Omgevingsvisie Ouder-Amstel 2040

4.1.1 Ruimtelijk Ouder-Amstel

Ouder-Amstel is dorps, groen en landelijk én op sommige plekken juist meer stedelijk. Het karakter van de gemeente vindt zijn oorsprong in de geschiedenis: het samenspel tussen mens, water en bodem. Het ruimtelijke karakter van de gemeente blijft zich, net als vroeger, steeds ontwikkelen. Met ruimte voor extra woningen in het noorden en met behoud van het dorpse karakter en open buitengebied.

4.1.2 Ruimtelijk Ouder-Amstel nu

De gemeente telt drie kernen, die aanzienlijk van elkaar verschillen: Ouderkerk aan de Amstel, Duivendrecht en het buurtschap Waver. Hiertussen ligt het buitengebied van de Amstelscheg. De verschillende gebieden hebben hun eigen identiteit.

Ouderkerk aan de Amstel met beschermd dorpsgezicht

Ouderkerk aan de Amstel en het buurtschap Waver liggen in het landelijke gedeelte van de gemeente. Ouderkerk is ontstaan in de 11e eeuw en het oudste dorp van de gemeente. Het dorp ligt op de kruising van de rivieren de Amstel en de Bullewijk. Dit was de plek waar de eerste ontginningen (droogleggingen) van moerasland plaatsvonden.

De oude kern van het dorp ligt aan de rechteroever van de Amstel.

Vanwege de cultuurhistorische waarde is dit gedeelte van Ouderkerk aan de Amstel benoemd tot beschermd dorpsgezicht. In het dorp bevinden zich enkele rijks- en gemeentelijke monumenten. Onder de grond herinnert ook archeologie ons aan de geschiedenis, bijvoorbeeld bij de kerkheuvel van de Amstelkerk.

Lintbebouwing langs de Waver

Het buurtschap Waver is een klein buurtschap, dat als lintbebouwing de veenrivier de Waver volgt. Het is vermoedelijk gesticht in de 12e eeuw als uitvalsbasis voor het ontginnen van het veen. 

Duivendrecht: dorps karakter binnen de Metropool

De dorpskern Duivendrecht is ontstaan tijdens de veenontginning in, vermoedelijk, de 13e eeuw. In Duivendrecht is de Rijksstraatweg kenmerkend voor de geschiedenis en uitstraling van de kern. De weg vormt het oude dorpslint en was vroeger de belangrijkste doorgaande weg van Amsterdam naar Utrecht. Langs de weg staan verschillende bijzondere woningen en monumenten zoals de r.k. Urbanuskerk (gemeentelijk monument) en de Antoniushoeve (rijksmonument).

Duivendrecht is in de loop van de 20e eeuw steeds meer onderdeel van een aaneengesloten stedelijk gebied geworden. Tegelijkertijd heeft het zijn dorpse kwaliteiten behouden.

Open buitengebied: de Amstelscheg

De Amstelscheg is open en weids en volgt de contouren van de rivieren. Het bestaat uit veenrivierlandschap en droogmakerijen, omringd door dijken. Het veenrivierlandschap is ontstaan door het ontginnen (droogleggen) van land voor landbouw. Droogmakerijen zijn polders die afgegraven zijn en daardoor lager liggen dan de veengebieden. Dit hoogteverschil is bijvoorbeeld goed zichtbaar bij een wandeling langs De Ronde Hoep. 

De provincie Noord-Holland heeft de Amstelscheg aangewezen als ‘Bijzonder Provinciaal Landschap’. Doel is om de waardevolle kwaliteiten te beschermen.

Polder De Ronde Hoep is een waardevol onderdeel van ons buitengebied.        

De Ronde Hoep maakt onderdeel uit van de Amstelscheg. Omdat deze veenpolder is ontstaan vanuit de oevers van de omliggende rivieren heeft deze een kenmerkende veervormige ('ronde') verkaveling. De polder is een cultuurhistorisch waardevol element, dat al eeuwenlang onveranderd is gebleven.

Aan de ringdijken liggen verschillende historische buitenplaatsen en boerderijen.

De buitenplaatsen herinneren aan de tijd dat kooplieden zich buiten de stad, langs de Amstel vestigden. Aan de zuidzijde van de gemeente bevinden zich, net buiten de gemeentegrenzen, enkele forten van de Stelling van Amsterdam: Fort Waver-Amstel (ook Fort de Nes genoemd) en Fort in de Botshol. De schootsvelden van deze forten zijn gebieden die vroeger werden vrijgehouden van bebouwing om de vijand te beschieten. De schootsvelden zijn beschermd door provinciale regelgeving en liggen deels in Ouder-Amstel.

4.1.3 Speerpunten voor de toekomst Ruimtelijk Ouder-Amstel

Voor het thema Ruimtelijk Ouder-Amstel zijn vier speerpunten van belang. Die bespreken we in dit hoofdstuk.

1. Zichtbaarheid en behoud van erfgoed 

De gemeente hecht veel waarde aan cultureel erfgoed, omdat het bijdraagt aan een aangename leefomgeving en een goed vestigingsklimaat. Onze geschiedenis vormt de basis van onze identiteit. Erfgoed speelt in de samenleving een belangrijke, verbindende rol. Het geeft een impuls aan toerisme en aan de lokale economie. 

We zetten daarom in op behoud en versterking van het erfgoed. 

Bijvoorbeeld het beschermd dorpsgezicht van Ouderkerk aan de Amstel. Cultuurhistorische kwaliteiten worden daar gebruikt als ‘drager’ van de ruimtelijke kwaliteit. 

We zetten in op het versterken van de beeldkwaliteit in cultuurhistorisch waardevolle gebieden. Hierbij is ook een passende inrichting van de openbare ruimte belangrijk.

Door ontkerkelijking verandert het gebruik van religieus erfgoed in de gemeente. 

Bij een verminderd religieus gebruik van monumentale kerkgebouwen wil de gemeente meedenken over ander of meervoudig gebruik ervan. Initiatiefnemers willen we hierbij goed begeleiden. Bij veranderd gebruik vinden wij het belangrijk dat religieus erfgoed uiting blijft geven aan onze historische identiteit en aangename leefomgeving. 

Ook de bodem draagt bij aan het verhaal van onze geschiedenis. 

Bij bouwprojecten doen we indien nodig archeologisch onderzoek en gaan we zorgvuldig om met eventuele archeologische vondsten. Er is een archeologische beleidskaart in voorbereiding.

2. Sturen op omgevingskwaliteit die past bij het gebied

Omgevingskwaliteit gaat over de identiteit en kwaliteiten van een plek en hoe wij dit ervaren. Naast ruimtelijke elementen, zijn hierbij ook culturele en sociale elementen van invloed. 

Bij nieuwe ontwikkelingen willen we de historie en de beleving van gebieden herkenbaar houden. Zo blijven gebieden zich onderscheiden. Tegelijk willen we ruimte bieden voor dynamiek en voor nieuwe initiatieven. We streven daarom naar een balans tussen ‘herkomstwaarde, belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde’ van de leefomgeving. Dat betekent ook dat we rekening houden met opgaven zoals de opwek van duurzame energie, klimaatverandering en woningbouw.

De adviescommissie ruimtelijke kwaliteit toetst bouwplannen.

Dat gebeurt vanuit de Nota Omgevingskwaliteit. Elk gebied in de gemeente heeft een eigen geschiedenis, gebruikers, functies, uitstraling en ontwikkeling en daarmee een eigen omgevingskwaliteit. Daarom zetten we in op een gerichte aanpak per gebied, in vroegtijdige afstemming met bewoners en andere betrokkenen.

Omgevingskwaliteit: verschillende niveaus

De gemeente hanteert drie regieniveaus om te sturen op omgevingskwaliteit: basisregie, maatwerkregie en 'eigen regie'. Elk gebied heeft zijn eigen regieniveau:

• a.

  Voor gebieden met basisregie (het grootste deel van de gemeente) zetten we in op het bewaren van de belangrijkste ruimtelijke kenmerken van het gebied en behoud of herstel van de omgevingskwaliteit. 

• b.

  In bijzondere gebieden (maatwerkregie) hebben we extra aandacht voor omgevingskwaliteit, zoals cultuurhistorische, stedenbouwkundige of landschappelijke waarden. In deze gebieden moet de ruimtelijke samenhang worden behouden, hersteld of zelfs worden versterkt.

• c.

  Voor grootschalige ontwikkelingen geldt het niveau "eigen regie".

3. Aandacht voor het creëren van identiteit en structuren bij grootschalige ontwikkelingen

Bij nieuwe, grotere ontwikkelingen worden nieuwe, specifieke kaders en regels voor omgevingskwaliteit vastgesteld, ook wel een beeldkwaliteitsplan genoemd. Hier geldt "eigen regie" als niveau voor de omgevingskwaliteit. Zo ontstaan nieuwe identiteiten en kwaliteiten. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om De Nieuwe Kern, Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) en Centrumplan Ouderkerk aan de Amstel.

4. Open houden en versterken van het buitengebied

We behouden en versterken de openheid, het karakter en de ruimtelijke structuur van de Amstelscheg. Groen, landbouw en recreatie blijven hier centraal staan. Dat is iets wat veel inwoners belangrijk vinden. 

We zijn zeer terughoudend met het toevoegen van woningen en andere ontwikkelingen in het buitengebied. Door de bouw van woningen in Werkstad OverAmstel, waaronder Entrada, en in De Nieuwe Kern blijft het landschap in het buitengebied open. In onze gemeente wordt er geen uitzondering gemaakt voor 'een straatje erbij’. Een ’straatje erbij' is in Ouder-Amstel niet wenselijk.

4.1.4 Kompas Ruimtelijk Ouder-Amstel

Voor Ruimtelijk Ouder-Amstel zijn vier speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

4.2.1 Natuurlijk Ouder-Amstel

Ouder-Amstel bestaat voor een groot deel uit het buitengebied van de Amstelscheg. Verschillende partijen, zoals het waterschap en boeren, werken eraan om het landschap er op peil te houden. Ook in onze kernen zijn groen en water belangrijk. Hier vragen inwoners aandacht voor.

4.2.2 Natuurlijk Ouder-Amstel nu

Een landelijk gebied in de metropool

Midden in de metropool heeft het buitengebied van Ouder-Amstel een bijzondere positie, met de rivier de Amstel en uitgestrekte polders. Dit buitengebied maakt deel uit van de Amstelscheg: een open cultuurlandschap met een eigen identiteit. Inwoners vinden de openheid van het landschap met zijn rust en stilte belangrijk.

De Amstelscheg: groen tot in het hart van de stad

In 1930 bedacht stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren in het Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam de scheggen: langwerpige, aaneengesloten groengebieden, ‘groene vingers’ in het stedelijk gebied. Het motto uit die tijd luidde: iedere inwoner, ongeacht rang of stand, moet binnen tien minuten in het groen zijn. Daarom moesten deze grotere groengebieden groen blijven. 

In die periode ontstond het begrip 'Amstelscheg'. De Amstelscheg is een kenmerkend gebied voor de geschiedenis en ruimtelijke structuur van de regio. Het is nog steeds een belangrijk groengebied voor inwoners uit de hele metropool. Daarnaast maken de polders in de Amstelscheg deel uit van het grotere Groene Hart en zijn ze grotendeels onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland. Dit is een netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden in Nederland.

Veenlandschap en droogmakerij

Het landschap van de Amstelscheg is te onderscheiden in twee landschapstypen: het veenrivierlandschap en de droogmakerijen.

Het veenrivierlandschap volgt de loop van de Amstel, Bullewijk, Waver en Holendrecht

Het is hoger gelegen, niet afgegraven veen, ook wel Bovenland genoemd. Het bestaat uit de Bovenlanden langs de Amstel (inclusief de Duivendrechtsche polder) en polder de Ronde Hoep. De Ronde Hoep is vanwege zijn hoge cultuurhistorische en natuurwaarden bijzonder. In de polder vindt vooral veehouderij plaats. De Ronde Hoep is niet toegankelijk voor publiek. Alleen vanaf de wandelen fietspaden aan de randen heb je er zicht op.

Droogmakerijen zijn polders die afgegraven zijn en daardoor veel lager liggen

In het oostelijke deel van de gemeente liggen de droogmakerijen van de polders De Toekomst, Nieuwe Bullewijk en de Holendrechter- en Bullewijkerpolder. Hier ligt ook de Ouderkerkerplas, een belangrijk recreatiegebied. 

Op dit moment wordt het open landschap door de A9, de N522 en dijken globaal opgedeeld in twee delen. De A2 is een duidelijke begrenzing tussen de openheid van de polders en de verstedelijking ten oosten van de snelweg.

4.2.3 Speerpunten voor de toekomst Natuurlijk Ouder-Amstel

De toenemende verstedelijking in de regio legt een druk op het landschap en het groen in Ouder-Amstel. Het belang van het landschap en het groen neemt juist ook toe: voor recreatie, gezondheid, klimaatadaptatie en biodiversiteit. 

