Uitvoerings- en Handhavingsstrategie gemeente Best 2025-2029

Omgevingswet

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. De Omgevingswet gaat over de ruimte waarin mensen wonen, werken en ontspannen. De Omgevingswet staat voor een goede balans tussen benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving. De wet zorgt voor minder regels, een samenhangende benadering van de leefomgeving, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming. Het is een ingrijpende wetswijziging met gevolgen voor de hele organisatie én vrijwel alle inwoners en bedrijven van Best. De Omgevingswet voegt een groot aantal wetten op het gebied van bouwen, milieu, natuur, water, ruimtelijke ordening en monumentenzorg samen. Dit maakt het wettelijk systeem eenvoudiger. Daarnaast maakt de wet kortere procedures mogelijk en heeft de gemeente meer afwegingsruimte. Het vraagt ook om een andere manier van denken. Inwoners en bedrijven kunnen meer zelf regelen en organiseren. Dit vraagt ook een andere houding van ons. Een vergunning aanvragen voor een nieuw plan of idee kan in het nieuwe digitale Omgevingsloket. In dit loket staan alle regels en plannen van gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk. Een paar zaken die onder de Omgevingswet veranderen:

• -

  Een korte procedure is het uitgangspunt, met een beslistermijn van 8 weken bij de korte procedure;

• -

  ‘Anders werken’: een gedrags- en cultuurverandering;

• -

  Participatie en afweging bij de planvorming;

• -

  Bredere integrale afweging;

• -

  Alle digitale informatie is op één plek te vinden.

• -

  De Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingsrecht (LHSO) als opvolger van de Landelijke Handhavingsstrategie (LHS).

In hoofdstuk 18 van de Omgevingswet zijn de bepalingen te vinden van het bevoegd gezag bij de uitoefening van de handhavingstaak. De Omgevingswet bepaalt dat het bevoegd gezag moet zorg dragen voor een goede kwaliteit van uitvoering en handhaving (artikel 18.20 Ow). Deze taak is verder uitgewerkt in hoofdstuk 13 van het Omgevingsbesluit (Ob), een AMvB onder de Omgevingswet.

• •

  Artikel 13.5 Ob eerste lid bepaalt dat het bestuursorgaan een uitvoerings- en handhavingsstrategie vaststelt in een of meer documenten, waarin gemotiveerd wordt aangegeven welke doelen het bestuursorgaan zichzelf stelt bij de handhaving en welke werkzaamheden het daartoe zal uitvoeren. Ook verplicht dit artikel om het beleid regelmatig te evalueren en af te stemmen met andere betrokken bestuursorganen en met de organen die belast zijn met strafrechtelijke handhaving.

• •

  Het vierde lid van artikel 13.5 Ob bepaalt dat de handhavingsstrategie is gebaseerd op een probleemanalyse.

• •

  In het eerste lid van artikel 13.6 Ob wordt gesteld dat het beleid inzicht geeft in de prioriteitenstelling van de handhavingsactiviteiten. Het tweede lid van artikel 13.6 Ob draagt het bestuursorgaan op een nalevings-, toezichts- en sanctiestrategie vast te stellen.

• •

  De handhavingsstrategie wordt op grond van artikel 13.8 Ob jaarlijks uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. Het uitvoeringsprogramma moet ook worden afgestemd met de handhavingspartners (omgevingsdiensten, politie, boa’s etc.).

• •

  Verder zorgt het bestuursorgaan op grond van artikel 13.9 Ob voor een uitvoeringsorganisatie, zodat een goede uitoefening van de uitvoerings- en handhavingsstrategie is gewaarborgd. Onderdelen hiervan zijn een beschrijving van werkprocessen, procedures en bijbehorende informatievoorziening wat betreft toezicht op naleving en handhaving, en uiteraard ook de daarvoor benodigde personeelsformatie.

Wet kwaliteitsborging

Vanaf 1 januari 2024 is de Wet kwaliteitsborging (hierna: ‘Wkb’) in werking getreden. Het kabinet wil dat bouwbedrijven de kwaliteit van hun werk beter controleren. Zo kan de bouwkwaliteit van gebouwen verbeteren door minder bouwfouten en gebreken. Bijvoorbeeld constructiefouten, brandonveilige situaties, onvoldoende isolatie of een slecht functionerende ventilatie. Ook hoeven bouwbedrijven minder kosten te maken voor het herstel van bouwfouten. En het werk van onafhankelijke controleurs (kwaliteitsborgers) wordt makkelijker en sneller, omdat de bouwers zelf al veel gecontroleerd hebben. De veranderingen uit de Wkb gelden (naar verwachting) tot en met 2028 alleen voor (ver-)bouw van eenvoudige bouwwerken. Dit zijn bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Daarna volgen de andere bouwwerken. Dat begint met verbouw van eenvoudige bouwwerken vanaf 1 januari 2025. Hierdoor kunnen bouwbedrijven en gemeenten stap voor stap ervaring opdoen met het nieuwe toezicht in de bouw.

Informatieplichten

De gemeente Best is bezig met het inrichten van de werkprocessen omtrent de informatieplichten. Hieronder is een korte beschrijving welke informatieplichten dit betreffen, en wat hiervoor in het systeem is ingericht. Dit zal de komende jaren verder worden opgepakt.

