Notitie Subsidieverlening Sociaal Domein Gemeente Nieuwkoop 2025

1.1. Inhoudelijke overwegingen

Het gemeentebestuur streeft naar een inclusieve samenleving waarin er binnen het totale aanbod van verenigingen en maatschappelijke organisaties plaats is voor iedereen. Niet alleen voor de gezonde zelfredzame burgers die overal op afstappen, maar ook voor diegenen die iets meer aanmoediging of ondersteuning nodig hebben om mee te kunnen doen.

De gemeente Nieuwkoop gaat uit van het gedachtegoed van positieve gezondheid in de contacten rond de maatschappelijke bijdrage van inwoners, professionele zorgverleners, verenigingen, stichtingen en organisaties.

Het beleid en de subsidietoekenning is op dit moment gebaseerd op de ASV 2017 en de subsidieregeling Sociaal Domein 2018. In deze stukken is aangegeven dat het beleid van de gemeente Nieuwkoop gericht is op:

• -

  Het bieden van kansen om gedurende de hele levensloop mee te doen naar eigen vermogen, interesse en talent;

• -

  Aan iedere inwoner van onze gemeente een passend aanbod bieden van activiteiten die plezier geven, zinvol zijn;

• -

  De mogelijkheid bieden om vaardigheden te ontwikkelen die leiden tot sociaal contact met dorpsgenoten.

1.2. De preventieagenda als basis

In februari 2023 hebben Zorgverzekeraars, rijksoverheid en gemeenten afspraken gemaakt over beleid en activiteiten, gericht op een gezonde leef- en woonomgeving. Dit akkoord, het Gezond en Aktief leven akkoord (GALA) is de basis voor beleid dat op regionaal en gemeentelijk niveau moet leiden tot een integrale aanpak van preventie, gezondheid en de sociale basis.

In de afgelopen jaren is in Nieuwkoop regelmatig nieuw beleid ontwikkeld op deelgebieden van het Sociaal Domein. Voorbeelden zijn onder andere een sportvisie, gezondheidsbeleid, een eenzaamheidsaanpak en een pakket aan maatregelen om de gevolgen van corona te bestrijden. Ook is er in Nieuwkoop een breed aanbod van vrijwilligers, (in)formele activiteiten en welzijnsvoorzieningen.

Om het beleid op de verschillende terreinen te bundelen is de Lokale Preventieagenda opgesteld. Daarin is het beleid, gericht op een gezonde samenleving en een sterke sociale basis, aangevuld met doelen die betrekking hebben op vroegtijdig ingrijpen en laagdrempelige oplossingen, samengebracht. De preventieagenda dient niet alleen als plan van aanpak voor GALA, maar is de komende jaren een belangrijk referentiepunt voor het verlenen van subsidies aan maatschappelijke instellingen.

In de preventieagenda zijn per beleidsdomein thema’s en doelen geformuleerd. De doelen van de preventieagenda worden de basis voor de subsidieverlening: activiteiten moeten passen in (ten minste één van) deze uitgangspunten om voor subsidie in aanmerking te komen (zie par. 2.2 en bijlage 2).

In de nieuwe subsidieregeling sociaal domein is dit verder uitgewerkt. Daar wordt aangegeven om welk type activiteiten het gaat en aan welke eisen de activiteiten moeten voldoen. Het gaat hier om het ombouwen en deels verschuiven van activiteiten en budgetten. Het gemeentebestuur wil activiteiten gerichter inzetten op de gemeentelijke doelen, maar daarnaast de bestaande verenigings-infrastructuur in stand houden en die activiteiten die aan de bestaande vraag voldoen, blijven ondersteunen.

Het gemeentebestuur geeft op dit moment subsidie aan drie verschillende typen activiteiten:

• -

  Activiteitensubsidies, voor eenmalige of meerjarige initiatieven van verenigingen / vrijwilligersorganisaties;

• -

  Budgetsubsidies voor activiteiten van veelal professionele instellingen die wettelijke taken ten uitvoer brengen;

• -

  Innovatiesubsidie, gericht op het stimuleren van vernieuwing en vormen van samenwerking tussen instanties binnen de gemeente Nieuwkoop.

In de subsidieregeling Sociaal Domein 2018 wordt beschreven aan welke voorwaarden voldaan moet worden om subsidie te ontvangen.

In de nieuwe subsidieregeling Sociaal Domein 2024 wordt voorgesteld om de bestaande subsidievormen te vervangen door:

• -

  Een basissubsidie (een ‘fijn dat u er bent’ bijdrage);

• -

  Een preventiesubsidie (voor nieuwe of extra activiteiten, waar de preventieagenda de basis voor vormt);

• -

  Budgetsubsidie (inhoudelijk ongewijzigd ten opzichte van de bestaande situatie).

