Peilbesluit Oranje- en Steendijkpolder peilgebied 6 polderwaterberging Lange Kruisweg

Geldend van 08-01-2025 t/m heden

Intitulé

Peilbesluit Oranje- en Steendijkpolder peilgebied 6 polderwaterberging Lange Kruisweg

De verenigde vergadering van Delfland,

op voordracht van dijkgraaf en hoogheemraden van dinsdag 8 oktober 2024, dossiernummer 3208;

gelezen het positieve advies van de commissie Waterkwantiteit en Waterkwaliteit.

Overwegende dat

  • a)

    de vigerende peilbesluiten:

    • -

      Peilbesluit Aalkeet Buitenpolder;

    • -

      Peilbesluit Babberspolder en polder Vlaardingen-Oost;

    • -

      Peilbesluit Delflands Boezem;

    • -

      Peilbesluit Dijkpolder (Poeldijk);

    • -

      Peilbesluit Holierhoekse en Zouteveense polder;

    • -

      Peilbesluit Harnaschpolder en Hooipolder;

    • -

      Peilbesluit Abtswoude;

    • -

      Peilbesluit Kralingerpolder;

    • -

      Peilbesluit Kralingerpolder;

    • -

      Peilbesluit Oranjepolder en Steendijkpolder;

    • -

      Peilbesluit Oude Lierpolder;

    • -

      Peilbesluit Oude Polder van Pijnacker;

    • -

      Peilbesluit Polder van Nootdorp;

    • -

      Peilbesluit Poldervaartpolder;

    • -

      Peilbesluit Schieveen;

    • -

      Peilbesluit Wippolder;

    • -

      Peilbesluit Woudse polder

  • Niet meer actueel zijn en daarom moeten worden herzien;

  • b)

    de ontwerp-peilbesluiten gedurende zes weken van 12 juli 2024 tot en met 23 augustus 2024 voor eenieder ter visie heeft gelegen op het kantoor van het Hoogheemraadschap van Delfland en via elektronische bekendmaking op internet;

  • c)

    tegen de ontwerp-peilbesluiten binnen de gestelde termijn geen zienswijzen zijn ingebracht.

Gelet op:

de bepalingen in de Omgevingswet, de Waterschapswet, de Waterwet en de Omgevingsverordening Zuid-Holland.

Besluit:

  • 1)

    Vast te stellen het peil van de waterstand, het daarbij behorende schouwpeil en peilenkaarten van onderstaande peilbesluiten:

    Peilgebied

    Voorgesteld peil

    (m t.o.v. NAP)

    Schouwpeil

    (m t.o.v. NAP)

    Code peilenkaart

    Type

    peilbesluit

    Aalkeet Buitenpolder

    peilgebied 4

    Natuurgebied

    (DMS-nummer 2325244)

    Broedpeil

    februari t/m 14

    juni: -2,75

    15 juni t/m

    januari: -2,95

    -2,95

    PBS2024ABU 4

    (DMS-nummer

    2325243)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Babberspolder en

    Vlaardingen-oost

    peilgebied 1

    Park ’t Nieuwelant

    (DMS-nummer 2325249)

    -2,35

    -2,35

    PBS2024BAP 1

    (DMS-nummer

    2325250)

    Ambtshalve

    correctie

    Delflands Boezem

    peilgebied 1

    t.h.v. Dijkweg

    (DMS-nummer 2325251)

    -0,43

    -0,43

    PBS2024BZM

    1DW

    (DMS-nummer

    2325252)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Delflands Boezem

    peilgebied 1

    t.h.v. NEZ

    Kansjesmolensloot

    (DMS-nummer 2325256)

    -0,43

    -0,43

    PBS2024BZM 1K

    (DMS-nummer

    2325257)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Delflands Boezem

    peilgebied 1

    t.h.v. Sportlaan

    Monster

    (DMS-nummer 2325293)

    -0,43

    -0,43

    PBS2024BZM 1SL

    (DMS-nummer

    2325294)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Dijkpolder (Poeldijk)

    peilgebied 4

    t.h.v. Wateringseweg

    (DMS-nummer 2325300)

    -0,92

    -0,92

    PBS2024DPP 4

    (DMS-nummer

    2325299)

