Beleidsregels Aanpak (ernstige) woonoverlast Heerlen

Ondertekening

ALGEMENE TOELICHTING

Een gedragsaanwijzing wordt enkel opgelegd in die gevallen waarbij de ernstige hinder redelijkerwijs niet op een andere geschikte respectievelijk minder ingrijpende manier kan worden tegengegaan.

Van ernstige overlast is sprake als de gedragingen van de gebruiker van een woning en/of erf in het maatschappelijk verkeer als ernstig hinderlijk en overlastgevend worden opgevat. Voorbeelden hiervan zijn het zeer luid mechanisch muziek afspelen of maken in de late avond of nacht, langdurig en hard blaffende honden, het luidruchtig ruzie maken in de woning, het regelmatig verbranden van huisafval in een tuin waardoor rook- en geuroverlast veroorzaakt wordt voor omwonenden. Maar ook het intimideren, pesten en treiteren van omwonenden valt onder het begrip woonoverlast. De gedragingen hoeven niet per se (enkel) veroorzaakt te worden door degene die er woont. De bewoner is ook verantwoordelijk voor het gedrag van bezoekers. Hierbij kan bijvoorbeeld sprake zijn van bezoekers die tot in de late uurtjes luidruchtig zijn en/of veelvuldig de woning in- en uitlopen en daardoor overlast veroorzaken.

Toepassing van deze beleidsregels is enkel mogelijk als er sprake is van herhaaldelijke gedragingen. Al dan niet met tussenpozen. De overlast moet dus een terugkerend karakter hebben. De aanpak is niet bedoeld voor een incident.

De maatregel wordt in beginsel opgelegd aan degene die de woning en/of gebruikt. Het gaat hierbij om de persoon die de woning feitelijk bewoont. Deze persoon hoeft geen huurrechtelijke of eigendomsrechtelijke relatie tot de woning of het erf te hebben. En zelf niet de rechtmatige gebruiker te zijn. Een illegale onderhuurder of kraker worden ook aangemerkt als gebruiker.

Het door de burgemeester vaststellen van beleidsregels is niet noodzakelijk om de Wet aanpak woonoverlast toe te kunnen passen. Deze bevoegdheid volgt immers rechtstreeks uit de wet en het door de gemeenteraad in de Algemene Plaatselijke Verordening opnemen daarvan. De gemeente Heerlen heeft vanaf 2017 als een van de eerste gemeenten in Nederland de nieuwe wet toegepast. In de afgelopen jaren is er veel ervaring opgedaan in de toepassing van de wet. Zo zijn er 20 waarschuwingen opgelegd die op één na allemaal direct effect hadden en de overlast stopte. Slechts in één casus was een waarschuwing onvoldoende en is het zelfs gekomen tot een tijdelijk aanwezigheidsverbod voor de overlastveroorzaker. Door het steeds verder versterken van de aanpak sociaal veilig is de noodzaak van de inzet van de Wet aanpak woonoverlast afgenomen. Dit omdat de aanpak sociaal veilig inzet op vroegtijdige en preventieve interventies. Dat neemt niet weg dat bij aanhoudende (ernstige) overlast alle mogelijkheden uit de Wet aanpak overlast gebruikt worden om deze overlast snel en duurzaam een halt toe te roepen.

Door de toepassing van de wettelijke mogelijkheden is er een vaste gedragslijn ontstaan. Een dergelijke gedragslijn is een interne aangelegenheid en geeft belanghebbenden (overlastveroorzakers maar zeker ook degenen die de overlast ondervinden) geen of onvoldoende inzicht wanneer en hoe de burgemeester zijn bevoegdheid inzet. Met het vaststellen van onderhavig beleid wordt dat inzicht wel gegeven.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

Artikel 2 – Constateren overlast

Het constateren van overlast dient door een daartoe bevoegd en kundige professional te gebeuren. Die constatering moet goed worden vastgelegd worden in een verslag. Waarin ten minste opgenomen wordt de datum en tijdstip van de constatering en een zo nauwkeurige omschrijving waaruit de overlast bestond. En waar mogelijk aangevuld met foto’s en/of videobeelden en/of geluidsopnamen. Daadwerkelijk geconstateerde overlast wordt primair ten grondslag gelegd aan te nemen maatregelen. Meldingen van overlast die niet opgevolgd konden worden of waar tijdens de controle ter plaatse geen overlast werd geconstateerd kunnen enkel subsidiair meegewogen worden om een patroon aan te tonen.

Als de meldingen steeds van dezelfde melder afkomen, zonder daadwerkelijk geconstateerde (serieuze) overlast, wordt dit beleid heel terughoudend toegepast. De praktijk heeft uitgewezen dat bijvoorbeeld bij burenruzies met valse overlastmeldingen de ene partij de andere in kwaad daglicht probeert te stellen en/of bestuurlijke maatregelen probeert te forceren. De stelregel bij de toepassing van onderhavig beleid is dat hoe meer melders er zijn des te sterker het dossier.

