Beleidsregels bijzondere bijstand gemeente Ommen

1.1 Uitgangspunten

Deze beleidsregels gaan over wat de gemeente kan doen als inwoners bepaalde noodzakelijke kosten niet kunnen betalen. Inwoners zijn in de eerste plaats zelf aan zet als er financiële problemen zijn. Als het inwoners niet lukt om zelf hun kosten te betalen, kan de gemeente hulp bieden. Die hulp heet bijzondere bijstand, en is bedoeld om inwoners te helpen onverwachte noodzakelijke kosten te betalen als ze dat zelf niet meer kunnen. Hoe en wanneer die hulp gegeven kan worden, leggen we in deze beleidsregels uit. Het zijn regels op hoofdlijnen. Per situatie onderzoekt de gemeente wat de beste oplossing is voor het probleem van de inwoner. Dat noemen we maatwerk.

1.2 Begrippen

In deze beleidsregels maken we zo weinig mogelijk gebruik van vaktaal, maar soms kan dat niet anders. Sommige begrippen uit de wet zijn namelijk lastig te vertalen. De eerste keer dat we zo’n begrip gebruiken, geven we aan uit welke wet dat begrip komt. Dat begrip heeft in deze beleidsregels dezelfde betekenis als in die wet. Andere begrippen die we in deze beleidsregels gebruiken zijn:

• •

  arbeidsperspectief: de mogelijkheid die iemand volgens de gemeente heeft om met werk het inkomen te vergroten;

• •

  bijstandsnorm: de maximum uitkeringsbedragen uit de Participatiewet, rekening houden met een eventuele verlaging vanwege medebewoners/kostendelers of lage woonlasten. De toepasselijke bijstandsnorm is het uitkeringsbedrag dat afhangt van leeftijd en gezinssituatie;

• •

  draagkracht: wat de inwoner zelf kan bijdragen aan de kosten;

• •

  gemeente: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Ommen;

• •

  inwoner: de persoon die een rechtstreeks belang heeft bij een besluit van de gemeente (de belanghebbende uit art. 1:2 Awb) en zijn gezin;

• •

  meerinkomen: het verschil tussen het inkomen (zonder vakantiegeld) en de toepasselijke bijstandsnorm;

• •

  wet: Participatiewet.

1.3 Voorwaarden

Een inwoner moet voldoen aan een aantal voorwaarden om in aanmerking te komen voor bijzondere bijstand. Die voorwaarden staan in de wet, vooral in de artikelen 15 en 35. De belangrijkste voorwaarden benoemen we hier in het kort.

1.4 Hoogte van de bijstand

De hoogte van de bijzondere bijstand wordt (individueel) bepaald door de hoogte van de noodzakelijke kosten. Soms zijn er meerdere mogelijkheden om in de kosten te voorzien. Uitgangspunt is dan dat de gemeente bijstand verleent voor de goedkoopste mogelijkheid. Noemt de meest actuele prijzengids van het Nibud normbedragen voor die kosten, dan sluit de gemeente daarbij aan voor het bepalen van de hoogte van de bijstand.

1.5 Vorm van de bijstand

Bijzondere bijstand betaalt de gemeente in principe ‘om niet’ (als gift). Soms kan bijzondere bijstand als lening worden verstrekt. Dat is bijvoorbeeld zo als de bijstand bestemd is voor de aanschaf van huishoudelijke apparaten als een wasmachine of koelkast. Zie artikel 4.9 voor de situaties waarin de bijstand als lening wordt verstrekt.

Bijzondere bijstand kan ook een lening zijn, als de inwoner op korte termijn voldoende geld ontvangt om de kosten zelf te betalen, of als de inwoner schuld heeft aan het ontstaan van de kosten of de kosten had kunnen voorkomen. Per situatie bepaalt de gemeente of de bijstand dan als lening wordt verstrekt.

