Uitvoeringsprogramma VTH 2025

1.1 Inleiding

Volgens artikel 13.8 van het Omgevingsbesluit is de gemeente verplicht om ieder jaar een uitvoeringsprogramma op te stellen voor de activiteiten op het gebied van uitvoering en handhaving van het omgevingsrecht.

Dit is het Uitvoeringsprogramma vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) voor het jaar 2025. Alle uitvoeringstaken, met uitzondering van de milieutaken, zijn hierin vastgelegd. Het Uitvoeringsprogramma geeft inzicht in de activiteiten die wij op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving binnen de fysieke leefomgeving uitvoeren. Dit Uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks opgesteld en is gebaseerd op de uitgangspunten van de Omgevingswet, die een integrale benadering van deze taken vereist.

In het Uitvoeringprogramma zijn de geplande werkzaamheden en prioriteiten voor het komende jaar opgenomen. Het programma beschrijft acties en aanpak die nodig zijn om de gestelde doelen te bereiken. Hierbij wordt ook rekening gehouden met landelijke kwaliteitscriteria die het niveau van de deskundigheid en ervaring van de uitvoeringsorganisatie voorschrijven.

Met dit Uitvoeringsprogramma wordt duidelijk welke vergunningen worden verleend, welke toezichtactiviteiten worden uitgevoerd en welke handhavingsmaatregelen worden genomen om naleving van de regelgeving te waarborgen. Het Uitvoeringsprogramma is een leidraad voor de dagelijkse werkzaamheden en helpt bij het evalueren en waar nodig bijsturen van de uitvoering. Met dit Uitvoeringsprogramma leveren we een bijdrage aan het beschermen en verbeteren van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving

De Omgevingsdienst Noord-Holland Noord (OD NHN) voert nagenoeg alle milieutaken voor de gemeente uit. Hiervoor heeft de Omgevingsdienst een eigen uitvoeringsprogramma opgesteld. Voor de vaststelling van dit Uitvoeringsprogramma 2025 is het college van burgemeester en wethouders bevoegd gezag. Beide uitvoeringsprogramma’s worden vastgesteld en ter informatie aangeboden aan de gemeenteraad.

1.2 Beoordeling Provincie uitvoeringsprogramma en aanbevelingen 2024

In het kader van interbestuurlijk toezicht controleert de provincie Noord-Holland de gemeente of zij voldoet aan de kwaliteitscriteria VTH. De Provincie Noord-Holland heeft Alkmaar op 25 februari 2025 geïnformeerd over de beoordeling van de VTH-taken in 2024. Naar aanleiding van de positieve beoordelingen over voorgaande jaren is Alkmaar door de provincie onder versoberd toezicht geplaatst. De beoordeling is daarom gebaseerd op volledigheid en actualiteit. De provincie heeft in dat kader enkele verbeterpunten meegegeven die zoveel mogelijk in de stukken zijn verwerkt. Aan het verbeterpunt voor het maken van een woonvisie wordt uitvoering gegeven.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 zijn de uitgangspunten voor dit uitvoeringsprogramma benoemd. Vervolgens zijn in hoofdstuk 3 de activiteiten benoemd die we uitvoeren om de doelstellingen uit de VTH-beleidsnota en de VTH-uitvoeringsnota te behalen. In hoofdstuk 4 is bepaald hoe de uitvoering van de VTH-taken wordt geborgd en in hoofdstuk 5 hoe we het Uitvoeringsprogramma monitoren en evalueren.

2.1 Actualiteiten en vooruitblik 2025

2024 stond vooral in het teken van het werken met nieuwe wetgeving. Het gaat hier om de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) en de daarop gebaseerde algemene maatregelen van bestuur, zoals het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Voor de Omgevingswet zijn noodzakelijke technische aansluitingen in gebruik genomen. Voor de VTH-taken werken we met het nieuwe zaaksysteem Centric Leefomgeving (CLO). In 2024 zijn de eerste bouwmeldingen onder de Wkb ontvangen. De verwachting is dat we in 2025 meer bouwmeldingen dan in 2024 zullen ontvangen. Er is ook gestart met (inhoudelijke) advisering voor het vast te stellen nieuwe (definitieve) omgevingsplan. Dit loopt in 2025 nog door.