Voor het thema Natuurlijk Ouder-Amstel zijn daarom vijf speerpunten geformuleerd. Die zijn afkomstig uit het Gebiedsperspectief Amstelscheg en vanuit de inbreng van partijen uit dit gebied. Daarnaast willen we ook het groen in de kernen versterken.

1. Open houden van het landschap van de Amstelscheg

Door de concentratie van verstedelijking in het noorden van de gemeente blijft het open, landelijke en agrarische karakter van het buitengebied behouden en kunnen inwoners uit de regio ervan genieten. Dit is een duidelijke ambitie in de regio, in de gemeente én van onze inwoners. We willen dat de Amstelscheg zijn functie als ‘groene vinger’ in de metropool behoudt.

Een eigen visie op het buitengebied

Tegelijkertijd zien we dat er verschillende initiatieven spelen in het buitengebied. Daarom maken we, als vervolg op deze omgevingsvisie en het vanuit het gebied opgestelde Polderplan Ronde Hoep, een eigen visie op het buitengebied. Dat doen we samen met gebiedspartijen, gebiedsprocessen (zoals Provinciaal Programma Landelijk Gebied Ronde Hoep en Duivendrechtse Polder) en inwoners. Hierin komt preciezer te staan wat de kansen en uitdagingen zijn en wat wel en niet mogelijk is in het gebied. 

Vanuit de provincie wordt, samen met verschillende partijen ook gewerkt aan een bijgewerkt Gebieds-perspectief op de Amstelscheg. 

2. De Amstelscheg versterken en toegankelijker maken

We willen de Amstelscheg verder ontwikkelen als ‘cultuurhistorische parel’ met natuur, landbouw en recreatie. Rust, openheid en ruimte blijven de kracht van het gebied. Zo blijft het scherpe contrast tussen het stedelijk en landelijk gebied in tact. De rivier de Amstel vormt, samen met de veenrivieren en de polders, de ruimtelijke drager van het gebied. Ook willen we dat oude verkavelingspatronen en historische elementen behouden blijven als onderdeel van de identiteit.

Ontwikkelingen versterken cultuurhistorische, agrarische en groenblauwe kwaliteiten

Economische functies die deze kwaliteiten versterken zijn welkom: niet-intensieve recreatie, landbouw, natuurontwikkeling en waterberging. Dat geldt ook voor de kleinschalige opwek van energie, bijvoorbeeld op daken van schuren. Zonneweides zijn hier niet mogelijk. In het buitengebied zetten we in op het behoud en versterken van het cultuurhistorisch erfgoed en de landbouw.

Het buitengebied toegankelijker maken

Inwoners uit Ouderkerk aan de Amstel geven aan dat het buitengebied voor hen goed bereikbaar is en dat zij er regelmatig naartoe gaan. Inwoners uit Duivendrecht kunnen het buitengebied minder makkelijk bereiken. Daarom maken we het gebied beter toegankelijk voor inwoners van Duivendrecht én van de nieuwe gebiedsontwikkelingen. Dat gebeurt met een nieuwe fietsverbinding. In de hele gemeente zetten we in op een netwerk van goed onderhouden fiets- en wandelpaden.

3. Samenwerken aan toekomstbestendige landbouw

Boeren dragen, als beheerder van het landschap, bij aan het groene karakter van de gemeente. Dat is niet alleen belangrijk voor de economie en voedselproductie; ook inwoners waarderen dit. Ze geven aan dat er ruimte voor boeren moet blijven, omdat zij bij het landschap horen. 

We vinden het belangrijk dat boeren hun functie blijven vervullen als onderdeel van het landschap en de voedselketen. Daarom moet er ruimte zijn voor dynamiek en verduurzaming (nieuwe verdienmodellen in de landbouw, duurzame bedrijfsvoering, kringlooplandbouw, nevenfuncties gekoppeld aan het agrarisch bedrijf zoals kleinschalige recreatie). Als agrariërs in het gebied stoppen, streven we ernaar dat de grond een landbouwfunctie behoudt. 

Omdat het Natura-2000 gebied Botshol vlakbij ligt (net over de grens met de provincie Utrecht) is een zorgvuldige aanpak hierbij van belang. De provinciale en landelijke kaders over bijvoorbeeld stikstof zijn hierbij leidend. 

In de landbouwgebieden stimuleren we natuurontwikkeling en agrarisch natuurbeheer (zoals bij de Waver en in het middengebied van de Ronde Hoep). In het buitengebied liggen kansen voor kleinschalig recreatief gebruik als nevenfunctie. Hierbij is het van belang dat de bestaande waarden en kwaliteiten van het gebied worden gehandhaafd en dat de nevenfunctie gerelateerd is aan het boerenbedrijf.

4. Samenwerken aan een gezonde bodem en goed en voldoende water

Ouder-Amstel ligt grotendeels op veengrond. Dat verzakt als gevolg van droogte. In het veengebied van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (waar Ouder-Amstel toe behoort) daalt de bodem 4 tot 10 mm per jaar. Dit zorgt voor schade aan gebouwen, landbouwgrond en (spoor)wegen. Ook komen hierbij broeikasgassen vrij. Klimaatverandering versterkt bodemdaling, vanwege drogere periodes. 

De gemeente werkt samen met de provincie en het waterschap om bodemdaling tegen te gaan. De nationale en provinciale doelen zijn: bodemdaling met 50 % remmen en de uitstoot van broeikasgassen uit het veen terugdringen. De Provincie Noord-Holland is aangewezen als regisseur, waarbij een goede samenwerking met het waterschap en de gemeente essentieel is om dit doel te halen.

Een gezonde bodem is de basis van een gezonde leefomgeving

Het uitgangspunt bij ontwikkelingen is het duurzaam, veilig en efficiënt gebruik van bodem, ondergrond en grondwater. Negatieve effecten op de bodemkwaliteit worden tegengegaan. Hierbij wordt gestreefd naar evenwicht tussen benutten en beschermen, zodat de bodem geschikt blijft om te gebruiken. Bodem en water worden sturend bij ontwikkelingen.

De kwaliteit van het water vraagt de aandacht

Daarom werkt de gemeente met het waterschap aan de doelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Dat betekent dat in 2027 de wateren in de gemeente moeten voldoen aan de kwaliteitsdoelen voor een goed leefgebied voor planten en dieren. Denk aan een lage concentratie van schadelijke stoffen in het oppervlaktewater. In 2019 voldeed nog geen enkel water aan de kwaliteitsdoelen. In de toekomst kan dat economische activiteiten belemmeren.

Voldoende waterberging realiseren

Méér waterberging en vertraagd afvoeren van water voorkomt wateroverlast als het langdurig regent. Bij nieuwbouw en herinrichting van de openbare ruimte wordt in een vroeg stadium daarom in samenhang naar de boven - en ondergrond gekeken. Doel is dat er genoeg watercapaciteit is, ook bij piekbuien.

5. Versterk biodiversiteit en de kwaliteit van het groen

Het buitengebied van Ouder-Amstel is een uniek gebied met een hoge biodiversiteit (afwisseling van dieren en planten). Grote delen van het buitengebied zijn weidevogelreservaat, waar de Vogelbescherming en boeren zich hard voor maken. Bijvoorbeeld met ruimte voor vogels om te nestelen en kruidenrijke bermen. In deze gebieden zijn vanwege de weidevogels geen hogere beplanting of bebouwing gewenst. 

De komende jaren blijft biodiversiteit een punt van aandacht. Bijvoorbeeld in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Dit netwerk bestaat uit een samenhangende structuur van natuurgebieden die elkaar versterken.

Ook in de bebouwde omgeving is biodiversiteit en voldoende groen van belang

We willen dat de openbare ruimte bijdraagt aan het behoud en verhogen van de afwisseling in flora en fauna. Bijvoorbeeld met planten en bomen die van nature in deze omgeving voorkomen. Er moet genoeg ruimte zijn voor dieren. Watergangen en oevers willen we inrichten met oog op de (van nature voorkomende) flora en fauna. Ook stimuleren we groene daken en gevels. Ook inwoners worden bewust gemaakt van biodiversiteit voor hun tuin.

Het is van belang dat de hoeveelheid groen gelijk blijft of toeneemt, bijvoorbeeld door groen te compenseren als er verhard wordt of door verharde gebieden juist te vergroenen. Naast de hoeveelheid groen, is het belangrijk dat de kwaliteit toeneemt. Dit wordt gedaan door behoud van groen (en met name bomen) als uitgangspunt te nemen bij nieuwe ontwikkelingen en vroegtijdig een ecoloog te betrekken. Dit wordt verder verankerd in het groenbeleidsplan en er wordt actief gezocht naar verharde gebieden die vergroend kunnen worden. Als er bij nieuwe ontwikkelingen echt blijkt dat er bomen (of ander groen) moeten wijken, dan vindt er compensatie plaats door dezelfde ecologische waarde. Deze compensatie wordt bijgehouden en is openbaar.

Bron: Gemeente Ouder-Amstel (2023), Provincie Noord-Holland (2022), Gebiedsperspectief Amstelscheg (2011)

 

4.2.4 Kompas Natuurlijk Ouder-Amstel

Voor Natuurlijk Ouder-Amstel zijn vijf speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

4.3.1 Wonen in Ouder-Amstel

Inwoners van Ouder-Amstel geven aan met veel plezier in deze gemeente te wonen. Ze waarderen de saamhorigheid, gemoedelijkheid, de rust en het groene karakter: een fijne leefomgeving dus. Wel vragen inwoners aandacht voor het aanbod van woningen voor jongeren, starters en senioren.

4.3.2 Wonen in Ouder-Amstel nu

Wonen in de kernen

In de gemeente Ouder-Amstel staan ongeveer 6.400 woningen. Iets meer dan de helft is een koopwoning en circa 32% van de woningen is een sociale huurwoning. De meeste inwoners wonen in de drie woonkernen Duivendrecht, Ouderkerk aan de Amstel en het buurtschap Waver. 

De lokale woningmarkt van Ouder-Amstel is sterk verbonden met de woningmarkt in de Metropoolregio Amsterdam. Veel mensen die verhuizen gaan naar of komen uit de regio. De grootste groep instromers zijn mensen in de leeftijdscategorie van 30-50 jaar. Veel jongeren trekken weg uit Ouder-Amstel: zij vormen de grootste groep uitstromers.

Vergrijzing en vergroening

De bevolking in Ouder-Amstel is nu iets meer vergrijsd dan het landelijke gemiddelde (de ‘grijze druk’ is 38% ten opzichte van 35% in Nederland). Terwijl de vergrijzing landelijk tot ongeveer 2040 toeneemt, neemt deze in Ouder-Amstel in die periode juist iets af. Dit komt door de gebiedsontwikkelingen, die relatief veel jonge huishoudens aantrekken.

4.3.3 Speerpunten voor de toekomst 

Naar verwachting verdubbelt het aantal inwoners van Ouder-Amstel tot aan 2040 (ten opzichte van ruim 14.000 in 2023). Dat komt door de bouw van ongeveer 8.500 nieuwe woningen in de gebiedsontwikkelingen van De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel (inclusief Entrada).

Speerpunten voor goed wonen

Ouder-Amstel streeft naar gezonde, gedifferentieerde en toegankelijke woonmilieus met een woningaanbod voor iedereen. In onze gemeente zijn veel uitdagingen op het gebied van wonen, mede in samenhang met de benodigde zorg en begeleiding. Het doel is dat iedereen, van jong tot oud, samenwonend en alleenstaand, gezinnen, ‘zelfredzamen’ en ‘zorgbehoevenden’, prettig kan wonen in Ouder-Amstel. We streven daarom een variatie van woonmilieus na. De verschillende woonmilieus in de gemeente zorgen voor een gevarieerde en prettige woonomgeving. Het is belangrijk dat deze variatie behouden blijft. 

Om dit te realiseren hanteren we de volgende speerpunten: 

1. voldoende woningen voor de lokale behoefte en bijdrage aan de regionale vraag; 

2. een kwalitatief goede, diverse en levensloopbestendige woningvoorraad; 

3. een duurzaam woningaanbod; 

4. leefbare wijken en kernen.

1. Voldoende woningen voor de lokale behoefte en bijdragen aan de regionale vraag

In de gemeente en landelijk is er een grote vraag naar woningen. Samen met buurgemeenten werken we aan voldoende woningaanbod in de regio. In regionale afspraken wordt daarbij de verdeling per gemeente afgestemd.

In het noorden van de gemeente worden de komende jaren nieuwe wijken gebouwd

De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel, waaronder Entrada. Met deze nieuwbouw kunnen we veel van de ambities uit de woon(zorg)visie realiseren en dragen we bij aan de lokale en regionale vraag naar woningen. 

We vangen het woningtekort op in de gebiedsontwikkelingen en bouwen de komende jaren ook beperkt in de bestaande kernen Ouderkerk aan de Amstel en Duivendrecht. In de Amstelscheg vindt alleen woningbouw plaats bij het transformeren van een agrarische bestemming naar een woonbestemming. Behoud van de identiteit en kwaliteit van het gebied is daarbij het uitgangspunt. Daarom willen we niet méér woningen in dit gebied toestaan dan op dit moment mogelijk is volgens het omgevingsplan.

