Transitievisie warmte 2024

1.1.1 TVW 2020

In 2020 is de TVW door de gemeenteraad vastgesteld. In deze visie is de route naar een aardgasvrij Barendrecht in 2050 toegelicht. In de TVW 2020 komen drie hoofdrichtingen naar voren voor alternatieve warmteoplossingen: warmtenetten, all- electric oplossingen en gasnetten in combinatie met duurzaam gas. Energiebesparing door onder meer isolatie pakken we gemeentebreed aan.

In de TVW 2020 ontbreken een aantal belangrijke thema’s waaronder de warmte- bronnenanalyse. Daarnaast zijn er in de afgelopen jaren meerdere verdiepende studies uitgevoerd die een beter beeld geven van de uitdagingen die voor ons liggen. De TVW 2020 beschrijft hoe drie startwijken kunnen overstappen op een aardgasloze warmtetechniek. Gezien de lokale ontwikkelingen in onze gebouwde omgeving, zoals woningbouw, en het ontbreken van een warmtebronnenanalyse in de TVW 2020 is een herijking noodzakelijk. Om deze redenen is besloten om de TVW 2024 op te stellen. Dit heeft geleid tot andere inzichten.

De uitgangspunten uit de TVW 2020 zijn onveranderd, deze zijn in de TVW 2024 wederom van toepassing. De volgende uitgangspunten worden gehanteerd en vormen de basis voor de overgang naar een aardgasvrije gebouwde omgeving in Barendrecht:

Een betaalbare overstap en behoud van wooncomfort

We willen dat de overstap naar aardgasvrij voor iedereen mogelijk is en dat de totale kosten voor de transitie zo laag mogelijk zijn. Kosten en baten moeten op een eerlijke manier verdeeld worden. Betaalbare woonlasten en het behoud of de verbetering van wooncomfort staan daarbij voorop. Betaalbaarheid en investerings- zekerheid voor vastgoedeigenaren en eindgebruikers is essentieel om voortgang mogelijk te maken.

Heldere informatievoorziening

Het is belangrijk dat er duidelijk gecommuniceerd wordt naar inwoners over de plannen en wat die plannen voor hen betekenen. Waar duidelijkheid is, moet dat ook geboden worden. Transparante, objectieve informatievoorziening is continu nodig om keuzes tijdens de planvorming begrijpelijk te maken. Op deze manier is er duidelijkheid over het proces en de uitvoering, waardoor vastgoedeigenaren en andere investeerders een goed onderbouwde afweging kunnen maken.

Plannen die haalbaar en uitvoerbaar zijn

We willen realistische plannen maken. Daarom is het belangrijk om al in deze fase van de transitie rekening te houden met de tijd, het geld, de capaciteit en de ruimte die nodig is voor de uitvoering. Bovendien willen we de uitvoering zo efficiënt mogelijk realiseren met zo min mogelijk impact op de wijken, door werkzaam- heden waar mogelijk te combineren en door desinvesteringen zoveel mogelijk te voorkomen. We werken samen met partners binnen en buiten onze eigen gemeente om van elkaar te leren en oplossingen op elkaar af te stemmen.

Een duurzame en betrouwbare oplossing

De transitie naar aardgasvrij is geen doel op zich. We willen toe naar een CO2-neutrale gebouwde omgeving, door voor de eerste wijkplannen nu te kiezen voor efficiënte, bewezen alternatieven die op termijn de grootste kans op een fossielvrije manier van verwarmen bieden. Daarom zoeken we naar duurzame en betrouwbare bronnen voor de toekomst én naar maatregelen die op korte termijn al energie besparen.

Daarnaast hebben we met de projectgroep randvoorwaarden benoemd die ingevuld moeten worden om de warmtetransitie mogelijk te maken:

Capaciteit en middelen bij de gemeente, de stakeholders en uitvoerende partijen zijn nodig om na de TVW tempo te kunnen maken. Er is een gedeelde verantwoordelijkheid in de uitvoering van de warmtetransitie in Barendrecht.

