Uitvoeringsprogramma VTH gemeente Borger-Odoorn 2025

De eerste module van dit uitvoeringsprogramma omvat alle taken die de gemeente heeft op het gebied van vergunningverlening. Het gaat dan om de vergunningverleningstaken voor activiteiten met invloed op de fysieke leefomgeving. Dat betekent niet dat alleen vergunningen op grond van de Omgevingswet (of de Wabo) hierbij van belang zijn, maar ook vergunningen op grond van de Apv of de Alcoholwet, zoals een evenementenvergunning of een Alcoholwetvergunning.

De module is opgebouwd uit twee bouwstenen, de bouwsteen Omgevingsrecht en de bouwsteen APV en bijzondere wetgeving.

Voor de gemeente is een groot deel van de kerntaken omtrent vergunningverlening belegd in het omgevingsrecht. In deze bouwsteen wordt beschreven op welke wijze we uitvoering willen geven aan deze taakstelling.

2.1. Ontwikkelingen in het omgevingsrecht

Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet en de bijbehorende wet- en regelgeving in werking getreden. Dat betekent dat de oude wetgeving (de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en aanverwante regelgeving) vervalt. Ook treedt de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) inwerking, wat gevolgen heeft voor de manier waarop we toezicht houden op de bouw van gebouwen die onder gevolgklasse 1 vallen, zoals grondgebonden woningen, voetgangers- en fietsbruggen en eenvoudige bedrijfsgebouwen, maar ook voor de vergunningverlening. Voor de gebouwen die onder de zogeheten gevolgklassen 2 en 3 vallen, blijft de gemeente toezichthouder tijdens de bouw. Als gemeente hebben we hiervoor een aantal kaders vastgesteld in de U&H-Strategie. Aanvankelijk werd verwacht dat ook verbouw van gevolgklasse 1-gebouwen per 1 januari 2025 onder de Wkb zou vallen. Dit is echter niet het geval.

In 2024 hadden we te maken met een overgangsfase tussen het ‘oude’ en het ‘nieuwe’ recht. Voor 2025 gaan we ervan uit dat er slechts nog een enkele vergunning verleend dient te worden die onder het oude recht valt (met name vergunningen die middels de uitgebreide procedure voorbereid dienen te worden).

2.2. Doelstellingen vergunningverlening Omgevingsrecht

In hoofdstuk 2 van de U&H-Strategie hebben we een aantal outcomes vormgegeven. Deze outcomes vormen onze parapludoelstellingen. Per jaar lichten we een aantal geconcretiseerde doelstellingen uit die onder deze outcomes vallen. Voor 2025 nemen we de volgende doelstellingen als uitgangspunt:

Outcomes voor vergunningverlening in het Omgevingsrecht

De risico’s van het niet naleven van de relevante wet- en regelgeving in de fysieke leefomgeving zijn divers. Met name gevolgen voor onder andere de veiligheid en gezondheid van inwoners, het milieu of zeldzame flora en fauna zijn voor ons als gemeente van groot belang. Om deze gevolgen zo veel mogelijk in te perken en het risico zo klein mogelijk te maken, betrekken we de wet- en regelgeving (en bijbehorende gemeentelijke regelingen) bij onze besluitvorming. In ieder besluit motiveren we hoe we de verschillende belangen hebben afgewogen, en welke voorschriften er gelden in het concrete geval.

De volgende indicatoren geven aan of we bovenstaande doelstellingen behalen:

2.3. Vergunningen ingediend onder het oude vergunningenregime

In 2025 hebben we, zoals genoemd, te maken met een enkele vergunning die nog onder het oude wettelijke kader afgehandeld dient te worden. Dat betekent concreet dat deze aanvragen getoetst worden aan onderstaande wet- en regelgeving:

• –

  Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo);

• –

  Bouwbesluit 2012;

• –

  Gemeentelijke bestemmingsplannen;

• –

  Besluit Omgevingsrecht;

• –

  Woningwet;

• –

  Bouwverordening;

• –

  Wet Ruimtelijke Ordening (Wro);

• –

  Wet milieubeheer (Wm);

• –

  Activiteitenbesluit milieubeheer;

• –

  Wet natuurbescherming;

• –

  Monumentenwet;

• –

  Algemene Plaatselijke Verordening (APV).

