Uitvoeringsprogramma VTH Vergunningen, toezicht en handhaving 2025

1.1. Aanleiding en achtergrond

Voor u ligt het Uitvoeringsprogramma VTH (vergunningen, toezicht en handhaving) 2025 van de gemeente Winterswijk. Het uitvoeringsprogramma geeft inzicht in de werkwijze en de prioritering van de VTH taken waarvoor de gemeente het bevoegd gezag is. Daarvoor is aangegeven welke doelen zijn gesteld en welke activiteiten zullen worden uitgevoerd om de doelen te behalen.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving dragen bij aan een veilig en leefbaar Winterswijk. Deze bijdrage is het grootst als de inzet zich richt op de zaken die voor veiligheid en leefbaarheid de grootste impact hebben. Bij alle keuzes die wij maken wat betreft toezicht en handhaving is dat ons kompas om de beschikbare capaciteit zo effectief mogelijk in te zetten. Hierbij is rekening gehouden met vastgesteld (lokaal) beleid, zoals het Wabobeleidsplan en de bestuurlijke ambities zoals beschreven in het coalitieakkoord 2022-2026 'Samen aan de slag'. In het Wabobeleidsplan zijn al enkele keuzes gemaakt welke onderwerpen meer of minder aandacht krijgen bij vergunningverlening, toezicht en handhaving van de regels voor de (leef)omgeving. Aan de hand van dit uitvoeringsprogramma geven we verdere invulling aan hoe de gestelde doelen adequaat kunnen worden behaald.

Met dit uitvoeringsprogramma wordt voldaan aan de wettelijke verplichtingen die opgenomen zijn in het Omgevingsbesluit (Ob) en de Omgevingsregeling (Or). Het uitvoeringsprogramma wordt na vaststelling ter informatie toegestuurd aan de gemeenteraad en aan de provincie Gelderland.

1.2. Afbakening

Dit uitvoeringsprogramma VTH heeft betrekking op de vergunningen, toezicht en de handhaving op het gebied van:

• –

  het omgevingsrecht (o.a. de Omgevingswet (Ow), de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl);

• –

  de Algemene Plaatselijke Verordening (APV);

• –

  de bijzondere wetten (o.a. de Alcoholwet, Wet op de kansspelen, Winkeltijdenwet, Opiumwet, Wet tijdelijk huisverbod);

• –

  de Basisregistratie Personen (BRP);

• –

  de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG);

• –

  de Wet goed verhuurderschap;

• –

  de Wet betaalbare huur;

• –

  de Afvalstoffenverordening.

Deze taken worden binnen de gemeente Winterswijk uitgevoerd door de teams Veiligheid & Leefbaarheid en Vergunningen & Toezicht. Taken die zijn overgedragen aan de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) zijn in dit programma niet meegenomen. Zij dragen zelf zorg voor het uitvoerings- en handhavingsbeleid en de verslaglegging over de taken die aan hen zijn overgedragen.

1.3. Samenwerking

De teams Veiligheid & Leefbaarheid en Vergunningen & Toezicht werken samen met de politie, de ODA, de VNOG en het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost Nederland (RIEC ON). Die samenwerking wordt in 2025 voortgezet om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan en de beschikbare expertise optimaal te benutten. Opvallende casussen worden in brede samenwerking opgepakt. Samenwerking door informatie te delen, zorgt voor een completer beeld en leidt daarmee tot een betere aanpak van criminaliteit.

