Integraal Veiligheidsplan Dinkelland 2024-2026

Dinkelland is al jaren een van de veiligste gemeenten van Nederland en dat willen we graag zo houden. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van inwoners, ondernemers, overheden en instanties waarbij de gemeente de regierol heeft. De gemeente werkt hierbij samen met haar veiligheidspartners zoals politie, Openbaar Ministerie (OM), Regionaal Informatie- en Expertise Centrum Oost-Nederland (RIEC-ON), Platform Integrale Veiligheidszorg Twente (IVZ), Veiligheidsregio Twente (VRT), zorginstellingen en woningcorporaties.

Het Integraal Veiligheidsplan (IVP) is het instrument van de gemeente waarmee zij aangeeft op welke wijze zij invulling geeft aan de regierol op openbare orde en veiligheid en waar de prioriteiten liggen. Het veiligheidsdomein waarin de gemeente opereert is uitgebreid en complex. De capaciteit en middelen bij de gemeente en bij veiligheidspartners zijn schaars. Zowel landelijk, regionaal en lokaal worden daarom

prioriteiten gesteld. In het IVP is in beeld gebracht welke veiligheidsthema’s er landelijk, regionaal en lokaal spelen. Dit is vertaald naar lokale beleidsprioriteiten voor de komende jaren. Dat zijn:

• 1.

  Ondermijning en gedigitaliseerde criminaliteit

• 2.

  Maatschappelijke onrust en migratie

• 3.

  Zorg en Veiligheid

Dat betekent niet dat andere veiligheidsonderwerpen zoals veelvoorkomende criminaliteit en crisisbeheersing geen aandacht krijgen. Op die onderwerpen wordt de lijn voortgezet van de afgelopen jaren. Het veiligheidsdomein is complex en ad hoc. Daarom

zijn er ook uitgangspunten geformuleerd over hoe de gemeente in algemene zin de regierol op veiligheid invult. De beleidsprioriteiten in combinatie met de uitgangspunten resulteert per beleidsthema in een aanpak op hoofdlijnen. Deze worden vertaald naar concrete tweejaarlijkse uitvoeringsplannen die jaarlijks worden geëvalueerd. Waar nodig vindt tussentijdse bijstelling plaats. Op die manier staat er een beleidscyclus met een heldere koers waarbij tussentijds bijsturen op basis van nieuwe ontwikkelingen mogelijk is.

Dit is het eerste IVP van de gemeente Dinkelland. Er is daarom gekozen voor een korte looptijd tot en met 2026 die gelijk is aan het collegeprogramma.

Proces en leeswijzer

Voor het lokale veiligheidsbeeld is gebruik gemaakt van de thema’s uit het kernbeleid van de Verenging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Op deze thema’s is informatie

– zowel data als beleid – opgehaald bij interne afdelingen, politie en brandweer. Daarnaast is er gekeken naar de veiligheidsbeleving van de inwoners aan de hand van een onderzoek uit 2021. Deze cijfers en beleidsdocumenten zijn in interviews met de burgemeester, medewerkers van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen en politie voorzien van context. Vanwege de omvang van de gemeente zijn de opgehaalde data te beperkt om harde conclusies aan te kunnen verbinden op alle thema’s uit het kernbeleid. Dit heeft geresulteerd in een algemene analyse van het veiligheidsbeeld, in hoofdstuk 1 en bijlage 1. Bij het veiligheidsbeeld is ook gekeken naar maatschappelijke ontwikkelingen die (nog) minder goed terug komen in de data of in het huidige beleid, maar nu of in de toekomst wel van invloed kunnen zijn op de veiligheid. Het veiligheidsbeeld is vervolgens naast de landelijke en regionale prioriteiten gelegd in hoofdstuk 3. Dit heeft gezamenlijk geresulteerd in drie beleidsthema’s waarover de gemeente de komende jaren extra de regie gaat voeren.

Op basis van de beleidsanalyse, het onderzoek naar de veiligheidsbeleving alsmede de interviews zijn de uitgangspunten geformuleerd over hoe de gemeente de regierol gaat invullen. Deze zijn uitgewerkt in hoofdstuk 4.