    Ambtshalve

    correctie

    Holierhoekse en

    Zouteveensepolder

    peilgebied 4 en 28

    Weidevogelgebied bij

    Oostveenseweg

    (DMS-nummer 2325298)

    Peilgebied 4:

    zomerpeil -3,42

    winterpeil -3,52

    Peilgebied 28

    Half februari tot

    Half juni: -3,32,

    broedpeil

    Half juni tot half

    oktober: -3,42;

    half oktober tot

    half februari:

    -3,52

    -3,52

    PBS2024HZP 4 &

    28

    (DMS-nummer

    2325297)

    Ambtshalve

    correctie

    Hooipolder

    peilgebied 9

    t.h.v. Rijksstraatweg

    (DMS-nummer 2325660)

    -1,80

    -1,80

    PBS2024HOO 9

    (DMS-nummer

    2325661)

    Ambtshalve

    correctie

    Kerkpolder-Zuid

    peilgebied 23 en 25

    langs de Tramkade

    (DMS-nummer 2325302)

    Peilgebied 23:

    -1,80

    Peilgebied 25:

    -3,00

    Peilgebied 23

    -1,80

    Peilgebied 25

    -3,00

    PBS2024KPZ

    23 & 25

    (DMS-nummer

    2325301)

    Ambtshalve

    correctie

    Kralingerpolder

    peilgebied 8

    zuidplas Kraaiennest

    (DMS-nummer 2325304)

    november t/m

    juni: -4,10

    juli t/m

    oktober: -4,00

    -4,00

    PBS2024KRP 8

    (DMS-nummer

    2325303)

    Herziening

    peilgebied

    Kralingerpolder-Noord

    peilgebied 1

    t.h.v. Laan van

    Zeestraten

    (DMS-nummer 2325306)

    -1,85

    -1,85

    PBS2024KRN 1

    (DMS-nummer

    2325305)

    Ambtshalve

    correctie

    Lage Abtswoudse

    Polder (landelijk)

    peilgebieden 12 en 13

    t.h.v. Abtswoude

    Schipluiden

    (DMS-nummer 2325308)

    peilgebied 12:

    zomerpeil -2,82

    winterpeil -2,92

    peilgebied 13:

    zomerpeil -3,06

    winterpeil -3,16

    peilgebied 12

    -2,92

    peilgebied 13

    -3,16

    PBS2024LAP

    12 & 13

    (DMS-nummer

    2325307)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Oranjepolder en

    Steendijkpolder

    peilgebied 6

    polderwaterberging

    Lange Kruisweg

    (DMS-nummer 2325309)

    -0,22

    -0,22

    PBS2024OSP 6

    (DMS-nummer

    2325310)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Oude Lierpolder

    peilgebied 1

    t.h.v. Laan van

    Adrichem

    (DMS-nummer 2325311)

    -1,85

    -1,85

    PBS2024OLP 1

    (DMS-nummer

    2325312)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Polder Berkel

    peilgebied 45

    gedeelte Kleihoogtpad

    (DMS-nummer 2325318)

    -2,66

    -2,66

    PBS2024BIB 45

    (DMS-nummer

    2325317)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Polder van Nootdorp

    peilgebieden 1 en 31

    wandelbos Laakweg

    (DMS-nummer 2325324)

    Peilgebied 1:

    Zomerpeil -4,90

    Winterpeil -5,00

    Peilgebied 31:

    -4,29

    Peilgebied 1

    -5,00

    Peilgebied 31

    -4,29

    PBS2024PVN

    1 en 31

    (DMS-nummer

    2325323)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Poldervaartpolder

    peilgebied 1

    t.h.v. Windas te

    chiedam

    (DMS-nummer 2325329)

    -2,75

    -2,75

    PBS2024PVP 1

    (DMS-nummer

    2325330)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Poldervaartpolder

    peilgebied 8

    ten westen van het

    Prinses Beatrixpark

    (DMS-nummer 2325333)

    -3,12

    -3,12

    PBS2024PVP 8

    (DMS-nummer

    2325332)

    Ambtshalve

    correctie

    Poldervaartpolder,

    peilgebied 14

    ter hoogte van het

    Sportpad

    (DMS-nummer 2325339)

