VTH-uitvoeringsprogramma omgevingsrecht 2025

1.1 Inleiding

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet en daaraan gerelateerde regelgeving in werking getreden. Op basis van artikel 18.19 van de Omgevingswet in combinatie met de artikelen 13.5 tot en met 13.11 van het in 2024 nieuw in werking getreden Omgevingsbesluit is het verplicht om jaarlijks de uitvoerings- en handhavingsstrategie uit te werken in een uitvoeringsprogramma. Dit uitvoeringsprogramma dient volgens deze regels van het Omgevingsbesluit voor de uitvoering van Omgevingsrecht gerelateerde zaken in ieder geval de volgende gegevens te bevatten:

• •

  Motivering omtrent de na te streven doelen voor de uitvoering en handhaving en te verrichten werkzaamheden met het oog op die doelen;

• •

  De handhavingsstrategie dient gebaseerd te zijn op een analyse van de problemen die zich kunnen voordoen bij de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet;

• •

  Een prioriteitenstelling voor het verrichten van de werkzaamheden,

• •

  Een beschrijving van de methode die wordt gebruikt om te bepalen of de doelen worden bereikt;

• •

  De criteria die worden gebruikt bij het beoordelen van en beslissen op aanvragen om omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen als bedoeld in artikel 4.4, eerste lid, van de Omgevingswet;

• •

  De werkwijze bij het verlenen van omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen als bedoeld in artikel 4.4, eerste lid, van de wet;

• •

  De afspraken die door bestuursorganen onderling en met de instanties die zijn belast met de strafrechtelijke handhaving zijn gemaakt over samenwerking bij en afstemming van werkzaamheden;

• •

  De wijze waarop toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet wordt gehouden;

• •

  De wijze waarop wordt gerapporteerd over bevindingen over de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet en eventueel daaraan verbonden consequenties;

• •

  De wijze waarop bestuurlijke sancties en termijnen die bij het opleggen en ten uitvoer leggen daarvan worden gehanteerd en de strafrechtelijke handhaving onderling worden afgestemd;

• •

  Een beschrijving omtrent hoe de handhavingsstrategie is afgestemd met de instanties die zijn belast met de strafrechtelijke handhaving (voor zover dit van belang is voor een succesvolle uitvoering van de gekozen strategie).

Dit VTH-uitvoeringsprogramma strekt ertoe om op zijn minst invulling te geven aan deze verplichtingen.

Voor de uitvoering van gemeentelijke taken op basis van de Algemene plaatselijke verordening en diverse bijzondere wetten is het niet wettelijk verplicht om een VTH-beleid en VTH-uitvoeringsprogramma vast te stellen. Er is in deze gemeente echter wel voor gekozen om ook deze taakvelden in het VTH-beleid en VTH-uitvoeringsprogramma mee te nemen. Een jaarlijks uitvoeringsprogramma waar de verschillende beleidsvelden samenkomen versterkt immers de in de Omgevingswet beoogde samenhang (meer integraal werken).

Het onderhavige programma beschrijft hoe vergunningverlening, toezicht en handhaving georganiseerd zijn voor al de taakvelden van het omgevingsrecht. Het beschrijft de reguliere taken, de projecten en de activiteiten die op het gebied van het omgevingsrecht worden opgepakt. Het gaat hier onder andere om de gemeentelijke taken op het gebied van bouwen, slopen, kappen, milieurechtelijk relevante activiteiten, brandveilig- en bestemmingsplanconform gebruik en openbare orde.

1.2 Overzicht van de taakvelden die het VTH-uitvoeringsprogramma omvat

In het kader van het afhandelen van in 2025 nieuw ingediende vergunningaanvragen en het houden van toezicht op grond van de regels van het verbrede veld van het omgevingsrecht, zijn de volgende wetten en (beleids)documenten relevant:

In het ‘Beleidsplan leefomgeving – vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht’ van de gemeente Bergen zijn de volgende vijf doelen die met vergunningverlening worden nagestreefd opgenomen:

• A.

  Servicegerichte besluitvorming binnen wettelijke beslistermijnen

• B.

  Rechtszekerheid – Er worden integrale en correcte besluiten genomen

• C.

  Beschermen en verbeteren van de leefomgeving

• D.

  Redeneren vanuit oplossingen en leveren van maatwerk

• E.

  Goede en tijdige participatie van burgers en bedrijven bij besluitvorming

De gemeentelijke taken op het gebied van vergunningverlening waar dit programma betrekking op heeft zijn de volgende:

• 1.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding voor de bouwactiviteit (vanaf 1 januari 2024 geldt voor sommige bouwactiviteiten een meldingsplicht in verband met de Wet kwaliteitsborging)

• 2.

  Het beoordelen en afhandeling van sloopmeldingen;

• 3.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning voor uitweg-, inrit-, kap- en reclameactiviteiten;

• 4.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning voor monumenten;

• 5.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding met betrekking tot milieubelastende activiteiten;

• 6.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding brandveilig gebruik;

• 7.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een exploitatievergunning, standplaatsvergunning, evenementenvergunning, melding kleinschalig evenement en Alcoholwetvergunning;

• 8.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag omgevingsvergunning voor binnenplanse en buitenplanse omgevingsplanactiviteiten

• 9.

  Het beoordelen van legalisatieverzoeken, voortkomend uit een handhavingszaak;

• 10.

  Het beoordelen en afhandelen van informatieverzoeken/vooroverleg/schetsplan, inclusief het juridisch beoordelen van vergunningsvrije bouwwerken;

• 11.

  Het uitvoeren van een quickscan op basis van de Wet Bibob;

• 12.

  Het leveren van input bij de behandeling van legesbezwaren;

• 13.

  Het ambtshalve beoordelen of een bepaalde vergunning ingetrokken dient te worden.

De werkzaamheden die benoemd zijn onder punt 5 zijn nagenoeg geheel bij de medewerkers van de Regionale uitvoeringsdienst Limburg-Noord (RUDLN) ondergebracht en de werkzaamheden als bedoeld onder punt 6 zijn grotendeels belegd bij de medewerkers van de Veiligheidsregio Limburg-Noord (VRLN). De overige werkzaamheden worden verricht door de medewerkers van de gemeente Bergen.

1.3 Ontwikkelingen

In deze paragraaf worden de voor 2025 meest relevante ontwikkelingen op het gebied van regelgeving en jurisprudentie beschreven waar bij de uitvoering van VTH-gerelateerde werkzaamheden rekening mee gehouden dient te worden.

Landelijk

Inwerkingtreding van Omgevingswet per 1 januari 2024

De Omgevingswet (Ow) en de daaraan gerelateerde nieuwe en gewijzigde regelgeving is per 1 januari 2024 van kracht. De Ow bundelt en moderniseert de wetten voor de fysieke leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Ow staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de leefomgeving. Tegelijk met de inwerkingtreding van de Ow treedt ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking.

Alle lokale bestemmingsplannen van de gemeente Bergen (L) zijn per 1 januari 2024 vervangen door 1 integraal Omgevingsplan (zie: Omgevingsplan gemeente Bergen (L) | Lokale wet- en regelgeving (overheid.nl). Dit tijdelijk Omgevingsplan, bestaat uit alle bestaande bestemmingsplannen (inhoudelijke regels van bestaande bestemmingsplannen blijven gelden) en de bruidsschat met regels van het Rijk. Daarnaast zijn in het tijdelijke Omgevingsplan diverse regels van verordeningen van de gemeente van toepassing verklaard. Het integreren van de gehele inhoud van de Verordening fysieke leefomgeving in dit omgevingsplan volgt pas later en niet meer in 2024. Dit hoeft pas uiterlijk 1 januari 2032 te gebeuren.

De introductie van de Ow heeft ook een nieuwe digitale informatievoorziening geïntroduceerd. Deze is (deels) online te vinden op: https://omgevingswet.overheid.nl. In 2024 zullen de medewerkers van het team ervaringen op dienen te doen met het werken met de nieuwe regelgeving en het nieuwe systeem.

Wet kwaliteitsborging

De Wet kwaliteitsborging (Wkb) is op 1 januari 2024 in werking getreden. Deze regels zijn opgenomen in de Woningwet en het BBL. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van aannemers ten opzichte van particuliere en professionele opdrachtgevers uitgebreid. De Wet Kwaliteitsborging heeft drie doelen, te weten:

• 1.

  verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit;

• 2.

  verbeterde positie van de consument;

• 3.

  stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering.

Om de doelen van de Wkb te bewerkstelligen wordt het proces voor vergunningverlening in tweeën opgeknipt:

• 1.

  Het ruimtelijke component (toets aan omgevingsplan en -veiligheid): deze wordt beoordeeld door de gemeente.

• 2.

  Het bouwtechnische component: hiervoor wordt de check van het bouwplan vooraf vervangen door toetsing in de praktijk op het bouwwerk zoals gebouwd. De gemeente voert dan ook geen bouwtechnische toets meer uit voor een deel van de ingediende aanvragen of meldingen. Wel toetsen we de risicobeoordeling en het dossier bevoegd gezag en controleren we of de ingeschakelde kwaliteitsborger voldoet aan de eisen uit de Wkb.

De eerste fase die in 2024 in werking is getreden is gericht op de lichtste categorieën bouwwerken uit het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (zie: https://iplo.nl/regelgeving/regels-voor-activiteiten/technische-bouwactiviteit/kwaliteitsborging/bouwwerken-gevolgklasse). Onder gevolgklasse 1 valt het bouwen van de volgende bouwwerken:

• •

  op de grond gebouwde woningen..

• •

  woonboten en andere drijvende woningen.

• •

  bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie

• •

  bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie die een nevengebruiksfunctie van een andere gebruiksfunctie

• •

  bovengrondse infrastructurele werken voor langzaam verkeer tot maximaal 20 meter overspanning. Denk aan kleine bruggen voor fietsers, voetgangers, rolstoelgangers of bromfietsen.

• •

  andere bovengrondse bouwwerken die geen gebouw zijn, tot maximaal 20 meter hoog. Denk aan kleine zendmasten, antennes, keermuren, walmuren, kademuren, gemalen of kleine windmolens.

De initiatiefnemer (opdrachtgever) wordt verplicht een onafhankelijke kwaliteitsborger in te schakelen die tijdens de bouw toetst op conformiteit met de bouwtechnische voorschriften uit het BBL en verklaart of de getoetste onderdelen aan de voorschriften voldoen. Dit wordt bij private partijen belegd. Het bouw- en woningtoezicht, zoals gemeenten dat nu uitvoeren, wordt een taak van marktpartijen. Een verklaring van de kwaliteitsborger zal bij oplevering voorwaarde zijn voor ingebruikname. Dit betekent dat de rol van de gemeente in het bouwproces anders wordt. Aan de ene kant gaan er taken weg, de bouwtechnische toets vooraf en de eindcontrole achteraf. Aan de andere kant komen er taken bij want van de gemeente wordt verwacht dat die onder andere het werk van de kwaliteitsborger gaan controleren. Voldoet deze aan de eisen die de wet stelt hierover, bijvoorbeeld of het een gecertificeerde kwaliteitsborger is. Daarnaast moet de gemeente toetsen of alle risico’s voor dat specifieke bouwwerk goed worden geborgd en vastgelegd in het borgingsplan met risicobeoordeling. Eventueel kan de gemeente controle- en stopmomenten opleggen. Gemeentes moeten ook zelf gaan bepalen wat bijzondere lokale omstandigheden (BLO) zijn. Wanneer de kwaliteitsborger tijdens het de uitvoering een strijdigheid opmerkt die niet opgelost kan worden, en waardoor er aan het einde geen verklaring kan worden afgegeven, dan is de kwaliteitsborger verplicht de gemeente hierover te informeren. De gemeente moet zelf bepalen hoe zij vanuit haar handhavende rol met de verstrekte informatie omgaat. De gemeente blijft wettelijk belast met het toezicht op de naleving van bouwtechnische eisen van bouwwerken. Signalen dat er niet voldaan wordt aan deze eisen kunnen dan ook niet genegeerd worden.

