is bepalend voor elkaars veiligheid. Met elkaar blijven we alert, spelen we in op situaties en zetten we in op passende maatregelen. Alleen samen creëren we een veilige samenleving.

Leon Anink

Burgemeester

In het Raadsprogramma Krachtig Zwijndrecht 2.0 2022-2026 is veiligheid en leefomgeving als thema opgenomen. Naast het thema ondermijnende criminaliteit werd in het raadsprogramma ook de aanpak van overlastgevende groepen, preventie, toezicht en handhaving genoemd als belangrijke onderwerpen. We zien steeds meer ontwikkelingen op het snijvlak van het veiligheids- en sociale domein én opgaven als Veerkrachtige buurten waar we in Zwijndrecht de komende jaren voor staan. Al deze ontwikkelingen samen maakt dat een Integraal Veiligheidsprogramma (IVP) een belangrijke bijdrage kan leveren in de integrale én domein overstijgende samenwerking.Daarbij is door de toenmalig burgemeester toegezegd dat met de uitbreiding van het team Openbare Orde en Veiligheid (OOV) in 2023 er óók een Integraal Veiligheidsprogramma opgesteld wordt.

Het Integraal Veiligheidsprogramma is kader stellend en omvat de ambities en doelstellingen waarmee de gemeente Zwijndrecht regie voert op veiligheid. Het IVP geeft richting hoe we, samen met onze in- en externe partners, aan de acties en interventies die de komende jaren worden uitgevoerd. Vanzelfsprekend is het IVP niet scherp af te bakenen in thema's. Net zoals alle thema's binnen het veiligheidsdomein, zijn deze thema's ook sterk aan elkaar verbonden en kunnen acties, interventies op één of meerdere thema's invloed hebben.

Vanuit het IVP wordt een tweejaarlijks uitvoeringsprogramma (UVP) opgesteld. In het UVP wordt per thema en doelstelling aangegeven welke acties/interventies worden uitgevoerd. Het UVP wordt opgesteld met en afgestemd op andere lopende aan veiligheid rakende opgaven en partners.

In dit IVP zijn vier thema's opgenomen die wij in de periode 2025-2030 prioriteit geven. Per thema wordt beschreven wat we willen bereiken en hoe we dat gaan aanpakken. De focus voor de periode 2025-2030 ligt op de thema's Ondermijning, Jeugd & Veiligheid, Zorg & Veiligheid en Fysieke Veiligheid.

Dit laat onverlet dat we ook investeren, zij het met een andere intensiteit, op andere thema's. Bij de niet geprioriteerde thema's volgen we vooral het landelijke/regionale beleid en voeren hier geen specifiek lokaal beleid op, anders dan noodzakelijk.

Wettelijk kader

Artikel 38b van de Politiewet stelt dat minimaal eens per vier jaar de doelstellingen/prioriteiten die betrekking hebben op de openbare orde en veiligheid worden vastgesteld door de gemeenteraad.

De burgemeester is verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid (artikel 172 Gemeentewet). De burgemeester stelt samen met het college het tweejaarlijkse uitvoeringsprogramma (UVP) vast. Dit UVP wordt opgesteld en beschrijft welke concrete acties met welke middelen en met welke partners worden uitgevoerd.

Totstandkoming

Het IVP is tot stand gekomen door enerzijds kwantitatief onderzoek (cijfers) en anderzijds, misschien wel het meest waardevolle, kwalitatief onderzoek (interviews en enquête).

Er zijn met uiteenlopende (maatschappelijke) partners gesprekken gevoerd om het Zwijndrechts veiligheidsbeeld te analyseren. We hebben gesproken met een grote groep van professionals uit het veiligheidsdomein (o.a. politie, Openbaar Ministerie, Regionaal Informatie- en Expertise Centrum, Veiligheidsregio,).

En vanzelfsprekend zijn er waardevolle gesprekken gevoerd met inwoners én ondernemers over wat hen bezighoudt op het gebied van veiligheid. In het voor- en najaar van 2024 zijn er twee oriëntatie avonden gehouden waarop de gemeenteraad hun visie op deze thema's hebben gegeven.

Ook zijn in het voorjaar van 2024 de uitkomsten van de Landelijke Veiligheidsmonitor 2023 gepubliceerd. Dit alles heeft geleid tot een beeld van wat speelt en leeft in Zwijndrecht en vormt de basis voor de keuze voor de prioriteiten van de komende jaren.

Het Openbaar Ministerie, de politie en alle gemeenten binnen de politie eenheid Rotterdam, hebben zich gecommitteerd aan de Strategische agenda 2023-2026 Politie eenheid Rotterdam. Vanzelfsprekend sluiten wij hierbij aan zodat we samen met onze veiligheidspartners kunnen optrekken in de aanpak van de gedefinieerde veiligheidsthema's. Bijkomend voordeel hiervan is dat we hierdoor aan kunnen sluiten bij nieuwe regionale ontwikkelingen en best practices zodat we effectiever kunnen zijn in de aanpak. Vanzelfsprekend stellen wij ook onze best practices beschikbaar voor onze veiligheidspartners en gemeenten.

