Beleidsregel gebiedsontzeggingen Lelystad 2025

Het Integrale Veiligheidsplan 2023-2026 stelt zich ten doel om Lelystad veiliger te maken, waarbij we de criminaliteit en overlast willen verminderen en veiligheidsgevoelens willen verhogen.

In dit plan zijn onder andere de thema’s Jeugd en Veiligheid, Zorg en Veiligheid en Ondermijning geprioriteerd.

Rondom deze thema’s is een brede aanpak van toepassing. Daarin is er een toenemende vraag naar de toepassing van gebiedsontzeggingen bij o.a. de aanpak van jeugdoverlast, de aanpak van ondermijning en het gebruik van het instrument bij personen met onbegrepen gedrag die overlast veroorzaken in de openbare ruimte. In verband daarmee is het gewenst om een integraal beleid en afwegingskader te hebben omtrent de toepassing van de diverse mogelijkheden van gebiedsontzeggingen.

Deze beleidsregel is een integraal afwegingskader voor de burgemeester bij de aanpak van (groepsgewijze) verstoring van de openbare orde in de gemeente. Aangegeven wordt hoe de burgemeester omgaat met de bevoegdheden op grond van artikel 2:78 van de APV en die op grond van de artikelen 172a en 172b van de Gemeentewet.

2.1 Artikel 2:78 Algemene plaatselijke verordening

Volgens artikel 2:78 van de Algemene plaatselijke verordening kan de burgemeester in het belang van de openbare orde, het voorkomen of beperken van overlast, het voorkomen of beperken van aantastingen van het woon- en leefklimaat, de veiligheid van personen of goederen, de gezondheid of de zedelijkheid aan een persoon die strafbare feiten of openbare orde verstorende handelingen verricht een tijdelijke gebiedsontzegging opleggen.

Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat artikel 172, derde lid, van de Gemeentewet een soortgelijke bepaling bevat (de lichte bevelsbevoegdheid). De Hoge Raad heeft bepaald1 dat als een dergelijke bepaling is opgenomen in de APV, de APV voor gaat.

Openbare orde verstorende handelingen

Als één of meer van de bovengenoemde belangen van artikel 2:78 van de APV worden geschaad kan aan een persoon die strafbare feiten pleegt of openbare orde verstorende handelingen verricht, een gebiedsontzegging worden opgelegd. Maar wat zijn nu openbare orde verstorende handelingen? Een wettelijke definitie hiervan is niet te geven. Het hangt veelal af van de specifieke omstandigheden van het geval en de intensiteit van de gedraging in de openbare ruimte. De praktijk leert dat het hierbij gaat om een afwijking van de normale gang van zaken in de openbare ruimte. Uit een rapportage, mutatie of een proces verbaal van bevindingen/sfeer proces verbaal van de politie moet blijken dat sprake is van openbare orde verstorende handelingen

Voorbeelden van strafbare feiten en openbare orde verstorende handelingen zijn:

• –

  het hinderlijk en zonder redelijk doel rondhangen;

• –

  luidruchtig en agressief gedrag;

• –

  lastig vallen van burgers;

• –

  intimiderend overkomen;

• –

  wildplassen;

• –

  plakken en kladden;

• –

  hinderlijk drankgebruik;

• –

  vernieling van goederen;

• –

  ingooien van ruiten;

• –

  het aanbrengen van graffiti;

• –

  openbare dronkenschap;

• –

  plegen van vernielingen, etc..

Voornoemde voorbeelden zijn niet limitatief. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de meest voorkomende strafbare feiten.

Elk strafbaar feit dat één of meer van de hierboven genoemde belangen kan schaden kan worden betrokken bij de afweging welke maatregel het beste toegepast kan worden.

Een strafbaar feit is een handeling of juist nalatigheid om te handelen, die bij wet strafbaar is gesteld. Strafbare feiten worden onderscheiden in overtredingen en misdrijven.