2. Een kwalitatief goede, diverse en levensloopbestendige woningvoorraad

Er zijn niet alleen te weinig woningen, ook zijn vraag en aanbod niet in balans. De samenstelling van de bevolking is veranderd: er zijn steeds meer kleine en met name oudere huishoudens. De woningvoorraad is daar onvoldoende op afgestemd. We willen dat de woningvoorraad beter aansluit bij de lokale woonbehoefte van onze inwoners en die van omliggende gemeenten.

Beschikbaarheid van geschikte woningen voor jongeren, starters en ouderen is een knelpunt.

Het aanbod van betaalbare woningen is minimaal. Veel van onze jongeren blijven daarom langer bij hun ouders wonen. 

Daarnaast spelen ouderen een belangrijke rol bij het verbeteren van de doorstroming. Kwalitatief goede woningen vlakbij voorzieningen kunnen ouderen ‘verleiden’ om te verhuizen. Zo komen grotere woningen beschikbaar voor gezinnen, die op hun beurt een geschikte woning achterlaten voor jongeren en starters. 

Jongeren, starters en ouderen hebben behoefte aan huur- en koopwoningen in het betaalbare en middensegment. Nieuwbouw moet daarom in deze behoefte voorzien. De gemeente wil dat minimaal 30% van de woningvoorraad blijft bestaan uit sociale huurwoningen. Daarnaast maakt de gemeente zich hard om betaalbare woningen op te nemen in nieuwe ontwikkelingen. Inwoners geven aan dit ook erg belangrijk te vinden.

We streven naar passend woningaanbod

We streven naar een kwalitatief goede en diverse woningvoorraad, die aansluit bij de diversiteit van inwoners. Daarom zorgen we voor een variatie aan prijsklassen, woningtypes en woonmilieus. Ouderen blijven vaak langer zelfstandig wonen en hebben daarom een woning nodig die dit mogelijk maakt. In een vergrijzende gemeente is het belangrijk dat bestaande en nieuwe woningen toegankelijk en levensloopbestendig zijn. In overleg met woningaanbieders (publiek en particulier) wordt gekeken hoe zelfstandig wonen goed ondersteund kan worden. We streven ook naar voldoende aanbod voor huisvesting van aandachtsgroepen.

We maken een woonzorgvisie die richting geeft aan huisvesting voor ouderen en mensen die zorg of begeleiding nodig hebben. 

Deze gaat over: voldoende woningen, woonmilieus, duurzaamheid, leefbaarheid en nieuwe woonconcepten. Hierin komt aandacht voor lokale en landelijke aandachtsgroepen zoals dak- en thuislozen en statushouders. De Adviesraad Sociaal Domein Ouder-Amstel adviseert de gemeente ook hierover.

Ruimte voor nieuwe (geclusterde) woonvormen

De gemeente onderzoekt samen met woningcorporaties, huurdersorganisaties, institutionele beleggers, particulieren en initiatiefnemers welke mogelijkheden er zijn om in Ouder-Amstel nieuwe woonvormen te introduceren. Bijvoorbeeld kangoeroe-woningen, (pre)mantelzorgwoningen, het friends concept, waarbij vrienden samenwonen of woongroepen, waar ouderen en jongeren gemengd wonen. 

In De Nieuwe Kern realiseren we ook nieuwe of collectieve woonvormen, waaronder woonvormen met particulier opdrachtgeverschap of woningen waar zorg geboden kan worden.

Daarnaast willen we gebruik maken van flexwoningen als tijdelijke oplossing

Doel is om snel de genoemde doelgroepen te bedienen die lastig aan een woning komen. Bij De Nieuwe Kern gaan we hier bijvoorbeeld mee aan de slag en realiseren we tijdelijke woningen die na ongeveer 15 jaar weer worden afgebroken.

3. Duurzaam woningaanbod

Het is belangrijk dat nieuwe en bestaande woningen voldoen aan de behoeften van de toekomst. Energieneutraal, circulair, klimaatadaptief en natuurinclusief zijn daarom het uitgangspunt bij nieuwbouw en transformatie van bestaande woningen. De gemeente stimuleert verduurzaming van particuliere woningen, door onder andere informatie te geven via het energieloket en met duurzaamheidsleningen. 

We toetsen nieuwe ontwikkelingen op duurzaamheid aan een hiervoor opgesteld Programma van Eisen duurzaamheid. Hierbij hebben we de ambitie om meer te doen dan het wettelijke minimum.

4. Leefbare wijken en kernen

In Ouderkerk aan de Amstel zijn niet veel problemen op het gebied van leefbaarheid (sociaal en fysiek). En ook in Duivendrecht is de geregistreerde criminaliteit in 2022 licht gedaald ten opzichte van 2021. Deze ligt echter wel iets hoger dan in Ouderkerk aan de Amstel en de veiligheidsregio Amsterdam Amstelland. Inwoners van Duivendrecht geven aan dat er aandacht nodig is voor jongeren zodat zij op het rechte pad blijven. Het veiligheidsgevoel kan er verbeteren, bijvoorbeeld door een goede inrichting van de openbare ruimte.

Hoewel inwoners benoemen dat de gemeente groen is, willen we wijken verder vergroenen

Dit maakt het een fijnere en gezondere woonomgeving voor iedereen. Ook voor kinderen om op te groeien. Groen combineren we met het op peil houden van speel- en sportvoorzieningen in de kernen. Inwoners geven verder aan dat er op verschillende plekken zwerfvuil is. Dit zorgt voor een rommelig straatbeeld en een onprettig gevoel. Goed beheer en onderhoud van de openbare ruimte blijft daarom van belang.

Leefbaar, toegankelijk en veilig

Bij nieuwbouw, renovatie en herinrichting van wijken hebben we aandacht voor de leefbaarheid, toegankelijkheid (zoals voor rollators, rolstoelen, kinderwagens, slechtzienden) en veiligheid. Inwoners geven aan dat hier zeker ruimte voor verbetering is. 

In Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) en De Nieuwe Kern komen straks veel functies, en dus mensen, samen. En ook in het centrum van Ouderkerk aan de Amstel kan het druk zijn, bijvoorbeeld door meer recreatie. We willen ervoor zorgen dat de openbare ruimte dit toenemende gebruik goed kan opvangen en dat de gebruikers zich verbonden blijven voelen met hun omgeving om in te verblijven en te wonen.

 

4.3.4 Kompas Wonen in Ouder-Amstel

Voor het thema Wonen in Ouder-Amstel zijn vier speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

4.4.1 Bedrijvig en recreatief Ouder-Amstel

Er zijn meer banen dan inwoners in Ouder-Amstel! Onze economie is een belangrijk onderdeel van de regionale economie, met zakelijke en collectieve dienstverlening in Duivendrecht en landbouw en recreatie in Ouder-Amstel en de Amstelscheg.

4.4.2 Bedrijvig en recreatief Ouder-Amstel nu

Een economie van regionale betekenis

In Ouder-Amstel zijn circa 17.300 banen en ongeveer 3600 bedrijfsvestigingen (waarvan ongeveer 2000 ZZP'ers). Zakelijke dienstverlening is de grootste sector. Daarna volgt collectieve dienstverlening en handel. Er zijn circa 40 landbouwbedrijven. Hoewel dit aantal laag is, bestaat een groot deel van de gemeente uit landbouwgrond (ongeveer 60% van het oppervlak). 

De economie en werkgelegenheid in de gemeente hebben een regionale betekenis. Dat komt vooral vanwege bedrijventerrein Amstel Business Park Zuid (Werkstad OverAmstel). Hier bevindt zich de meeste bedrijvigheid in de gemeente. Amstel Business Park Zuid ligt gunstig in de Metropoolregio Amsterdam.

Er zijn twee kleinere bedrijventerreinen in de gemeente.

Dit zijn Molenkade/Industrieweg in Duivendrecht en Ambachtenstraat in Ouderkerk aan de Amstel. In het buitengebied vind je landbouw (vooral extensieve veehouderij) en enkele recreatieve bedrijven. Het hoofdstuk ‘Natuurlijk Ouder-Amstel’ gaat in op de landbouw in de gemeente.

Winkels en horeca in de kernen

Duivendrecht en Ouderkerk aan de Amstel zijn vooral ‘boodschappendorpen’. Het winkelaanbod voorziet in de dagelijkse behoefte, zoals een bakker en supermarkt. 

De winkels in Duivendrecht liggen met name aan het Dorpsplein, waar de supermarkt de grootste trekker is. Winkels in Ouderkerk aan de Amstel liggen in het centrum en op het Sluisplein. Het winkelaanbod in het centrum van Ouderkerk biedt ook een aantal niet-dagelijkse winkels. Inwoners, waaronder de groeiende groep senioren, vinden het belangrijk dat het winkelaanbod in stand blijft. Zo blijven de kernen leefbaar.

Recreatie: rust, groen en cultuurhistorie in een drukke regio

Het buitengebied is een populair fiets- en wandelgebied. Inwoners en recreanten uit de regio komen er regelmatig om van het groen en het water te genieten. Vooral de fietsroute ‘rondje Ronde Hoep’ is populair. Hoewel dit klanten oplevert voor horeca en winkels in Ouderkerk aan de Amstel, hebben sommige inwoners ook last van de wielrenners. 

In het buitengebied ligt ook de Ouderkerkerplas, een recreatie- en natuurgebied met onder andere een recreatiestrand. Dit is de grootste publiekstrekker voor dagrecreatie. Ook het dorp Ouderkerk aan de Amstel trekt – mede vanwege de cultuurhistorie – recreanten en toeristen aan.

4.4.3 Speerpunten voor de toekomst Bedrijvigheid en recreatief Ouder-Amstel

Het is van belang dat er in de gemeente genoeg ruimte blijft voor werkfuncties: het zorgt voor werkgelegenheid voor huidige en nieuwe inwoners. Onze economie maakt bovendien deel uit van de regionale economische ‘keten’. In samenwerking met ondernemers versterken we daarom bedrijven, bedrijventerreinen en winkelgebieden, zorgen we voor een prettige werk- en leefomgeving en een sterke lokale economie. Ook recreatie is hierbij een belangrijk onderdeel. We zien kansen om dit op een bij Ouder-Amstel passende manier te versterken. 

De komende tijd werken we aan vier speerpunten voor bedrijvigheid en recreatie.

1. Toekomstbestendige bedrijventerreinen en voldoende ruimte voor bedrijvigheid

Een voorwaarde voor een sterke economie is dat bedrijventerreinen toekomstbestendig zijn. Vanwege de beperkte ruimte zetten we in op intensief, efficiënt ruimtegebruik met ruimte voor verschillende functies. Dit draagt bij aan een prettig werk- en leefmilieu en creëert meer werkgelegenheid. De insteek verschilt per gebied.

Het voormalige Amstel Business Park ontwikkelt zich tot Werkstad OverAmstel

Dit wordt een dynamisch gebied voor werken, wonen én recreëren. De deelgebieden van Werkstad OverAmstel kennen elk hun eigen ontwikkeling. 

Werkstad Zuid blijft bestemd voor werken. Transformatie naar wonen is er op dit moment niet mogelijk. De geluidscontour van Schiphol (geluidsoverlast) en omliggende industrie beperkt dit vooralsnog. Bij interesse om hier in de toekomst woningen te ontwikkelen, kunnen marktpartijen de mogelijkheden en beperkingen verder onderzoeken. Werkstad Noord transformeert naar gemengd woon-werkgebied. En Weespertrekvaart verandert in een woongebied met ruimte voor voorzieningen en kleinschalig werken. Het aandeel kantoren zal hier op termijn afnemen. Entrada ontwikkelt van een kantorengebied naar een aantrekkelijk woongebied met voorzieningen.

De verwachting is dat in Werkstad het aantal bedrijven in vervoer en bouw afneemt en er meer ruimte komt voor creatieve industrie, ICT en zakelijke dienstverlening. Uitgangspunt is dat de huidige werkgelegenheid in de Werkstad minimaal in stand blijft.

Bij de ontwikkeling van De Nieuwe Kern komt ruimte voor werkfuncties

Denk hierbij aan kantoren, bedrijfsruimtes, hotels en short stay. Kantoren en bedrijven worden grotendeels geconcentreerd in het noordoosten van De Nieuwe Kern. Met (flex)werkplekken voor lokale ondernemers, expositieruimten en multifunctionele ruimten leveren bedrijven een bijdrage aan de wijk en omgeving. Kantoren en hotels worden zo ontworpen dat ze kunnen transformeren naar woningen (afhankelijk van de marktontwikkeling en de geluidscontour van Schiphol).

Nader onderzoek naar de kleinere bedrijventerreinen

De terreinen Ambachtenstraat en Molenkade/ Industrieweg zijn wat verouderd. Hier zetten we in op het versterken van onder andere de bereikbaarheid, aantrekkelijkheid en veiligheid. Zo beperken we ook de overlast voor de omgeving. Dit is een aandachtspunt vanuit inwoners. Andere functies waarbij de bedrijfsvoering van de omliggende bedrijven niet worden beperkt en er geen sprake is van overlast voor de omgeving kunnen denkbaar zijn. Over de toekomst van deze twee bedrijventerreinen vindt de komende tijd nader onderzoek plaats, waarin de combinatie wonen en werken nadrukkelijk wordt meegenomen. In de verdere omgeving van de Ambachtenstraat, zoals de Achterdijk, zal worden ingezet op het versterken van een aantrekkelijk woonklimaat met het minimaliseren van vrachtverkeer.