Ook zetten we de nauwe samenwerking tussen de boa’s en de politie voort. Als leidraad voor die samenwerking geldt het handhavingsarrangement dat in 2024 door de politie basisteam Achterhoek-Oost, het OM en de gemeente is vastgesteld. In Winterswijk zijn naast de gemeentelijke boa’s diverse groene boa’s actief. Het gaat om boa’s werkzaam bij de Omgevingsdienst Achterhoek en instanties als het Waterschap, Natuurmonumenten, Geldersch Landschap, Hengelsportfederatie Midden Nederland en Leisurelands. Om de samenwerking tussen de boa’s van de verschillende instanties te verbeteren en ondermijning in het buitengebied tegen te gaan, nemen we deel aan de ‘Groene handhaving door Samen Sterk in Gelderland (SSiG)’ die vanuit de provincie Gelderland wordt georganiseerd. In het kader van die samenwerking wordt onder andere 1 à 2 keer per jaar een gezamenlijke controle in het buitengebied, de zogeheten ‘Groene nacht’, georganiseerd.

Winterswijk neemt deel aan Pilot Interventieteam Achterhoek-Oost in 2025, het team geeft wekelijks opvolging aan de signalen van de lokale ondermijningstafels. Doel hiervan is het meer opdoen aan kennis en ervaring, meer zicht op ondermijning, meer en betere controles en het verkrijgen van meer en betere signalen.

Winterswijk neemt ook deel aan Datalab GO. Dat staat voor Datalab Gelderland Oost. Het is een samenwerking van de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Lochem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. Datalab GO wil samen goede dataproducten ontwikkelen en van elkaar leren op het gebied van data gedreven werken. Thema’s waar momenteel aan wordt gewerkt, zijn o.a. Ondermijning, criminaliteit en overlast, een klimaatbestendige groene leefomgeving en Sociaal-economische ontwikkelingen. De inzichten die daarbij worden opgedaan kunnen worden ingezet bij de sturing en prioritering van VTH beleid.

2.1. Wettelijke ontwikkelingen

In deze paragraaf staan de voor ons belangrijkste wettelijke ontwikkelingen en wat die voor ons betekenen.

1. Omgevingswet

De Omgevingswet brengt regelgeving over ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water samen in 1 wettelijk stelsel. De wet vormt daarmee de basis voor een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving. De doelen van de Omgevingswet zijn

• •

  Het vergroten van de inzichtelijkheid, de voorspelbaarheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht;

• •

  Het bewerkstelligen van een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving in beleid, besluitvorming en regelgeving;

• •

  Het vergroten van de bestuurlijke afwegingruimte door een actieve en flexibele aanpak mogelijk te maken voor het bereiken van de doelen van de fysieke leefomgeving (ruimte voor lokaal maatwerk);

• •

  Het versnellen en verbeteren van besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving.

Door deze grote stelselwijziging is het voor zowel overheden als initiatiefnemers nog wennen om daarmee te werken. Zo is onder andere het Omgevingsloket voor een vergunningscheck en aanvragen veranderd. Ook moet er in de komende jaren één dekkende omgevingsvisie en omgevingsplan voor Winterswijk worden vastgesteld.

2. Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

Op 1 januari 2024 is de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. De Wkb verplaatst de toetsing aan de bouwtechnische eisen van een bouwwerk van de gemeente naar een onafhankelijke partij, de zogenoemde kwaliteitsborger. Dit geldt niet direct voor alle bouwwerken, maar gaat in fases.

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen heeft als doel de bouwkwaliteit te verbeteren. De toets vooraf op de bouwplannen wordt vervangen door de toets in de praktijk. Dit gebeurt op de bouwplaats zelf, tijdens het bouwproces. Deze toets in de praktijk wordt (in eerste instantie voor bouwwerken in gevolgklasse 1) door onafhankelijke kwaliteitsborgers uitgevoerd. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van de bouwer vergroot voor bouwfouten. De Wkb is op 1 januari 2024 ingegaan voor nieuwe bouwwerken in gevolgklasse 1. Dat is de laagste risicoklasse waar bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden onder vallen. Voor verbouwactiviteiten geldt de Wkb vooralsnog niet.