Betaalbaarheid en een eerlijke verdeling van kosten en baten zijn essentieel om de warmtetransitie mogelijk te maken. Dit kan niet alleen door de gemeente geregeld worden. Op Rijksniveau vraagt dit om uitwerking van financiële instrumenten en het wegnemen van juridische barrières.

1.1.2 Duurzaamheid

In dit document verwijst ‘duurzaamheid’ of ‘verduurzaming’ naar de transitie van woningen en gebouwen naar een aardgasvrije energiebron. Tijdens de overgang naar aardgasvrije en efficiënte warmtetechnieken worden traditionele cv-ketels vervangen door een aardgasvrij alternatief. Voor het realiseren van een aardgasvrije woning zijn (afhankelijk van de situatie) aanvullende maatregelen nodig, zoals het verbeteren van de isolatiegraad, het vernieuwen van het verwarmingssysteem en het overstappen op elektrisch koken met bijvoorbeeld een inductiekookplaat.

1.1.3 Landelijke ontwikkelingen

Er zijn diverse landelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op de warmtetransitie:

• -

  Er verandert de komende jaren veel qua wet- en regelgeving in Nederland. Vanaf 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht. Daarnaast wordt de Wet collectieve warmte (WCW) vermoedelijk op 1 januari 2025 in werking gesteld. De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (WGIW) is aangenomen in de Tweede Kamer en is pas definitief nadat de Eerste Kamer ermee instemt en het gepubliceerd is in de Staatscourant. Het is de bedoeling dat deze wet per 1 januari 2025 van kracht is.

• -

  De WCW geeft gemeenten instrumenten in handen om de regierol op te nemen door warmtekavels te bepalen en warmtebedrijven aan te wijzen. Dit leidt uiteindelijk tot publiek aandeelhouderschap, verduurzaming van de warmtebronnen van warmtenetten en ontkoppeling van de tariefregulering van de gasprijs.

• -

  Landelijk is vastgelegd dat eind 2028 alle woningcorporaties een inspanningsverplichting hebben om slecht geïsoleerde woningen te verduurzamen. Vanaf 2030 mogen er geen huurwoningen met een label E of lager verhuurd worden, ook niet door particuliere verhuurders.

• -

  In het hoofdlijnenakkoord 2024-2028 dat op 16 mei 2024 is gepresenteerd staat beschreven dat er geen verplichte energielabelsprongen komen voor koopwoningen. Een andere opvallende wijziging is dat de verplichting om vanaf 2026, bij het vervangen van de cv-ketel, een duurzamer alternatief (bijvoorbeeld een hybride warmtepomp) te moeten installeren, wordt geschrapt.

1.1.4 Van TVW naar Warmteprogramma

Dit document, de TVW 2024, is een opmaat voor het Warmteprogramma. In de WGIW is opgenomen dat het Warmteprogramma voor 31 december 2026 vastgesteld moet worden. Net als de TVW moet Warmteprogramma vanuit de wetgeving iedere vijf jaar geactualiseerd worden. Deze wetgeving is op 23 april 2024 vastgesteld in de Tweede Kamer. De WGIW is pas definitief als de Eerste Kamer ook instemt en de wet in de Staatscourant wordt gepubliceerd.

Het verschil tussen een Warmteprogramma en een TVW is dat het Warmteprogramma concreter is en projecten beschrijft om de warmtetransitie te realiseren. Voor elk gebied (wijk-, buurt- of clusterniveau) wordt de (voorkeurs)warmtetechniek en de planning bepaald. Nog niet alle randvoorwaarden rondom het Warmteprogramma zijn duidelijk, wel weten we dat keuzes in de wijk gemaakt moeten worden op basis van de laagste eindgebruikerskosten en de laagste totale kosten voor de maatschappij. Dit hebben wij in deze TVW 2024 daarom ook meegenomen.

