Visie Recreatie & Toerisme 2040 Purmerend

1.1 Aanleiding en doel

Recreatie en toerisme zijn belangrijk voor de leefbaarheid, werkgelegenheid en voorzieningen in de gemeente Purmerend. Deze visie is geschreven om ondernemers en inwoners te enthousiasmeren om samen, vanuit een gezamenlijk doel, aan de slag te gaan.

Aanleiding

In de gemeenten om ons heen gebeurt veel op het gebied van recreatie en toerisme1. Nu de gemeenten Beemster en Purmerend samengegaan zijn, is voor deze fusiegemeente een toekomstbeeld gewenst. Toerisme en (intensieve vormen van) recreatie kunnen voor Purmerend en de omliggende regio zowel vanuit een goed voorzieningenniveau als vanuit economisch oogpunt interessant zijn. Voor de aantrekkelijkheid van de groeiende gemeente als woon- of vestigingsplaats zijn extensieve recreatieve voorzieningen (zoals fiets- en wandelpaden) ook van belang. Ook de druk op de MRA-regio is een reden om een visie op toerisme in de gemeente te ontwikkelen.

Juist in een verdichtende en groeiende stad is aandacht voor voldoende ademruimte onmisbaar. Men wil buitenshuis kunnen ontspannen en andere mensen ontmoeten. Ook in het landelijke deel van de gemeente, in de voedselkamer de Beemster, zullen robuuste recreatieve routes behouden en versterkt moeten worden; niet alleen voor de inwoners, ook met het oog op een duurzaam ecologisch netwerk.

Doel

Deze visie is opgesteld om ondernemers, inwoners en andere (regionale) partners te enthousiasmeren en inspireren, zodat we samen aan de slag kunnen om het recreatieve en toeristische programma verder door te ontwikkelen in de gemeente Purmerend.

Deze gemeentelijke visie op recreatie en toerisme helpt bovendien om toekomstige investeringen (tijd en geld) van zowel overheid als marktpartijen in goede banen te leiden. Daarbij bewaken we de zaken die al op orde zijn, en besteden we extra aandacht aan de knelpunten die nog opgelost moeten worden.

Dynamiek door beleid

Dit document is hiermee aan de ene kant een handelingskader voor de gemeente zelf, niet alleen binnen het economische beleidsterrein, maar ook (integraal) voor andere beleidsterreinen zoals woningbouw, groen en mobiliteit. Aan de andere kant is deze visie een uitnodiging aan marktpartijen om mee te denken over de gewenste ontwikkelingsrichting van recreatie en toerisme in de gemeente Purmerend. Als een initiatiefnemer aanklopt bij de gemeente met een plan dat past binnen het voorgestelde ontwikkelkader, is de kans groot dat we daarmee verder gaan. Hiermee heeft dit document een brugfunctie tussen markt, burgers en overheid. Het beleid draagt zo bij aan ontwikkelingen en dynamiek op gewenste locaties.

De twee gezichten van Purmerend: Een stedelijke omgeving...

...en ook landelijk gebied

Participatie

Aan het opstellen van de visie is een intensief participatieproces voorafgegaan. In een serie van werkateliers hebben diverse betrokkenen bijgedragen aan de kansen- en knelpuntenkaart, het ruimtelijk ontwikkelkader en de invulling van de verschillende sleutellocaties binnen het ruimtelijke ontwikkelkader. Ook over de uitvoeringsparagraaf is met betrokkenen gesproken: Wie doet wat? Waar beginnen we mee? Welke actie heeft de hoogste prioriteit?

De gemeente Purmerend en adviesbureau DTNP danken alle betrokkenen via deze weg nogmaals harte- lijk voor hun actieve bijdrage.

Communicatie

In aanvulling op de werkateliers is er een enquête gehouden onder inwoners van Purmerend en de Beemster. Daarnaast heeft een ambtelijke kernen expertgroep de inhoud van deze visie integraal en regionaal afgestemd. Ook hebben jongeren meegedacht (via de Junior Analysts Purmerend) en is het thema uitgebreid toegelicht tijdens een creatieve werksessie met gemeenteraadsleden.

Op 17 mei 2024 is de voorlopige visie gepresenteerd aan inwoners, waarbij zij aanvullingen en suggesties konden doen tijdens een inloopbijeenkomst in de Purmaryn, zie ook bijlage A.

Na de zomer is de visie aangevuld en heeft de uitvoe- ring verder vorm en inhoud gekregen. Nog vóór de besluitvorming eind 2024 is vast een start gemaakt met de uitvoering van eerste acties die er op gericht zijn om de samenwerking verder te versterken en ‘quick wins’ te realiseren.

Verplaatsen in bezoekmotieven van mogelijke recreanten...

...maar ook aan de slag met locaties en ideeën op de kaart

Leeswijzer

Purmerenders en Beemsterlingen zijn harde werkers, die graag met concrete zaken aan de slag gaan. Er is bovendien, vanuit verschillende beleidsterreinen en in regionaal verband, al veel gezegd en geschreven over recreatie en toerisme in de gemeente Purmerend. Om deze reden is het hoofdrapport zo veel mogelijk beknopt gehouden; in de bijlagen vindt u diverse aanvullende paragrafen met achtergrondinformatie, voor wie minder vertrouwd is met de lokale context of de al lopende acties en ontwikkelingen.

Het hoofdrapport is als volgt opgebouwd:

• 1.

  In het vervolg van dit hoofdstuk zijn actuele ontwikkelingen en relevante beleidskaders samengevat, die leiden tot 5 ambities die ten grondslag liggen aan de visie op recreatie en toerisme;

• 2.

  In hoofdstuk 2 brengen we de huidige kansen en knelpunten in beeld: waar zit een mismatch tussen vraag en aanbod? En: waar liggen urgente opgaven vanuit (inter)nationaal, regionaal of integraal perspectief, waar we ‘iets’ mee moeten?

• 3.

  Als antwoord op de diagnose van de huidige toerisme- en recreatiestructuur formuleren we in hoofdstuk 3 een visie op de ontwikkeling van de sector in onze gemeente, waarbij we tevens inzoomen op een achttal kritieke sleutellocaties.

• 4.

  Tot slot verdelen we, met het oog op de uitvoering, in hoofdstuk 4 de taken. Deels is hierbij een afwegingskader van belang, deels ook de organisatiestructuur.

In de bijlagen vindt u een uitgebreider verslag van het participatietraject, waaronder de volledige uitslag van de participatie via de tool Swipocratie (ca. 1.000 respondenten) en uitgebreidere beschrijvingen van de huidige vraag- (inclusief volledige set leefstijlpaspoorten) en aanbodstructuur en de relevante trends en ontwikkelingen binnen de sector.

1.2 Lopende zaken en relevante beleidskaders

Het visietraject is in de gemeente Purmerend niet vanaf nul begonnen; we houden rekening met lopende zaken en benutten koppelkansen. We voegen ons naar vastgestelde gemeentelijke beleidskaders en sluiten waar mogelijk aan bij regionale kaders en adviezen. In deze paragraaf brengen we deze kort in beeld.

Purmerend 2040 als kapstok voor ruimtelijk beleid

In 2017/2018 is de visie Purmerend 2040 opgesteld. Het is een overkoepelende visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gehele gemeente. De visie Purmerend 2040 heeft een uitwerking gekregen in onder meer de Economische visie, de Visie Leefbare Stad en de Mobiliteitsvisie. Ook deze visie op recreatie en toerisme is een uitwerking van Purmerend 2040. Inmiddels wordt gewerkt aan een omgevingsvisie voor gemeente Purmerend.