Artikel 4 - Waarschuwingsbrief

Het uitreiken van een waarschuwingsbrief in persoon heeft de voorkeur. Het uitreiken vindt dan plaats door de regisseur sociale veiligheid, de wijkboa of de wijkagent. Of een combinatie van deze functionarissen om aan de overlastgever het signaal af te geven dat gemeente, handhaving en politie nauw met elkaar samenwerken. Indien er een zorgverlener bij de overlastgever betrokken is wordt deze ook bij het uitreiken gevraagd of ieder geval daarvan op de hoogte gesteld.

Bij het uitreiken van de waarschuwingsbrief wordt een mondeling toelichting gegeven van de aanleiding, de geconstateerde overlast en wat van de veroorzaker concreet verwacht wordt om die overlast te beëindigen en ook beëindigd te houden.

Artikel 5 - Gedragsaanwijzingen

De gedragsaanwijzingen zijn maatwerk en daarom is er doelbewust geen opsomming van concrete aanwijzingen in het beleid opgenomen. Enkel voorbeelden om belanghebbenden duidelijk te maken waar een aanwijzing betrekking op kan hebben. Sommige aanwijzingen zoals de bepaling na een bepaald tijdstip geen bezoek mogen ontvangen of een maximum aan dieren te mogen houden kunnen als ingrijpend. En de persoonlijke levenssfeer raakt. Dat gevoel is begrijpelijk omdat het direct ingrijpt op hoe iemand zijn of haar leven in eigen intieme huiselijke sfeer leidt. Het grijpt ook in op hoe iemand in diens woning zich geacht wordt te gedragen. Een gedragsaanwijzing wordt dan ook altijd goed gemotiveerd en met passende terughoudendheid opgelegd. Daar staat wel tegenover dat omwonenden ook het nadrukkelijk recht hebben om ongestoord in hun woning te leven. Het (grond)recht van de ene burger mag niet zonder meer ten koste gaan van het (grond)recht van een andere burger.

Artikel 6 – Hoogte dwangsom

De hoogte van de dwangsom is dusdanig gekozen dat er een voldoende financiële prikkel van uitgaat dat de veroorzaker diens gedrag voldoende aanpast en de overlast stopt. Met de hoogte van de dwangsommen zelf en de maximaal te verbeuren bedragen, is rekening gehouden met het gegeven dat veel overlastcasussen plaatsvinden in sociaal-economisch zwakkere omgevingen. Een heel hoge dwangsom brengt een betrokkene al snel in een financieel uitzichtloze situatie. En daarmee worden alleen de problemen verplaatst of verergerd in plaats van oplost. Bij het verbeuren en innen van een dwangsom moet altijd een afzonderlijk besluit genomen worden. In dat besluit moet een afweging gemaakt worden of er aanleiding is om het bedrag te matigen. Bijvoorbeeld omdat iemand aantoonbaar de financiële middelen niet heeft.

Artikel 7 – Tijdelijk aanwezigheidsverbod

Met bestuursdwang wordt een overlastveroorzaker die zijn of haar gedrag niet of onvoldoende aanpast kan een tijdelijk verbod krijgen om in de woning te verblijven. Hierbij is in de Wet aanpak woonoverlast aansluiting gezocht bij de bepalingen en termijnen uit de Wet tijdelijk huisverbod. De woning wordt niet gesloten en blijft toegankelijk voor eventueel andere gezinsleden of andere gerechtigden.

Artikel 8 – Procedure sociale huurwoningen

De aanleiding voor het invoeren van de Wet aanpak woonoverlast (Waw) het feit dat in de praktijk er weinig tot geen instrumenten beschikbaar waren om snel en effectief op te treden tegen overlast in/vanuit particuliere koop- en huurwoningen. Via civiele procedures lukte dat nog wel eens maar leverde hoge kosten op voor omwonenden en dergelijke procedures kunnen in de tijd gezien lang aanslepen. Dit was anders bij woningcorporaties. Zij hebben een maatschappelijk opdracht en beschikken over kennis en ervaring om via het huurrecht gedragsaanwijzingen op te leggen. Dat is ongewijzigd na de invoering van de Waw. Deze eigen weg dient dan ook bewandeld te zijn door de corporaties voordat de burgemeester zijn bevoegdheden gebruikt om in te grijpen bij overlast in sociale huurwoningen.

Artikel 9 – Procedure psychische of psychiatrische aandoeningen

In het aanpakken van woonoverlast via de Wet aanpak woonoverlast en onderhavig beleid wordt uitgegaan van betrokkenen die waarschuwen en gedragsaanwijzingen verstandelijk begrijpen en ook daadwerkelijk kunnen opvolgen. Van personen die overlast veroorzaken tijdens bijvoorbeeld psychoses kan dat in redelijkheid niet verwacht worden. Het opleggen van maatregelen heeft op dat moment dan ook geen toegevoegde waarde omdat er geen effect van te verwachten is. De wet en beleid zijn dan niet het antwoord om de overlast aan te pakken.