2.2 Artikel 172a Gemeentewet

2.3 Artikel 172b Gemeentewet

Op grond van artikel 172b van de Gemeentewet kan de burgemeester aan een persoon die het gezag uitoefent over een minderjarige die herhaaldelijk in groepsverband de openbare orde heeft verstoord en de leeftijd van 12 jaar nog niet heeft bereikt, bij ernstige vrees voor verdere verstoring van de openbare orde een bevel geven zorg te dragen:

• –

  dat de minderjarige zich niet ophoudt in bepaalde delen van de gemeente zonder begeleiding van de persoon die gezag uitoefent over hem of haar;

• –

  dat de minderjarige zich op bepaalde dagen gedurende een aangegeven tijdvak tussen 8 uur ’s avonds en 6 uur ’s morgens niet bevindt op voor het publiek toegankelijke plaatsen, tenzij de minderjarige wordt begeleid door een persoon die het gezag over hem of haar uitoefent.

2.4 Uitvoering van de bevelen aangaande jongeren in de leeftijd 12 tot 18 jaar

De maatregelen van deze beleidsregel zijn ook van toepassing op overlastgevende jongeren in de leeftijd 12 tot 18 jaar. Vanwege de specifieke aandacht en aanpak ten aanzien van jongeren ligt het voor de hand hier op een andere manier mee om te gaan. De maatregel kan onderdeel uitmaken van een integrale, persoonsgebonden aanpak. Zie hiervoor paragraaf 3.1.

3.1 Interactie met casuïstiek uit het ZVH / de lokale PGA

Maatregelen van deze beleidsregel kunnen ook van toepassing zijn op inwoners die opgenomen zijn binnen een integrale aanpak van het Zorg- en Veiligheidshuis of de Lokale Persoonsgerichte Aanpak. Vanwege de specifieke aandacht voor- en aanpak van deze doelgroep, ligt het voor de hand om hier op een andere manier mee om te gaan. Door samen te werken met de procescoördinatoren van deze aanpakken, kan voorafgaand of naast de inzet van een maatregel worden onderzocht of (door een hulpverleningstraject) ook met minder vergaande middelen tot een vermindering van het overlastgevend gedrag van de persoon of personen gekomen kan worden.

Afstemming met procescoördinator ZVH/PGA

Voorafgaand aan het (voorgenomen) besluit wordt met de procescoördinatoren ZVH/PGA afgestemd, of personen betrokken zijn bij een persoonsgerichte integrale aanpak. Als de persoon niet betrokken is bij een integrale persoonsgerichte aanpak, kan het opleggen van een maatregel zoals genoemd in deze beleidsregel aanleiding zijn om deze persoon op te nemen in een integrale persoonsgerichte aanpak.

Maatwerk

Indien er sprake is van (actieve) betrokkenheid, wordt er (context)informatie ingewonnen bij de procescoördinator, die van meerwaarde kan zijn bij de besluitvorming rondom een gebiedsontzegging. Hiermee wordt de mogelijkheid voorkomen, dat een maatregel indruist tegen een plan van aanpak, dan wel dat de maatregel het een persoon moeilijk maakt om naar een of meer van de daarin opgestelde doelen toe te werken. Tegelijkertijd kan de maatregel in sommige gevallen bepaalde doelstellingen extra borgen of bevorderen. De burgemeester neemt in haar afweging tot het al dan iet opleggen van een gebiedsontzegging of groepsverbod het belang van een lopend of op te starten (hulpverlenings)traject mee.

3.2 Zienswijze

De burgemeester is verplicht de belanghebbende voorafgaand aan het besluit te horen (artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht, hierna Awb). Dit horen is vormvrij en kan zelfs telefonisch gebeuren.

Uitzonderingen op deze hoorplicht, zoals genoemd in artikel 4:11 Awb, zijn met name van toepassing bij een gebiedsontzegging van maximaal 3x24 uur op grond van de APV. Het vragen om een reactie is hier in beginsel ‘mondeling en direct’.