Uiterlijk in 2027, 3 jaar na inwerkingtreding van de Wkb, zal landelijk een evaluatie plaatsvinden. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie volgen daarna (al dan niet gelijktijdig) de bouwwerken in hogere risicoklassen. Dit zijn bijvoorbeeld bibliotheken en onderwijsgebouwen (gevolgklasse 2) en voetbalstadions en ziekenhuizen (gevolgklasse 3). Hierdoor kunnen bouwbedrijven en gemeenten stap voor stap ervaring opdoen met het nieuwe toezicht in de bouw.

3. Wet goed verhuurderschap en de Wet betaalbare huur

Vanaf 1 juli 2023 geeft de Wet goed verhuurderschap gemeenten meer mogelijkheden om ongewenst verhuurgedrag, zoals woondiscriminatie, intimidatie, onredelijke servicekosten en een te hoge borg tegen te gaan. De wet heeft betrekking op zowel verhuurders als verhuurbemiddelaars en gaat in op:

• •

  Het voorkomen en tegengaan van discriminatie en intimidatie;

• •

  Het voorkomen van een te hoge waarborgsom en onredelijke servicekosten;

• •

  De plicht om de huurovereenkomst op schrift te stellen;

• •

  De plicht om de huurder een aantal zaken te informeren, bijvoorbeeld over de eigen rechten en plichten;

• •

  Een verbod op het vragen van dubbele bemiddelingskosten.

Vanaf 1 januari 2024 is de Wet betaalbare huur in werking getreden. Het doel van de Wet betaalbare huur is om te zorgen voor meer betaalbare huurwoningen en kamers. Of beter gezegd: meer woningen en kamers met een huurprijs die past bij de kwaliteit. Die kwaliteit wordt bepaald met het woningwaarderingsstelsel (WWS). De wet geldt voor alle nieuwe huurcontracten die zijn getekend op of na 1 juli 2024 en van woningen tot en met 186 punten. Huurders kunnen naar de Huurcommissie stappen en proberen een lagere huur af te dwingen. Nieuw is dat verhuurders per 1 januari 2025 ook een boete van de gemeente kunnen krijgen als ze zich niet aan de regels houden.

2.2. Maatschappelijke ontwikkelingen

1. Samenwerking bij taken zorg en veiligheid

Voor een adequate aanpak van casuïstiek op het vlak van zorg en veiligheid is het noodzakelijk om met alle betrokken instanties samen op te trekken. Zo worden er vanuit de gemeente regelmatig in samenwerking met de politie en zorgverleners bestuurlijke maatregelen opgelegd om onveilige situaties te voorkomen of te beëindigen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een huisverbod, gebiedsverbod of een gedragsaanwijzing.

2. Participatieve samenleving

Inwoners zijn mondiger. De samenleving vraagt meer van inwoners en dit pakken ze op verschillende manieren op. Door bijv. protest aan te tekenen tegen een plan, mee te denken en doen bij een plan of vragen al dan niet via media en journalisten inzage in een plan. Inwoners vragen tegelijkertijd een dienstverlenende en ‘servicegerichte’ eigen gemeente. We werken volgens onze organisatievisie Gemeente Winterswijk 2024 ‘dienstverlenend en professioneel met resultaat’ en het door de raad vastgestelde ‘Participatiekader Samenwerken in Winterswijk’. In gesprekken met initiatiefnemers wijzen we hen op het kader en wat dit voor hen betekent.

3. Complexere vraagstukken fysiek domein vragen om goede samenwerking

Maatschappelijke opgaven op gebied van woningbouwopgave, duurzaamheid, netcongestie en forse stikstofdoelstellingen zijn steeds meer decentraal belegd. En moeten steeds meer integraal worden aangevlogen. Een goede samenwerking met de omgevingsdiensten zoals de Omgevingsdienst Achterhoek (milieu), de VNOG (veiligheidsregio), GGD/GHOR, Provincie en Waterschap is daarom enorm belangrijk.