Reikwijdte Integraal Veiligheidsprogramma

In de basis wordt bij veiligheid gesproken over sociale veiligheid en fysieke veiligheid. De sociale veiligheid heeft betrekking op de mate waarin wij beschermd zijn tegen onveiligheid of in hoeverre wij het gevoel hebben dat we beschermd zijn tegen gevaar dat voortkomt uit het handelen van anderen of wat daardoor dreigt te ontstaan. Simpelweg gaat sociale veiligheid over hoe we met elkaar samenleven.

Fysieke veiligheid gaat over de mate waarin wij beschermd zijn (en/of beschermd voelen) tegen ongevallen of leed anders dan veroorzaakt door menselijk handelen. Dit gaat onder andere over brandveiligheid en verkeersveiligheid. Fysieke veiligheid gaat ook over de invloeden van de klimaatverandering, de gemeentelijke crisisorganisatie en het voorkomen van incidenten rondom evenementen.

Wanneer het gaat over de brandweerzorg of rampenbestrijding en crisisbeheersing, is de Wet veiligheidsregio's van toepassing. Deze specifieke onderwerpen komen niet in het IVP terug, omdat deze taken wettelijk ondergebracht zijn bij de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (ZHZ. Dat geldt tevens voor verkeersveiligheid wat in de omgevingsvisie en omgevingsplannen wordt meegenomen

Met de snelle ontwikkeling van de digitale wereld, is er een derde dimensie in het veiligheidsdomein, namelijk digitale veiligheid. De digitale wereld kent geen grenzen en daarmee komen er ook andere soorten risico's op ons af. Digitale criminaliteit is enerzijds een op zichzelf staand onderwerp, anderzijds is er een sterke verbondenheid met de andere thema's.

Als gemeente hebben we samen met onze partners een belangrijke rol in het vergroten van de weerbaarheid van onze inwoners én ondernemers. Denk aan misbruik van digitale diensten of producten en schade die veroorzaakt kan worden door cybercriminaliteit, maar ook het pestgedrag onder jongeren. Digitale criminaliteit komt in alle thema's voor en wordt bij alle thema's opgenomen in het uitvoeringsplan.

Uitvoeringsplan

Na het vaststellen van het Integraal Veiligheidsprogramma wordt een uitvoeringsplan (UVP) opgesteld. In het UVP worden acties/interventies beschreven welke een bijdrage leveren aan de doelstellingen. Samen met onze (maatschappelijke) partners, winkeliers, ondernemers, bewoners en professionals uit o.a.. Veiligheids- en sociaal domein onderzoeken we welke acties aansluiten bij de behoeften van specifieke doelgroepen. Waar mogelijk zoeken we hier de privaat-publieke samenwerking (bv. Keurmerk Veilig Ondernemen) met partners als het Platform Veilig Ondernemen (PVO) Rotterdam en woningcorporaties. Intern wordt nadrukkelijk afstemming gezocht met de lopende opgaven. Het uitvoeringsplan beschrijft eveneens welke middelen en capaciteit ingezet worden, gekoppeld aan een tijdsplanning.

Opgaven en andere beleidskaders

Het Integraal Veiligheidsprogramma staat niet op zichzelf. Het sluit aan bij andere beleidskaders, ontwikkelingen en zeker ook andere (lopende) majeure opgaven voortkomend uit het Raadsprogramma zoals Veerkrachtige Buurten, Bouwen aan Vertrouwen, Armoede, Duurzaamheid en Economie. Ook is het veiligheidsbeleid steeds sterker verbonden met het sociaal beleid. Sociale voorzieningen als schuldhulpverlening, armoedebestrijding, wonen en onderwijs vormen de basis voor een prettig en goed leven.

Het IVP heeft duidelijke raakvlakken met de lopende opgaven. In de opgave Veerkrachtige Buurten zijn de pijlers leefomgeving (pijler 4) en veiligheid (pijler 7) sterk verbonden met het IVP. Een veilige buurt én een veilig gevoel zijn essentieel voor onze inwoners. De doelstellingen vanuit het IVP sluiten aan bij de doelstellingen die gesteld zijn in de opgave Veerkrachtige buurten.

Dat geldt ook voor de opgave Economie. Het bevorderen van een goed ondernemersklimaat is sterk verbonden met veiligheid. Samen met winkeliers(verenigingen), ondernemers en bedrijven dragen we bij aan de veiligheid en sluiten aan bij de doelstellingen die vanuit deze opgave zijn gesteld.

Hoewel in de andere lopende opgaven (Armoede, Bouwen aan Vertrouwen en Duurzaamheid) veiligheid niet specifiek genoemd is, zijn er (in meer of mindere mate) zeker wel raakvlakken met de opgaven. Vanuit het IVP en het uitvoeringsplan wordt hier verbinding gezocht en aangesloten met eventuele acties die een bijdrage leveren aan de doelstellingen vanuit deze opgaven.

