Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning gemeente Nijmegen 2025

1.1 Algemeen

In de beleidsregels maatschappelijke ondersteuning is opgenomen hoe het college van burgemeester en wethouders zijn taken, die beschreven staan in de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) en de daarop aansluitende Verordening Maatschappelijke Ondersteuning en Jeugdhulp 2024, uitvoert. Een beleidsregel is geen wet maar een besluit waar het college zich aan moet houden en beschrijft hoe het college gebruik maakt van haar bevoegdheid. Maatschappelijke ondersteuning is maatwerk en met de juiste onderbouwing kan het college van de beleidsregels afwijken.

De Wmo legt de nadruk op de eigen kracht, zelf- en samenredzaamheid. Mensen komen zelf of met hulp van hun omgeving tot oplossingen. Op basis van deze oplossingen wordt bepaald op welke punten aanvullende ondersteuning nodig is.

Voordat deze aanvullende ondersteuning toegekend wordt, wordt eerst gekeken naar de (eigen) mogelijkheden van de inwoner, de mogelijkheden van het netwerk rond de inwoner, een inzetbare vrijwilliger, de beschikbaarheid van algemene voorzieningen, de mogelijkheid om gebruik te maken van algemene voorzieningen in zijn buurt (vb: het openbaarvervoer, maaltijdservice, een boodschappendienst of klussendienst) of van overige en voorliggende voorzieningen die het college ter beschikking stelt.

Deze beleidsregels vormen een nadere uitwerking van wet- en regelgeving en vormen samen met de Verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Nijmegen 2024 het afwegingskader voor de toekenning van maatwerkvoorzieningen.

1.2 Uitgangspunten van de gemeente Nijmegen

Er zijn verschillende toegangspoorten waar de inwoner terecht kan, waaronder de Buurtteams Volwassenen, Wmo-consulenten en ouderenadviseurs. Deze professionals onderzoeken welke hulp nodig is om de inwoner bij zijn hulpvraag te ondersteunen. Daarbij gelden de volgende uitgangspunten:

• -

  We waarderen het als anderen vrijwillig helpen. We helpen hen dat te blijven doen.

• -

  Wij kunnen ondersteunen in de zelfredzaamheid en participatie, maar dragen hier geen verantwoordelijkheid voor.

• -

  Hulp moet zo licht mogelijk zijn en zo kort mogelijk duren.

• -

  Hulp moet zo dicht mogelijk bij huis verkregen worden.

• -

  We willen goed samenwerken met de organisaties die de hulp en ondersteuning geven. We willen dat deze organisaties onderling goed samenwerken.

1.3 Problemen horen bij het leven

Uit de uitgangspunten wordt duidelijk wat onze visie is: iedereen is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen leven. Sommige dingen in het leven gaan heel goed, andere dingen gaan minder goed. Niet elke hobbel in de weg vereist directe tussenkomst van de gemeente. In plaats daarvan willen we mensen helpen om, met steun van hun omgeving, eigen oplossingen te vinden. Dit betekent dat mensen actief worden aangemoedigd om zelf stappen te zetten om problemen te voorkomen, waarbij ze ook kunnen terugvallen op hun familie, vrienden en de bredere gemeenschap.

De rol van de gemeenschap is essentieel: buurtbewoners, vrijwilligersorganisaties en lokale netwerken kunnen vaak ondersteuning bieden die dichtbij staat en goed aansluit op de persoonlijke situatie. Samen kunnen we een omgeving creëren waarin mensen elkaar helpen, ervaringen delen en samen naar oplossingen zoeken. Deze sociale vangnetten versterken het vermogen van individuen om problemen het hoofd te bieden.

De gemeente komt in beeld als de situatie zodanig is dat hulp van buitenaf echt nodig is. Dan kijken we zorgvuldig naar de persoonlijke omstandigheden, waarbij maatwerk en de samenwerking met de gemeenschap centraal staan. Iedereen is uniek, en hoewel problemen onvermijdelijk zijn in het leven, kunnen we door collectieve betrokkenheid en ondersteuning bijdragen aan het vermogen van mensen om hiermee om te gaan.

1.4 Begrippenlijst

In deze beleidsregels hanteren we de volgende begrippen en betekenissen, voor zover niet gedefinieerd in de Verordening Wmo en Jeugdhulp 2025 of landelijke regelgeving:

• -

  Gemeente: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Nijmegen.

• -

  Cliënt: inwoner van de gemeente Nijmegen die een melding heeft gedaan bij, of een maatwerkvoorziening ontvangt van de gemeente.

• -

  Verordening: de verordening maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp gemeente Nijmegen 2024.

• -

  Wmo: de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015.

De gemeente gaat ervanuit dat iedere inwoner met eigen kracht of hulp van hun netwerk verantwoordelijkheid en regie neemt in het leven. Wanneer dit (tijdelijk) niet meer lukt, hebben wij verschillende vormen van ondersteuning georganiseerd die kunnen bijdragen aan het vergroten of verkrijgen van zelf- en/of samenredzaamheid en/of deelname aan de maatschappij. Deze vormen van ondersteuning zijn voorliggend op de inzet van een maatwerkvoorziening vanuit de Wmo. In dit hoofdstuk lichten we de voorliggende ondersteuningsvormen verder toe.

2.1 Eigen kracht

De mate van eigen kracht kan van invloed zijn op de aanspraak van een maatwerkvoorziening. De gemeente Nijmegen definieert ‘eigen kracht’ als: “de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de inwoner en personen uit het sociale netwerk om de benodigde hulp en ondersteuning te bieden in het kader van zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij”.

2.2 Gebruikelijke hulp

Gebruikelijke hulp is hulp waarvan we minimaal verwachten dat mensen die aan elkaar geven ‘in normale omstandigheden’. Gebruikelijke hulp wordt daarom niet gecompenseerd vanuit de Wmo. Denk aan het ondersteunen van inwonende kinderen of het verlenen van hulp aan een levenspartner. Mantelzorg of steun vanuit het sociaal netwerk bieden mensen vrijwillig en kunnen we daarom niet eisen.

Afhankelijk van de situatie zijn mensen meer of minder in staat om iets te betekenen voor een ander. Het is maatwerk in hoeverre deze gebruikelijke hulp in de vorm van mantelzorg vanuit het eigen netwerk, bovenop gebruikelijke hulp, meeweegt in het besluit om al dan niet een maatwerkvoorziening te verstrekken.

In het onderzoek naar een maatwerkvoorziening (hoofdstuk 3 van deze beleidsregels) wordt onderzocht of gebruikelijke hulp in het eigen netwerk geboden kan worden. Met de inwoner en het netwerk wordt besproken wat zij voor elkaar kunnen betekenen en in hoeverre aanvullende ondersteuning nodig is, bijvoorbeeld om een mantelzorger te ontlasten. Biedt iemand meer dan gebruikelijke hulp, spreken we van ‘bovengebruikelijke hulp’. Dit betekent niet dat alle bovengebruikelijk hulp in aanmerking komt voor een maatwerkvoorziening wanneer iemand hierom vraagt. Er wordt per situatie gekeken welke extra ondersteuning nodig is om iemand in zijn ondersteuningsbehoefte te voorzien.

2.3 Mantelzorg

Mantelzorg is een term die we gebruiken voor het leveren van zorg aan een naaste met een ziekte, beperking, verslaving of psychische problemen. Mantelzorgers zijn vertrouwd voor de inwoner die ondersteuning nodig heeft. De mantelzorger wordt daarom makkelijk(er) geaccepteerd door de hulpvragende inwoner. Soms is voor het leveren van mantelzorg compensatie mogelijk, of wordt er ondersteuning ingezet om mantelzorgers te ontlasten. Dit moet blijken uit het onderzoek (hoofdstuk 3 van deze beleidsregels) en de mate van (boven)gebruikelijke hulp. Voor overige ondersteuning kunnen mantelzorgers terecht bij algemene voorzieningen zoals de Mantelzorg Cafés Nijmegen.