Visie leefbare stad en Parkenplan (2021)

In de stad Purmerend komen steeds meer woningen waardoor het kunnen behouden en benutten van het openbaar groen voor recreatie ook belangrijker wordt. In 2020 is de Visie Leefbare Stad 2040 vastgesteld door de gemeenteraad. Het Parkenplan Purmerend 2021-2040 is één van de uitwerkingen van die leefbaarheidsvisie. Stap voor stap worden de Purmerendse parken opgewaardeerd en voorzieningen en recreatieve gebruiksmogelijkheden toegevoegd. Momenteel (najaar ‘24) wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een ontwerp voor het Leeghwaterpark. Het Parkenplan met de opgewaardeerde parken als verbonden ‘parels’ zijn belangrijk in deze visie. In de groeiende stad is de aanwezigheid van toegankelijk groen essentieel voor het welzijn van inwoners: ontmoeten, ontspannen, bewegen etc. Hier wordt op aangesloten.

Gebiedsvisies: o.a. Oostflank, De Koog, Waterlandkwartier

De afgelopen jaren is voor een aantal deelgebieden in Purmerend een (concept)toekomstvisie opgesteld. Juist op plekken waar de gemeente gaat uitbreiden (zoals de Oostflank) of verdichten en transformeren (De Koog en het Waterlandkwartier) bestaat de mogelijkheid om kansen vanuit recreatie en toerisme mee te nemen in de uitwerking van deze ontwikkelingen. Hieronder scharen we nadrukkelijk ook de dorpsontwikkelingsvisies zoals die in de voormalige gemeente Beemster zijn opgesteld. Vanuit het oogpunt van duurzaam toerisme streven we ernaar om zoveel mogelijk toeristisch-recreatieve initiatieven/ideeën te koppelen aan praktische verbeterpunten in de leefomgeving.

De Koog: gemengd woon-/werkgebied (beeld: BVR)

Conceptvisie op de Oostflank: groen wonen nabij het bos (beeld: gem. Purmerend & BPD gebiedsontwikkeling)

Het ‘parelweb’ verbindt de parken (beeld: gem. Purmerend)

Impressie openbaar groengebied rondom hotel Kom A7 (beeld: Vista, 2021)

Toeristisch programma: Kom A7 en bezoekerscentrum

Op twee locaties is de afgelopen jaren al veel gesproken over de mogelijke ontwikkeling van een toeristisch programma. Hoewel in de Kom A7 eerder een plan voor de bouw van een Van der Valk-hotel is gestrand (na tussenkomst van de provincie), zijn ondernemer en gemeente Purmerend nog steeds voornemens wel uitvoering te geven aan vergroting van het aantal hotelbedden in de gemeente. In Middenbeemster wordt ondertussen nagedacht over een upgrade (professionalisering) van het bezoekerscentrum. Deze plannen zijn nog in ontwikkeling.

Economische visie en Programma Binnenstad

Beide bovenstaande toeristische ontwikkelingen zijn gestoeld op de agenda ‘Purmerend 2040’ en de ambitie die is verwoord in de daaropvolgende gemeentelijke Economische Visie (Beemster + Purmerend #datwerkt). Een andere exponent is het Programma Binnenstad; ook de historische binnenstad van Purmerend (‘het stadje tussen de polders’) vormt immers een onmisbare plek onder het economisch, sociaal, cultureel, maatschappelijk én toeristisch-recreatieve functioneren van de gemeente (diversiteit voorzieningen en evenementen).

Najaar 2024 wordt de cultuurvisie afgerond: De Kracht van Cultuur. Die visie heeft een duidelijke relatie met deze visie en is waar nodig op elkaar afgestemd.

Regionaal afsprakenkader en ontwikkeling MRA

Purmerend en de Beemster zijn sterk verankerd in de regio Zaanstreek-Waterland. Bovendien zijn we onderdeel van de metropoolregio Amsterdam (MRA). In het vervolg van dit document zal (veelvuldig) worden gesproken over de regio Laag Holland. Hiermee verbinden we ons aan de gemaakte afspraken in de MRA en de regio Zaanstreek-Waterland.

Diverse regionale2 en provinciale3 ontwikkelingen zijn nog volop in beweging. Een sluitende lijst met regionale kaders ontbreekt daarom in dit stadium. Hierover blij- ven wij met onze partners in gesprek.

Economische visie: toerisme economisch interessant

Programma Binnenstad: uitvoering geven aan ambities

Mobiliteitsplan: STOMP leidend in de toekomst

Zowel in het Programma Binnenstad als in het Mobiliteitsplan zijn verregaande ingrepen voorgesteld in de (doorgaande) wegenstructuur in en om de binnenstad. Vanuit de STOMP-gedachte (eerst ruimte voor stappen, trappen, OV en deelmobiliteit, dan pas de personenauto) wordt juist geïnvesteerd in het lokale en regionale fietsnetwerk. Dat laatste is met name van belang voor de visie op recreatie en toerisme.

Klimaatadaptatie

Het klimaat verandert. Extreme natte, droge en hete perioden komen steeds vaker voor en wisselen elkaar af. De klimaatverandering biedt uitdagingen maar ook kansen voor recreatie en toerisme. Duidelijk is dat klimaatverandering impact kan hebben op de kwaliteit van water en landschap. In welke mate is nog onzeker, juist omdat de extremen elkaar afwisselen. De visie recreatie en toerisme sluit daarom aan op het actuele beleid klimaatadaptatie van de gemeente.

Advies recreatieschap: versterk het recreatief netwerk!

Het advies ‘Versterking Recreatief Netwerk Laag Holland’ is opgesteld door het Recreatieschap Twiske-Waterland (okt. 2023). Deze netwerkgedachte, met routes en samenhangende landschappen als basis (zie hiernaast), vormt een belangrijke inspiratie voor de nu voorliggende visie. Door naar de regionale samenhang te kijken, wordt de kans vergroot dat buurgemeentes en andere regionale partners ook investeren in het routenetwerk van gemeente Purmerend.

Mobiliteitsvisie: versterking van lokale en regionale fietscorridors belangrijk, ook voor recreatie (beeld: gem. Purmerend)

Advies ‘versterking recreatief netwerk Laag Holland’ van grote waarde. (Beelden: SMARTLAND, i.s.m. Bureau BUITEN)

1.3 Ambities

De gemeente Purmerend kent een rijke historie. Het stadje heeft in de loop van de eeuwen een flinke groei doorgemaakt. Met de fusie van Purmerend en de Beemster zijn in 2022 stad en land weer met elkaar verbonden. Vanuit die nieuwe verbintenis kijken we naar de toekomst: hoe kunnen we voortbouwen op wat er is, en samen kansen benutten?

Recreatie belangrijk voor woon-/leefkwaliteit

De gemeente Purmerend groeit door. Ergens in de komende jaren zal de honderdduizendste inwoner welkom worden geheten. Waar kunnen al die inwoners straks ontspannen en recreëren in de groeiende stad of op het bedrijvige platteland?

Daarom willen we de recreatieve mogelijkheden verder versterken en daarmee het woon-/leefklimaat verbeteren. Niet voor niets wordt er, aan de hand van onder andere de Visie Leefbare Stad 2040 en het Parkenplan4, al flink geïnvesteerd in het groen in en om de stad. Ook met het Programma Binnenstad5 wordt ingezet op het stimuleren van ontmoetingen in het historische hart van Purmerend.