Onderstaande tabel geeft weer hoeveel openstaande aanvragen er op 1 december 2024 zijn die nog onder het oude regime afgehandeld dienen te worden.

Bovenstaande producten zullen afgehandeld worden conform de genoemde wet- en regelgeving.

2.4. Omgevingsvergunningen onder de Omgevingswet

De aanvragen voor een omgevingsvergunning onder de Omgevingswet worden getoetst aan een ander wettelijk kader dan onder het oude regime het geval was. Aanvragen worden onder andere getoetst aan:

• –

  De Omgevingswet;

• –

  De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen;

• –

  Het Besluit Bouwwerken Leefomgeving;

• –

  Het Besluit Activiteiten Leefomgeving;

• –

  Het Omgevingsbesluit;

• –

  De Omgevingsregeling;

• –

  Het tijdelijke deel van het Omgevingsplan van de gemeente Borger-Odoorn;

• –

  Gemeentelijke verordeningen en beleidskaders.

De tweede bouwsteen van deze module bestaat uit vergunningverlening met betrekking tot de Apv en bijzondere wetgeving. Het gaat dan bijvoorbeeld om evenementenvergunningen, ontheffingen voor het carbidschieten, exploitatievergunningen of gehandicaptenparkeerkaarten.

Wettelijk kader

Bij het verlenen van vergunningen en ontheffingen is diverse wet- en regelgeving betrokken. Hierbij valt te denken aan onder andere:

• –

  De Alcoholwet;

• –

  De Wet op de kansspelen;

• –

  De Wegenverkeerswet 1994;

• –

  De Wet Kinderopvang;

• –

  De Wet Bibob.

Verder zijn onder andere de volgende gemeentelijke regelingen van toepassing:

• –

  De Algemene plaatselijke verordening (Apv);

• –

  Verordening speelautomaten Borger-Odoorn;

• –

  Verordening kwaliteitsregels peuterspeelzalen;

• –

  Nota evenementenbeleid 2018;

• –

  Beleidsregels Gehandicaptenparkeerkaarten en Gehandicaptenparkeerplaatsen Borger-Odoorn 2020;

• –

  Beleidsregels standplaatsen Borger-Odoorn

3.1. Doelen vergunningverlening Apv en bijzondere wetgeving

Vergunningverlening is een middel, en geen doel op zich. Onderstaand zijn de doelen, ook wel de outcomes, weergegeven die we nastreven met de vergunningverlening op het gebied van APV en bijzondere wetgeving.

3.2. Planning

Voor de producten die behoren tot de bouwsteen Apv en bijzondere wetgeving is 1.3 FTE (2195 uren) beschikbaar. Daarnaast is 0.67 FTE (1033 uren) beschikbaar voor de administratieve ondersteuning op dit vakgebied. Op basis van onderstaand overzicht is 1.3 FTE benodigd.

*Carbidschieten

In verband met een voorliggende wijziging in de APV houden we er rekening mee dat het aantal ontheffingen carbid hoger ligt dan voorgaande jaren. Er wordt voorgesteld dat ook vaste locaties een ontheffing aan dienen te vragen.

*Exploitatievergunning (ambtshalve verlening)

In 2022 is het exploitatievergunningenstelsel ingevoerd binnen onze gemeente. Er zijn op dit moment nog geen verdere beleidskaders vormgegeven hieromtrent. Het is de bedoeling om in 2025 deze beleidskaders vorm te gaan geven, om zo het stelsel meer handen en voeten te geven. Zowel bestaande als nieuwe inrichtingen zullen onder de reikwijdte van het stelsel vallen. Voor bestaande inrichtingen wordt ambtshalve een exploitatievergunning verstrekt. Dit om de regeldruk voor bestaande ondernemers niet onevenredig zwaar te maken. Hoe dit proces precies zal gaan, wordt later dit jaar uitgewerkt.

3.3. Monitoring

Monitoring van onder andere doorlooptijden, dienstverleningsaspecten, bijzondere aspecten en contacten met aanvragers van genoemde producten is belangrijk. Op deze wijze kan gecontroleerd worden of we handelen conform hetgeen we in dit Uitvoeringsprogramma bepalen. Daarnaast helpt het ons om te monitoren of we de outcomes, die we stellen in de vierjaarlijkse U&H-Strategie, en nader uitwerken in dit Uitvoeringsprogramma, behalen.

