Beleidsplan 2025-2029 Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving

In dit Beleidsplan Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving 2025-2029 (hierna: VTH-beleidsplan) beschrijven we ons VTH-beleid voor de wetten waarvoor wij bevoegd gezag zijn. Dit zijn wetten in het ruimtelijke domein ter bescherming van onze leefomgeving, zoals de Omgevingswet, het Besluit activiteiten leefomgeving en de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Met ons VTH-beleid dragen wij bij aan een duurzame, veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Initiatiefnemers willen graag hun initiatieven en ideeën kunnen realiseren, terwijl omwonenden en andere belanghebbenden willen dat hun belangen worden beschermd. Hiervoor zijn vergunningverlening, toezicht en handhaving voor ons in relatie tot onze inwoners en bedrijven belangrijke instrumenten.

We zijn in dit VTH-beleidsplan transparant over wat we doen, waarom we het doen, welke keuzes we maken bij het uitvoeren van onze VTH-taken. Het beleidsplan en ons werk hebben we ingericht volgens de beleidscyclus ‘Big 8’ (zie Afbeelding 1).

De beleidscyclus: ‘BIG 8’

In het omgevingsrecht is van belang dat verschillende overheden en uitvoeringsdiensten met elkaar samenwerken en dus op een vergelijkbare wijze hun werk voorbereiden. Om die reden heeft de rijksoverheid de systematiek van de “Big 8” geïntroduceerd. Het wettelijk kader hiervoor staat in de artikelen 13.5 t/m 13.11 Omgevingsbesluit.

De hoofdstukken in de bovenste kring bevatten de -bestuurlijk vastgelegde- prioriteiten en maatschappelijke doelen van beleid en de strategie om die doelen te bereiken. De zgn. beleidsvormende (strategische) cyclus. Hier worden de kaders geformuleerd voor het VTH-uitvoeringsprogramma.

De hoofdstukken in de onderste kring zijn uitvoeringsgericht, de zgn. uitvoerende (operationele) cyclus. Zo zijn er processen, procedures, werkafspraken gemaakt om het werk te organiseren en de uitvoering gebeurt overeenkomstig.

Op het snijvlak van beleid en uitvoering ligt het VTH-uitvoeringsprogramma. Dit is een jaarwerkplan voor VTH met resultaten die we dat jaar willen bereiken en welke prestatie-indicatoren we daarvoor gebruiken. Deels gebeurt deze uitvoering door ons team VTH en deels door de Omgevingsdienst IJsselland die voor ons de milieutaken uitvoert. De voortgang van het Uitvoeringsprogramma wordt gemonitord. Zo nodig wordt bijgestuurd, bijvoorbeeld door inzet van extra middelen om de uitvoering van onze taken en de kwaliteit te kunnen waarborgen.

Na afloop van het jaar wordt door ons en de omgevingsdienst IJsselland een verantwoording gemaakt die ook dient als beleidsevaluatie. Afwijkingen van het beleid of het Uitvoeringsprogramma door bijvoorbeeld beleidswijzigingen of tussentijdse wetswijzigingen worden daarin toegelicht. De leerpunten verwerken we vervolgens in doelen, prioriteiten, werkwijzen, procedures en/of het uitvoeringsprogramma voor het nieuwe jaar.

In Afbeelding 1 staat bij elk hoofdstuk een icoon. Deze iconen komen in dit beleidsplan bij het bijbehorend hoofdstuk terug. In die hoofdstukken staan naast het icoon in de inleidende tekst enkele dikgedrukte woorden. Dit zijn de onderdelen van de BIG8-cyclus.

Voor de VTH-prioriteiten en doelen voor de komende beleidsperiode beschrijven we in dit hoofdstuk de ontwikkelingen in het ruimtelijke domein die op ons afkomen. We beschrijven welke maatschappelijke, bestuurlijke, wettelijke en juridische ontwikkelingen van invloed kunnen zijn op de VTH-werkzaamheden (strategisch beleidskader). Welke resultaten we met deze ontwikkelingen willen bereiken geven we jaarlijks aan in het VTH-uitvoeringsprogramma.

We willen in Zwartewaterland een prettige woon- en leefomgeving houden. VTH is één van de instrumenten voor het realiseren van de in dit hoofdstuk genoemde ambities en ontwikkelingen:

• •

  met het verlenen van vergunningen beoordelen we of voorgenomen activiteiten mogelijk zijn en onder welke voorwaarden

• •

  met het houden van toezicht:

  • a.

    sporen we illegaliteiten op. Wat belangrijk is want illegaliteiten zijn niet aan de vergunningentoets onderworpen en kunnen daarom een grote negatieve impact hebben op de fysieke leefomgeving

  • b.

    controleren we op vergunningsvoorschriften; met handhavend optreden dwingen we herstel van de geschonden normen af.

1.1 Maatschappelijke ontwikkelingen

Er spelen maatschappelijke grote opgaven voor gemeenten zoals de energietransitie, bodemdaling, de woningbouwopgave, bereikbaarheid, landbouwvraagstukken en het realiseren van een concurrerende en circulaire economie. Ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de leefbaarheid, waarbij het zaak blijft om te letten op een evenwichtige verdeling van de lasten. De Omgevingswet vraagt van gemeenten om een samenhangende aanpak te ontwikkelen om hiermee aan de slag te gaan. Waarbij ook verbinding gelegd moet worden met opgaven in het sociaal domein. Een samenhangende aanpak is logisch en noodzakelijk.

In de Omgevingsvisie Zwartewaterland hebben wij per thema beschreven welke (maatschappelijke) opgaven in onze gemeente spelen, welke kansen er zijn en hoe we ons als gemeente verder willen ontwikkelen. Voorbeelden van thema’s zijn economie (ondernemen), klimaat, veiligheid, en recreatie en toerisme. Voor alle thema’s zijn onderstaande ambities uit de Omgevingsvisie (https://www.zwartewaterland.nl/omgevingsvisie) het uitgangspunt:

• -

  samenwerkend Zwartewaterland bereikt meer

• -

  een uitnodigende leefomgeving om te bewegen, ontmoeten en verblijven

• -

  nieuwe energie en klimaatadaptatie krijgen de ruimte

• -

  een toekomstbestendige en bereikbare woon- en werkomgeving

• -

  beleef de mix van cultuur en ondernemen in Zwartewaterland

• -

  ons buitengebied is klaar voor de toekomst

Op de kaart in de Omgevingsvisie zijn de drie grote kernen Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis onderverdeeld in een aantal gebieden: het centrum, woongebied en bedrijventerrein https://www.zwartewaterland.nl/omgevingsvisie-op-de-kaart).