Met ingang van de WGIW heeft onze gemeente ook aanwijsbevoegdheid gekregen over de wijkgerichte aanpak. Dit betekent dat we als gemeente een bepaalde energietechniek kunnen aanwijzen voor een wijk. Daarvoor moet dit eerst worden vastgelegd in het omgevingsplan van onze gemeente. Dat geeft inwoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen, verhuurders en netbeheerders een duidelijk tijdspad wanneer de transitie van aardgas naar een duurzaam alternatieve energievoorziening gaat plaatsvinden. Het Warmteprogramma is onderdeel van de Omgevingswet. Daarmee moet het meer dan een visie zijn en bereikbare doelen bevatten waar de gemeente zich aan moet houden.

Ook wordt steeds duidelijker dat de warmtetransitie onderdeel is van de bredere energietransitie. Het Warmteprogramma is van grote invloed op de benodigde netverzwaring in de wijken en isolatieaanpakken dienen rekening te houden met de ecologische gevolgen en de eisen van de provincie rondom het (Pre-)soorten- managementplan.

Het Warmteprogramma is in de meeste gevallen plan-MER-plichtig. Dit is bijvoorbeeld het geval bij toepassing van warmtenetten voor de aanleg van infrastructuur voor stoom of warm water. Omdat in Barendrecht de all-electric warmteoplossing van toepassing wordt zal de plan-MER naar verwachting beperkt blijven of zelfs niet benodigd zijn. De precieze verplichtingen omtrent plan-MER voor all-electric zijn nog niet duidelijk, wij houden dit in de gaten.

3.1.1 Warmtebronnen

Er zijn diverse warmtebronnen die ingezet kunnen worden om onze woningen te verwarmen. Denk aan warmte uit de bodem of warmte die bij industriële processen vrijkomt. Tabel 1 geeft een overzicht van de mogelijke warmtebronnen.

Tabel 1: Overzicht van warmtebronnen.

3.1.2 Warmtetechnieken

Naast bovenstaande warmtebronnen zijn er verschillende warmtetechnieken. Warmtetechnieken zorgen voor verplaatsing van de warmte van de bron naar de woningen (warmtenetten) of omzetting van warmte naar een andere bron (all-electric of duurzaam gas). In Tabel 2 en Figuur 2 is een toelichting gegeven op de warmtetechnieken.

Tabel 2: Overzicht van warmtetechnieken.

Figuur 2: Beschikbare warmtetechnieken.

3.2.1 Warmte Koude Opslag (WKO)

WKO-systemen zijn in heel Barendrecht mogelijk. Wel moet er rekening gehouden worden met restrictie- aandachtsgebieden (zie Bijlage 3).

3.2.2 Aquathermie

Oppervlaktewater uit diverse waterpartijen en de rivier

Het water van de Oude Maas kan theoretisch gebruikt worden als warmtebron voor woningen. De term voor deze warmtebron is thermische energie uit oppervlakte (TEO). Deze rivier stroomt ten zuiden van onze gemeente en is een lage temperatuur warmtebron van circa 15-20°C. Ook bevinden zich enkele waterpar¬tijen rond Carnisselande. Deze waterpartijen hebben een kleiner volume in vergelij¬king met de Oude Maas en het water stroomt (vrijwel) niet.

Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI)

Het water uit de RWZI van Barendrecht biedt potentieel voor woningverwarming. Dit wordt ook wel thermische energie uit afvalwater (TEA) genoemd. Momenteel wordt onderzocht of de Warmte-Kracht-Koppeling (WKK) centrale van Eneco hiermee verduurzaamd kan worden.

Drinkwaterleidingen Evides

In onze gemeente loopt een hoofdleiding van het drinkwatersysteem. Hier kan mogelijk warmte uit onttrokken worden. Dit wordt ook wel thermische energie uit drinkwater (TED) genoemd. In onze gemeente is geen drinkwaterzuiveringsinstal¬latie van Evides aanwezig waar warmte uit gehaald kan worden.