Toerisme is economisch interessant

Die investeringen in de gemeente zijn mede ingegeven door de ambitie om Purmerend als toeristisch knooppunt te versterken. In de ‘Economische visie 2040’6 zijn toerisme en cultuur benoemd als kans om meer werkgelegenheid te creëren, zowel in Purmerend als in de Beemster. De gemeente herbergt immers twee UNESCO werelderfgoederen van wereldformaat, en nog vele andere historisch belangrijke plekken. Het erfgoed willen we behouden en beschermen, maar dus ook benutten en uitdragen. Hier kan een spanningsveld ontstaan: hoe gaan we om met identiteitsbepalende locaties? Hoe geven we het unieke verhaal van Purmerend en de Beemster door?

Oog voor de waarde(n) van recreatie en toerisme

Kenmerkend voor de lokale identiteit (‘wij zijn de harde werkers van de regio’) is dat het antwoord op bovenstaand dillemma ook al in januari 2021 is gegeven door betrokkenen vanuit SPBW/VISIT Beemster en de VVV Purmerend/Purmerends Museum. In het kader van de Economische visie is destijds, in samenspraak met de gemeente Purmerend, een heldere gezamenlijke missie opgesteld. Dit statement (zie kader hiernaast) is nog altijd actueel: duurzaam toerisme is het streven. De totstandkoming van dit missie-statement laat meteen zien dat er een sterke lokale ‘modus’ is: zo doen we dat in deze gemeente! Eén van de ambities die we daarom ook hebben voor de komende jaren is om deze kenmerkende werkwijze vooral te koesteren, en waar mogelijk verder te versterken.

Missie-statement: het waarom

Kenmerkend voor Purmerend: samen aan de slag!

Prioritering: een extra zetje waar nodig

De gemeente Purmerend heeft ook de ambitie dat investeringen (van overheid en marktpartijen) in de recreatie- en toerismesector ook een bijdrage leveren aan een van de andere maatschappelijke ambities in Purmerend en de Beemster. Of het nu gaat om de lokale sociale cohesie, klimaatadaptatie, inclusiviteit, mobiliteit of ruimtelijke kwaliteit: uiteindelijk stellen we onszelf bij ieder voorliggend plan of initiatief de vraag: wat hebben de inwoners van onze gemeente (nu en later) hieraan?

Deze ambitie leidt verder tot een natuurlijke prioritering van tijd en middelen binnen deze visie en de bijbehorende uitvoeringsparagraaf: zaken die al goed gaan, hoeven we niet nogmaals beet te pakken. Daar waar een extra zetje nodig is, om ontwikkelingen over een dood punt heen te helpen, of om een investeringsbeslissing af te dwingen, zullen we dat juist wel doen.

Modus: het hoe

Regionale samenwerking is (niet) vanzelfsprekend

Deze natuurlijke prioritering betekent dat we oog hebben en houden voor onze buurgemeenten. Hier wonen niet alleen recreanten die gebruik willen maken van onze faciliteiten, hier zijn ook al faciliteiten aanwezig die we zelf dus helemaal niet meer hoeven te realiseren. Een goede onderlinge bereikbaarheid, en constructief regionaal overleg (zoals gebruikelijk in de afgelopen jaren) is een ambitie die niet mag verslappen. We streven naar een regionaal gedeelde uitvoeringsagenda. De deelname van regionale partners aan de werkateliers in dit visieproces is het bewijs dat dit geen holle frases zijn: een mooi Laag Holland maken we samen.

2.1 Veranderende vraagzijde: lokale leefstijlen

De vrijetijdsbesteding in Nederland is de afgelopen jaren extreem divers geworden. Mede als gevolg van sociale media en de daaruit voortkomende beeldcultuur is er een zeer grote diversiteit aan vrijetijdsactiviteiten en -voorkeuren ontstaan.

Diversificatie en beleving

Beleving is daarbij het sleutelwoord, wat onder de steeds kritischer wordende consumentenpopulatie leidt tot een zoektocht naar authenticiteit en originaliteit. De vrijheidsbeperkende maatregelen tijdens de coronacrisis hebben deze zoektocht extra energie gegeven: nu we weer mogen, willen we onze tijd zo ‘goed’ mogelijk besteden. Geld is daarbij (ondanks oplopende inflatie) met name voor de gemaksgeneratie7 nog geen bepalende factor; zeker wanneer de beleving op dat moment onweerstaanbaar (‘instagrammable’) is. Ook komen er steeds meer jonge ouderen, met meer vrije tijd8.

Doordat de vraag diverser wordt, zien we dat ook het aanbod (door ondernemers en marketingorganisaties) zich vaker richt op specifieke doelgroepen. Dit betekent ook dat een opsomming van de feiten en cijfers in de gemeente (zie kader hiernaast) niet langer voldoet om grip te krijgen op de situatie.

Bron: CBS (2022-2023)

Aantal inwoners gemeente Purmerend en regio

Leefstijlen dominant aanwezig in de recreatie

Om die reden ruimen ook wij in dit document een prominente plek in voor het segmentatiemodel van de Leefstijlvinder. Deze indeling van leefstijlen van huishoudens, die met name in de vrijetijdsbesteding tot uiting komt, helpt om vraag en aanbod in de toekomst nog beter op elkaar te laten aansluiten. De zeven leefstijlen vertegenwoordigen ieder een bepaalde set aan kernwaarden, motieven en drijfveren. Hierdoor is een leefstijl bepalend voor het gedrag in de vrije tijd.

Leefstijlen in Purmerend

In de gemeente Purmerend, en in de gehele regio Laag Holland (Zaanstreek en Waterland) zijn de plezier-, rust- en stijlzoekers het meest aanwezig (zie grafiek). In Purmerend wonen relatief weinig avontuurzoekers (ongeveer 7%), terwijl deze op andere plekken (provinciaal 19% en landelijk 11%) een stuk meer aanwezig zijn. In Purmerend wonen daarentegen iets meer harmonie- en inzichtzoekers dan in de rest van het land.

Leefstijlen van bezoekers

In de provincie Noord-Holland zijn de plezier-, avontuur- en stijlzoekers het meest vertegenwoordigd. Tegenover het grote(re) aandeel avontuurzoekers (19%) staat begrijpelijkerwijs een beperkter aandeel rustzoekers in de provincie (13% tegenover 17% landelijk). Voor het aantrekken van binnenlandse toeristen kunnen de landelijke leefstijlen aangehouden worden.

Wie komt er op bezoek in de Beemster en Purmerend?

Deze ogenschijnlijk eenvoudige vraag is helaas in de praktijk lastig (nauwkeurig) te beantwoorden. Uit het Programma Binnenstad weten we dat het stadje met name bezocht wordt door de eigen inwoners: zo’n 80% van de respondenten tijdens een bezoekersonderzoek (in oktober 2022) kwam uit Purmerend of de Beemster. Ook weten we dat de binnenstad van Purmerend in 2023 zo’n 280.000 unieke Nederlandse bezoekers trok9, maar ligt er potentieel voor groei. Hoeveel bezoekers er in de Beemster kwamen, is niet gemeten (geen kassa bij de entree van de ringvaart). Bovendien kijkt een bezoeker niet naar grenzen: een bezoek aan de Beemster kan net zo makkelijk gecombineerd worden met een bezoek aan Alkmaar als aan Purmerend. Als bezoekersaantallen bij bijeenkomsten en evenementen in de Beemster worden gemonitord ontstaat mogelijk een indicatief beeld.

Waar is de groei te verwachten?

Belangrijker is wellicht dat op alle fronten een groei aan bezoekers te verwachten is. Ten eerste zien we dat de bevolkingscijfers, zowel in Purmerend als in de omliggende gemeenten, blijven stijgen (zo’n +10 à +12%). In regionaal perspectief wordt bovendien rekening gehouden met “een sterke stijging van het bezoek aan Amsterdam en de metropoolregio door binnen- (+21% in 2030 in vergelijking met 2019) en buitenlandse toeristen (+38% in 203010 in vergelijking met 2019)”.