Lokaal mantelzorgcompliment

In de verordening is opgenomen dat het college zorgdraagt voor een passende jaarlijkse blijk van waardering voor de mantelzorger. Mantelzorgers die zich langdurig inzetten voor een inwoner kunnen via het digitale loket van gemeente Nijmegen een verzoek doen voor een mantelzorgcompliment. Het geldbedrag wordt uitbetaald aan de zorgvrager voor wie jaarlijks één compliment kan worden uitgekeerd. De criteria voor het mantelzorgcompliment zijn:

• -

  De mantelzorg betreft bovengebruikelijke hulp (zie bijlage 1 van deze beleidsregels);

• -

  Bedraagt meer dan 8 uur per week volgens artikel 1.1.1. Wmo;

• -

  Er is sprake van een langdurige zorgsituatie van minimaal een periode van één jaar.

Aanvraag van het mantelzorgcompliment kan alleen tussen 1 januari en 1 juli van het jaar waarover compensatie aangevraagd wordt.

2.4 Voorliggende voorziening

Een voorliggende voorziening betekent dat eventueel benodigde hulp of ondersteuning al op een andere manier vergoed kan worden. Hier is dus geen maatwerkvoorziening voor nodig van de gemeente. Hierbij kan gedacht worden aan:

• •

  Algemene voorziening

• •

  Voorliggende wetgeving, waaronder de Wet Langdurige zorg (Wlz), Zorgverzekeringswet (Zvw), Wet Forensische zorg (Wfz)

Voorliggende wetgeving

Ondersteuning via de Wmo wordt begrensd door de ondersteuning en zorg die kan worden geboden op grond van de Jeugdwet, de zorgverzekeringswet (Zvw), Wet forensische zorg (Wfz) of de Wet langdurige zorg (Wlz). De jeugdige die wat betreft leeftijd tot de doelgroep van de Jeugdwet behoort, kan geen beroep doen op de Wmo. Uitgezonderd hiervan zijn voorzieningen die de wetgever expliciet onder de Wmo laat vallen, zoals woningaanpassingen en hulpmiddelen.

Zorg die valt onder de Zvw, zoals wijkverpleging, wordt niet geleverd via de Wmo. Een combinatie van zorg via de Zvw en ondersteuning via de Wmo is wel mogelijk.

Inwoners met een Wlz-indicatie hoeven niet per definitie intramurale zorg te krijgen. Ze kunnen ook een volledig pakket thuis (VPT), een modulair pakket thuis (MPT) of een Persoons Gebonden Budget (PGB) krijgen. De hulpmiddelen en woningaanpassingen voor mensen met een Wlz-indicatie (PGB, VPT en MPT) die nog thuis wonen vallen onder de Wmo.

Een maatwerkvoorziening kan geweigerd worden wanneer het college gegronde redenen heeft om aan te nemen dat de inwoner recht op zorg uit de Wlz of de zorgverzekering heeft en/of weigert mee te werken aan (het verkrijgen van) die zorg.

2.5 Algemene en Algemeen gebruikelijke voorzieningen

Algemene voorzieningen

Wanneer een inwoner van de gemeente niet meer in staat is om zelf of samen met zijn sociale netwerk te voorzien in zijn of haar zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij, kan hij of zij ten eerste een beroep doen op de algemeen toegankelijke voorzieningen. Dit zijn voorzieningen die voor elke inwoner van de gemeente Nijmegen vrij toegankelijk zijn, gericht op maatschappelijke ondersteuning of jeugdhulp en in de buurt wordt georganiseerd.

Voorbeelden van algemene voorzieningen zijn:

• 1.

  Buurtteams Volwassenen;

• 2.

  Maatjesprojecten van Sterker sociaal werk;

• 3.

  Boodschappendiensten van supermarkten;

• 4.

  Klussendiensten (zoals klus service van Sterker sociaal werk);

• 5.

  Glazenwasser;

• 6.

  Tuinonderhoud;

• 7.

  Commercieel sportaanbod;

• 8.

  Gemaksdiensten van de zorgverzekeraar.

Algemeen gebruikelijk

Daarnaast zijn er algemeen gebruikelijke voorzieningen. Dit zijn voorzieningen of producten en diensten die niet speciaal bedoeld zijn voor mensen met een beperking en in de reguliere handel verkrijgbaar zijn, met een prijs die vergelijkbaar is met soortgelijke producten.

Een complete lijst van voorzieningen die algemeen gebruikelijk zijn, bestaat niet. Voorbeelden zijn:

• 1.

  Fiets met aanpassing: lage instap, ligfiets, bakfiets;

• 2.

  Rollator;

• 3.

  Personenauto en de gebruikskosten die daaraan verbonden zijn;

• 4.

  Autoaccessoires: airconditioning, stuurbekrachtiging, elektrisch bedienbare ruiten;

• 5.

  Eenhendelmengkranen;

• 6.

  Thermostatische kranen;

• 7.

  Keramische- of inductiekookplaat;

• 8.

  Verhoogd toilet of toiletverhoger;

• 9.

  Tweede toilet/sanibroyeur;

• 10.

  Standaard douchestoel;

• 11.

  Renovatie van badkamer en keuken*;

• 12.

  Antislipvloer/coating;

• 13.

  Wandbeugels.

*In de Wmo wordt ervanuit gegaan dat elke badkamer of keuken eens in de zoveel jaar vernieuwd wordt. Bij een aanvraag voor een woningaanpassing van een badkamer of keuken wordt rekening gehouden met de leeftijd van de badkamer of keuken. Als geacht wordt dat de badkamer afgeschreven is, ligt op dat moment renovatie voor de hand en hoeft geen vergoeding vanuit de Wmo plaats te vinden. Dit kan anders zijn op het moment dat de badkamer nog volledig functioneel is en het niet voor de hand ligt dat iemand zonder beperking de badkamer zal renoveren.

Onder algemeen gebruikelijke voorzieningen hoort óók algemeen gebruikelijk onderhoud. Dit zijn situaties waarbij de kosten voor onderhoud en reparatie als algemeen gebruikelijk kunnen worden beschouwd. Dit is hetgeen naar in het maatschappelijk verkeer geldende opvattingen als gangbaar onderhoud of als een gangbare uitgave voor onderhoud wordt aangemerkt.

2.6 Buurtteams Volwassenen

De Nijmeegse situatie kenmerkt zich door het gegeven dat de coördinerende werkzaamheden binnen de Wmo worden uitgevoerd in de Buurtteams Volwassenen. Buurtteams Volwassenen is een voorliggende voorziening op een maatwerkvoorziening. De Buurtteams bieden ondersteuning en begeleiding, zonder indicatie, in de vorm van een algemene voorziening. Dit is in eerste instantie kortdurend, waarbij waar nodig wordt opgeschaald.

3.1 Toegang tot hulp

Zoals benoemd in deze beleidsregels is een onderzoek nodig om de ondersteuningsbehoefte in kaart te brengen en te kijken welke oplossing het meest passend is voor die behoefte. Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is het voeren van een gesprek met de inwoner en zijn of haar netwerk. De uitkomst hiervan wordt opgenomen in het onderzoeksverslag. Het onderzoeksverslag vormt de basis voor het advies en de mogelijke aanvraag van een maatwerkvoorziening.

Binnen gemeente Nijmegen zijn er zoals benoemd, verschillende toegangspoorten waar de inwoner zijn of haar hulpvraag kan stellen. De Buurtteams Volwassenen, de Regieteams, het Veiligheidshuis, de Wmo-consulenten, de ouderen adviseurs en de GGD Gelderland-Zuid zijn bevoegd het onderzoek in het kader van een aanvraag voor een maatwerkvoorziening uit te voeren. Indicatiestelling en onderzoek voor hulp bij het huishouden, hulpmiddelen en vervoer loopt via Wmo-consulenten van de gemeente. De Buurtteams Volwassenen, Regieteams en het Veiligheidshuis kunnen consultatie & advies inschakelen via door de gemeente gecontracteerde zorgaanbieders of huisartsen. Ouderenadviseurs ondersteunen ouderen (65+) met ouderdomsklachten en hebben een coördinerende rol voor ouderen. De ouderenadviseurs kunnen in overleg met Buurtteams Volwassenen en Wmo-consulenten toeleiden naar maatwerkvoorzieningen.

In dit hoofdstuk wordt beschreven welke stappen in de procedure van de melding en het onderzoek genomen worden. Dit geldt in zijn algemeenheid voor elke maatwerkvoorziening, maar niet voor Maatschappelijke Opvang (hoofdstuk 6 van deze beleidsregels) en Beschermd Wonen (hoofdstuk 7 van deze beleidsregels). Waar de procedure voor deze maatwerkvoorzieningen afwijkt, wordt beschreven in die hoofdstukken.