Om een juiste monitoring van in de bovenstaande tabel opgenomen producten te kunnen verwezenlijken, worden contacten en bijzondere aspecten altijd vastgelegd in ons zaaksysteem. Indien nodig worden deze integraal doorgesproken met directe collega’s, maar ook met collega’s van andere afdelingen / teams, zoals Ruimtelijke Ordening en het juridische team. Verder wordt een lijst bijgehouden met alle openstaande en afgehandelde zaken. Verder zijn structurele overleggen ingepland met de clusters die met de genoemde producten te maken hebben, zodat bijzonderheden tijdig besproken kunnen worden, en grip gehouden kan worden op het werk. Wanneer we merken dat zaken structureel anders gaan dan we verwachten, of we een overload aan werk zien, kan snel geschakeld worden en eventueel opgeschaald worden naar het MT. Door deze manier van monitoring te hanteren, kan regelmatig bekeken worden of het nodig is om bij te sturen op het uitvoeringsprogramma.

Module 2: Toezichtstrategie

Module 2 van dit uitvoeringsprogramma ziet toe op het gemeentelijke toezicht op de naleving van wet- en regelgeving en vergunnings- of ontheffingsvoorschriften. Het houden van toezicht helpt om het naleefgedrag van inwoners te bevorderen en zorgt ervoor dat illegale situaties zo veel mogelijk teruggedrongen worden.

Toezicht is geen doel op zich. Het is een middel om de hiervoor genoemde aspecten na te streven. In hoofdstuk 4 van de U&H-Strategie zijn een aantal outcomes beschreven met betrekking tot toezicht. Voor het onderdeel ‘Toezicht’ spitsen we deze outcomes nader toe op onderstaande doelen:

Voor het toezicht in de fysieke leefomgeving binnen de gemeente Borger-Odoorn is 3 FTE (á 1552 uur per FTE, in totaal 4657 uren) beschikbaar.

Zoals in de U&H-Strategie in paragraaf 5.2.1 benoemd, bestaat toezicht uit drie verschillende categorieën, te weten het vergunninggericht toezicht, gebiedsgericht toezicht en objectgericht toezicht. Iedere categorie van toezicht doorgaat een proces. Hiervoor zijn procesplaten gemaakt.

6.1. Vergunninggericht toezicht

Vergunninggericht toezicht vindt plaats naar aanleiding van een door de gemeente verleende vergunning of ontheffing. Bijvoorbeeld op het gebied van het omgevingsrecht, maar ook bij vergunningen op basis van de Apv of andere bijzondere wetgeving als de Alcoholwet. Tijdens het toezicht wordt gecontroleerd of wordt voldaan aan de voorschriften uit de vergunning of ontheffing. Vergunninggericht toezicht heeft betrekking op meerdere onderwerpen. In de U&H-Strategie staan de volgende doelen opgenomen ten aanzien van het vergunninggericht toezicht:

6.2. Gebiedsgericht toezicht.

Het gebiedsgericht toezicht is gerelateerd aan de verschillende gebieden die we binnen onze gemeente kennen. Het betreft toezicht op algemene wet- en regelgeving. Overtredingen kunnen geconstateerd worden naar aanleiding van eigen constatering (proactief toezicht) of naar aanleiding van signalen uit de samenleving (reactief toezicht).

In de U&H-Strategie staan de volgende doelen opgenomen ten aanzien van het gebiedsgericht toezicht:

De afgelopen jaren is gekozen voor een systematiek waarin we met name gebruik maken van reactief toezicht. Dat betekent dat we met name reageren op meldingen van inwoners. In 2025 willen we een eerste start maken met het houden van proactief toezicht. Dit zal projectmatig aangepakt worden. Dat betekent dat er in een bepaald gebied of op een bepaald onderwerp aandacht gevestigd zal worden. Hierbij zullen betrokken afdelingen (zoals het Juridisch Team, of de buitendienst) meegenomen worden, zodat ook zij voldoende capaciteit beschikbaar hebben.