De verwachting is dat de komende jaren meer gebruik zal worden gemaakt van buitenplanse omgevingsplanactiviteiten (Bopa’s), omdat wijzigingen via het omgevingsplan op dit moment lastig zijn. Er worden daarom meer (grote) Bopa’s verwacht. Dit betekent dat mogelijk meer inzet van onze plantoetsers en juristen nodig zal zijn. Daarnaast zijn eind 2024 en begin 2025 voor een groot aantal bouwprojecten voor het Alkmaars Kanaal bestemmingsplannen onder de voormalige Wet ruimtelijke ordening (Wro) door de gemeenteraad vastgesteld. De eerste aanvragen om een omgevingsvergunning zijn hiervoor in 2024 al ontvangen en vanaf 2025 verwachten we meer werk voor de VTH-taken.

Onderzoeksplicht breedplaatvloeren

Per 1 juli 2024 is de eerder ingestelde onderzoeksplicht naar breedplaatvloeren uitgebreid. In plaats van alleen gebouwen in gevolgklasse CC3 moeten nu ook gebouwen in gevolgklasse CC2 worden onderzocht. Vanaf 1 juli 2024 geldt ook een wettelijk verplichte beoordeling van de constructieve veiligheid van grote gebouwen. Dit onderzoek is gestart en voeren we in 2025 verder uit.

Onderzoek naar maatregelen verduurzaamde en versneld gerealiseerde woningen

Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat aanvragen voor een omgevingsvergunning vanaf 1 januari 2021 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG).

Het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) en de Veiligheidsregio hebben in april 2024 gewaarschuwd voor verduurzaamde en snel gerealiseerde woningen, zoals flexwoningen en prefabwoningen. Deze woningen lopen een groter gevaar op snelle en onvoorspelbare brand. Op verzoek van de Veiligheidsregio onderzoeken we daarom in 2025 of er voor categorieën woningen maatregelen moeten worden genomen die zijn gericht op het voorkomen en beperken van die branden en op het verbeteren van de mogelijkheden van de brandweer om die branden veilig en effectief te kunnen bestrijden.

Zowel het onderzoek naar breedplaatvloeren als mogelijke maatregelen voor verduurzaamde en versneld gerealiseerde woningen zijn daarom in hoofdstuk 3 als acties voor de doelstellingen voor 2025 opgenomen.

2.2 Kaders die een rol spelen bij het Uitvoeringsprogramma 2025

VTH Beleids- en uitvoeringsnota 2023-2026

In de VTH beleids- en uitvoeringsnota staat aangegeven hoe de taken rondom vergunningverlening, toezicht en handhaving worden uitgevoerd. In het VTH-beleid hebben we vastgelegd welke doelen we met onze vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken) willen bereiken binnen het domein van de Omgevingswet (Ow). In dit operationeel beleid bepalen we hoe we dit gaan doen. Het gaat om de taken uit het beleid dat door of in regie van de gemeente wordt gerealiseerd.

Planning & control

Jaarlijks wordt binnen de kaders van het VTH-beleid en vastgestelde prioriteiten een uitvoeringsprogramma en jaarverslag opgesteld. Met het jaarverslag legt het college verantwoording af over de uitvoering aan de gemeenteraad. Het jaarverslag over 2025 sluit zoveel mogelijk aan bij de opzet van het uitvoeringsprogramma 2025. Er komt een inhoudelijk verslag van wat is bereikt met de inzet van VTH aan de hand van de geformuleerde doelstellingen. De uitvoering wordt systematisch gemonitord en waar nodig bijgestuurd.

De doelstellingen uit het Uitvoeringsprogramma zijn gebaseerd op gemeentelijke ontwikkelingen uit het coalitieakkoord en de programmabegroting. Ook de invoering van de Omgevingswet en Wkb zijn van grote invloed op het werk binnen de VTH-taken. Het Uitvoeringsprogramma 2025 volgt de lijn die met het Uitvoeringsprogramma 2024 is ingezet: de focus op risicogericht en geprioriteerd werken, zoals beschreven in de VTH-Beleidsnota 2023-2026:

Gemeentelijke ontwikkelingen en verbetering dienstverlening met digitalisering van gemeentelijke producten conform coalitieakkoord en programmabegroting

Het proces voor het digitaal werken is nagenoeg afgerond. Het nieuwe Zaaksysteem is sinds 2019 in gebruik. Het zaaksysteem Centric Leefomgeving (CLO) is met het oog op de invoering van de Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging sinds 2023 in gebruik genomen. Aan een betere afstemming binnen de organisatie wordt doorlopend gewerkt. Met het nieuwe zaaksysteem CLO zijn ook de werkprocessen aangepakt. De werkprocessen voor vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn ingericht en ook de overige werkprocessen zijn actueel gemaakt. Deze veranderingen zijn bedoeld om de kwaliteit te verbeteren en het makkelijker te maken om prioriteiten te stellen.