Tot slot

Met het vaststellen van dit Integraal Veiligheidsprogramma zijn de ambities en doelstellingen voor de periode 2025-2030 vastgesteld. Veiligheid is dynamisch en onderhevig aan lokale, regionale, landelijke en soms zelfs mondiale ontwikkelingen. Dit vraagt van ons een flexibele en adequate inzet om hierop in te kunnen spelen en om te gaan met de beschikbare middelen.

Gebruikelijk is dat het IVP synchroon loopt met het raadsprogramma. Omdat dit IVP halverwege de lopende raadsperiode is geschreven, is ervoor gekozen om het IVP voor de komende 6 jaar vast te stellen. In 2026 wordt het IVP waar nodig geactualiseerd en opnieuw aan de nieuwe raad aangeboden.

Leeswijzer

Het Integraal veiligheidsprogramma start met het huidige veiligheidsbeeld van de gemeente Zwijndrecht. Dit veiligheidsbeeld is opgebouwd uit hoe onze inwoners de veiligheid in de buurt waarderen (cijfer), een cijfermatig beeld met betrekking tot het aantal geregistreerde misdrijven en overlastmeldingen en als laatste een analyse met betrekking tot de veerkracht van Zwijndrecht. Daaropvolgend worden onze ambities beschreven met daarbij een aantal uitgangspunten die wij hanteren in de uitvoering van ons IVP.

Vervolgens worden de geprioriteerde thema's beschreven, deze thema's zijn:

1) Ondermijning

2) Jeugd & Veiligheid

3) Zorg & Veiligheid

4) Fysieke Veiligheid

Per thema wordt beschreven waar we nu staan, wat we willen bereiken (doelstellingen) en wat we gaan doen. Aansluitend worden niet limitatief nog andere thema's benoemd waar 'gong concern' aandacht aan gegeven wordt. Als bijlage zijn enkele ondersteunende afbeeldingen opgenomen vanuit de Analyse Veerkracht Zwijndrecht (bijlage 1) en zijn de opbrengsten van de zogenaamde behangtafelsessies die op verschillende plaatsen in Zwijndrecht zijn gehouden.

*NOOT: de cijfers in dit document genoemd, waren de meest actuele cijfers die beschikbaar waren ten tijde van het opstellen van dit IVP.

Inleiding

Het veiligheidsbeeld komt voort uit verschillende bronnen. Vanzelfsprekend is gekeken naar de criminaliteitscijfers en cijfers met betrekking tot overlast (https://data.politie.nl). Echter zeggen cijfers niet alles; de veiligheidsbeleving van onze inwoners én ondernemers vormen de basis van het IVP. Tweejaarlijks wordt onder de inwoners een veiligheidsmonitor gehouden. Deze veiligheidsmonitor brengt de beleving van de inwoners van Zwijndrecht in beeld op het gebied van de leefbaarheid, veiligheid, criminaliteit, ervaren overlast en slachtofferschap. In het voorjaar van 2024 zijn de uitkomsten van de veiligheidsmonitor 2023 gepresenteerd. Deze uitkomsten zijn eveneens meegenomen in het veiligheidsbeeld van Zwijndrecht. Veiligheid gaat ook over gevoel en ervaringen uit de buurten en wijken. Op verschillende locaties zijn we met onze inwoners in gesprek gegaan over de veiligheidsbeleving in hun wijken. (De opbrengst van deze gesprekken zijn als bijlage toegevoegd). Ook hebben we met ondernemers gesproken over veiligheid. Als aanvulling daarop zijn ook gesprekken gevoerd met uiteenlopende maatschappelijke partners, zoals woningcorporaties, jongerenwerkers, het Lokaal Zorg Netwerk.

Hoe beleven onze inwoners de veiligheid?

Elke twee jaar wordt onder onze inwoners de Veiligheidsmonitor gehouden. In deze veiligheidsmonitor zijn inwoners op verschillende onderwerpen bevraagd. Sinds 2015 zien we een stijgende lijn voor het rapportcijfer voor de veiligheid in de buurt. In 2015 beoordeelde de inwoner dit met een 6,9, in 2023 is dat een 7,3. Dit is eenzelfde score als die van vergelijkbare steden.

Afbeelding: Beoordeling prettig wonen (Veiligheidsmonitor 2023, OCD)

NOOT: Vergelijkbare steden (sterk stedelijk) zijn Capelle ad IJssel, Nissewaard, Hellevoetsluis, Hendrik Ido Ambacht, Ridderkerk, Sliedrecht, Papendrecht, Ridderkerk, Alblasserdam, Barendrecht (CBS)

Wat zeggen de cijfers?

In de afgelopen jaren is het aantal geregistreerde misdrijven bij de politie, licht gestegen. In 2021 werden er 1.428 misdrijven geregistreerd, in 2023 werden er 1.687 misdrijven geregistreerd.

In het aantal overlastmeldingen is daarentegen de afgelopen jaren een afname te zien. In 2021 werden er 1.423 overlastmeldingen binnen, in 2023 waren dat er 1.149. Deze daling was vooral te zien bij het aantal jeugdoverlast meldingen van 444 in 2021 naar 300 in 2023. Een groot deel van deze overlastmeldingen komt voort uit jeugdoverlast (26%) en overlast door verwarde personen (35%).