3.2.3 Geothermie

Geothermie biedt de mogelijkheid om op gemeentelijk niveau gebouwen van warmte te voorzien. Technisch gezien is de bodem rond Barendrecht geschikt voor geothermie. De (voor)investeringen in een geothermie systeem zijn hoog. Om een geothermie systeem financieel haalbaar te maken is het belangrijk dat een groot aantal woningen met een (relatief) hoge stedelijkheid (woningdichtheid) aangesloten wordt.

3.2.4 Restwarmte

Koelhuizen

In de omgeving van Barendrecht zijn diverse bedrijventerreinen met bedrijven die restwarmte genereren. Verschillende onderzoeksbureaus hebben studies uitgevoerd naar de restwarmte afkomstig van deze bedrijventerreinen, met name uit koelopslagfaciliteiten, ofwel koelhuizen. Volgens schatting genereren deze bedrijven restwarmte van 30°C tot 40°C. Met behulp van een warmtepomp kan dit opgewaardeerd worden naar 60°C tot 80°C. Het bedrijventerrein BT-oost heeft veel gekoelde distributiecentra op het terrein waardoor dit theoretisch een restwarmte¬bron zou kunnen zijn.

3.2.5 Biomassa

Biomassa kan warmte op woning of wijkniveau leveren. Bij het verbranden van biomassa komt CO2 vrij. De Rijksoverheid wil dat zoveel mogelijk beperken. Daarom moet de biomassa die wordt verbrand in energiecentrales of woningen aan strenge eisen voldoen, ook omtrent de uitstoot van fijnstof. Vanwege de schaarste van biomassa heeft het kabinet aangegeven biomassa zo beperkt en hoogwaardig mogelijk in te zetten voor de verwarming van de gebouwde omgeving.

In de context van kleinschalig gebruik van biomassa, voor met name de buitenge¬bieden in Barendrecht, kan het een passende oplossing zijn om lokale warmtevoor¬ziening op woningniveau te realiseren. Dit kan bijdragen aan de verduurzaming van de energievoorziening in deze gebieden, mits het gepaard gaat met een zorgvuldig beleid (flankerend beleid) dat de milieu-impact minimaliseert.

3.2.6 MT warmtenet

Aansluiten warmtenet Vattenfall

Het Rotterdamse warmtenet van Vattenfall loopt langs (ten noorden van) onze gemeente, zie Figuur 3. De warmte in dit warmtenet is een mogelijke voorziening om onze woningen van warmte te voorzien.

WKK warmtenet Eneco

In onze gemeente bezit Eneco een warmtenet, aangesloten op een WKK. Op dit warmtenet zijn 678 woningen aangesloten, zie Figuur 3. Eneco richt zich met name op het verduurzamen van de warmtebron (een industriële cv-ketel) van het warmtenet dat er ligt.

Figuur 3: Warmtenetten in en rondom gemeente Barendrecht.

5.1.1 Toelichting clusters

Bijdorp / Dorpzicht

Dit cluster bestaat uit CBS buurten Bijdorp (568 woningen) en Dorpzicht (205 woningen) in het noordoosten van Barendrecht. De woningen zijn goed geïsoleerd met veelal een energielabel B en zijn voornamelijk na 1992 gebouwd. Een aantal woningen zijn in bezit van Havensteder (60 woningen). De overige woningen in dit cluster zijn koopwoningen.

Centrum Noord

Het cluster Centrum Noord bestaat uit de CBS buurten Noord 1, Noord 2, Binnenland, Centrum West en Centrum Oost. Dit cluster bestaat uit 1.662 woningen in het oosten van Barendrecht en hebben (na verduurzaming van Patrimonium) over het algemeen een goed energielabel (894 woningen met label A). Het grootste gedeelte van de woningen is tussen 1946 en 1991 gebouwd (67 procent van de woningen). Ongeveer 50 procent van de woningen is in handen van woningcorporaties. In dit cluster zijn vooral rijwoningen, hoekwoningen en appartementen aanwezig.