Onderstaand worden de voorstellen nader toegelicht.

2.1. De Basissubsidie

De gemeente Nieuwkoop vindt dat in iedere woonkern van de gemeente een ‘basis sociale infrastructuur’ aanwezig moet zijn. Het gaat hier om het geheel van organisaties, diensten en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in sociale verbanden kunnen samenleven en meedoen in de samenleving. Organisaties die deel uitmaken van een sociale infrastructuur zijn bijvoorbeeld:

• -

  Dorpsraad

• -

  Cultuur en recreatie (muziek-, toneelvereniging)

• -

  Sport (voetbal of andersoortige bewegingsactiviteiten)

• -

  EHBO

• -

  Kindervakantiespelen

• -

  Ouderen activiteiten (ontmoeting / vrije tijd)

Waar deze voorzieningen aanwezig zijn - en aan nader te stellen voorwaarden voldoen - wil het college de instandhouding mogelijk maken met het toekennen van een jaarlijkse ‘basis-subsidie’; een ‘fijn dat u er bent‘ bijdrage. Het gaat om een tegemoetkoming in de kosten die voortvloeien uit de uitvoering van de kernactiviteit(en) ten behoeve van de eigen leden of doelgroep (dus de inzet voor de inwoners van de gemeente Nieuwkoop).

Met de basissubsidie wordt ook invulling gegeven aan de doelstelling om procedures en processen voor met name vrijwilligersorganisaties zo laagdrempelig en eenvoudig mogelijk te houden.

Verschillen tussen de basissubsidie en de activiteitensubsidie waar verenigingen nu gebruik van maken zijn:

• -

  de vorm van de aanvragen (zo eenvoudig mogelijk);

• -

  inhoudelijke voorwaarden voor de te ondersteunen activiteiten (zo min mogelijk overheidsbemoeienis);

• -

  de hoogte van de toe te kennen bedragen (op basis van criteria die voor alle organisaties met een soortgelijk aanbod gelijk zijn);

• -

  de verantwoording van de bestedingen (zo licht mogelijk en gebaseerd op vertrouwen).

De basissubsidie is uitsluitend bestemd voor een vrijwilligersorganisatie. Eisen en procedures rond de basissubsidie zijn opgenomen in de voorgestelde ‘subsidieregeling Sociaal Domein in gemeente Nieuwkoop 2025’.

In een beleidsregel ‘Nadere uitwerking Basis- en Preventiesubsidies gemeente Nieuwkoop 2025’ wordt vastgelegd welke bedragen bij de verschillende basissubsidies worden gehanteerd.

2.2. De preventiesubsidie

Een preventiesubsidie is een extra subsidie, in aanvulling op een basissubsidie, waar organisaties voor in aanmerking kunnen komen wanneer die naast hun kernactiviteit(en) extra activiteiten organiseren met maatschappelijke (meer)waarde. Deze activiteiten dienen niet primair gericht te zijn op eigen leden of exclusief op de kernactiviteit.

Bij de nieuwe preventiesubsidie ligt het accent met name op het preventieve en vernieuwende oogmerk van de activiteiten. Verenigingen hebben in de toekomst meer ruimte om hier invulling aan te geven, omdat voor de instandhouding van de reguliere of kernactiviteiten gebruik gemaakt kan worden van de basissubsidie. Bij de beoordeling van preventiesubsidie-aanvragen zal het preventieve aspect een belangrijker rol spelen dan tot nu toe het geval was.

Een preventiesubsidie wordt uitsluitend aan rechtspersonen toegekend en kan als meerjarige subsidie worden verleend.

De preventieagenda geeft 14 doelen waarop activiteiten gericht kunnen zijn. Om in aanmerking te komen voor een activiteiten subsidie moet een subsidieaanvraag gericht zijn op minimaal één van deze doelen:

• 1.

  Problemen bij jeugdigen worden vroegtijdig herkend en zo eenvoudig mogelijk aangepakt

• 2.

  Door de inzet van laagdrempelige oplossingen wordt de zelfredzaamheid van onze inwoners vergroot

• 3.

  Het verkleinen van kansenongelijkheid en het voorkomen van armoede en schuldenproblematiek

• 4.

  Gespecialiseerde hulp en informele organisaties (verenigingsleven) weten elkaar te vinden en werken samen

• 5.