1.2 Bestuurlijke ontwikkelingen - Coalitieakkoord 2022-2026

Aanvullend op deze maatschappelijke ontwikkelingen zijn er bestuurlijke ontwikkelingen/uitgangspunten opgenomen in het coalitieakkoord die van invloed zijn op de uitvoering van de VTH-taken:

• •

  In onze aanpak versterken we het principe ‘integraal en gebiedsgericht werken’ en daarmee het integraal afwegen van belangen. Binnen deze processen spelen onze inwoners een onmisbare rol.

• •

  We werken toe naar één integraal gebiedsdekkend omgevingsplan. Per 1 januari 2024 beschikken we over een tijdelijk Omgevingsplan waarin de regels uit alle oude bestemmingsplannen zijn opgenomen en geharmoniseerd. Tot 2027 zetten we in fasen dit tijdelijke Omgevingsplan met alle oude bestemmingsplanregels om naar het definitieve omgevingsplan.

• •

  Via het Integraal Huisvestingsplan dragen we als gemeente bij aan het duurzaam maken van de schoolgebouwen voor de toekomst. Waar mogelijk voegen we andere functies toe (zoals bijvoorbeeld dagopvang voor ouderen).

• •

  Duurzame woningvoorraad en leefomgeving. Klimaatadaptatie.

• •

  We toetsen principeverzoeken voor nieuwe huisvesting arbeidsmigranten aan de opgestelde beleidsregels. Op basis van het huidige coalitieakkoord en de omgevingsvisie

1.3 Beleidsontwikkelingen en -kaders

In onze gemeente liggen de doelen en kaders met betrekking tot de VTH-taken bouw, ruimtelijke ontwikkeling en milieu vast in de volgende beleidsstukken:

In dit beleidsplan is geen probleem- en omgevingsanalyse opgenomen. Jaarlijks bepalen we op basis van de dan actuele situatie in overleg met de beleidsteams welke ontwikkelingen inzet vragen van team VTH om de maatschappelijke, bestuurlijke en beleidsdoelen te kunnen behalen. Voor deze ontwikkelingen nemen we in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma op welke doelen we in dat jaar willen bereiken en welke prestatie-indicatoren we daarvoor gebruiken. Na afloop van het uitvoeringsjaar rapporteren we in de jaarrapportage (zie ook hoofdstuk 6) of en hoe de doelen zijn bereikt.

1.4 Juridische ontwikkelingen

In het stikstofdomein zien we dat de jurisprudentie regelmatig aanleiding geeft tot aanpassing van werkprocessen. Een voorbeeld: vanwege jurisprudentie van de Raad van State en een uitspraak van het Europese Hof moeten steeds meer procedures opengesteld worden voor uitgebreide inspraak. Dat verlengt de doorlooptijden. En ook door uitgebreidere mogelijkheden voor bezwaar en beroep kan het afgeven van een definitieve beschikking langer duren.

1.5 Wettelijke ontwikkelingen

Per 1 januari 2024 is de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. Het stelsel van deze wet kent drie gevolgklassen en treedt gefaseerd in werking. Vanaf 1 januari 2024 is kwaliteitsborging verplicht voor bouwwerken in gevolgklasse 1 nieuwbouw. Vanaf 1 juli 2025 volgt mogelijk ook de verplichte kwaliteitsborging voor gevolgklasse 1 verbouw. Voor de gevolgklassen 2 en 3 geldt vooralsnog de vergunningplicht. Na 5 jaar werken met gevolgklasse 1-bouwwerken evalueert het Rijk de Wkb en besluit dan ook of de wet uitgebreid wordt met bouwwerken die nu onder gevolgklasse 2 en 3 vallen.

Onze rol en taken zijn door de Wkb gewijzigd. In de Beleidsregels Wet kwaliteitsborging (bijlage 1) staat hoe wij onze nieuwe wettelijke taken uitvoeren voor bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1 nieuwbouw. Wordt de kwaliteitsborging per 1 juli 2025 verplicht voor de verbouwplannen dan verruimen we de beleidsregels voor de categorie bouwwerken.

Bij het jaarlijks prioriteren van de ontwikkelingen in hoofdstuk 1 en de keuzes in hoofdstuk 3 bepalen we welke kernwaarden voor de VTH-uitvoering om specifieke aandacht of actie vragen. We bepalen dan ook de strategie hoe we de VTH-taken in deze beleidsperiode organiseren. Met onze VTH- werkwijze sluiten we aan bij het identiteitsbewijs en de kernwaarden (strategisch kader) in dit hoofdstuk. Hiermee geven we uitvoering aan de Verordening uitvoering en handhaving (omgevingsrecht) Zwartewaterland en geven we richting aan de uitvoeringsprogramma (UVP) in de komende beleidsperiode.

In 2016 heeft de gemeenteraad de Verordening VTH-kwaliteit vastgesteld. Vanwege de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 2024 is op 9 maart 2023 een nieuwe ‘Verordening uitvoering en handhaving (omgevingsrecht) Zwartewaterland’ vastgesteld. In de verordening staat dat we kwaliteitsdoelen moeten vaststellen voor:

• •

  Dienstverlening: hoe gaan wij als organisatie in service en communicatie om met o.a. aanvragen, verzoeken om handhaving, klachten

• •

  Uitvoeringskwaliteit van diensten en producten: hoe is de inhoudelijke kwaliteit van onze producten geborgd; voeren wij onze taken uit zoals beschreven in de wet en in onze beleidskaders

• •

  Financiën: hoe is de inzet van onze middelen (mensen en financiën) bepaald in relatie tot de gewenste kwaliteit van de geleverde diensten/producten

In het kader van de ontwikkeling van onze organisatie hebben we een identiteitsbewijs (paragraaf 2.1) en kernwaarden (paragraaf 2.2) vastgesteld.