Ook zal bij het toezicht de rol anders worden ten gevolge van deze wet. Voor bestaande bouw blijven we bevoegd gezag, de verandering zit met name bij het toezicht op nieuwbouw. Wanneer we onder de nieuwe wetgeving van de kwaliteitsborger een gereedmelding ontvangen dan kan binnen tien werkdagen daarna (zoals vermeld in de wet Kwaliteitsborging, sectie ‘Ingebruikname bouwwerk) bij het ontbreken van de voor gereedmelding van belang zijnde gegevens besloten worden dat het bouwwerk niet in gebruik mag worden genomen. Een controle door de gemeente zal dan toch nog plaats vinden.

Naast de preventieve toets van het bouwplan aan de bouwregelgeving vooraf wordt ook het toezicht tijdens en na realisatie van de bouw vervangen door toezicht door private kwaliteitsborgers. Hierdoor verschuift het toezicht van de voorkant van het proces naar handhaving achteraf. Bij het vervullen van deze nieuwe rol, biedt de Wkb ruimte aan gemeenten om in beleid specifieke keuzes te maken. Het betreft keuzes over:

• •

  Bij welk type bouwwerk of onderwerp wil de gemeente (wanneer) wel/niet betrokken worden? Artikel 2.20 van het Bbl biedt de gemeente de mogelijkheid om voor specifieke bouwwerkzaamheden en de momenten waarop deze worden uitgevoerd gegevens op te vragen met het oog op het voorkomen en of beperken van risico’s die van invloed kunnen zijn op het voldoen van het te bouwen bouwwerk aan de regels.

• •

  Indien er sprake is van een strijdigheid met de bouwregelgeving moet de kwaliteitsborger de gemeente hierover informeren. Een gemeente kan zelf bepalen hoe zij vanuit haar handhavende rol met de verstrekte informatie omgaat. Dat kan bijvoorbeeld door middel van het aanschrijven van de indiener waarin een verbod op gebruik wordt opgelegd totdat er informatie wordt overlegd waaruit blijkt dat het probleem is opgelost.

• •

  De gemeente kan kiezen hoe zij met de gereedmelding bouwen omgaat. Bij de gereedmelding wordt een ‘As build’ dossier aan het bevoegd gezag verstrekt. Een gemeente kan vervolgens - net als bij de bouwmelding - kiezen om het dossier inhoudelijk te beoordelen met als doel eventueel nog zelf een controle uit te voeren. Het is ook mogelijk om deze stukken – zonder verdere inhoudelijke beoordeling – te archiveren voor toekomstig gebruik.

Onder de Wkb ziet een onafhankelijke (gecertificeerde) kwaliteitsborger erop toe dat het bouwwerk daadwerkelijk aan de eisen uit het Bbl (te vergelijken met het voormalige Bouwbesluit 2012) voldoet. Het is ook de kwaliteitsborger die aan de vergunninghouder een verklaring afgeeft op het moment dat er een gerechtvaardigd vertrouwen bestaat dat het bouwwerk voldoet aan het Bbl. Het bevoegd gezag, de gemeente, vertrouwd (en mag in beginsel vertrouwen) op de deskundigheid van de kwaliteitsborger en laat de verantwoordelijkheid voor het voldoen van het bouwwerk aan wet- en regelgeving daar waar deze hoort. Uiteindelijke dienen er op voornoemde punten keuzes gemaakt te worden door de gemeente.

Wet elektronische publicaties (WEP)

Op 1 juli 2021 is de Wet elektronische publicaties (WEP) in werking getreden. Deze wet verplicht ook gemeentelijke bestuursorganen om alle officiële publicaties online te zetten via de website officielebekendmakingen.nl. Gemeente Bergen publiceert sinds 2022 al volledig via deze weg. Tegelijkertijd met de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt het op grond van deze wet ook verplicht om de vergunning zelf (met de bijlagen) digitaal ter inzage te leggen. Hiervoor zijn aanpassingen noodzakelijk zodat de digitale stukken, met in acht name van de AVG (algemene verordening gegevensbescherming), online ter inzage kunnen worden gelegd. Deze omstandigheid vergt in 2025 extra aandacht van VTH-medewerkers.

Wet gegevensverwerking samenwerkingsverbanden (WGS)

Op 1 maart 2025 gaat de Wet gegevensverwerking samenwerkingsverbanden (WGS) in over het delen van gegevens door samenwerkingsverbanden. De wet biedt een wettelijke basis voor het uitwisselen en verwerken van gegevens door ketenpartners binnen onder meer de Zorg- en Veiligheidshuizen en richt zich specifiek op de persoonsgerichte aanpak bij complexe casussen en de prioritering van casussen. De verdere implementatie hiervan zal in 2025 plaatsvinden.

Stikstofproblematiek (PAS) en problematiek grondafvoer (PFAS)

Naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State in 2019 is komen vast te staan dat het landelijke Programma Aanpak Stikstof (PAS) strijdig is met Europese regelgeving. Daardoor kan het PAS geen juridische grondslag meer bieden voor vergunningverlening en heeft dit grote gevolgen voor met name de vergunningverlening voor de agrarische sector en de bouwsector. PFAS is een afkorting van poly- en perfluoralkylstoffen. Op veel (bouw)locaties zitten deze in de grond. Bij grondafgravingen (o.a. in verband met bouwactiviteiten) dient aan deze regels te worden voldaan, maar dit levert in de praktijk vaak problemen op.

In 2020 heeft de gemeente Bergen een nieuw bodembeleid vastgesteld waardoor de belemmeringen voor grondverzet die veroorzaakt werden door problemen rondom landelijke PFAS-regelgeving op het grondgebied van de gemeente Bergen zijn weggenomen. Op 1 juli 2021 is de Wet stikstofreductie en natuurverbetering in werking getreden.

De Wet stikstofreductie en natuurverbetering regelt onder meer drie resultaatsverplichtingen voor stikstofreductie: in 2025 moet minimaal 40% van het areaal van de stikstofgevoelige natuur in beschermde Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau hebben; in 2030 minimaal de helft en in 2035 minimaal 74%. De wet geeft de opdracht voor een programma van maatregelen om die reductie te bereiken en de natuur te herstellen. De bouwfase is in de nieuwe wetgeving vrijgesteld van de omgevingsvergunning natuur onderdeel stikstof (waarvoor het college van Gedeputeerde Staten het bevoegd gezag is).

In oktober 2022 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat de bouwvrijstelling ten aanzien van stikstofregels niet gebruikt mag worden bij bouwprojecten. Een bouwvrijstelling houdt in dat voor de tijdelijke stikstofuitstoot die tijdens de bouw ontstaat geen vergunning nodig is. De Raad van State vindt dit niet juist, omdat het niet is uit te sluiten dat de natuur hierdoor schade oploopt. De bouwvrijstelling voldoet daarmee niet aan het Europees natuurbeschermingsrecht volgens de Afdeling.

Deze omstandigheid heeft er in het laatste kwartaal van 2022 en 2023 voor gezorgd dat er bij iedere bouwaanvraag een extra toets plaats moet vinden om te bezien of er eventueel een Wet natuurbeschermingsvergunning vereist is wegens de overschrijding van stikstofdepositie-voorschriften ten aanzien van bouwprojecten. In de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 augustus 2023 (Porthos-uitspraak) benadrukte de afdeling nogmaals dat voor elk plan of project een ecologische analyse van de gevolgen moet worden gemaakt. Daarbij wordt gekeken naar de specifieke milieukenmerken en omstandigheden van het Natura 2000-gebied en de hierop te verwachten gevolgen als gevolg van een tijdelijke en beperkte toename van stikstofdepositie. De Afdeling heeft in deze uitspraak de vrees voor het ontstaan van een stikstof-drempelwaarde via jurisprudentie ontkracht.

Op 18 december 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in de zaak ‘Rendac’ uitspraak gedaan waarin besloten ligt dat voor het intern salderen voortaan een natuurvergunning nodig is. Sinds deze uitspraak is intern salderen alleen toegestaan als voldaan wordt aan het ‘additionaliteitsvereiste’. Dat betekent dat men moet aantonen dat de stikstofruimte van een bestaande activiteit die men wilt veranderen, niet nodig is voor natuurherstel. Hierdoor wordt het moeilijker om een natuurvergunning te krijgen voor activiteiten die stikstofneerslag veroorzaken in Natura 2000-gebieden. De uitspraak geldt direct voor activiteiten waarbij intern is of wordt gesaldeerd. En zij gelden voor alle activiteiten waarbij intern is gesaldeerd sinds 1 januari 2020. Voor veel van deze activiteiten is alsnog een natuurvergunning nodig . Maar, het bevoegd gezag hoeft tot 1 januari 2030 nog niet te handhaven op het ontbreken van een natuurvergunning. In 2025 zal geïnventariseerd dienen te worden voor welke gevallen in de gemeente Bergen deze uitspraak consequenties heeft.

Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IBP VTH)

Naar aanleiding van een aantal rapporten werd duidelijk dat het VTH stelsel in Nederland versterkt moet worden. Op 1 juli 2022 startte daarom het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH-stelsel (IBP VTH).

Het doel van het programma is het merkbaar verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en het verminderen van schade aan het milieu die vermeden had kunnen worden. Enkele resultaten die het programma beoogt zijn het beter en meer delen van kennis over innovaties in bedrijfsprocessen, effectieve handhaving door het delen van de juiste informatie, meer financiële armslag bij omgevingsdiensten, zodat ze meer kwaliteit en innovatie kunnen bieden en het programma wil extra inzetten op de onderwerpen die uit regionale risicoanalyses naar voren komen.

Om de verbeteringen door te voeren zijn er zes pijlers binnen het programma. In elke pijler werkt een team van experts onder leiding van een onafhankelijke projectleider aan de verbeteringen. De zes pijlers zijn:

• 1.

  Robuuste omgevingsdiensten en financiering

• 2.

  Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving en vervolging

• 3.

  Informatievoorziening

• 4.

  Kennisinfrastructuur

• 5.

  Onafhankelijke uitvoering van toezicht en handhaving

• 6.

  Monitoring kwaliteit milieu toezicht

Een van de onderdelen van het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH is het inrichten van een systeem van visitatie van omgevingsdiensten.

Het doel van het uitvoeren van visitaties is om inzichtelijk te maken hoe de omgevingsdiensten functioneren. Het in beeld brengen van wat goed gaat en beter kan staat centraal. Dat beeld moet de besturen van de omgevingsdiensten helpen om te weten waar de omgevingsdienst staat, waar deze naar toe moet en hoe dit kan worden bereikt. In 2025 dient de RUD LN rekening houdend met het bepaalde in het rapport van de visitatiecommissie een verbeterplan ter kennisname aan de staatssecretaris ILT aan te bieden.

Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid (MVO)​

Voor omgevingsdiensten, veiligheidsregio’s en provincies is het belangrijk om de omgevingsveiligheid te versterken. Het Bestuurlijk Omgevingsberaad heeft daarom vanuit het Ministerie IenW besloten om een gezamenlijke meerjarenagenda op te stellen onder de naam de Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid (MVO).

