Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld 2025

Ondertekening

Bijlage 1 bij Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld 2025: kaarten

Kaart met kerngebied A (oranje) en pilotgebied B (paars). Zie ook de detailkaarten.

Toelichting singelrand pilotgebied B:

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  Het gaat om de buitenrand van de singel, bebouwing is georiënteerd op de singel.

• -

  Inclusief ontworpen hoekpanden met tenminste één gevel aan de singel, ook als de voordeur aan de zijstraat zit.

• -

  Blinde of ondergeschikte zijgevels zijn niet meegenomen.

• -

  Daar waar de bebouwing meer naar achteren ligt - en dus niet goed zichtbaar / beleefbaar vanaf de singel - is deze buiten de contour gelaten.

• -

  Een klein deel van de Zoeterwoudsesingel behoort tot het huidige rijks beschermd stadsgezicht ‘Leiden binnen de singels’ en daarmee tot gebied A.

Detailkaarten

Gebied A – Stationsweg

Toelichting Stationsweg:

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  De contour van de Stationsweg stopt bij de nieuwbouw (aan beide kanten).

Gebied B – Rijnsburgerweg

Toelichting Rijnsburgerweg

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  De contour stopt bij de grens met Oegstgeest.

• -

  Het gaat om de bebouwing en beleving vanaf de openbare weg, dus de verder naar achteren gelegen delen zijn niet in de contour opgenomen.

• -

  Hoekpanden met duidelijk twee gevels aan de openbare weg zijn wel meegenomen (zijn beeldbepalend). Een vrij gelegen pand heeft maar één gevel aan de openbare weg.

Gebied B - Haarlemmerweg en Haarlemmertrekvaart

Toelichting Haarlemmerweg en Haarlemmertrekvaart

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  Haarlemmerweg:

• -

  Het gaat om de voorgevels aan de openbare weg. Sommige panden hebben een duidelijke hoekgevel, dus deze zijn meegenomen. Dat geldt niet voor sommige tussengelegen steegjes.

• -

  De contour stopt bij einde van de historische bebouwing, maar de architectuureenheid om de hoek met de Musschenbroekstraat is nog wel meegenomen.

• -

  Haarlemmertrekvaart:

• -

  Het gaat om watergerichte panden, niet om de achtergevels van panden aan de Maredijk.

• -

  De contour stopt bij het einde van de historische bebouwing.

Gebied B - Lage Rijndijk

Toelichting Lage Rijndijk

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  De waterkant is hier niet meegenomen omdat dit te veel de kwaliteit van de achterkant van huizen heeft en niet om watergerichte architectuur gaat zoals bij (delen van) de Haarlemmertrekvaart.

• -

  Ook hier zijn de hoekpanden meegenomen voor zover ze duidelijk twee gevels aan de openbare weg hebben.

• -

  Aan de oostzijde buigt de Lage Rijndijk af; vanaf dat punt krijgt de noordkant meer de kwaliteit van een wijk die losstaat van de Lage Rijndijk. Daarom is deze bebouwing buiten de contour gelaten. Aan de zuidkant stopt de contour bij de brug en de gemeentegrens.

• -

  De grote blokken van architecten Jesse en Fontein zijn gemeentelijke monumenten; deze zijn wel in de contour opgenomen.

Gebied B - Rijnkade en Utrechts Jaagpad, Hoge Rijndijk

Toelichting Rijnkade en Utrechts Jaagpad, Hoge Rijndijk

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  Rijnkade / Utrechts Jaagpad:

• -

  In de basis ligt de grens van de contour ongeveer bij het bruggetje, omdat het westelijke deel meer het karakter van de historische uitvalsweg heeft, de oostelijke kant meer het karakter van een geplande wijk / uitbreiding.

• -

  Aan de zuidzijde ligt de grens daar de waar de historische bebouwing stopt.

• -

  Aan de noordzijde ligt de grens tot waar de watergerichte architectuur nog een historische kwaliteit heeft.