3.2 Melding

Een melding is het startpunt van het onderzoek naar de behoefte van een maatwerkvoorziening. Met de melding maakt de inwoner zijn probleem en hulpbehoefte kenbaar. Een melding kan in ieder geval schriftelijk, via het meldingsformulier, door of namens de hulpvragende inwoner worden gedaan bij de verschillende instanties betrokken bij toeleiding naar hulp en via www.nijmegen.nl/diensten/zorg-enhulp.nl. Een informatie-of adviesaanvraag wordt niet aangemerkt als een melding. Een ontvangstbevestiging wordt binnen maximaal een week na de melding verstuurd.

Bij het aflopen van de periode waarvoor ondersteuning is toegekend, dient de inwoner bij de behoefte om de ondersteuning te verlengen, minimaal acht weken voor afloop van de zorgperiode een melding te doen.

Informatieplicht over cliëntondersteuning

Voor de start van het onderzoek wordt de inwoner gewezen op de mogelijkheid om gebruik te maken van cliëntondersteuning via het Zelfregiecentrum, MEE Gelderse Poort, Ixta Noa (voor beschermd wonen), De Kentering of Stichting BWN. cliëntondersteuning houdt in dat inwoners recht hebben op ondersteuning met informatie, advies en algemene ondersteuning tijdens de melding en het daaropvolgende onderzoek.

Persoonlijk plan en pgb-plan

In de onderzoeksfase kan de aanvrager een persoonlijk plan indienen waarin hij aangeeft welke problematiek ervaren wordt en waarom een bepaalde maatwerkvoorziening naar zijn mening het meest is aangewezen.

Indien inwoner gebruik wil maken van het pgb moet hij/zij een pgb-plan opstellen waaruit onder andere moet blijken waarvoor het pgb wordt gebruikt, waarom de aanvrager een pgb wil, wie het pgb gaat beheren, bij wie de zorg ingekocht zal worden en hoe de kwaliteit en veiligheid van die zorg is gewaarborgd (hoofdstuk 5 van deze beleidsregels).

3.3 Onderzoek

Onderzoek naar de melding vindt plaats in ‘het gesprek’. In het gesprek ligt het accent op zorgvuldigheid en transparantie, waarbij in kaart wordt gebracht welke beperkingen de inwoner ervaart, wat zijn of haar persoonlijke situatie is en wat de inwoner al gedaan of geprobeerd heeft om het probleem om te lossen. Een persoonlijk plan maakt onderdeel uit van het gesprek.

Stappenplan Wmo 2015

Gedurende het onderzoek en in het onderzoeksverslag moet het in de rechtspraak aangenomen ‘stappenplan voor Wmo-onderzoek’ doorlopen worden.

Stap 1: Stel de hulpvraag van de inwoner vast.

Stap 2: Breng in kaart welke problemen inwoner ondervindt bij de zelfredzaamheid en participatie, dan wel bij het zich kunnen handhaven in de samenleving.

Voor het in kaart brengen van behoeften wordt een integrale uitvraag gedaan, waarbij acties en de mate van zelfredzaamheid per leefgebied doorgenomen worden.

Stap 3: Bepaal per hulpvraag afzonderlijk welke ondersteuning in aard en omvang nodig is om een passende bijdrage te leveren aan het oplossen dan wel verminderen van de ondersteuningsvraag.

• -

  Voor de bepaling van de omvang van de professionele ondersteuning (duur, aantal uren/dagdelen, etc.) wordt gekeken naar de activiteiten die in het ondersteuningsplan zijn gekoppeld aan de doelen en wordt ingeschat hoeveel tijd deze activiteit wekelijks of dagelijks zal kosten.

• -

  Voor ondersteuning in het kader van Hulp bij het Huishouden (HH) wordt eerst bepaald of de inwoner in aanmerking komt voor een maatwerkvoorziening HH. Het aantal dagdelen/uren/minuten dat de inwoner nodig heeft, wordt door de Wmo-consulent vastgesteld volgens de normering in bijlage 2 van deze beleidsregels.

• -

  Sinds december 2022 werken Buurtteams Volwassenen en begeleidingsaanbieders (Zorg in Natura) met ‘globaal indiceren’. Dit betekent onder andere dat voor (reguliere of specialistische) begeleiding een vast aantal uur wordt afgegeven door het Buurtteam. Deze werkwijze is vastgelegd in het convenant ‘Globaal Indiceren’.

Stap 4 In kaart brengen van voorliggende mogelijkheden om de ondersteuningsvraag op te lossen:

Stap 4a: Onderzoek eigen mogelijkheden en probleemoplossend vermogen (eigen kracht).

Stap 4b: Onderzoek wat van de benodigde hulp onder gebruikelijke hulp valt.

Stap 4c: Onderzoek wat van de benodigde hulp geleverd kan worden via mantelzorg of hulp uit het sociale netwerk.

Stap 4d: Onderzoek wat van de benodigde hulp onder voorliggende (algemene) voorzieningen valt. Zie voor voorbeelden 2.5 Algemene en algemeen gebruikelijke voorzieningen.

Stap 5: Concludeer met inachtneming van voorgaande stappen wat het college moet compenseren.

Stap 6: Informeer de aanvrager over de mogelijkheid van het aanvragen van een pgb.

Stap 6a: Indien aangevraagd, beoordeel dan of aan de voorwaarden van het pgb voldaan wordt.

Stap 7: Schakel voor zover dit in het individuele geval noodzakelijk kan worden geacht, specifieke deskundigheid in.

• -

  Buurtteams, Regieteams, ouderenadviseurs en het Veiligheidshuis kunnen consultatie & advies inschakelen via door de gemeente gecontracteerde zorgaanbieders of (huis)artsen.

• -

  NB: Bij dwang- en drangtrajecten die de regieteams inzetten, geldt een andere werkwijze; op basis van de uitkomst van een casusoverleg wordt een begeleidingsplan opgesteld.

3.4 Verslag

Uit het onderzoeksverslag moet duidelijk blijken dat het stappenplan zoals benoemd in par. 3.3 van deze beleidsregels gebruikt is. Daarnaast moet inhoudelijk duidelijk worden uit het verslag in hoeverre de behoeften en gewenste resultaten beantwoord kunnen worden met eigen kracht, algemeen gebruikelijke voorzieningen, mantelzorg, algemene voorzieningen, en/of voorzieningen uit voorliggende wetgeving. Vervolgens blijft over op welke punten een maatwerkvoorziening nodig is en in welke vorm, Zorg in Natura (ZIN) of Persoons Gebonden Budget (PGB), dit ingezet wordt. Het verslag is in feite een weergave van de uitkomsten van ‘het gesprek’ en het onderzoek. In het verslag wordt een ondersteuningsadvies opgenomen dat passend is bij de zorgvraag. Het verslag wordt verstrekt aan de inwoner of diens vertegenwoordiger.

3.5 Aanvraag

Na het doorlopen van voorgaande stappen en het verstrekken van het verslag aan de aanvrager, kan de aanvraag om een maatwerkvoorziening pas worden ingediend bij de gemeente. De uitkomsten van het onderzoek worden weergegeven in het onderzoeksverslag.

3.6 Beschikking

Na ontvangst van de aanvraag om een maatwerkvoorziening geeft het college een beschikking af. Is de aanvrager, belanghebbende, het niet eens met de uitkomst van die beschikking, kan deze in bezwaar gaan tegen de beschikking van de gemeente via de daartoe aangewezen route.

Bij toekenning dient de inwoner het college te allen tijde op de hoogte te stellen van gewijzigde feiten en omstandigheden die van invloed kunnen zijn op het recht op maatschappelijke ondersteuning. Dat kan bijvoorbeeld gaan om een verhuizing of een verbetering of verslechtering van de gezondheidssituatie. Een toegekende maatwerkvoorziening kan dan worden herzien of ingetrokken.

4.1 Inleiding

Een maatwerkvoorziening is ondersteuning die is afgestemd op de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van een inwoner. Een maatwerkvoorziening bestaat in de vorm van diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en/of andere maatregelen zoals beschermd wonen en opvang en maatschappelijke opvang. Over het algemeen geldt dat het doel van een maatwerkvoorziening is het verkrijgen, vergroten, behouden en/of voorkomen of vertragen van achteruitgang van de zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij.