Omgevingswet

Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. In 2024 zijn de eerste ervaringen opgedaan met het werken met de Omgevingswet. Het digitaal werken was al vergaand doorgevoerd in de organisatie. Met de aangepaste werkprocessen en het inrichten van de nieuwe VTH-applicatie is ervaring opgedaan met de nieuwe werkwijze onder de Omgevingswet.

Hiermee is uitvoering gegeven aan de doelstelling ‘de toekomstbestendige organisatie’. We verwachten dat hierin in 2025 een doorontwikkeling kan worden gemaakt.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Naast de Omgevingswet, is ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. Invoering van de Wkb brengt een verandering in de manier van werken met zich mee voor zowel de private partijen als voor de gemeente. In 2024 zijn de eerste bouwmeldingen gedaan. In 2025 kunnen we meer praktijkervaring opdoen met het werken volgens de Wkb.

Kwaliteitscriteria VTH

De landelijke kwaliteitscriteria voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) zijn vernieuwd.

De kwaliteitseisen en taken voor toezicht en handhaving volgen uit regels van afdeling 18.3 van de Omgevingswet en artikel 147 van de Gemeentewet. Deze criteria zijn belangrijk voor het goed en uniform uitvoeren van de doelen van de Omgevingswet door alle overheden.

Op grond van de Omgevingswet moet de kwaliteit van de uitvoering van taken voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) van het omgevingsrecht worden vastgelegd. Op 15 december 2022 is de verordening uitvoering en handhaving door de raad vastgesteld. Met de verordening uitvoering en handhaving omgevingsrecht wordt voldaan aan deze wettelijke verplichting voor het vastleggen van de kwaliteit voor VTH-taken.

Inmiddels zijn op 1 januari 2025 ook nieuwe landelijke kwaliteitscriteria voor vergunningverlening, toezicht en handhaving ingegaan. Deze criteria zijn van belang voor een goede en uniforme uitvoering van de doelen van de Omgevingswet door alle overheden.

De criteria zijn grotendeels in hoofdstuk 13 van het Omgevingsbesluit opgenomen. Hieruit volgt de jaarlijkse verplichting voor een Uitvoeringsprogramma. Uit artikel 18.18 en 18.20 Omgevingswet volgt dat betrokken bestuursorganen moeten zorgdragen voor een goede kwaliteit van de uitoefening van de uitvoerings- en de handhavingstaak.

Daarvoor gelden voor Alkmaar de volgende uitgangspunten:

• •

  vergunningverlening op basis van een categorisering overeenkomstig vastgestelde niveaus (risicogericht);

• •

  toezicht op basis van categorisering overeenkomstig vastgestelde niveaus (risicogericht);

• •

  handhaving op basis van risicoanalyse (prioritering);

• •

  burgers, bedrijven en instellingen zijn in eerste aanleg zelf verantwoordelijk voor het naleven van regelgeving;

• •

  de kwaliteitseisen, zoals vastgesteld in het Omgevingsbesluit en de procescriteria uit de Kwaliteitscriteria 3.0 zijn richtinggevend voor het beleid.

Deze uitgangspunten zijn de basis voor de programmering en de planning. Daarnaast geven zij richting aan het uitvoeren van de taken en de dagelijkse werkzaamheden.

2.3 Samenwerking

Een sterk VTH-stelsel vraagt om samenwerking op alle niveaus: tussen gemeenten, provincies en omgevingsdiensten. Er is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een gezonde en veilige leefomgeving. Belangrijke maatschappelijke opgaven op gebied van bijvoorbeeld veiligheid, woningbouw, duurzaamheid zijn steeds meer op lokaal niveau geregeld. Dit vraagt om nauwe en integrale samenwerking tussen Uitvoeringsorganisaties.

De samenwerking verloopt intern binnen de organisatie en met externe partners. Deze afstemming is in de vorm van advisering op de VTH-taken of door het uitbesteden van specifieke uitvoeringstaken via een gemeenschappelijke regeling. Bij vergunningverlening, toezicht en handhaving spelen de samenwerkingspartners een belangrijke rol. Hierna geven wij een korte beschrijving van de samenwerking.