Het doel van deze agenda is het verbeteren van de omgevingsveiligheid in Nederland. Resultaten die worden beoogd zijn o.a. het afstemmen en bevorderen van de samenwerking tussen uitvoering en het beleid, gecoördineerde uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) en monitoring van bedrijven die vallen onder het besluit risico zware ongevallen (Brzo), opstellen actuele publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) en het programma moet zorgen voor geborgde, adequate en gecoördineerde uitvoering van de wettelijke taken als het gaat om externe en omgevingsveiligheid.

De meerjarenagenda bestaat uit zeven clusters. Voor ieder cluster is een meerjarenvoorstel geschreven. Dit zijn de clusters:

• 1.

  Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo)

• 2.

  Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS)

• 3.

  Kennisinfrastructuur en expertisenetwerk

• 4.

  Lokaal beleid Externe Veiligheid

• 5.

  Voorbereiding Implementatie Modernisering Omgevingsveiligheid (VIMO)

• 6.

  Ontwikkelbudget nieuwe prioriteiten

• 7.

  Omgevingsveiligheid in brede zin

Voor 2025 is het voor het team VTH relevant om in de gaten te houden of er net als in 2024 subsidies binnen de Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid ter beschikking gesteld volden voor projecten op een van deze 7 deelgebieden die de gemeente Bergen zou kunnen benutten.

Uitbreiding sluitingsbevoegdheid panden door burgemeester bij ordeverstoring

In het kader van de aanpak van ondermijning heeft de burgemeester op 1 januari 2024 een uitbreiding van zijn sluitingsbevoegdheden gekregen. Op 24 oktober 2023 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel ‘Uitbreiding sluitingsbevoegdheid burgemeester en gezaghebber ter handhaving van de openbare orde’ aangenomen.

Per 1 januari 2024 zijn burgemeesters en gezaghebbers bevoegd een woning te sluiten op het moment dat de openbare orde rond de woning is verstoord doordat ernstig geweld, of bedreiging daarmee, in of in de onmiddellijke nabijheid van de woning wordt gepleegd, of daar ernstige vrees voor bestaat.

Hierbij valt te denken aan schietpartijen rondom een pand of beschieting van het pand zelf. Ook kunnen burgemeesters of gezaghebbers een woning sluiten op het moment dat daar een wapen wordt aangetroffen en daardoor de openbare orde rond de woning wordt verstoord, of daarvoor ernstige vrees bestaat. In 2024 heeft zich een dergelijk geval niet voorgedaan.

Wet goed verhuurderschap

Met de invoering van de Wet goed verhuurderschap (Wgv) op 1 juli 2023 hebben gemeenten een belangrijke rol gekregen bij het bevorderen van goed verhuurderschap. Het doel van de wet is om ongewenste verhuurpraktijken te voorkomen en tegen te gaan bij alle groepen huurders, waaronder arbeidsmigranten. De wet zorgt ervoor dat gemeenten nu ook daadwerkelijk kunnen optreden bij misstanden op de lokale huurmarkt. Om de doelstelling te kunnen bereiken, introduceert de wet 3 instrumenten:

• 1.

  Gemeentelijk meldpunt (verplicht)

  Bij het door het college van burgemeester en wethouders in te stellen meldpunt kunnen huurders (inclusief arbeidsmigranten), woningzoekenden, omwonenden en anderen terecht met signalen en klachten over ongewenst gedrag van verhuurders of verhuurbemiddelaars. Daarmee vormt het meldpunt een belangrijke basis voor de gemeentelijke handhaving.

• 2.

  Handhaving algemene regels (verplicht)

  Artikel 2 van de wet stelt een basisnorm voor goed verhuurderschap vast door middel van landelijk geldende algemene regels. Het college is belast met de handhaving van de wet.

• 3.

  Verhuurvergunning regulier en arbeidsmigranten (optioneel)

  De wet biedt gemeenten de mogelijkheid om 2 soorten verhuurvergunning in te voeren:

  • •

    De algemene verhuurvergunning voor te bepalen categorieën reguliere woonruimten. Deze is gebiedsgebonden en geldt alleen voor de aangewezen gebieden. Daarmee kunnen gemeenten bijvoorbeeld in kwetsbare wijken extra eisen stellen aan verhuurders wat betreft het onderhoud en, in het geval van gereguleerde zelfstandige huurwoningen, de maximale huurprijs van een woning.

  • •

    De verhuurvergunning arbeidsmigranten voor verblijfsruimten. Hiermee kunnen gemeenten sturen op kwalitatief goede huisvesting voor arbeidsmigranten met voorwaarden voor het maximaal aantal personen per kamer, voorzieningen voor hygiëne en voor het bewaren en bereiden van voedsel. Deze vergunning kan worden ingevoerd voor het gehele grondgebied van de gemeente.

Geluid

Bij het in werking treden van de Omgevingswet wordt de wet- en regelgeving over geluid ingrijpend gewijzigd. Het voorkomen van onbeheerste groei en cumulatie van geluid staat daarbij voorop. Hierdoor zal meer inzet m.b.t. het monitoren van meerdere geluidsrelevante activiteiten en indien nodig het aanpassen hiervan, nodig zijn. De gemeente krijgt er hierdoor een aantal geluidtaken bij. Er zal meer informatie-uitwisseling moeten gaan plaatsvinden voor o.a. de (landelijke) Centrale Voorziening van Geluid Gegevens (CVGG). Bij het nemen van besluiten geldt een motiveringsplicht. Hiervoor zullen continu gegevens voor het bepalen van geluid gerelateerde activiteiten, zoals bijvoorbeeld verkeersgegevens, moeten worden verzameld en aangeleverd. Er dient een meer digitale werkwijze voor dataverzameling te komen. Verwacht mag worden dat dit een significante toename van de werkzaamheden voor de geluidspecialisten zal betekenen.

Regionale en lokale ontwikkelingen

Vaststelling Coalitieprogramma CDA/PK/VVD 2022-2026

In 2022 is het Coalitieprogramma CDA/PK/VVD 2022-2026 (https://www.bergen.nl/coalitieprogramma) vastgesteld. In dit coalitieprogramma is ten aanzien van het uitvoeren van VTH-taken het volgende geschreven:

“Handhaving door de gemeente is primair gericht op het in overleg bereiken van oplossingen. Deze handhaving houden we op een hoog niveau door de inzet van bijzondere opsporingsambtenaren (boa’s) en intensieve samenwerking met de wijkagenten. Ook in onze gemeente speelt het risico van ondermijning, georganiseerde criminaliteit waarbij de onderwereld en bovenwereld met elkaar zijn verweven. Wij besteden duurzaam aandacht aan het bestrijden van ondermijning.”

Deze insteek en aandachtspunten dienen in het onderhavige VTH-uitvoeringsprogramma 2025 geborgd te worden. Het uitgangspunt van dit programma is dat er altijd eerst overwogen wordt of problemen kunnen worden opgelost zonder dat er formele stappen worden gezet. Alleen wanneer minnelijk overleg, of het interveniëren niet leidt tot beëindiging van de overtreding worden er handhavingsinstrumenten ingezet.

Verordening kwaliteit VTH

In 2017 heeft de gemeenteraad de Verordening kwaliteit VTH omgevingsrecht vastgesteld (zie: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR424355/1). Deze verordening vormt een uitwerking van de kwaliteitscriteria. Met de vaststelling hiervan heeft de gemeente Bergen zich geconformeerd aan het voldoen aan deze criteria op minimaal het bodemniveau zoals opgenomen in de verordening. In 2019 heeft een extern bureau een assessment van iedere VTH-medewerker uitgevoerd en getoetst of de medewerkers voldoen aan de kwaliteitscriteria. De indruk bestond dat de gemeentelijke organisatie beschikte over voldoende gekwalificeerd personeel in de diverse voor de werkpraktijk meest noodzakelijke deskundigheidsgebieden binnen het werkveld van VTH. Voor enkele specifieke deskundigheidsgebieden ontbreekt het aan personeel dat aan de VTH-kwaliteitscriteria voldoet en is de gemeente afhankelijk van adviezen van externe medewerkers van de RUD of inhuurkrachten.

Met de komst van de Omgevingswet is de wettelijke grondslag voor de Verordening kwaliteit VTH uit 2017 komen te vervallen. De nieuwe grondslag voor deze verordening is in de artikelen 18.20 en 18.23 van de Omgevingswet te vinden.

Met het oog op deze grondslagwijziging is in 2024 een wijziging van de Verordening kwaliteit VTH in werking getreden. In 2025 is het de bedoeling dat al de gemeentelijke medewerkers die werkzaamheden op het gebied van het omgevingsrecht verrichten een EVP-traject doorlopen dat een (geactualiseerd) ervaringsprofiel oplevert waaruit blijkt of ze al dan niet voldoen aan de Kwaliteitscriteria 3.0 die in 2025 zijn gaan gelden. In het VTH-jaarverslag 2025 zal hieromtrent worden gerapporteerd.

Bibob-beleid

Op grond van artikel 7 van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (wet Bibob) kunnen het college en de burgemeester bij de behandeling van een aanvraag om vergunning, een advies vragen aan het Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen op basis waarvan de vergunning mogelijk geweigerd kan worden. Om te komen tot een eenduidige en effectieve uitvoering van de bevoegdheden van de wet Bibob is eind 2021 het gemeentelijke Bibob-beleid vastgesteld. De planning is om dit beleid in 2025 te actualiseren en op basis hiervan besluiten te nemen.

Damoclesbeleid en Politie-handhavingsarrangement

Een gedeelte van de geplande uren bij toezicht en juridische handhaving is gericht op de uitvoering van het Damoclesbeleid (Bestuurlijke consequenties van drugsdelicten) evenals het voorkomen van overlast en ondermijning. Dit zijn uiteenlopende taken zoals opvolging meldingen, opvolging bestuurlijke rapportages van de politie, opvolging van klachten maar ook het daadwerkelijk sluiten van panden, houden van toezicht en overgaan tot bestuurlijke handhaving.

Het thema ondermijning heeft een hoge prioriteit en is geprioriteerd binnen het Integrale Veiligheidsplan 2024-2027. Signalen die toezichthoduers en BOA’s tijdens hun reguliere controles opvallen worden meegenomen naar de lokale ondermijningstafel, zodat daar breder naar kan worden gekeken.

Ondermijning gaat verder dan alleen drugs maar bestaat uit diverse activiteiten. In verband met de aanpak zijn diverse afspraken vastgelegd. Dit om mogelijke terechte signalen in vroeg stadium te kunnen volgen of actie op uit te zetten. Dat kan via de verschillende strategieën en is natuurlijk afhankelijk van de aanpak. Integraal en daadkrachtig optreden tegen ondermijning gaat in samenwerking met de politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, het RIEC en overige overheidspartners. Ook in 2025 zal een van onze BOA’s deelnemen aan het intergemeentelijk opererende ACT!-team dat als doel heeft om ondermijningsignalen te onderzoeken.

Daarnaast hebben zich de laatste jaren ontwikkelingen in de jurisprudentie voorgedaan met betrekking tot het vraagstuk van de evenredigheid van het sluiten van een woning na de ontdekking van een verboden handelshoeveelheid drugs. In 2023 is het Damoclesbeleid van de gemeente Bergen herzien conform de inzichten en vereisten die de laatste jaren in de jurisprudentie zijn ontwikkeld. Het huidige beleid voorziet in een genuanceerde aanpak waarbij volgens jurisprudentie noodzakelijke maatwerkoplossingen nodig zijn gemaakt. Dit beleid is hier te vinden:https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR702677/1.