Maatwerkvoorzieningen kunnen onder andere zijn:

• -

  Hulp bij het huishouden

• -

  Begeleiding

• -

  Ontwikkelingsgerichte dagbesteding

• -

  Persoonlijke verzorging

• -

  Respijtzorg

• -

  Woningaanpassingen

• -

  Hulpmiddelen

• -

  Vervoersvoorzieningen

• -

  Maatschappelijke opvang, inclusief opvang huiselijk geweld (hoofdstuk 6 van deze beleidsregels)

• -

  Beschermd wonen (hoofdstuk 7 van deze beleidsregels)

In dit hoofdstuk worden verschillende vormen van maatwerkvoorzieningen nader toegelicht.

4.2 Vormen van maatwerkvoorzieningen

Een pgb kan een geschikt instrument zijn voor de inwoner om zijn leven naar eigen wensen en behoeften in te vullen. Het is een vorm die passend is voor mensen die zelf en/of met behulp van een vertegenwoordiger de regie over hun leven kunnen voeren. Wanneer recht op maatschappelijke ondersteuning bestaat, kunnen inwoners onder voorwaarden voor een pgb in plaats van zorg in natura kiezen. Criteria voor het verstrekken van een pgb zijn onder andere opgenomen in de artikelen 12 tot en met 15 van de verordening. In dit hoofdstuk worden nadere regels uitgewerkt over de wijze waarop de hoogte van een pgb wordt vastgesteld en wordt toegelicht hoe het onderzoek op voldoende bekwaamheid plaats kan vinden.

Informatieplicht aanvragers

Het is van belang dat vooraf bekend is wat het pgb inhoudt en welke verantwoordelijkheden daarbij bestaan. De gemeente zorgt ervoor dat de inwoner wordt ingelicht over de mogelijkheid van een pgb, de gevolgen van de keuze voor een pgb en de voorwaarden die hieraan verbonden zijn.

Aanvragers kunnen daarnaast een pgb-test van Per Saldo invullen via www.pgb-test.nl. Aan de hand van een aantal vragen wordt inzicht verkregen in de vaardigheden die nodig zijn voor het beheren van een pgb en de mate waarin de inwoner daar al over beschikt.

5.1 Onderzoek

Een pgb kan aangevraagd worden tijdens het onderzoek (hoofdstuk 3 van deze beleidsregels). De aanvrager is bij toepassing van de Wmo meestal de inwoner, degene die ondersteuning verlangt. Wanneer de aanvrager in het onderzoek aangeeft dat hij zorg wil inkopen via een pgb, wordt verzocht om een pgb-plan. Op basis daarvan wordt door een professional van de Buurtteams Volwassenen, het Regieteam of adviseur Centrale Toegang (Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang) een onderzoek gedaan naar de bekwaamheid, vaardigheden tot regie van de aanvrager en zijn motivatie die uitgewerkt is in het pgb-plan. Daarnaast wordt getoetst of de door aanvrager voorgestelde invulling van voldoende kwaliteit is en tot de beoogde resultaten leidt.

1. Bekwaamheid en vaardigheden van de aanvrager

De bekwaamheid en vaardigheden van de aanvrager worden in samenspraak met de aanvrager getoetst, maar het oordeel van de professional hierover is leidend. Als deze van oordeel is dat de aanvrager niet (voldoende) bekwaam is voor het houden van een pgb, wordt het pgb geweigerd. Dit is altijd een individuele weging en vereist daarom maatwerk.

Bij een pgb wordt de aanvrager van dat pgb budgethouder. De budgethouder is zowel opdrachtgever, werkgever als ontvanger van zorg. De aanvrager moet daarom op verschillende terreinen over een aantal vaardigheden en kwaliteiten beschikken wil sprake zijn van adequate zelfregie en voldoende bekwaamheid:

• 1)

  Voldoende inzicht:

  • a.

    aanvrager is voldoende in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen;

  • b.

    heeft voldoende ziekte-inzicht;

  • c.

    heeft een duidelijk beeld van de hulpvraag;

  • d.

    weet welke hulp hij/zij nodig heeft;

• 2)

  Correcte administratie bij kunnen houden:

  • a.

    aanvrager is op de hoogte van de rechten en plichten die horen bij het beheer;

  • b.

    kan een begroting opstellen;

  • c.

    kan een budgetplan maken;

• 3)

  Opdrachtgevers-/werkgeverstaak:

  • a.

    aanvrager kan zelf zorgverleners selecteren;

  • b.

    de overeenkomst aangaan;

  • c.

    hulpverleners aansturen;

  • d.

    hulpverleners aanspreken op hun functioneren.

2. Motivatie en het pgb-plan

De motivatie wordt opgenomen in het pgb-plan. De aanvrager stelt dit pgb-plan op en wordt zo gestimuleerd na te denken over zijn zorgvraag, deze uit te werken en te concretiseren. De Buurtteams Volwassenen, het Regieteam of de Centrale Toegang Beschermd Wonen beoordeelt of dit plan voldoet. Het is daarbij belangrijk dat de keuze voor een pgb een eigen keuze is en niet die van de in te huren ondersteuner of aanbieder.

In het pgb-plan moet opgenomen zijn:

• a)

  wat de motivatie is om een aanvraag voor een pgb in te dienen;

• b)

  waarom de zorg van de specifieke aanbieder de meest geschikte vorm van zorg is;

• c)

  wat het beoogde resultaat van de ondersteuning is;

• d)

  hoe de kwaliteit van de ondersteuning is gewaarborgd (o.a. kwalificatie van de zorgverlener(s));

• e)

  hoe de veiligheid is gewaarborgd;

• f)

  wat de verwachte duur en omvang van de ondersteuning is;

• g)

  hoe hij/zij de vervanging bij vakantie en ziekte regelt (bij inzet sociaal netwerk).

Iemand uit het eigen sociale netwerk of een onafhankelijke inwonerondersteuner kan ondersteunen bij het motiveren van de aanvraag. Wanneer de aanvrager bij het opstellen van een plan hulp ontvangt van een curator of mentor dient deze persoon het pgb-plan mede te ondertekenen.

3.Kwaliteitseisen

Een budgethouder is in eerste instantie zelf, of samen met diens vertegenwoordiger, verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorg die hij inkoopt. De budgethouder is hiermee opdrachtgever voor de door hem ingehuurde ondersteuning.

De kwaliteit van de zorg die ingezet wordt met een pgb moet van vergelijkbare kwaliteit zijn als dienstverlening in zorg in natura. In het pgb-plan dient aanvullend op het bepaalde onder ‘2. Motivatie en het pgb-plan’ opgenomen te worden:

• a)

  hoe de kwaliteit van de ondersteuning is gewaarborgd (o.a. kwalificatie van de zorgverlener(s));

• b)

  hoe de veiligheid is gewaarborgd;

• c)

  hoe de ondersteuning is afgestemd op de aanvrager;

• d)

  hoe en wanneer wordt geëvalueerd;

• e)

  een begroting (o.a. wat de zorg kost en hoe deze kosten zijn berekend).

Degene die de aanvraag in behandeling heeft, moet formeel toetsen of de kwaliteit voldoende geborgd is en beoordelen of de ingekochte hulp veilig, doeltreffend en inwonergericht is. Hierbij weegt mee of de diensten, hulpmiddelen en andere maatregelen in redelijkheid geschikt zijn voor het doel waarvoor het pgb wordt verstrekt. Deze eisen worden vooraf aan de aanvrager kenbaar gemaakt.

5.2 Pgb-beheerder

Een pgb-beheerder kan ondersteunen in het pgb-beheer, maar treedt niet volledig in de plaats van de inwoner nu enige regievoering verwacht mag worden. Als de inwoner dit onvoldoende kan, gaat het de gemeente niet over tot toekenning van een pgb, tenzij de pgb-beheerde familie in de eerste graad (partner, ouders, kinderen) of tweede graad (broers en zussen, grootouders, kleinkinderen) is.

Ondersteuning van de inwoner bij onderdelen van pgb-beheer kan plaatsvinden door iemand die tot het eigen sociaal netwerk behoort of door een professional. Een professional levert zijn diensten tegen marktconform tarief. De gemeente kan vragen om een bewijs van betaling.