De thema’s en uitgangspunten zijn vervolgens in meerdere gesprekken met de veiligheidsadviseurs vertaald naar doelstellingen voor de komende jaren. Dit is uitgewerkt in hoofdstuk 5. Omdat veiligheid een gedeelde verantwoordelijkheid is, zijn daarnaast in bijlage 3 de belangrijkste ketenpartners en activiteiten in beeld gebracht.

Figuur: Schematische weergave proces

Voor de onderbouwing van het IVP is het belangrijk om een momentopname te maken van het veiligheidsbeeld. Het veiligheidsbeeld schetst immers de huidige veiligheidssituatie en brengt eventuele risico’s aan het licht. Hiervoor zijn data geanalyseerd over de criminaliteit en leefbaarheid, de veiligheidsbeleving en de maatschappelijke ontwikkelingen in de gemeente Dinkelland. De analyse is uitgevoerd aan de hand van het complete pakket aan thema’s binnen het veiligheidsdomein zoals geschetst in het kernbeleid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)1.

Ook worden de algemene veiligheidstrends meegenomen in het veiligheidsbeeld. Dit zijn onderwerpen die landelijk spelen en die invloed hebben op de openbare orde en veiligheid. Het gaat hierbij om:

Verschuiving van traditionele criminaliteit naar de georganiseerde ondermijnende criminaliteit en gedigitaliseerde criminaliteit;

• ■

  Verharding van georganiseerde criminaliteit en de verwevenheid in de samenleving.

• ■

  Jongeren zijn kwetsbaar voor ondermijnende criminaliteit.

• ■

  De afhankelijkheid en risico’s van digitalisering nemen toe.

• ■

  Groei in dader en slachtofferschap cybercriminaliteit.

Toename van het aantal mensen met onbegrepen gedrag en de complexiteit die het met zich meebrengt om;

• ■

  deze personen een passende plek te geven in de samenleving;

• ■

  deze personen waar nodig tegen zichzelf te beschermen en het bieden van adequate zorg en ondersteuning;

• ■

  de overlast die deze personen (kunnen) veroorzaken voor de omgeving te beperken en de veiligheid te waarborgen.

Toename van het maatschappelijke ongenoegen:

• ■

  Dit is onder andere het gevolg van de problematiek op de woningmarkt, de energietransitie, de klimaatverandering en de migratie;

• ■

  Sommige groepen voelen zich onvoldoende gehoord door de landelijke en/of lokale politiek;

• ■

  Deze groepen willen zelfs niets meer te maken met de overheid en noemen zich ‘autonoom’’ of ‘soeverein’.

Het volledige veiligheidsbeeld van de gemeente Dinkelland staat in bijlage 2. Over het algemeen is het veiligheidsbeeld van de gemeente Dinkelland positief. Het totaal aantal geregistreerde misdrijven in de gemeente Dinkelland ten opzichte van het aantal inwoners is een van de laagste in Nederland2. Ook de algehele veiligheidsbeleving, de waardering van de leefbaarheid en de sociale cohesie zijn hoger dan het landelijk gemiddelde. Daarmee behoort de gemeente Dinkelland nog steeds tot een van de veiligste gemeenten van Nederland.

Onderstaand worden de vijf thema’s die in het kernbeleid van de VNG naar voren komen uiteengezet. Door het volledige veiligheidsdomein mee te nemen in het veiligheidsbeeld, wordt inzichtelijk gemaakt op welke thema’s extra focus moet zijn gedurende de looptijd van dit IVP.

Veilige woon- en leefomgeving

Het slachtofferschap van veelvoorkomende criminaliteit is relatief laag. Het aantal vermogensdelicten schommelt al jaren tussen 200 en 230 per jaar. Hierbij is geen duidelijk patroon zichtbaar van bepaalde vormen van criminaliteit zoals inbraken of fietsdiefstal. Vaak ontstaan er op bepaalde delicten pieken. Hierop wordt ingesprongen door de keten. Als het aantal inbraken of fietsdiefstallen toeneemt of er nadert een risicovolle periode zoals de vakanties of de donkere dagen dan wordt hier aandacht voor gevraagd.