Leefstijlen in Purmerend (Leefstijlvinder, 2024)

Plezierzoekers (19% van de inwoners)

Plezierzoekers zijn avontuurlijke, spontane en gezellige mensen. Ze trekken er graag op uit met grote groepen, zoals familie, vrienden en kennissen. In hun vrije tijd vinden ze het belangrijk om vermaakt te worden, nieuwe dingen mee te maken en om zichzelf te laten gaan. Dit doen ze onder andere in de bioscoop, het zwembad, een escaperoom of op een festival. Plekken waar veel gebeurt, zijn voor deze doelgroep perfect!

Plezierzoekers Pete (links) en Julia (boven)

Rustzoekers (17%)

Rustzoekers zijn kalm en behulpzaam. Deze groep wil in de vrije tijd tot rust komen. De plek om tot rust te komen is voor hen in hun eigen vertrouwde omgeving. Tuinieren, iets thuis of in de omgeving doen of een rondje wandelen of fietsen geeft hen het ideale vrijetijdsgevoel.

Harmoniezoekers (14%)

Harmoniezoekers zijn gezellige mensen en hebben veel interesse in anderen. In hun vrije tijd omringen zij zich met mensen. Winkelen en actieve activiteiten doen zij graag. Maar ook ontspannen hoort erbij, bijvoorbeeld in de sauna.

Harmoniezoeker Marie (links) en Rustzoeker Daniëlle (boven)

Stijlzoekers (16%)

Stijlzoekers zijn zelfverzekerde, ondernemende en doelgerichte mensen. In hun vrije tijd worden ze graag geprikkeld. Voor stijlzoekers is het belangrijk een plek te creëren met een luxe en exclusieve uitstaling en een authentieke sfeer. Ze vinden het dan ook belangrijk dat er goede voorzieningen en faciliteiten zijn. Activiteiten die zij meer dan gemiddeld ondernemen zijn onder andere uit eten gaan, sporten en escaperooms. Een wandeling maken en fietsen doen zij minder dan andere groepen en als zij dit doen is het op een sportieve manier. Een langeafstandswandeling of een grote ronde fietsen is iets waarmee je hen wel blij maakt.

Stijlzoekers Nikki (links) en Tygo (boven)

2.2 Dynamiek aanbodzijde: kansen en knelpunten in beeld

Door diversere vrijetijdsbestedingen, en de groei van sociale media, is er een nieuwe dy- namiek ontstaan voor ondernemers. Een leuk buurt- of boscafé kan door een serie positieve posts of reviews ineens viraal gaan, waardoor het plots een veel grotere, of juist een veel specifiekere doelgroep trekt. Dit biedt dus kansen, maar kan ook (snel) gaan knellen. Wat kunnen/willen we doen?

Past ons recreatief aanbod bij een toeristisch motief?

Om recht te doen aan de veranderende vraag, maken we een tweeledige analyse van het aanbod. In deze paragraaf volstaan we met een analyse van het huidige recreatieaanbod: welke recreatieactiviteiten zijn te ondernemen in onze gemeente? Zijn de faciliteiten hiervoor op orde of kunnen die beter? Is een ontbrekende activiteit voorstelbaar in Purmerend of de Beemster? In bijlage D t/m F vindt u meer achtergrondinformatie.

Na deze analyse doorlopen we met u in paragraaf 2.3 een kleine (zelfgeconstrueerde) toeristische lakmoesproef: hoe reëel is het dat bepaalde recreatieactiviteiten in Purmerend en/of de Beemster een substantieel en structureel groter bereik kunnen behalen? Oftewel: kunnen de bestemmingen verder toeristisch (duurzaam) in de markt worden gezet?

Recreatieaanbod voldoet, maar kan beter!

De tabel op pagina 17-18 vat de analyse van het huidige recreatieaanbod voor u samen aan de hand van (bijna alle11) buitenshuis uitgevoerde vrijetijdsactiviteiten door Nederlanders. In deze tabel vindt u ook de eerdergenoemde leefstijlen terug. De analyse en het oordeel zijn mede tot stand gekomen dankzij de input van betrokkenen uit het veld (zie bijlage A, verslagen werkateliers, swipocratie en werkateliers JAP en inloopbijeenkomst).

Op pagina 19 en 20 staan twee kaarten, waarin enkele highlights uit de analyse in beeld zijn gebracht. Enkele personen (zie leefstijlpaspoorten in bijlage B) verwoorden hierbij wat zij sterk en zwak vinden aan het huidige recreatie- en toerismeaanbod in Purmerend en de Beemster. Ook zijn percentages uit de Swipocratie en veelgemaakte opmerkingen van bezoekers tijdens de inloopbijeenkomst getoond.

Een van de resultaten van werksessie 1: Wat gaat goed? En wat kan beter?

Eigen observaties: wandelen niet overal even veilig

2.3 Reality check: visit Purmerend?

Zoals gezegd volstaat voor het beoordelen van ‘het toeristisch aanbod’ niet zozeer een analyse van de huidige situatie, maar meer het inschatten van het toeristisch potentieel van bepaalde locaties in onze gemeente: Wat is de kans dat Purmerend en/of de Beemster bestemmingen worden die je echt wilt bezoeken? Willen we dat? En zo ja: hoe doen we dat?

Wat betekent het om werelderfgoed te zijn?

Voor de Beemster geldt dat de werelderfgoedstatus onmiskenbaar kansen biedt op toeristisch/economisch vlak. Uit het recente onderzoeksrapport ‘Wat betekent het om werelderfgoed te zijn’ (jan. 2024) blijkt dat er groot draagvlak is voor de werelderfgoedstatus, maar dat het in de beleving van inwoners (waaronder ondernemers) soms ontwikkelmogelijkheden beïnvloedt12.

Bovendien wordt geconcludeerd dat er economische potentie is: er kan (door)gewerkt worden aan een plan voor de ontwikkeling van educatie en duurzaam kwaliteitstoerisme. Het programma duurzaam toerisme van UNESCO biedt hierbij handvatten. Uit de gesprekken en werksessies in het kader van de nu voorliggende visie op recreatie en toerisme kwam op dit thema een duidelijk signaal naar voren: nu doorpakken!

Grote spin-off bezoekerscentrum

Er is ook al veel werk verzet om te komen tot een betere beleving van het werelderfgoed Droogmakerij de Beemster. In een eerder stadium is een businesscase opgesteld voor de doorontwikkeling van het bezoekerscentrum in Middenbeemster (okt. 2022). Over de haalbaarheid en alternatieven voor een betere bezoekersbeleving zijn partijen in Middenbeemster nog altijd volop in gesprek.

Ook enkele toeristische partijen op andere plekken in de Beemster hebben al met elkaar gesproken. De conclusie van die gesprekken is dat alle partijen die werken aan toerisme en recreatie baat hebben bij professionalisering van het bezoekerscentrum.

Een van de andere plannen die spelen in de droogmakerij is bij de CONO, producent van de Beemster kaas. Hier speelt men al enkele jaren met de gedachte om de geschiedenis van deze kaascoöperatie en het maakproces te etaleren in het oude fabriekspand. Voor de realisatie van deze ‘experience’ is echter nog wel wat tijd nodig.

Een ander initiatief betreft de transformatie van rijksmonument Boerderij De Eenhoorn in Middenbeemster naar een publieksfunctie.