De lening moet worden terugbetaald in 36 aaneengesloten maanden. Het bedrag dat de inwoner per maand moet terugbetalen is gelijk aan 5% van de toepasselijke bijstandsnorm.

Als de inwoner gedurende 36 maanden volgens afspraak heeft afgelost, dan wordt na die periode de resterende lening omgezet in een gift.

Wanneer de aflossing niet wordt nagekomen, wordt de lening omgezet naar een vordering. Als de betalingsverplichting niet wordt nagekomen, kan er beslag worden gelegd.

De gemeente onderzoekt of de kosten kunnen worden betaald uit het inkomen en het vermogen van de inwoner. Daarvoor gelden de hieronder beschreven regels.

2.1 Welk inkomen telt mee?

Als de inwoner een inkomen heeft dat lager is dan 130% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm dan hoeft de inwoner uit zijn inkomen niets bij te dragen aan de kosten. De inwoner heeft dan geen draagkracht. Heeft de inwoner een inkomen hoger dan 130% van de toepasselijke bijstandsnorm dan bestaat er geen recht op bijzondere bijstand. Bij het bepalen van de inkomensgrens houdt de gemeente rekening met eventuele medebewoners op het adres van de inwoner (kostendelers). Ook houdt de gemeente rekening met de vraag of de inwoner een woonruimte heeft waaraan geen of lage kosten verbonden zijn.

Voor het bepalen van de draagkracht sluit de gemeente aan bij de wet. Inkomsten tellen mee als de inwoner daarover beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. Een inwoner kan niet beschikken over inkomsten waarop executoriaal beslag is gelegd of die gereserveerd worden voor schuldeisers, omdat een schuldsaneringsregeling op grond van de WSNP is uitgesproken.

Inkomsten die de wet vrijlaat bij algemene bijstand, laten we ook vrij bij bijzondere bijstand. Dat betekent dat die inkomsten niet meetellen bij het bepalen van de draagkracht. Dat geldt ook voor de individuele inkomenstoeslag en de individuele studietoeslag. Die tellen niet mee. Vrijgelaten inkomsten blijven buiten beschouwing, behalve als het gaat om:

• a.

  huurtoeslag of eigenwoningbijdrage, of een bijzondere bijdrage op grond van de Wet bevordering eigenwoningbezit, en de inwoner vraagt bijstand aan voor woonkosten;

• b.

  inkomsten uit of in verband met werk van kinderen die ten laste van de inwoner komen, en de inwoner vraagt bijstand aan voor kosten van deze kinderen;

• c.

  vergoedingen en verstrekkingen als bedoeld in artikel 31, eerste lid, onderdeel f en onderdeel g, van de Wet op de loonbelasting 1964, en voor deze vergoedingen en verstrekkingen bijstand wordt verleend;

• d.

  Giften, voor zover de gemeente dat uit een oogpunt van bijstandverlening niet verantwoord vindt.

2.2 Berekening draagkracht en draagkrachtperiode

De draagkracht is 100% van het meerinkomen als de inwoner bijzondere bijstand aanvraagt voor kosten die zich maandelijks voordoen. Dit zijn kosten zoals huur, gas, licht, water en levensmiddelen. De draagkracht is 130% van het meerinkomen voor overige kosten, zoals huishoudelijke apparaten, medische kosten en rechtsbijstand.

De draagkrachtperiode wordt vastgesteld voor 12 maanden. Dit is het draagkrachtjaar. We gaan uit van het inkomen op het moment van de aanvraag. De inwoner meldt wijzigingen in het inkomen. Het draagkrachtjaar start op de 1e van de maand waarin de kosten zich voordoen.