Uit de CBS veiligheidsmonitor komt het beeld naar voren dat inwoners in de regio Noordoost Twente meer dan gemiddeld preventieve maatregelen ondernemen om slachtofferschap te voorkomen. Denk daarbij aan sloten en verlichting om en rondom de woning. Uit het onderzoek naar de veiligheidsbeleving uit 2021 komt tevens naar voren dat inwoners zich veilig voelen.

Verschillende vormen van overlast komen wel in meer of mindere mate naar voren in de data. Dit zijn jeugdoverlast (zie jeugd en veiligheid) en personen met onbegrepen gedrag. De stijging in het aantal meldingen over deze vormen van overlast volgt de landelijke ontwikkelingen.

Bedrijvigheid en veiligheid

Het aantal bedrijfsinbraken en winkeldiefstallen is beperkt. Ook de overlast afkomstig van bedrijven en ondernemingen is beperkt. De gemelde overlast heeft vooral betrekking op horeca, evenementen en toeristen. Het gaat dan over geluidsoverlast, geweldsdelicten, bereikbaarheid en parkeren.

Hoewel de criminaliteiten overlastcijfers met betrekking tot uitgaan, evenementen en toerisme laag zijn, is zorgvuldige afstemming met interne en externe partners vereist om te voorkomen dat het de leefbaarheid aantast. Een punt van aandacht met betrekking tot bedrijvigheid en veiligheid is leegstand van loodsen en garage- of opslagboxen. Deze kunnen gelegenheid bieden tot ondermijnende criminaliteit.

Jeugd en veiligheid

De jeugdcriminaliteit is laag (10-15 Halt!-verwijzingen per jaar) en de jeugdoverlast kenmerkt zich door pieken op specifieke locaties en momenten, zoals rond uitgaansplekken en -tijden. Een algemeen aandachtspunt is het alcohol,- en middelengebruik onder jongeren en met name onder minderjarigen. Het alcoholgebruik lijkt langzaam af te nemen, maar is nog steeds hoog. Door alcohol- en middelengebruik ontstaat sneller overlast en grensoverschrijdend gedrag. Dat is terug te zien in het aantal incidenten die zich voornamelijk rondom de horeca lijken af te spelen. Om dit te voorkomen wordt vanuit het sociaal domein ingezet op preventie. Dit alleen is niet voldoende en daarom is het een gedeeld thema met het veiligheidsdomein in geval incidenten en repressie.

Fysieke veiligheid

De crisisorganisatie is regionaal georganiseerd bij Veiligheidsregio Twente. Er moet ten aanzien van de fysieke veiligheid meer dan in het verleden rekening worden gehouden met extreme weersomstandigheden zoals droogte, regen en storm. Beleidsvorming, opstellen van noodscenario’s en bestrijding van incidenten en rampen wordt opgepakt vanuit onder andere de veiligheidsregio waarbij de gemeente naast een financiële bijdrage ambtelijke capaciteit levert om goed voorbereid te zijn. Team Veiligheid behoudt altijd een adviserende rol bij bijvoorbeeld de eerste opvang en de nazorg na een incident zoals een grote brand of een ongeval met maatschappelijke impact.

Integriteit en veiligheid

Om vanuit het lokale veiligheidsbeeld te komen tot de juiste prioritering wordt ook gekeken naar de landelijke en regionale prioriteiten van de politie.

Landelijk

In de landelijke veiligheidsagenda 2023 – 20263van de politie zijn de volgende beleidsdoelstellingen geformuleerd:

• 1.

  Ondermijning en georganiseerde criminaliteit: Het doel is dat Nederland minder aantrekkelijk wordt voor (internationale) ondermijnende criminaliteit. Dit vergt een integrale aanpak, waarin preventie, repressie, verstoring en weerbaarheid van belang zijn.

• 2.

  Mensenhandel: Het doel is om mensenhandel over de volle breedte van het fenomeen aan te pakken en slachtoffer- en daderschap te voorkomen. Het integraal samenwerken op basis van een goede informatiepositie staat hierin centraal.

• 3.

  Cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit, waaronder online seksueel misbruik: Het doel is om de groei van online criminaliteit te remmen en slachtofferschap te voorkomen. Er wordt ingezet op preventie, repressie, hulp aan slachtoffers en daderpreventie. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de kwetsbaarheid van jongeren, wat hen vatbaar kan maken voor slachtoffer- of daderschap aangaande online criminaliteit.

• 4.

  Verbinding met de samenleving en maatschappelijke onrust: Het doel is om in verbinding te staan met de samenleving, door preventie, dialoog en handhaving. Hiermee wordt gepoogd om te voorkomen dat maatschappelijke onrust escaleert en omslaat in het plegen van strafbare feiten of ernstige verstoringen van de openbare orde.

• 5.

  Intelligence (en internationale samenwerking): Een goede informatiepositie is een voorwaarde om goed te kunnen acteren op voorgenoemde thema’s. De politie zet hier op in, om zo maatwerk te kunnen leveren bij lokale of regionale problematiek.

Regio Oost-Nederland

Het meerjarenbeleidsplan 2024-2027 van de politie eenheid Oost-Nederland4gaat in op het regionale beleid van de politie en heeft meer het karakter van een regionaal kader, dan een uitputtende lijst van beleidsonderwerpen. De daadwerkelijke vertaling naar de uitvoering en bijbehorende politie-inzet vindt plaats op districtelijk en lokaal niveau. Vanwege de impact op gemeentelijk niveau is dit meerjarenbeleidsplan voor een zienswijze voorgelegd aan alle gemeenteraden. Vervolgens is deze vastgesteld door de regioburgemeester en de hoofdofficier van Justitie. Regionaal zijn de volgende strategische ontwikkelthema’s geformuleerd:

• 1.

  Ondermijning: Het doel is dat Oost-Nederland minder aantrekkelijk wordt voor (internationale) georganiseerde ondermijnende criminaliteit.

• 2.

  Digitale veiligheid: Het doel is om de online veiligheid voor burgers en bedrijven te vergroten. De aanpak richt zich op het inzetten van interventies, het verlenen van hulp, data-gedreven werken, samenwerking (publiek en privaat) en autoriteit.

• 3.

  Politie voor iedereen: Het doel is om in deze tijd van toenemende polarisatie en maatschappelijke onrust in verbinding te staan met de samenleving en legitiem en effectief te blijven optreden.

Daarnaast zijn er twee reguliere strategische thema’s geformuleerd

• ■

  Zorg en veiligheid: De multidisciplinaire en systeemgerichte aanpak met betrekking tot zorg en veiligheid wordt voortgezet. Hier worden aansluitende interventies ingezet rondom kwetsbare (gezins-) systemen/personen. Er wordt acuut opgetreden bij onveiligheid en het strafrecht wordt eventueel ingezet. Daarnaast wordt er gesignaleerd, geadresseerd en geadviseerd over personen die zorg nodig hebben bij relevante partners in het zorgen veiligheidsdomein.

• ■

  Aanpak seksueel geweld / seksuele misdrijven: De politie heeft een belangrijke rol bij de strafrechtelijke handhaving bij seksueel geweld/seksuele misdrijven. Daarnaast wordt er ingezet op preventie of alternatieve afdoeningen die aansluiten bij de behoeften van slachtoffers.

Noordoost Twente

In de gezagsdriehoek van politiebasisteam Noordoost Twente zijn voor 2023-2024 twee speerpunten benoemd:

• ■

  Middelengebruik door jongeren (tot 23 jaar): Het doel is om de maatschappelijke effecten terug te dringen naar aanleiding van middelengebruik. Er is een preventieve aanpak gericht op voorlichting op scholen en een repressieve aanpak gericht op controles op scholen en bij uitgaanslocaties.

• ■

  Ondermijning: Het doel is om zicht te krijgen op en het terugdringen van (georganiseerde) ondermijnende criminaliteit. Daarnaast ook het vergroten van de weerbaarheid van de lokale overheid en maatschappij. De aanpak richt zich op voorlichting aan verschillende doelgroepen en repressie in de vorm van controles op fenomenen, persoonsgerichte aanpak en het opleggen van bestuurlijke maatregelen.