2.1 Identiteitsbewijs gemeente Zwartewaterland: onze missie

We zijn een organisatie die een sterk verbonden en gezonde samenleving bevordert. Daarbij hebben we aandacht voor inwoners die niet op eigen kracht mee kunnen komen. We behouden het goede in onze gemeente en nemen regie in wat beter kan. We zijn dienstbaar, betrouwbaar en deskundig. We versterken de verbinding met de samenleving, werken zorgvuldig en eenvoudig en stellen altijd de menselijke maat voorop. We staan dicht bij de samenleving, zijn voorspelbaar, doen wat we zeggen en zijn achteraf te controleren. Wij maken keuzes en dragen deze op een heldere manier uit. We bieden de basis maar geven de samenleving de ruimte daarin wat extra’s te doen, we benutten de kracht in de samenleving en zijn gericht op samenwerking. Daarbij durven wij de verantwoordelijkheden in de samenleving neer te leggen. We pakken aan, zijn zelfstandig maar voeren activiteiten op het gewenste niveau uit: lokaal waar het kan, regionaal waar nodig.

2.2 Kernwaarden: onze visie

Deze missie willen we bereiken mede door een daarbij passende vergunningverlening, toezicht en handhaving. Onze VTH-taken bestaan voornamelijk uit het uitvoeren van landelijke wet- en regelgeving, de gemeentelijke omgevingsvisie, het omgevingsplan en gemeentelijk beleid. De wettelijke procedurele kwaliteitseisen vormen een minimaal kader voor het uitvoeren van onze taken. In hoofdstuk 4 gaan we hier verder op in. Het identiteitsbewijs is leidend bij de uitvoering van onze taken en we werken daarbij vanuit de volgende 5 kernwaarden:

Afbeelding 2 Kernwaarden gemeente Zwartewaterland

Dienstbaarheid

Het perspectief van waaruit we ons werk doen zijn onze inwoners, ondernemers en bezoekers, als zowel individu als collectief. Vanuit team VTH ligt er een focus op proactiviteit, klantgerichtheid, 1-loket-functie waarbij kwaliteit voor snelheid gaat. Belangrijk hierbij zijn eenvoud, voorspelbaarheid, grenzen stellen, zorgvuldig zijn en doen wat je zegt.

Menselijke maat

Dit impliceert handelen vanuit vertrouwen en het zoeken naar flexibiliteit binnen juridische grenzen. We zetten de mens centraal, tonen interesse voor de persoon achter de vraag, voeren de dialoog en luisteren goed.

Uitgangspunt is: we werken vanuit de bedoeling van de regels. Daarbij zijn we duidelijk over wat wel en niet kan.

Kwaliteit

We werken zorgvuldig en begrijpelijk. Onze informatievoorziening is helder en eenduidig. We gaan uit van en vertrouwen op de deskundigheid van medewerkers, zij zijn eigenaar van en verantwoordelijk voor hun bijdrage. Onze visie op kwaliteit in de uitvoering van VTH is daarnaast:

• •

  integrale samenwerking en dan met name het intensiveren van de samenhang tussen beleid en uitvoering. We maken keuzes waarbij we een brede afweging maken op basis van alle informatie en argumentatie en waarbij ieder verantwoordelijk is voor zowel zijn deel als van het geheel.

• •

  we willen de BIG8-cyclus nog beter borgen in onze organisatie. Voor een goede doorwerking van gemeentelijk beleid naar de VTH-uitvoering zal VTH een nadrukkelijkere rol moeten innemen bij beleidsvorming van nieuw beleid en bij de monitoring en evaluatie van bestaand beleid. Dit vraagt capaciteit van de VTH-medewerkers.

• •

  de VTH-uitvoering is gericht op verlaging van risico’s: we zetten onze VTH-capaciteit risico-gestuurd in.

• •

  kwaliteit is ook dat we handhavend optreden waar dat nodig is. Ons belang is bescherming van mens, leefomgeving en natuur. En ook de kwaliteit van de doelen die we met ons beleid willen bereiken is een belang.

Oog en oor voor iedere stem

We zijn proactief, organiseren betrokkenheid en hebben onze informatievoorziening op orde. Het waarborgen van transparantie, eerlijkheid, correctheid en het erkennen van de waarde van inbreng van inwoners zijn voor ons essentiële elementen.

Sterke (integrale) samenwerking

We sturen vanuit organisatieniveau op de doelstellingen van het bestuur en de organisatie. Dit kent een vertaling in de eenheden. De basis voor die sturing komt uit de eenheden: zij delen de informatie, ervaringen en signalen uit de praktijk en samenleving. Vanuit het besef dat we het niet alleen kunnen als kleinschalige zelfstandige gemeente, pakken we de regie in samenwerken en het aangaan van relaties. We dragen bij vanuit onze kracht, die zit in kleinschaligheid en onze identiteit.

Bij de uitvoering van onze taken werken we kerngericht en we zijn voor inwoners en ondernemers makkelijk toegankelijk. Wij organiseren de begeleiding van meervoudige vragen door de organisatie heen en als het nodig is daarbuiten. Daarbij zijn wij voor onze ketenpartners een betrouwbare partner.

2.3 Regionale doelstellingen

Onze kernwaarden (visie) stemmen overeen met de regionale doelstellingen die we als partners (gemeenten, provincie en regionale uitvoeringsdienst) in de regio IJsselland hebben vastgesteld:

• •

  we zijn deskundig, dienstverlenend en leveren een goede kwaliteit

• •

  we zijn modern en innovatief

• •

  we zijn duidelijk over wat wel en niet kan

• •

  de uitvoering is gericht op verlaging van risico’s: we zetten onze beperkte capaciteit risico gestuurd in

• •

  we treden handhavend op waar nodig

• •

  voor ketenpartners zijn we een betrouwbare partner

2.4 VTH-doelen in de Omgevingswet

Het motto van de Omgevingswet is: ‘ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit’. Een belangrijke rol is weggelegd voor ‘omgevingswaarden’. Dat zijn waarden voor de kwaliteit van de leefomgeving. Omgevingswaarden werken niet rechtstreeks door in besluiten die wij nemen, maar ze moeten wel een rol spelen in de belangenafweging bij besluiten.