Start bouw en beëindiging bouwwerkzaamheden

In het systeem RxMission is door ons ingebouwd dat er een waarschuwingsbrief wordt gestuurd als er geen melding start en beëindiging bouw is ingediend. Als deze wel worden ingediend, een bevestiging wordt gestuurd.

Informatieplicht stikstofreductie

Onder de Omgevingswet geldt ook een nieuwe informatieplicht met betrekking tot stikstofemissie. Artikel 7.19a, eerste lid van het Besluit bouwwerken leefomgeving (hierna: Bbl) bepaalt dat bij het verrichten van bouw- en sloopwerkzaamheden adequate maatregelen worden getroffen om de emissie van stikstofverbindingen naar de lucht te beperken. In artikel 7.5c, tweede lid van het Bbl is de informatieplicht opgenomen, dat gelijktijdig met de aanvraag om een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen of slopen een beschrijving van de stikstofreductiemaatregelen wordt verstrekt. In het systeem RxMission wordt een aparte zaak aangemaakt, waarbij een ontvangstbevestiging kan worden gestuurd, een beoordeling wordt gedaan, een eventuele akkoordbrief en bij niet akkoord het opvragen van stukken. Op de gemeentelijke website zal informatie worden verschaft over deze informatieplicht.

Bouw- en sloopveiligheid

Vanaf 1 januari 2024 wordt bouw- en sloopveiligheid onder de Omgevingswet een aparte activiteit als informatieplicht voor iedere bouw- en sloopactiviteit die meldingsplichtig of vergunningplichtig is. Dit wordt bepaald via artikel 7.15 Besluit bouwwerken leefomgeving (hierna: Bbl). Bij bouwveiligheid dient altijd een informatieplicht te worden aangeleverd. De aanvrager vult een risicomatrix in, als daaruit volgt dat er geen risico)’s) is/zijn, dan is de melding klaar. Zodra eruit volgt dat er wel sprake is van (een) risico(‘s), dienen extra vragen te worden beantwoord. Volgt hieruit ook een hoge score, dan moet een sloop-/ bouwveiligheidsplan worden opgesteld, en een bouwveiligheidscoördinator te worden aangesteld. Daarbij wordt een aparte zaak aangemaakt in het systeem.

Preventie- en Handhavingsplan Alcohol

Gemeenten zijn uitvoerders van de Alcoholwet. Zij zijn verplicht om hun doelstellingen en acties van het preventie- en handhavingsbeleid vast te leggen in een Preventie- en handhavingsplan alcohol (hierna: PHA). Hiermee wordt alcoholpreventie en handhaving met elkaar verbonden. Een van de voornaamste doelen van de Alcoholwet is om jongeren te beschermen tegen de schadelijke effecten van alcohol op de gezondheid en de veiligheid. Met de Alcoholwet heeft de gemeente hiervoor de verantwoordelijkheid gekregen. De wet schrijft voor dat het vaststellen van een PHA een wettelijke plicht is, die verankerd is in artikel 43a van de Alcoholwet.

Omgevingsvisie

Op 31 januari 2022 en op 8 mei 2023 (aanvulling) stelde de gemeenteraad de ‘Omgevingsvisie Best’ vast. Gemeenten worden uitgedaagd om gebiedsgericht na te denken over de toekomst. Ze krijgen meer ruimte om samen met onder meer inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners binnen de kaders van de wet invulling te geven aan beleid. Elke gemeente maakt daarom een eigen Omgevingsvisie die richting geeft aan toekomstige ontwikkelingen, initiatieven en beleid. De Omgevingsvisie verbindt alles met elkaar: ruimte, economie en sociale zaken. Bovendien moet het aansluiten bij regionale afspraken, de Brabantse en de Nationale Omgevingsvisie. In de Omgevingsvisie Best zetten we op hoofdlijnen de hoe de ambities waargemaakt moeten worden. De gemeente Best heeft te maken met vele uitdagingen over onder andere wonen, duurzaamheid, economie en een gezonde samenleving. Deze uitdagingen roepen vragen op, maar bieden ook kansen. Het is een basis voor het Omgevingsplan. De Omgevingsvisie helpt ons om zoveel mogelijk zelf invulling te geven aan onze woon- en leefomgeving. Het bevat ambities, kaders en uitgangspunten voor ontwikkelingen van de fysieke leefomgeving. Ook geeft het houvast bij het ontwikkelen van plannen en initiatieven. Deze moeten namelijk aansluiten bij de kernopgaven uit de Omgevingsvisie. De Omgevingsvisie is om die reden een belangrijke factor bij het werken volgens de beleidscyclus van de Omgevingswet.

Beleidsakkoord 2022-2026

In de gemeente Best is voor de periode 2022-2026 het beleidsakkoord ‘We doen het Samen’ opgesteld. Het akkoord beschrijft de ambities op verschillende thema’s, zoals veiligheid, verkeer, openbare ruimte, duurzaamheid, energietransitie en sociaal domein. Het is een overzicht van de onderwerpen waar op hoofdlijnen tot overeenstemming is gekomen. Namens de gemeenteraad voert het college van burgemeester en wethouders (hierna: ‘B&W’) het akkoord tijdens de periode 2022-2026 uit.

