Beleidsregel Proef Samenwonen gemeente Almere

Ondertekening

Algemene toelichting

De Algemene bijstandswet bood tot 1996 al de mogelijkheid van een zogenaamde kennismakingsperiode. Dat betekende dat als een uitkeringsgerechtigde met een nieuwe partner ging samenwonen, de bijstandsuitkering gedurende 3 maanden ongewijzigd kon worden voortgezet. Aansluitend kon dit nog met 3 maanden worden verlengd.

Vanaf 1996 is in de navolgende wetten (WWB en Participatiewet) de mogelijkheid van een kennismakingsperiode niet meer expliciet genoemd. Artikel 18 lid 1 van de Participatiewet geeft gemeenten wel de bevoegdheid om de bijstand af te stemmen op de omstandigheden van de belanghebbende. In de praktijk blijkt de stap om te gaan samenwonen nog steeds een flinke drempel op te leveren voor uitkeringsgerechtigden. Met name omdat binnen de huidige uitvoering dit direct vergaande consequenties heeft en er direct een financiële afhankelijkheid ontstaat en (met name door het opzeggen van de woonruimte) er ook niet eenvoudig en snel een weg terug is. Ook achten we de kans reëel dat hierdoor deze stap wordt uitgesteld of uiteindelijk niet wordt genomen.

Door het opnieuw invoeren van de kennismakingsperiode denken we deze stap voor uitkeringsgerechtigden eenvoudiger te maken. Ook verwachten we hierdoor minder vaak te belanden in het grijze gebied rondom fraude en oneigenlijk gebruik.

De IOAW en IOAZ bieden formeel niet de mogelijk om de uitkering af te stemmen op de omstandigheden van de belanghebbenden. Maar de situatie van inwoners met een IOAW- of IOAZ-uitkering, is op dit vlak feitelijk gelijk aan de situatie van degenen met een uitkering op grond van de Participatiewet. Daarom gaan we de kennismakingsperiode voor IOAW- en IOAZ-gerechtigden op dezelfde wijze uitvoeren.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1. Begripsomschrijvingen

Behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 2. Gezamenlijke huishouding

In de omschrijving van het begrip “gezamenlijke huishouding” is in de wet het begrip “duurzaam”, in de zin van langer durend, niet opgenomen. Dit betekent dat bij een kortdurend verblijf in de woning van een ander er al direct sprake is van een gezamenlijke huishouding. Dit uitgangspunt leidt ertoe dat wanneer een bijstandsgerechtigde gaat samenwonen (in juridische termen betekent dit met elkaar het hoofdverblijf delen op hetzelfde adres en daar zorgdragen voor elkaar) er direct een zeer sterke afhankelijkheid ontstaat. Dit kan voor uitkeringsgerechtigden een belemmering zijn om te gaan samenwonen.

Daarmee is de keuzevrijheid die de uitkeringsgerechtigde heeft bij belangrijke levensgebeurtenissen zoals deze, kleiner dan de keuzevrijheid van mensen die geen uitkering ontvangen. Met de kennismakingsperiode willen wij de directe financiële afhankelijkheid wegnemen en de keuzevrijheid van personen die een uitkering ontvangen, vergroten. Dit doen wij concreet door in de gevallen dat de uitkeringsgerechtigde de wens heeft om te gaan samenwonen en hiervoor een aanvraag indient, te stellen dat er bij een verblijf van maximaal 6 maanden, er nog geen sprake is van het hebben van het hoofdverblijf in de woning van de ander. Het is daarbij wel essentieel dat degene die tijdens de kennismakingsperiode bij de ander verblijft de eigen woonruimte aanhoudt.

Artikel 3. Kennismakingsperiode

Een kennismakingsperiode moet vooraf worden aangevraagd en gaat niet eerder in dan nadat het verzoek schriftelijk is gehonoreerd. Bij de toekenning wordt een aanvangsdatum genoemd en ook de termijn.

Als uit een onderzoek van de gemeente Almere blijkt dat al sprake is van een gezamenlijke huishouding, en deze niet bij De gemeente Almere is aangevraagd, kan een verzoek om met terugwerkende kracht hiertoe te worden toegelaten, dus niet worden gehonoreerd.

Tijdens de kennismakingsperiode heeft de uitkeringsgerechtigde recht op de uitkering die hij of zij ontving op het moment direct voorafgaand aan de kennismakingsperiode. Dit is ongeacht de uitkeringssituatie waarin hij/zij in de nieuwe woonsituatie terecht komt. De uitkering wijzigt wel als er sprake is van andere omstandigheden dan het samenwonen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een kind dat (weer) thuis komt wonen en waardoor een kostendelerssituatie ontstaat.

Als wij van een belanghebbende, bijvoorbeeld als gevolg van verzwegen inkomsten, ten onrechte verstrekte bijstand terugvorderen, dan geldt de hoofdelijke aansprakelijkheid als bedoeld in artikel 59 lid 2 Participatiewet niet voor de andere belanghebbende. Een uitzondering hierop geldt voor terugvorderingen die het gevolg zijn van het verzwijgen van (gewijzigde) omstandigheden op grond waarvan wij het besluit hadden moeten nemen dat er geen recht (meer) was op de kennismakingsperiode. De hoofdelijke aansprakelijkheid geldt dan ook voor de andere partner.