In het zogenaamde voorgenomen besluit wordt aangegeven waarom de burgemeester van plan is om een maatregel op te leggen. Ook wordt een termijn genoemd waarbinnen de persoon, mondeling of schriftelijk, een reactie (zienswijze) op dit voorgenomen besluit kan geven.

Na het verstrijken van de termijn voor het indienen van een zienswijze, besluit de burgemeester of door haar gemandateerden, of de maatregel daadwerkelijk opgelegd wordt. Bij deze besluitvorming wordt de eventuele ingebrachte zienswijze in de beoordeling meegewogen. In het besluit geeft de burgemeester aan of er een zienswijze is ingediend, wat deze zienswijze inhoudt en wat hij met deze zienswijze bij de besluitvorming heeft gedaan. De ingebrachte zienswijze kan een aanleiding zijn om anders dan het voornemen te besluiten. De praktijk is echter, dat het voornemen tot het opleggen van een maatregel niet zonder reden is ontstaan. De persoon zal dan ook met goede argumenten moeten komen, waarom de burgemeester van het voorgenomen besluit moet afzien. Het feit, dat de persoon het “er niet mee eens is”, is hierbij niet voldoende.

3.3 Mandatering

Voor het opleggen van de gebiedsontzeggingen op grond van artikel 2:78, lid 1, van de APV (maximaal 3X24 uur) is de politie gemandateerd middels een mandaatbesluit. De burgemeester blijft te allen tijde ook zelf bevoegd gebiedsontzeggingen en waarschuwingen op te leggen.

Proces

• 1.

  Mondelinge of schriftelijke waarschuwing (alleen bij minderjarige) i.v.m. openbare orde verstorende handeling. Deze waarschuwing wordt vastgelegd in het bedrijfsprocessysteem van de politie. Bij een schriftelijke waarschuwing, wordt deze i.s.m. de politie door de gemeente verzonden.

• 2.

  Bij volgende openbare orde verstorende handeling binnen 6 maanden na de waarschuwing, of bij een openbare orde verstorende handeling waarbij de vrees bestaat voor verdere openbare orde verstoring, wordt een gebiedsontzegging opgelegd van maximaal 3X24 uur.

• 3.

  Zoals in paragraaf 3.2 is aangegeven wordt de persoon om een zienswijze gevraagd. Bij een directe ontzegging wordt dit mondeling gedaan en ontvangt de persoon direct de ontzegging. Als er aanleiding is kan er ook later een schriftelijk voornemen worden gestuurd waarbij een zenswijze kan worden gegeven.

  Politie maakt een foto van de ontzegging ten behoeve van het dossier.

• 4.

  Er wordt een format gebiedsontzegging beschikbaar gesteld voor de politie met bijbehorende kaart waarop is aangegeven voor welke gebied de ontzegging geldt.

• 5.

  Bij een volgende geconstateerde openbare orde verstorende handeling wordt de burgemeester schriftelijk geïnformeerd door de politie middels een afschrift van de ontzegging van maximaal 3x24 uur. Op basis daarvan kan de volgende stap in het handhavingsarrangement kan worden genomen voor een ontzegging van langere duur.

Besluiten die op grond van artikel 172a en 172b Gemeentewet genomen worden kunnen op grond van artikel 177, lid 2, van de Gemeentewet niet worden gemandateerd. Deze bevoegdheid ligt bij de burgemeester. Dit geldt ook voor het besluit tot verlenging, wijziging of intrekking van het besluiten het besluit tot het verlenen van een ontheffing.

3.4 Wijzigingsmogelijkheden maatregel

De maatregel kan worden gewijzigd of verlengd ten nadele van de betrokkene indien nieuwe feiten of omstandigheden daartoe aanleiding geven. Ook kan de maatregel ten gunste van de betrokkene worden gewijzigd indien nieuwe feiten of omstandigheden daartoe aanleiding geven. Onder deze nieuwe feiten en omstandigheden wordt ook verstaan het overtreden van de maatregel.