De wet stelt de volgende maatschappelijke doelen

Ons identiteitsbewijs en onze kernwaarden, waaraan wij waarde hechten, sluiten aan op de maatschappelijke doelen van de Omgevingswet en zijn verankerd in de Omgevingsvisie (https://www.zwartewaterland.nl/omgevingsvisie-op-de-kaart).

2.5 VTH-bijdrage aan de bestuurlijke en beleidsdoelen

Wij maken in de uitvoering gebruik van de instrumenten vooroverleg, vergunningverlening, toezicht en handhaving. In deze paragraaf staat hoe we met onze VTH-taken bijdragen aan het realiseren van de volgende ontwikkelingen, bestuurlijke en beleidsdoelen genoemd in hoofdstuk 1:

• 1.

  Duurzame woningbouw/woningvoorraad

  Bij vergunningverlening en toezicht op de bouw toetsen wij aan de eisen die van toepassing zijn op duurzame woningbouw en materiaalgebruik. Ook landelijk heeft terugdringen van energiegebruik prioriteit bij zowel woningbouw als bij publieksgebouwen (w.o. scholen), kantoren en industrie.

• 2.

  (Pré)mantelzorgwoningen

  Wij hebben beleid om zowel binnen de bebouwde kom als in het buitengebied vertrouwde zorg in de eigen omgeving mogelijk te maken. Met deze beleidskaders kunnen de vergunningverleners van team VTH, als eerste aanspreekpunt voor bouwplannen, samen met inwoners die een (pré)mantelzorgwoning willen plaatsen verkennen of hun bouwwens kansrijk is.

• 3.

  Integraal en gebiedsgericht werken

  Doel met integraal en gebiedsgericht werken is het integraal afwegen van belangen. In dat proces moeten inwoners een plek krijgen (participatie). Met het oog op de Omgevingswet hebben wij hiervoor een aanpak geschreven. In bijlage 2 staat de werkwijze hoe deze zogenaamde intaketafel/omgevingstafel werkt en waar op welk moment in het proces de inwoner een rol heeft. Voor de inwoners is met deze werkwijze snel duidelijk of een bouwplan, ruimtelijke ontwikkeling kans van slagen heeft of wellicht aangepaste vorm.

• 4.

  Vroegtijdige participatie

  Vroegtijdige participatie vinden we belangrijk. Hierbij maken we gebruik van onze participatievisie en -beleid.

• 5.

  Monumenten

  Doel is het behoud van cultuurhistorische waarden: historische landschappen, gebouwen etc. Met vergunningverlening, toezicht en handhaving wordt toegezien op de uitvoering van (bouw)aanpassingen van monumenten zowel in- als extern. We zien erop toe dat er bij monumenten niet zonder vergunning gebouwd wordt. Vergunningen en initiatieven toetsen we aan de oplegnotitie bij de welstandsnota met energiebesparende maatregelen in het beschermde stadsgezicht Hasselt.

• 6.

  Huisvesting arbeidsmigranten

  Team VTH toetst principeverzoeken en aanvragen omgevingsvergunning voor nieuwe huisvesting arbeidsmigranten aan de opgestelde beleidsregels. Vanuit de toezichthoudende taak zien we erop toe dat de huisvesting voldoet aan de beleidsregels.

• 7.

  Extra woning in het buitengebied

  Verzoeken om inwoning, tweede bedrijfswoning toetsen wij aan de afwegingskaders in de hiervoor opgestelde beleidsregels.

• 8.

  Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

  De Beleidsregels Wkb evalueren we in het tweede kwartaal van 2025. Daarbij brengen we ook de effecten van de wet voor de personele capaciteit en begroting in kaart. De beleidsregels kunnen worden uitgebreid als het Rijk besluit dat de verbouwplannen per 1 juli 2025 ook onder de Wkb vallen.

• 9.

  Monitoringsgegevens IJVI / stuurinfo

  De processen en procedures in IJVI zijn aangepast aan de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging. Om de informatie voor ons jaarlijkse Evaluatie&Rapportage beter te kunnen meten, onderzoeken we hoe we deze stuurinformatie via eenvoudige rapportages uit IJVI kunnen halen.

• 10.

  Bescherming leefomgeving

  Binnen Zwartewaterland hebben we in onze omgevingsvisie en daaruit volgend beleid veel aandacht voor de bescherming van de kwaliteiten van onze leefomgeving. Deze kwaliteiten bestaan o.a. uit prettig woon- en leefmilieu, recreatieve mogelijkheden, cultuurhistorische waarden en waardevolle landschap typologieën en kenmerken. Met vergunningverlening toetsen we aan deze waarden.

• 11.

  Opleidingsplan

  Als onderdeel van de kwaliteitsdoelen van de Verordening uitvoering en handhaving (omgevingsrecht) Zwartewaterland stellen we een opleidingsplan op. Daarmee borgen we dat onze medewerkers aan de kwaliteitscriteria 3.0 voldoen.

2.6 Borging kernwaarden en doelen

Jaarlijks nemen wij in het VTH-uitvoeringsprogramma op:

• -

  aan welke kernwaarden uit paragraaf 2.2. we dat jaar extra tijd geven

• -

  hoeveel uren we besteden aan de in paragraaf 2.5. genoemde doelen.

De activiteiten nemen we over in een bijlage bij het VTH-uitvoeringsprogramma: ‘Monitoringstool doelstellingen en acties gemeente Zwartewaterland’ (zie format in bijlage 4). Voor de uitvoering ervan stellen we een realistische planning vast en benoemen de medewerker die hiervoor de verantwoordelijk op zich neemt. Ook maken we in deze bijlage jaarlijks zichtbaar voor welke taken we extra inzet nodig hebben. Op deze wijze borgen wij de uitvoering van de kernwaarden en de doelen en maken ze concreet en haalbaar.