Interbestuurlijk Toezicht van de Provincie Noord-Brabant

Het Interbestuurlijk Toezicht (hierna: ‘IBT’) is het toezicht tussen gemeenten en provincies. De provincie beoordeelt of gemeenten hun taken uitvoeren volgens de vigerende regelgeving, waaronder op de terreinen ruimtelijke ordening, bouwen, milieu, huisvesting en constructieve veiligheid van bouwwerken. Toezicht houden op de taakuitvoering van gemeenten is naast een wettelijke taak ook één van de kerntaken van de provincie. De provincie publiceert de resultaten over de beleidsdocumenten van onder andere omgevingsrecht op haar website. Daarbij wordt gekeken naar het tijdig indienen van de VTH-documenten en het actueel houden van die documenten. Dit is een wettelijke eis. De afgelopen drie jaar, van 2021 tot en met 2023 heeft de gemeente Best een groene score ten aanzien omgevingsrecht. Dit duidt aan dat de gemeente Best voldaan heeft aan de wettelijke eis voor dit gebied. De gemeente Best heeft voor 2024 een oranje score ontvangen. Het toezichtoordeel heeft geleid tot de volgende verbeterpunten:

• I.

  Hoofdstuk 4 van het Beleidsplan VTH 2021-2025 beschrijft de algemene uitgangspunten en de doelen. Deze doelstellingen hebben betrekking op organisatie en bedrijfsvoering en zijn dus niet van invloed op verbetering van bijvoorbeeld de milieukwaliteit, fysieke leefomgeving of veiligheid;

• II.

  Het beleid is in 2020 opgesteld in de veronderstelling dat in 2022 de Omgevingswet in werking treedt;

• III.

  Het huidige beleid is niet actueel; zo wordt bijvoorbeeld nog verwezen naar de Wabo en de LHS;

• IV.

  Het beleid gaat niet in op de uitoefening van uitvoering en handhaving voor het onderdeel cultureel erfgoed, aan de hand van de uitkomst van de omgevings-/probleemanalyse en de prioriteitenstelling;

• V.

  Het beleid gaat niet in op de uitoefening van uitvoering en handhaving voor het onderdeel regels in het omgevingsplan aan de hand van de uitkomst van de omgevings-/probleemanalyse en de prioriteitenstelling;

• VI.

  De doelen uit § 4.4.1 van het beleidsplan en de doelen die in § 4.1 (Doelstellingen en prestatie-indicatoren) van het uitvoeringsprogramma zijn benoemd komen, net als de prestatie-indicatoren, niet één-op-één overeen met elkaar. In het uitvoeringsprogramma zijn taken extra geprioriteerd die bij de risicoanalyse niet in beeld zijn gebracht. Indien er aanleiding is om nieuwe doelen te beschrijven, dan is er ook een reden om nieuw beleid op te stellen;

• VII.

  De uitoefening van handhaving voor het onderdeel cultureel erfgoed is niet beschreven in het uitvoeringsprogramma;

• VIII.

  Ga in het evaluatierapport dieper in op de uitoefening van uitvoering en handhaving van de regels in het omgevingsplan.

Wettelijke plicht

De eisen waaraan de beleidscyclus bij de VTH-taken moet voldoen, worden procescriteria genoemd. De procescriteria die gesteld worden aan de VTH-beleidscyclus staan in artikel 13.5 tot en met 13.11 van het Omgevingsbesluit. Deze zijn tweeledig; er is sprake van een beleidsvormende (strategische) cyclus, en een uitvoerende (operationele) cyclus. Op het snijvlak van beide cycli ligt het uitvoeringsprogramma. Een illustratie van de BIG-8 cyclus is opgenomen in de bijlage.1 In hoofdstuk 5 worden de procescriteria nader uitgewerkt.

Werking beleidscyclus

De beleidscyclus wordt ook wel BIG-8 genoemd. Deze sluitende cyclus maakt vanuit een strategisch kader de vertaling naar operationeel beleid. Het bovenste deel van de BIG-8 is gericht op een goede beleidsvoering. Het onderste deel is gericht op een goede uitvoering van dat beleid. De beleidsevaluatie en risicoanalyse worden eens per vier jaar doorlopen. Jaarlijks wordt een rapportage opgesteld ter verantwoording.

Ondermijning

Ondermijnende criminaliteit komt op vele manieren voor en kan lokaal zeer ontwrichtend zijn. In de lokale samenleving zien gemeenten en hun bestuurlijke partners zich steeds meer geconfronteerd met allerlei vormen van ondermijning. We zullen actief handhaven bij situaties waar ondermijning speelt. Het gebruik van leegstaand (agrarisch) vastgoed voor de productie van drugs verdient hierbij extra aandacht.

Huisvesting (arbeids-)migranten en vluchtelingen

Landelijk is aandacht voor het huisvesten van (arbeids-)migranten en vluchtelingen. Illegale bewoning, bijvoorbeeld in schuren, recreatiewoningen of bedrijfspanden is onwenselijk. Het kan leiden tot overlast en onveilige situaties, bijvoorbeeld op het gebied van brandveiligheid. Hierbij is oog voor de schrijnende gevallen en zal daar waar nodig ondersteuning worden geboden. Daarnaast is het opvangen van vluchtelingen een thema dat aandacht vraagt. Zo zijn verschillende locaties beschikbaar gesteld in verband met het opvangen van Oekraïense vluchtelingen. In de komende jaren is het mogelijk dat er ruimte geboden moet worden aan vluchtelingen. Om die reden heeft dit onderdeel de aandacht van vergunningverlening en toezicht.

Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB)

De Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (hierna: ODZOB) voert in opdracht van de gemeente taken uit op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving met betrekking tot met name milieu gerelateerde taken. Deze taken zijn onderverdeeld in de basistaken, verzoektaken en collectieve taken. Daarnaast voert de ODZOB een aantal taken onder mandaat uit. Het betreft enkelvoudige aanvragen omgevingsvergunning milieu, milieumeldingen, milieueffectrapportages (MER) en toezicht/handhaving milieu. Ook sloopmeldingen zijn gemandateerd. Ook is een aantal taken op het gebied van omgevingsvergunningen bouw uitbesteed aan de ODZOB. Het gaat dan bijvoorbeeld om de toets van constructieve veiligheid en het behandelen van sloopmeldingen (met of zonder asbest). Het toezicht op verleende omgevingsvergunningen bouw wordt ook gedeeltelijk uitgevoerd door de ODZOB. De gemeente blijft het bevoegd gezag voor de taken die zijn overgeheveld naar de omgevingsdienst.

De omgevingsdienst heeft, samen met een aantal deelnemende gemeentes (waaronder Best) voor het milieuvergunningverlening en -toezicht een Regionaal uitvoeringskader opgesteld, wat na vaststelling geldt als beleidsuitgangspunt voor het opstellen van de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s voor zowel de ODZOB zelf als voor de deelnemende gemeentes. Hiermee wordt efficiënt en risicogericht milieutoezicht gewaarborgd. In het uitvoeringskader zijn de prioriteiten, doelstellingen en werkwijze opgenomen met betrekking tot milieutoezicht, -handhaving en samenwerking. Met de omgevingsdienst wordt zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau intensief samengewerkt en vindt afstemming van de werkzaamheden plaats.

Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost (VRBZO)

De Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost (hierna: VRBZO) voert in opdracht van de gemeente Best een aantal taken uit op het gebied van vergunningverlening en het toezicht op brandveiligheid. De VRBZO is adviserend ten aanzien van de omgevingsvergunningen, evenementenvergunningen en meldingen brandveilig gebruik. Hierbij wordt steeds meer gewerkt met standaard voorschriften, zodat er meer uniformiteit en effectiviteit ontstaat. De toezichthouders van de VRBZO, de ODZOB en het taakveld bouwen werken daar waar mogelijk integraal. Dit betekent dat controles gezamenlijk worden uitgevoerd. Het initiatief hiertoe ligt bij de gemeente Best. In de realisatiefase controleren de toezichthouders van de taakvelden bouwen en brandpreventie veelal naast elkaar, maar indien wenselijk worden controles ook gezamenlijk uitgevoerd. Zowel advisering als toezicht worden door de VRZBO uitgevoerd op basis van de Werkwijzer Risicobeheersing, waar onder meer de doelstellingen en prioritering in is aangegeven. Jaarlijks worden de taken opnieuw bezien en besproken en wordt een werkprogramma opgesteld.

Uitgangspunten

• ➢

  Werken in de geest van de Omgevingswet. We werken samen aan een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en goede omgevingskwaliteit, ter vervulling van maatschappelijke behoeften.

• ➢

  Consequent en doelmatig handelen. Wij voeren vergunningverlening, toezicht en handhaving eenduidig en programmatisch uit op basis van de risicoanalyse, prioritering en strategieën uit dit beleidsplan;

• ➢

  Eigen verantwoordelijkheid. Het is onmogelijk om wet- en regelgeving 100% te controleren. De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de burgers, bedrijven en instanties;

• ➢

  Digitale dienstverlening. Onze dienstverlening stemmen we af op de digitale dienstverleningsvisie van Best: ‘Digitaal waar het kan en persoonlijk waar het helpt’.

• ➢

  Transparantie. De gemeente Best streeft een transparante en duidelijke VTH-uitvoering na voor de inwoners en bedrijven, zij kunnen gemakkelijk kennisnemen van de wijze van invulling.

• ➢

  Goede samenwerking. Wij werken nauw samen met onze handhavingspartners door een integrale aanpak, om criminaliteit en overlast zoveel mogelijk te voorkomen en beperken.

In de onderstaande paragrafen wordt nader ingegaan hoe we deze visie naar uitvoering vertalen door doelstellingen en prestatie-indicatoren te hebben geformuleerd.

Doelstellingen Vergunningverlening

De visie hebben we voor het vakgebied vergunningverlening vertaald naar de onderstaande strategische doelen. In deze paragraaf worden de prestatie-indicatoren aangegeven die tijdens de looptijd van dit beleidsplan worden gemonitord bij de uitvoering van de VTH taken. 2

De doelstellingen uit het beleidsplan VTH 2021-2025 zijn aangevuld met de punten 1 tot en met 4 in het bovenstaande schema.