Droogmakerij de Beemster: beleving van wereldformaat ontbreekt

Publieksonderzoek bekendheid Werelderfgoederen in Nederland (NBTC, 2022)

Waterlinie: volop kansen

Hetzelfde geldt rondom de forten van de nieuwe Hollandse Waterlinie, ook werelderfgoed. 5 van de 45 forten liggen in Droogmakerij de Beemster. Enkele forten zijn toegankelijk, en dragen bij aan een sterk toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente. Maar het ontbreekt aan één openbaar toegankelijk informatiecentrum, dat uitleg geeft over de waterlinie en de forten in de gemeente Purmerend.

Het werelderfgoed van de Hollandse Waterlinies kent verschillende bezoekerscentra. Rondom Amsterdam zijn deze te vinden in Muiden, op Pampus en bij Krommenie (Fort K’ijk). Er ligt dus enige potentie om aan de noordwestzijde van de Amsterdamse stelling een informatiecentrum toe te voegen bij één van de forten op het grondgebied van gemeente Purmerend. De mogelijke komst van een bezoekerscentrum zal dan ook eerst in regionaal of provinciaal verband (de Provincie Noord-Holland is UNESCO Site-holder) bekeken moeten worden.

Eerst: samen doorpakken in Middenbeemster

Er is al goed onderling contact tussen de partijen in de hele Beemster en in Middenbeemster zijn plannen al in een vergevorderd stadium. Bepaalde investeringen, zoals het bezoekerscentrum, het Agrarisch Museum en de Keyserklim, dragen bij aan de doelen uit de Dorpsvisie Middenbeemster. Het werelderfgoed van Droogmakerij de Beemster verdient een volwaardige bezoekerservaring en toeristisch landingspunt in of bij Middenbeemster.

In de Economische visie wordt gesproken over een ‘knooppunt werelderfgoed’. Zoals hierboven beschreven bevindt het werelderfgoed zich volledig in de Beemster. Dé toeristische bestemming van de gemeente ligt in de Beemster. De stad Purmerend staat niet zo prominent op de kaart als toeristische bestemming, maar is wel een belangrijke verbindende schakel op regionaal (toeristisch) en lokaal (recreatief) vlak. Meer overnachtingsmogelijkheden en het toevoegen van aanbod en arrangementen vergroten deze schakelfunctie van de stad en dan met name de binnenstad. Dit gaat hand in hand met vergroting van de toeristisch-recreatieve attractiviteit van het stadje, met ook meerdere links naar de Beemster.

Kruisbestuiving tussen Beemster-locaties: aanvullende doelen

Beemster heeft als ‘merk’ een groter bereik dan Purmerend

Belangrijke knooppunten in Purmerend

In het Purmerendse deel van de gemeente, zijn drie locaties aan te merken als potentiële knooppunten:

• •

  Esports Tech Campus: hoewel enkele evenementen op de campus weliswaar een wereldwijd bereik hebben, zijn er maar weinig aanknopingspunten voorhanden om de (inter)nationale bezoekers van de gamewedstrijden naar buiten (de rest van Purmerend in) te lokken. De ontwikkeling van de campus is hier nog maar net begonnen. Andere acties hebben dus prioriteit (en naar verwachting meer effect op de korte termijn).

• •

  Binnenstad Purmerend: in het gemeentelijk Programma Binnenstad is al een analyse gemaakt van het toeristisch potentieel van het stadje: “We zien vooral kansen om meer regiobezoekers te trekken (naast de inwoner uit de gemeente zelf). De internationale toerist ligt op dit moment minder voor de hand.” (P. 43). Tegelijkertijd bevat het stuk wel de nodige handvatten voor (ondernemers in) de gemeente om stap voor stap toe te werken naar een grotere toeristische aantrekkingskracht van de binnenstad. In de uitvoering van het Programma Binnenstad is hiermee al een vliegende start gemaakt: zo zijn (op het moment van schrijven (onderandere)) de vergroening van de binnenstad en de planvorming met betrekking tot de ontwikkeling van de Schapenmarkt (o.a. hotel) in volle gang.

• •

  Kom A7: de (eventuele) komst van een hotel in Purmerend zou, als blikvanger en uitbreiding van het aantal hotelbedden in de gemeente, een flinke stap vooruit zijn in de toeristische ambities van de gemeente (en de stad) Purmerend. Zodra deze sleutellocatie (meer daarover in paragraaf 3.2) tot bloei is gekomen, kan Purmerend haar rol als uitvalsbasis en knooppunt binnen de regio Laag Holland nog beter vervullen.

Doorpakken op samenwerking tussen partijen

De ambities en geïnvesteerde tijd en moeite om meer Beemster streekproducten op de Purmerendse menukaarten of (week)markt(en) te zetten, begint zijn vruchten af te werpen. Op verschillende manieren zal blijvend moeten worden ingezet op de samenwerking en verbinding tussen (producten uit) de Beemster en de binnenstad van Purmerend, omdat hier sterke kansen liggen om het profiel/de identiteit sterker neer te zetten en zo ook de attractiviteit van Purmerend als bestemming te bevorderen. Het uitvoeringsprogramma voor de binnenstad voorziet hier ook in.

Ambitieus scenario voor Purmerend (beeld: Junior Analysts)

Nog veel werk te verzetten in het stadje (foto: Schapenmarkt)

Samenvattend: beleving van wereldformaat?

Het toeristisch bereik van de Beemster is duidelijk groter dan dat van Purmerend. Als we de toeristische ambities willen waarmaken, begint die ambitie met een goede bezoekersbeleving in werelderfgoed Droogmakerij de Beemster! Als we dit op duurzame wijze willen doen, dan moeten de toeristische locaties hier ook achter staan (“wat hebben wij eraan?”).

• •

  Zowel werelderfgoed als thema ‘voedselkamer’ (Beemster kaas) heeft potentieel groot bereik;

• •

  Verbetering bezoekersbeleving Droogmakerij de Beemster is haalbaar, zeker gezien de goede samenwerking tussen partijen;

• •

  Er is nu al veel bereikt (op vrijwillige basis); wanneer we krachten bundelen kan het alleen maar verder groeien;

• •

  Aanvullende toeristische ontwikkelingen (zoals de CONO-experience, of Waterlinie bezoekerscentrum) zijn (binnen de kaders van duurzaam toerisme) gewenst, maar plannen zijn nog minder concreet;

• •

  De binnenstad van Purmerend heeft potentie als schakel en uitvalsbasis in het toeristisch netwerk en als recreatieve bestemming.

3.1 Prioritering en sleutelthema’s

Purmerend is een plek vol doeners, die graag aanpakken in plaats van bluffen. Daarom kiezen we op het gebied van recreatie en toerisme voor een heldere prioritering: de Beemster is onze toeristische troefkaart. Purmerend is, als verbindende regionale schakel, de recreatieve uitvalsbasis. Zo weet iedereen wat we samen de komende jaren gaan aanpakken.

Niet zomaar een stadje: zelfbewuste regionale speler

Purmerend is als stad na een flinke groeispurt volwassen aan het worden. Het is er prettig wonen (‘huisje-boompje- beestje’) dankzij de groene en dorpse leefkwaliteit, maar ook dankzij de stedelijke voorzieningen en de uitstekende regionale verbindingen. We zijn trots op wie we zijn, op wat we te bieden hebben en omarmen onze kernwaarden.

Dankzij deze fysieke en mentale ontwikkeling van de gemeente (de ‘coming of age’) zijn we in staat om nu regie te nemen op ruimtelijke ontwikkelingen vanuit onze kernwaarden: dit willen we wel (namelijk daar), en dat willen we niet (hier). Dat kunnen we natuurlijk niet alleen. We werken samen, en bewegen mee met de regio, om de economische potentie waar te maken, zonder dat het ten koste gaat van wat we hebben. We zien kansen in aansluiting bij landelijke netwerken/initiatieven, zoals De Groene Stelling.