In dit hoofdstuk beschrijven we hoe de risicoanalyse is opgesteld en hoe de prioritering in het werk wordt aangebracht. Op basis van de risicoanalyse en prioritering geven wij vorm aan onze werkwijze voor de VTH-taken. Daarbij laten we zien wat de top 3 (bouw) en top 2 (milieu) activiteiten voor de komende beleidsperiode op het gebied van de Omgevingswet zijn. In het uitvoeringsprogramma maken we de koppeling tussen de risicoanalyse en prioritering en de beschikbare en benodigde middelen.

Alle VTH-taken hebben een doel, maar niet elk doel is van even groot belang. Op basis van een risicoanalyse hebben wij daarom prioriteiten en een niveau van toetsing en toezicht vastgesteld voor de taken die wijzelf uitvoeren. Bij die prioritering hebben we de ontwikkelingen in hoofdstuk 1 meegewogen.

Om onze medewerkers zo effectief mogelijk in te zetten, hebben we bepaald welke activiteiten binnen onze gemeente prioriteit hebben en welke minder. Deze afweging hebben we gemaakt door gebruik te maken van de risicomethodiek van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CVV). Deze methodiek is zo gebouwd dat het de mogelijkheid biedt om op basis van een risico-inschatting te prioriteren op die onderdelen waar we onze aandacht moet leggen en waar we dus onze medewerkers op moeten inzetten. Deze risico-inschatting is door de deskundigen van team VTH gemaakt en bestuurlijk besproken. Voor de risicoscore is gekeken naar de beoordelingscriteria veiligheid, gezondheid, schade, natuurwaarden, cultuurhistorische waarden, hinder en overlast, omgevingswaarden, recreatieve waarden, bestuurlijke prioriteit en slecht naleefgedrag.

De inzet op activiteiten met een lage prioriteit is minder dan op activiteiten met een hoge prioriteit. Denk hierbij aan de diepgang van toetsing van een vergunningaanvraag of een toezichtmoment, de bezoekfrequentie van toezicht.

Bij handhavingsverzoeken moeten wij voldoen aan wettelijke vereisten.

Daarnaast is deze risico-afweging en prioritering ook niet van toepassing op de uitvoering van de Wet kwaliteitsborging door kwaliteitsborgers. Voor de uitvoering door deze private partijen zijn de door ons vastgestelde Beleidsregels Wkb (bijlage 1) van toepassing.

3.1 Risicoanalyse en prioritering

Voor alle activiteiten die in het kader van de Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging door team VTH worden uitgevoerd is een risico-inschatting gemaakt. Dit risico is bepaald volgens de methodiek van het CCV die we ook in ons Beleidsplan VTH 2018-2023 hebben gebruikt. De uitgangspunten voor de risico-afwegingen binnen onze gemeente zijn daarmee voor ons een stabiele factor bij de prioritering van onze VTH-taken.

In 2023 hebben we een nieuwe risicoanalyse vastgesteld voor de gemeentelijke VTH-taken. Deze analyse en de uitleg bij de methodiek van het CCV zijn als bijlage 5 bijgevoegd.

Voor de milieuactiviteiten heeft de Omgevingsdienst IJsselland het VTH-beleid Omgevingsdienst IJsselland opgesteld (zie bijlage 8). Onderdeel van het beleid is een risicoprioriteringsinstrument (RPI). Het kan zijn dat een bedrijf laag geprioriteerd is voor de controlefrequentie. Komen echter vaak klachten binnen over een bedrijf dan komt dit bedrijf hoger in de RPI en daarmee eerder in aanmerking voor controle, bijvoorbeeld de Asfaltcentrale in Hasselt.

3.2 Prioritering bouwtechnische toets vergunningen

In het Besluit bouwwerken leefomgeving staan de technische eisen waaraan bouwwerken moeten voldoen. Onder verantwoordelijkheid van de Vereniging BWT is een landelijk toetsprotocol ontwikkeld waarin een minimaal acceptabel toetsniveau is vastgesteld. Met dit instrument kunnen gemeenten per bouwwerktype én op basis van risico’s die men voorziet bepalen met welke diepgang zij het bouwwerk toetsen aan het Bouwbesluit. Dat betekent dat niet alle bouwwerken 100% hoeven te worden getoetst en het accent kan worden gelegd op die bouwwerken waar de risico’s als groter zijn beoordeeld.

Het protocol onderscheidt 4 niveaus van diepgang van toetsing van globaal tot gedetailleerd en aanvullend daarop de steekproef. Hierbij sluiten wij aan bij de landelijke toetsmatrix voor de vergunningverlening en het Integraal Toezichtprotocol (ITP) voor toezicht en handhaving.

Voor de wettelijke bouwen en RO-taken die wij als gemeente uitvoeren hebben wij de risico’s vertaald naar prioriteiten voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Wij leggen het accent bij Bbl-eisen die beslist gecontroleerd moeten worden en waaraan wij geen concessies willen doen of waar we juist een accent willen leggen vanuit beleidsdoelen die we wensen te behalen. Die accenten zijn:

• •

  constructieve veiligheid en brandveiligheid

• •

  duurzaamheid/energie

• •

  gebouwen met een monumentenstatus/in een beschermd stadsgezicht

In onderstaande tabel is het toetsingsniveau aangegeven van de meest voorkomende typen bouwwerken in Zwartewaterland in combinatie met de aspecten uit het Bbl. De matrix draagt bij aan een verdere professionalisering van onze VTH-organisatie en aan het werken aan onze beleidsambities. De toets- en toezichtsniveaus hebben wij vastgelegd in checklisten (bijlage 5). De prioritering in de tabel is niet van toepassing op de Wkb.

*) toetsniveau voor brandveiligheid ligt ten aanzien van vluchtwegen op 4

Constructieberekeningen

De beoordeling van ingediende constructieberekeningen zetten we uit bij een extern advies- en ingenieursbureau. Dat doen we met name voor complexe bouwwerken die onder gevolgklasse 2 of hoger vallen. Denk hierbij aan (grote) publieksgebouwen, zoals een hotel, woongebouwen, onderwijsgebouwen en industrie.