De pgb-beheerder moet in staat zijn tot een redelijke waardering van de belangen van zijn inwoner en stelt het belang van de inwoner centraal. De beheerder is actief betrokken bij alle fases van het proces van toekenning tot herindicatie en evaluatiegesprekken. Van belangenverstrengeling mag geen sprake zijn. Daarom is de pgb-beheerder in ieder geval niet tevens de zorgaanbieder/zorgverlener, diens vast/flexibel personeel, diens organisatieadviseur of op andere wijze aan de zorgaanbieder verbonden persoon. Voorbeelden hiervan zijn situaties waarin familieleden in de eerste of tweede graad (een deel van) de zorg verlenen uitgezonderd, nu de mogelijkheid bestaat om een pgb te besteden in het eigen netwerk.

5.3 Duur pgb-indicatie

Een pgb wordt voor maximaal 2 jaar afgegeven. Het college kan een pgb met een korte looptijd afgeven:

• a)

  als de beoogde resultaten eerder kunnen worden behaald;

• b)

  bij twijfel rondom bekwaamheid van de budgethouder om zelf zorg in te kopen, maar waarbij die twijfel onvoldoende is om het pgb direct af te wijzen;

• c)

  indien sprake is van een niet-stabiel ziektebeeld of een verwachte wisselende ondersteuningsbehoefte;

• d)

  in andere gevallen die aanleiding geven tot het afgeven van een pgb voor een kortere periode.

Een pgb kan voor maximaal 5 jaar worden toegewezen op het moment dat er in het onderzoek vastgesteld kan worden dat:

• 1.

  Er sprake is van een blijvende (evt. progressieve) beperking(en) waarbij het niet aannemelijk is dat de hulpvraag de komende jaren zal veranderen/verminderen.

• 2.

  Het niet aannemelijk is dat de hulpvragen de komende 5 jaar jaren (deels) opgelost kunnen worden door gebruik te maken van eigen kracht, algemeen gebruikelijke voorzieningen, mantelzorg dan wel algemene voorzieningen.

• 3.

  Er geen twijfels zijn over pgb-beheer in de komende vijf jaar (bijvoorbeeld als gevolg van cognitieve beperkingen van een klant die tevens pgb beheerder is).

Wordt er aan één van deze voorwaarden niet voldaan dan wijzen we een pgb voor maximaal 2 jaar toe. Bij toewijzing van een pgb worden afspraken gemaakt tussen verwijzers en budgethouders over tussentijdse evaluaties.

Een PGB voor hulpmiddelen valt niet onder deze maximale termijn.

5.4 Uitgaven pgb

Budgethouders mogen vanuit het budget de volgende uitgaven wél doen:

• a)

  alle bijkomende kosten voor de zorgverleners, zoals de werkgeverslasten voor zorgverleners met een arbeidsovereenkomst en wettelijk toegestane vergoedingen, zoals reiskosten, vervanging tijdens vakantie en verzekeringen;

• b)

  vervoerskosten, maar alleen als er een beschikking is voor begeleiding in dagdelen (dagopvang), samen met een indicatie voor vervoer van en naar de plek waar die begeleiding geboden wordt.

In de artikel 12 lid 4 van de verordening is een lijst te vinden van uitgaven die budgethouders vanuit het budget niet mogen doen.

5.5 Betaling – trekkingsrecht

Gemeenten betalen pgb’s uit in de vorm van een trekkingsrecht. Dit betekent dat de gemeente het pgb niet op de bankrekening van de budgethouder stort, maar op de rekening van het ‘servicecentrum pgb’ van de Sociale Verzekerings Bank (SVB). Om pgb via trekkingsrecht te kunnen uitvoeren, moet de budgethouder een zorgovereenkomst hebben met de zorgverlener. Deze moet hij indienen bij de SVB, waarna de SVB deze overeenkomst arbeidsrechtelijk toetst. Zonder overeenkomst kan de zorgverlener niet worden betaald.

Via declaraties of facturen laat de budgethouder aan de SVB weten hoeveel uren hulp zijn geleverd en dat de zorgverlener betaald moet worden. Na die opdracht controleert de SVB of de betaling klopt met wat is bepaald in de zorgovereenkomst. Wanneer de controle slaagt, verricht de SVB de betalingen aan de zorgverleners. De budgethouder is via het maandelijkse (digitale) budgetoverzicht van de SVB verantwoordelijk voor het monitoren van de betalingen uit het pgb. Niet-bestede bedragen worden door de SVB na afloop van de verantwoordingsperiode terugbetaald aan de gemeente.

De budgethouder is verplicht zich te houden aan de door de SVB gestelde bepalingen rondom het trekkingsrecht. Niet voldoen aan deze bepalingen kan tot gevolg hebben dat het pgb wordt ingetrokken.

Pgb’s voor eenmalige uitgaven, zoals hulpmiddelen, zijn uitgezonderd van het trekkingsrecht. Deze worden rechtstreeks vanuit de gemeente verstrekt.

5.6 Controle

De gemeente gaat tijdens de looptijd van het pgb via steekproeven bij de budgethouder en/of middels een huisbezoek en/of een administratieve controle na of het pgb besteed is aan het doel waarvoor het verstrekt is (rechtmatigheid). Tijdens een periodieke evaluatie bespreekt de gemeente de inhoudelijke zorgverlening en ondersteuningsvraag met de budgethouder (doelmatigheid). Bij Beschermd Wonen is dat minstens één keer per jaar.

Als onrechtmatigheden of ondoelmatig gebruik van het pgb wordt geconstateerd, kan het college besluiten om voorwaarden te stellen aan de voortzetting van het pgb of het verstrekken van het pgb heroverwegen en beëindigen. Bij signalen van fraude kan de gemeente besluiten het pgb terug te vorderen (artikel 11 van de verordening).

In een steekproef kunnen daarnaast jaarlijks een aantal dossiers worden onderworpen aan een intensieve controle. De budgethouder moet hieraan meewerken en alle gevraagde stukken indienen bij de gemeente. Het niet of niet volledig indienen van gevraagde stukken kan leiden tot geheel of gedeeltelijke terugvordering van het pgb.

6.1 Inleiding

De maatschappelijke opvang heeft als taak het bieden van tijdelijk en veilig verblijf aan mensen zonder dak boven hun hoofd, niet tijdelijk terecht kunnen in hun netwerk en niet zelfredzaam zijn. De maatschappelijke opvang is een laatste ‘vangnetvoorziening'. De vrouwenopvang heeft als taak het bieden van tijdelijk en veilig verblijf aan mensen die zich in een acute gewelddadige thuissituatie bevinden. Nijmegen is als centrumgemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke- en vrouwenopvang in de regio Rijk van Nijmegen en Rivierenland. Opvang kan bestaan uit verschillende fasen: preventie, opvang en herstel. In de fasen van preventie en herstel wordt meestal intensieve, maar wel extramurale, ambulante begeleiding geboden aan mensen die zelfstandig wonen. Het gaat hierbij om een kwetsbare groep mensen. Het zijn vaak mensen die dreigen dakloos te worden of sterk afglijden.

Maatschappelijke opvang is altijd gericht op een tijdelijk 24-uursverblijf/eerste opvang. Het verblijf omvat onderdak, slaapgelegenheid, begeleiding op diverse aspecten en eventueel voeding. De begeleiding is gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij binnen de kaders van de ondersteuningsbehoefte van de doelgroep. Bij opvang in verband met huiselijk geweld staat bovendien het bevorderen van veiligheid voorop.

Géén pgb

Een persoonsgebonden budget voor opvang is niet mogelijk omdat er veelal sprake is van een crisissituatie. Daarnaast is er sprake van een (te) lage zelfredzaamheid van de doelgroep.

In dit hoofdstuk worden verschillende aspecten van de (maatwerkvoorziening) maatschappelijke opvang verder uitgewerkt.

6.2 Doel en doelgroep

Maatschappelijke opvang heeft de volgende doelstellingen:

• -

  Het bevorderen van zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij;

• -

  Het voorkomen van (zelf)verwaarlozing of maatschappelijke overlast;

• -

  Het afwenden van gevaar voor de opgevangen persoon en/of anderen.

Trajectplan

Het aanbod maatschappelijke opvang is gericht op het (weer) zelfstandig kunnen wonen. We vinden het belangrijk de verblijfsduur zo kort mogelijk te laten zijn. Daarom wordt er bij plaatsing niet alleen ‘bed, bad en brood’ geboden, maar ook een trajectplan opgesteld. Hierin worden afspraken gemaakt over zorg en ondersteuning door betrokken professionals en de verantwoordelijkheid van de inwoner gedurende het traject en daarna. Dit trajectplan is erop gericht de inwoner zo snel als mogelijk weer de regie over zijn of haar eigen leven te laten krijgen. Bij de uitplaatsing is het belangrijk om te komen tot een soepele overname van zorg en ondersteuning door het lokale netwerk.