Prestatie-indicatoren Vergunningverlening

Doelstellingen Toezicht en Handhaving

De visie hebben we voor het vakgebied toezicht en handhaving vertaald naar de onderstaande strategische doelen. De volgende doelstellingen en uitgangspunten zijn hieronder gesteld.

De doelstellingen uit het beleidsplan VTH 2021-2025 zijn aangevuld met de punten 1 tot en met 7 in het bovenstaande schema.

Prestatie-indicatoren Toezicht en Handhaving

Om te monitoren of de doelstellingen behaald worden, zijn de volgende prestatie-indicatoren opgesteld:

Negatief effect

Allereerst is gewerkt met het negatieve effect (NE) van een overtreding. Het negatieve effect varieert van zeer beperkt tot zeer groot. Afhankelijk van het type situatie is gekeken naar de volgende factoren:

• •

  Gezondheidsrisico’s

• •

  Veiligheidsrisico’s

• •

  Risico’s voor de (fysieke) leefomgeving

• •

  Financiële risico’s

• •

  Bestuurlijke risico’s

Kans op overtreding

Daarnaast is gekeken naar de kans (K) dat de overtreding wordt begaan, aan de hand van het naleefgedrag. Het naleefgedrag varieert van zeer goed naleefgedrag tot zeer slecht naleefgedrag.

Risico

Wanneer voor een bepaalde situatie het negatieve effect en de kans op overtreding bepaald zijn, kan het risico worden bepaald. Het risico (R) is berekend door NE x K = R. De waarde van R is gekoppeld aan een prioriteit, van Zeer Laag tot Zeer Hoog. Onderstaande is geïllustreerd hoe wordt gewerkt met de schaalverdeling:

In bijlage III bij dit document is de risicoanalyse opgenomen. In de onderstaande paragrafen van dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten (prioriteiten) besproken.

Bevoegd gezag erfgoed

De Omgevingswet gaat uit van het decentraal-tenzij-beginsel. Daarom is voor een rijksmonumentenactiviteit en werelderfgoedactiviteit uit het Bal de gemeente bevoegd gezag (artikel 13.3 en 14.3 Bal).

Uitzonderingen:

• -

  De minister van Infrastructuur en Waterstaat is bevoegd gezag voor een rijksmonument of werelderfgoed in de territoriale zee buiten een gemeente (artikelen 13.4 en 14.4 Bal).

• -

  De provincie is bevoegd gezag voor een rijksmonument als er op dezelfde locatie een vergunning voor milieubelastende activiteit voor een complex bedrijf is verleend (artikel 13.5 en 14. 5 Bal).

Het bevoegd gezag is het bestuursorgaan:

• •

  Waar melding moet worden gedaan als er een activiteit wordt uitgevoerd;

• •

  Dat maatwerkvoorschriften kan stellen;

• •

  Dat een besluit neemt over een gelijkwaardige maatregel;

• •

  Dat bevoegd is voor handhaving en toezicht van de algemene regels uit het Bal.

Vrijwel altijd is dit bestuursorgaan ook bevoegd gezag voor een omgevingsvergunning voor dezelfde activiteit.

Vergunningverlening erfgoed

Binnen de gemeente Best staan rijksmonumenten en door de gemeente aangewezen monumenten. Deze zijn opgenomen in de Monumentenlijst Best. Sinds 2016 is een deel van Batadorp aangewezen als beschermd dorpsgezicht, vanwege de bijzondere cultuurhistorische waarden in Batadorp uit de periode 1850-1940.

Bij de beoordeling van aanvragen voor een omgevingsvergunning voor het wijzigen van monumenten en beschermde stads-en dorpsgezichten wordt beoordeeld of er geen onomkeerbare schade wordt toegebracht aan gemeentelijk cultuurhistorisch erfgoed. De gemeente Best gebruikt hierbij de Erfgoedverordening gemeente Best 2024 als beoordelingskader. De commissie Ruimtelijke Kwaliteit adviseert het gemeentebestuur over aanvragen die te maken hebben met monumenten.

Naast deze kaders bevat de bruidsschat aanvraagvereisten met betrekking tot het ontsieren, slopen of veranderen van monumenten. Het betreft gemeentelijke, archeologische en provincie beschermde monumenten of beschermde stads-en dorpsgezichten. Rijksmonumenten zijn monumenten en archeologische monumenten die volgens de Erfgoedwet in het rijksmonumentenregister staan ingeschreven. De regels over de rijksmonumentenactiviteit en over cultureel erfgoed staan in de Omgevingswet, het Omgevingsbesluit (Ob), het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), de Omgevingsregeling, het overgangsrecht van de Invoeringswet Omgevingswet en het omgevingsplan van rechtswege (via de bruidsschat).

Toezicht en handhaving erfgoed

Bij de toezicht en handhaving van erfgoed binnen de gemeente Best worden de volgende aspecten meegenomen:

• -

  Het afwijken van de omgevingsvergunning(en) voor omgevingsplanactiviteiten (OPA) en een rijksmonumentenactiviteit (RMA);

• -

  Het bouwen of slopen (ook vergunning vrije bouwwerken moeten voldoen aan de regels in het Bbl);

• -

  Het wijzigen van de gebruiksfunctie van het monument zonder dat daarvoor de eventueel benodigde omgevingsvergunning is verkregen of wanneer het gebruik in strijd is met die vergunning;

• -

  Het niet of onvoldoende verrichten van onderhoud;

• -

  De toets aan het omgevingsplan blijft onderdeel van de omgevingsvergunning. De gemeente blijft toezien op het naleven van welstandsvoorschriften.