In dit hoofdstuk beschrijven we op hoofdlijnen de uitvoering van onze VTH-taken die zijn uitgeschreven in uitvoerings- en handhavingsstrategieën (operationeel kader). De grondslag ligt in hoofdstuk 18 van de Omgevingswet. In hoofdstuk 13 van het Omgevingsbesluit staat onder andere dat bevoegd gezagen strategieën moeten vaststellen voor VTH. In bijlage 6 zijn de VTH-strategieën uitgewerkt.

De VTH-uitvoeringsstrategieën hebben wij samen met de overige gemeenten in IJsselland opgesteld en zijn opgenomen in het gezamenlijke VTH-beleid IJsselland. Deze strategieën zijn van toepassing op de VTH-taken die wij zelf uitvoeren en op de VTH-milieutaken die de Omgevingsdienst IJsselland voor ons uitvoert. De wettelijke plicht voor het vaststellen van VTH-strategieën geldt niet voor de private partijen die de Wkb uitvoeren.

De VTH-uitvoeringsstrategieën beschrijven onze manier van werken op hoofdlijnen. De strategieën zijn de basis voor de processen en werkwijzen die we hebben vastgelegd in IJVI. IJVI is het systeem waarin we onder andere de voortgang van aanvragen omgevingsvergunning en toezichtstaken kunnen bewaken.

In onderstaande Afbeelding 3 hebben we de samenhang tussen de strategieën weergegeven. In dit hoofdstuk vertellen we kort iets over de VTH-uitvoeringsstrategieën. De volledige strategieën staan in het gezamenlijke VTH-beleid IJsselland (bijlage 6).

Vergunningenstrategie

Met een omgevingsvergunning kunnen burgers, bedrijven en overheden toestemming vragen om activiteiten in de leefomgeving uit te voeren. De vergunningplichtige activiteiten worden aangewezen in de Omgevingswet, het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).

Met vergunningverlening leggen we de basis voor een goede uitvoering door de vergunninghouders van onze gemeente. We werken vanuit de kernwaarden genoemd in hoofdstuk 2. We hebben een open houding voor maatschappelijk initiatief. Initiatieven worden beoordeeld op mogelijkheden. De beoordeling gaat uit van ‘Ja, mits…’ in plaats van ‘Nee, tenzij…’. We werken naar een vergunbare aanvraag toe op voorwaarde dat aan wet- en regelgeving en ons lokale beleid (zoals de Omgevingsvisie) voldaan kan worden. Hiermee werken we volgens de principes van de Omgevingswet.

Bij het uitvoeren van de vergunningenstrategie maken we onderscheid tussen technisch-inhoudelijke complexiteit van de activiteit en de sociaal-maatschappelijke complexiteit van de activiteit.

Vergunning eenvoudig

De vergunning is technisch-inhoudelijk noch sociaal-maatschappelijk complex. De vergunning bestaat vooral uit standaardvoorschriften. Voorbeeld: Het realiseren van een woning die past binnen wet- en regelgeving.

Vergunning specifiek

De situatie is technisch-inhoudelijk complex, maar de sociaal-maatschappelijke complexiteit is klein. De vergunning kan zelfstandig door de specialist worden voorbereid. De relatief grote technisch-inhoudelijke complexiteit maakt dat de vergunning vooral bestaat uit specifieke voorschriften. Voorbeeld: het verbouwen van een verzorgingstehuis.

Vergunning eenvoudig +

De situatie is technisch-inhoudelijk gezien niet complex, maar de sociaal-maatschappelijke impact is groot. Vanwege de relatief kleine technische-inhoudelijke complexiteit kan er een vergunning worden voorbereid die hoofdzakelijk bestaat uit standaardvoorschriften. Door de sociaal-maatschappelijke complexiteit is er extra aandacht voor zorgvuldige afstemming overleg en/of samenwerking tussen samenwerkingspartners en bevoegd gezag (ambtelijk en bestuurlijk), de initiatiefnemer en belanghebbende derden. Bijvoorbeeld: Het realiseren van een hoogbouw tbv het oprichten van premixenfabriek. Hier is middels toepassing van de zgn. “kruimelgevallenregeling” en zorgvuldige toetsing binnenplans meegewerkt aan een 35 meter hoog gebouw. Zowel politiek als in de samenleving gaf deze procedure enige reuring.

Vergunning specifiek +

De situatie is zowel technisch-inhoudelijk als sociaal-maatschappelijk complex. De technisch-inhoudelijke complexiteit maakt dat er een vergunning moet worden voorbereid die vooral bestaat uit specifieke voorschriften. De sociaal- maatschappelijke complexiteit verlangt dat dit gebeurt met extra aandacht voor zorgvuldige afstemming, overleg, en/of samenwerking tussen samenwerkingspartners en het bevoegd gezag (ambtelijk en bestuurlijk), de initiatiefnemer en belanghebbende derden. Voorbeeld: Het oprichten van een intensieve veehouderij (bouwen + milieu) met veel verzet uit de buurt.

Nalevingsstrategie of preventiestrategie

Bij preventie gaat het om het voorkomen van aantasting van de leefomgeving of ontstaan van risico’s door het geven van voorlichting en zorgdragen voor een heldere communicatie over de kaders waar partijen in de samenleving zich aan moeten houden. De verantwoordelijkheid voor naleving van regels ligt in eerste instantie bij burgers en bedrijven zelf. Door bewustwording bij inwoners en bedrijven te vergroten, zal de betrokkenheid en het draagvlak voor (spontane) naleving van wet- en regelgeving vergroten.

Toezichtstrategie

We zetten onze toezichtcapaciteit zo efficiënt en effectief mogelijk in. Zo vindt er gepland toezicht plaats op basis van vooraf gemaakte keuzes (risicoanalyse). De planning wordt jaarlijks vastgelegd in een uitvoeringsprogramma. Echter, niet alles is vooraf te plannen. Ongewone voorvallen of klachten kunnen toezicht noodzakelijk maken. Dit niet geplande toezicht is over het algemeen niet goed voor te bereiden en doet een aanslag op de beschikbare middelen die voor het geplande toezicht waren voorzien. In het uitvoeringsprogramma worden, op basis van kentallen, uren gereserveerd voor niet gepland toezicht.