Centrum

Het cluster Centrum bestaat uit de CBS buurten Buitenoord 1, Buitenoord 2, Buitenoord 3, Centrum, Molenvliet 1, Molenvliet 2 en Paddewei. Dit cluster bestaat uit 3.826 woningen in het centrum van Barendrecht en de woningen hebben over het algemeen een gemiddeld energielabel C (2.315 woningen). Het grootste gedeelte van de woningen is tussen 1946 en 1991 gebouwd (94 procent van de woningen). 25 procent van de woningen is in handen van woningcorporaties. Hier zijn vooral rijwoningen, hoekwoningen en appartementen aanwezig.

Patrimonium is bezig met het verduurzamen van de corporatiewoningen in het Centrum. In Buitenoord 1 wordt een pilot uitgevoerd door Patrimonium gericht op het zogenaamde ‘gespikkeld bezit’, wat verwijst naar particuliere woningen die ingeklemd staan tussen de woningen van de corporatie. Patrimonium onderzoekt of de eigenaren van deze particuliere woningen hun woning gelijktijdig met de corporatiewoningen kunnen en willen verduurzamen.

Centrum Oost

Het cluster Centrum Oost bestaat uit de CBS buurten Noord 3 en Noord 4. Dit cluster bestaat uit 726 woningen aan de oostkant van Barendrecht. Het grootste gedeelte van de woningen is tussen 1946 en 1974 gebouwd (82 procent van de woningen). 56 procent van de woningen is in handen van woningcorporaties (Woonzorg Nederland en Patrimonium). Het gemiddelde energielabel is C (405 woningen). Hier zijn vooral rijwoningen, hoekwoningen en appartementen aanwezig.

Oranjewijk

Het cluster Oranjewijk bestaat uit de CBS buurten Oranjewijk 1 en Oranjewijk 2 met 839 woningen. De energielabels lopen uiteen in dit cluster met relatief veel lage energielabels in Oranjewijk 1 (44 procent van de woningen heeft een label D, E, F of G). Dit cluster bevat zowel vrijstaande woningen als rijwoningen als apparte¬menten. De woningen in Oranjewijk 1 zijn vooral voor 1964 gebouwd en in Oranjewijk 2 tussen 1975 en 1991. 89 procent van de woningen is in particulier bezit.

Meerwede

Het cluster Meerwede bestaat uit de CBS buurten Meerwede Noordoost, Meerwede Noordwest, Meerwede Zuidoost, Meerwede Zuidwest, Havenkwartier, Riederhoek en Waterkant. Dit cluster lig in het zuidwesten van Barendrecht. Dit cluster bestaat uit 4.528 woningen. De woningen zijn na 1996 gebouwd en hebben een energielabel A of B. Dit cluster bestaat voor het grootste gedeelte uit appartementen en rijwoningen. 54 procent van de woningen is particulier bezit. 25 procent is particuliere huur en 21 procent is in handen van stichting Havensteder.

Gaatkensoog

Gaatkensoog is een cluster in de gelijknamige CBS-wijk (507 woningen) waar al een warmtenet ligt. Gaatkensoog wordt daarom niet verder behandeld in deze TVW.

Nieuweland

Het cluster Nieuweland bestaat uit de CBS buurten Nieuweland 1, Nieuweland 2, Nieuweland 3, Nieuweland 4 en Nieuweland 5. Dit cluster bestaat uit 1.986 woningen. 94 procent van de woningen heeft een energielabel A of B, met vooral rijwoningen en appartementen. De woningen zijn gebouwd tussen 1992 en 1999. 74 procent van de woningen is in particuliere handen. De overige woningen zijn in handen van Patrimonium of particuliere huur.