Voor de uitvoering werken we samen met de politie, Omgevingsdienst Noord-Holland Noord (ODNHN), Veiligheidsregio Noord-Holland Noord en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK). Deze samenwerking wordt in 2025 voortgezet voor het integraal werken en om de beschikbare expertise optimaal te benutten. Opvallende casussen worden in brede samenwerking opgepakt. Het contact met de provincie Noord-Holland verloopt via verschillende bestuursniveaus, waarbij voor de VTH-taken vooral via de lijnadvisering en zes-wekelijks overleg met beleidsadviseurs wordt samengewerkt.

De provincie Noord-Holland heeft de (wettelijke) taak gekregen om de samenwerking tussen bestuursorganen op het gebied van de uitvoerings- en handhavingstaken te coördineren. Daarnaast ziet de provincie toe op, of en in hoeverre gemeenten voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen, onder andere op het gebied van het omgevingsrecht.

Het Interbestuurlijk Toezicht (hierna: IBT) richt zich zowel op de taken vergunningenverlening, toezicht en handhaving, als op ruimtelijke ordening, milieu, externe veiligheid en erfgoed/monumenten. De provincie adviseert ook bij natuurbescherming en uitwegen op provinciale wegen.

Alkmaar valt onder het werkgebied van de Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. De Veiligheidsregio is verantwoordelijk voor de coördinatie bij brand, een ongeluk of een ramp binnen de regio.

De Veiligheidsregio is betrokken bij de advisering over brandveiligheid. Daarnaast reageren zij op signalen over brand(on)veiligheid. Er elk kwartaal een afstemmingsoverleg tussen de gemeente en Veiligheidsregio.

De ODNHN stelt jaarlijks een jaarverslag en uitvoeringsprogramma op voor de milieutaken. De ODNHN houdt ook namens de gemeente toezicht. De samenwerkingsafspraken tussen de ODNHN en de gemeente zijn in een dienstverleningsovereenkomst en een werkprogramma vastgelegd. Vanuit de gemeente is een medewerker aangesteld om de verbinding tussen de ODNHN en de gemeente te waarborgen. ODNHN adviseert ook over vergunningen voor Natuuractiviteiten.

De politie richt zich op de openbare orde en de zwaardere veiligheidsproblemen. De Buiten opsporingsambtenaren van de gemeente (boa’s) werken samen met de politie. De focus van de boa is op leefbaarheid en lichte veiligheidsproblematiek. Het Openbaar Ministerie (OM) gaat over strafrechtelijke handhaving. Een deel van de overtredingen die worden geconstateerd kunnen zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk worden aangepakt. Daarom is het belangrijk dat er geregeld afstemming plaatsvindt tussen het OM en de gemeente.

Alkmaar kent veel rijksmonumenten. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) voert taken uit op het gebied van de bescherming van rijksmonumenten. RCE adviseert over de omgang met Rijks Cultureel erfgoed. De RCE treedt op als bevoegd gezag of adviseur namens de minister van OCW bij omgevingsvergunningen.

De samenwerking tussen het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de gemeente bestaat uit toezicht en handhaving van zaken die grondwater of oppervlaktewater gerelateerd zijn, zoals waterkwaliteit en -kwantiteit, medegebruik van openbaar water en nautisch toezicht op vaarbewegingen.

Doordat de Omgevingswet ook mogelijkheden biedt voor regulering van gezondheid, zoeken we vanaf 2025 ook de samenwerking met de GGD/GHOR op. De GGD/GHOR heeft brede ervaring en deskundigheid op het gebied van gezondheid. Door in te zetten op gezondheid en preventie kan de gezondheid van alle inwoners beter worden bevorderd en beschermd.

Samenwerking en afstemming met omliggende gemeenten in de regio

Onder andere de gemeenten Heiloo, Bergen, Castricum, Uitgeest, Dijk en Waard en Koggenland zijn omliggende gemeenten van Alkmaar. Alkmaar is als grootste gemeente in Noord-Holland Noord en met een centrale geografische ligging ten opzichte van de Metropoolregio Amsterdam een belangrijke speler in de regio.

We werken aan complexe en gemeenteoverstijgende opgaven door krachten te bundelen en kennis te delen binnen de regio. We willen daarom de samenwerking in de regio versterken. Daarnaast wordt actief samenwerking gezocht binnen de regio om het zogeheten waterbed-effect tegen te gaan. VTH-Beleid wordt bij voorkeur zoveel mogelijk op elkaar afgestemd.