We zetten verschillende vormen van toezicht in:

• •

  Toezicht bij oplevering

• •

  Periodiek toezicht

• •

  Thematisch toezicht

• •

  Gebiedsgericht toezicht

• •

  Administratief toezicht

• •

  Toezicht vanwege klachten en incidenten

• •

  Toezicht tijdens (lopende) handhavingsprocedures.

De toezichtstrategie beschrijft deze verschillende vormen van toezicht. Hij is erop gericht om in gelijke gevallen op eenzelfde wijze toezicht uit te voeren. Doel hiervan is het bereiken van transparantie, professionaliteit, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor diegenen waarop het toezicht zich richt.

Handhavingsstrategie

Voor een goede uitvoering van handhaving sluiten we aan bij de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingsrecht (hierna: LHSO, bijlage 7). De LHSO is een beleidskader voor de bestuursrechtelijke- en strafrechtelijke handhaving. Het doel van deze strategie is uitvoering geven aan de beginselplicht tot handhaven, passend optreden bij overtredingen, in vergelijkbare situaties vergelijkbare keuzes maken en interventies kiezen en toepassen op eenduidige wijze. Bij toepassing van de LHSO kijken we naar de (mogelijke) gevolgen van de overtreding en naar de typering van de overtreder. De uitkomst kan een strafrechtelijke interventie zijn (bestraffend) of een bestuursrechtelijke interventie (gericht op het herstel van de situatie). Maar vaak ook volgt vanuit de LHSO eerst een waarschuwingsbrief. Veelal worden overtredingen daarmee al beëindigd en is er geen noodzaak om over te gaan op strafrechtelijke of bestuursrechtelijke handhaving.

Gedoogstrategie

Gedogen doen we in principe niet in gemeente Zwartewaterland. Echter soms kan zicht op een te verlenen vergunning of nieuwe wetgeving reden zijn om een overtreding te gedogen. Onder gedogen wordt verstaan: het expliciete schriftelijke besluit van een bestuursorgaan om tegen een bepaalde overtreding niet handhavend op te treden. We volgen de landelijke gedoogstrategie. Het gedogen is beperkt tot zeer bijzondere situaties, waarbij er op korte termijn uitzicht bestaat op het opheffen van de overtreding of op het legaliseren van de situatie.

Een professionele kwaliteit voor de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH), dat is wat de samenleving van de overheid mag verwachten. Om dit beter te kunnen borgen, zijn op landelijk niveau kwaliteitscriteria ontwikkeld met deskundigheids- en continuïteitseisen. Om de VTH-taken uit te kunnen voeren en de beleidsdoelen te realiseren, zijn personele en financiële middelen nodig. Het hiervoor benodigde budget is geborgd in de begroting. De inzet van deze middelen lichten wij jaarlijks toe in de uitvoeringsprogramma’s en over deze inzet verantwoorden we ons jaarlijks in de rapportage en evaluatie van het programma, waarover meer in hoofdstuk 6.

5.1 Organisatie - Personele middelen

De landelijke kwaliteitscriteria maken onderscheid tussen deskundigheidseisen en continuïteitseisen. Deskundigheidseisen gaan over vakmanschap (opleiding, ervaring en kennis van medewerkers). De continuïteitseisen gaan over het aantal uren dat medewerkers aan een bepaalde taak kunnen besteden en of er meerdere medewerkers binnen de organisatie zijn die deze activiteit uitvoeren.

Deze criteria zijn van toepassing op verschillende vakgebieden. In het kader van de kwaliteitscriteria worden deze vakgebieden deskundigheidsgebieden genoemd. Er zijn in totaal 27 deskundigheidsgebieden. In 2022 hebben wij in samenwerking met extern adviesbureau Libereaux een startmeting kwaliteitscriteria uitgevoerd. Tijdens de meting is bekeken aan welke deskundigheidsgebieden van de landelijke kwaliteitscriteria 2.3 wij voldoen. Bij 21 deskundigheidsgebieden voldoen we aan de landelijke vereisten. Voor zes deskundigheidsgebieden geldt dat we niet beschikken over de minimale bezettingseis. Voor deze vakgebieden hebben we een explainmodule opgesteld waarin wij uitleggen welke maatregelen wij hebben getroffen om uitvoering te geven aan deze wettelijke taken. Deze zijn als bijlage 3 bijgevoegd. Het gaat om de deskundigheidsgebieden:

• •

  Vergunningverlening en RO, onderdeel complexe aanvragen: constructieve veiligheid, bouwfysica, brandveiligheid en welstand

• •

  Behandelen juridische aspecten vergunningverlening.

• •

  Behandelen juridische aspecten toezicht en handhaving.

• •

  Cultuurhistorie

• •

  Luchtkwaliteit en geur

• •

  Stedenbouw en openbare ruimte

De explains in bijlage 3 zijn nog gebaseerd op de huidige kwaliteitscriteria 2.3. Per 1 januari 2025 is de een nieuwe set kwaliteitscriteria 3.0 die is gebaseerd op de Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging vastgesteld. Een eventuele discrepantie tussen kwaliteitscriteria 2.3 en 3.0 nemen we mee in ons opleidingsplan.

In onze opdracht aan de omgevingsdiensten stellen we het voldoen aan de kwaliteitscriteria als voorwaarde. Incidentele afwijkingen worden gemotiveerd in het jaarprogramma (als het vooraf voorzien is) of achteraf in het jaarverslag.

Scheiding vergunningverlening, toezicht en handhaving

De landelijke kwaliteitscriteria vereisen een functiescheiding op persoonsniveau tussen enerzijds het proces vergunningverlening en anderzijds het proces toezicht en handhaving. Zowel onze gemeentelijke organisatie als de ODIJ voldoet aan deze wettelijke eis.