We vinden het belangrijk dat bedrijven(terreinen) zo duurzaam mogelijk zijn

We zetten in op: energieneutraal, circulair, klimaatadaptief en natuurinclusief. Bedrijven worden ondersteund om stappen te zetten naar een duurzame bedrijfsvoering. Ook hechten bedrijven steeds meer waarde aan de kwaliteit van de werkomgeving (groen, uitstraling en voorzieningen). Hier willen we gezamenlijk mee aan de slag.

2. Behoud van kleine winkelgebieden en uitbreiding in gebiedsontwikkeling 

Door nieuwbouw in de gemeente verdubbelt het aantal inwoners de komende decennia. Hierdoor zijn meer winkels, horeca en dienstverlenende bedrijven nodig. Tegelijk neemt door online winkelen het draagvlak voor sommige winkels af. Winkelgebieden spelen hierop in door te veranderen van ‘een plaats om te kopen’ naar ‘een plaats waar mensen graag verblijven’. De aanpak verschilt per gebied.

Bestaande winkelgebieden: toekomstbestendig

In de bestaande kernen streven we naar levendige centra met een goed winkel- én verblijfsaanbod. Ook een goed aanbod op het gebied van horeca en dienstverlening is van belang. De huidige compacte opzet van de winkelgebieden is het uitgangspunt. We gaan zorgvuldig om met eventuele toevoeging van winkels buiten deze gebieden. 

In Ouderkerk aan de Amstel zetten we in op een ‘evenwichtige detailhandelsstructuur’ met twee winkelgebieden die elkaar aanvullen (Centrum en Sluisplein). Het omzetten van winkels naar wonen is hierbij niet wenselijk.

Het centrumplan van Ouderkerk zet in op een toekomstbestendige en prettige openbare ruimte met verblijfskwaliteit. Het Sluisplein wordt aantrekkelijker door een herinrichting met meer ruimte voor de supermarkt. Het is belangrijk dat het winkelhart rond het Dorpsplein in Duivendrecht vitaal blijft. Inwoners geven aan dat de uitstraling van het winkelhart momenteel niet aansprekend is. De gemeente is bereid initiatieven voor een verbetering van het gebied vanuit de eigenaren, beleggers, winkeliersvereniging en ondernemers te faciliteren.

Nieuwe winkels nodig in gebiedsontwikkelingen

Door de vele nieuwe inwoners is er ook behoefte aan nieuwe winkels in De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel (waaronder ook beperkt in Entrada). Deze vormen een aanvulling op het bestaande winkelaanbod en brengen de vitaliteit van bestaande winkelgebieden niet in gevaar. Ze zorgen voor levendigheid in de nieuwe woongebieden en bieden nieuwe inwoners voorzieningen dichtbij huis.

 

3. Gebalanceerde versterking van recreatie en toerisme per gebied

Door regionale en lokale bevolkingsgroei neemt het aantal recreanten en toeristen toe. Zonder maatregelen leidt dit tot druk op (recreatieve) voorzieningen en infrastructuur. Maar het biedt ook kansen: bezoekers dragen bij aan instandhouding van erfgoed, lokale middenstand en horeca. De gemeente wil met een (versterkte) identiteit recreanten en toeristen aantrekken. Voor inwoners willen we een fijne plek zijn om te recreëren. Recreatie begint bij de voordeur: door groen in de wijken en de nabijheid van de Amstelscheg. 

We zorgen voor een goede balans tussen inwoners en bezoekers zonder dat de druk zich op één plek focust. Elk gebied heeft daarbij zijn eigen aanpak.

De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) bieden mogelijkheden voor toerisme met een stedelijk karakter

Dit gebied wordt het kloppende hart van de gemeente voor stedelijke functies zoals horeca, leisure en enkele hotels. Hotels richten zich op de zakelijke markt of voegen met een bijzondere formule iets toe aan het bestaande aanbod.

In Duivendrecht is de leefbaarheid voor inwoners van belang

Het is een kleinschalige dorpskern waar (het behoud van de) leefbaarheid, groen en lokale voorzieningen voorop staan. Bij vrijkomend erfgoed willen we dat dit opnieuw wordt benut en een passende nieuwe functie krijgt.

In Ouderkerk aan de Amstel staan cultuur en erfgoed centraal

Het dorp vervult een rol als kleinschalige toeristische kern en trekt cultuurliefhebbers. We blijven hier inzetten op een klein maar compleet aanbod van voorzieningen, routes, kleinschalige accommodaties en gedreven ondernemers. Het kan soms te druk zijn met wielrenners. Met borden informeren we ze over het mijden van de smalle Dorpsstraat. 

Het buitengebied van de Amstelscheg is een rustplek in de drukke stadse omgeving

Behoud van natuurwaarden is belangrijk. Net als een passende infrastructuur, voornamelijk voor wandelaars en fietsers. Ook willen we boerenbedrijven beperkt de mogelijkheid geven om toeristisch-recreatieve nevenfuncties aan te bieden (zoals logies, zakelijk toerisme en dagrecreatie). Er is zeer beperkt ruimte voor meer wandelpaden.

De Duivendrechtse polder en de Ouderkerkerplas blijven in dit gebied ‘groenblauwe verbinders’. Ze vormen een verbinding tussen kernen in de gemeente. Waar mogelijk breiden we fietsverbindingen uit. Het fietspad langs de Amstel blijft veilig en bestand tegen toenemende fietsdruk. Het gebied kent ook vaarroutes en kleinschalige horeca. De Ouderkerkerplas blijft een drukbezochte recreatiemogelijkheid. We zoeken hierbij de balans tussen natuurbeleving en recreatie. 

Polder De Ronde Hoep is een ‘oase van rust’ en autoluw. De ideale plek om te fietsen en ontsnappen aan de drukte van de stad. Wielrenners weten het gebied goed te vinden en komen soms in grote groepen. We blijven ze met borden informeren om rechtsom te fietsen. De Ronde Hoep is heel beperkt toegankelijk, zoals voor educatieve excursies. Zo kan de natuur beleefd worden. 

 

4.4.4 Kompas bedrijvig en recreatief Ouder-Amstel

Voor het thema Bedrijvig en recreatief Ouder-Amstel zijn drie speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

4.5.1 Duurzaam Ouder-Amstel

We vinden het belangrijk om een goede toekomst te bieden voor onze inwoners en de volgende generaties. Daarom gaan we aan de slag met duurzaamheid: hernieuwbare energie, duurzame warmte, hergebruik van materialen en we spelen in op een veranderend klimaat.

4.5.2 Duurzaam Ouder-Amstel nu

Duurzaamheid is het “genieten van de welvaart die het huidige leven ons biedt, maar tegelijkertijd goed zorgen voor mens en milieu, zodat ook de generaties na ons dat kunnen blijven doen.”

Duurzaamheid is in Ouder-Amstel de laatste jaren steeds belangrijker geworden.
Er gebeurt al het één en ander. Zo staat er bijvoorbeeld een windturbine in Ouderkerk aan de Amstel ('De Amstelvogel’) die stroom levert voor zo’n 1200 huishoudens, heeft een groep inwoners een energiecoöperatie opgericht, liggen er steeds meer zonnepanelen op daken, organiseren we een jaarlijkse klimaatweek en is er een duurzaamheidslening. Ook bedrijven, vrijwilligers en organisaties houden zich met duurzaamheid bezig: denk aan het Repair Café of het verduurzaamde Amstelbad. Bij projecten in de openbare ruimte houden we rekening met klimaatverandering: we spelen in op een extremer klimaat (extra regen en droogte), planten waar mogelijk meer groen en verbeteren bestaand groen. 

Op dit moment wekken we een klein deel van de energie duurzaam op. Bijvoorbeeld via de windturbine, koudewinning uit de Ouderkerkerplas en zonnepanelen op woningen. We staan aan het begin van de opgaven uit het Klimaatakkoord om te verduurzamen. In de komende jaren gaan we hier verder mee aan de slag.

4.5.3 Speerpunten voor de toekomst Duurzaam Ouder-Amstel

Duurzaamheid doen we samen. Iedereen heeft hierbij een rol: inwoners, ondernemers, gemeente en organisaties. Daarbij vinden we het belangrijk dat iedereen kan meedoen en dat nieuwe ontwikkelingen duurzaam worden gerealiseerd. En we zoeken naar koppelkansen: we koppelen duurzame ingrepen aan bestaande projecten. We gaan in gesprek en stimuleren tot duurzaam gedrag en maatregelen.

De gemeente heeft beleid voor duurzaamheid en afspraken gemaakt in de regio

In het beleid staan verschillende thema’s centraal: energie, warmte, circulariteit en klimaatadaptatie, biodiversiteit en duurzame mobiliteit. Dit hoofdstuk behandelt de eerste vier thema's. Biodiversiteit en duurzame mobiliteit zijn toegelicht in de hoofdstukken ‘Natuurlijk’ & ‘Verkeer en vervoer’.

1. Overstappen op hernieuwbare energiebronnen en duurzame warmte

De gemeente Ouder-Amstel wil met de Metropoolregio Amsterdam in 2040 energie-neutraal zijn. Dat betekent dat de energie, die wordt gebruikt, duurzaam in de regio wordt opgewekt. Deze energie komt dan uit bronnen die niet schadelijk zijn voor het milieu en hernieuwbaar zijn. Ook energiebesparing en het gebruik van duurzame warmtebronnen is hierbij van belang.

In de Regionale Energie Strategie (RES) zijn regionale afspraken gemaakt

Zo is afgesproken dat in de regio in 2030 2,7 TWh (Terawattuur) aan duurzame energie wordt opgewekt. Om dit te bereiken zijn er in afstemming in de RES-regio Noord-Holland Zuid zoekgebieden bepaald voor grootschalige energie-opwek, ook in Ouder-Amstel. Zo worden de mogelijkheden onderzocht voor de opwek van wind- en zonne-energie langs de A2/A9, zonnepanelen op geluidschermen langs de A9 en zonnepanelen op grote daken (voornamelijk in Werkstad OverAmstel). Alleen binnen deze zoekgebieden is grootschalige opwek van duurzame energie mogelijk. Deze locaties sluiten aan bij de boodschap die inwoners meegaven: “kijk naar slimme plekken om energie op te wekken langs bijvoorbeeld snelwegen”. Bij deze opwek wordt gestreefd naar 50% lokaal eigendom.

Gebouwen vervullen een belangrijke rol in een energieneutrale gemeente

Steeds meer woningen hebben zonnepanelen. We willen dat nieuwbouw zoveel mogelijk energie-neutraal ontwikkeld wordt. Deze ambitie is vastgelegd in het Programma van Eisen duurzaamheid. Ook is er aandacht voor duurzame opwek door bedrijven en maatschappelijk vastgoed.

De gemeente staat negatief tegenover het toevoegen van nieuwe datacentra vanwege het hele hoge energiegebruik (en de beperkte beschikbaarheid van energie). We volgen hierin de provinciale kaders. 

Meer isoleren en duurzame warmtebronnen

Het doel van de warmtetransitie is dat alle huizen en gebouwen in Ouder-Amstel in 2050 duurzaam worden verwarmd. Daarbij wordt als eerste ingezet op het terugdringen van de behoefte aan warmte. In 2030 moeten zo veel mogelijk woningen goed geïsoleerd zijn. Inwoners geven aan dat zij hun steentje bij willen dragen aan het besparen van energie of het overstappen op duurzame warmtebronnen. Maar ze geven ook aan: “inwoners kunnen het niet alleen overzien, hulp van de gemeente is gewenst”. De gemeente ondersteunt dit met bijvoorbeeld duurzaamheidsleningen, energiecoaches en het regionaal energieloket. Hierbij is speciale aandacht voor energiearmoede. 

De gemeente onderzoekt welke warmtetechnieken het meest geschikt zijn per gebied

Dat doet de gemeente samen met partijen, buurgemeenten en inwoners. In het buitengebied wordt waarschijnlijk ingezet op individuele warmteoplossingen. Dat komt door de grote afstanden tussen de woningen. In Duivendrecht en Ouderkerk aan de Amstel wordt op wijkniveau onderzocht welke warmtevoorziening geschikt is. Hierbij wordt gekeken naar de aansluiting op een warmtenet en de installatie van (hybride) warmtepompen. Nieuwe ontwikkelingen zoals in De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) worden aardgasvrij gebouwd. We onderzoeken de mogelijkheden voor collectieve warmte-installaties en het gebruik van restwarmte van bedrijven. 

We stimuleren het efficiënt en duurzaam benutten van de bodem als bron van hernieuwbare energie. De gemeente onderzoekt samen met andere gemeenten uit de Metropoolregio de mogelijkheden hiervan.