2.3 Welk vermogen telt mee?

Het vermogen stelt de gemeente vast op dezelfde manier als voor de algemene bijstandsuitkering. De regels uit de wet voor het vaststellen van het vermogen gelden ook voor bijzondere bijstand. Als de inwoner een vermogen heeft dat niet hoger is dan de bedragen uit artikel 34 lid 3 van de wet, hoeft de inwoner uit zijn vermogen niets bij te dragen aan de kosten, tenzij er in deze beleidsregels iets anders is geregeld. Is het vermogen hoger dan die bedragen uit de wet, dan telt het vermogen boven die grens volledig mee als draagkracht.

Als de inwoner aan de voorwaarden voor bijzondere bijstand voldoet, dan kan hij in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. Voldoet de inwoner niet aan de voorwaarden, dan kan hij toch in aanmerking komen voor bijzondere bijstand als er sprake is van ‘zeer dringende redenen’ (artikel 16 van de wet). De inwoner moet dan in een acute noodsituatie zitten die alleen met bijstand opgelost kan worden. De inwoner moet aantonen dat zo’n situatie zich voordoet. Per geval beoordeelt de gemeente of bijzondere bijstand wordt verleend.

Voor een aantal veelvoorkomende kostensoorten gelden bijzondere regels:

• a.

  levensonderhoud van 18- tot 21-jarigen (4.1)

• b.

  medische kosten (4.2)

• c.

  gehandicaptenparkeerkaart (4.3)

• d.

  woonkosten (4.4)

• e.

  doorbetaling vaste lasten bij verblijf in inrichting (4.5)

• f.

  uitvaartkosten (4.6)

• g.

  duurzame gebruiksgoederen (huishoudelijke apparaten) (4.7)

• h.

  baby-uitzet (4.8)

• i.

  verhuizing en woninginrichting (4.9)

• j.

  rechtsbijstand (4.10)

• k.

  griffierechten (4.11)

• l.

  bewindvoering, curatele en mentorschap (4.12)

• m.

  reiskosten (4.13)

Let op: de voorwaarden voor bijzondere bijstand gelden voor al deze kostensoorten. Dat betekent dat de inwoner in aanmerking komt voor bijzondere bijstand als aan de voorwaarden uit hoofdstuk 1 en 2 is voldaan. Soms gelden er bijzondere regels voor de noodzaak van de kosten of de invulling van bijzondere omstandigheden of de draagkracht. Dit wordt per kostensoort aangegeven.

4.1 levensonderhoud van 18- tot 21-jarigen

Jongeren van 18 tot 21 jaar kunnen in aanmerking komen voor algemene bijstand als ze geen andere mogelijkheden hebben om rond te komen. De bijstandsnormen voor jongeren zijn laag, omdat de ouders nog onderhoudsplichtig zijn. Uitwonende jongeren kunnen in aanmerking komen voor aanvullende bijzondere bijstand als de bijstandsnorm te laag is om van te leven en zij geen beroep kunnen doen op hun ouder(s). De hoogte van de aanvullende bijzondere bijstand hangt af van de noodzakelijke extra kosten die de jongere moet maken. De jongere moet aantonen welke noodzakelijke kosten hij maakt.

De hoogte van de bijstand is maximaal het verschil tussen de algemene bijstandsnorm voor de jongere en die voor een 21-jarige in dezelfde woon- en leefsituatie.

De gemeente verhaalt de aanvullende bijzondere bijstand op de ouders, tot de grens van hun onderhoudsplicht.

Let op: jongeren van 18 tot 21 jaar die in een instelling wonen hebben geen recht op algemene bijstand. Wel kan bijzondere bijstand worden verstrekt. Ook daarvoor geldt dat de gemeente eerst moet beoordelen of de ouders kunnen bijdragen in de kosten (onderhoudsplicht). De hoogte van de bijzondere bijstand is maximaal gelijk aan de bijstandsnormen voor 18-21-jarigen die niet in een inrichting verblijven. Als de ouder(s) niet willen bijdragen in de kosten, dan onderzoekt de gemeente de mogelijkheden om de verstrekte bijstand op hen te verhalen.