6.3. Objectgericht toezicht

Objectgericht toezicht ziet toe op het in gebruik nemen en hebben van inrichtingen. Tijdens periodieke controles wordt toezicht gehouden op naleving van algemene voorschriften en vergunningsvoorwaarden. Objectgericht toezicht ziet met name toe op de omgevingsvergunning voor milieu en brandveilig gebruik.

In de U&H-Strategie staan de volgende doelen opgenomen ten aanzien van het objectgericht toezicht:

Toezicht kan leiden tot handhaving. Wanneer er sprake is van een overtreding dan heeft de gemeente de beginselplicht tot handhaving. Tenzij er sprake is van concreet zicht op legalisatie of dat handhaving evident onevenredig is met de door handhaving te bereiken doelen. Dit zal per handhavingszaak worden beoordeeld.

Het juridisch team heeft 1372 uur voor handhaving gereserveerd in hun werkplan voor 2025. Voor handhaving zijn in 2020 vier werkprocessen vastgesteld door het MT. Hiermee wordt ook in 2025 gewerkt. Het gaat om de volgende handhavingsprocessen:

• •

  Proces verzoek om handhaving Wabo/Omgevingswet/Apv;

• •

  Proces handhaving uit toezichtscontrole (proactief toezicht);

• •

  Proces handhaving na een bijtincident;

• •

  Proces handhaving bij overtreding van de Opiumwet.

In de genoemde processen staat stapsgewijs beschreven welke stappen er moeten worden gezet en door wie. De stappen moeten worden doorlopen door de administratief juridisch medewerker van het cluster VSO, de omgevingsconsulenten van KCC-Omgeving en de juristen van het cluster VSO. Het inschakelen van de ketenpartners (bijvoorbeeld VRD of RUDD) is ook gewaarborgd in de handhavingsprocessen.

7.1. Verwachtingen het komende jaar

Voor het komende jaar geldt de volgende verwachting:

• –

  We verwachten dat er meer uren besteed worden met betrekking tot de Omgevingswet. Dit omdat veel (open) normen en nieuwe zorgplichten een nieuwe manier van benadering vragen;

• –

  Er wordt een toename verwacht in handhavingszaken omtrent brandveiligheid in (zorg-) instellingen;

• –

  Er wordt een toename verwacht in handhavingszaken met betrekking tot kinderopvanglocaties. Uit signalen van ketenpartners is gebleken dat de registratie van diverse partijen niet op orde is.

In het kader van juridische kwaliteitszorg worden geen zeswekelijkse kwaliteitsoverleggen meer gehouden. Deze overleggen zijn vervangen door een zeswekelijkse nieuwsbrief. Verder sluiten de juristen twee keer per jaar aan bij het teamoverleg van de vergunningverleners en toezichthouders, en is een los overleg ingepland waarin trends, mogelijkheden, werkwijzen en dergelijke besproken worden en eventueel verbeterd kunnen worden.

Module 3: Sociaal domein

Naast de taken die we als gemeente hebben in het fysiek domein, is er een groot aantal taken voor de gemeente weggelegd in het sociaal domein. Zo heeft de gemeente een taakstelling op bijvoorbeeld het gebied van de Participatiewet, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en de Jeugdwet. In deze module wordt de gemeentelijke inzet met name op het gebied van toezicht op deze onderwerpen (kort) toegelicht.

De toezichthouder van de GGD bezoekt namens de gemeente jaarlijks alle geregistreerde kinderopvanglocaties, de zogenaamde reguliere inspecties. Opvanglocaties die regulier geïnspecteerd worden zijn kinderdagverblijven, kinderdagverblijven met een registratie van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), buitenschoolse opvang, gastouderbureaus, nieuwe gastouders en een steekproef (50%) bij geregistreerde gastouders.

Daarnaast voeren de toezichthouders de onvoorziene inspecties uit, waarvan er drie typen zijn.

• •

  Het eerste type zijn de onderzoeken die voor en na registratie van een nieuwe opvanglocatie (zonder of met VE-registratie) worden uitgevoerd.