Kilweg

Het cluster Kilweg bestaat uit de CBS buurten Kilweg en Ter Leede met 1.064 woningen. Dit zijn nieuwbouw (tussen 2000 en 2020) woningen met vooral label A-woningen. 80 procent van de woningen zijn koopwoningen. Daarnaast zijn de overige woningen particuliere huur of in handen van woningcorporaties.

Vrouwenpolder

Het cluster Vrouwenpolder bestaat uit 482 nieuwbouwwoningen (2012 en nieuwer). Een groot deel is in 2018 of later gebouwd. Deze woningen hebben vaak al een aardgasloos energiesysteem. In 2023 zijn er nog 60 woningen en 65 appartementen toegevoegd aan dit cluster (project Rosa). Deze woningen worden aardgasloos verwarmd.

Smitshoek Oost

Het cluster Smitshoek Oost bestaat uit de CBS buurten Smitshoek 1 en Smitshoek 2. Dit cluster bestaat uit 336 woningen, voornamelijk rijwoningen. De woningen zijn gebouwd na 1996 en hebben een Label A of B. Het percentage woningcorporatie woningen in dit cluster is laag (13 procent).

Smitshoek West

Het cluster Smitshoek West bestaat uit de CBS buurt Smitshoek en bestaat uit 274 woningen. De woningen zijn voornamelijk tussen 1965 en 1991 gebouwd (met een aantal woningen tussen 2015 en 2020). Na de verduurzaming van Patrimonium zullen veel woningen een label A hebben. 80 woningen hebben een label C en 41 woningen hebben nog een lager energielabel. Het woningtype is voornamelijk rijwoningen. Ook vrijstaande woningen, 2-onder-1 kap woningen en appartementen komen voor. 46 procent van de woningen is in bezit van Patrimonium.

Vrijenburg

Het cluster Vrijenburg bestaat uit de CBS buurten Voordijk, Vrijheidsakker en Vrijenburg. Dit cluster bestaat uit 2.735 woningen. Dit cluster bestaat uit woningen die gebouwd zijn na het jaar 2000 en hebben vrijwel allemaal energielabel A (88 procent). In dit cluster zijn voornamelijk rijwoningen (56 procent van de woningen) te vinden, maar daarnaast ook appartementen (25 procent van de woningen). De overige woningen zijn vrijstaand en 2-onder-1 kap. Het woningcorporatiebezit is laag met 11 procent in bezit van voornamelijk Havensteder.

Buitengebied

De verschillende buitengebieden in Barendrecht hebben een (zeer) laag stedelijk karakter met totaal 321 veelal oude (dijk)woningen (voor 1946). De volgende buurten vallen onder het buitengebied:

• -

  Achterzeedijk Oost

• -

  Achterzeedijk West

• -

  Dortsestraatweg

• -

  Koedood

• -

  Noldijk

• -

  Sportpark Smitshoek

De buurten hebben een hoog particulier woningbezit (95 procent). Dit cluster bevat voornamelijk vrijstaande woningen en 2-onder-1 kap woningen (totaal 87 procent van de woningen). 202 woningen (63 procent van alle woningen) hebben een energielabel lager dan label D.

5.1.2 Samenvatting karakteristieken van de clusters

In onderstaande Tabel 3 is een samenvatting van de karakteristieken per cluster weergegeven. Gaatkensoog is niet opgenomen in de tabel omdat hier al een warmtenet ligt.

Tabel 3: Samenvatting van de clusterkarakteristieken in Barendrecht.

5.3.1 Afwegingskader warmtetechnieken

Afhankelijk van de woning- en buurtkarakteristieken is een warmtetechniek goed of minder goed toepasbaar. Figuur 12 geeft een overzicht van de condities waaronder een warmtetechniek kansrijk is. Voor de toepassing van een all-electric warmtetech¬niek is het bijvoorbeeld van belang dat de woning een hoge isolatiegraad heeft en er een robuust elektriciteitsnet ligt.