  We voorkomen en verminderen waar mogelijk ernstige eenzaamheid onder inwoners

• 6.

  Iedereen voelt zich thuis in Nieuwkoop en kan zijn wie hij wil ongeacht beperking, afkomst of geaardheid

• 7.

  Inwoners zijn betrokken, kijken naar elkaar om en kunnen meedoen. Als gemeente ondersteunen we waar nodig

• 8.

  Er is in Nieuwkoop voldoende cultureel aanbod

• 9.

  Het stimuleren van een gezonde leefstijl bij kinderen en jongeren en het tegengaan van overgewicht

• 10.

  Het voorkomen, signaleren en terugdringen van middelengebruik

• 11.

  Inwoners van Nieuwkoop bewegen regelmatig

• 12.

  Een schone en gezonde leefomgeving en een aantrekkelijke buitenruimte die uitnodigt tot sporten, ontmoeten en bewegen.

• 13.

  Het versterken van de mentale weerbaarheid en -gezondheid

• 14.

  Inwoners worden vitaal ouder en maken actief onderdeel uit van de samenleving

Deze doelen zijn in de nieuwe regeling opgenomen (artikel 3.1 van de nieuwe subsidieregeling), maar veel van de bestaande voorwaarden voor het verkrijgen van een (activiteiten-) subsidie blijven ongewijzigd (artikel 8.2 ASV 2017).

2.3. De relatie tussen de basis- en de preventiesubsidie

In de voorgestelde subsidiesystematiek is er een duidelijk verschil tussen de basis- en de activiteitensubsidie. Voor de basissubsidie is de ‘bestendiging van het bestaande aanbod’ een belangrijk doel, terwijl de preventiesubsidie vooral gericht is op vernieuwing en de implementatie van de preventieagenda.

In voorkomende gevallen geven verenigingen met hun activiteiten al invulling aan de doelen uit de preventieagenda. Een voorbeeld hiervan is de scouting, een organisatie die met de kernactiviteiten ook nu al invulling geeft aan verschillende doelen uit de preventieagenda (bijvoorbeeld iedereen voelt zich thuis en kan meedoen ondanks beperking, afkomst, geaardheid, stimuleren van een gezonde leefstijl of problemen bij jeugdigen worden vroegtijdig herkend en eenvoudig aangepakt).

Het zou onlogisch zijn om de subsidie voor verenigingen te beperken tot een – mogelijk lagere – basissubsidie, wanneer die ook nu al, met de aangeboden activiteiten in aanmerking zouden komen voor een preventiesubsidie.

Voorgesteld wordt om, ter beoordeling aan het college, voor deze verenigingen een uitzondering te maken en waar nodig een hogere basissubsidie toe te kennen dan de, in de beleidsregel ‘nadere uitwerking’ opgenomen maximum bedragen.

2.4. De budgetsubsidie

De gemeente heeft met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de Jeugdwet en verschillende andere wetten de opdracht om beleid te voeren, gericht op verschillende aspecten van het sociaal domein. De uitvoering van deze taken wordt verzorgd door maatschappelijke organisaties, met behulp van gemeentelijke (budget) subsidies. Het gaat om de wettelijke taken: a. anti-discriminatievoorziening (Wet gemeentelijke anti-discriminatievoorzieningen);

• b.

  begeleiding statushouders (Wet Inburgering);

• c.

  cliëntondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning);

• d.

  dierenopvang (Wet op de dierenbescherming);

• e.

  jeugdcriminaliteitspreventie (Wetboek van strafrecht);

• f.

  jeugd- en jongerenwerk; (Jeugdwet)

• g.

  lichte ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning);

• h.

  lokale omroep (Mediawet);

• i.

  mantelzorgondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning);

• j.

  (preventieve) jeugdhulp (Wet Publieke Gezondheid en Jeugdwet);

• k.

  voor- en vroegschoolse educatie (VVE)(Wet OKE en Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen).

• l.

  bibliotheek (Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen)

Budgetsubsidies worden uitsluitend aan rechtspersonen toegekend en kunnen als meerjarige subsidie worden verleend.

In de nieuwe subsidieopzet blijft de budgetsubsidie ongewijzigd, met uitzondering van de bepaling dat

‘voor de uitvoering van een wettelijke taak een uitvoeringsovereenkomst gesloten wordt’ (artikel 2.3 lid d, subsidieregeling Sociaal Domein 2018).

Deze bepaling wordt geschrapt. In paragraaf 3.3 ‘zekerheid’ worden de overwegingen toegelicht om niet langer uitvoeringsovereenkomsten af te sluiten.