Bij het schrijven van het IVP waren de cijfers over 2024 deels bekend. Deze cijfers laten zien dat het aantal meldingen en aangiften gelijk blijven dan wel licht dalen. Hierbij opgemerkt dat uit recent onderzoek (2024) blijkt dat de meldingsbereidheid binnen onze gemeente ook een laag cijfer kent. Meer dan de helft van de bevraagden (ruim 60%) geeft aan geen melding te maken van een strafbaar feit of van een verdachte situatie.

Hoewel de aantallen aangiften en meldingen stabiel lijkt te zijn, blijkt dus ook dat veelal incidenten of verdachte situaties niet gemeld worden en dit cijfer dus geen reëel beeld vertoont.

Analyse Veerkracht Zwijndrecht

In de aanloop naar de opgave Veerkrachtige buurten, is onderzoek gedaan met betrekking tot overlast en (on)veiligheid. Dit onderzoek is gebaseerd op gegevens van CBS-microdata, de Woonzorgwijzer en de Leefbaarometer. 1

In deze analyse zijn gegevens als onder andere huurderspopulatie, percentage woningen in corporatiebezit, ontwikkeling overlast en onveiligheid en de ontwikkeling van kwetsbare groepen in Zwijndrecht meegenomen. Op basis van deze analyse zien we dat grote delen van de wijken Kort Ambacht, Noord en centrum (veel slechter) scoren dan gemiddeld als het gaat om overlast en onveiligheid. Voor de wijken Nederhoven en Walburg geldt dat voor ene kleiner gebied. Diezelfde conclusie geldt voor de ontwikkeling van overlast en onveiligheid in de afgelopen jaren (2014-2020). Voor de ze wijken geldt ook dat het aandeel woningen in corporatiebezit hoger is dan gemiddeld. Wanneer er vervolgens gekeken wordt naar de verdeling van kwetsbare inwoners zien we dat zij juist in deze wijken meer dan gemiddeld vertegenwoordigd zijn. Dit beeld is eveneens sinds 2014 terug te zien.

Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat;

• -

  in de gebieden waar meer dan gemiddeld aantal woning eigendom zijn van een woningcorporatie, hier ook meer dan gemiddeld kwetsbare bewoners wonen

• -

  in de wijken Kort Ambacht, Noord, Centrum en Walburg de veerkracht onder druk staat, waarbij de ontwikkelingen in Heerjansdam nadrukkelijk gemonitord moeten worden,

• -

  de wijken waar de veerkracht onder druk staan, dit ook de wijken zijn waar overlast en onveiligheid een negatieve ontwikkeling laten zien.

Opvallend genoeg zien we een tegenstelling; wanneer er puur gekeken wordt naar de criminaliteits- en overlast cijfers, Zwijndrecht relatief goed scoort. Maar wanneer we andere factoren laten mee wegen in de veerkracht, Zwijndrecht er veel minder goed scoort. Om die reden sluit het IVP ook nadrukkelijk aan bij de andere majeure opgaven en zetten we in op de veerkracht van onze inwoners. Ter verduidelijking zijn in de bijlagen afbeeldingen opgenomen die de Analyse Veerkracht Zwijndrecht verduidelijkt.

Onze ambities

Het is voor onze inwoners van belang om in Zwijndrecht op een prettige manier te kunnen leven, wonen, recreëren en werken. Veiligheid is voor iedereen belangrijk. Het geeft vrijheid en zekerheid om in de maatschappij vrij te kunnen bewegen zonder de angst om slachtoffer te worden van criminaliteit. Dit geldt voor zowel op straat als achter de voordeur. Wanneer deze basis onzeker is of wordt, liggen verkeerde keuzes op de loer waardoor inwoners bewust maar ook onbewust in de criminaliteit belanden.

Uit de veiligheidsmonitor blijkt dat onze inwoners de veiligheidsbeleving waarderen met een 7,3. Maar we weten ook dat dit cijfer niet voor alle buurten geldt. De komende jaren zetten we ons in voor een veilige(re) buurt voor iedereen. Onze aanpak zet zich in op het voorkomen dat onze inwoners in aanraking komen met criminaliteit (preventie). Waar nodig zetten we bestuurlijke maatregelen in om de orde zo snel als mogelijk te herstellen.

Onze ambities:

• 1)

  Een veilige leefomgeving voor iedereen

• 2)

  We voorkomen dat onze inwoners, in het bijzonder onze kwetsbare inwoners en jongeren, slachtoffer worden van criminaliteit of kiezen voor een criminele carrière

• 3)

  De waardering van de veiligheidsbeleving blijft gelijk of is hoger dan de waardering in de veiligheidsmonitor 2023

Uitgangspunten

In de uitvoering van ons Integraal Veiligheidsprogramma hanteren we een aantal uitgangspunten. Deze vormen de basis in de uitvoering van ons Integraal Veiligheidsprogramma. Deze uitgangspunten zijn:

We werken aan veiligheid

We werken samen met inwoners en ondernemers

We werken integraal én domein overstijgend

We voorkomen waar het kan en grijpen in waar nodig is

We werken aan een veerkrachtig Zwijndrecht

Tenslotte

Inleiding

We horen vaak over ondermijnende criminaliteit, maar je ziet het minder vaak. En dat is nou juist de kern van ondermijnende criminaliteit. Criminelen maken misbruik van voorzieningen en faciliteiten uit de bovenwereld om hun criminele activiteiten verborgen te houden. Ondermijning kent een aantal elementen; het plegen van strafbare feiten, een georganiseerd karakter, financieel gewin én de verwevenheid tussen boven- en onderwereld. Daardoor is ondermijning dichterbij dan we denken, juist omdat het zo onzichtbaar is. Voorbeelden van ondermijnende criminaliteit zijn: drugshandel- en productie, mensenhandel in zijn verschillende verschijningsvormen, vastgoedfraude en witwassen.

Zwijndrecht is vanwege haar goede bereikbaarheid, met een aantrekkelijke ligging, langs de snelweg, dichtbij Rotterdam én op de route naar Brabant en België, een aantrekkelijke locatie om te wonen, werken en recreëren. Onze gemeente ligt in 'het achterland' van de zeehavens van Rotterdam en Moerdijk, waarbij Zwijndrecht ook bedrijfslocaties heeft die grenzen aan doorgaande vaarroutes. Deze kenmerken maken onze gemeente óók aantrekkelijk voor criminelen en het ontplooien van criminele activiteiten.

We hebben een belangrijke rol in de aanpak van ondermijnende criminaliteit, en belangrijker nog, in het voorkomen hiervan. Ondermijning is een complexe problematiek waarbij het essentieel is om met onze in- en externe partners nauw samen te werken. Dit doen we lokaal en regionaal met tal van partners, bv het RIEC-Rotterdam, de politie, het Openbaar Ministerie, de omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid, de Nederlandse Arbeidsinspectie en de Belastingdienst.

Waar staan we nu?

De afgelopen jaren is stevig ingezet op de aanpak van ondermijnende criminaliteit. In het kernoverleg Ondermijning bespreken we met onze partners signalen van ondermijnende criminaliteit en worden passende interventies uitgezet. Ook zijn er verschillende interne bijeenkomsten geweest waarin medewerkers uitleg hebben gekregen over wat ondermijning is, welke signalen hier mogelijk op duiden en werd een handelingskader aangeboden.

Met grote regelmaat worden er integrale controles uitgevoerd bij de verschillende bedrijven en garageboxen. Tijdens de integrale controles worden bedrijven gecontroleerd op de geldende wet- en regelgeving en het bestemmingsplan. Deze controles worden uitgevoerd met onder andere de politie, de Omgevingsdienst ZHZ, de Nederlandse Arbeidsinspectie, en gemeentelijke toezichthouders en handhavers. Veelal blijkt dat de ondernemers de zaken goed op orde hebben, maar niet altijd. Zo is gebleken dat niet altijd volgens het bestemmingsplan bouwtechnische aanpassingen zijn verricht, men niet altijd de juiste vergunning in het bezit heeft of er sprake is van mogelijk illegale arbeid. Ook zijn tijdens interventies in verschillende panden illegale goederen aangetroffen zoals verdovende middelen (waaronder ook lachgas), in werking zijnde hennepkwekerijen of dat er in een woning sprake was van niet vergunde prostitutie. In al deze gevallen zijn bestuurlijke maatregelen getroffen, variërend van een waarschuwing tot aan het sluiten van het pand.

Het aanpakken van ondermijnende criminaliteit in de wijken kunnen we niet alleen. Hierbij zijn wij, maar ook politie en handhavers, afhankelijk van de meldingsbereidheid van de inwoners en ondernemers. We zien dat meer dan 60% van onze inwoners geen melding maakt van een verdachte situatie of vermoeden.

Nog te vaak blijkt dat inwoners niet weten dat bijvoorbeeld anoniem melden via Meld Misdaad Anoniem ook écht anoniem is.

Wat willen we bereiken?

• •

  Een veilig en eerlijk ondernemersklimaat in Zwijndrecht

• •

  Verstevigen van onze informatiepositie; hiermee maken we onzichtbare criminaliteit zichtbaar

• •

  Weerbaarheid vergroten van onze inwoners en ondernemers

• •

  Weerbaarheid vergoten van bestuurders, de interne organisatie en onze partners

• •

  Het verhogen van de meldingsbereidheid van inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners

Wat gaan we doen?

• •

  Met onze in- en externe partners voeren we integrale controles uit, we treden op als één overheid. De controles zijn gericht op het handhaven van de geldende wet- en regelgeving en gericht op het aanpakken van ondermijnende criminaliteit.

• •

  Toepassen van bestuurlijke instrumenten als gegeven in de Wet bevordering integriteitsbeoordeling openbaar bestuur (BIBOB), de Wet Damocles, de Wet Victoria, alsmede het uitvoeren van BRP-controles om adresfraude te voorkomen.

• •

  We geven voorlichting aan inwoners, ondernemers, ook op het gebied van digitale criminaliteit door het organiseren van onder andere voorlichtingsbijeenkomsten.