    -2,60

    -2,60

    PBS2024PVP 14

    (DMS-nummer

    2325336)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Schieveen

    peilgebied 46

    t.h.v. de A13

    (DMS-nummer 2325340)

    -5,40

    -5,40

    PBS2024SCH 46

    (DMS-nummer

    2325341)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Wippolder

    Peilgebieden 1 en 4

    De Rhijenhof en

    Martinus Nijhoffweg

    (DMS-nummer 2325342)

    Peilgebied 1:

    -0,80

    Peilgebied 4:

    -1,00

    Peilgebied 1:

    -0,80

    Peilgebied 4:

    -1,00

    PBS2024WPP

    1 & 4

    (DMS-nummer

    2325343)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

    Wippolder

    peilgebied 2

    polderwaterberging

    Markuslaan

    (DMS-nummer 2325345)

    -1,30

    -1,30

    PBS2024WPP 2

    (DMS-nummer

    2325344)

    Ambtshalve

    correctie

    Woudse polder

    peilgebied 9

    westelijk deel van

    bedrijventerrein

    Harnaschpolder

    (DMS-nummer 2325347)

    -3,00

    -3,00

    PBS2024WOP 9

    (DMS-nummer

    2325346)

    Ruimtelijke

    ontwikkeling

  • Met inachtneming van het volgende:

    • a)

      het schouwpeil zal worden aangeduid met 'SP' op de peilschaal in de bovenstaande tabel genoemde peilenkaarten;

    • b)

      de peilbesluiten treden in werking met ingang van de achtste dag na de openbare bekendmaking van het besluit;

    • c)

      de overgang van zomerpeil naar winterpeil zal in de regel plaatsvinden in de loop van de maanden september en oktober, de overgang van winterpeil naar zomerpeil in de loop van de maanden maart tot en met mei. Daarbij worden weersgesteldheid en verloop van de freatische grondwaterstand ter plaatse in aanmerking genomen.

  • 2)

    In te trekken de peilbesluiten voor de delen die herzien worden en aangegeven zijn op de voornoemde peilenkaarten van de Aalkeet Buitenpolder, vastgesteld 26 september 2013; Babberspolder en polder Vlaardingen-Oost, vastgesteld 23 mei 2013; Delflands Boezem, vastgesteld 26 september 2019; Dijkpolder (Poeldijk), vastgesteld 23 november 2006; Holierhoekse en Zouteveense polder, vastgesteld 29 november 2012; Harnaschpolder en Hooipolder, vastgesteld 25 september 2014; Abtswoude, vastgesteld 29 november 2012; Kralingerpolder, vastgesteld 23 april 2020; Kralingerpolder, vastgesteld 4 juni 2015; Oranjepolder en Steendijkpolder, vastgesteld 23 november 2006; Oude Lierpolder, vastgesteld 23 mei 2013; Oude Polder van Pijnacker, vastgesteld 15 september 2011; Polder van Nootdorp, vastgesteld 25 september 2014; Poldervaartpolder, vastgesteld 23 mei 2013; Schieveen, vastgesteld 15 september 2011; Wippolder, vastgesteld 4 juni 2015 en Woudse polder, vastgesteld 25 september 2014.

Ondertekening

Aldus besloten in de openbare vergadering van donderdag 28 november 2024.

De verenigde vergadering voornoemd,

de secretaris,

ir. P.C. Janssen

de voorzitter,

dr. P.H.W.M. Daverveldt

Bijlage 1 Peilenkaart

Peilenkaart Oranje- en Steendijkpolder, peilgebied 6 polderwaterberging Lange Kruisweg

afbeelding binnen de regeling

afbeelding binnen de regeling

Toelichting op het peilbesluit Oranje- en Steendijkpolder peilgebied 6 polderwaterberging Lange Kruisweg