5.2 Uitvoeringsprogramma

Jaarlijks werken we het VTH-beleidsplan uit in een concreet VTH-uitvoeringsprogramma (UVP) voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Dit conform de werkwijze “Big Eight” (zie Inleiding). Het Uitvoeringsprogramma Omgevingsdienst IJsselland maakt hier als bijlage 8 deel van uit. In het uitvoeringsprogramma

beschrijven we de prioriteiten, doelen, activiteiten en methoden uit dit beleid op operationeel niveau. Het is een concreet actieplan voor het betreffende jaar waarin wij aangeven hoe wij de (financiële en personele) middelen in het betreffende jaar inzetten. Het uitvoeringsprogramma sturen wij ter kennisname naar de gemeenteraad en voor Interbestuurlijk Toezicht naar de provincie Overijssel.

5.3 Uitvoering proces

De werkwijze van vergunningverlening, afhandeling meldingen en toezicht en handhaving zijn vertaald naar specifieke procesbeschrijvingen. Deze procesbeschrijvingen zijn bekend bij de betrokken medewerkers en worden geborgd binnen het digitale zaaksysteem IJVI. Nieuwe medewerkers worden aan de hand van deze werkbeschrijvingen ingewerkt.

5.4 Afstemming ketenpartners

Een goede samenwerking tussen de gemeente en haar partners is van belang. Samenwerking levert kwalitatief sterkere adviezen op die zijn gebaseerd op gedeelde informatie en uitgangspunten. Voor een goede afstemming met onze ketenpartners over initiatieven van inwoners, bedrijven en overheden werken we met een initiatieven/omgevingstafel (zie bijlage 2).

5.5 Borging financiële middelen

De personele en financiële middelen die nodig zijn voor de uitvoering van dit VTH-beleidsplan zijn vastgelegd in de gemeentelijke begroting. Bij het opstellen van dit plan is als uitgangspunt gehanteerd dat het plan zelf geen gevolgen heeft voor de personele capaciteit. We sturen er bij het jaarlijkse uitvoeringsplan op dat het volume van het werk en de interne capaciteit in balans is. Waar dat niet zo is maken we onderbouwde keuzes, zoals welke taken we in een uitvoeringsjaar oppakken en welke niet, of er extra menskracht moet worden ingehuurd voor de uitvoering.

5.6 Doorwerking regionaal beleid

Voor Zwartewaterland worden de milieutaken, inclusief bezwaar en beroep, uitgevoerd door de Omgevingsdienst IJsselland (ODIJ). Zoals eerder gesteld vormt het VTH-beleid regio IJsselland het raamwerk voor de gemeenschappelijke basistaken van de ODIJ. Dit geldt voor alle taken die de ODIJ uitvoert. Het kader is onderdeel van de gezamenlijke beleidscyclus zoals wettelijk voor gemeenten, provincies en omgevingsdiensten is voorgeschreven in artikel 13 van het Omgevingsbesluit.

De laatste stap van de BIG8-cyclus is de (beleids)evaluatie. In dit hoofdstuk beschrijven wij de onderdelen en op welke manier wij deze evalueren. Met de beleidsevaluatie maken we de beleidscyclus rond. In hoofdstuk 6 van het VTH-beleidsplan beschrijven wij de methode voor de evaluatie van het beleidsplan en het uitvoeringsprogramma. Jaarlijks evalueren wij het uitvoeringsprogramma, zodat we als dat nodig is bij kunnen sturen en elke beleidsperiode een evaluatie kunnen uitvoeren van het VTH-beleidsplan.

6.1 Evaluatie Uitvoeringsprogramma

Om te kunnen monitoren of de uitvoering van de VTH-taken voldoende is geweest, nemen wij meetbare doelstellingen op in het VTH-uitvoeringsprogramma. Jaarlijks rapporteren wij over de uitvoering van het vastgestelde VTH-Uitvoeringsprogramma en evalueren wij in hoeverre de daarin gestelde doelen zijn bereikt en activiteiten zijn uitgevoerd. Hierbij wordt minimaal beoordeeld of:

• •

  de voorgenomen activiteiten uit het uitvoeringsprogramma zijn uitgevoerd

• •

  de gemaakte keuzes voor inzet van capaciteit en gestelde doelen effectief zijn geweest

• •

  de uitvoering van deze activiteiten uit het uitvoeringsprogramma hebben bijgedragen aan de voortgang van de bestuurlijke- en beleidsdoelen uit het VTH-beleid en of ze hebben bijgedragen aan ontwikkeling van onze kernwaarden

Aan de hand van de monitoringstool kunnen we de eerste twee punten in afbeelding 4 evalueren. De rapportage en evaluatie documenteren wij in een jaarverslag. De resultaten van de evaluatie worden gebruikt voor het VTH-Uitvoeringsprogramma van het volgende jaar.

6.2 Evaluatie VTH-beleid

We monitoren de resultaten en de voortgang van het bereiken van de bestuurlijke- en beleidsdoelen uit ons jaarlijkse VTH-Uitvoeringsprogramma. Dit doen we bij de evaluatie van de indicatoren die we opnemen in het VTH- uitvoeringsprogramma. We beoordelen op basis van de uitkomsten ook of het VTH-beleid geactualiseerd moet worden. Dat maakt het tot een levend document zodat het blijft aansluiten op de uitvoeringspraktijk.

Voor monitoring is een goed centraal registratiesysteem voor de VTH-processen en -werkzaamheden van essentieel belang. Met ons workflowsysteem IJVI beschikken wij over een dergelijk systeem. Het verschaft inzicht in de hele keten vanaf vergunningverlening tot en met de afhandeling van overtredingen (verplichting op basis van de LHSO). Het registreren in een systeem is naast de feitelijke bedrijfsvoering ook van belang voor de terugkoppeling naar het te voeren beleid, de in te zetten capaciteit en de verantwoording naar het bestuur en management in het jaarverslag.

Naast de jaarlijkse monitoring evalueren wij het VTH-beleid nadat de beleidsperiode is verstreken. Er wordt dan beoordeeld of:

• •

  vastgestelde beleidsdoelen uit het VTH-beleid zijn bereikt

• •

  de voorgenomen activiteiten uit het uitvoerings-en handhavingsbeleid zijn uitgevoerd.

Ook deze evaluatie documenteren wij in een jaarverslag en de resultaten worden gebruikt voor het nieuwe VTH-beleid van de volgende beleidsperiode.