3.1 Inleiding

Dit hoofdstuk gaat over de uitvoeringsactiviteiten voor VTH-taken voor 2025. Met deze activiteiten kan worden voldaan aan de beleidsdoelstellingen van de VTH-beleidsnota 2023-2026. Het gaat om reguliere activiteiten en geprioriteerde activiteiten voor 2025. De meeste doelstellingen geven een wenselijk gewenst resultaat op 31 december 2025 aan. De doelstellingen moeten worden beperkt, omdat niet alle activiteiten binnen de periode kunnen worden afgerond.

In de praktijk worden veel doelstellingen naar een volgend jaar meegenomen, omdat de activiteiten nog niet binnen deze periode zijn afgerond.

3.2 Reguliere uitvoeringsactiviteiten

De reguliere uitvoeringsactiviteiten zijn onze dagelijkse activiteiten zoals hieronder beschreven.

Toezicht

Met toezicht kan zicht en grip worden gehouden op bouwwerken en de inrichting en het gebruik van de leefomgeving. Toezicht kan plaatsvinden naar aanleiding van signalen of incidenten, tijdens het bouwproces, in het kader van periodieke controles of projecten of naar aanleiding van meldingen of verzoeken om handhaving van inwoners. Het opvragen en verwerken van gereedmeldingen en het intrekken van niet gebruikte vergunningen behoort tot deze taken. Ook in 2025 worden zoveel mogelijk ‘oudere’ dossiers waarbij de bouw gereed is of niet wordt uitgevoerd afgerond.

Handhaving

Handhaving is het optreden op het moment dat een overtreding wordt geconstateerd. Dat kan zijn in het kader van het hiervoor genoemde toezicht, maar ook naar aanleiding van een melding of handhavingsverzoek. Of handhavend moet worden opgetreden hangt daarom af van de uitkomsten van het toezicht, in hoeverre inwoners of ondernemers zonder vergunning aan de slag gaan en of er meldingen of handhavingsverzoeken worden gedaan. Handhaven doen we volgens de VTH-Beleidsnota 2023-2026. Wij gaan professioneel met handhaving om, en lichten dat hieronder toe.

Werkwijze meldingen en verzoeken om handhaving

Voor de afhandeling van meldingen en verzoeken om handhaving bepaalt de prioritering als bedoeld in bijlage 2 de snelheid waarmee dit gebeurt. De toezichthouders bouwen nemen de klachten en verzoeken in behandeling. Ontvangen verzoeken worden direct beoordeeld, zodat kan worden vastgesteld of het om een klacht/melding gaat of een verzoek om handhaving. Ook de prioritering van een mogelijke overtreding is onderdeel van deze beoordeling. Als na deze eerste beoordeling een eerste controle nodig is, dan volgt een controle door de toezichthouder.

Alle verzoeken worden in ons zaaksysteem geregistreerd. Vervolgens zoeken we in een vroegtijdig stadium contact met de verzoeker om de zaak te bespreken, zodat daarna de juiste wettelijke procedure kan worden gevolgd. Dit voorkomt verkeerde procedures of afhandelingen en eventuele bezwaar- en beroepszaken. Daarnaast wordt een toezichthouder pas ingeschakeld als daadwerkelijk een controle moet worden uitgevoerd. Anonieme meldingen/klachten worden niet in behandeling genomen.

Vergunningverlening

De vergunningverlening is een primaire taak voor activiteiten in het fysieke domein. Ook het behandelen van meldingen over activiteiten waar geen omgevingsvergunning voor nodig is, maar waar wel regels voor gelden hoort hierbij. Het gaat in ieder geval om de volgende activiteiten:

• -

  het verlenen, weigeren, wijzigen of (gedeeltelijk) intrekken van een vergunning of ontheffing;

• -

  het behandelen van een melding;

• -

  het besluiten over maatwerkvoorschriften en gelijkwaardigheid;

• -

  het afgeven van (bindende) adviezen bij buitenplanse afwijkingen;

• -

  een besluit nemen of een milieueffectrapportage (MER of mer-beoordeling) nodig is.

3.3 Prioritair werken

De werkvoorraad voor de omgevingsvergunningactiviteiten is onderverdeeld in de directe werkzaamheden en overige werkzaamheden. Bij directe werkzaamheden gaat het om de primaire processen van vergunningverlening, toezicht en handhaving.

De overige werkzaamheden gaan over werkzaamheden zoals de spoedhandhavingsacties (incidenten), het opstellen van beleid, het verstrekken van informatie en het bijhouden van relevante rechtspraak. Ook het beantwoorden van onder andere raadsvragen, vragen van burgers, ondernemers, collega’s etc behoort tot de taken.