Het traject in de vrouwenopvang is erop gericht om zo snel mogelijk weer zelfstandig te kunnen gaan wonen in een veilige thuissituatie.

Doelgroep

Maatschappelijke opvang is geschikt voor mensen met complexe psychische of psychosociale en/of verslavingsproblemen die zo ernstig zijn dat zij geen dak (meer) boven hun hoofd hebben en niet in staat zijn zelf, of met hulp vanuit hun netwerk of lichtere vormen van voorzieningen, hun situatie weer zo ver op orde te brengen dat zij zich weer kunnen redden in de samenleving. Het kan gaan om mensen met ernstige psychosociale problemen, die naast een (t)huis, vooral behoefte hebben aan intensieve vormen van begeleiding. Die begeleiding richt zich op verschillende leefgebieden zoals financiën, wonen, sociale relaties en aanraking met justitie. Maatschappelijke opvang stelt iemand in staat de weg terug te vinden naar een meer zelfdredzaamheid en deelname aan de maatschappij. De vrouwenopvang is bij uitstek een voorziening om mensen die zich in een acute gewelddadige thuissituatie bevinden tijdelijk op te vangen. Het is tot slot de taak om mogelijke uitval/terugval vroegtijdig te signaleren (preventie) en om gevonden oplossingen te helpen waarborgen (nazorg)

Zorgmijders

Een specifieke groep binnen de maatschappelijke opvang zijn ‘zorgmijders.’ Dit zijn mensen met ernstige psychosociale problemen en/of ernstige verslaving en/of een (licht) verstandelijke beperking die niet om zorg vragen, geen zorg accepteren en zorginstellingen mijden. Naast het voorzien in de eerste levensbehoeften en in kaart brengen van de problematiek heeft opvang ook als functie om vertrouwen te winnen en op basis van een diagnose de persoon toe te leiden naar passende zorg.

6.3 Onderzoek

Het onderzoek voor de maatwerkvoorziening maatschappelijke opvang wordt uitgevoerd door de Centrale toegang maatschappelijke opvang (CTMO) van de GGD Gelderland-Zuid. Toegang tot de vrouwenopvang wordt onderzocht door Moviera.

Mensen die acuut opvang nodig hebben kunnen zich rechtstreeks melden tot de opvanginstellingen waar de gemeente Nijmegen als centrumgemeente afspraken over opvang mee gemaakt heeft. Een lichte toegangstoets wordt door de zorgaanbieders uitgevoerd.

We werken bij maatschappelijke opvang conform de regels zoals benoemd in ‘model-beleidsregels landelijke toegankelijkheid van de maatschappelijke opvang voor ingezetenen van Nederland 2019’. De algemene principes van de Wmo zoals gebruik maken van eigen kracht, het sociale netwerk, voorliggende voorzieningen en het rekening houden met voorzienbare omstandigheden e.d. zijn ook hier van toepassing.

Algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen

Binnen de maatschappelijke opvang kan onderscheid worden gemaakt tussen algemene en maatwerkvoorzieningen. Onder algemene voorzieningen vallen de eerste opvang en bemoeizorg. Onder maatwerkvoorzieningen vallen alle vormen van voltijdopvang, de crisisopvang, vrouwenopvang en begeleidingstrajecten tijdens (bijv. budgetbeheer) of na opvang (bijv. woonbegeleiding). De algemene voorzieningen in de gemeente zijn in principe toegankelijk voor iedereen met (dreigende) dak- of thuisloosheid die onvoldoende zelfredzaam is De algemene voorzieningen zijn voorliggend op maatwerkvoorzieningen. De criteria zijn opgenomen onder paragraaf 6.4 ‘Toelating'.

Afhankelijk van de voorziening waarin iemand wordt geplaatst wordt een lage (algemene voorziening) of een hoge (maatwerkvoorziening) eigen bijdrage betaald door de inwoner.

6.4 Toelating

In het onderzoek wordt eerst beoordeeld of iemand in aanmerking komt voor maatschappelijke opvang. Die beoordeling vindt plaats op basis van het volgende:

• -

  De persoon heeft de Nederlandse nationaliteit, of houdt als vreemdeling rechtmatig verblijf in de zin van artikel 8, onder a tot en met e en l, van de Vreemdelingenwet 2000;

  Toelichting: In uitzonderlijke situaties wordt ook aan ‘niet-rechthebbenden’ tijdelijk toegang verleend tot de maatschappelijke opvang. Dit geldt ook wanneer het winterprotocol van kracht is. Het gaat om situaties die mensonterend zijn, of waarbij zonder opvang kinderen (jonger dan 18 jaar) op straat zouden moeten verblijven. Grondslag hiervoor is de werking van de internationale mensenrechtenverdragen, met name artikel 8 Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM);

• -

  De persoon is feitelijk of residentieel dakloos, al dan niet voorafgaand aan opname in (psychiatrisch) kliniek, of aan detentie of de persoon bevindt zich in een acuut onveilige thuissituatie.

• -

  Toelichting: Om vast te kunnen stellen of iemand feitelijk dan wel residentieel dakloos is wordt de woongeschiedenis van de persoon in beeld gebracht met behulp van de zogenoemde Zelfredzaamheidsmatrix (ZRM). Met de ZRM kan een toelater een gestandaardiseerde beoordeling geven van de zelfredzaamheid van een persoon. Onder zelfredzaamheid wordt daarbij verstaan: het vermogen om zich te kunnen redden in de huidige situatie op het gespecificeerde levensdomein. Het betreft daarbij de volgende levensdomeinen: inkomen, dagbesteding, huisvesting, gezinsrelaties, geestelijke gezondheid, fysieke gezondheid, verslaving, Activiteiten Dagelijks Leven (ADL) vaardigheden, sociaal netwerk, maatschappelijke participatie en justitie.

  • -

    De persoon is beperkt zelfredzaam op meerdere leefgebieden, en

  • -

    De persoon beschikt niet over alternatieven die de situatie van feitelijke of residentiele dakloosheid op kunnen heffen.

• NB: In die situaties waarin acuut maatschappelijke opvang noodzakelijk is, beslist het college onverwijld tot verstrekking van een voorziening maatschappelijke opvang in afwachting van de uitkomst van het onderzoek en de aanvraag van de inwoner. Indien het college niet onverwijld maatschappelijke opvang kan bieden waar dit wel terstond noodzakelijk is, treft het college maatregelen om onverwijld op een andere wijze of in een andere gemeente of regio tijdig te voorzien in de behoefte van de inwoner aan maatschappelijke opvang.

  Wanneer een persoon voldoet aan bovenstaande criteria, wordt vervolgens beoordeeld in welke gemeente of regio een traject in de maatschappelijke opvang de grootste kans van slagen heeft, dat wil zeggen het meeste kan bijdragen aan de zelfredzaamheid en participatie (en daarmee het duurzaam herstel) van de inwoner. Vervolgens wordt bij de plaatsing altijd voor de lichtst mogelijk oplossing gekozen, passend bij de mogelijkheden van de persoon.

Om te bepalen in welke regio de kans op een succesvol traject voor de persoon het grootst is, wordt gekeken naar de volgende richtinggevende aspecten:

• 1.

  De aanwezigheid van een positief sociaal netwerk (familie en vrienden), maar er kunnen ook redenen zijn om de persoon juist uit zijn oude sociale netwerk te halen;

• 2.

  Woonplaatsbeginsel: als eerste wordt gekeken wat de woonplaats was van de persoon voor het ontstaan van dakloosheid. De woonplaats is de gemeente waarvan de persoon ingezetene is of was volgens de Wet basisregistratie personen (BRP). Kan de woonplaats op grond van de BRP niet worden vastgesteld, wordt de plaats van het werkelijke verblijf van de persoon op het moment van de melding gehanteerd als ‘woonplaats’. Dit kan ook de plaats zijn waar de persoon eerder gebruikt heeft gemaakt van ondersteuning.