• •

  Het tweede type zijn incidentele onderzoeken, waarbij naar aanleiding van een concrete aanleiding, zoals klachten of signalen, gekeken wordt naar de naleving van de regels. Een incidenteel onderzoek wordt ook uitgevoerd bij een aanvraag tot wijziging, bijvoorbeeld een uitbreiding van het aantal kindplaatsen of een houderwijziging.

• •

  Het derde type onvoorziene inspecties zijn nadere onderzoeken, die plaatsvinden als na een regulier of incidenteel onderzoek tekortkomingen zijn geconstateerd. Ook het aantal onvoorziene inspecties wordt jaarlijks geprognotiseerd, waarbij rekening gehouden wordt met de aantallen in voorafgaande jaren, landelijke en regionale ontwikkelingen.

Landelijke ontwikkelingen Wet Kinderopvang

Er hebben recent meerdere ontwikkelingen plaatsgevonden die van invloed zijn op het toezicht volgens de Wet Kinderopvang.

• •

  2025 wordt het derde jaar waarin gewerkt wordt met de flexibele inspectieactiviteit. Ieder kindcentrum zal tijdens het jaarlijks onderzoek worden getoetst aan de hand van een andere set met voorwaarden dan het voorgaande jaar. Voor de meeste kindcentra geldt dat na het jaarlijks onderzoek in 2025 alle drie de sets een keer aan bod gekomen zijn, waarmee de driejarige cyclus rond is. Eind 2025 wordt overlegd hoe de nieuwe cyclus vanaf 2026 wordt ingepland.

• •

  Vanaf 1 januari werkt de GGD in de Gemeenschappelijke Inspectieruimte (GIR) met het doorontwikkelde risicomodel. Meer dan voorheen biedt dit model de mogelijkheid om af te wegen óf, en zo ja, in welke mate er aanleidingen zijn tot zorg over de geboden kinderopvang.

• •

  Vanaf 1 januari 2025 moeten alle pedagogisch medewerkers op een kinderdagverblijf voldoen aan het 3F taalniveau en op de buitenschoolse opvang aan het 2F taalniveau. Deze nieuwe eis wordt alleen getoetst bij kindcentra waarbij deze voorwaarde in de inspectieset zit (inspectieset 1).

• •

  Vanaf 1 januari 2025 moeten pedagogisch medewerkers die werken op een babygroep beschikken over een diploma of certificaat “babyscholing”. Ook hiervoor geldt dat deze nieuwe eis alleen wordt getoetst bij kindcentra waarbij deze voorwaarde in de inspectieset zit (inspectieset 1).

In 2025 houdt de GGD rekening met 20 onvoorziene inspecties voor de gemeente Borger-Odoorn, hieronder een specificatie:

• •

  7 onderzoeken voor registratie (OVR);

• •

  4 onderzoeken na registratie (ONR);

• •

  6 nadere onderzoeken of herstelaanbod;

• •

  3 incidentele onderzoeken

Het toezicht op de kwaliteit en rechtmatigheid van de uitvoering van de Wmo 2015 is een verantwoordelijkheid die bij de gemeente ligt. Hetzelfde geldt voor het toezicht op de rechtmatigheid van de uitvoering van de Jeugdwet. In de Jeugdwet is het toezicht op de kwaliteit belegd bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Daarmee is het toezicht op de kwaliteit van de jeugdhulp landelijk geregeld.

Toezicht en handhaving vindt als volgt plaats:

• 1.

  Preventief toezicht bij willekeurig gekozen, gecontracteerde Wmo-aanbieders.

  • a.

    Indien nodig, dan grijpt de toezichthouder direct in tijdens preventief toezicht (aanspreken aanbieder, melding bij beleidsadviseur en accountmanager).

  • b.

    Naar aanleiding van verbeterpunten in de toezichtrapporten vinden contractgesprekken met de onderzochte aanbieders plaats.

  • c.

    Verbeteracties bij en verbeterafspraken (handhaving) met de onderzochte aanbieders worden gemonitord door accountmanagement.

  • d.

    Eventuele beleidsmatige knelpunten worden verzameld door de beleidsadviseur voor eventuele beleidsaanpassingen.

• 2.

  Signaal gestuurd toezicht bij gecontracteerde Wmo-aanbieders en/of aanbieders van jeugdzorg als het gaat om de rechtmatigheid.

  • a.