Visie: bestemming de Beemster en knooppuntPurmerend

Gezien de unieke kwaliteiten van Purmerend en de Beemster, de kansen binnen de toeristisch-recreatieve sector, de integrale ruimtelijke ontwikkelopgaven en de ambities kiezen we ervoor om de komende jaren in te zetten op de ontwikkeling van twee sterke ‘merken’:

• •

  Het stadje Purmerend als verbindende schakel en uitvalsbasis in het toeristisch-recreatieve netwerk;

• •

  Werelderfgoed Droogmakerij De Beemster als de toeristische bestemming van wereldklasse.

Deze strategische tweedeling is dus nodig om zoveel mogelijk ambities waar te maken. Deze prioritering betekent overigens niet dat er in de Beemster niet meer geïnvesteerd wordt in de recreatieve faciliteiten of dat we geen toeristische bezoekers meer verwachten in Purmerend. Het betekent wel dat de gemeente samen met haar partners éérst aan de slag gaat om de hiervoor genoemde merken door te ontwikkelen en verder te ver- sterken in de komende jaren (2025-2035).

Thematische en ruimtelijke accenten

Hoewel de blik in deze visie naar voren is gericht, zijn we niet vergeten waar we als stad en gemeenschap vandaan komen. We beschermen én benutten onze historische identiteitsdragers om nog aantrekkelijker te worden als ontmoetingsplek voor bewoners en bezoekers. De polders, de historische binnenstad én de (handels)routes daartussen zijn daarom leidend in de ruimtelijke ontwikkeling. In de volgende paragraaf wordt daar nader op ingegaan, en belichten we enkele sleutellocaties. Allereerst nemen wij u mee in enkele overkoepelende thema’s die mede bepalen wie we zijn, en die daarom de komende jaren (ook) een sleutelrol vervullen.

campground Een plek onder de zon: blijven werken aan over­ nachtingsplekken, met oog voor diversiteit

Om als regionale uitvalsbasis en toeristische bestemming te kunnen functioneren, is een groei van het aantal overnachtingsplekken gewenst. Veel hotelplannen zitten in de pijplijn, dus met het totaal aantal bedden komt het wel goed. Tegelijkertijd is het van belang dat er, gezien de wisselende vraag, ook meer variatie komt in het type overnachtingslocaties. Qua kampeerplekken is er momenteel weinig keus; ook ontbreekt het momenteel nog aan (een spreiding van) fatsoenlijke camperparkeerplekken. Het ruimtelijk ontwikkelkader (zie paragraaf 3.2) biedt hierbij houvast: hier wil je wel wakker worden! Dit betekent ook dat op andere plekken het aanbieden van een slaapplek (zoals via Airbnb) wordt ontmoedigd. Voorbeelden uit andere gemeenten leren ons dat het verstandiger kan zijn om (zeker op termijn, wanneer er meer ‘reguliere’ hotelbedden voorhanden zijn) striktere regelgeving en handhaving in te stellen.

tractor...bij de boer: agrotoerisme als kans voor het buitengebied

De agrarische sector vormt ook een identiteitsversterkend ‘thema’, dat we zeker recreatief willen ondersteunen de komende jaren. Zowel beleidsmatig (op papier) als in de praktijk (op het erf) is helderheid en hulp gewenst. Waar ontspanning en ontmoeting op het boerenbedrijf als ondergeschikte nevenactiviteiten vaak probleemloos plaatsvinden, kunnen er problemen ontstaan als deze uitgroeien tot de hoofdactiviteit. Zowel vanuit economische als milieutechnische handhaving zijn kaders gewenst (wat mag er niet?), hoewel deze idealiter vanuit een positieve benadering uitgewerkt worden (waarvan vinden we dat het wel kan?). Doel is om stad en land nader (of vaker) tot elkaar te brengen.

Waterrecreatie: samen ontspannen op of aan het water

Het ruimtelijk ontwikkelkader voor recreatie en toerisme in Purmerend valt grotendeels samen met de belangrijke waterwegen in de gemeente; dit zijn bij uitstek de identiteitsdragers van Purmerenden de Beemster. Tegelijkertijd zijn deze plekken heelbelangrijk voor de vrijetijdsbesteding van inwoners enbezoekers. Of het nu gaat om een rondje varen, ontspannen suppen (stand up paddling) of om te ‘chillenaan het water’ (waar met name binnen het jongerenpanel behoefte aan was) het water heeft een onmisken-bare aantrekkingskracht.

Vanuit zowel de economische als maatschappelijkeambities zijn investeringen aan de waterkant doorzowel overheden als marktpartijen in principe gewenst.Een belangrijke speler hierbij is het hoogheemraadschap. Zij staan open voor meer recreatieve routes ofactiviteiten, zolang het beheer en onderhoud van dewaterwerken niet gehinderd wordt: “Voor het plaatsenvan objecten op onze waterkeringen is een omgevingsvergunning nodig. HHNK staat positief tegenover het stimuleren van recreatie en toerisme op onze dijken en oponze wegen, zolang dit beheer en onderhoud, en de verkeersveiligheid niet negatief beïnvloedt”.

Diversiteit aan overnachtingsplekken: bijzonder wakker worden

Agrotoerisme kans in buitengebied: hier komt het eten vandaan

Vanuit zowel de economische als maatschappelijke ambities zijn investeringen aan de waterkant door zowel overheden als marktpartijen in principe gewenst. Een belangrijke speler hierbij is het hoogheemraadschap. Zij staan open voor meer recreatieve routes of activiteiten, zolang het beheer en onderhoud van de waterwerken niet gehinderd wordt: “Voor het plaatsen van objecten op onze waterkeringen is een omgevingsvergunning nodig. HHNK staat positief tegenover het stimuleren van recreatie en toerisme op onze dijken en op onze wegen, zolang dit beheer en onderhoud, en de verkeersveiligheid niet negatief beïnvloedt”.

Kunst en cultuur: meer dan een slaapstad!

Purmerend is een jonge stad, die barst van de energie. Hier en in de Beemster wonen harde werkers die uitdagingen niet uit de weg gaan, en vaak samen tot creatieve oplossingen komen. Ook beschikt de gemeente over een breed scala aan culturele voorzieningen en verenigingen, die bovendien regelmatig en vaak bijna geheel vrijwillig allerlei activiteiten organiseren. Voor de aantrekkelijkheid van de gemeente Purmerend als toeristisch-recreatieve bestemming kan de culturele sector (als we hen goed stimuleren en faciliteren) echt een verschil maken. Kleinschalige of sportieve evenementen, zoals het Komcert13, Muziek aan de Middenweg en (voorheen) De Beemster Erfgoed Marathon14, of culturele cadeautjes, zoals het Phoenixpad in het Purmerbos15 of publieksactiviteiten van het Purmerends museum, ’t Filmhuis of bijvoorbeeld NKT16 dragen in sterke mate bij aan de beleving (van de authenticiteit van Purmerend en de Beemster) van bezoekers. Ook voor partijen in de culturele sector vormt het ruimtelijk ontwikkelkader een houvast: langs deze routes en op deze sleutellocaties is een creatieve uitspatting (tot op zekere hoogte) gewenst. Daarbij is met name op het gebied van evenementen een strategische afstemming gewenst, om kans op ontmoeting (en kruisbestuiving) te vergroten: “Ik wil wat organiseren, wie doet er mee?”.