Om een inschatting te maken van de meest kansrijks warmteoplossing is per CBS buurt een multi-criteria analyse uitgevoerd. De multi-criteria analyse is tot stand gekomen op basis van de correlatie tussen de warmtetechniek en de karakteris¬tieken van de buurt. Als een buurt de juiste karakteristieken heeft voor een specifieke warmtetechniek krijgt de warmtetechniek door middel van een multi-criteria berekening een hoge score. Als een buurt geen of weinig karakteristieken heeft voor een specifieke warmtetechniek krijgt de warmtetechniek door middel van deze berekening een lage score. Een toelichting en de resultaten per buurt zijn terug te vinden in Bijlage 4.

Resultaat

Uit het afwegingskader komt naar voren dat de all-electric warmtetechniek de meest kansrijke warmteoplossing is in Barendrecht. Om de uitkomsten te valideren zijn ook de maatschappelijke- en eindgebruikerskosten berekend.

Figuur 12: Overzicht woning- en buurtkarakteristieken per warmtetechniek.

5.3.2 Laagste maatschappelijke-en eindgebruikerskosten

Naast het afwegingskader voor warmtetechnieken is er gekeken naar de laagste maatschappelijke kosten en eindgebruikerskosten van de verschillende warmte¬technieken per buurt. Deze kosten zijn van belang om definitieve keuzes voor de oplossingsrichting per buurt te kunnen maken. Wij vinden het belangrijk dat de eindgebruikerskosten en maatschappelijke kosten nu en in de toekomst zo laag mogelijk zijn, en dat een warmtetechniek gekozen wordt op basis van de laagste kosten. In de toekomstige Warmteprogramma’s is dit zelfs een essentieel onderdeel. De eindgebruikerskosten en maatschappelijke kosten worden hieronder toegelicht.

Eindgebruikerskosten

Eindgebruikerskosten bevatten alleen de kosten voor de eindgebruiker: de bewoner. Dit zijn de jaarlijkse kosten minus de baten ten opzichte van de situatie met een gasgestookte cv-ketel. Hierin worden ook belastingen, heffingen en subsidies meegenomen die van invloed zijn op de kosten en baten van een warmteoptie.

Deze kosten zijn door TNO in een eindgebruikerskosten model (2023) ingeschat op basis van woningkarakteristieken. Hierin zijn de eindgebruikerskosten voor verschillende warmteopties op basis van energielabel, eigenaar en woningtype berekend.

Maatschappelijke kosten

De maatschappelijke kosten zijn de totale kosten voor de maatschappij om een bepaalde warmtetechniek toe te passen. De maatschappelijke kosten zijn de totale kosten en baten voor implementatie van een warmtetechniek op buurtniveau. Hierin worden de kosten voor de benodigde installaties en isolatie in de woningen meegenomen, maar ook kosten op buurt en gemeentelijk niveau. Dit is onder andere het aanleggen of aanpassen van energie infrastructuur (elektriciteit- en of warmtenet), en de kosten voor nabijgelegen restwarmtebronnen. De maatschappe¬lijke kosten zijn dus de totale kosten voor bewoners, overheden, netbeheerders, woningcorporaties en overige stakeholders.

Het PBL heeft in 2020 met de Startanalyse een inschatting gemaakt van deze maatschappelijke kosten voor alle wijken in Nederland. Deze analyse is gebruikt om voor de wijken de voorkeursoplossingen op basis van maatschappelijke kosten te bepalen. Deze kwantitatieve afweging op basis van maatschappelijke kosten is gebruikt als validatie methode om te achterhalen of er veel verschillen in de resultaten ten opzichte van de eindgebruikerskosten zijn.

Resultaat

De eindgebruikerskosten en maatschappelijke kosten zijn per buurt berekend. In Bijlage 5 zijn de resultaten per buurt terug te vinden. Uit de analyse komt naar voren dat de all-electric warmtetechniek in alle buurten de laagste eindgebruikers¬kosten heeft en in bijna alle buurten ook de laagste maatschappelijke kosten.