1 Inleiding

Het beheergebied van Delfland heeft een oppervlakte van ongeveer 40.000 hectare en bestaat uit circa 75 polders met circa 700 peilgebieden. Voor elk peilgebied is een waterpeil vastgelegd in een peilbesluit. Voor het gebied Oranje- en Steendijkpolder, peilgebied 1 ter plaatse van de polderwaterberging Lange Kruisweg (2 hectare groot) wijzigt dit vastgestelde peil vanwege een zogenaamde peilbesluit met ruimtelijke ontwikkeling. Dat houdt in dat een waterpeil wordt vastgelegd voor een gebied waarbij het waterpeil is aangepast als gevolg van een ruimtelijke ontwikkeling. De waterhuishoudkundige aanpassingen bij deze ruimtelijke ontwikkeling zijn uitgevoerd. Delfland heeft voor deze waterhuishoudkundige aanpassingen een vergunning verleend en heeft de uitgevoerde situatie gecontroleerd. Delfland wil het peilbesluit actualiseren aan de nieuwe situatie.

1.1 Omschrijving situatie

In Maasdijk ligt naast de Lange Kruisweg de gelijknamige polderwaterberging Lange Kruisweg. In het verleden was de naam Waterberging Bijl. De berging ligt tussen een woonwijk in het zuiden van Maasdijk en een glastuinbouwgebied. De berging is in 2008 gerealiseerd volgens watervergunning 0880036. De functie van de berging is het tijdelijk opvangen van overtollig water om te voorkomen dat de watergangen in de polder overbelast raken. Sinds de aanleg heeft de waterberging een waterpeil van NAP -0,22m dat overeenkomt met de watervergunning. Daarmee wijkt het waterpeil al jaren af van peilgebied 1 dat een zomerpeil van NAP +0,18m en een winterpeil van NAP +0,08m heeft. Doordat het huidige waterpeil in de berging afwijkt van het peilbesluit dient het peilbesluit geactualiseerd te worden.

1.2 Werkwijze

Als eerste is onderzocht welke waterhuishoudkundige wijzigingen hebben plaatsgevonden, welke werken vergund zijn en of de vergunde werkzaamheden volgens vergunning zijn uitgevoerd. Daarnaast is relevante achtergrondinformatie verzameld. Deze informatie is beschreven in de aanleiding van hoofdstuk 1 en de gebiedsbeschrijving van hoofdstuk 2.

Daarna is in hoofdstuk 3 het peil afgewogen aan de hand van de functies en belangen. Dit leidt tot een onderbouwde peilkeuze. Bij de peilenkeuze hoort een peilenkaart om de begrenzing van het peilgebied aan te geven. Deze peilenkaart is als bijlage aan de toelichting toegevoegd.

2 Gebiedsbeschrijving

In de nota Peilbeheer worden de volgende functies genoemd: archeologie, glastuinbouw, grasland, bouwland en vollegrond teelt, natuur, recreatie en groene ruimte, stedelijk gebied en vaarwegbeheer. In dit hoofdstuk wordt onderzocht welke van deze functies in het gebied voorkomen. Naast deze functies wordt onderzocht welke waterhuishoudkundige en overige belangen voorkomen: bodemdaling, waterkeringen, watergangen en kunstwerken en overige waterhuishoudkundige belangen zoals oeverbescherming, waterkwaliteit en ecologie, risico op wateroverlast, risico op watertekort of droogte en objecten aan het water (duikers, beschoeiingen, bruggen, steigers). Om de waterhuishoudkundige belangen goed te kunnen meenemen in de peilafweging is de werking van het watersysteem beschreven.

2.1 Gebied

Het gebied omvat de polderwaterberging Lange Kruisweg en bevindt zich binnen de gemeente Westland ten zuiden van Maasdijk, zie Figuur 1. De berging ligt op de grens van een woonwijk en glastuinbouwgebied. Het gebied heeft de functie groen. De bodem van het gebied bestaat uit klei en is niet zakkingsgevoelig. De archeologisch waarde van gebied is laag.

afbeelding binnen de regeling

Figuur 1: Ligging polderwaterberging Lange Kruisweg

2.2 Watersysteem

2.2.1 Vorig peilbesluit

Voor peilgebied 1 is in 2006 peilbesluit ‘Oranje- en Steendijkpolder’ vastgesteld. De peilen voor het peilgebied zijn vastgesteld met een zomer- en winterpeil van respectievelijk NAP +0,18m en NAP +0,08m. Dit is weergegeven in Figuur 2.

afbeelding binnen de regeling

Figuur 2: Peilenkaart van peilbesluit Oranje- en Steendijkpolder uit 2006. De ligging van de polderwaterberging Lange Kruisweg is met een rode stippellijn aangegeven.