3.1. Beschikbare capaciteit

Hieronder vindt u een overzicht van de beschikbare formatie binnen team Vergunningen & Toezicht. Voor de berekening van de beschikbare capaciteit is uitgegaan van 1648 uren per fte.

3.2. Beleid

Voor Vergunningen & Toezicht is het beleid uitgewerkt in de volgende documenten:

• 1.

  Wabobeleidsplan gemeente Winterswijk d.d. 28 januari 2013

• 2.

  Landelijke handhavingsstrategie versie 1.7 (vervangt sanctiestrategie Wabobeleidsplan)

• 3.

  Omgevingsvisie en structuurvisies

• 4.

  Welstandsbeleid

• 5.

  Beleidsregels omgevingsvergunning bewoning recreatiewoning

• 6.

  Beleidsnota 'Aanpak van permanente bewoning recreatiewoningen'

• 7.

  Preventie- en Handhavingsplan alcohol 2023

• 8.

  Horecaconvenant

• 9.

  Evenementenbeleid

• 10.

  Coffeeshopbeleid

• 11.

  Participatiekader Samenwerken in Winterswijk

Daarnaast zijn er nog diverse thema specifieke beleidsstukken die een rol spelen bij de beoordeling van aanvragen, zoals op gebied van wonen, zorg, verkeer, landschap en erfgoed.

3.3. Doelstellingen / activiteiten / prioritering

Methodiek

Het VTH-beleid uit het Wabobeleidsplan wordt in het uitvoeringsprogramma uitgewerkt in doelstellingen en concrete activiteiten. Er is voor gekozen om in plaats van inputdoelstellingen, te werken met prestatiedoelstellingen. Inputdoelstellingen gaan bijvoorbeeld over het aantal uren dat moet worden besteed aan een bepaalde categorie aanvragen of meldingen. Het aantal uren dat ergens aan wordt besteed is vaak geen goede indicator voor het bepalen of het hogere doel (bijv. de veiligheid of leefbaarheid) wordt behaald. Bij de prestatiedoelstellingen zijn indicatoren opgenomen die waar mogelijk meetbaar zijn. Ook is hierdoor extra aandacht voor het werken conform de servicenormen van de gemeente Winterswijk.

Prioritering en uitvoeringsstrategie

Door te prioriteren, relateren we de inspanning van onze taken aan het risico voor de kwaliteit en de veiligheid. Prioriteren helpt om bewust keuzes te maken: de meeste energie gaat naar de hoogste risico’s, we objectiveren persoonlijke voorkeuren en inzichten, en we bereiken uniformiteit onder de medewerkers. In het Wabobeleidsplan is uitgewerkt op welk werkniveau en met welke diepgang aanvragen en meldingen worden getoetst (toets strategie). Dit is ingeschaald op basis van een risicoanalyse per activiteit met behulp van de risicomatrix als weergegeven in bijlage 1. Op dezelfde wijze is per activiteit ook een toezichtstrategie opgesteld. Handhaving van overtredingen vindt in beginsel plaats conform de vastgestelde Landelijke handhavingsstrategie. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van data gestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij.

4.1. Beschikbare capaciteit

Hieronder vindt u een overzicht van de beschikbare formatie binnen team Veiligheid & Leefbaarheid. Voor de berekening van de beschikbare capaciteit is uitgegaan van 1648 uren per fte.

Toelichting op beschikbare formatie

Voor 2024 was er een deelfunctie gerealiseerd zijnde een boa-coördinator 0,5 fte en een ambtenaar openbare orde en veiligheid 0,5 fte. Deze deel-functie was al tijdelijk ingevuld en is structureel noodzakelijk gebleken, al snel bleek dat het combineren van beide functies vastliep. Het separaat invullen van de functies was wenselijk, zodoende is er voor gekozen om 1,6 fte toezichthouder APV en bijzondere wetten (met boa bevoegdheden) te versmelten met de functie boa-coördinator 1 fte en daarnaast een ambtenaar openbare orde en veiligheid 1 fte te realiseren. Eind 2024 is vorenstaande gerealiseerd waarmee de verwachting is dat voor 2025 een meer passende capaciteit beschikbaar is, ook komend jaar zal worden gekeken naar werkzaamheden welke vanuit andere afdelingen bij de boa’s zijn belegd (denk aan BRP/ondermijning/beheer), het is te verwachten dat hier nog aanpassingen in worden doorgevoerd.