Tenslotte moet vastgesteld worden dat het in de praktijk niet altijd duidelijk is welke diensten en inzet gemeentelijke BOA’s van de politie kunnen verwachten. De afgelopen jaren is gebleken dat het niet goed tussen de BOA’s en de politie geregeld is hoe er in de praktijk gehandeld dient te worden wanneer BOA’s een verdachte van een strafbaar feit aangehouden hebben en waar de gezamenlijke prioriteiten en strategisch verdeelde aandachtspunten onderling liggen. Door een politie-arrangement op te stellen en te laten accorderen kan duidelijkheid geschapen worden over dit soort vraagstukken. Hier ligt voor 2025 een opgave voor het VTH-team en de politie. Een HBO-stagiaire is van plan om in 2025 een voorzet te geven voor een handhavingsarrangement dat in de gemeente Bergen kan worden gehanteerd.

Wet politiegegevens Audit- en verbeterplan

Eind december 2024 werd het rapport over 2023 opgeleverd met betrekking tot de externe Audit omtrent de registratie van politiegegevens die in de gemeentelijke organisatie worden verwerkt (Wpg-audit). Hieruit volgde dat het in 2023 in de gemeente Bergen (net als in de meeste andere Nederlandse gemeenten) nog aan op schrift vastgestelde werkprocessen en aangewezen personen om aan al de criteria van de Audit te voldoen.

In 2024 zijn er talloze stukken opgesteld om de eerder gesignaleerde Wpg-tekortkomingen op te heffen. In 2025 zal bij de Wpg-audit over 2024 moeten blijken of al de eerder gesignaleerde tekortkomingen door de verbeteracties in 2024 zijn opgelost. In 2025 zal ook voor het eerst gehandeld dienen te worden conform de nieuw beschreven uitgangspunten en werkprocessen.

Servicenormen

In 2022 heeft de gemeente Bergen in het kader van het project omtrent de verbetering van de dienstverlening de volgende servicenormen vastgesteld, waar ook de medewerkers van het VTH-team zich in 2025 aan dienen te conformeren.

• •

  Wij staan u vriendelijk en deskundig te woord;

• •

  Wij informeren u correct en volledig. We leggen graag uit hoe zaken werken en waarom;

• •

  Wij waken over uw privacy. Informatie en kennis met een vertrouwelijk karakter blijven vertrouwelijk en worden alleen gebruikt voor de doelen waarvoor ze bestemd zijn;

• •

  Wij spreken en schrijven in een taal die voor u begrijpelijk is. Soms is dat lastig, omdat de materie ingewikkeld is. Snapt u iets niet? Laat het ons weten en wij helpen u graag verder;

• •

  Wij staan open voor uw ideeën en suggesties om het een volgende keer (nog) beter te kunnen doen;

• •

  Wij nemen klachten serieus en nemen deze binnen 2 werkdagen in behandeling;

• •

  Wij handelen uw bezwaarschrift, indien mogelijk, in overleg met u op een alternatieve wijze af;

• •

  In principe werken we op afspraak. Loopt u spontaan binnen, dan proberen we u zo snel mogelijk te helpen:

• •

  U kunt 24 uur per dag, 7 dagen per week terecht opbergen.nl;

• •

  Wij houden de informatie op onze website correct, actueel, begrijpelijk, gemakkelijk vindbaar en goed toegankelijk. Kunt u iets niet vinden? Laat het ons weten en wij helpen u graag verder.

Richtlijnen voor externe communicatie

In 2022 heeft de gemeente Bergen in het kader van het project omtrent de verbetering van de dienstverlening de volgende richtlijnen voor externe communicatie vastgesteld, waar ook de medewerkers van het VTH-team zich in 2025 aan zullen conformeren.

• •

  Je bezoekt mensen die een zaak bij de gemeente hebben aangekaart, als zij daar zelf behoefte aan hebben en dit bezoek van meerwaarde kan zijn.

• •

  Je rondt je werk af binnen de wettelijke termijnen. Lukt dat niet? Stuur dan een verdagingsbrief met redenen waarom het niet gaat lukken.

• •

  Bij signalering van een termijnoverschrijding of bij het versturen van een verdagingsbrief wijs je de aanvrager erop dat er wettelijke mogelijkheden zijn om dwangsommen te claimen wegens het niet-tijdig beslissen op een aanvraag.

• •

  Bij beschikkingen die worden uitgevaardigd, wordt de naam van de behandelaar van de zaak duidelijk vermeld. Ook wordt zijn of haar directe telefoonnummer, inclusief tijden waarop hij of zij doordeweeks telefonisch bereikbaar is, benoemd. Uitzondering zijn beschikkingen omtrent criminele activiteiten zoals Opiumwetbeschikkingen.

• •

  In alle andere uitgaande brieven wordt het algemene telefoonnummer en e-mailadres van de gemeente gebruikt: (0485) 34 83 83 eninfo@bergen.nl.

• •

  Afwijzende besluiten worden met de grootst mogelijke zorgvuldigheid gemotiveerd. Waar mogelijk neem je telefonisch contact op met de aanvrager om het besluit persoonlijk toe te lichten.

• •

  Slechtnieuwsgesprekken en weigeringsbesluiten worden zoveel mogelijk persoonlijk in het bijzijn van de betrokkenen gevoerd.

• •

  Brieven met een negatieve boodschap worden niet verstuurd op dagen die gevolgd worden door één of meerdere dagen waarop de behandelaar niet aanwezig is. Zo heeft de ontvanger de mogelijkheid om contact met de behandelaar op te nemen.

• •

  In omgevingsrecht gerelateerde besluiten benoem je niet dat er aan de zijde van de aanvrager een gebrek aan relativiteit is.

• •

  Je houdt je zoveel mogelijk aan de schrijfafspraken.

Ontwikkelingen binnen de RUD Limburg-Noord

Als gevolg van het landelijk interbestuurlijk programma (IBP) versterking VTH zijn er in 2023 criteria ontwikkeld waaraan omgevingsdiensten moeten voldoen om robuust te worden. Dat geldt voor alle omgevingsdiensten in Nederland. Elke regionale omgevingsdienst wordt geacht aan deze criteria te voldoen per 1 april 2026. Een zelfanalyse en een beoordeling door een onafhankelijke visitatiecommissie gingen vooraf aan de opdracht aan Adviesbureau Berenschot om met een plan van aanpak te komen hoe te komen tot deze robuuste organisatie. Berenschot heeft dit plan opgeleverd begin 2024 en op 28 maart 2024 heeft het AB van de RUD LN een plan van aanpak vastgesteld waarin uitgestippeld werd hoe dit doel zou worden bereikt. Dit plan werd met een stemming van 8 tegen 7 vastgesteld. Dit plan is naar de minister toegezonden voor akkoord.

In reactie op dit plan heeft de minister aangegeven te spreken te zijn over de opzet/structuur en omvang het plan, maar dat hij issues voorziet vanwege het ontbreken van voldoende bestuurlijk commitment bij de uitvoering daarvan. Dat maakt dat het ministerie zorgen had over de haalbaarheid van het plan van aanpak. Het Algemeen Bestuur van de RUD heeft onderkend dat de minister hier een wezenlijk punt aan de orde heeft gesteld.

Het AB van de RUD heeft op 17 oktober 2024 (nagenoeg unaniem) een besluit genomen met betrekking tot het vervolgtraject. Het Algemeen Bestuur heeft besloten om opdracht te verstrekken aan een projectteam, dat aan de slag gaat met het opstellen van een Bedrijfsplan op hoofdlijnen voor de nieuwe, robuuste omgevingsdienst Limburg Noord ter vervanging van het plan van aanpak dat op 28 maart 2024 werd vastgesteld.

Het projectteam kent twee bestuurlijke opdrachtgevers, drie ambtelijke opdrachtgevers/gemeentesecretarissen en één programmamanager. De programmamanager zal sturing geven aan een vijftal werklijnen: LMO (= taken/inhoud), HRM, Financiën, Informatisering en Juridisch (zie de afbeelding die hiernaast is weergegeven).

Deze werkgroepen leveren uiteindelijk de input voor het opstellen van een bedrijfsplan. Dat bedrijfsplan op hoofdlijnen moet er liggen op 1 juli 2025.

Centraal in het traject naar het opstellen van het bedrijfsplan staat het uitvoeren van een verdere verkenning op het scenario ‘regionale en robuuste omgevingsdienst’ (= voorkeursscenario uit het plan van aanpak).

Het Algemeen Bestuur heeft daarbij aangegeven dat kwaliteitsverbetering, verdere professionalisering, het meenemen van de verworvenheden van de huidige RUD, een zorgvuldig proces en het bewaken van de (praktische) werkbaarheid van de nieuwe organisatie belangrijke leidende principes zijn.

Na oplevering van het bedrijfsplan op hoofdlijnen zal de nieuwe omgevingsdienst worden ingericht in lijn met opzet en inhoud van dat bedrijfsplan.

Deze taak zal komen te liggen bij een kwartiermaker/beoogd directeur van de Omgevingsdienst Limburg Noord.

Voor 2025 zal er door verschillende medewerkers van de gemeente input gegeven dienen te worden voor de vormgeving van dit nieuwe bedrijfsplan.

Per 1 januari 2023 is de RUD Limburg-Noord gestart met vier werkverdelers voor de specialismen externe veiligheid, luchtkwaliteit, geluid en bodemtoezicht en in 2023 werd er proefgedraaid met een centrale werkverdeling. De bedoeling hiervan is dat de RUD-specialisten goed gevonden en gepositioneerd worden, waardoor ze de taken op het gewenste kwaliteitsniveau (kwaliteitscriteria) kunnen uitvoeren. Deze werkverdelers moeten anders dan in voorgaande jaren het werk zelf gaan organiseren (zorgen dat het werk uit het uitvoeringsprogramma bij de juiste personen terecht komt). In 2024 is gebleken dat deze organisatievorm voor het verdelen van werk in de praktijk kan functioneren, maar er zal in 2025 wel nog meer energie en tijd nodig zijn om deze manier van werken verder te stroomlijnen en te bestendigen.

Ieder jaar wordt er ook in RUD LN-verband een uitvoeringsplan (het zogenaamde RUP of UP) opgesteld waarin beschreven wordt op welke wijze er uitvoering zou worden gegeven aan de bij de RUD belegde taken (met name milieu-basistaken en -plustaken). In de praktijk van de afgelopen 10 jaren was het de ervaring van de toezichthouders in de gemeente Bergen dat er in de regio met name commitment voor het behalen van de in het RUP geformuleerde doelstellingen was het uitvoeren van de werkzaamheden in de eigen gemeentes. Voor de gemeente Bergen was het jaren lang vóór november van ieder jaar heel moeilijk om toezichthouders van andere gemeentes werk voor ons te laten doen, omdat deze dan nog met name bezig waren om de doelstellingen in de gemeentes te behalen waar deze te werk gesteld waren.

Dit issue in de praktijk is impliciet ook erkend toen men in 2023 aan de slag ging met het volledig anders inrichten van het RUP. Anders dan de RUPs van de afgelopen jaren is er in het RUP2024 voor het eerst per toezichthouder nu al geprogrammeerd bij welke bedrijven in de eigen en andere gemeentes deze in 2024 dient te controleren. Dit is qua opzet een wezenlijke verbetering van de situatie ten opzichte van het verleden, waar werkzaamheden voor andere gemeentes meer vrijblijvend waren. Omdat de in het UP2024 beschreven ambities omvangrijk waren in verhouding tot de beschikbare hoeveelheid personeel en de werkpraktijk onveranderd is gebleven waarin medewerkers van diverse gemeentes eerst de werkzaamheden voor de eigen gemeente verrichten, bleef een wezenlijke praktische verbetering van het eerder onderkende issue uit.