Artikel 4.Voorwaarden kennismakingsperiode

Bij het opstellen van deze beleidsregel is aansluiting gezocht bij de voorwaarden zoals die in het verleden golden bij de Algemene Bijstandswet (ABW).

a en b.

De kennismakingsperiode is bedoeld voor personen die willen ervaren hoe het is om dag in dag uit samen te verblijven in dezelfde woning. Personen voor wie dit niet nieuw is (omdat ze eerder met elkaar hebben samengewoond of op een andere manier een woning hebben gedeeld) worden uitgesloten van een kennismakingsperiode.

c.

Ook voor personen die al zo zeker zijn van een toekomst samen dat al een huwelijksdatum is gepland en/of andere voorbereidingen voor een huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn getroffen, vinden wij een kennismakingsperiode niet noodzakelijk.

d.

Ook het opzeggen van de eigen huurwoning of woonruimte is een indicatie dat onzekerheid over een toekomstige gezamenlijke huishouding ontbreekt en reden om belanghebbenden uit te sluiten van deze regeling. Het wijzigen van de inschrijving BRP tijdens de kennismakingsperiode is ongewenst omdat dit het verplaatsen van de woonstede aangeeft en problemen kan opleveren met de uitkering in de gemeente Almere.

e.

Instemming van de verhuurder bij een huurwoning, is van belang om geen additionele problemen te krijgen door de toepassing van de kennismakingsperiode. Dit om terugkeer naar de oude woning mogelijk te houden.

f.

Bij een kennismakingsperiode wordt de uitkering ongewijzigd voortgezet zodat de ene partner, die bij de andere partner in gaat wonen, de eigen woning kan aanhouden.

Bij personen die als samenwonenden bloedverwant in de eerste of tweede graad zijn, doet zich de noodzaak van het aanhouden van een eigen woonruimte niet voor.

g.

Gedurende de kennismakingsperiode moet terugkeer naar het adres van inschrijving in het BRP mogelijk zijn. Zo niet dan is er geen sprake van een situatie waarbij er nog sprake is van onzekerheid over de toekomstige gezamenlijke huishouding en dient de kennismakingsperiode, vanaf de datum dat de terugkeer niet meer mogelijk is, te worden ingetrokken. Dit is o.a. van toepassing indien de woning tijdelijk wordt onderverhuurd en dit de terugkeer belemmert. Mocht onderhuur geen belemmering zijn, dan zijn de inkomsten uit onderverhuur een middel voor de bijstandsverlening.

Artikel 5. Geen vaste woon -en verblijfplaats

Voor personen die niet beschikken over een vaste woon -en verblijfplaats kan het samen verblijven in een woning en het samen een toekomst opbouwen lastig zijn als er sprake is van in de persoon of gezin gelegen factoren van psycho-sociale aard. Een kennismakingsperiode is dan noodzakelijk.

Artikel 6. Uitsluitingsgronden

Met de uitsluitingsgronden geven we invulling aan het onweerlegbaar rechtsvermoeden ten aanzien van het voeren van een gezamenlijke huishouding zoals dat is beschreven in artikel 3 lid 4 van de Participatiewet, IOAW en IOAZ. Door uitsluiting van de personen die in de periode van 5 jaar voorafgaand aan de aanvraag van de kennismakingsperiode al gebruik hebben gemaakt van de kennismakingsperiode, willen wij oneigenlijk gebruik van de kennismakingsperiode voorkomen.

Indien ten tijde van de aanvraag van de kennismakingsperiode al concrete aanwijzingen aanwezig zijn van een onweerlegbaar rechtsvermoeden als bedoeld in artikel 3 lid 4 van de Participatiewet, IOAW en IOAZ, zal de aanvraag niet worden toegekend.

Aanvrager die inwonend is bij een persoon in de eerstegraads bloed -of aanverwantschap (de thuiswonende) heeft geen recht op een kennismakingsperiode. Er kan door de aanvrager worden teruggekeerd naar de oude situatie. De keuze voor bloed -of aanverwantschap ligt in de diverse vormen van gezinssamenstellingen.

Artikel 7. Verplichtingen

Behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 8. Detentie, buitenland of verblijf instelling

Door omstandigheden kan er een tijdelijke onderbreking ontstaan van de samenwoning. Als er sprake is dat een van de partners gedetineerd raakt, in het buitenland verblijft of wordt opgenomen in een instelling, blijft de mogelijkheid bestaan om van het resterende deel van de toegekende kennismakingsperiode gebruik te maken door dit alsnog aan te vragen. Dit dient dan wel binnen een jaar na beëindiging van de gedeeltelijke kennismakingsperiode te gebeuren. Na een jaar wordt aangenomen dat de samenwoning verbroken is. Na dit jaar kan men zich niet meer beroepen op het restant van de laatst toegekende kennismakingsperiode en zal een eventuele nieuwe aanvraag, met dezelfde partners, niet worden gehonoreerd op grond van artikel 3 lid 1 van deze beleidsregels.

Artikel 9. Evenredigheid

Wij willen voorkomen dat er onnodige nadelige gevolgen ontstaan voor de aanvrager als deze op grond van deze regeling niet in aanmerking kan voor de kennismakingsperiode. Dit betekent niet, het in het algemeen tegengaan van nadelige gevolgen van besluitvorming op grond van deze beleidsregel.

Artikel 10

9. Inwerkingtreding en citeertitel

Behoeft geen nadere toelichting.