3.5 Handhaving

Het niet naleven van een gebiedsontzegging op grond van de APV is een overtreding van artikel 6.1 van de APV. Overtreding worden gestraft met hechtenis van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie.

Het negeren van een bevel, gegeven door een ambtenaar met de uitoefening van enig toezicht belast of belast met het opsporen of onderzoeken van strafbare feiten, is een strafbaar feit (artikel 184 Wetboek van Strafrecht) waardoor de overtreder van het bevel kan worden vervolgd door het openbaar ministerie.

3.6 Versterking sanctie private organisaties

Artikel 172a Gemeentewet biedt de burgemeester de mogelijkheid een bevel te geven aan een persoon die als gevolg van zijn gedrag een sanctie opgelegd heeft gekregen door een private organisatie. Volgens de Memorie van Toelichting kan daarbij niet alleen worden gedacht aan een stadionverbod maar ook aan een toegangsverbod rondom een evenement, opgelegd door de organisator van dat evenement, of een horecaverbod. Op deze manier kan de burgemeester een door een private organisatie opgelegde sanctie versterken met één van de in artikel 172a Gemeentewet genoemde maatregelen. Voorwaarde hiervoor is dat er sprake is geweest van een gedraging die bij de burgemeester een ernstige vrees voor verstoring van de openbare orde doet ontstaan.

3.7 Informatie-uitwisseling

De burgemeester wordt zo spoedig mogelijk geïnformeerd over het opleggen van een (gemandateerde) gebiedsontzegging op grond van de APV. De politie en team Stadstoezicht houden een registratie bij van de opgelegde ontzeggingen en waarschuwingen en informeren de burgemeester hierover in een politieoverleg of portefeuillehouders overleg (PHO Veiligheid).

De burgemeester en het Openbaar Ministerie informeren elkaar en de politie over en weer indien een maatregel wordt voorbereid en opgelegd. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de Wet politiegegevens (Wpg) geeft de kaders voor wat betreft de verwerking van persoons- en politiegegevens.

3.8 Samenhang bevelsbevoegdheden APV en Gemeentewet

In de gevallen waar (nog) geen sprake is van een ernstige verstoring van de openbare orde of van een herhaaldelijke verstoring van de openbare orde ligt optreden op grond van de APV voor de hand. In de gevallen waar sprake is van een ernstige verstoring van de openbare orde of van een herhaaldelijke verstoring van de openbare orde ligt optreden op grond van Gemeentewet voor de hand.

Artikel 172a Gemeentewet doorkruist niet wat in de APV is bepaald. Zoals in deze beleidsregel is aangegeven kunnen de bevoegdheden op grond van de artikelen 172a en 172b van de Gemeentewet ingezet worden als de maatregelen op grond van de APV onvoldoende effect sorteren of niet toereikend geacht worden, gelet op de ervaringen of het karakter van de problematiek en er ernstige vrees bestaat voor een verdere verstoring van de openbare orde.

In een acute situatie waarin relschoppers de openbare orde ernstig verstoren blijven de strafrechtelijke aanhouding, de APV (bestuurlijk ophouden etc), de noodrechtbevoegdheden (artikelen 172 en 175-176a Gemeentewet) de meest geëigende bevoegdheden.

3.9 Maatregel tevens namens een andere burgemeester

Een bevel van de burgemeester strekt zich uit tot het eigen grondgebied. Door de wijziging van artikel 172a Gemeentewet kan de burgemeester van een andere gemeente de burgemeester van Lelystad verzoeken een persoon tevens namens hem een overeenkomstig bevel te geven. Dit kan als de burgemeester van de andere gemeente de ernstige vrees heeft dat die persoon ook in de gemeente Lelystad de openbare orde zal verstoren. Het betreft dan twee (of meer) bevelen in één beschikking en niet om een bevel mede namens een andere burgemeester.

De verzoekende burgemeester laat zich wat betreft de inhoud van de maatregel op voorhand leiden door de keuzes van de burgemeester van Lelystad inzake de aard en de duur van de op te leggen maatregel(en).