4.2. Beleid

Voor Veiligheid & Leefbaarheid is het beleid uitgewerkt in de volgende documenten:

• 1.

  Wabobeleidsplan gemeente Winterswijk d.d. 28 januari 2013

• 2.

  Landelijke handhavingsstrategie versie 1.7 (vervangt sanctiestrategie Wabobeleidsplan)

• 3.

  Integraal Veiligheidsplan

• 4.

  Uitvoeringsplan behorend bij het Integraal Veiligheidsplan

• 5.

  Coffeeshopbeleid Winterswijk 2016

• 6.

  Beleidsregels artikel 13b Opiumwet Gemeente Winterswijk 2021

• 7.

  Beleidsregels Wet aanpak woonoverlast gemeente Winterswijk 2018

• 8.

  Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2023

• 9.

  Horecaconvenant

• 10.

  Beleidsregels uitvoering en handhaving (brom)fietsparkeren gemeente Winterswijk 2021

4.3. Doelstellingen / activiteiten / prioritering

Methodiek

Het VTH-beleid uit het Wabobeleidsplan wordt in het uitvoeringsprogramma uitgewerkt in doelstellingen en concrete activiteiten. Er is voor gekozen om in plaats van inputdoelstellingen, te werken met prestatiedoelstellingen. Inputdoelstellingen gaan bijvoorbeeld over het aantal uren dat moet worden besteed aan een bepaalde categorie aanvragen of meldingen. Het aantal uren dat ergens aan wordt besteed is vaak geen goede indicator voor het bepalen of het hogere doel (bijv. de veiligheid of leefbaarheid) wordt behaald. Bij de prestatiedoelstellingen zijn indicatoren opgenomen die waar mogelijk meetbaar zijn. Ook is hierdoor extra aandacht voor het werken conform de servicenormen van de gemeente Winterswijk.

Prioritering en uitvoeringsstrategie

Door te prioriteren, relateren we de inspanning van onze taken aan het risico voor de kwaliteit en de veiligheid. Prioriteren helpt om bewust keuzes te maken: de meeste energie gaat naar de hoogste risico’s, we objectiveren persoonlijke voorkeuren en inzichten, en we bereiken uniformiteit onder de medewerkers.

Het Wabobeleidsplan bevat geen risicoanalyse en prioritering van de APV en bijzondere wetten. Deze is daarom uitgewerkt in bijlage 3 van dit uitvoeringsprogramma. Handhaving van overtredingen vindt in beginsel plaats conform de vastgestelde Landelijke handhavingsstrategie. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van data gestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van data gestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij.

Meldingen en handhavingsverzoeken met een spoedeisend karakter en bedreigende situaties hebben altijd prioriteit. Deze zaken worden altijd opgepakt.

Onder een spoedeisende situatie wordt verstaan:

• –

  een situatie die leidt tot onomkeerbare schade of zeer hoge herstelkosten aan bouwwerk of omgeving.

Onder een bedreigende situatie wordt verstaan:

• –

  een situatie die leidt tot directe schade voor de mens;

• –

  een situatie die leidt tot directe onomkeerbare schade voor het milieu, landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteit;

• –

  een situatie die leid tot directe, onomkeerbare schade, voor de bewegingsruimte van de mens (wonen, bedrijfsvoering, voorziening in eerste levensbehoeften);

• –

  constructieve en brandonveilige situaties die alleen met veel moeite achteraf zijn te corrigeren.