De warmtetransitie moet zo betaalbaar mogelijk blijven 

Uitgangspunt is vrijwillig meedoen en zorgvuldige participatie, waarbij we vanaf het begin samenwerken met inwoners. Daarbij hoort een eerlijke verdeling van kosten en opbrengsten, zorgvuldige inpassing in het landschap en koppelkansen met bestaande projecten. Ook houden we rekening met (geluids-)overlast, een actieve stimulering van snel realiseerbare projecten en ruimte voor nieuwe initiatieven.

2. Samenwerking met de regio voor een circulaire economie

Circulariteit gaat ervan uit dat producten van nu de grondstoffen zijn voor later. Op het gebied van circulariteit werkt de gemeente bij verschillende initiatieven samen met haar buurgemeenten. Bijvoorbeeld binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Die heeft als doel om tot de meest circulaire grootstedelijke regio’s van Europa te horen. Er zijn drie sporen om dit te bereiken.

Als eerste zet de Metropoolregio in op circulaire inkoop. Doel is dat gemeenten in 2025 50% circulair inkopen. De gemeente Ouder-Amstel stelt zelf ook beleid op voor maatschappelijk verantwoord inkopen, waar circulariteit een onderdeel van is. Circulariteit is al een uitgangspunt bij de inrichting van de openbare ruimte: gebruikte materialen zijn zoveel mogelijk recyclebaar. Zo kan bijvoorbeeld van afval een bank of speeltoestel gemaakt worden.

Ten tweede onderzoekt de Metropoolregio zes grondstoffenstromen: textiel, plastic, luiers, elektronisch afval, biomassa (waaronder mestvergisting) en afval uit de bouw en sloop. In deze stromen liggen kansrijke mogelijkheden om afval te verminderen en te recyclen, in samenwerking met de Amsterdam Economic Board en het bedrijfsleven. 

Ook werkt de Metropoolregio aan maatregelen die de circulaire economie dichter bij bedrijven brengen. Bijvoorbeeld door minder of betere regelgeving. Ook wordt er gekeken naar de samenwerking rond de inzameling van bedrijfsafval en gemeentelijk afval.

Behalve in de Metropoolregio is de gemeente ook zelf bezig met de circulaire economie

Circulariteit is een belangrijk speerpunt bij nieuwbouwplannen, zoals De Nieuwe Kern. In het Programma van Eisen duurzaamheid (voor ruimtelijke ontwikkelingen) is opgenomen dat nieuwe gebouwen en openbare ruimte vanaf 2025 voor 30% bestaan uit biobased (uit veeteelt, tuin-, land- en bosbouw), hergebruikte of gerecyclede materialen. Dit nemen we nu al mee bij ontwikkelingen. Ook zetten we in op het verminderen van de hoeveelheid afval en betere afvalscheiding.

3. Aanpassen aan een veranderend klimaat: klimaatproof in 2050

Het klimaat verandert. Ook in Ouder-Amstel leidt dat tot problemen en risico’s. Om hiermee om te gaan, sluiten we aan bij het landelijke doel om in 2050 klimaatbestendig en ‘waterrobuust’ te zijn. We hebben hiervoor een klimaatadaptatiestrategie met uitvoeringsplan opgesteld. Daarin zijn risico’s en doelen over hittestress, droogte, wateroverlast en overstromingen in beeld gebracht. De gemeente wil dat alle nieuwe ontwikkelingen in de openbare ruimte klimaatadaptief gerealiseerd worden.

Hitte tegengaan om gezondheidsproblemen te voorkomen

Hittestress is vooral een probleem in bebouwde gebieden met veel verharding en weinig groen, zoals in het huidige Werkstad OverAmstel, of op plekken met kwetsbare groepen, zoals senioren en bij scholen. Hittestress wordt zoveel mogelijk voorkomen door voldoende groen en water in de bebouwde omgeving. Dat zorgt voor verkoeling. Ook inwoners vragen aandacht voor groen en water in hun leefomgeving.

Bij extreme droogte is er kans op paalrot, verzakkingen en brand

Ook om droogte te voorkomen spelen groen en water een belangrijke rol. Doel is om meer water vast te houden in natte perioden (dat langzaam vrijkomt in droge perioden). Bij langdurige droogte moet schade aan bebouwing, wegen, groen en vitale, kwetsbare functies worden voorkomen. 

Bij extreme neerslag zal vaker wateroverlast ontstaan en meer kans op overstromingen 

Om hier op voorbereid te zijn werkt de gemeente samen met buurgemeenten, veiligheidsregio en het waterschap, bijvoorbeeld in Het Deltaprogramma Centraal Holland. Zo is de Ronde Hoep benoemd als noodoverloopgebied of calamiteitenberging in geval van een overstroming. Samen zorgen we er ook voor dat nood- en hulpdiensten goed ter plaatse kunnen komen bij calamiteiten zoals extreme neerslag.

De gemeente werkt samen met het waterschap aan waterveiligheid, waterkwaliteit en waterkwantiteit. Bij alle werkzaamheden wordt gekeken hoe de omgeving meer waterrobuust (opgewassen tegen overstromingen en wateroverlast) en klimaatbestendig kan worden. We versterken groenblauwe structuren en richten pleinen en straten slim in, zodat water in de bodem kan infiltreren, opgevangen en vertraagd afgevoerd wordt. De stedelijke omgeving heeft op deze manier een sponsfunctie. Zo draagt de openbare ruimte bij aan de beperking van wateroverlast, hitte en droogte. 

Met inwoners, ondernemers en woningeigenaren wordt samengewerkt

Zo doet Ouder-Amstel mee aan de Klimaatweek en het NK tegelwippen, waarbij de gemeente zelf tegels vervangt door groen en inwoners stimuleert dit ook te doen in hun tuin. Op deze manier betrekt de gemeente inwoners bij het vergroenen en klimaatbestendig maken van tuinen en de omgeving.

 

4.5.4 Kompas Duurzaam Ouder-Amstel

Voor het thema Duurzaam zijn drie speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

 

4.6.1 Verkeer en vervoer in Ouder-Amstel

Onze gemeente ligt centraal, midden in een drukke regio en is met verschillende vervoermiddelen te bereiken. Het thema 'verkeer en vervoer' vraagt de aandacht, zeker nu de regio groeit. We zetten in op zoveel mogelijk wandelen, fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit. Dit draagt ook bij aan de veiligheid en duurzaamheid in onze gemeente.

4.6.2 Verkeer en vervoer in Ouder-Amstel nu

Goede bereikbaarheid met auto, openbaar vervoer, fiets en te voet

De gemeente wordt doorkruist door veel grote infrastructuur en is met de auto goed verbonden met de omgeving; met drie snelwegen (de A9, A2 en A10) en een provinciale weg (de N522). De N522 loopt vlak langs Ouderkerk aan de Amstel. Door de nieuwe brug over de Amstel is de doorfietsroute richting Amstelveen verbeterd en zijn automobilisten sneller op de A9. De Van der Madeweg en Rijksstraatweg zijn belangrijke verkeersassen in Duivendrecht.

Duivendrecht gericht op metro en trein, Ouderkerk aan de Amstel op de bus

In Duivendrecht is een gecombineerd metro- en treinstation Duivendrecht en het metrostation Van der Madeweg. De stations worden door meerdere metro- en treinlijnen bediend richting onder andere Amsterdam Centraal, Utrecht en Schiphol. Daarnaast is de gemeente via HOV-buslijn 300 verbonden met Haarlem, Hoofddorp, Schiphol, Amstelveen en Amsterdam Zuidoost.

Door de gemeente lopen verschillende (recreatieve) fietsroutes en fietspaden

Zo zijn er ANWB-fietsroutes en de knooppuntenroute. Ook zijn er verschillende wandelroutes, die onderdeel zijn van het wandelnetwerk Noord-Holland. De waterwegen zijn deels toegankelijk voor recreatieve vaart. De Amstel, Bullewijk en Waver maken deel uit van het landelijk toervaartwegennet.

Verschil tussen noord en zuid

Gebieden in de gemeente onderscheiden zich in stedelijkheid en daarmee ook in vervoersaanbod. In het meer stedelijke noorden van de gemeente is een groot aanbod van openbaar vervoer met snelle verbindingen naar de Metropoolregio en de rest van het land. In het meer landelijke en dorpse zuid-westen zijn er ook busverbindingen, maar zijn mensen meer afhankelijk van de fiets en auto.

4.6.3 Speerpunten voor de toekomst Verkeer en vervoer in Ouder-Amstel

 

Het aantal inwoners in onze gemeente en de omliggende gemeenten groeit de komende jaren hard. De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel zijn, samen met ontwikkelingen in de gemeente Amsterdam, onderdeel van 'de Zuidoostflank'. Hier neemt het aantal (woon-werk)verplaatsingen de komende decennia naar verwachting met bijna 50% toe. Dit heeft ook invloed op andere gebieden in onze gemeente, bijvoorbeeld de kern Duivendrecht. Ouderkerk aan de Amstel is met Amstelveen, Aalsmeer en Uithoorn onderdeel van de ‘Zuidlob’. In deze regio wordt het verkeer ook drukker omdat het inwoneraantal tot 2040 met 14% groeit.

Om de groei op te vangen en de bereikbaarheid en leefbaarheid te waarborgen is een samenhangende mobiliteitsaanpak én een goede regionale samenwerking nodig. Dat gebeurt in het Mobiliteitsplan Zuidoostflank (2021) en de Bereikbaarheidsagenda Zuidlob (2022). De gemeente werkt samen met buurgemeenten, de Vervoer Regio Amsterdam en de provincie Noord-Holland. Dit geldt voor kennis, uitvoer, beleid en budgetten. Voor de gemeente Ouder-Amstel hebben we hierbij een aantal speerpunten geformuleerd.

1. Gebiedsgerichte aanpak voor bereikbaarheid en leefbaarheid: stimuleren fietsen, wandelen, OV en deelmobiliteit 

We vinden het belangrijk dat voorzieningen en woon- en werkgebieden goed bereikbaar blijven per voet, fiets, OV en auto. Maar om de bereikbaarheid, duurzaamheid én leefbaarheid in de gemeente te waarborgen moet er iets veranderen.

We gaan hierbij uit van het STOMP principe

Dat betekent: prioriteit aan Stappen (wandelen), Trappen (fietsen), Openbaar vervoer, MaaS (deelmobiliteit) en minder gebruik van Privéauto’s. Voor de auto is beperkt ‘omrijden’ of vertraging acceptabel. Winkels blijven bereikbaar met de auto, maar winkelgebieden worden meer autoluw. 

Per gebied hanteren we een eigen aanpak:

De gebiedsontwikkelingen lenen zich goed voor een netwerk van alternatieve vervoersvormen 

De ontsluiting van de Zuidoostflank per auto staat regelmatig onder druk, bijvoorbeeld tijdens evenementen in en rond de ArenA. Door de verschillende ontwikkelingen gaat de mobiliteitsvraag hier nog verder toenemen. 

Vanwege de goede aansluiting van dit gebied op het openbaar vervoersnetwerk en de beperkte ruimte wordt in De Nieuwe Kern, Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) ingezet op het verminderen van het autogebruik en het stimuleren van andere vervoersmiddelen. Zo voorkomen we dat de druk op het wegennet verder toeneemt. Daarom gelden in deze gebieden ook strengere parkeereisen.

In bestaande kernen en het buitengebied zetten we in op alternatieven voor de auto 

Bijvoorbeeld met een Openbaar Vervoer-hub (overstappunt). Met uitzondering van Duivendrecht zijn de mogelijkheden echter beperkt (vanwege de lagere bevolkingsdichtheid). In deze gebieden zal de auto daarom een belangrijkere rol blijven spelen. De nadruk ligt op behoud en versterken van de leefbaarheid. Voor Ouderkerk aan de Amstel vraagt de ontsluiting naar de Burgemeester Stramanweg (aansluiting Jacob van Ruisdaelweg inclusief de rotonde) aandacht. In de toekomst wordt het centrum van Ouderkerk aan de Amstel meer autoluw.

We zetten in op fietsen en wandelen als verbinder tussen stad en land

We stimuleren om voor korte afstanden vaker voor wandelen of fietsen te kiezen. We richten hoofdfietsroutes zo in dat de groeiende en diverse groep fietsers er soepel en veilig overheen kan. Ook voegen we fietsparkeerplaatsen toe om fietsen aantrekkelijker te maken. In de regio werken we samen met buurgemeenten, de Vervoerregio Amsterdam en de provincie aan het versterken van de fietscultuur. Een extra oeververbinding over de Amstel voor fietsers en voetgangers is gewenst voor een betere verbinding met Amstelveen en om de groei van recreatie op te vangen. 

Inwoners missen een fietsschakel tussen Duivendrecht en de Amstelscheg

We willen deze ontbrekende verbinding realiseren als onderdeel van de ontwikkeling van De Nieuwe Kern. Dit maakt fietsen langs de Amstel en door de Amstelscheg beter bereikbaar voor de inwoners van De Nieuwe Kern, Werkstad OverAmstel, Entrada en Duivendrecht. Zo speelt de Amstelscheg een belangrijke rol in de gezonde leefomgeving van Duivendrecht en de gebiedsontwikkelingen.