In het vervolg op deze speerpunten wordt in de tweede helft van 2024 gewerkt aan een uitvoeringsplan veiligheid voor Noordoost Twente voor de periode tot 1 januari 2026.

Aansluitend wordt in 2025 een begin gemaakt met het opstellen van een gezamenlijk IVP voor de vier gemeenten in Noordoost Twente.

Het werken in het veiligheidsdomein is vaak maatwerk. Geen enkele situatie is hetzelfde, dit vanwege de complexiteit en de omvang van de problematiek van de veiligheidsthema’s. De aard van de problematiek vraagt om een integrale aanpak zowel binnen Noaberkracht Dinkelland Tubbergen, als met onze ketenpartners.

Bij de aanpak van veiligheidsvraagstukken hanteren wij daarom de volgende uitgangspunten:

• 1.

  Samenwerking, verantwoordelijkheid & noaberschap

  Een veilige samenleving creëren we samen. We tonen noaberschap, helpen elkaar en kijken naar elkaar om. Een ieder heeft een verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen gedrag en keuzes. Daarbij werken we aan het versterken van de veerkrachtige en zelfredzame inwoner. Dit maakt dat we gevaar kunnen herkennen en dat we weerbaar worden tegen (ondermijnende) criminaliteit. Zo houden we samen de gemeente Dinkelland leefbaar, schoon en veilig.

• 2.

  Sterke informatiepositie en informatiegestuurd werken

  Een sterke informatiepositie is essentieel om goed onderbouwde keuzes te maken. Door zichtbaar en benaderbaar te zijn, zijn en blijven we in verbinding met de samenleving. Hierdoor versterken we onze informatiepositie met informatie rechtstreeks vanuit de inwoner. Daarnaast delen en ontvangen we informatie van verschillende partners binnen de kaders van de wet, waardoor we een sterke informatiepositie hebben en behouden. Zo is er structureel beter zicht op ontwikkelingen en hierdoor kan sneller geanticipeerd worden.

• 3.

  Balans tussen preventie, zorg en repressie

  We streven naar de juiste balans tussen preventie, zorg en repressie. Middels voorlichting voorkomen we waar dat kan. Daarnaast grijpen we in daar waar nodig. We kijken verder dan straffen en bieden de juiste hulp waar mogelijk. Dit doen we door zorg en veiligheid met elkaar te verbinden en vroegtijdig in te grijpen. Daar waar nodig handelen we consequent en maken gebruik van zowel bestuurlijke- als strafrechtelijke interventies.

• 4.

  Gerichte aanpak

  We werken zoveel mogelijk met een gerichte aanpak. Dit betekent dat er daar waar nodig een persoonsgerichte aanpak wordt gehanteerd voor zowel daders als slachtoffers. We bieden ondersteuning aan slachtoffers en zorgen voor hulp op maat. Bij daders proberen we recidive te voorkomen. Daarnaast werken we gebiedsgericht. We onderzoeken wat een buurt, wijk of kern nodig heeft en bieden op deze manier maatwerk.

• 5.

  Flexibiliteit

  Veiligheid is een dynamisch domein dat continu in beweging is. Hierdoor kan het voorkomen dat een bepaald (nieuw) veiligheidsvraagstuk zich snel en hevig ontwikkelt. Directe inzet is dan nodig om dit aan te pakken. We spelen flexibel in op de actualiteit en maken een kritische afweging waarvoor wel en waarvoor niet directe inzet nodig is. We weten wat er speelt en doen wat nodig is op de tijden en plaatsen die daarom vragen.

Figuur: Logo Noaber kracht

Het veiligheidsbeeld van de gemeente Dinkelland in combinatie met algemene veiligheidstrends en de beleidsthema’s van de politie op landelijk, regionaal en basisteamniveau resulteert in de volgende geprioriteerde beleidsthema’s voor de gemeente Dinkelland:

• 1.

  Ondermijning en gedigitaliseerde criminaliteit;

• 2.

  Maatschappelijke onrust en migratie;

• 3.

  Zorg & Veiligheid (jeugd en personen met onbegrepen gedrag).