5.3.3 Oplossingsrichting: all-electric warmtetechniek in Barendrecht

Op basis van de woning- en buurtkarakteristieken en de maatschappelijke- en eind-gebruikerskosten komt duidelijk naar voren dat de all-electric warmtetechniek het best toepasbaar is in Barendrecht. In Figuur 13 is de toekomstige warmtetechniek per cluster opgenomen. Voor de clusters in geel geldt de all-electric warmtetech¬niek als toekomstige oplossingsrichting. De buurt Gaatkensoog is hierop een uitzon¬dering (in blauw), want hier ligt al een warmtenet.

Figuur 13: Toekomstige warmtetechniek in Barendrecht. De roodgemarkeerde gebieden zijn bedrijventerreinen.

6.2.1 Warmteafgiftesysteem

Wanneer de overstap naar een all-electric warmtepomp wordt gemaakt, wordt de woning op lagere temperaturen verwarmd. Een conventionele cv-ketel stookt op 70 tot 80°C, terwijl een warmtepomp het cv-water naar 35 tot 45°C verwarmt. Wanneer de overstap naar lage temperatuurverwarming wordt gemaakt, kan het voorkomen dat het warmteafgiftesysteem niet voldoende vermogen afgeeft. Dan moeten er mogelijk nieuwe radiatoren geplaatst worden. Het kan ook zijn dat alleen bepaalde ruimtes niet goed verwarmd worden. In dat geval is een aanvullend lokale verwarming (voor koude dagen) een oplossing, zoals een infraroodpaneel of radiatoren met een boosterfunctie (radiatorventilatoren).

6.2.2 Isoleren en ventileren

Om de overstap te maken naar een all-electric warmtetechniek is een goede isolatiestaat van de woning benodigd. Voor de toepassing van all-electric is er het landelijk standaard niveau van isolatie en ventilatie waar naar toe gewerkt kan worden. Deze landelijke standaard is toekomst-vast waardoor de woning later niet nog een keer geïsoleerd of aangepast hoeft te worden. Daarnaast is voldoende ventilatie van belang. Afhankelijk van de huidige isolatie- en ventilatiestaat van de woningen moeten er mogelijk maatregelen genomen worden ter verbetering van de isolatie of ventilatie:

• -

  Vloerisolatie begane grond

• -

  Minimaal HR++ glas

• -

  Dakisolatie

• -

  Gevelisolatie of spouwmuurisolatie

• -

  Mechanisch ventilatiesysteem: afzuiging met evt. CO2 sturing of centrale balansventilatie met warmteterugwinning (WTW)

• -

  Kierdichting: luchtdicht afwerken van de kieren bij de kozijnen

• -

  Optioneel: isolerende buitendeuren

6.2.3 Elektrisch koken

Aangezien koken nog veelal met gas gebeurd is ook de overstap naar elektrisch koken benodigd, de meest voorkomende optie is een inductiekookplaat.

6.2.4 Elektriciteitsaansluiting

Bij toepassing van een all-electric warmteoplossing en elektrisch koken gaat de elektriciteitsvraag omhoog. Daarom moet onderzocht worden of de elektriciteitsaansluiting in de meterkast voldoende groot is om de vraag aan te kunnen. De aansluiting moet minstens 3x25A zijn. Indien de elektriciteitsaansluiting te klein is, moet er een aanvraag bij netbeheerder Stedin voor vergroting van de aansluiting worden gedaan.

6.2.5 Optioneel: zonnepanelen

Omdat de elektriciteitsvraag van bewoners in de toekomst omhoog gaat, is het op individuele basis interessant om zonnepanelen te plaatsen. Op deze manier wordt (een deel van) de energievraag zelf opgewekt. Dit betekent mogelijk wel dat het elektriciteitsnet (nog) zwaarder belast wordt als gevolg van teruglevering.