• Als kan worden vastgesteld wat de woonplaats was van de inwoner vóór het ontstaan van dakloosheid, wordt de uitvoering van het onderzoek overgedragen aan deze gemeente van herkomst (of het regionaal samenwerkingsverband maatschappelijke opvang waartoe die gemeente toe behoort). Tot aan het moment van daadwerkelijke overdracht van de inwoner blijft het college maatschappelijke opvang bieden, dan wel blijft het college andere maatregelen treffen om op een andere wijze te voorzien in de behoefte van de inwoner aan maatschappelijke opvang;

• 3.

  Bekendheid bij hulpverlening, zorginstellingen, en/of maatschappelijke opvang-instellingen;

• 4.

  De voorkeur van de burger voor een bepaalde gemeente of regio.

Andere gemeente of regio

Wanneer tijdens het onderzoek blijkt dat een traject in de maatschappelijke opvang in een andere gemeente of regio waarschijnlijk de grootste kans van slagen heeft, betrekt het college deze gemeente bij het onderzoek. Het college maakt met de andere gemeente of regio en de inwoner vervolgens concrete afspraken over de datum van overdracht, welke aanbieder de inwoner maatschappelijke opvang of andere ondersteuning zal bieden, en hoe het vervoer van de inwoner en eventuele reisbegeleiding plaatsvindt. Indien de inwoner weigert mee te werken aan de overdracht, kan het college overgaan tot weigering van de aanvraag tot een voorziening maatschappelijke opvang.

NB: Bij verschil van mening tussen het college en de andere gemeente of regio over de vraag welke gemeente of regio verantwoordelijk is voor het bieden van maatschappelijke opvang aan de inwoner, spant het college zich maximaal in om tot een oplossing te komen. Indien het college én de andere gemeente of regio niet tot een oplossing komen, kan het college het geschil voorleggen aan de Commissie Geschillen Landelijke toegankelijkheid. In afwachting van het oordeel van de commissie blijft het college een voorziening maatschappelijke opvang bieden, dan wel op andere wijze voorzien in de behoefte van de inwoner aan maatschappelijke opvang. Het college volgt in het geschil het oordeel van de commissie.

Geen toegang

Toegang tot een opvangvoorziening kan worden geweigerd wanneer:

• a)

  Een inwoner zich (na toegang tot de opvangvoorziening) niet houdt aan de huisregels (bijv. bij het vertoon van geweld en agressief gedrag);

• b)

  Een inwoner onveiligheid en overlast veroorzaakt;

• c)

  Een inwoner niet bereid is om mee te werken aan een passend ondersteuningstraject;

• d)

  Er sprake is van tegenstellende indicaties waardoor een opvangtraject geen geschikte vorm van maatschappelijke ondersteuning voor belanghebbende is (bijv. vanwege ernstige verslaving of acute psychische problematiek, waarvoor behandeling met opname in een instelling of kliniek noodzakelijk is);

• e)

  De inwoner zich ernstig misdraagt jegens andere inwoners in de opvang of richting medewerkers van de opvanginstelling;

• f)

  De eigen bijdrage (in geval van maatwerkvoorziening) (na veelvuldige waarschuwingen) niet betaald wordt.

• g)

  Bij vrouwenopvang geldt daarnaast een weigeringsgrond als er geen sprake is van huiselijk geweld en/of geweld in een afhankelijkheidsrelatie.

6.5 Eigen bijdrage

Inwoners betalen voor het gebruik van algemene voorzieningen geen inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Voor de algemene voorzieningen kan door de instelling een bijdrage geheven worden die niet hoger is dan de kostprijs (bijv. bijdrage voor maaltijden, beddengoed, douchen, wasmachine).

Voor maatwerkvoorzieningen geldt dat burgers wel een inkomensafhankelijke eigen bijdrage betalen. De eigen bijdrage is inkomensafhankelijk. Daarbij dient de burger altijd minimaal de zak- en kleedgeldnorm uit de Participatiewet over te houden.

Ontvang de inwoner een uitkering in het kader van de Participatiewet, dan int de gemeente waar hij/zij in een voorziening verblijft de eigen bijdrage. De eigen bijdragen worden vervolgens door de gemeente aan de instellingen overgemaakt. Heeft de inwoner een andere vorm van inkomsten, wordt de bijdrage voor opvang namens de gemeente geïnd door de instelling.

7.1 Inleiding

Beschermd Wonen wordt in artikel 1.1.1 van de Wmo als volgt gedefinieerd: “wonen in een accommodatie van een instelling met daarbij behorend toezicht en begeleiding, gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie, het psychisch en psychosociaal functioneren, stabilisatie van een psychiatrisch ziektebeeld, het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast of het afwenden van gevaar voor de inwoner of anderen, bestemd voor personen met psychische of psychosociale problemen of inwoners met een licht verstandelijke beperking, die niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving” .

7.2 Doelgroep

Beschermd Wonen is bedoeld voor volwassenen met een ernstige psychische beperkingen die hierdoor tijdelijk niet zelfstandig kunnen wonen en 24/7 toezicht of begeleiding in de nabijheid nodig hebben. Deze volwassenen maken geen aanspraak op zorg vanuit de Wlz.

Daarnaast is Beschermd Wonen bedoeld voor inwoners met een (licht) verstandelijke beperking (lvb) die op termijn (naar verwachting) zelfstandig kunnen wonen. In de aanloop naar deze zelfstandigheid hebben zij een aantal jaren na hun 18e levensjaar een beschermde woonomgeving nodig. Deze mensen zijn (nog) niet in staat of hebben (nog) onvoldoende regie om alle organisatorische en financiële aspecten rondom het bewonen van een eigen woning te verzorgen. De ondersteuning is gericht op het leren functioneren met deze (blijvende) beperking. Het doel van de ondersteuning is om zoveel mogelijk zelfredzaamheid en participatie in de maatschappij te bereiken.

Voor beide groepen geldt dat sprake moet zijn van een vastgestelde psychiatrische of lvb diagnose van een specialist op het gebied van geestelijke gezondheidszorg (ggz) of lvb. Er kunnen meerdere diagnoses tegelijkertijd bestaan met daarnaast verslavingsproblematiek, een verstandelijke beperking en/of lichamelijke klachten. De problemen op het gebied van psychiatrie zijn dominant.

Zeer kwetsbaar

De doelgroep is ‘zeer kwetsbaar’: het betreft mensen die onvoldoende hulpbronnen hebben op eigen kracht moeilijkheden en tegenslagen te overwinnen en hun leven vorm te geven. De GGD beoordeelt individueel aan de hand van de volgende aspecten of iemand zeer kwetsbaar is:

• 1.

  een beperkte sociale steunstructuur (weinig betekenisvolle sociale relaties);

• 2.

  weinig veerkracht (de draaglast is groter dan de draagkracht);

• 3.

  gering vermogen tot eigen regie voeren (in beperkte mate eigen wensen en behoeften duidelijk kunnen maken).

Beschermd Wonen is een passende maatwerkvoorziening voor mensen die als gevolg van ernstige psychiatrische problemen of licht verstandelijke beperking niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving en 24/7 onplanbare zorg nodig hebben. Beschermd Wonen is bestemd voor inwoners van de regio Rijk van Nijmegen en Rivierenland die (zeer) beperkt zelfredzaam zijn. Veelal is overname of begeleiding nodig op één of meerdere leefgebieden.

Beschermd Wonen wordt alleen ingezet als andere mogelijkheden ontoereikend zijn, waaronder:

• -

  oplossingen vanuit eigen kracht en/of eigen netwerk (hoofdstuk 2.1 van deze beleidsregels);

• -

  algemene voorzieningen;

• -

  maatwerkvoorzieningen in de vorm van ambulante begeleiding en/of dagbesteding;

• -

  behandeling (tenzij behandeling ontoereikend is gebleken);

• -

  Wlz;

• -

  indien er behoefte bestaat aan permanent toezicht en 24 uurs zorg in de nabijheid.

7.3 Centrumgemeente Nijmegen

Beschermd Wonen is een taak die bij centrumgemeenten is ondergebracht. Op grond van de Wmo is de gemeente Nijmegen als centrumgemeente verantwoordelijk voor het organiseren van ‘Beschermd Wonen’ in de regio Gelderland-Zuid (Rijk van Nijmegen en Rivierenland). De gemeente Nijmegen koopt Beschermd Wonen in en draagt zorg voor de toegang tot Beschermd Wonen voor de inwoners van de regiogemeenten. Hierbij is het uitgangspunt dat alle samenwerkende gemeenten, dus niet alleen de centrumgemeente, de verantwoordelijkheid dragen en met elkaar samenwerken.