De hierboven genoemde wijzigingen moeten doorgevoerd worden in de gemeentelijke regelingen en procedures: het gaat om aanpassingen in de ASV, subsidieregeling en de (noodzaak om) beleidsregels op te stellen. In het geval van de ASV gaat het om een besluit van de gemeenteraad, de subsidieregeling en de beleidsregels kunnen door het college van B en W worden vastgesteld.

3.1. Te beëindigen of aan te passen subsidievormen

3.2. Financieel kader

3.3. Uitvoeringszekerheid: de overeenkomst

Artikel 3.4 lid c van de subsidieregeling geeft aan:

‘Ten uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening voor een activiteitensubsidie boven de € 5000 wordt een overeenkomst gesloten’.

Een uitvoeringsovereenkomst als bedoeld in artikel 4:36 lid 2 van de Algemene Wet Bestuursrecht, wordt ook wel een afdwingovereenkomst genoemd. De uitvoering van de gesubsidieerde activiteiten is alleen juridisch afdwingbaar wanneer er een uitvoeringsovereenkomst is gesloten. Die juridische afdwingbaarheid geldt niet wanneer er alleen een subsidieovereenkomst is. In dat geval krijgt de subsidieontvanger alleen een voorlopige aanspraak op financiële middelen. Wanneer een subsidieontvanger de activiteiten niet of niet volledig uitvoert, kan de subsidiegever / de gemeente alleen de subsidie intrekken of lager vaststellen. De prestatie zelf kan niet bij de rechter worden afgedwongen.

Als een gemeente een verplichting heeft om bepaalde taken uit te voeren, bijvoorbeeld op grond van medebewind als gevolg van decentralisatie zoals in de Jeugdwet of de WMO, dan geeft een uitvoeringsovereenkomst, door de juridische afdwingbaarheid, meer zekerheid dat de betreffende activiteiten ook daadwerkelijk verricht worden. Dit kan van toepassing zijn bij budgetsubsidies. Belangrijk nadeel is echter dat met deze afdwingovereenkomst de subsidieovereenkomst het karakter kan krijgen van een ‘overheidsopdracht’, met een mogelijke aanbestedingsplicht.

Om die reden wordt zowel voor budgetsubsidies als voor preventiesubsidies voorgesteld de verplichting om naast een subsidietoekenning ook een overeenkomst te sluiten, te laten vervallen. Het gaat om de artikelen 2.3 lid d en l 3.4 lid c van de subsidieregeling Sociaal Domein 2018.

3.4. Aanvraag en beoordelingsformulier

Een subsidieaanvraag bij de gemeente Nieuwkoop moet schriftelijk ingediend worden (bij voorkeur met een e-formulier). Artikel 5 lid 2, a t/m d, van de ASV geeft aan welke informatie de aanvrager moet overleggen, zoals een beschrijving van de activiteiten waarvoor subsidie wordt aangevraagd, het doel en de resultaten van die activiteiten, een begroting en een dekkingsplan voor de kosten.

Voorgesteld wordt om in het geval van de basissubsidie deze informatie uitvraag alleen te doen wanneer het om wijzigingen van bestaande – of om nieuwe aanvragen gaat. De bedoeling van de basissubsidie is om een vereniging in staat te stellen de reguliere activiteiten uit te voeren.

Verondersteld wordt dat die activiteiten van jaar op jaar sterke overeenkomst vertonen. Het jaarlijks opnieuw verstrekken van oude informatie heeft weinig meerwaarde en zal in de nieuwe situatie dus achterwege kunnen blijven. Het onder voorwaarden meerjarig toekennen van een basissubsidie is een optie.

Bij de beoordeling van subsidieaanvragen wordt - door de ambtelijke beoordelaar(s) - gebruik gemaakt van een beoordelingsformulier. Ook hier geldt dat jaarlijks oude informatie opnieuw invullen weinig toevoegt. Het beoordelingsformulier blijft wel gehandhaafd als controlemogelijkheid en om objectiviteit bij de toekenning te waarborgen. Het formulier zal dus aan die eisen moeten voldoen.

3.5. Indieningstermijnen

In de ASV 2017 (artikel 6, 13, 14 en 15) en in de subsidieregeling 2018 (artikel 1.7) worden tijdstippen genoemd waarop subsidieaanvragen en verantwoordingen moeten worden ingediend. Om consequenties te kunnen verbinden aan het niet – of niet binnen de termijnen indienen van stukken, wordt voorgesteld hiervoor regels op te stellen en die op te nemen in de beleidsregel ‘nadere uitwerking’.