4.2 Medische kosten

Voor vergoeding van noodzakelijke medische en paramedische kosten kan de inwoner een beroep doen op de Zorgverzekeringswet (ZVW) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Bovendien kan de inwoner deelnemen aan de collectieve zorgverzekering. Het is daarom niet nodig om voor medische kosten bijzondere bijstand te verstrekken. De gemeente verleent ook geen bijstand voor:

• •

  medische behandelingen met een experimenteel karakter;

• •

  behandelingen of verrichtingen in het buitenland;

• •

  het eigen risico op grond van de ZVW;

• •

  de premie van de basis- of aanvullende zorgverzekering op grond van de ZVW;

• •

  medische kosten, als de inwoner niet (verplicht) verzekerd is op grond van de ZVW; en voor

• •

  medische kosten die niet worden vergoed op grond van de ZVW of de Wlz.

4.3 Kosten met een medische kant

4.4 Woonkosten

Woonkosten moet de inwoner uit het maandelijkse inkomen betalen. Soms is dat lastig, omdat de kosten hoog zijn en er geen huurtoeslag mogelijk is. Onder bepaalde voorwaarden kan de inwoner dan in aanmerking komen voor bijzondere bijstand.

4.5 Doorbetaling vaste lasten bij verblijf in inrichting

De inwoner die opgenomen wordt in een inrichting, kan in aanmerking komen voor bijzondere bijstand in de vaste lasten van de woning die hij achterlaat, als:

• a.

  het noodzakelijk is om die woning aan te houden, en

• b.

  het plan is om binnen 6 maanden terug te keren naar de woning.

De inwoner moet ook aan de andere voorwaarden voor bijzondere bijstand voldoen.

De gemeente verstrekt bijzondere bijstand in de noodzakelijke woonlasten, zoals de huur en voorschotnota’s voor gas, licht en water. De bijstand duurt maximaal 6 maanden. Deze periode kan worden verlengd met maximaal zes maanden, als het volgens de gemeente nodig is om het verblijf in de inrichting te verlengen.

Verblijft de inwoner in een penitentiaire inrichting, dan gelden de bovenstaande regels ook, maar de bijstand duurt maximaal zes maanden.

4.6 Uitvaartkosten

De kosten van een begrafenis of crematie moet de inwoner betalen uit de eventuele nalatenschap en een uitvaartverzekering van de overleden persoon. Als de inwoner de overblijvende kosten niet kan betalen, kan de gemeente bijzondere bijstand verstrekken, als de inwoner erfgenaam is en meebetaalt aan de uitvaart. Uitgangspunt is dat bijstand wordt verleend tot maximaal het erfrechtelijk deel van de overblijvende kosten. Voor de hoogte van de te vergoeden bedragen sluit de gemeente aan bij de bedragen zoals die in de actuele prijzengids van het Nibud staan en op de site van www.uitvaart.nl.

4.7 Duurzame gebruiksgoederen (huishoudelijke apparaten. woninginrichting)

Duurzame gebruiksgoederen zoals een koelkast of wasmachine, moet de inwoner uit het maandelijkse inkomen betalen. De inwoner kan niet in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. Op die regel zijn enkele uitzonderingen. De gemeente kan wel bijzondere bijstand verstrekken voor duurzame gebruiksgoederen als de inwoner onvoldoende in staat is geweest om voor de kosten te sparen.

De hoogte van de bijzondere bijstand wordt bepaald aan de hand van de richtprijzen uit de actuele prijzengids van het Nibud (inclusief verwijderingsbijdrage). Uitgangspunt is dat de bijzondere bijstand de vorm van een geldlening heeft.

4.8 Babyuitzet

De kosten van een kraampakket/babyuitzet zijn in principe voor eigen rekening. De inwoner kan zich op de bevalling voorbereiden en daarvoor geld opzij leggen of een andere oplossing zoeken. In bijzondere omstandigheden is er toch bijstand mogelijk. Daarvoor geldt het volgende:

• a.