De Holterbergweg en Spaklerweg zijn onderdeel van de fietsroute van de ArenA naar het noorden

Deze wegen rijgen de buurten van Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada) aan elkaar. Ook De Nieuwe Kern en Duivendrecht zijn via deze route verbonden met Amsterdam. Met de geplande ontwikkelingen vinden we het belangrijk dat het overdag en ’s avonds een prettige, veilige route is. Het wordt een aantrekkelijk gebied met diverse functies. Voor fietsers worden er fietspaden toegevoegd. Ook worden noordzuidroutes versterkt of toegevoegd voor fietsers. Denk aan een langeafstandsfietsroute langs de Duivendrechtsevaart.

Het openbaar vervoer in de hele gemeente versterken

We stimuleren in de regio het gebruik en de ontwikkeling van het openbaar vervoer, mede vanwege de groei van het aantal inwoners. Voor een goede dekking is een extra halte voor R-net lijn 300 bij de Brug Ouderkerk aangelegd. De bus stopt nog niet bij deze halte, hierover zijn we in gesprek met de busmaatschappij. Een extra stop zorgt voor een verbetering van het hoogwaardige openbaar vervoer (HOV). Ook willen we kleinschalig openbaar vervoer verbeteren. Dit geldt met name voor Ouderkerk-Zuid, dat op relatief grote afstand ligt van de OV-haltes. 

De toegankelijkheid, bereikbaarheid en ongehinderde werking van het openbaar vervoer is van groot belang. Daarom moeten ook de sporen, bijbehorende gebouwen en percelen goed bereikbaar blijven voor onderhoud en calamiteiten. 

In 2020 spraken ProRail en de gemeenten Amsterdam en Ouder-Amstel ook af dat er een ruimtereservering wordt vrijgehouden voor keersporen van hogesnelheidstreinen op het baanvak Hoofddorp - Diemen. Deze is bedoeld om in de toekomst voorzieningen te kunnen realiseren voor het keren van hogesnelheidstreinen.

Kwaliteit van de metro- en treinstations

Veel inwoners geven aan dat Amsterdam en de regio goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Om dat in stand te houden, verbeteren we de verblijfskwaliteit van de metrostations OverAmstel en Van der Madeweg, en breiden het aantal fietsparkeerplaatsen uit. Ook werken we met betrokken organisaties en partijen om de omgeving van trein- en metrostation Duivendrecht te verbeteren, bijvoorbeeld door toevoegen van een lift. 

Het behoud van de functie als intercitystation is van lokaal en regionaal belang. In de regio onderzoeken we of de frequentie van de metrolijnen verhoogd kan worden en of een nieuw metrostation kan worden toegevoegd tussen de bestaande haltes. Ook zetten we in op een busverbinding door in ieder geval het westelijke deel van De Nieuwe Kern.

2. Veilig en prettig verkeer en voorkomen van overlast

We streven naar een leefomgeving waar iedereen veilig en comfortabel aan het verkeer kan deelnemen. Het verbeteren van de veiligheid voor fietsers en voetgangers heeft prioriteit. Dit doen we door hen meer ruimte te geven en beter te beschermen. We pakken risicovolle locaties aan en zetten in op educatie en gedrag. 

We beperken negatieve gevolgen van mobiliteit

We zorgen dat overlast van verkeer (lucht, licht, geur en trillingen) beperkt wordt en dat er ruimte is voor groen. We bieden veel ruimte aan voetgangers en fietsers. De auto is zoveel mogelijk uit beeld. Ook bij nieuwe ontwikkelingen zoeken we de balans tussen bereikbaarheid en leefbaarheid. 

De uitstoot van verkeer moet voldoen aan de normen van de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO). We onderzoeken of en hoe we aan kunnen sluiten bij de geleidelijke uitbreiding van de milieuzones. Deze gelden nu nog alleen binnen de ring A10. Voor de veiligheid onderzoeken we of de maximumsnelheden omlaag gebracht kunnen worden, bijvoorbeeld van 50 naar 30 km/u. Om de leefbaarheid te bevorderen willen we vrachtverkeer in woonwijken beperken. We sluiten hierbij aan bij regionale ontwikkelingen, zoals het maken van logistieke hubs en pakketophaalpunten. 

De toename van recreatief verkeer houden we veilig door gedragsbeïnvloeding, verbeteren van de doorstroming en aanpassen van de infrastructuur. Een voorbeeld hiervan is de huidige gedragsbeïnvloeding door wielrenners te vragen ‘het blokje om’ te rijden en zo de Dorpsstraat te ontzien.  

3. Duurzaam en schoon verkeer

We zetten in op een schonere en duurzamere mobiliteit voor een beter milieu. Ook daarom stimuleren we (elektrisch) fietsen en lopen, openbaar vervoer, deelmobiliteit, duurzaam gemotoriseerd verkeer en het gemakkelijk overstappen van de ene op de andere vorm van vervoer. 

Beschikbaarheid van openbaar vervoer en deelvervoer kan leiden tot minder autobezit. Dan is er ook minder ruimte nodig voor parkeren en komt er ruimte vrij voor andere functies. Over deelmobiliteit zijn we in gesprek met de Vervoerregio Amsterdam. In de gemeente willen we het aanbod van deelauto’s en -fietsen vergroten. De opkomst van elektrische fietsen is een ontwikkeling om rekening mee te houden. Door een veilige en passende inrichting van wegen wordt vervoer per voet of fiets de meest logische keuze in Ouder-Amstel. 

We stimuleren elektrisch rijden door een actief laadpalenbeleid. Zo moet het aantrekkelijker worden om voor een elektrische auto te kiezen. 

Inspelen op technologische ontwikkelingen 

Slimme mobiliteit (smart mobility) gaat over het inzetten van technologie en digitalisering voor betere mobiliteit. Dit draagt bij aan verkeersveiligheid, bereikbaarheid, leefbaarheid en duurzaamheid. Hiervoor moeten ons digitale systeem en de fysieke infrastructuur op orde zijn. Samen met de Vervoerregio zorgen we ervoor dat we in 2030 smart mobility toe kunnen passen. In De Nieuwe Kern werken we bijvoorbeeld aan een Smart Mobility Hub: een multifunctioneel gebouw met parkeerplaatsen, slim gecombineerd met andere functies, zoals sport.

 

 

Bron: Plusnetfiets Gemeente Amsterdam - Verkeer en Openbare Ruimte (2023), Routedatabank (2022), Mobiliteitsplan Zuidflank (2022)

4.6.4 Kompas Verkeer en vervoer in Ouder-Amstel

Voor het thema Verkeer en vervoer zijn drie speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

4.7.1 Gezond en veilig Ouder-Amstel

Veel inwoners van Ouder-Amstel voelen zich gezond en veilig! Om dit zo te houden, zetten we in op goede voorzieningen en een gezonde leefomgeving. Met groen dat uitnodigt tot een gezonde leefstijl en beweging. Samen met onze partners werken we aan een goede omgevingsveiligheid.

4.7.2 Gezond en veilig Ouder-Amstel nu

Veel inwoners voelen zich gezond

De gezondheidsmonitor laat zien dat de meeste inwoners zich relatief gezond voelen. Maar er zijn ook aandachtspunten. Bijvoorbeeld op het gebied van overgewicht, beweging, psychosociale problematiek, eenzaamheid en drugsgebruik (bij volwassenen). Deze aandachtspunten spelen niet alleen in Ouder-Amstel, maar in heel Nederland.

Verschillen per kern qua gezondheid en leefstijl

Hoewel beide kernen iets actiever sporten dan de regio, zijn er ook verschillen tussen de kernen. Volwassen inwoners van Duivendrecht hebben iets vaker te maken met mentale klachten dan inwoners van Ouderkerk aan de Amstel. Ook ervaren ze meer discriminatie.

Goede voorzieningen voor sport, spel, cultuur, zorg en onderwijs

Voor gezondheid en welzijn zijn goede maatschappelijke voorzieningen van belang. Er zijn bijvoorbeeld verschillende speelplekken en sportvoorzieningen zoals het Amstelbad, sporthallen De Bindelwijk en de sportzaal in het Dorpshuis van Duivendrecht. Ook zijn er veel verschillende (sport)verenigingen in de gemeente. Wel zijn de speeltuinen soms verouderd. Ze worden stapsgewijs opgeknapt. Qua voorzieningen is er een verschil tussen de kernen: inwoners van Ouderkerk aan de Amstel zijn hier vaker tevreden over dan inwoners van Duivendrecht. Over het Dorpshuis zijn mensen in Duivendrecht wel erg te spreken.

Veel mensen sporten 'ongeorganiseerd'

Mensen gaan bijvoorbeeld hardlopen of fietsen. Het landschap biedt daarvoor verschillende mogelijkheden. In de openbare ruimte zijn ook sporttoestellen en beweegroutes aanwezig. In Duivendrecht en Ouderkerk aan de Amstel zijn twee calisthenicsparken geplaatst (toestellen om buiten te fitnessen). Deze voorzieningen, in combinatie met het verenigingsleven, helpen onze inwoners om meer te bewegen. 

Ook op het gebied van cultuur is er veel te beleven in Ouder-Amstel 

Zo wordt iedere twee jaar de cultuurprijs uitgereikt voor beeldende kunst door het Cultuurplatform. Ook zijn er regelmatig evenementen, zoals poëziefestival of exposities. Het Museum Amstelland en (werkgroepen in) het Dorpshuis van Duivendrecht en het dienstencentrum in Ouderkerk aan de Amstel zorgen voor een breed aanbod qua cultuur. Dit draagt bij aan de gezondheid doordat het mensen samenbrengt en ontmoeting stimuleert.

De gemeente telt vijf basisscholen en één school voor speciaal onderwijs 

Ook is er een aantal kinderdagverblijven. Met name in Duivendrecht is de vraag naar kinderopvang groter dan het aanbod. Er zijn geen scholen voor voortgezet onderwijs in de gemeente. Leerlingen zijn aangewezen op het onderwijs in de regio. In de kernen is ook een aantal zorgvoorzieningen beschikbaar. Denk aan huisarts, welzijnswerk, algemeen maatschappelijk werk, dagbesteding en woonvoorzieningen.

Milieuveiligheid: geluid, lucht, licht, geur

De luchtkwaliteit in de gemeente voldoet aan de Europese norm, maar wisselt per gebied. Bij snelwegen en langs drukke lokale wegen is de luchtkwaliteit bijvoorbeeld minder goed. Qua geluid zijn er aandachtspunten: op sommige plekken is geluidshinder van weg- en vliegverkeer. Bijvoorbeeld bij de A2, A9 en de A10 is de geluidsbelasting hoog. Dit kan leiden tot slaapverstoring en stress. Hinder van vliegverkeer is in onze gemeente lager dan gemiddeld in de regio, maar hoger dan gemiddeld in Nederland. De Ronde Hoep is aangewezen als stiltegebied. Daar gelden speciale regels om geluid te beperken.

Een deel van de inwoners geeft aan last te hebben van de geur van verkeer op de snelwegen of van houtkachels. Verlichting van de snelweg of de straat creëert voor sommige inwoners lichtoverlast.

Sociale veiligheid en omgevingsveiligheid

Onder omgevingsveiligheid verstaan we het risico op overstromingen, explosies en ongelukken met gevaarlijke stoffen. In Ouder-Amstel houdt de Veiligheidsregio zich hiermee bezig, in samenwerking met de gemeente. De Ronde Hoep is aangemerkt als overloopgebied voor overstromingen. 

Op sociaal gebied is de gemeente veiliger geworden in afgelopen jaren

Dat is goed, want veiligheid heeft invloed op woongenot, veiligheidsgevoelens en vertrouwen in de samenleving. Op sommige plekken, zoals rondom de stations, is er ruimte voor verbetering.

4.7.3 Speerpunten voor de toekomst Gezond en veilig Ouder-Amstel

Bij gezondheid gaat het niet alleen over ‘niet ziek’ zijn. Het gaat om veel meer: je lichamelijk, geestelijk en sociaal goed voelen en regie hebben over je leven. Daarom werken we in Ouder-Amstel met het begrip ‘positieve gezondheid’, dat op deze verschillende manieren naar gezondheid kijkt.

1. Aandacht voor een gezonde leefstijl

Voor een gezonde leefstijl zijn in Ouder-Amstel doelen geformuleerd. Zo willen we het aantal volwassenen met obesitas verminderen en het percentage kinderen met overgewicht niet verder laten stijgen. Daarnaast willen we, specifiek in Duivendrecht, obesitas bij de jeugd verlagen. 

Deze doelen willen we halen door beweging en een gezonde leefstijl te stimuleren

Overmatig alcohol-gebruik en roken willen we terugdringen, met campagnes en rookvrije zones op plekken waar kinderen zijn. We willen meer watertappunten aanleggen. Verder is er aandacht voor mentale gezondheid, via zorgaanbieders, welzijnswerk en vrijwilligersinitiatieven. Dat zijn bijvoorbeeld ook activiteiten gericht op ontmoeting, sociale contacten en bestrijden van eenzaamheid. 