2.2.2 Waterhuishoudkundige belangen

In het peilgebied zijn een aantal waterhuishoudkundige belangen, die hier onder worden toegelicht.

Wateroverlast: Het peilgebied heeft een waterbergende functie en kan worden ingezet bij een hoge waterstand in naastgelegen poldergebied. Door de waterberging in te zetten kan wateroverlast worden voorkomen. Een lager waterpeil in het peilgebied zorgt voor een grotere bergingscapaciteit waardoor het risico op wateroverlast kleiner wordt.

Natte ecologisch zones: In de waterberging zijn natte ecologische zones aangelegd. Een peilverandering heeft invloed op de ontwikkeling van planten. Een natuurlijk peilverloop is het meest gunstig voor de ontwikkeling van plantensoorten en diersoorten.

2.2.3 Watersysteem in de praktijk

De praktijksituatie is weergegeven in Figuur 4. Het waterpeil in de berging wordt vanaf 2013 gemeten. In Figuur 5 is de tijdreeks van waterstanden te zien en hieruit blijkt dat het praktijkpeil in de berging NAP -0,22m is. Daarmee is het waterpeil in de zomer 0,40m lager en in de winter is het waterpeil 0,30m lager dan het vorige peilbesluit.

Het waterpeil wordt in stand gehouden door 2 stuwen en een gemaal aan de zuidzijde van de waterberging. Wanneer het waterpeil in peilgebied 1 te hoog wordt kan water via de stuwen in de waterberging worden ingelaten. Om de waterberging weer te legen wordt het water uit de berging gepompt door een elektrische gemaal.

afbeelding binnen de regeling

Figuur 4 – Kaart met de praktijksituatie van de waterhuishouding

afbeelding binnen de regeling

Figuur 5 meetreeks gemeten waterpeilen meetpunt berging Lange Kruisweg

2.2.4 Waterkwaliteit en ecologie

De waterkwaliteit en ecologie van het gebied worden beschreven aan de hand van de Ecologische Sleutelfactoren (zie literatuurlijst punt 4).

Ecologische Sleutelfactor 1- Productiviteit van het water

Het water in peilgebied 6 is afkomstig vanuit peilgebied 1, dat nutriëntrijk is en voornamelijk veel stikstof bevat. Een hoge concentratie stikstof heeft een nadelig effect op de biodiversiteit in het water.

Ecologische Sleutelfactoren 4 - habitat-geschiktheid en 5- verspreiding

In de waterberging zijn natte ecologische zones aangelegd, zoals te zien in figuur 3. De natte ecologische zones zorgen voor meer biodiversiteit en een betere waterkwaliteit. Daarnaast hebben de oeverplanten een zuiverende functie, omdat ze voedingstoffen uit het water onttrekken. Er is geen sprake van een natuurlijk peilverloop. Het nieuwe peil is daarom niet het meest ideale peil voor de natte ecologische zone.

afbeelding binnen de regeling

Figuur 3: Natte ecologisch zones in waterberging

3 Peilafweging

In dit hoofdstuk wordt afgewogen welk waterpeil het beste is voor de voorkomende gebiedsfuncties en (waterhuishoudkundige) belangen. Daarbij wordt gekeken hoe negatieve effecten zo klein mogelijk kunnen blijven. Alle geïnventariseerde functies en belangen komen terug in de peilafweging, waaronder wateroverlast, waterkwaliteit en ecologie.

3.1 Peilafweging

Deze peilafweging heeft betrekking op een gedeelte van peilgebied 1 van de Oranje- en Steendijkpolder wat door de ruimtelijke ontwikkeling “Aanleg van de polderwaterberging Lange Kruisweg” is gewijzigd.

De aanleg van de berging is uitgevoerd volgens vergunning 0880074 waarin staat dat het waterpeil NAP -0,22m moet zijn. Dit peil is voorgesteld om voldoende bergingscapaciteit te hebben om zo ongewenste peilstijgingen in het watersysteem op te vangen. De aanleg van de waterberging zorgt daarmee voor een robuuster watersysteem.