Voor 2025 bestaat het idee om expliciet de opdracht mee te geven aan toezichthouders om te beginnen met de werkzaamheden die in het UP2025 voor andere gemeentes gepland zijn.

De in de Kadernota van de RUD voor 2024 te lezen beschreven verwachting dat de kosten voor de RUD LN in 2024 in totaal met een bedrag van tussen de €700.000 en €1.215.000 zou stijgen (in verband met ontwikkelingskosten en de verwachte aanstelling van een beleidsmedewerker, werkverdeler en een uitvoerder) heeft zich in 2024 niet gemanifesteerd. De voornaamste reden hiervan is dat de directeur van de RUD zich in de eerste helft van 2024 ziek gemeld heeft en er pas eind 2024 een interim-vervanger voor hem aangesteld is. Deze extra kosten die in 2024 verwacht werden maar uitgebleven zijn, zullen wellicht in 2025 betaald dienen te worden.

Omgevingsrecht zaaksysteem - RXmission

Inspectieview Milieu is een informatieportaal dat vooral toezichthouders, maar ook vergunningverleners in staat stelt informatie over (toezichts)objecten te raadplegen die afkomstig is van de databases van andere inspectie- en omgevingsdiensten. De wetgever ziet deze samenwerking tussen verschillende toezichthoudende organen en het delen van (inspectie)informatie namelijk als een belangrijke voorwaarde om meer risicogericht en informatie-gestuurd te kunnen handhaven en om de handhaving efficiënter en effectiever in te richten.

Het aansluiten op Inspectieview is voor omgevingsdiensten verplicht. Deze wettelijke verplichting bestaat al langer, maar vanwege technische problemen bij de ontwikkeling van informatiesystemen afgestemd op de nieuwe omgevingswet, is uitstel verleend. Inmiddels zijn de technische problemen overwonnen en zijn per 1 juli 2022 zijn alle andere omgevingsdiensten aangesloten op Inspectieview via RXmission. In 2024 zijn er voor de meest voorkomende vergunningsgerelateerde processen goede standaardbrieven op basis van de Omgevingswet vervaardigd en in RXMission geïntegreerd. Voor de praktijk is hiermee een belangrijke verbeterslag voor de basiskwaliteit van deze stukken bewerkstelligd.

VTH-medewerkers worden in 2025 geacht met dit programma te werken (tenzij anders is aangegeven in dit uitvoeringsplan).

Verbouwing gemeentehuis

Het is de planning dat de werkplekken van het gemeentehuis tot en met de zomer van 2025 niet toegankelijk zijn om er te werken. Tot die tijd zijn de medewerkers van het VTH-team over drie werkplekken verdeeld.

Basisregistratie Ondergrond

Gemeenten zijn vanaf 1 juli 2025 als bronhouder verantwoordelijk voor het leveren van gegevens aan de Basisregistratie Ondergrond (BRO) en voor het borgen van de kwaliteit van die gegevens (zie Bronhouder - Basisregistratieondergrond). Hiervoor moet elke gemeente 1 persoon aanwijzen als aanspreekpunt, de BRO-coördinator. Eind 2024 is deze taak al bij een van de milieumedewerkers belegd.

Digitale innovaties

In 2024 en 2025 zijn en worden er diverse verschillende nieuwe technologieën en tools geïntroduceerd in gemeenteland die gebruikt kunnen worden voor vergunningverlening en toezicht, waaronder:

• 1.

  Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO): Een centraal platform waar alle relevante gegevens over de fysieke leefomgeving worden samengebracht. Vergunningen en meldingen worden via het DSO ingediend en verwerkt

• 2.

  Artificial Intelligence (AI) en Machine Learning: Deze technologieën worden ingezet voor nauwkeurige analyses, snelle informatieverwerking en risicogestuurde uitvoering van VTH-taken

• 3.

  Rx.Mission: Een nieuw VTH-softwaresysteem dat aansluit op het DSO en de processen onder de Omgevingswet ondersteunt

• 4.

  RPI-tool: Een nieuwe tool voor het plannen van periodieke controles, die in 2025 als pilot zal worden gebruikt

• 5.

  Generatieve AI: Gemeenten experimenteren met AI-assistenten zoals Copilot om de dienstverlening te verbeteren

• 6.

  Openbare Ruimte Beeldherkenning Service (ORBS): Een systeem dat beeldherkenning gebruikt om proactief de openbare ruimte te beheren

• 7.

  Dynamic Digital Twin voor Riolering: Een geavanceerd systeem dat verschillende databronnen combineert voor efficiënter rioleringsbeheer

• 8.

  Interactieve bereikbaarheidskaart en API: Een tool om informatie over bereikbaarheid en vergunningen via één digitaal loket beschikbaar te stellen

Deze technologieën en tools zijn gericht op het verbeteren van de efficiëntie, effectiviteit en kwaliteit van vergunningverlening en toezicht in gemeenten. Bezien zal worden in hoeverre deze tools, voor zover niet gratis reeds beschikbaar, een dusdanig grote meerwaarde hebben voor het werkveld om de kosten die hiervoor gerekend worden te dragen.

1.4 Waarom doen we het?

In het onderstaande overzicht is samengevat welke doelen we bij de behartiging van VTH-taken nastreven en waarop we onze inspanningen onder andere focusseren om deze doelen te uitvoer te leggen.

1.5 Terugblik op 2024 en verbeterpunten voor 2025

In het VTH-jaarverslag over 2024 zijn de volgende aandachts-, actie- en verbeterpunten voor 2025 genoemd:

Organisatorisch

• •

  De krappe arbeidsmarkt maakt het lastig om vacatures tijdig gevuld te krijgen. De vacature voor Boa Domein I / toezichthouder dient in 2025 zo snel mogelijk gevuld te worden. Ook dient bezien te worden hoe we af en toe eenvoudig en zonder al te veel kosten een bouwconstructeur constructies van bouwplannen kunnen laten beoordelen.

• •

  In 2025 dienen alle VTH-medewerkers met succes een ervaringsprofiel-traject te doorlopen waaruit blijkt in hoeverre ze conform de kwaliteitscriteria de werkzaamheden van hun deskundigengebied vervullen.

• •

  Er wordt in 2025 ruimte aan een student geboden om stage te komen lopen voor een half jaar tijd en deze dient een bijdrage te leveren aan het eerste handhavingsarrangement van de gemeente.

• •

  Er dient nagegaan te worden welke managementinformatie essentieel is uit RXmission te kunnen betrekken en deze in RXmission vast te leggen.

• •

  In 2025 dient onderzocht te worden of er mogelijkheden gevonden kunnen worden om de organisatie voor wat de eenpittersfuncties betreft minder kwetsbaar te laten worden en beter te laten aansluiten op de eisen van de kwaliteitscriteria. De nieuwe landelijke kwaliteitscriteria 3.0 zijn ingegaan op 1 januari 2025. Er wordt dit jaar aan deze criteria getoetst en bezien in hoeverre individuele medewerkers als de organisatie hieraan voldoet.

• •

  In 2025 zal meegedacht dienen te worden over de doorontwikkeling van de RUD LN naar een robuuste omgevingsdienst.

• •

  Er dient voor 2025 rekening voldoende (extra) budget gereserveerd te worden voor de uitvoering van RUD taken rekening houdend met de voor de gemeente Bergen verwachte € 40.000,- aan extra kosten.

• •

  In 2025 zal onderzocht worden in hoeverre specifiek toegesneden Kunstmatige Intelligentie applicaties behulpzaam kunnen zijn bij bepaalde type werkzaamheden.

• •

  In 2025 dient onderzocht te worden in hoeverre er mogelijkheden gevonden kunnen worden om meer toezicht door BOA’s tijdens evenementen te waarborgen.

Beleidstechnisch

• •

  In 2025 dient Wegsleepbeleid voor fietsen en autowrakken vastgesteld te worden.

• •

  In 2025 dient het beleid met betrekking tot ontplofbare oorlogsresten herzien te worden.

• •

  In 2025 dient het Wet BIBOB beleid geactualiseerd te worden.

• •

  In 2025 dient een Handhavingsarrangement met de politie vastgesteld te worden. Onderdeel van het werk om te komen tot dit arrangement zal dan een inventarisatie zijn van alle risico’s in relatie tot de taken en omstandigheden van de boa’s. Beschreven zal moeten worden waar de BOA’s een voorzienbaar verhoogd veiligheidsrisico lopen en niet ingezet zullen worden. Op het moment dat deze exercitie is afgerond kan de gemeente ook komen te beschikken over een veiligheidsplan op basis waarvan de gemeentelijke BOA Domein I uitgerust kan worden met geweldsmiddelen. Deze ambitie wordt mitsdien naar 2025 doorgeschoven.

• •

  In 2025 dient een Integraal Veiligheidsplan vastgesteld te worden dat de organisatie in staat stelt om de BOA Domein I eventueel met geweldsmiddelen uit te kunnen rusten.

• •

  In 2025 dient het Wet publiekrechtelijke beperkingenregister opgeschoond te worden.

• •

  Het evenementen-beleid, terrassen beleid en beleidsregels geluid bij horeca gerelateerde festiviteiten dient aangepast te worden om de huidige discrepanties tussen deze beleidstukken te ontnemen.

Tijdens het laatste driehoekoverleg van 2024 is door de vier burgemeesters een intentie uitgesproken om de Boa’s van de vier gemeenten meer te laten samenwerken en ook over de eigen gemeentegrens heen. In 2025 dient deze intentie nader uitgewerkt te worden.

Binnen het team bestaat consensus dat de introductie van de Omgevingswet in 2024 heeft het werk er niet makkelijker op gemaakt heeft. De toets om te kunnen duiden of een bouwwerk vergunningsvrij is, is lastiger en tijdrovender geworden. Daarnaast kost het werken met RX.Mission meer tijd als dat de medewerkers gewend waren toen ze nog met SquitXO en Squit2020 werkten. Daarentegen constateren bouwtoetsers dat de bouwtechnische toetsen van nieuwe vergunningen minder werk vergt. Hierdoor is meer tijd beschikbaar om toezicht te houden. In 2024 is er echter nog geen enkele bouwmelding ontvangen. De eerste bouwmelding als bedoeld in de omgevingswet wordt echter in 2025 verwacht (er is in 2024 wel 1 handhavingszaak gestart, omdat men geen bouwmelding / gereedmelding had ingediend).

2.1 Organisatorische doelstellingen VTH-taken

2.3 Beleidstechnische doelstellingen VTH-taken

2.4 Algemene operationele doelstellingen VTH-taken

2.5 Evaluatie van doelstelling en beschrijving van beoordelingsmethodiek

In dit VTH-uitvoeringsprogramma zijn doelstellingen en ambities geformuleerd waar beoogd wordt om in 2024 uitvoering aan te geven.

Begin 2026 zal in een jaarverslag over 2025 gedetailleerd beschreven worden in hoeverre ieder van de in dit VTH-programma beschreven doelstellingen en actiepunten is behaald c.q. uitgevoerd.

De doelen en ambities zijn in dit programma per deelonderwerp overzichtelijk in schema’s gebundeld. Voor ieder van deze doelen en ambities wordt bij de evaluatie in het jaarverslag bezien of ze in 2024 ook daadwerkelijk bereikt zijn.

Om in één oogopslag een beeld te kunnen hebben hoe goed hierin geslaagd is worden de volgende kleuren gebruikt.

Voor alle onderdelen waar in 2025 nog niet het beoogde resultaat geboekt wordt, zal in het jaarverslag toegelicht worden wat de stand van zaken is en waarom het beoogde resultaat niet werd behaald.