• •

  Awareness sessies aanbieden aan bestuurders, interne organisatie en externe partners over wat signalen van ondermijning zijn en wat met deze signalen te doen.

• •

  We vergroten onze informatiepositie door informatie gestuurd te werken en binnen de wettelijke kaders informatie bij elkaar te brengen.

• •

  Meldingsbereidheid vergoten door voorlichting te geven over onder andere Meld Misdaad Anoniem.

In Zwijndrecht is zo'n 20% van onze inwoners jonger dan 20 jaar. In deze (bepalende) opgroeiende levensfase zijn veel factoren zeer belangrijk voor de toekomst van de jongeren. Opvoeding, onderwijs, vrijetijdsbesteding en een veilige sociale omgeving zijn factoren die een belangrijke invloed hebben op het veilig kunnen opgroeien. Opgroeien betekent ook ontdekken; op zoek naar grenzen door vallen en opstaan. Vaak gaat dit goed en maken jongeren goede keuzes, soms hebben ze behoefte aan hulp en ruimte die we als maatschappij moeten bieden. Daarbij moeten we ook duidelijke grenzen stellen. Met heel veel jongeren gaat het ook goed, een beperkt aantal jongeren is in beeld als het gaat om structurele overlast en/of criminaliteit. De gemeente Zwijndrecht wil voorkomen dat jongeren op het criminele pad terechtkomen. Om dit te voorkomen zetten we in op preventie, vroeg signalering en waar nodig interveniëren we op passende wijze met als doel om de jeugd op het rechte pad te houden of terug te brengen.

Waar staan we nu?

In de afgelopen jaren, met name na het 'coronatijdperk', zien we dat de jeugd elkaar steeds vaker buiten opzoekt. Dit komt mede doordat er vaker sprake is van een onveilige situatie thuis (armoede, drank- en drugsgebruik). Ook is er steeds meer sprake van een intergenerationele overdracht, er is geen goed voorbeeld. De jeugd wil er graag 'bij horen', juist omdat er thuis geen plaats is en 'de straat' hen wel omarmt.

Er is sprake van een verharding van het overlast gevend gedrag, het wordt grimmiger en soms ook heftiger, waaronder het gebruik van messen. De straatcultuur verhardt, overlast gevend en/of crimineel gedrag veranderd in die zin dat het plegen van een strafbaar feit (het eerste delict) naar een zwaarder delict sneller gaat. Die stap lijkt steeds kleiner te worden waardoor de criminele carrière een vogelvlucht neemt. In diezelfde ontwikkeling zien we dat jongeren op een steeds jongere leeftijd (zwaardere) strafbare feiten plegen zoals het uithalen van drugs, plegen van aanslagen en andere geweldsdelicten. Ook zien we dat jongeren steeds meer op jongere leeftijd 'geronseld' worden voor het plegen van strafbare feiten. Jongeren worden voornamelijk verleid door het zogenaamde snelle geld verdienen en/of status. We spreken hier over 'jonge aanwas'. Jongeren stappen (on)bewust in de wereld van criminaliteit waarbij de weg van daderschap naar slachtofferschap, en vice versa, geen uitzondering is.

Naast de verrijking die de digitale wereld de jongeren te bieden heeft, kent de digitale wereld ook een andere kant. Ook in de digitale wereld zijn jongeren kwetsbaar. Het aanschaffen van onder andere verdovende middelen, tabak en vapes is vrij eenvoudig en via social media worden filmpjes van pestgedrag en ruzies verspreid. Op de online platforms worden jongeren geronseld voor criminele activiteiten. Dit heeft een stevige impact op het leven van de jongeren, wat hen soms nog jarenlang achtervolgt.

Wat willen we bereiken?

• •

  Voorkomen dat jongeren in de criminaliteit terecht komen

• •

  Weerbaarheid vergoten van onze jeugd op het gebied van (digitale) criminaliteit

• •

  Versterken samenwerking met onderwijs

• •

  We zetten in op vermindering van jeugdoverlast

• •

  Zicht hebben (en vooral houden) op overlastgroepen

• •

  Vroeg signalering van (potentiële) probleemsituaties

Wat gaan we doen?

• •

  We zetten in op bewustwording, waarbij we aansluiten bij de belevingswereld van de jeugd door onder andere voorlichting op social media, inzet van onder andere gamification, escaperooms.

• •

  We betrekken jongeren bij veiligheidsinitiatieven.

• •

  We blijven inzetten op de brede jeugdaanpak. Samen met onze partners bespreken we overlast situaties en stemmen we interventies op elkaar af.

• •

  Herijking convenant Veilig in en op school (VIOS). Samen met scholen worden in een convenant afspraken gemaakt hoe we in gezamenlijkheid de veiligheid in en rondom de scholen kunnen bevorderen.

• •

  Samen met onze partners houden we zicht op overlast- en/of criminele jeugdgroepen. Binnen de wettelijke kaders wordt informatie gedeeld en interventies afgestemd en vervolgens gemonitord wat het resultaat is van de interventies.