Landelijke toegankelijkheid

In de Wmo is bepaald dat voor Beschermd Wonen en voor maatschappelijke opvang geldt dat mensen zich in alle gemeenten in Nederland kunnen melden als zij aanspraak willen maken op Beschermd Wonen of maatschappelijke opvang. Zij moeten daarbij de mogelijkheid krijgen om hun eigen woonplaats te kiezen. De centrumgemeente van aanmelding behandelt de aanmelding conform de handreiking “Landelijke toegang beschermd Wonen”. Deze handreiking bevat model-beleidsregels die de centrumgemeenten dienen te hanteren bij het bepalen van de plaats waar een inwoner het meest aangewezen is op beschermd Wonen.

7.4 Type voorzieningen

De maatwerkvoorziening Beschermd Wonen bestaat uit: verblijf, begeleiding en eventueel dagbesteding. Dit pakket is sinds 2025 verdeeld in drie verschillende vormen (‘categoriëen’): Beschermd Thuis (BT), Trainingshuis (TH) en Beschermd Wonen intramuraal (BWi).

Bij Beschermd Thuis woont de inwoner in zijn eigen (al dan niet gedeelde) woning met de benodigde begeleiding en een vorm van toezicht of bereikbaarheid.

Bij het Trainingshuis woont de inwoner (tot 27 jaar) in een (al dan niet gedeelde) woning met de benodigde begeleiding en een vorm van 24-uurs beschikbaarheid en bereikbaarheid van hulpverlening. De inwoner woont in een groep (waarbij voorzieningen gedeeld worden) of (zelfstandig) geclusterd waarbij inzet van groepsbegeleiding mogelijk is en geleverd wordt door de zorginstelling. De inwoner woont zelfstandig en is zelf verantwoordelijk voor de huur, vaste lasten en kosten van het levensonderhoud.

Beschermd Wonen intramuraal betekent dat de inwoner in een accommodatie van een instelling woont met daarbij behorend toezicht en begeleiding.

Naargelang de zorgbehoefte van de inwoner, bieden de BT, TH en BWi-pakketten steeds intensievere zorg. Een achtal producten die differentiëren naar zorgzwaarte zijn inzetbaar (zie ook: www.robregionijmegen.nl/bouwstenen-tarieven/).

Schematisch ziet dat er als volgt uit:

7.5 Beoogd resultaat

Beschermd Wonen moet leiden tot een situatie waarin iemand weer zoveel mogelijk zelfredzaam is en kan deelnemen aan de maatschappij. Beschermd Wonen kent twee hoofddoelen:

• a).

  herstel en stabiliteit;

• b).

  herstel en uitstroom.

Onder deze twee hoofddoelen vallen verschillende subdoelen:

• a).

  het bevorderen en herstel van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie;

• b).

  het bevorderen van het psychisch functioneren;

• c).

  stabilisatie van het psychiatrisch ziektebeeld;

• d).

  voorkomen van opname;

• e).

  het bieden van een veilige woonomgeving;

• f).

  voorkomen van terugval in de problematiek;

• g).

  voorkomen van verwaarlozing, maatschappelijke overlast en het afwenden van gevaar voor de inwoner of voor anderen.

7.6 Procedure: melding, onderzoek en aanvraag

Melding

De Centrale Toegang van GGD Gelderland-Zuid (TBW) voert de taak van toegang voor Beschermd wonen uit. De melding is het startpunt van het onderzoek naar de behoefte aan een maatwerkvoorziening Beschermd wonen. Een melding kan schriftelijk, via het meldingsformulier, door of namens de inwoner worden gedaan bij de TBW. Een ontvangstbevestiging wordt binnen maximaal een week na de formele melding verstuurd.

Toelatingscriteria Beschermd Wonen

De TBW stelt vast of de inwoner tot de doelgroep behoort waarvoor de maatwerkvoorziening Beschermd Wonen is. Dit vindt plaats op basis van de volgende criteria:

• a)

  Leeftijd: de inwoner is 18 jaar of ouder;

• b)

  Nationaliteit: de inwoner heeft de Nederlandse nationaliteit of houdt een rechtmatig verblijf in Nederland;

• c)

  Er is sprake van vastgestelde psychiatrische problematiek of de inwoner heeft een IQ tussen 50 en 85. Psychiatrische problematiek of lvb is vastgesteld door een specialist ggz*. Daarbij kan sprake zijn van verstandelijke, lichamelijke, of zintuiglijke problematiek, maar de psychiatrische of lvb problemen staan op de voorgrond;

• d)

  Als gevolg van de psychiatrische of lvb-problematiek onder c is de inwoner niet in staat om zelfstandig te wonen;

• e)

  Intramurale behandeling voor de psychiatrische aandoening/beperking is afgerond of staat niet (meer) op de voorgrond. Gebaseerd op de mogelijkheden van de inwoner staat de op participatie gerichte ondersteuning vanuit de beschermende woonomgeving op de voorgrond;

• f)

  Er is geen sprake van een acute (crisis)situatie in de geestelijke gezondheid en/of op andere levensdomeinen waar als gevolg daarvan mogelijkheden zijn voor crisisopvang/opname in de Zvw;

• g)

  De inwoner kan risico’s zelf niet inschatten en adequaat en/of op tijd om hulp vragen met als gevolg risico op (zelf)verwaarlozing of overlast;

• h)

  Er is noodzaak voor 24-uurs beschikbaar- en bereikbaarheid. Er doen zich dagelijks meerdere ongeplande zorgmomenten voor omdat sprake is van een hoge mate van onvoorspelbaarheid en/of hoge intensiteit van zorg;

• i)

  De inwoner accepteert een begeleiding/ontwikkelingstraject dat met inachtneming van zijn mogelijkheden gericht is op het zo snel mogelijk zelfstandig gaan wonen, al dan niet met behulp van ambulante begeleiding;

• j)

  De veiligheid van de inwoner en/of zijn omgeving is in het geding. Hierbij valt te denken aan ernstige gedragsproblematiek die voortdurend moet worden gereguleerd, verbale en/of lichamelijke agressie en/of sterk manipulatief gedrag.

NB: De inwoner, die in aanmerking komt voor Beschermd wonen in natura, komt niet in aanmerking voor een aparte maatwerkvoorziening gericht op ondersteuning bij het huishouden.

*Hiermee wordt één van de beroepen bedoeld: psychiater, klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog, psychotherapeut, specialist ouderengeneeskunde, verslavingsarts in profielregister KNMG, klinisch geriater, verpleegkundig specialist ggz, gz-psycholoog, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige.

Onderzoeksverslag

Het college verstrekt de inwoner of diens vertegenwoordiger een schriftelijke weergave van de uitkomsten van ‘het gesprek’ en het onderzoek. Feitelijk is dit het verslag van het gesprek met de inwoner. In het verslag staat een ondersteuningsadvies dat passend is bij de zorgvraag. Als uit het onderzoek blijkt dat Beschermd Wonen niet de juiste vorm van ondersteuning is, wordt een passend advies gegeven en zorgt de TBW voor een goede overdracht. Voor Beschermd Wonen wordt aangegeven voor welke termijn de inwoner welke vorm van ondersteuning en (indien bekend) bij welke zorgaanbieder ontvangt.

Aanvraag

De aanvraag voor Beschermd Wonen wordt door de GGD (of gemachtigde/wettelijk vertegenwoordiger) namens de inwoner gedaan. Dit vindt plaats na verstrekking van het onderzoeksverslag. In de volgende gevallen kan de aanvraag echter direct, dus nog zonder verstrekking van het onderzoeksverslag, gedaan worden:

• 1.

  het onderzoek is niet binnen 6 weken uitgevoerd;

• 2.

  naar het oordeel van de TBW is sprake van een spoedeisende situatie (bijv. na klinische opname/ziekenhuisopname).

Duur toekenning

De decentralisatie van Beschermd Wonen, heeft onder andere tot doel mensen niet langer dan nodig beschermd te laten wonen. We stellen een geldigheidsduur van de toekenning op Beschermd Wonen voor maximaal 3 jaar. Dit om sturing te geven aan het structureel begeleiden van mensen in Beschermd Wonen en daar waar het kan mensen daadwerkelijk de kans te geven door te stromen. Voor de zorgverstrekking in pgb hanteren we een duur van maximaal 2 jaar.