3.1 Operationele doelen en uitgangspunten vergunningverlening

Toelichting

De primaire opgave voor 2025 is dat er na de introductie van de Omgevingswet conform de nieuwe voorschriften en eisen wordt gewerkt en vergunningaanvragen op basis hiervan conform de voorschriften die hier dan voor gelden binnen de voorgeschreven termijnen kunnen worden afgehandeld. In 2024 werden er nog met name vergunningaanvragen op basis van de oude regels behandeld. In 2025 zal dit voor het eerst anders zijn.

Door de introductie van de omgevingswet zal er in meer gevallen dan nu het geval is een reguliere vergunningsprocedure gevolgd kunnen worden waarvoor in beginsel een beslistermijn van acht weken geldt. Deze termijn kan eenmalig met zes weken worden verdaagd. Indien niet binnen de door de wetgever gestelde termijn wordt beslist ontstaat onder de Omgevingswet (Ow) geen vergunning van rechtswege meer. Als de beslistermijn verstreken is, maar er is nog geen besluit genomen kan een gevolg zijn dat de gemeente op grond van Algemene wet bestuursrecht een dwangsom moet betalen aan de aanvrager. De verwachting is dat de werkdruk op het team VTH hierdoor toe zal nemen in 2025.

Het criterium dat de aanvrager onlosmakelijk verbonden toestemmingen in één aanvraag moet aanvragen, bestaat niet meer onder de Omgevingswet. Bijvoorbeeld: het bouwen van een bouwwerk en het positioneren daarvan in de omgeving zijn afzonderlijke activiteiten. Men moet voor alle activiteiten een omgevingsvergunning aanvragen, een melding doen of gegevens en bescheiden aanleveren (vanaf hier: informatieplicht). Het correct aanvragen is daardoor voor de initiatiefnemer moeilijker geworden. Het komt vaker voor dat aanvragen niet compleet zijn en die kunnen we dan niet in behandeling nemen. We verwachten een toename van de administratieve lasten.

Wel bepaalt de Ow dat de uitgebreide procedure van toepassing is, op verzoek of met instemming van de aanvrager. Daarnaast kan het college bij activiteiten die aanzienlijke gevolgen voor de omgeving kunnen hebben en waarvan de verwachting is dat verschillende belanghebbenden bedenkingen zullen hebben, na het horen van de aanvrager, eenzijdig besluiten dat de uitgebreide procedure van toepassing is. Wellicht dat op basis van de ervaringen in 2025 kan worden overwogen om hier beleid voor te vervaardigen.

De Omgevingswet vraagt om een integrale afweging, met als uitgangspunt: ‘Hoe kunnen we dit initiatief mogelijk maken?’ Dit vraagt om een zorgvuldig proces. Een proces van overleg over het initiatief met bestuurlijke partners, ketenpartners en belanghebbenden. Een proces dat (ruimschoots) start voordat een aanvraag om omgevingsvergunning formeel ingediend wordt bij de gemeente. Dit alles krijgt vorm in het vooroverleg. Echter in het geval van een zeer complex plan, is een regulier vooroverleg mogelijk niet afdoende om vervolgens de behandeltermijn van acht werken te halen. Het in 2022 in het team geïntroduceerde initiatievenoverleg strekt er mede toe om deze gevallen vroegtijdig te duiden en te bepalen wat er in dit gevallen het beste gedaan kan worden, om termijnoverschrijdingen te voorkomen.

Ook is onder de Ow een nieuw aanvraagvereiste geïntroduceerd. Het betreft participatie bij een vergunningaanvraag. Dit nieuwe vereiste stimuleert initiatiefnemers om informatie te verschaffen over de wijze waarop de belangen van belanghebbenden zijn gehoord en hoe het resultaat daarvan is verwerkt in het plan. Een initiatiefnemer is namelijk niet (altijd) verplicht om daadwerkelijk aan participatie te doen. Het niet betrekken van de omgeving en/of daarover geen gegevens overleggen, is geen grond voor het buiten behandeling laten of het weigeren van een vergunningsaanvraag.

Op basis van de doelen uit het VTH-beleid ligt de focus op constructieve veiligheid, brandveiligheid en duurzaamheid. Er is ook aandacht voor de veiligheid van panden en passanten in de omgeving tijdens de bouw of de sloop.

3.2 Risico-analyse en prioriteitenmatrix vergunningverlening

In deze paragraaf wordt het algemene uitgangspunt van risicogestuurd werken, zoals toegelicht in het beleid, uitgewerkt. De vertaling van beleid naar uitvoering bepaalt de gemeente aan de hand van risico’s. Daar waar de grootste risico’s liggen, worden vergunningaanvragen het meest intensief getoetst.

Indien aan de activiteiten waarop de vergunningaanvraag ziet grote risico’s kleven, wordt die aanvraag met meer diepgang beoordeeld dan te vergunnen activiteiten die minder risico’s met zich meebrengen. Dit hoeven niet altijd fysieke (veiligheids)risico’s te zijn. Ook belangen van natuur en milieu evenals rechtszekerheid en bestuurlijke risico’s worden hierin meegewogen. Uiteindelijk resulteert vergunningverlening in een goed afgewogen besluit dat handhaafbaar is en waarbij alle relevante aspecten in de besluitvorming zijn betrokken.

De uitkomst van deze risico-analyse dient als richtlijn gebruikt worden om voor een gehele vergunningscategorie te bepalen hoe intensief deze in relatie tot alle andere vergunningen getoetst dient te worden. Binnen ieder van deze vergunningscategorieën behoort vervolgens voor individuele vergunningen aan de hand van een inschatting van de technisch-inhoudelijke complexiteit en de sociaal-maatschappelijke complexiteit beoordeeld te worden tot welke van de volgende 4 categorieën de concrete aanvraag toebehoort om de uiteindelijke diepgang van toetsing en aandacht voor maatwerk te duiden:

• 1.

  Vergunning eenvoudig: Een vergunning voor een situatie met geringe technische en sociaal-maatschappelijke complexiteit bestaat vooral uit standaardvoorschriften.

• 2.

  Vergunning eenvoudig+: Is de situatie technisch-inhoudelijk niet complex maar sociaal-maatschappelijk wel, dan bestaat een vergunning vooral uit standaardvoorschriften en geven we extra aandacht aan afstemming, overleg en samenwerking tussen betrokken partijen.

• 3.

  Vergunning specifiek: Bij een technisch-inhoudelijk complexe situatie met een geringe sociaal-maatschappelijke complexiteit bestaat de vergunning vooral uit specifieke voorschriften.

• 4.

  Vergunning specifiek+: De situatie is technisch-inhoudelijk en sociaal-maatschappelijk gezien complex. Dit vraagt om specifieke voorschriften in een vergunning en een zorgvuldige afstemming, samenwerking en overleg tussen betrokken partijen.

3.3. Prestatiedoelstellingen en toetsingsprotocol bouwen, sloop en ruimtelijke ordening

In het volgende overzicht wordt per taak van het team vergunningverlening bouw een inschatting gemaakt van de hoeveelheid tijd die er nodig is om deze werkzaamheden (gelet op de te verwachten aantallen vergunningaanvragen) naar behoren te kunnen vervullen:

3.4. Prioriteiten en prestatiedoelstellingen vergunningverlening APV / VFL en bijzondere wetten

In het volgende overzicht wordt per taak van het team vergunningverlening APV / VFL en bijzondere wetten een inschatting gemaakt van de hoeveelheid tijd die er in 2024 nodig is om deze werkzaamheden (gelet op de te verwachten aantallen vergunningaanvragen) naar behoren te kunnen vervullen.

Toelichting

Evenementen zijn belangrijk in de gemeente Bergen. Deze dragen bij aan de saamhorigheid en vergroten de maatschappelijke cohesie. In het in 2022 vastgestelde gemeentelijke evenementenbeleid zijn kaders vastgelegd die duidelijkheid verschaffen voor welke activiteiten en op welke wijze een evenementenvergunning aangevraagd dient te worden. Daarnaast bevat het nieuwe beleid ook kaders die aangeven op welke wijze evenementen prettig, beheersbaar en vooral veilig moeten verlopen. Het vergunningentraject is een belangrijke schakel in het gehele proces. Het is daarbij van belang dat organisatoren een vergunningaanvraag tijdig indienen. Bij een niet tijdige indiening spreken we de organisatoren daarop aan en wijzen hen op het belang van tijdig indienen en hun eigen verantwoordelijkheid hierin. Afhankelijk van het soort evenement en de complexiteit maken we een afweging of de vergunningaanvraag alsnog kan worden behandeld. Indien een aanvraag buiten behandeling wordt gesteld of als er om moverende redenen een voornemen tot weigeren is, wordt altijd vooraf de burgemeester geïnformeerd.

Het bestand van drank- en horecabedrijven is nog niet volledig geïnventariseerd en geactualiseerd. Niet alle horecaondernemers beschikken over een adequate Alcoholwet-vergunning. Hier dient in 2025 actie op ondernomen te worden, zodat alle ondernemers over adequate en actuele vergunningen komen te beschikken.

Er wordt ingeschat dat er in 2025 feitelijk zo’n 1400 uur (inclusief 200 uur van de administratieve medewerker) beschikbaar is voor het uitvoeren van voornoemde taken, en hier ook ongeveer 1400 uur voor beschikbaar is.

3.5. Prioriteiten en prestatiedoelstellingen omgevingsvergunningen milieubelastende activiteiten

Inschatting van aantallen benodigde uren voor het behandelen van aanvragen en meldingen op het vlak van milieu (zonder sloop / -asbest).

Toelichting

De uitvoering van alle milieugerelateerde basistaken en enkele milieugerelateerde verzoektaken is bij de GR-RUD Limburg Noord (RUDLN) belegd. Ten behoeve van de programmering van de werkzaamheden stelt de RUDLN jaarlijks een uitvoeringsprogramma op. De werkafspraak binnen de RUDLN is dat de afzonderlijke partners voor de onder hun bevoegdheid vallende taken een lokaal uitvoeringsprogramma vaststellen. Door het samenvoegen van de uitvoeringsprogramma’s van de afzonderlijke partners ontstaat het werkprogramma van de RUDLN. Voor de vormgeving van dit uiteindelijke werkprogramma heeft de RUDLN zelf een voorzet heeft gedaan in RUDLN-uitvoeringprogramma (UP-2025). Het UP2025 is als bijlage bij dit VTH-uitvoeringsprogramma opgenomen en dient hier als herhaald en ingelast beschouwd te worden. De tabel op de vorige pagina is een samengevat overzicht van de aantallen uren die in 2025 verwacht worden met betrekking tot het uitvoeren van de basistaken en de verzoektaken op het gebied van advieswerk rondom milieuthematiek bij de beoordeling van vergunningaanvragen en meldingen.

Het is de inschatting dat we in totaal 446 uur nodig hebben om de alle aanvragen voor vergunningen en meldingen m.b.t. milieubelastende activiteiten die voor 2025 in de gemeente Bergen verwacht worden te kunnen behandelen. Deze werkzaamheden zullen naar verwachting grotendeels door RUD-collega’s van andere gemeenten uitgevoerd worden.

4.1. Organisatorische en operationele uitgangspunten en doelstellingen

4.2. Doelstellingen toezichttaken

4.3. Juridische handhavingstaken

• A.