Het sociaal domein en het veiligheidsdomein zijn sterker met elkaar verbonden dan dat je in eerste aanleg misschien denkt. Steeds vaker wordt vanuit het veiligheidsdomein nadrukkelijk samengewerkt met onder andere het Zorg- en Veiligheidshuis Zuid-Holland Zuid en sociale partners als het Lokaal Zorg Netwerk en het Vivera wijkteam. Om die reden is in 2023 besloten extra capaciteit vrij te maken om vanuit het veiligheidsdomein (OOV) een betere aansluiting met het sociaal domein tot stand te kunnen brengen en vroegtijdig aan te kunnen haken bij de aandienende casuïstiek.

Het aantal inwoners, dat door een samenloop of opeenstapeling van persoonlijke problemen extra aandacht en zorg nodig hebben, groeit. Het gaat om inwoners die kampen met psychische klachten, licht verstandelijke beperkingen, verslaving, dakloosheid of schulden/armoede. Veelal is een opeenstapeling hiervan aanleiding voor het ontstaan van een veiligheidsrisico. Deze inwoners voelen zich hierdoor steeds minder vaak thuis in de maatschappij en vanuit diezelfde maatschappij ontstaat onbegrip. Deze kwetsbare groep heeft hulp nodig om te voorkomen dat zij slachtoffer worden van criminaliteit of zelf vervallen in criminaliteit. Slachtofferschap en daderschap kunnen door elkaar lopen.

Ook kunnen vanuit deze problematiek direct omwonenden overlast ervaren, zoals vervuilde tuinen en woningen, geluids- en/of stankoverlast of verloedering van woningen. Zeker wanneer deze woonoverlast langdurig is, heeft dit een directe impact op het woongenot én het veiligheidsgevoel van buren en wijkbewoners. Steeds vaker zien we dat de woonoverlast dusdanige vormen aanneemt, dat burgemeestersbevoegdheden moeten worden ingezet.

Woonoverlast is complex en vraagt om de inzet van de gezamenlijke veiligheidspartners. Met de juiste ondersteuning en zorg én in het belang van de leefbaarheid en veiligheid is het cruciaal dat de (zorg)professionals intensief met elkaar samenwerken. Alleen hierdoor kan persoonlijk- en maatschappelijk leed worden voorkomen.

Waar staan we nu?

We zien de afgelopen jaren een toename van het aantal kwetsbare inwoners. Dat geldt ook voor de meldingen met betrekking tot personen met onbegrepen gedrag. In de afgelopen vijf jaar is dat aantal gestegen van 261 in 2019 tot aan 401 meldingen in 2023*. Het jaar 2022 liet een piek van 477 meldingen zien.

We zien ook dat de groep kwetsbare inwoners vooral woonachtig zijn in die wijken waar veel sociale huurwoningen aanwezig zijn. In diezelfde wijken zien we eveneens een toename van overlast en is er sprake van onveiligheidsgevoel.

Op het snijvlak van zorg en veiligheid zijn vanuit zowel het sociaal domein als het veiligheidsdomein verschillende partners actief. Voorheen zagen we dat in geval van escalatie de verschillende partners elkaar pas op dat moment wisten te vinden. Met het organiseren van het Woonoverlast-overleg is de samenwerking met het Lokaal Zorgnetwerk en de woningcorporaties dermate geïntensiveerd dat we al in een vroeg stadium met elkaar aan tafel zitten om casuïstiek te bespreken. Het Aanpak Voorkoming Escalatie (AVE) model is in ontwikkeling. Dit AVE-model helpt alle betrokken partners om in een zo vroeg mogelijk stadium interventies uit te voeren en escalaties te voorkomen.

De gemeente neemt hierin de regierol en zo komen we (gemakkelijker) aan de voorkant van een probleem. Hierdoor kunnen op het juiste moment de juiste (bestuurlijke) instrumenten worden ingezet en kan verdere escalatie worden voorkomen. We staan in nauw contact en werken op casusniveau nadrukkelijk samen met onze partners zoals het Lokaal Zorg Netwerk, het Vivera wijkteam, Veilig Thuis, het Zorg- en Veiligheidshuis Zuid-Holland Zuid, maar ook andere maatschappelijke partners als de verschillende woningcorporaties en Buurtbemiddeling.

Wat willen we bereiken?

• •

  een sluitende aanpak tussen zorg en veiligheidspartijen waarbij zowel ernstige woonoverlast als personen met onbegrepen gedrag besproken worden.

• •

  een verdere ontwikkeling met partners binnen het convenant Woonoverlast

• •

  de implementatie van het Aanpak Voorkoming Escalatie- model (AVE) en de uitvoering borgen in de organisatie

Wat gaan we doen?

• •

  We intensiveren de ambtelijke samenwerking tussen het sociaal domein én het veiligheidsdomein, er is zeer frequent overleg, brengen partners vanuit de beiden domeinen bij elkaar en stemmen interventies onderling af.

• •

  We versterken de integrale samenwerking in de aanpak van woonoverlast. Dit overleg vindt frequent plaats waarbij casuïstiek besproken wordt en interventies worden afgestemd en gemonitord.