Openbare ruimte levert een bijdrage aan de gezondheid.

Mensen in een groene omgeving zijn over het algemeen fysiek en mentaal gezonder. Zij bewegen meer doordat groen uitnodigt tot beweging. Genoeg groen is daarom van belang. De openbare ruimte is ook een ontmoetingsplaats. We willen daarom dat deze veilig, schoon, bereikbaar en toegankelijk is. Bij nieuwe ontwikkelingen letten we hier ook op. In De Nieuwe Kern maken we de openbare ruimte bijvoorbeeld uitnodigend met hardloop- of skeelerroutes, speeltoestellen en urban sports. 

We willen voldoende en kwalitatief goede speelruimte. 

Het liefst in een groene omgeving, waar kinderen en jongeren veilig kunnen spelen, sporten en ontmoeten. Ook schoolpleinen worden op een natuurlijke manier ingericht met ruimte voor groen. Op deze manier levert spelen ook een bijdrage aan het klimaatbestendig maken van de omgeving.

Bewegen en sporten makkelijk maken

We willen dat bewegen voor onze inwoners een gemakkelijke, bereikbare keuze is. Doel is dat mensen voldoende blijven bewegen en dat 65+ers méér bewegen. Sportvoorzieningen, die voorzien in een brede behoefte, worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld sporten in de openbare ruimte en het op peil houden van de huidige sportfaciliteiten. De toegang tot sport moet laagdrempelig zijn en op een acceptabele afstand van huis liggen. Daar moet op gelet worden bij de ontwikkeling van nieuwe gebieden. Minder draagkrachtige inwoners worden financieel ondersteund om sport mogelijk te maken.

Sport heeft een maatschappelijke betekenis

We willen 'maatschappelijke uitval' voorkomen, vrijwilligers aanmoedigen, een gezonde leefstijl faciliteren en streven naar een veilig sportklimaat. De verenigingen dragen bij aan de sociale cohesie in de gemeente. We vinden het daarom belangrijk dat ze vitaal en behouden blijven.

2. Aandacht voor sociale cohesie

Sociale cohesie is de lijm die mensen bij elkaar brengt en houdt. Als mensen zich met elkaar verbonden voelen en elkaar ondersteunen, is dat goed voor de gemeenschap en voor het gevoel van welzijn. De sociale cohesie staat echter onder druk door verschillende maatschappelijke en demografische ontwikkelingen zoals individualisering en een steeds groter aandeel in de bevolking van tijdelijke inwoners en passanten. 

Het beschermen en/of versterken van die sociale cohesie ligt voor een groot deel in het sociale domein, maar kent ook ruimtelijke aspecten. Het creëren of versterken van ontmoetingsplaatsen als winkels, buurtcentra, parken en plantsoenen; onderhoud en inrichting van de openbare ruimte; het zoeken en bewaren van een balans in buurtfuncties en bestemmingsplannen; en voldoende ruimte voor het ondernemen van buurtactiviteiten zijn allemaal ruimtelijke aspecten die bijdragen aan sociale cohesie.

3. Maatschappelijke voorzieningen op peil

Bij ruimtelijke ontwikkelingen bekijken we welke maatschappelijke voorzieningen er nodig zijn in een gebied. Daarom hebben we een visie maatschappelijke voorzieningen opgesteld. De visie houdt rekening met de voorzieningen waarvoor de gemeente een plicht heeft, zoals basisscholen. Daarnaast maakt de visie onderscheid tussen de voorzieningen die op wijk, kern, gemeentelijk of regionaal niveau aanwezig moeten zijn. Met het toenemende aantal inwoners, is het belangrijk dat onze voorzieningen meegroeien.

Lokale maatschappelijke voorzieningen

Voorbeelden van lokale maatschappelijke voorzieningen zijn een huisarts of basisschool. Op het gebied van onderwijs en kinderopvang wordt de ontwikkeling van integrale kindcentra uitgewerkt. Zo sluiten scholen en kinderopvang aan bij de veranderende samenleving, waarin een groter beroep wordt gedaan op deze voorzieningen. Ze vormen de spil van de wijken en buurten en bieden mogelijkheden voor ander gebruik.

Gemeentelijke en regionale voorzieningen

Van sommige grotere voorzieningen is er slechts één nodig in de gemeente. Door de groei van het aantal inwoners is er in de toekomst bijvoorbeeld één nieuwe middelbare school nodig.

4. Samenwerken aan een veilige omgeving 

Voor een gezonde leefomgeving is ook veiligheid van belang. Hieronder verstaan we aspecten zoals milieuveiligheid, omgevingsveiligheid en sociale veiligheid. 

Milieuveiligheid: geluid, geur, licht en lucht

We vinden het belangrijk om de balans te bewaken tussen de voor- en nadelen van weg- en vliegverkeer en van andere functies die hinder en overlast veroorzaken. Waar nodig nemen we maatregelen om geluids-, lucht- of lichtoverlast en lucht- of bodemvervuiling zoveel mogelijk te beperken. We betrekken daarom adviespartners (omgevingsdienst, GGD, Veiligheidsregio) vroegtijdig bij de planvorming.

Bij milieuveiligheid gelden de beginselen uit de Omgevingswet: 

• a.

  het voorzorgsbeginsel

• b.

  het beginsel van preventief handelen

• c.

  het beginsel dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron bestreden moeten worden

• d.

  het beginsel dat de vervuiler betaalt.

In de Ronde Hoep bewaken we de stilte van het stiltegebied. In centrum- en werkgebieden vinden we dat er wat meer reuring mag zijn. Bij milieugevoelige functies, zoals woonwijken, kinderopvang en scholen, is weinig hinder en overlast van belang. Hierbij streven we naar voldoende rust en groen op loop- en fietsafstand van ieder huis en willen we dat mensen zoveel mogelijk zicht hebben op groen. Dat heeft een positieve impact op de gezondheid. 

Verder plaatsen we nieuwe woningen niet te dicht op drukke verkeerswegen en bij bedrijven die overlast geven óf werken we met geluidsluwe gevels. Hierbij volgen we de wettelijke kaders. Bij opwek en opslag van duurzame energie houden we rekening met de veiligheid en gezondheid van omwonenden. 

Samenwerken aan omgevingsveiligheid

Bij ruimtelijke ontwikkelingen denken we vooraf na over de (fysieke) veiligheidsrisico’s. De Veiligheidsregio adviseert bij grotere ontwikkelingen op eventuele maatregelen in het ontwerp. Bijvoorbeeld door kritisch te kijken naar de afstanden tussen risicovolle activiteiten, zoals een bedrijf of infrastructuur, en gevoelige functies, zoals woningen of zorginstellingen. Zo wordt bescherming geboden tegen risico’s van branden, rampen en crises en wordt de hulpverlening gewaarborgd. 

Een aantal kernwaarden is daarbij van belang:

• a.

  Het bepalen en afwegen van de fysieke veiligheidsrisico’s

• b.

  Veilig bouwen en rekening houden met zelfredzaamheid

• c.

  Goede bereikbaarheid en voldoende bluswater voor hulpdiensten

Met nieuwe ontwikkelingen zoals de energietransitie, de verstedelijking, het omschakelen naar een circulaire economie en biobased bouwen (materialen uit veeteelt, tuin-, land- en bosbouw), raakt veiligheid aan veel aspecten van de leefomgeving. Omgevingsveiligheid moet daarom in samenhang met andere onderwerpen worden benaderd. 

Vergroten van de sociale veiligheid

We zetten in op het verhogen van ‘meetbare en beleefbare’ sociale veiligheid. De gebouwde omgeving en openbare ruimte moeten bijdragen aan een veilig gevoel en veilig gebruik. Denk aan zo veel mogelijk open zichtlijnen, voorkomen van donkere hoekjes en voldoende verlichting. 

Ook het terugdringen van zwerfafval en graffiti kan bijdragen aan het veiligheidsgevoel. Daarnaast spelen politie, hulpdiensten en de veiligheidsregio een belangrijke rol bij het zorgen voor de balans tussen wonen, werken en recreëren en het omgaan met de toenemende druk op de openbare ruimte. Samen zetten we ons in voor veilige ontwikkeling van Ouder-Amstel, waarbij inwoners en ondernemers centraal staan.

Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2019)

 

4.7.4 Kompas Gezond en veilig Ouder-Amstel

Voor het thema Gezond en veilig zijn drie speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten zijn van belang bij het uitwerken van een plan of project in Ouder-Amstel. Hieronder vindt u een overzicht van de belangrijkste drempels en ambities waar u rekening mee moet houden. Drempels: een plan moet minimaal hieraan voldoen. Ambities: de ambities geven aan wat we graag willen bereiken. Achtergrondinformatie: gemeentelijk of provinciaal beleid of beleid van ketenpartners.

 

5.1.1 Inleiding

Ouder-Amstel bestaat uit een aantal verschillende gebieden. Ouderkerk aan de Amstel is een kleinschalig dorp in het buitengebied; het dorp Duivendrecht maakt deel uit van een meer stedelijke omgeving. De Amstelscheg biedt ruimte voor rust, ruimte en groen. De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel maken deel uit van de gebiedsontwikkeling Ouder-Amstel.

Dit hoofdstuk geeft de visie per deelgebied

Per deelgebied beschrijven we:

• a.

   Huidige situatie

• b.

  Ervaren kwaliteiten en verbeterpunten door inwoners

• c.

  Visie: toekomst van het deelgebied

• d.

  Kompas voor het deelgebied

Voor De Nieuwe Kern en Werkstad OverAmstel (met Entrada) behandelen we alleen de visie en het kompas, omdat deze ontwikkelgebieden nog niet bestaan. Voor deze gebieden zijn onlangs gebieds- en structuurvisies ontwikkeld. Hierbij heeft ook participatie plaatsgevonden. De door de gemeenteraad vastgestelde visies zijn meegenomen in deze omgevingsvisie.

5.1.2 Deelgebieden

1. Duivendrecht

2. Ouderkerk aan de Amstel

3. Amstelscheg binnen Ouder-Amstel

• a.

  De Ronde Hoep

• b.

  Ouderkerkerplas en polders

• c.

  Duivendrechtse polders

4. Gebiedsontwikkeling

• a.

  De Nieuwe Kern

• b.

  Werkstad OverAmstel (waaronder Entrada)

 

5.2.1 Duivendrecht vandaag

Duivendrecht telt ruim 5.000 inwoners en ongeveer 2.600 woningen. Het huishoudinkomen ligt in Duivendrecht iets hoger dan gemiddeld in Nederland.

Duivendrecht is grofweg te verdelen in de Rijksstraatweg en de uitbreidingswijken

De Rijksstraatweg is het oude dorpslint. Het loopt vanaf station Duivendrecht tot de Weespertrekvaart. De woningen aan de Rijksstraatweg komen vooral uit jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Langs de Rijksstraatweg staan enkele oudere gebouwen, zoals de Sint Urbanuskerk (gemeentelijk monument), de Antoniushoeve en Sophia’s Hoeve (Wintershoven), twee rijksmonumenten. De uitbreidingswijken van Duivendrecht zijn voornamelijk groen opgezette buurten uit de jaren zestig, zeventig en tachtig van de vorige eeuw.

De Van der Madeweg verbindt de uitbreidingswijken met Amsterdam Zuidoost en Diemen 

Duivendrecht grenst ten noorden en zuiden aan de gemeente Amsterdam en ten oosten aan de gemeente Diemen. Het is een dorp dat dichtbij stedelijke voorzieningen ligt.

Vitale kern met bedrijven en voorzieningen

De meeste van de aanwezige bedrijven zijn actief in de zakelijke dienstverlening. In het hart van Duivendrecht bevinden zich enkele winkels en voorzieningen. Daarnaast dragen onder andere drie basisscholen, een huisartsenpraktijk met apotheek en een paramedisch centrum (cluster van zorgvoorzieningen) en het Dorpshuis bij aan de vitaliteit van het dorp.

5.2.2 Inwoners over Duivendrecht

Inwoners van Duivendrecht geven aan dat de rust en het groen belangrijk zijn

Ze willen het aanwezige groen in het dorp, zoals het Wetijespark en het Venserpark, graag behouden in hun omgeving. Ze waarderen het dorpse karakter van Duivendrecht. Er is saamhorigheid, terwijl het gemak van de stad dichtbij is. Verder benoemen inwoners de veilige en fijne omgeving voor kinderen om op te groeien.

Hoewel er veel goed gaat, is er ruimte voor verbetering.

Bijvoorbeeld de bereikbaarheid met het openbaar vervoer naar Ouderkerk aan de Amstel en de Amstelscheg. Sommige inwoners, zoals ouderen, zijn vaak aangewezen op het openbaar vervoer en geven aan minder te kunnen genieten van het open landschap. Inwoners vragen ook aandacht voor het voorkomen van zwerfafval, ‘afglijdende jongeren’ en een impuls om het centrum levendig te houden.