Ruimtelijke ordening

Cultureel erfgoed

Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)

APV

Bijzondere wetten / overig

Juridische dienstverlening

De (omgevings-)vergunning

Een vergunning is een toestemming van de overheid om een bepaalde activiteit uit te voeren. De wet bepaalt in welke gevallen een activiteit verboden is zonder (omgevings-)vergunning. De vergunningplichtige activiteiten zijn aangewezen door het Rijk in de Omgevingswet, het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Bbl. Ook in het gemeentelijke omgevingsplan worden vergunningplichtige activiteiten aangewezen. Wij verstaan onder vergunningverlening, het:

• -

  Verlenen, weigeren of wijzigen van een vergunning waarbij toestemming wordt verleend om een bepaalde activiteit uit te voeren;

• -

  Verlenen van een ontheffing van -met name- gemeentelijke regels;

• -

  Afhandelen van een melding, als bedoeld in artikel 4.4, eerste lid van de Omgevingswet;

• -

  Opleggen van een maatwerkbesluit of -regel;

• -

  Gebruik maken van het instemmingsrecht (voorheen: verklaring van geen bedenkingen);

• -

  Geheel of gedeeltelijk intrekken van een (omgevings-)vergunning.

N.B.: de gedoogverklaring is niet opgenomen in de bovenstaande lijst. De gedoogverklaring is onderdeel van de gedoogstrategie. Een gedoogverklaring heeft een andere insteek dan een vergunning. Het proces van gedogen is gekoppeld aan handhaving, doordat er eerst een afweging wordt gemaakt om te handhaven.

Grondslag vergunningenstrategie

In artikel 13.6, eerste lid onder c en d van het Omgevingsbesluit wordt bepaald dat de uitvoerings- en handhavingsstrategie in ieder geval inzicht biedt in de criteria die worden gebruikt bij het beoordelen van en beslissen op aanvragen om omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen en de werkwijze bij het verlenen van omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen. Met een vergunningenstrategie streven we ernaar om tot een integraal proces van vergunningverlening te komen, die op efficiënte en gestructureerde wijze vorm wordt gegeven. Deze strategie stelt ons in staat om te beslissen op een aangevraagde vergunningplichtige activiteit. Heldere, transparante en handhaafbare vergunningen opstellen staat daarbij voorop.

Vormen van vergunningverlening

De verschillende vormen van vergunningverlening die wij hanteren zijn:

Werkwijze

De gemeente Best hanteert voor de behandeling van aanvragen voor een omgevingsvergunning en de beoordeling van meldingen een werkwijze die vastgelegd is in een geautomatiseerd systeem: de backofficeapplicatie RxMission. De processtappen op hoofdlijnen worden hierbij doorlopen.

Bibob

De Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (hierna: Bibob) is een wet die in 2003 in werking getreden is. Deze wet ziet toe op de toetsing van de integriteit van houders en/of aanvragers van vergunningen en subsidies. De Omgevingswet brengt een aantal veranderingen mee voor de Bibob toets, voornamelijk met betrekking tot het toepassingsbereik van de Wet Bibob. Ook worden omgevingsvergunningen bij overschrijding van de beslistermijn niet meer van rechtswege verleend. De Wet Bibob kon onder de Wabo worden toegepast op omgevingsvergunningen voor de activiteiten bouw en milieu en aanlegactiviteiten. Onder de Omgevingswet kan de Wet Bibob worden toegepast op aanvragen om een wijziging van het omgevingsplan vast te stellen, en op omgevingsvergunningen voor:

• -

  Bouwactiviteiten;

• -

  Omgevingsplanactiviteiten;

• -

  Milieubelastende activiteiten;

• -

  Activiteiten vallend onder de waterschapsverordening.

Meldingen en informatieplichten

De meldingen die vallen onder deze strategie zijn de meldingen op het gebied van bouw, brandveilig gebruik, en voortkomend uit de APV (bijv. inrit en kappen). Meldingen voor milieubelastende activiteiten blijven buiten beschouwing in deze strategie.

Intrekken (omgevings-)vergunningen

Na het verlenen van een omgevingsvergunning of ontheffing wordt vaak snel gevolg gegeven aan de uitvoering of ingebruikname. Het komt ook voor dat geen of pas na lange tijd gebruik wordt gemaakt van een verleende vergunning of ontheffing. Wanneer ongebruikte vergunningen of ontheffingen jaren geleden zijn verleend en niet zijn ingetrokken blijft vaak het recht bestaan om hiervan gebruik te maken. Om uiteenlopende redenen is het ongewenst om verleende vergunningen en ontheffingen in stand te laten zonder dat daar binnen een bepaalde termijn gebruik van wordt gemaakt:

• -

  Wij willen voorkomen dat er een stuwmeer ontstaat van ongebruikte vergunningen;

• -

  Door oude vergunningen in stand te houden kunnen projecten worden gerealiseerd en in gebruik worden genomen volgens verouderde (bouw-)technische inzichten, milieutechnische aspecten of zelfs in strijd met nieuwe (planologische) regels.