  Taken en prioriteiten

  Het is de primaire insteek van het handhavingsbeleid om te bezien of er in onderling overleg goede structurele oplossingen gevonden kunnen worden voor activiteiten die overtredingen opleveren. Voor die zaken die niet in goed overleg opgelost kunnen worden en waar een handhavingsprocedure voor gestart worden, geldt het volgende. Indien er sprake is van een werkvoorraad van nieuwe handhavingszaken dienen de zaken die op basis van de het onderstaande schema de hoogste score hebben gekregen het eerste opgepakt te worden.

  Score-onderdelen die de prioriteit van de op te pakken zaken uitmaken	Punten
  1) De ernst van het concrete feitencomplex en de negatieve gevolgen voor de leefomgeving bij niet handhaven. Voorbeeld: Is er sprake van een constructieve wijziging ten opzichte van de vergunde situatie of gaat het om “cosmetische” wijzigingen aan het pand. Ander voorbeeld: De aard van de doeleinden waarvoor de bouwwerken gebruikt worden en de kans dat daarbij ongelukken ontstaan. Te denken is aan de opslag van gevaarlijke stoffen, giftige dampen in onvoldoende geventileerde gebouwen etc. (20)
  2) Lengte termijn dat overtreding al voortduurt (recente overtredingen behoren meer prioriteit te hebben dan lang bestaande) / actualiteit van regels op basis waarvan gehandhaafd wordt (indien ze ten gunste van de overtreder zullen wijzigen is handhaving minder dringend) (10)
  3) Rendement van handhaving (kans op succes optreden afgezet tegen de kosten en tijd) (10)
  4) Legaliseerbaarheid van de situatie. Zaken die legaliseerbaar zijn worden niet op het spits gedreven. (5)
  5) Overtreding visueel waarneembaar voor derden al dan niet vanaf openbare weg (5)
  6) Verwachte duur overtreding zonder maatregelen (hoe korter hoe minder punten) (5)
  7) Financieel voordeel overtreder bij overtreding (5)
  8) Individuele belangen andere burgers in gedrang (5)
  9) Ontstaat er een negatief precedent bij het nalaten maatregelen te treffen? (5)
  10) Werkt situatie andere overtredingen in de hand (5)
  11) Heeft de overtreder zich eerder aan (een vergelijkbare) overtreding schuldig gemaakt (5)
  12) Imago gemeente (hoe beter hoe meer punten) (5)
  13) Verwijtbaarheid en verschoonbaarheid overtreder (5)
  14) Wordt de overtreding daadwerkelijk beëindigd door handhavend op te treden of is het waarschijnlijk dat de overtreding zich verplaatst naar een andere locatie, of handhaving tot andere problemen leidt (5)
  15) Spelen er op het terrein van andere disciplines zaken die met de overtreding samenhangen (integrale handhaving: gebiedaspecten, milieuaspecten etc.) (5)
  16) Lopende projecten, gevallen van dezelfde aard die projectmatig worden aangepakt worden eerder behandeld. (5)
  17) De hoogte van de leges en tijd die het kost om de noodzakelijke procedures te doorlopen zijn voor mensen ook belangrijke argumenten om te overwegen of zij wel of niet bereid zijn om de geplande activiteiten te laten vergunnen. (5)
  18) Persoonlijke omstandigheden en financiële draagkracht van de overtreder. (5)
  19) Gelijkheidsbeginsel (leidt het treffen van handhavingsmaatregelen ertoe dat er capaciteitsproblemen kunnen ontstaan door precedentenwerking omdat er veel soortgelijke gevallen in de gemeente spelen). Kun je het maken om er niet-projectmatig tegen op te treden? (5)
  TOTAAL

• B.

  Benodigde en beschikbare personele capaciteit

  Juridische / beleidstechnische handhavingstaken uitgevoerd door vast personeel	Benodigde uren op jaarbasis bij vast personeel
  Voeren van (minnelijk) overleg, voorlichting bieden, aanschrijvingen vervaardigen en juridische procedures begeleiden m.b.t. overtredingen RO/bouw/APV/Brandveiligheid	1400 uur
  Aanschrijvingen vervaardigen en juridische procedures begeleiden m.b.t. overtredingen milieu	50 uur
  Handhavingscoördinatie, begeleiding van stagiaires, toezicht houden op programmatische aansturing, inrichting van zaaksystemen en opstellen van werkprocessen	200 uur
  Opstellen van jaarprogramma, -jaarverslag (inclusief BOA-jaarverslag voor politie)	100 uur
  Beleidsadvieswerk (inclusief advisering implementatie van nieuwe wet- en regelgeving)	200 uur
  Werkzaamheden van VTH-coördinator in het lijnmanagersoverleg van de RUD en de RUD-werkgroep	200 uur
  Werkzaamheden in het kader van de (audits voor de) Wet politiegegevens en het bijhouden van het informatiedocumentatiesysteem Recourse.nl	150
  TOTAAL BENODIGD	2300 uur
  TOTAAL BESCHIKBAAR	2300 uur

• C.

  Welke doelstellingen en kwaliteitseisen worden gesteld?

  Doelstellingen (juridische) handhavingsinspanningen

  1. Er wordt gestreefd om tenminste 45 nieuwe handhavingszaken op jaarbasis op te pakken

  2. Er wordt naar gestreefd om zoveel mogelijk maar minimaal 25% van de zaken in de informele fase via goed overleg en onderzoek naar toelaatbare alternatieven op te lossen

  3. Er wordt naar gestreefd om tenminste 45 handhavingszaken op jaarbasis op te lossen en af te ronden

  4. Minstens 90% van de handhavingsbeschikkingen hebben standgehouden op het moment dat ze onherroepelijk worden.

  5. In 100% van de gevallen waarin dwangsommen verbeurd zijn of kosten bestuursdwang zijn gemaakt op basis van handhavingsbesluiten worden invorderingsinspanningen verricht om verbeurde dwangsommen of de kosten van bestuursdwang geheel te verhalen.

Toelichting

In totaal zijn er naar verwachting 1892 uur beschikbaar voor voornoemde te verrichten werkzaamheden (inclusief beoordeling van vergunningaanvragen in het kader van de Wet BIBOB). Deze uren zijn verdeeld over een adviseur openbare veiligheid en een medewerker openbare veiligheid.

6.1 Wordt er aangekondigd of onaangekondigd gecontroleerd?

Het toezicht gebeurt normaal gesproken aangekondigd, tenzij de inschatting is dat door een onaangekondigde controle plaats te laten vinden (verrassingselement) een meer natuurgetrouw en vollediger beeld verkregen kan worden van de situatie zoals die zich normaal gesproken in de praktijk voordoet.

6.2 Hoe wordt inhoud gegeven aan efficiënte en effectieve toetsing door integraal te werken?

6.3 Samenwerking met andere bestuursorganen, organisaties en dienstverleners

Regionale uitvoeringsdienst Limburg Noord (RUDLN)

Op 27 maart 2012 is de ‘Bestuursovereenkomst RUD Limburg-Noord’ (Bok RUDLN) door alle Noord- en Midden-Limburgse gemeentes ondertekend. In deze overeenkomst is onder andere bepaald dat er met het oog op het uitvoeren van de toezichtstaken conform de kwaliteitscriteria die hier krachtens de Wabo (en naar huidig recht de Omgevingswet) aan gesteld worden diverse toezichtstaken op het gebied van milieuregelgeving bij de RUDLN zijn ondergebracht. Het betreft de volgende toezichtstaken.

• •

  Toezicht op: Sloopwerkzaamheden in opdracht van bedrijven of instellingen.

• •

  Het oprichten en in werking hebben van een omgevingsvergunningplichtige inrichting waarvoor B&W het bevoegd gezag is. Dit betreft in totaal circa 1/3 van de inrichtingen in onze gemeente.

• •

  Activiteiten waarvoor krachtens provinciale verordening een vergunning is vereist.

• •

  Activiteiten die op 1 januari 2009 aanlegvergunningplichtig zijn op grond van de Wro.

• •

  Activiteiten met stoffen, preparaten en GGO’s die onder een Amvb op grond van titel bodemkwaliteit voor zover het die activiteiten betreft.

• •

  Het milieutoezicht bij bodemsanering, sanering van bedrijfsterreinen en lozing van grondwater bij bodemsanering en proefbronnering voor zover het die activiteiten betreft.

• •

  Het milieutoezicht bij bedrijfsmatige activiteiten met betrekking tot gevaarlijke afvalstoffen, bedrijfsafvalstoffen en ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen, asbest, vuurwerk, bouwstoffen, grond, baggerspecie, meststoffen, dierlijke vetten, radioactief schroot, destructiemateriaal, explosieven voor civiel gebruik of andere gevaarlijk stoffen, voor zover het die activiteiten betreft. Het gaat hierbij om het ketengerichte toezicht.

De hiervoor genoemde taken worden de basistaken genoemd, waarvoor bij wet is bepaald dat deze bij een RUD ondergebracht moeten worden. De Bok RUDLN is inmiddels aangepast vanwege nieuwe inzichten waaronder de toename van taken die bij de RUD worden belegd. De wens van meerdere partners was om meer taken dan enkel de basistaken onder de RUD-paraplu te brengen. Verder zijn taken van de provincie overgeheveld naar de gemeenten welke ook bij de RUD zijn belegd.

Met ingang van 1 januari 2015 heeft de gemeente Bergen alle milieutaken onder de RUD-paraplu gebracht. Het betreft alle vergunningverlening, toezicht, handhaving en specialistische taken op het gebied van milieu. Daarnaast is het specialisme ‘constructieve veiligheid’ onder de RUD-paraplu gebracht. De situatie is momenteel zo dat het milieutoezicht bij agrarische bedrijven in de gemeente Bergen in de praktijk via de RUD Limburg-Noord uitgevoerd wordt. Het milieutoezicht bij de overige bedrijven in onze gemeente wordt in principe uitgevoerd door de eigen gemeentelijke toezichthouder milieu. In 2016 is de gemeentelijke Kwaliteitsverordening vastgesteld waarin bepaald is op welke wijze we aan de regionale kwaliteitseisen op het gebied van de uitvoering van WABO-taken willen voldoen. Deze is eind 2023 aangepast voor de introductie van de Omgevingswet. Sinds oktober 2017 geldt een Gemeenschappelijke Regeling Regionale Uitvoeringsdienst Limburg Noord (GR RUD LN). Zie: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2017-61521.html

Bij de omzetting van het basistakenpakket van wet- en regelgeving onder de Wabo naar de Omgevingswet is het uitgangspunt dat deze omzetting beleidsneutraal is. Door het vervallen van het begrip ‘milieu-inrichting’ en met het overhevelen van enkele taken van de Provincie naar gemeentes zijn er in 2024 heel wat taken bij de gemeente bijgekomen.

Samenwerking met politie en justitie

In de Sanctie- en gedoogstrategie Limburg die ook door de gemeente Bergen gevolgd wordt is bepaald in welke gevallen politie en justitie bij handhavingszaken betrokken worden. Ten aanzien van milieugerelateerde overtredingen wordt de overtreding van de zogenaamde ‘gekwalificeerde kernbepalingen’ ook aan de politie gemeld opdat deze ook strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. Daarnaast worden overtredingen van de regels van het omgevingsrecht die niet via bestuursrechtelijke maatregelen hersteld kunnen worden en een overtreding van de Wet economische delicten of andere strafrechtelijke wetsartikelen opleveren bij de politie gemeld.

Daarnaast wordt de politie om assistentie gevraagd in handhavingszaken waar de gemoederen hoog op kunnen lopen en toezichthouders zich bedreigd kunnen voelen of bij het verrichten van hun taken onrechtmatig gehinderd worden door de overtreders of andere belanghebbenden.