Een verzoek wordt op voorhand gedaan. Wel levert de verzoekende burgemeester de noodzakelijke gegevens aan zoals bijvoorbeeld een aanduiding van de objecten of gebieden waar de aanwezigheid van die persoon niet gewenst is en van de tijdstippen of perioden waarvoor het bevel geldt. Het verzoek kan ook het opleggen van een meldingsplicht betreffen. De burgemeester van Lelystad zendt een afschrift van het bevel aan die burgemeester.

3.10 Relatie burgemeester en Officier van Justitie

Op grond van artikel 509hh Wetboek van Strafvordering is de Officier van Justitie (OvJ) bevoegd een gedragsaanwijzing te geven tegen een betrokkene. Dit kan indien ernstige bezwaren bestaan in geval van verdenking van een strafbaar feit waardoor de openbare orde ernstig is verstoord en waarbij grote vrees bestaat voor herhaling. Dit betekent dat de OvJ in beginsel als eerste bevoegd is een maatregel te treffen indien sprake is van ernstig ordeverstorend gedrag, zijnde een strafbaar feit, en vervolging is of wordt ingesteld.

Als de OvJ besluit in zijn gedragsaanwijzing geen meldingsplicht, gebiedsontzegging op te nemen of in zijn geheel geen maatregel treft, beoordeelt de burgemeester of zij, gelet op de bescherming van de openbare orde en het woon- en leefklimaat, een maatregel oplegt. Hierover vindt afstemming plaats tussen OvJ en de burgemeester.

De gebiedsontzegging van de OvJ gaat voor het gebiedsverbod van de burgemeester (art 172a Gemeentewet). Zolang een gebiedsontzegging van de OvJ geldt kan de burgemeester niet hetzelfde gebied aanwijzen. Zij kan wel een ander gebied aanwijzen.

De rechter kan een vrijheidsbeperkende maatregel opleggen. Deze maatregel gaat voor het burgemeestersbevel. Als het rechterlijk bevel niet te maken heeft met het burgemeestersbevel, bijvoorbeeld een verbod voor een kleiner of ander gebied en op basis van andere informatie dan de ‘’overlast’’ die ten grondslag ligt aan het burgemeestersbevel, dan vindt overleg plaats tussen OM en gemeente over de vraag of de gebiedsontzegging naast het rechterlijk bevel in stand kan blijven.

3.11 Hardheidsclausule

Deze beleidsregel bevat een handhavingsarrangement over de maatregelen die getroffen kunnen worden op grond van de in deze beleidsregel aangegeven wettelijke bepalingen van de APV en de Gemeentewet.

Het handhavingsarrangement geeft de burgemeester de bevoegdheid, afhankelijk van de feiten en omstandigheden, te besluiten tot of af te zien van een bevel of te volstaan met een waarschuwing. De burgemeester kan echter ook besluiten een stap in het handhavingsarrangement over te slaan, te kiezen voor een cumulatie van bevelen of te kiezen voor oplegging van een andersoortig bevel als de concrete situatie, de feiten of omstandigheden dit vereisen. Als van deze beleidsregel wordt afgeweken zal dat expliciet in het besluit worden gemotiveerd.

De bevoegdheden van de Gemeentewet en de APV houden een beperking in van de bewegingsvrijheid van het individu. Dit is een beperking van het recht om zich zonder inmenging van de overheid te verplaatsen (vrijheidsbeperking). Een juiste toepassing van de bevoegdheden moet daarom zijn gewaarborgd. Dit betekent dat de maatregel een legitiem doel moet dienen, waarbij tevens wordt voldaan aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. De burgemeester heeft te allen tijde de bevoegdheid hiervan af te wijken indien (bijzondere) omstandigheden, gelet op de openbare orde, daartoe aanleiding geven.

Deze beleidsregel treedt in werking op de eerste dag nadat deze bekend is gemaakt.