• -

  Vanuit administratief oogpunt is het gewenst dat het gemeentelijke (bouw)archief zoveel mogelijk overeenstemt met de feitelijke situatie. Ook voor het beheer van de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) is een actuele administratie nodig;

• -

  Door het in stand laten van (ver-) oude (-rde) vergunningen kunnen (nieuwe) planologische, stedenbouwkundige of andere inzichten over de fysieke leefomgeving doorkruist worden door vergunde, nog te realiseren of te slopen bouwwerken en het gebruik ervan;

• -

  Voor de rechtszekerheid van omwonenden en belanghebbenden is het ongewenst oude vergunningen en ontheffingen in stand te houden. Doordat de bekendmaking van deze besluiten lang geleden heeft plaatsgevonden, kunnen zij alsnog verrast worden door (start van) de activiteiten.

Gronden voor intrekking

Op grond van het bepaalde in artikel 5.40 lid 2 onder b van de Ow kan het college bevoegd een verleende omgevingsvergunning intrekken. Dit kan bijvoorbeeld wanneer gedurende een jaar of een in de vergunning bepaalde langere termijn geen activiteiten zijn verricht met gebruikmaking van de vergunning, of op verzoek van de vergunninghouder. In het vorige Beleidsplan VTH 2021-2025 van de gemeente Best is het beleid over het intrekken van omgevingsvergunningen in de beleidscyclus meegenomen. In de voorliggende nieuwe beleidscyclus is ervoor gekozen om het beleid apart vast te stellen en vast te stellen conform de Omgevingswet. Dit is het beleid ‘Beleidsregels over het intrekken van een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen onder de Omgevingswet’.

Preventiestrategie

Met de inzet van preventieve handhavingsinstrumenten kan het (nalevings-)gedrag van inwoners en bedrijven op een positieve manier beïnvloed worden. Hierdoor kunnen onveilige en ongewenste situaties worden voorkomen en zijn er minder tijdrovende en kostbare repressiemiddelen nodig.

Voorlichting en communicatie

De inwoners en bedrijven zijn er verantwoordelijk voor om op de hoogte te blijven van de geldende wet- en regelgeving. Wij bieden hierin hulp aan door te verwijzen naar regelgeving op het internet, de gemeentelijke website en contactcentrum en huis-aan-huisbladen. Daarnaast is er de mogelijkheid om in contact te komen door het maken van een afspraak bij de gemeente.

Bij het opstarten van een handhavingstraject wordt per geval bekeken welke vorm van communicatie het beste kan worden ingezet. Hierbij wordt gekeken naar de informatiebehoefte, wie het aanspreekpunt is en welke communicatiemiddelen geschikt zijn in het kader van duidelijk communiceren, transparantie en preventie.

Ambtelijke inzet

De gemeentelijke toezichthouders en BOA’s spelen een cruciale rol bij preventie. Zij zijn het eerste aanspreekpunt in het veld. Zij vangen signalen op uit de buurt en kunnen hier preventief op reageren. Daarnaast kan buurtbemiddeling een belangrijke rol spelen bij de verbetering van naleefgedrag. Wanneer er maatschappelijke wrijvingen of weestand tegen een ontwikkeling bestaat, waarbij geen wettelijke grondslag is om te handhaven, kan buurtbemiddeling een goede uitkomst zijn om toekomstige handhavingsverzoeken en/of klachten te voorkomen. De gemeente kiest geen positie in het ‘conflict’, maar probeert overeenstemming te bereiken tussen de betrokken partijen.

Ook bij vergunningverlening wordt een belangrijke rol in het kader van preventie vervuld. Dit kan de vorm nemen van vooroverleg, en de communicatie met de initiatiefnemer voorafgaand en tijdens het proces van het behandelen van de aanvraag en/of beoordelen van een melding. Dit voorkomt in grote mate het onbewust overtreden van regels.

Samenwerking

Bij het voorkomen van overtredingen werkt de gemeente samen met meerdere (handhavings-)partners. Hierbij kan gedacht worden aan onder andere de Omgevingsdienst(en), de Veiligheidsregio en politie. Samen met de Veiligheidsregio wordt ingezet op brandveilig leven, en in samenwerking met de politie kan voorlichting bestaan over bijvoorbeeld het verminderen van woninginbraken.

Toezichtstrategie

De toezichtstrategie beschrijft op welke manier en in welke mate toezicht wordt gehouden. Toezicht houden draagt eraan bij dat mensen wettelijke voorschriften naleven en het beperkt de risico’s op het overtreden van die voorschriften. De aard en frequentie van het toezicht zijn afhankelijk van het risico. We werken met risicogericht toezicht, voor het onderdeel toezicht is aan de hand van de risicomatrix bepaald waar de prioriteiten liggen.

Op grond van artikel 13.6, tweede lid onder b en c van het Omgevingsbesluit biedt de uitvoerings- en handhavingsstrategie inzicht in de wijze waarop toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet wordt gehouden. Ook wordt inzicht geboden in de wijze waarop wordt gerapporteerd over bevindingen over de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet en eventueel daaraan verbonden consequenties.