5.2.3 Visie: verbindingen versterken en een levendig centrum

In de omgeving van Duivendrecht gaat het nodige veranderen

Bij de ontwikkeling van de gebieden rondom Duivendrecht (Werkstad Overamstel (waaronder Entrada) en De Nieuwe Kern) wordt rekening gehouden met het karakter en de voorzieningen in Duivendrecht. Bijvoorbeeld door te kijken naar de locatie en het type nieuwe voorzieningen in verhouding tot bestaande winkels en dienstverleners. Zo waarborgen we de leefbaarheid in Duivendrecht. Daarnaast wordt de verbinding met de Amstelscheg verbeterd via de aanleg van langzaam verkeerroutes en groene verbindingen.

Gezien de ontwikkelingen in Duivendrecht is het belangrijk dat er een goede verbinding en ontsluiting is tussen de kernen, zoals tussen Entrada en het centrum van Duivendrecht. Dit draagt bij aan de bereikbaarheid, leefbaarheid en onderlinge samenhang van het gebied.

De uitstraling van het centrum

Sommige inwoners geven aan dat de uitstraling van het winkelhart aansprekender kan, bijvoorbeeld met meer ruimte voor groen. Hierbij geven zij ook aan dat een gebalanceerd aanbod qua winkels voor de dagelijkse boodschappen en horeca bijdraagt aan de aantrekkelijkheid van het centrum. Een goed centrum is van belang, ook om als woongebied aantrekkelijk te blijven. Zeker met een steeds ouder wordende bevolking die graag dichtbij hun woning boodschappen blijven doen. 

In het centrumgebied is ruimte voor kleinschalige woningbouwontwikkeling, gericht op de lokale behoefte. Het centrum wordt daarmee levensvatbaarder en de aantrekkingskracht en uitstraling wordt versterkt. Het is daarbij van belang dat de winkelvoorzieningen in de toekomst gericht blijven op de lokale consument, waarbij het accent ligt op de dagelijkse boodschappen. De gemeente heeft hierin een faciliterende (ondersteunende) rol bij woningbouw en winkelvoorzieningen. De gemeente zet zich actief in om het Dorpsplein in Duivendrecht te transformeren tot een aantrekkelijke en levendige ontmoetingsplek door te onderzoeken of het plein vergroend kan worden en er functionaliteit toe kan worden gevoegd.

5.2.4 Kompas voor Duivendrecht

Aanvulling op het thematische kompas van Ouder-Amstel.

5.3.1 Ouderkerk aan de Amstel vandaag

Ouderkerk aan de Amstel is met 8870 inwoners op dit moment de grootste kern van de gemeente. Het dorp ligt landelijk in de Amstelscheg. Tegelijk zijn Amsterdam Zuidoost en Amstelveen snel via het wegennet te bereiken. Met drie buslijnen is Ouderkerk aan de Amstel verbonden met station Bijlmer ArenA, Amstelveen, Schiphol, Haarlem en Aalsmeer.

Ruimtelijk is het dorp te verdelen in vier delen

Dit zijn het centrum, Koningin Wilhelminalaan en omgeving, Machineweg en omgeving en Benning. Het centrum is het oudste gedeelte: aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Het gebied Koningin Wilhelminalaan en omgeving bestaat vooral uit woningen die vanaf de jaren twintig tot zestig van de vorige eeuw zijn gebouwd. Rond de Machineweg, in het oosten van het dorp, liggen uitbreidingswijken met woningbouw uit de jaren zeventig en tachtig. Ten zuiden van het riviertje ‘Bullewijk’ ligt de wijk Benning uit de jaren negentig en Tuindorp vanaf ongeveer 2011.

De meeste winkels liggen in het centrum

Hier bevindt zich een compacte mix van detailhandel, horeca en dienstverlening met relatief veel zelfstandige ondernemers. Door de mix aan voorzieningen wordt het centrum van Ouderkerk aan de Amstel aangemerkt als ‘boodschappen plus’ centrum. Mensen komen er voor boodschappen, maar ook recreatief winkelen is mogelijk door de niet-dagelijkse winkels, speciaalzaken en horeca. Het winkelgebied Sluisplein heeft alleen een functie als boodschappencentrum.

5.3.2 Inwoners over Ouderkerk aan de Amstel

 Inwoners van Ouderkerk waarderen het wonen in een rustige en dorpse omgeving

Tegelijk is de stad binnen handbereik. Het groene en landelijke karakter is belangrijk en iets waarvoor de gemeente zich sterk moet blijven maken. 

Ook is het er fijn opgroeien voor kinderen. Wel vinden inwoners het belangrijk dat er meer woningen voor jongeren komen, om te voorkomen dat ze wegtrekken. Ook geschikte woningen voor ouderen zijn van belang. Mensen vinden het belangrijk dat, als ze ouder worden, voorzieningen en openbaar vervoer nog binnen handbereik zijn.

Steeds meer bezoekers weten het dorp te vinden, onder andere per sloep en racefiets

Dit leidt soms tot drukte op zonnige dagen. Inwoners vragen aandacht om overlast van wielrenners of boten te voorkomen.

5.3.3 Visie: versterken centrum in een dorpse omgeving

We zetten in op versterking van het centrumgebied van Ouderkerk aan de Amstel. Het centrum moet zijn functie behouden als winkelgebied voor alle inwoners. Daarnaast stimuleren we het versterken van de recreatieve aantrekkingskracht en het benutten en versterken van de kwaliteiten.

Het Centrumplan Ouderkerk aan de Amstel is de basis voor de ontwikkeling

We willen de geschiedenis een meer prominente plaats geven en elementen met elkaar verbinden om ‘het verhaal van Ouderkerk’ te vertellen. Bijvoorbeeld door de ingang van Beth Haim herkenbaar te maken. Daarnaast kan de verbinding met Het Kampje gezocht worden. Het Centrumplan zet in op méér zichtbare historie, economische vitaliteit, verblijfskwaliteit van de openbare ruimte, leefbaarheid en dorpse kleinschaligheid, vergroening en duurzaamheid. Het Definitieve Ontwerp is in januari 2023 door de gemeenteraad vastgesteld. Het draagt bij aan de levendigheid van het dorp, de levensvatbaarheid van winkels en het behoud van erfgoed. 

Bij de ontwikkeling van het centrum is vergroening en duurzaamheid van belang. Daarom wordt onder andere ’t Kampje vergroend. Op het gebied van verkeer bevorderen we fietsen door het verbeteren van verbindingen en parkeermogelijkheden. Ook plaatsen we meer laadpalen voor elektrische auto’s, fietsen en bootjes. In het centrum is het ‘snelle’ verkeer te gast en bepaalt het langzame verkeer (fietsers en voetgangers) het tempo. We blijven wielrenners om de Dorpsstraat heen leiden om gevaarlijke situaties te voorkomen.

Oostkant verdient nadere studie

De oostzijde van Ouderkerk aan de Amstel verdient nader onderzoek. Dit geldt ook voor de zuidoostzijde (ten noorden van de A9). Hiermee bepalen we óf en welke ontwikkelingen hier mogelijk zijn. En hoe we het landschap hier beschermen.

 

5.3.4 Kompas voor Ouderkerk aan de Amstel

 

 

5.4.1 Amstelscheg vandaag

In de Amstelscheg is het eeuwenoude cultuurlandschap nog aanwezig: "het land waar Rembrandt schetste". Tegenwoordig heeft de Provincie het bestempeld tot Bijzonder Provinciaal Landschap. Het is ook een gebied waar gewerkt, gewoond en gerecreëerd wordt. Waar weidevogels broeden, melkveehouderij de belangrijkste landbouwvorm is en waar boeren streekproducten verkopen.

De Amstelscheg ligt in de gemeenten Ouder-Amstel, Amsterdam, Amstelveen en Uithoorn

Er is regelmatig overleg met de buurgemeenten en gebiedspartijen over het gebied. In Ouder-Amstel bestaat de Amstelscheg uit De Ronde Hoep, Duivendrechtse polders en Ouderkerkerplas en polders.

De Ronde Hoep

Polder De Ronde Hoep ligt ten zuiden van Ouderkerk aan de Amstel, tussen de Oude Waver, de Bullewijk en de Amstel. De polder is onderdeel van het Groene Hart en een vrijwel ongeschonden voorbeeld van de manier waarop de mens zich in de vroege middeleeuwen vestigde in een onontgonnen gebied. Langs de dijk staan oude boerderijen die in aantal afnemen naar het zuiden en zo bijdragen aan de overgang tussen stad en land. 

Het gebied is populair bij wandelaars en fietsers. Er is melkveehouderij. De boeren zijn ook trots op ‘hun’ weidevogelgebied. Ze zorgen voor de vogels door hun land pas na het broedseizoen te maaien. 

Ouderkerkerplas en polders

De Ouderkerkerplas is rond 1960 gegraven voor de aanleg van de A9. De plas ligt in de oksel van de A9 en de A2. Bij mooi weer wordt de plas goed bezocht door bezoekers uit de gemeente en regio. Ook is de plas een belangrijk broedgebied voor vogels. Rondom de Ouderkerkerplas liggen polders de Toekomst, de Nieuwe Bullewijk en Bullewijker- en Holendrechterpolder.

Duivendrechtse polders

De Bovenlanden liggen in de gemeenten Ouder-Amstel, Amstelveen en Amsterdam. Deze Duivendrechtse polders worden vooral voor veehouderij en recreatie gebruikt. In tegenstelling tot De Ronde Hoep zijn de Duivendrechtse polders toegankelijk voor recreanten. Het gebied is alleen een deel van het jaar afgesloten tijdens het broedseizoen.

5.4.2 Inwoners over de Amstelscheg 

Inwoners vinden de groene, open en rustige omgeving van de Amstelscheg belangrijk. Deze maakt het fijn wonen in Ouder-Amstel. Het is belangrijk de ruimte voor natuur en dieren, het open landschap en de rust te behouden. Tegelijkertijd hechten inwoners waarde aan de recreatiemogelijkheden. Hierin is een goede balans belangrijk. De Amstelscheg is goed bereikbaar voor de meeste inwoners. Voor minder mobiele inwoners is het gebied minder goed bereikbaar, bijvoorbeeld met het openbaar vervoer. Hier vragen zij aandacht voor.

5.4.3 Visie: rust, natuur, recreatie en duurzaam agrarisch perspectief

De Amstelscheg wordt steeds belangrijker als groen- en stiltegebied, onder andere de Duivendrechtsepolder en Ronde Hoep, gebied in de regio. Het groeiende aantal bewoners en toeristen zoeken het landschap steeds vaker op. Dit moet in balans blijven met de natuur en landbouw. Ook in de landbouw vinden ontwikkelingen plaats. Denk aan stikstof en bodemdaling, verduurzaming en (extensieve recreatie) nevenfuncties. Daarnaast verdienen de biodiversiteit, waterkwaliteit en de kwaliteit van het landschap de aandacht.

De Amstelscheg blijft een gebied met rust, ruimte, natuur en een boerenkarakter

Het uitgangspunt is om de openheid en rust van de polders te behouden. We versterken de biodiversiteit en waterkwaliteit door samen met boeren en andere partijen te blijven werken aan het weidevogelgebied en bijvoorbeeld natuurvriendelijke oevers. We vinden het belangrijk dat boeren hun functie kunnen blijven vervullen. Polderplan Ronde Hoep, door boeren uit dit gebied opgesteld, biedt daarvoor aanknopingspunten. Om het landschap te behouden én versterken, moet er ruimte zijn voor dynamiek, verduurzaming (bedrijfsvoering, kringlooplandbouw) en bij het landschap passende nevenfuncties, zoals recreatie.

We ontwikkelen een visie op het gebied 

Omdat er zoveel op het buitengebied afkomt, maken we de komende tijd een gebiedsvisie. Dat doen we met boeren, (vrijwilligers)organisaties, inwoners en overheden. Die beschrijft preciezer wat er wel en niet kan in de Amstelscheg en hoe we de unieke kwaliteiten beschermen. Er liggen kansen voor de opwek van duurzame energie of bij de landbouw passende nevenfuncties. Dat moet wel gepaard gaan met kwaliteitsbehoud en -verbetering. Bij elk initiatief is een zorgvuldige, hoogwaardige inpassing in het landschap het uitgangspunt. In het open landschap staan we geen grote windturbines en zonneweides toe. Langs de snelwegen is ruimte voor meer grootschalige opwek van energie.

Het gebied houdt een recreatief karakter: wandelen, fietsen, zwemmen en varen 

We stimuleren boeren bij het opzetten van kleinschalige recreatieve nevenactiviteiten zoals logies of dagrecreatie. Bij de Ouderkerkerplas zetten we in op meer beleving van de natuur om zo bezoekers tijdens het hele jaar te trekken. We denken op een positieve manier met de boeren mee bij het opzetten van extensieve recreatie nevenactiviteiten en daarbij behorende kleinschalige horecafuncties.

5.4.4 Kompas voor Amstelscheg

Aanvulling op het thematische kompas van Ouder-Amstel.

5.5.1 De Nieuwe Kern

5.5.2 Werkstad Overamstel & Entrada