    In kaart brengen van het signaal; zijn er grote risico’s voor inwoners?

  • b.

    Nagaan in hoeverre er samenwerking met andere gemeenten bestaat bij de inkoop van onderhavige voorziening => afstemming met (toezichthouders van) die gemeente(n).

  • c.

    Bepalen in hoeverre toezicht mogelijk is met het oog op handhavingsmogelijkheden en door welke toezichthouder en namens welke gemeente(n) toezicht plaatsvindt.

  • d.

    Afhankelijk van toezichtrapporten wordt gehandhaafd => denk aan de volgende mogelijkheden of combinaties ervan: contractgesprek met verbeterafspraken, cliëntenstop, verplaatsing van cliënten, contractontbinding, terugvordering etc.

• 3.

  Toezicht bij calamiteiten bij gecontracteerde Wmo-aanbieders.

  • a.

    Gecontracteerde aanbieders melden een calamiteit bij de toezichthouder.

  • b.

    Gecontracteerde aanbieders ondernemen zelf actie op verbetering en voorkoming van herhalingen waarbij Wmo-toezichthouder meekijkt.

  • c.

    Wmo-toezichthouder stuurt de gecontracteerde aanbieder waar nodig bij.

Het uitgangspunt is dat signaal gestuurd toezicht voorrang krijgt boven preventief toezicht.

In het geval van een melding of een calamiteit zal deze dus als eerste nader onderzocht worden.

Voor toezicht en handhaving op de Participatiewet is de volgende outcome indicator geformuleerd.

Doelstelling: Het bevorderen van een rechtmatige uitvoering van de Participatiewet door het actief reageren op signalen, meldingen en bij de aanvraag voor een uitkering.

Acties:

• –

  De Stichting Inlichtingenbureau Gemeenten (IB) verzorgt het gegevensverkeer van de gemeente met het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de Belastingdienst (BD) en de Rijksdienst voor het wegverkeer (RDW) in het kader van de bestrijding van witte fraude. Wanneer er een signaal van het inlichtingenbureau wordt ontvangen wordt er een onderzoek gestart. Het gaat om samenloopsignalen. Bijvoorbeeld wanneer iemand een uitkering ontvangt en er ook loon wordt doorgegeven aan de belastingdienst.

• –

  Men kan een melding doen bij de gemeente als het vermoeden bestaat dat een persoon met een bijstandsuitkering handelt in strijd met de Participatiewet. En daardoor misschien geen of minder recht op bijstand heeft. Er is een telefoonnummer waar naartoe kan worden gebeld om hiervan melding te maken. Ook staat er sinds dit jaar een meldingsformulier op de website van de gemeente Emmen. Deze meldingen worden door de gemeente Emmen op volgorde van binnenkomst onderzocht.

• –

  Daarnaast doet ook de politie melding wanneer zij vermoeden dat er in strijd met de Participatiewet wordt gehandeld. De meldingen van de politie zijn een prioriteit. En gaan voor meldingen die (anoniem) telefonisch worden gedaan. Reden hiervoor is onder andere dat politie-informatie over het algemeen meer feiten bevat dan andere meldingen.

• –

  Van inkomensconsulenten wordt (eventueel in samenwerking met de sociale recherche) alertheid verwacht om te voorkomen dat uitkeringen onterecht worden toegekend. De inkomensconsulent wijst aanvrager op alle aspecten die van invloed kunnen zijn op de uitkering.

Meten: De uitkomsten van de signalen en meldingen worden bijgehouden door de gemeente Emmen. We hebben hierdoor inzage in de hoeveelheid meldingen die leiden tot handhaving. En in hoeveel van de gevallen geen handhaving nodig is. Door het bijhouden van de aantallen kan worden gemeten of meer, evenveel of minder signalen leiden tot handhaving dan in voorgaande jaren. Hierdoor kan worden vastgesteld of er sprake is van een toe- of afname van de naleving van de wet- en regelgeving. Wat wel van belang is om in het oog te houden is dat dit inzage geeft in de resultaten van reactief toezicht. Signalen van inkomensconsulenten die zien op de aanvraag worden besproken in het juridisch kwaliteitsoverleg en tot eventuele vervolgacties wordt daar besloten.