In het vergunningstraject is onderzocht dat de peilverlaging geen invloed heeft op bebouwing, kabels en leidingen en archeologie. Door de peilverlaging zou wel enige zetting van de het weglichaam aan de noordzijde kunnen optreden. Inmiddels is berging 16 jaar geleden aangelegd en zal de weg niet verder meer zakken. Ook zijn er in deze tijd geen meldingen geweest over zetting, waardoor dit waarschijnlijk niet heeft plaatsgevonden.

De aanleg van de natte ecologische zones zorgt voor meer biodiversiteit en een betere waterkwaliteit. De natte ecologische zones zorgen voor meer planten en diersoorten. Daarnaast worden door de planten voedingsstoffen opgenomen uit het water. Voor de ontwikkeling van deze oevers zou een natuurlijke fluctuatie beter zijn, maar dit gaat ten koste van de bergingscapaciteit. Door gebruik te maken van een vast waterpeil is er altijd voldoende bergingscapaciteit.

De berging heeft een eigen waterpeil en beschikt over een peilschaal. Het Hoogheemraadschap van Delfland beheert de berging en houdt het vaste peil van NAP -0,22m in stand. Om deze redenen is gekozen om een apart peilgebied te maken.

Het is niet gewenst dat het waterpeil terug naar het vigerende peil gaat, want dan kunnen ongewenste peilstijgingen in het watersysteem onvoldoende worden opgevangen en gebufferd. Het huidige waterpeil is dus gewenst, want dit waterpeil sluit aan bij de nieuwe gebiedsfunctie van waterberging.

3.2 Peilkeuze

Gezien de bovenstaande afweging wordt voorgesteld om binnen de Oranje- en Steendijkpolder een nieuw peilgebied te maken. Dit wordt peilgebied 6 en heeft een vast peil van NAP -0,22m. Het schouwpeil wordt NAP -0,22m.

Ten opzichte van het vorige peilbesluit wordt het waterpeil in de zomer 0,40m lager en in de winter 0,30m lager dan het vorige peilbesluit.

Het vorige peilbesluit Oranje- en Steendijkpolder voor het deel van peilgebied 1 ter hoogte van de polderwaterberging Lange Kruisweg wordt ingetrokken.

3.3 Maatregelen

Voor het vaststellen van het peil zijn geen maatregelen nodig.

4 Literatuur

  • Hoogheemraadschap van Delfland, 2006 Peilbesluit ‘Oranje- en Steendijkpolder’

  • Hoogheemraadschap van Delfland, juli 2017, Beleidsnota peilbeheer

  • Watervergunning 0880036, 2008

  • Ecologische Sleutelfactoren, begrip van het watersysteem als basis voor beslissingen, 6 juni 2014, rapportnummer 2014-19.

5 Woordenlijst

  • Gebied met afwijkend peil: Gebied van beperkte omvang waarin het peil afwijkt van het peil dat in het peilbesluit is vastgesteld.

  • Peil: Door waterschap in peilbesluit vastgelegde waterpeil dat in een bepaald gebied moet worden gehandhaafd.

  • Peilbeheer: Vaststelling en handhaving van het waterpeil in oppervlaktewateren.

  • Peilbesluit: Besluit van het Algemeen Bestuur van een waterschap, waarin de te handhaven peilen van de oppervlaktewateren ten opzichte van het NAP, de ligging van de peilgebieden en plaats van de peilschalen zijn aangegeven. Aan de gemaakte keuze ligt een integrale afweging van belangen en beleid ten grondslag.

  • Peilgebied: Waterstaatkundige eenheid waarbinnen eenzelfde peil wordt gehandhaafd met behulp van gemaal, stuw of inlaat.

  • Praktijkpeil: Waterstand die werkelijk in een watergang aanwezig is, afgelezen van de peilschaal.

  • Schouwpeil: In het peilbesluit vastgesteld peil dat het referentieniveau vertegenwoordigt voor het voeren van schouw, dagelijks peilbeheer, afhandelen van vergunningen en het uitvoeren van onderhoud aan watergangen.

  • Vast peil: Het peilbeheer is gedurende het hele jaar gericht op een constant peil met zo min mogelijk fluctuatie.