Uitnodiging aan de culturele sector: met welke ‘events’ of ‘experiences’ zetten we onszelf samen op de kaart?

3.2 Ruimtelijk ontwikkelkader

We hebben de dubbele ambitie voor meer recreatieve mogelijkheden én een duidelijker toeristisch profiel vertaald naar een ruimtelijk ontwikkelkader. Dit kan het woon- en leefklimaat en werkgelegenheid versterken. We bekijken op welke plekken investeringen in de vrijetijdsbeleving en -besteding gewenst zijn.

Keuzes op de kaart

De positionering van de Beemster als toeristische bestemming en Purmerend als recreatief knooppunt is samen met stakeholders verder uitgewerkt tot een overzichtelijke ruimtelijk-economische hoofdstructuur. De weergave hiernaast vat de visie, en het verhaal van Purmerend, goed samen. Dit zijn de plekken waar we (nog beter) willen inspelen op de diverse wensen van alle voor ons belangrijke doelgroepen.

Dit ontwikkelkader, en enkele sleutellocaties daarbinnen, bouwt voort op wat er is en was (onze ‘roots’), maar slaat ook een brug naar dat wat er nog gaat komen. Het ver- bindt ons met bestemmingen in de regio (o.a. Amsterdam, Zaanse Schans, Volendam), en het brengt stad en land nader tot elkaar. Het ontwikkelkader be- staat uit de volgende plekken en routes, als belangrijkste identiteitsdragers van de gemeente:

• 1.

  Binnenstad Purmerend: dit is hét voorzieningenhart van de gemeente; in deze huiskamer is iedereen welkom. Hoe meer recreatief en toeristisch bezoek aan het stadje, hoe beter voor het ondernemersklimaat, voorzieningenniveau en uiteraard de gezelligheid in Purmerend.

• 2.

  Historische radialen: ter versterking van de positie van de binnenstad worden ook ontwikkelingen langs de stadsroutes aangemoedigd: de Beemster-, Necker-, Amsterdamse, Purmer- en Hoornsepoort zijn belangrijke schakelpunten. Deze routes fungeren als recreatieve ‘inprikkers’ voor regiobezoekers, terwijl ze voor bewoners ook de Purmerendse parken, de campus en de overige voorzieningen (onderling) verbinden.

• 3.

  Het regionale recreatieve netwerk: dit is de groene tegenhanger van de groeistad Purmerend en de voedselkamer de Beemster; hier kan je als inwoner of bezoeker echt even ontsnappen aan de drukte; we gaan erop uit!

• 4.

  Herkenbare knooppunten en bestemmingen: op de kruispunten van de marktroutes en de groene parken (regionaal netwerk) tellen investeringen dubbel; híer kunnen we echt het verschil maken.

• 5.

  Bestemmingen in en om de Beemster: tot slot horen ook werelderfgoed- en andere toeristenlocaties in en nabij de Beemster tot het ruimtelijke ontwikkelkader: juist door aankomstlocaties (zoals musea, informatiecentrum en hotel(s)) goede plekken te bieden op strategische locaties, kunnen ook Purmerenders en Beemsterlingen optimaal profiteren van alle ontwikkelingen.

Schematische weergave ruimtelijk ontwikkelkader voor recreatie en toerisme in gemeente Purmerend

Aan de slag: acht sleutellocaties

Het ruimtelijke ontwikkelkader biedt houvast voor overheid, ondernemers en regionale partners: op deze locaties willen we de komende jaren samen aan de slag. Hierna, en in de daaropvolgende uitvoeringsparagraaf, wordt nader ingegaan op de ‘sleutellocaties’. Immers: het regionale recreatieve netwerk bevat nog enkele ontbrekende schakels, het Programma Binnenstad is nog in ontwikkeling, de Beemster mist nog wat beleving(en), historische marktroutes zijn soms onherkenbaar of ontoegankelijk, om er een aantal te noemen.

Buiten de acht sleutellocaties (A t/m H), waarmee wij actief aan de gang gaan, geldt in principe dat toeristisch-recreatieve initiatieven binnen het ontwikkelkader of vanuit een bepaald sleutelthema (zie paragraaf 3.1: aan de waterkant, bij de boer, en dergelijke) wel degelijk ook gewenst zijn. Hierbij gaan we alleen wat minder actief, en wat meer passief te werk: áls een partij een geschikt idee heeft, kunnen we daar wellicht alsnog gezamenlijk de schouders onder zetten. Alle (regionale) partners zijn dan ook bij dezen van harte uitgenodigd om nieuwe ideeën te blijven delen!

Ruimtelijk ontwikkelkader: hier zijn investeringen in recreatie en/of toerisme gewenst in de gemeente Purmerend

3.3 Sleutellocaties

Binnen het ruimtelijk ontwikkelkader is er een aantal cruciale locaties waar de gemeente Purmerend samen met haar partners actief wil inzetten op het verrijken van het recreatieve netwerk voor al haar doelgroepen. Dit kan door het toevoegen van ontbrekende schakels in het wandel-, fiets- of vaarroutenetwerk, of door het stimuleren van toeristisch-recreatief programma.

Van visie naar uitvoering: urbanacupuncture

Met het activeren van enkele sleutellocaties sluiten we aan bij de filosofie van ‘urban acupuncture’: door op enkele concrete plekken een gerichte investering te doen, wordt een groter effect beoogd. De optelsom van deze ‘speldenprikken’ is een robuust ruimtelijk kader voor een toekomstbestendige ontwikkeling van de recreatie- en toerismesector in de gemeente Purmerend. De acties en betrokkenen per deelgebied zijn opgenomen in het uitvoeringshoofdstuk.

De sleutellocaties (en typen ontwikkeling) zijn:

4.1 Samen aan de slag

In de gemeente Purmerend en de regio Laag Holland zijn vanuit diverse maatschappelijke of (regionale) beleidsambities al veel zaken in gang gezet. Om recreatie en toerisme op stra- tegische wijze te versterken, focussen we op intensivering van de regionale samenwerking, een sterkere positie van Bureau Toerisme Laag Holland én verdere specificatie van ambtelijke rollen.

Wij zijn Laag Holland

Goed collegiaal overleg in de regio is en blijft op alle niveaus (ambtelijk, bestuurlijk en ‘buiten’) belangrijk: niet elkaars vliegen afvangen, maar samen optrekken als sterke gesprekspartner voor Amsterdam. De hoofdstad zet nu een rem op toeristische ontwikkelingen in de stad, bijvoorbeeld door geen hotelcapaciteit meer toe te voegen. Dit betekent echter niet dat de regio de resterende vraag dan zomaar kan overnemen.

In de regio heeft Purmerend een belangrijke stem (binnen de MRA en richting Amsterdam) als verbindende regiostad. De gemeente Purmerend is daarom helder over haar ambities: we streven naar verdere regionale samenwerking, en verdere integratie van ‘merken’ tot één propositie, namelijk: Laag Holland. Wij zullen hieraan als gemeente navenant bijdragen, mits onze regionale partners dit ook doen.

Binnen Laag Holland worden de lokale merken en identiteiten bijeengebracht en wordt daarop de gezamenlijke regionale promotie en marketing gebaseerd. Bureau Toerisme Laag Holland (BTLH) vervult, als organisatie in dienst van de regiogemeenten, wat gemeente Purmerend betreft, nadrukkelijk een regiopositie voor het neerzetten van de regionale promotie en marketing.

De Beemster wordt doorontwikkeld als een belangrijke toeristische bestemming in Laag Holland. BTLH werkt hierin samen met de Stichting Promotie Werelderfgoed Beemster (SPWB - VISIT Beemster). Daarbij is structureel overleg met alle partners en direct betrokkenen van belang.