(Brand)onveilige kwesties gaan altijd voor en worden met passende maatregelen afgehandeld. Ook in 2025 leggen grote woningbouwprojecten (o.a. Alkmaars Kanaal en Grootschalige Gebiedsontwikkeling) weer beslag op ambtelijke capaciteit: zowel bij de plantoetsers, juristen als (BWT) toezichthouders. Deze projecten hebben om uiteenlopende redenen hoge prioriteit gekregen en zorgen er daarmee voor dat de reguliere werkzaamheden nog nadrukkelijker geprioriteerd moeten worden. Het ontvankelijkheidsoverleg, de intaketafel en de aangepaste werkprocessen moeten hieraan een positieve bijdrage leveren.

Naast de reguliere activiteiten zijn activiteiten met prioriteit voor 2025 opgenomen. Het gaat om activiteiten waar vanuit veiligheid en beleidsdoelstellingen prioriteit aan wordt gegeven.

3.4 Activiteiten met prioriteit voor 2025

In de onderstaande tabel staat hoe de activiteiten met prioriteit daadwerkelijk worden uitgevoerd, zodat aan de doelstellingen kan worden voldaan:

Projectmatig thematisch toezicht en handhaving

We pakken overtredingen voor categorieën met een middel/lage prioriteit overeenkomstig de VTH-beleidsnota niet meer direct op. We verzamelen deze per thema en wanneer een bepaalde hoeveelheid van deze overtredingen is geconstateerd, dan zetten we hier eventueel projectmatig op in.

Bij projectmatig toezicht en handhaving worden de toezicht- en handhavingsactiviteiten georganiseerd en uitgevoerd als projecten. Dit betekent dat er specifieke doelen, tijdlijnen en middelen worden vastgesteld om bepaalde handhavingsproblemen aan te pakken. Deze aanpak zorgt voor een gestructureerde en doelgerichte manier van handhaven, waardoor de effectiviteit en efficiëntie van de handhavingsinspanningen worden vergroot.

De werkwijze voor projectmatig thematisch toezicht en handhaving is als volgt. Afhankelijk van de aard en grootte van het project stellen we een projectgroep in die bestaat uit toezichthouders, juridisch medewerker(s), plantoetser(s) en eventueel medewerkers van andere units en externe organisaties, zoals politie, arbeidsinspectie, RIEC (Regionaal Informatie en Expertise Centrum), Belastingdienst, Vreemdelingenpolitie).

In 2025 bundelen we geringe overtredingen van vergelijkbare aard, zoals kleine bouwwerken of het handelen in strijd met de regels van het omgevingsplan van een beperkte omvang. Afhankelijk van het vooronderzoek bepalen we of deze overtredingen als klein project kunnen worden opgepakt. Dit project krijgt dan voor het volgende jaar prioriteit in het Uitvoeringsprogramma. Deze overtredingen vragen in het reguliere werkproces veel capaciteit en we verwachten dat een projectmatige aanpak efficiënter kan zijn.

Pilot toezicht Eilandspolder

De provincie Noord-Holland heeft ons eerder benaderd om op te treden tegen het recreatief gebruik van meerdere eilandjes in de Eilandspolder. De Eilandspolder is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland en is aangewezen als Natura 2000-gebied en weidevogelleefgebied. Er zijn signalen dat op ongeveer 70 eilandjes zonder omgevingsvergunning is gebouwd, of dat deze gronden in strijd met het omgevingsplan recreatief worden gebruikt.

De natuur- en agrarische doelstellingen van de Eilandspolder worden hierdoor gefrustreerd. Aan de hand van bureauonderzoek en enkele meldingen van gebruik in strijd met de regels van het omgevingsplan inventariseren we de omvang van dit gebruik. Afhankelijk van de uitkomsten van dit onderzoek wordt een aanpak gemaakt voor een vervolg met eventueel opstarten van handhavingsprocedures.

3.5 Nadere categorisering volgens landelijk toetsingsprotocol

In onze VTH-beleidsstukken is vastgelegd dat we volgens een bepaalde prioritering werken. Onder de wetgeving van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), wordt deze wijze van geprioriteerd werken voortgezet en wordt gebruik gemaakt van de Landelijke toetsmatrix uit bijlage 1 in combinatie met bijlage 3 voor de specifieke prioritering voor brandveiligheid.

Het uitgangspunt voor risicogericht werken is dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en het gebruik van een bouwwerk ligt bij de burger of ondernemer. Het college beziet of die verantwoordelijkheid (voldoende) wordt genomen en onderneemt alleen acties op basis van ingeschat risico en wettelijke voorschriften en spant als het ware een vangnet om de grootste risico’s te beperken. Kleinere risico’s worden, zoals dat landelijk is afgesproken, geaccepteerd.