Sanctiestrategie

Op grond van artikel 13.6, tweede lid onder d van het Omgevingsbesluit biedt de uitvoerings- en handhavingsstrategie ook inzicht in de wijze waarop bestuurlijke sancties en termijnen die bij het opleggen en ten uitvoer leggen daarvan worden gehanteerd en de strafrechtelijke handhaving onderling worden afgestemd.

Op grond van artikel 13.6, tweede lid onder b van het Omgevingsbesluit biedt de uitvoerings- en handhavingsstrategie inzicht in de wijze waarop toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet wordt gehouden.

Als uit toezicht blijkt dat er sprake is van een overtreding, dan wordt hiertegen in beginsel handhavend opgetreden. De gemeente Best hanteert hierbij de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingsrecht (hierna: LHSO). Met het vaststellen van deze UHS, stellen wij ook de LHSO vast. Conform de LHSO wordt een passende sanctie ingezet die efficiënt en effectief is. De sanctie dient zodanig te zijn dat deze leidt tot de beëindiging van de overtreding. Afhankelijk van de feiten, het naleefgedrag van de overtreder en de omstandigheden van het voorliggende geval, wordt de sanctie aangepast.

De nieuwe LHSO leidraad voor de hoogte van dwangsombedragen is niet werkbaar. Sinds de vaststelling van de LHS in 2014 gaat deze gepaard met een leidraad handhavingsacties en begunstigingstermijnen. In 2023 is een nieuwe leidraad dwangsombedragen vastgesteld. Dit document is niet juridisch bindend. Het dient als leidraad tot het vaststellen van een passende dwangsomhoogte en begunstigingstermijn. De versie van 2023 is binnen de gemeente Best niet werkbaar. Om die reden wordt thans de versie van 13 december 2022 aangehouden. Deze versie is als bijlage bij dit beleidsplan opgenomen.9 Wanneer deze verwijst naar wetgeving van voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet, zal per geval een passende dwangsom worden vastgesteld conform de nieuwe wetgeving.

Gedoogstrategie

Uit artikel 18.1 onder c van de Omgevingswet volgt dat de bestuursrechtelijke handhavingstaak het opleggen en ten uitvoer leggen van een bestuurlijke sanctie vanwege enig handelen of nalaten in strijd met het bepaalde bij of krachtens deze wet omvat. In dit onderdeel is de beginselplicht tot handhaving opgenomen. Het is echter een beginselplicht en daarmee is het onder bepaalde omstandigheden mogelijk om ervan af te wijken. In bepaalde gevallen kan (tijdelijk) gemotiveerd afgezien worden van handhaving. Dit kan in de volgende (zeer uitzonderlijke) situaties:

• -

  Er is sprake van concreet zicht op legalisatie;

• -

  Handhaving is onevenredig (art. 3:4 Awb);

• -

  Handhaving is in strijd met het gelijkheidsbeginsel;

• -

  Regelgeving is slecht uitvoerbaar en/of niet handhaafbaar;

• -

  Regelgeving is onvoldoende toegesneden op de situatie;

• -

  Er is sprake van ontoereikend overgangsrecht;

• -

  Er zijn zwaarwegende persoonlijke belangen.

Daarnaast zijn er bepaalde procedurele voorwaarden voor gedogen:

• -

  Gemotiveerd;

• -

  Terughoudend;

• -

  In (zeer) uitzonderlijke gevallen;

• -

  Schriftelijk en uitdrukkelijk;

• -

  Zoveel mogelijk beperkt in omvang en/of tijd;

• -

  Zorgvuldige kenbare belangenafweging.

Daarnaast beschrijft de kabinetsnota ‘Grenzen aan Gedogen’ de randvoorwaarden van het begrip gedogen.10 Dit kan op verschillende manieren:

• -

  Impliciet dan wel expliciet;

• -

  Vooraf dan wel achteraf;

• -

  Incidenteel dan wel categorisch;

• -

  Onvoorwaardelijk dan wel onder voorwaarden.

Impliciet gedogen houdt in dat er niets wordt gedaan na constatering van een overtreding. Van expliciet gedogen wordt gesproken wanneer er kan worden gemotiveerd dat er sprake is van bijzondere omstandigheden waardoor kan worden afgezien van handhaving. Hierbij is sprake van een gedoogbrief, waarbij schriftelijk wordt gedoogd onder bepaalde voorwaarden.

De gemeente Best gedoogt niet impliciet. Wordt dit gedaan, dan kunnen er de bovenstaande procedurele vereisten niet worden gewaarborgd. Gedoogbeslissingen zijn als zodanig geen Awb-besluiten of beschikkingen. Hiermee vervalt ook de rechtsbescherming. Expliciet gedogen is om die reden niet bevorderend voor de rechtszekerheid. De gemeente Best zal om die reden in beginsel niet overgaan tot expliciet gedogen. We beperken het gedogen tot zeer uitzonderlijke situaties, waarbij er op korte termijn uitzicht bestaat op het opheffen van de overtreding of op het legaliseren van de situatie, bijvoorbeeld doordat een vergunning verleend kan worden. De gedoogstrategie staat als onderdeel van de Landelijke Handhavingsstrategie in de nadere uitwerking.