Samen Beemster (en forten) promoten met BTLH voorop

Lokaal en regionaal werken aan recreatieve netwerken

Onze rol en prioriteiten binnen Laag Holland

De rapporten Recreatief Netwerk Laag Holland (in opdracht van Recreatieschap Twiske-Waterland19) en (S)laag samen (in opdracht van gemeenten Purmerend, Edam-Volendam, Waterland, Oostzaan en Landsmeer) zijn beide helder over de regionale koers: er is potentie om de regio Laag Holland toeristisch en recreatief te versterken, maar alleen als we daar samen aan blijven werken en er één noemer wordt gehanteerd. Plus: er moet daadwerkelijk door alle(rlei) partijen de nodige tijd en het nodige geld vrijgemaakt worden en commitment aangegaan om tot resultaat te komen.

Op het gebied van toerisme en recreatie zien wij onze regionale rol voor de komende jaren als volgt:

Toerisme

De Beemster wordt (ook in de regionale stukken) aangemerkt als kansrijke, te ontwikkelen toekomstige ‘bestemming’. In de hoofdstukken hiervoor is al beargumenteerd dat hiervoor idealiter geïnvesteerd wordt in één bezoekersbeleving van wereldklasse, en wel in Middenbeemster. De gemeente Purmerend kan dit echter niet alleen. Er zijn aanvullende fondsen nodig (vanuit publieke of private geldstromen) om tot realisatie te komen. We gaan daarom samen verder met de lokale partijen op zoek naar:

• •

  de meest efficiënte manier om tot een verbeterde bezoekersbeleving te komen op korte termijn;

• •

  de benodigde middelen om (op lange termijn) tot realisatie van een volwaardige bezoekerservaring te komen in de Beemster, welke recht doet aan de werelderfgoedstatus van de droogmakerij.

Recreatie

Het ruimtelijk ontwikkelkader voor recreatie (en toerisme) binnen de gemeente Purmerend, en de sleutellocaties daarbinnen, valt grotendeels samen met het regionale recreatieve netwerk (zoals geformuleerd door het recreatieschap) én de beoogde lokale groenstructuur (zoals geformuleerd in het Parkenplan). Dit betekent dat voor het versterken van het recreatienetwerk al vanuit (minstens) twee kanten tijd en geld wordt vrijgemaakt voor het aanpakken van knelpunten of het invullen van ‘missing links’. De gemeente Purmerend wil gericht middelen inzetten voor het afmaken van het recreatieve netwerk. De stad Purmerend en in het bijzonder de binnenstad heeft een hubfunctie in het toeristisch-recreatieve netwerk, waar verschillende modaliteiten goed op elkaar aangesloten worden (OV, fiets, bootje, te voet, auto).

Waar mogelijk doen we dit samen met onze regionale partners, of als onderdeel van een breder gedragen gebiedsontwikkeling (o.a. bij een hotelontwikkeling in de Kom A7 en in het kader van woningbouw in de Oostflank, op De Koog en in het Waterlandkwartier) of regionale ambitie (vanuit MRA-gelden, het provinciaal programma landelijk gebied, de mogelijke verbreding van de rijksweg A7, etc.).

Voor de lokale behoefte (en noodzaak) om te bewegen en te recreëren, kijken we naar ditzelfde recreatieve netwerk. Hier pakken we de koppelkansen, met aandacht voor de toegankelijkheid en het aantrekkelijker maken voor inwoners om in hun leefomgeving te bewegen (Sportvisie Sport in Beweging).

Binnenstad als start-, overstap- en verblijfsplek

4.2 Uitvoeringsagenda

Aan deze visie is een uitvoeringsagenda gekoppeld. Meerdere acties lopen al of zijn onderdeel van een al vastgesteld beleid of programma. Specifieke ‘recreatie- en toerisme-acties’ worden de komende tijd concreet gemaakt in een uitgewerkt uitvoeringsprogramma en voorgelegd aan het college van burgemeester en wethouders.

Niet alleen realiseren, ook onderhouden en monitoren

Voordat het uitvoeringsprogramma wordt geïntroduceerd, is het van belang om te erkennen dat met deze visie niet alleen maar wordt ingezet op nieuwe dingen. Onderhouden en versterken van dat wat er is, vormt een belangrijke basis.

Het verzamelen van representatieve data helpt. We ontwikkelen een monitor op basis van beschikbare data. We starten daarbij met een nulmeting. Periodiek kan met deze data bekeken worden tot welke effecten welke acties geleid hebben, zoals een toename van het aantal overnachtingen.

Een andere vorm van monitoring die vanuit de gemeente gedaan wordt, is het checken van de voortgang van de acties. Denk aan het laten bijpraten door een collega of een recreatieve partner of een eigenaar op een sleutellocatie. Ook een bepaalde route nog eens nalopen of nafietsen, hoort bij deze tweede vorm van monitoring.

Werkwijze bij de uitvoering

We sluiten in de uitvoering van deze visie Recreatie & Toerisme aan op overige beleidskaders en ontwikkeltrajecten die reeds zijn vastgesteld. Ook in de tijdlijn van de uitvoering zullen wij daar rekening mee (moeten) houden.

We zetten de algemene promotie van Purmerend, de Beemster en de regio Laag Holland voort en breiden die waar mogelijk uit. In dit kader zijn de VVV-websites van Purmerend en de Beemster in de eerste helft van 2024 al vernieuwd.

We streven naar verdere regionale samenwerking, en naar verdere integratie van ‘merken’ tot één propositie, namelijk Laag Holland. We zetten daarom in op een nauwere samenwerking tussen de VVV’s in de regio Laag Holland.

Minimaal één keer per jaar organiseren wij een bijeenkomst voor alle stakeholders, om ze te betrokken te houden bij de uitvoering en ze uit te dagen om met ideeën en initiatieven te komen voor de vervolgacties in het uitvoeringsprogramma. Binnen projecten vindt frequent en periodiek overleg plaats.

Acties uitwerken en uitvoeren en agenda updaten

De gemeente heeft in de eerste fase op weg naar een uitgewerkt uitvoeringsprogramma een initiërende rol (o.a. creëren commitment externe partners). Als acties in gang zijn, verandert die in een coördinerende en faciliterende rol. Voor acties behorende bij een ander project (bijv. Parkenplan) houden de beleidsmedewerkers verantwoordelijk voor recreatie en toerisme een vinger aan de pols en hebben inbreng om de doelstelling van onderdelen van deze visie te borgen.

Vanaf de volgende pagina is per thema en deelgebied aangegeven waaraan wordt gewerkt, welke koppeling er is met ander beleid en wie ten minste betrokken wordt voor de uitvoering. De uitvoering van de acties vindt op een drietal manieren plaats:

• 1.

  vertaling van ambities in beleid;

• 2.

  opnemen van acties in lopende projecten zoals voor De Koog en de binnenstad;

• 3.

  oppakken van de overige acties door de gemeente en de overige stakeholders.

Ten minste elke twee jaar wordt het uitgewerkte uitvoeringsprogramma bijgewerkt: stellen doelen, benodigd budget, prioritering en inzet gemeente per (vervolg)actie.

Financiën: budget voor de uitvoering

De gemeenteraad heeft voor 2024 en volgende jaren midde- len beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de visie op re- creatie en toerisme. In de uitwerking van het uitvoeringspro- gramma zal worden aangegeven hoe deze middelen worden besteed. Het budget is als volgt vastgesteld:

• •

  2025: € 105.698;

• •

  2026: € 108.869.