Het maatschappelijk belang en de ingeschatte risico’s van een bepaald bouwwerk dat op een bepaalde wijze tot stand komt, bepalen de intensiteit van de gemeentelijke inzet.

De intensiteit van de toets aan het Besluit bouwwerken leefomgeving is bepaald in het werkniveau gekoppeld aan het soort bouwwerk. Kleine bouwwerken die onder de bouwwerken van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) vallen worden niet meer getoetst. Zeer grote projecten als stadions worden integraal getoetst.

Omdat we volgens de Landelijke toetsmatrix werken, kunnen we ook meer gericht gegevens (uitgangspunten of maatgevende onderdelen) opvragen. Deze gegevens worden vervolgens duidelijk in ons systeem geregistreerd. Deze gegevens worden beoordeeld en ook het toezicht daarna is hierop ingericht. Alle resultaten worden vastgelegd in ons systeem. Zo zijn deze gegevens en resultaten zowel tijdens het proces als daarna goed raadpleegbaar. Hiermee maken wij het onderscheid van de minst tot de meest risicovolle bouwwerken en prioriteren wij onze werkzaamheden.

Dit heeft invloed op onze werkprocessen voor planologie en bouwen met name bij de minst risicovolle bouwwerken. Onze focus ligt vooral op de meer risicovolle bouwwerken (niveau 3 en 4).

3.5.1. Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Vanaf 1 januari 2024 is, gelijk met de Omgevingswet ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. De wet geldt in eerste instantie alleen nog voor nieuwbouwprojecten in gevolgklasse 1. Dit zijn o.a. grondgebonden woningen, schuren, bedrijfspanden met kleine kantoren en fietsbruggen. Tot nu toe gaat het nog om een beperkt aantal bouwprojecten. Als de Wkb later ook geldt voor verbouwprojecten is, dan kan dit aantal verder toenemen.

De verantwoordelijkheid om aan de eisen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving te voldoen ligt voor bouwwerken uit Gevolgklasse 1 van de Wkb bij de bouwende partij. Voor projecten die hieronder vallen wordt de bouwtechnische toets en het toezicht op de bouwplaats gedaan door een private kwaliteitsborger. Het college heeft voor deze bouwwerken geen inhoudelijke rol bij de toetsing of aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan. Het college mag wel toetsen en toezicht houden, maar dit gebeurt alleen incidenteel en risicogestuurd.

Wij blijven wel verantwoordelijk voor de omgevingsplanactiviteit ruimtelijk bouwen (de toets aan het omgevingsplan en de redelijke eisen van welstand).

Als het bouwwerk gereed is en alles is goed gebouwd, dan geeft de kwaliteitsborger een verklaring af.

Als er tijdens de bouw of bij gereedkomen van het bouwwerk door de kwaliteitsborger wordt geconstateerd dat niet wordt voldaan aan de wettelijke eisen, dan moet de kwaliteitsborger dit bij het college melden. Het college kan dan afhankelijk van de ernst van de afwijking handhavend optreden.

In de VTH-Beleidsnota 2023-2026 is als beleidsdoelstelling opgenomen ‘het werken volgens de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen’. Er is vastgelegd dat we onder de Wkb volgens een bepaalde prioritering werken. Uitgangspunt hierbij is dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en het gebruik van een bouwwerk bij de burger of ondernemer ligt.

De gemeente beoordeelt of die verantwoordelijkheid voldoende wordt genomen en onderneemt actie op basis van ingeschat risico en wettelijke voorschriften om daarmee de grootste risico’s te beperken.

Om uitvoering te geven aan deze risicogerichte werkwijze zijn werkniveaus voor de Wkb opgesteld.

Onderstaande tabel maakt inzichtelijk dat we de capaciteit inzetten op die onderdelen die het meest risicovol worden gevonden en dus prioriteit moeten krijgen. Waar de risico’s het hoogst zijn wordt intensiever toezicht gehouden, daar waar de risico’s minder of laag zijn, wordt minder intensief toezicht gehouden. Belangrijke zaken, zoals constructieve en brandveiligheid maar ook gezondheid krijgen daarom meer (en sneller) aandacht en minder risicovolle zaken krijgen minder (snel) aandacht.