Samenwerking met BOA’s van Het Limburgs landschap, de provincie Limburg en het waterschap

Momenteel zijn er van verschillende instanties buitengewone opsporingsambtenaren en toezichthouders actief op het grondgebied van de gemeente Bergen. Tot deze instanties behoren onder andere: Natuurmonumenten, sportvisserij Limburg, Staatsbosbeheer, Provincie Limburg, de politie en het Limburgs Landschap.

Ieder van deze opsporingsambtenaren en toezichthouders doet waarnemingen op Bergens grondgebied die ook van waarde voor andere instanties kunnen zijn. Een betere onderlinge communicatie, afstemming en gecoördineerde inzet met betrekking tot bepaalde issues (zoals de aanpak van afval- en asbestdumpingen, crosspraktijken en stroperij) kan een grote meerwaarde voor de gemeente hebben. In januari 2019 heeft de gemeente Bergen ingestemd met het bevoegdheidsconvenant ‘Handhaving in de natuur in de provincie Limburg’.

Dit convenant beoogt een goede samenwerking te bewerkstelligen op het gebied van de informatiewisseling en maakt het tevens mogelijk dat de buitengewoon opsporingsambtenaren van de deelnemende partijen op elkaars grondgebied (werkgebied) van hun bevoegdheden gebruik kunnen maken.

Het grote voordeel van deze convenant-constructie is dat we te allen tijde zelf bepalen kunnen of we assistentie aan andere instanties verlenen en dat we naar believen hulp kunnen vragen aan andere instanties. De coördinatie van oproepen voor gezamenlijke acties ligt bij de Provincie en politie, dus er komt voor de gemeente geen extra coördinerend werk bij, terwijl we er wel voordelen van hebben.

Samenwerking met douane, belastingdienst, NVWA, GGD en arbeidsinspectie

Deze samenwerking is beperkt tot themagerichte integrale handhavingsacties. Wanneer het vermoeden bestaat dat zich op een bepaalde locatie een groot aantal tekortkomingen voordoet die (ook) voor de douane, belastingdienst, voedsel- en warenautoriteit, GGD en/of arbeidsinspectie relevant kunnen zijn worden deze instanties ook voor het uitvoeren van de controle verzocht om aan te geven of zij behoefte hebben deel te nemen aan een onaangekondigde controle op de locatie waar de overtredingen vermoed worden. In het verleden heeft de gemeente Bergen een dergelijke integrale controle op verschillende kampeerterreinen in de gemeente plaats laten vinden.

Inschakelen van professionele rechtshulp (advocaten)

In sommige gevallen kan een bepaald resultaat (herstel in rechtmatige toestand) zowel bereikt worden door een publiekrechtelijk handhavingstraject te volgen als in te steken op een civielrechtelijk handhavingstraject (normaal gesproken is het volgen van het civielrechtelijke traject echter op basis van de zogenaamde ‘Tweewegen-leer’ uitgesloten wanneer een publiekrechtelijk traject gevolgd kan worden). In deze situaties heeft het de voorkeur in te steken op het volgen van een publiekrechtelijk handhavingstraject. Voor het initiëren van civielrechtelijke procedures geldt namelijk vaak verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat wat de gemeente veel geld kan kosten. Met het oog op het beperken van de met handhavingprocedures gemoeide kosten dient er zo spaarzaam mogelijk gebruik gemaakt te worden van de inschakeling van professionele rechtshulp.

Indien de gemeente zelf aansprakelijk wordt gesteld in een civiele procedure bestaat er echter vaak de mogelijkheid om deze kwestie door de verzekeraar te laten behandelen omdat de gemeente hiervoor verzekerd is.

Regionaal uitvoeringsteam (ACT!) en het Flexibel regionaal uitvoeringsteam (FRIT)

Ondermijnende criminaliteit uit zich in tal van vormen en zorgt voor complexe problemen. Om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan werd het ACT! interventieteam in 2021 opgericht in Noord-Limburg. De basis van de ACT!-teams is de intergemeentelijke samenwerking van BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) en toezichthouders. Het ACT! Interventieteam voert regelmatig gemeentelijke controles uit om zo criminele netwerken te verstoren en onze samenleving leefbaar en veilig te houden. Zij komen in actie bij drugscriminaliteit, prostitutie, witwassen, illegale bewoning, vergunningen, uitkeringsfraude, arbeidsuitbuiting, brandveiligheid en milieudelicten.

Voor een effectieve aanpak is samenwerking cruciaal. Bij de aanpak van ondermijning schakelen de regionale ACT!-teams met andere overheidspartners. Denk aan politie, belastingdienst en andere belangrijke organisaties. De bestuurlijke handhaving is in Noord-Limburg succesvol gebleken en heeft ertoe geleid dat er in het voorjaar van 2024 in heel Limburg dergelijke teams zijn opgericht.

In 2021 is er ook een Flexibel regionaal uitvoeringsteam (FRIT). Dit team heeft ten doel overtredingen met betrekking tot de huisvesting van arbeidsmigranten tegen te gaan. Door deze samenwerking wordt beoogd om belasting-, premie-, uitkeringsfraude terug te dringen, misbruik en oneigenlijk gebruik van toeslagen. In het FRIT werken 8 landelijke ketenpartners (waaronder de belastingdienst, de Immigratie- en naturalisatiedienst, het UWV, de SVB en de inspectie SZW) samen. Om onderling relevante gegevens uit te kunnen wisselen en samen te kunnen werken is begin 2021 een convenant tussen partijen gesloten en heeft de gemeente Bergen ook de “Samenwerkingsovereenkomst voor Interventieteams 2017 (LSI)”.

Samenwerking met Veiligheidsregio Limburg Noord

De VRLN beoordeeld de risico’s van branden, rampen en crises en gaat in op de mogelijkheden deze incidenten te voorkomen, te beperken, de zelfredzaamheid te versterken en de maatregelen om het brandweeroptreden zo goed en veilig mogelijk te kunnen laten plaatsvinden. Hiervoor adviseert de VRLN de gemeente Bergen risicogericht in het kader van de vergunningverlening op het gebied van omgevings- en brandveiligheid. Ook voert de VRLN op dit gebied het toezicht uit en adviseert het de gemeente Bergen in het kader van handhaving. De VRLN rapporteert per kwartaal jaarlijks over de uitgevoerde werkzaamheden en de communicatielijnen zijn kort en goed

Na het constateren van een overtreding wordt de sanctiestrategie gehanteerd volgens standaard het driestappentraject. Binnen de gemeentelijke organisatie zal de sanctiestrategie zoveel mogelijk uniform toegepast worden. Een op te leggen sanctie kan zijn: een last onder dwangsom, bestuursdwang of het intrekken van een vergunning/ontheffing.

Standaard: 3-stappentraject

De keuze voor drie stappen is ingegeven door het inzicht dat enerzijds een overtreder de ruimte dient te krijgen zijn gedrag aan te passen en maatregelen moet kunnen nemen. Anderzijds mag het handhavingstraject niet onevenredig lang worden met het gevaar dat er onvoldoende zicht is op het beëindigen van de illegale situatie.

• 1.

  Mondeling contact en eerste aanschrijving (sommatiebrief)

  De overtreder wordt door middel van een brief op de overtreding gewezen en krijgt de mogelijkheid om binnen een gestelde termijn de overtreding te beëindigen en eventuele schade te herstellen. In alle gevallen waarin dit (redelijkerwijs) mogelijk is dient vóór het versturen van de eerste brief mondeling contact gezocht te worden om de overtreder in kennis te stellen van de actie die vanuit de gemeente geïnitieerd zal worden naar aanleiding van de bevindingen. Wanneer tijdens dit mondelinge contact goede afspraken gemaakt kunnen worden over de beëindiging van de overtreding kan ervoor gekozen worden om het versturen van de sommatiebrief achterwege te laten. Het achterwege laten van de sommatiebrief dient echter uitzondering te vormen om vertragingstactieken de kop in te drukken en geen misverstanden te laten bestaan over datgeen wat concreet gevorderd wordt.1 Mondelinge afspraken worden schriftelijk (per mail of per brief) bevestigd aan de (mogelijke) overtrede. Bij de overtreding van een kernvoorschrift in de milieuvergunning volgt direct een brief naar het Openbaar Ministerie.

• 2.

  Hercontrole en vooraanschrijving zienswijze

  Als geconstateerd wordt dat aan het eerste schrijven geen gehoor is gegeven, wordt naar de overtreder een bestuurlijke waarschuwing verstuurd met een nieuwe termijn. Daarbij wordt duidelijk gemaakt welke sancties de gemeente open staan om de overtreding te beëindigen en eventuele schade te herstellen. De politie (het Openbaar Ministerie) heeft hierbij de mogelijkheid om ook strafrechtelijk op te treden. De keuze om wel of niet strafrechtelijk op te treden is volledig aan het Openbaar Ministerie te bepalen. Strafrechtelijk optreden is hier wel als uitgangspunt gehanteerd.

• 3.

  Oplegging en uitvoering bestuursrechtelijke beschikking

  Als ook de bestuurlijke waarschuwing niet tot het gewenste resultaat heeft geleid, legt de gemeente conform de procedure van de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb-procedure) een handhavingsbeschikking op. Na het verstrijken van de termijn in deze beschikking worden de aangekondigde sancties geëffectueerd.

Afwijkend: 2-stappentraject

Van het 3-stappentraject kan in de volgende situaties worden afgeweken:

• •

  Indien legalisatie van overtreding praktisch uitgesloten is

• •

  In geval van recidive (notoire overtreders van voorschriften van niet geringe ernst)

In dat geval zijn dit de twee stappen:

• 1.

  Vooraanschrijving met gelegenheid zienswijze in te dienen

• 2.

  Handhavingsbesluit met redelijke begunstigingstermijn

Uitzonderlijk: 1-staptraject

In voorkomende acute gevallen of onomkeerbare situaties kan bestuursdwang mondeling worden aangezegd en meteen worden geëffectueerd. Naderhand dient de bestuursdwang alsnog op schrift te worden gesteld en bekend te worden gemaakt. Hieronder staan enkele voorbeelden:

• •

  levensbedreigende situaties (bijvoorbeeld bij instortingsgevaar);

• •

  brandgevaarlijke situaties, die acuut levensbedreigend kunnen zijn;

• •

  het stilleggen van de bouw in het geval van illegale bouw of onvoorziene veiligheid- of gezondheidssituaties tijdens vergunde bouwwerkzaamheden;

• •

  illegale sloop (bijvoorbeeld met asbest) of onvoorziene veiligheid- of gezondheidssituaties tijdens vergunde sloopwerkzaamheden;

• •

  aantasting van monumentale waarden;

• •

  bedreiging van de openbare orde.

In dat geval is dit de enige stap:

• 1.

  Handhavingsbesluit met korte of geen begunstigingstermijn (deze volgt al dan niet onverwijld na het toepassen van bestuursdwang en opmaken van een proces-verbaal)

Wanneer bestuursrechtelijk optreden geen oplossing biedt, bijvoorbeeld omdat er sprake is van onherstelbare schade, vindt overleg met de politie plaats om tot een strafrechtelijke vervolging te komen.

8.1 Benodigde en beschikbare capaciteit vergunningverleningstaken

• *

  Deze toetsingscapaciteit wordt door een medewerker buiten het VTH-team geleverd.

• **

  Een probleem ontstaat wanneer het om meer uren gaat of gaat over vergunning gerelateerde zaken waar ook een handhavingstraject speelt. In dat geval zal bezien worden wat de meest geschikte andere collega is die deze zaak kan behartigen.

8.2 Benodigde en beschikbare capaciteit toezicht- en handhavingstaken

8.3 Financiële borging