Dit betekent niet dat de overige veiligheidsthema’s achterwege worden gelaten in de komende periode. Onderwerpen als preventie en repressie op veelvoorkomende criminaliteit en crisisbeheersing zijn reguliere taken, die voor de komende periode geen extra aandacht behoeven maar in de reguliere werkzaamheden worden opgepakt.

Deze drie thema’s worden in dit hoofdstuk uitgewerkt. Bij elk thema worden dezelfde vragen gesteld en onderwerpen behandeld, namelijk:

• ■

  Waar hebben we het over?: Een uitleg over het thema en sub-thema’s.

• ■

  Uitdaging: Een korte uitleg over de grootste uitdagingen binnen het thema.

• ■

  Doel: Wat willen we bereiken op dit thema.

• ■

  Wat doen we al?: De geprioriteerde beleidsthema’s zijn niet nieuw en er wordt al langer aan gewerkt in de gemeente. Dit betekent dat er ook al stappen worden ondernomen op dat gebied. Dit wordt toegelicht bij wat doen we al?

• ■

  Wat gaan we doen?: Een globaal overzicht van de aanvullende acties die we gaan ondernemen. Deze acties zijn niet uitputtend en nog niet gespecificeerd. Er wordt bijvoorbeeld nog geen tijdsplanning geschetst. Een vollediger overzicht van de te ondernemen acties hoort thuis in het uitvoeringsplan.

• ■

  Met wie?: Na de acties worden enkele interne en externe partners genoemd om een beeld te schetsen van het speelveld. Niet alle partners worden genoemd. Omdat het veiligheidsdomein breed en complex is, is dit onmogelijk. Een completer, doch niet uitputtend, beeld wordt wel geschetst in bijlage 3: de ketenkaart.

• ■

  Voorbeeldcasus: Tot slot wordt een fictieve casus per thema uitgewerkt. Met deze casus is gepoogd een beeld te schetsen van de problematiek met betrekking tot het beleidsthema en op welke manier er gehandeld wordt binnen de gemeente Dinkelland en met haar partners.

Thema 1: Ondermijning en gedigitaliseerde criminaliteit

Thema 2: Maatschappelijke onrust en migratie

Thema 3: Zorg en veiligheid

Team Veiligheid van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen beschikt over 3,89 fte. Deze capaciteit wordt ingezet voor zowel de gemeente Dinkelland als voor de gemeente Tubbergen. Het werken voor twee gemeenten en de toenemende complexiteit en de omvang van de vraagstukken binnen het veiligheidsdomein vormen een uitdaging binnen de bestaande capaciteit.

Team Veiligheid heeft structureel financiële middelen beschikbaar voor het uitvoeren van het veiligheidsbeleid en voor de samenwerking met ketenpartners, zoals het RIEC Oost-Nederland en het Zorg- en Veiligheidshuis Twente. Ook voor de aanpak van ondermijning zijn structureel financiële middelen gereserveerd in de begroting van de gemeente Dinkelland.

Het is belangrijk om te blijven monitoren of we (nog) het goede doen. Het IVP vormt de basis voor het opstellen van de uitvoeringsplannen van veiligheid en Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving en te zijner tijd ook voor het opstellen van een nieuw IVP (lokaal en voor Noordoost Twente).

In het veiligheidsbeeld is aangetoond dat de overlast- en criminaliteitscijfers in gemeente Dinkelland laag zijn. Dit maakt dat een kleine stijging een vertekend beeld kan geven in de relatieve cijfers. Daarnaast kan (repressieve) inzet op een bepaald fenomeen zorgen voor een stijging in de registraties. Ook acties op het verhogen van de meldingsbereidheid hebben hier invloed op. Om het IVP toch te kunnen evalueren en de gemeenteraad hiervan op de hoogte te stellen worden de ondernomen activiteiten inzichtelijk gemaakt. Daarnaast wordt het veiligheidsbeeld aan het eind van de looptijd opnieuw opgehaald en vergeleken met het huidige veiligheidsbeeld. Door hierbij niet alleen te kijken naar de cijfers, maar ook naar de veiligheidsbeleving van de inwoners en ondernemers in de gemeente Dinkelland en de veiligheidsbeleving in de andere gemeenten in Noordoost Twente wordt een completer beeld gevormd.