Toelichting werkniveaus

4.1 Inleiding

In dit hoofdstuk geven we aan hoe we de uitvoering zoals in het vorige hoofdstuk beschreven met de juiste kwaliteit kunnen realiseren.

4.2 Kwaliteitscriteria

Voor Alkmaar geldt een verordening Uitvoering en Handhaving Omgevingsrecht. Deze verordening is op 15 december 2022 door de raad vastgesteld. In deze verordening is vastgelegd dat wij ons voor het uitbesteden van taken aan de Kwaliteitscriteria houden. Dit is een kwaliteitsrichtlijn voor de uitvoering van de vergunningverlening en toezicht en handhaving.

Voor de directe VTH-taken is bepaald dat de gemeente een eigen kwaliteitsniveau op het gebied van kennis, kunde en capaciteit voor kwaliteit en inzet van de medewerkers vaststelt. Er is onderzocht of de gemeente voldoet aan de Kwaliteitscriteria. De gemeente heeft een plan laten opstellen waarin wordt aangegeven hoe de gemeente dit plan volgt en wanneer de gemeente gemotiveerd afwijkt.

4.3 Personeelsformatie

De unitmanager Leefgebied is ambtelijk eindverantwoordelijk voor de uitvoering van de taken. Voor het managen van de ontwikkeling van de unit Leefgebied krijgt de unitmanager ook in 2025 ondersteuning door coördinatoren. Deze coördinatoren zorgen voor een goede taakverdeling, bezetting en onderlinge samenwerking tussen medewerkers en andere teams en units.

Een bestuursrapportage (Burap) is een planning- en controlrapport dat de voortgang en prognose laat zien van de programmabegroting. De programmabegroting, en voor zover nodig bijgesteld in de Burap, borgt jaarlijks de financiële en personele middelen die nodig zijn om de VTH-gerelateerde taken uit te voeren.

Om de VTH-taken uit te kunnen voeren en de beleidsdoelen te kunnen realiseren, zijn financiële en personele middelen nodig. Dit benodigd budget is geborgd binnen de programmabegroting en voor zover dit niet volstaat worden in de Burap extra middelen opgenomen. Hiermee zijn er voldoende personele en financiële middelen om de VTH-taken geprioriteerd te kunnen uitvoeren.

4.4 Bereikbaarheid buiten kantooruren

Bij calamiteiten bellen inwoners allereerst de politie op het algemeen nummer (0900-8844). Dit nummer staat vermeld op de website van de gemeente. De politie neemt contact op met de Expert/Officier gemeente bij de Veiligheidsregio. De unit Leefgebied, team toezichthouders werkt met een piketdienst bij calamiteiten (zoals constructief of asbestbrand) en wordt ingeschakeld als dit noodzakelijk is.

Voor 2025 wordt het Uitvoeringsprogramma VTH vastgesteld, een uitwerking van de beleids- en uitvoeringsnota VTH 2023-2026. Dit Uitvoeringsprogramma wordt bekend gemaakt aan de gemeenteraad. Naast het opstellen van het verplichte jaarverslag, volgt ook een beleidsevaluatie. Hierbij beoordelen we ten minste of:

• •

  De voorgenomen (operationele) activiteiten uit het Uitvoeringsprogramma zijn uitgevoerd;

• •

  de uitvoering van deze activiteiten uit het Uitvoeringsprogramma hebben bijgedragen aan de voortgang van de beleidsdoelstellingen uit de beleids- en uitvoeringsnota VTH;

• •

  de beleids- en uitvoeringsnota VTH aangepast moet worden naar aanleiding van de evaluatie.

De evaluatie van het beleid wordt periodiek uitgevoerd en in ieder geval na afloop van de beleidsperiode. Dit wordt vastgelegd in een evaluatieverslag (eventueel opgenomen in het jaarverslag VTH). In dit verslag worden verbeterpunten en maatregelen omschreven, waarna eventuele stukken hierop worden aangepast.

Door het monitoren van de resultaten en voortgang van de uitvoering van het beleid en uitvoeringsprogramma houden we zicht op het bereiken van onze doelen. De monitoringsresultaten worden in het jaarverslag opgenomen. De resultaten worden vervolgens weer gebruikt voor bijsturing van de operationele cyclus en voor input op de beleidsevaluatie.

Door inwerkingtreding van de Omgevingswet en Wkb is het noodzakelijk dat het nieuwe werkproces met daaraan gekoppelde activiteiten goed tussentijds worden gemonitord en waar nodig aangepast. Dit wordt meegenomen in de volgende VTH-beleidsstukken.

Big-8 cyclus Alkmaar