• •

  We hanteren het AVE-model als basis in de samenwerking tussen de verschillende partners, waarbij altijd maatwerk mogelijk is. Het schept een duidelijk en herkenbaar handelingskader voor alle betrokken partners.

• •

  We zetten daar waar noodzakelijk bestuurlijke instrumenten in om de rust te herstellen of woonoverlast te voorkomen.

• •

  We sluiten aan bij regionale ontwikkelingen en initiatieven van samenwerkingspartners en regiogemeenten om de focuspunten te versterken.

Het thema Fysieke veiligheid gaat over de mate waarin we beschermd zijn tegen het leed en schade door ongevallen of incidenten die niet door de mens worden veroorzaakt. Met het rangeerterrein Kijfhoek, enkele bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen (Seveso-inrichtingen) en ook de intensief gebruikte water-, spoor en snelwegen waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd, is fysieke veiligheid ook een thema binnen ons IVP. Veel van deze verantwoordelijkheden vallen onder andere taakvelden/afdelingen. Zo is een groot deel van deze taken wettelijk verplicht ondergebracht bij de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (VRZHZ), DCMR Milieudienst Rijnmond en de Provincie Zuid-Holland. Het thema verkeersveiligheid is ondergebracht in het gemeentelijk vervoersplan. Binnen de rampen- en crisisorganisatie is de gemeente primair verantwoordelijk voor de Bevolkingszorg en werken we in het multidisciplinair crisisteam samen met alle hulpverleningspartners binnen de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid.

Waar staan we nu?

De klimaatveranderingen zijn ook van invloed op de fysieke veiligheid. We ervaren steeds vaker extremere weeromstandigheden, zoals extreme(re) hitte en droogte, hevige regenval. Door de energietransitie wordt het stroomnetwerk anders belast. Al deze ontwikkelingen brengen, naast ongevallen en incidenten, ook risico's met zich mee. Dit vraagt van zowel ons, als gemeentelijke organisatie, maar ook van onze bewoners, dat we ons hierop moeten voorbereiden. We hebben onze gemeentelijke crisisorganisatie op orde waarbij we nadrukkelijk samenwerken met onze buurgemeenten en de veiligheidsregio. Jaarlijks bieden we, onder regie van de veiligheidsregio, aan alle betrokken medewerkers in de gemeentelijke crisisorganisatie een Opleidings-, Trainings- en Oefenprogramma (OTO) aan.

We zien ook een lichte toename in het aantal evenementen binnen Zwijndrecht. Bij de vergunningsaanvraag worden de evenementen gecategoriseerd op onder andere het soort evenement, het aantal verwachte bezoekers en de duur. Naast tal van kleine evenementen zijn er jaarlijks ook enkele grotere evenementen zoals de kermis, Koningsdag, de Verkerkloop, de avond 4-daagse en de Binnenvaartdagen. Om deze evenementen ordentelijk en veilig te laten verlopen, vraagt dit om een goede voorbereiding. samen met de organisator, de evenementen coördinator, de vergunningverlener en de adviserende hulpdiensten wordt de vergunningsaanvraag besproken en een veiligheidsplan opgemaakt. In het veiligheidsplan worden scenario's beschreven waarmee vooraf alle betrokken partijen weten wat verwacht kan worden. Deze voorbereiding draagt bij aan een veilig verloop van het evenement.

Wat willen we bereiken?

• •

  Een getrainde en geoefende gemeentelijke crisisorganisatie

• •

  Een intensieve samenwerking met onze veiligheidspartners tijdens incidenten met als doel om risico's te beheersen en tot een minimum te beperken

• •

  Onze inwoners bewust maken van de risico's en het stimuleren van zelfredzaamheid

• •

  Samen met organisatoren en veiligheidspartners risicogerichte maatregelen treffen die nodig zijn om een veilig evenement te kunnen organiseren

Wat gaan we doen?

• •

  Het verzorgen van opleidingen en trainingen die nodig zijn voor de medewerkers die actief zijn in de gemeente crisisorganisatie

• •

  Jaarlijks sluiten we, zowel ambtelijk als bestuurlijk, aan bij (regionale) oefeningen, georganiseerd door de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid

• •

  Er is 24/7 een Officier van Dienst Bevolkingszorg (OvD-Bz) beschikbaar voor incidenten

• •

  We nemen deel aan de Riskfactory Zuid-Holland Zuid. De Riskfactory wordt in 2025 opgericht en biedt de mogelijkheid aan verschillende bewustwordingsprogramma's op het gebied van veiligheid.

Met het benoemen van onze prioriteiten brengen we focus en aandacht aan op een aantal specifieke thema's die wij in Zwijndrecht belangrijk vinden. Dat neemt niet weg dat we ook aan andere thema's de komende jaren aandacht blijven besteden, zij het in een andere intensiteit en prioriteit. We sluiten aan bij het regionale beleid en op regionale initiatieven van onze partners, waaronder de Veiligheidsalliantie Rotterdam (VAR), Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid, Veiligheidshuis Zuid-Holland Zuid en het Regionaal Informatie en Expertise centrum (RIEC).

Hieronder volgt ter illustratie een niet limitatief overzicht van overige thema's.