  Er is alleen bijzondere bijstand mogelijk voor kosten die de zorgverzekeraar niet vergoedt;

• b.

  De gemeente stelt de hoogte van de bijzondere bijstand vast op basis van de goedkoopste passende voorziening, zoals genoemd in de actuele prijzengids van het Nibud;

• c.

  De bijstand is in de vorm van een lening, behalve als er bijzondere omstandigheden zijn. Dan kan de bijstand ook ‘om niet’ worden gegeven.

4.9 Verhuizing en woninginrichting

De kosten van een verhuizing moet de inwoner in principe zelf betalen. Dat geldt ook voor de kosten van het inrichten van de woning na de verhuizing. De gemeente kan toch bijzondere bijstand verstrekken, als de verhuizing om medische of andere redenen noodzakelijk is.

De bijzondere bijstand voor de kosten van verhuizing is in principe een bedrag ‘om niet’. De bijzondere bijstand voor de inrichting van een woning is in principe een lening.

4.10 Rechtsbijstand

De inwoner die een advocaat toegewezen krijgt op grond van de Wet op de rechtsbijstand, betaalt doorgaans een eigen bijdrage. Voor die eigen bijdrage is bijzondere bijstand mogelijk. De inwoner kan voor andere vormen van rechtsbijstand in principe geen bijzondere bijstand krijgen. De gemeente verstrekt ook geen bijzondere bijstand voor:

• a.

  de proceskosten van de tegenpartij, als de inwoner deze kosten moet betalen;

• b.

  vertaalkosten;

• c.

  Reiskosten voor het bijwonen van rechtszittingen van bestuursrechters; of voor

• d.

  de kosten die de inwoner maakt vanwege een ingediend bezwaarschrift, zoals reiskosten voor het bijwonen van een hoorzitting of kosten van ondersteuning door een adviseur.

4.11 Griffierechten

De inwoner met een toegevoegde advocaat kan in aanmerking komen voor bijzondere bijstand voor de griffierechten die de inwoner moet betalen om een procedure te voeren. Heeft de inwoner geen toevoeging op grond van de Wet op de rechtsbijstand, dan beoordeelt de gemeente per situatie of de procedure noodzakelijk is. Is dat zo, dan is bijzondere bijstand mogelijk voor de griffierechten als ook aan de andere voorwaarden voor bijzondere bijstand is voldaan.

Let op: als de rechter de tegenpartij veroordeelt in de kosten van de procedure, dan vordert de gemeente de bijzondere bijstand van de inwoner terug.

4.12 Bewindvoering, curatele en mentorschap

4.13 Reiskosten

Reiskosten kunnen in aanmerking komen voor bijzondere bijstand, als aan de voorwaarden voor bijzondere bijstand is voldaan.

De bijzondere bijstand is gelijk aan de noodzakelijke kosten voor het openbaar vervoer.

Wanneer de inwoner met de auto moet reizen dan is de bijstand gelijk aan de door de Belastingdienst gehanteerde vergoeding die een werkgever per kilometer belastingvrij mag verstrekken. Voor reiskosten met een afstand tot 10 kilometer is geen bijzondere bijstand mogelijk.

5.1 Inwerkingtreding

Deze beleidsregels treden in werking met ingang van 8 juli 2024.

5.2 Overgangsrecht

• 1.

  Bijzondere bijstand die de gemeente maandelijks verstrekt, blijft vanaf 1 januari 2025 doorlopen, totdat de gemeente een nieuw besluit neemt, maar uiterlijk tot 1 juli 2025.

• 2.

  Bezwaarschriften die voor 8 juli 2024 zijn ingediend en nog niet zijn afgehandeld, handelt de gemeente af met toepassing van deze beleidsregels bijzondere bijstand.

5.3 Citeertitel

Deze beleidsregels worden aangehaald als: Beleidsregels bijzondere bijstand gemeente Ommen.