• -

  Hoge Rijndijk:

• -

  Aan de noordzijde gaat het om de hele historische uitvalsweg tot aan het Rijn- Schiekanaal.

• -

  Aan de zuidzijde ook. Hoekpanden aan de Burggravenlaan liggen weliswaar verder van de straatwand maar zijn zeer zichtbaar en beleefbaar vanaf de Hoge Rijndijk en daarom meegenomen. (De school is al op kleur hersteld.)

• -

  Aan de singel; is onderdeel van de singelrand; het gaat om de watergerichte architectuur.

Gebied B – Schelpenkade, Herenstraat

Toelichting Schelpenkade, Herenstraat:

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  Schelpenkade:

• -

  Het gaat om de historische bebouwing aan het water (watergerichte architectuur).

• -

  De overige bebouwing van zowel de Schelpenkade als de Jan van Goyenkade betreft planmatige uitbreidingswijken en valt dus niet onder de historische uitvalsweg.

• -

  Herenstraat:

• -

  De grens is gelegd bij het karakter van de historisch uitvalsweg met gemengde bebouwing (zoals wonen, winkels, bedrijfjes). Daarna wordt het meer planmatige aanleg, die buiten de contour is gehouden.

Gebied B – Morsweg

Toelichting Morsweg:

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  De contour stopt zowel aan de noord- als aan de zuidkant bij de nieuwere bebouwing.

• -

  Ook in dit gebied een klein stukje singelrand, gericht op het water.

Gebied B Haagweg

Toelichting Haagweg:

• -

  De kaart en de regeling zijn leidend.

• -

  Aan de noordkant ligt de grens van de contour tot waar de kleinschalige of individuele historische bebouwing als geheel straatbeeld nog aanwezig is. Verderop staan her en der nog wel waardevolle gebouwen maar vormt het geen geheel, dus daarom is deze keuze gemaakt.

• -

  Ook aan de zuidkant ligt de grens van de contour tot waar het karakter van de historische uitvalsweg nog aanwezig is.

Bijlage 2 Toelichting per artikel (waar nodig)

Toelichting artikel 1

Sub a

Ook een gemachtigde kan namens de eigenaar een aanvraag doen, bijvoorbeeld een huurder of een stichting / vereniging.

Sub d

Het gaat om unieke historische objecten met uitstraling voor de historische beeldkwaliteit. De objecten zijn aard- en nagelvast. Voorbeelden zijn: (historische) stoepen, gevelstenen, pompen, ornamenten, reclames, klokken, poortjes, luiken. Dit is geen uitputtende lijst. Het gaat om objecten die geen deel uitmaken van de constructie van een pand. Het gaat dus niet om muren, gevels, kozijnen en ramen e.d.

Toelichting artikel 3

Bij deze subsidieregeling is een kaart vastgesteld die aangeeft waar de regeling van toepassing is. Er is onderscheid gemaakt tussen twee gebieden:

Kerngebied A

Betreft het reguliere gebied en bestaat uit het rijksbeschermd stadsgezicht Leiden binnen de singels (conform de aanwijzing door het Rijk) en de Stationsweg.

Pilotgebied B

Betreft een pilot van twee jaar, namelijk voor 2025 en 2026. Het gaat hier om de buitenrand van de singel (panden georiënteerd op de singel, inclusief hoekpanden) en om delen (niet alle panden) van een aantal historische invalswegen: Morsweg, Haarlemmerweg, Haarlemmertrekvaart, Lage Rijndijk, Rijnkade, Utrechts Jaagpad, Hoge Rijndijk, Herenstraat, Schelpenkade, Haagweg, Rijnsburgerweg.

Projecten

De regeling is op vier verschillende soorten projecten van toepassing. Alleen projecten aan panden die ouder zijn dan 50 jaar komen in aanmerking. Deze moeten in of in aansluiting op de openbare ruimte liggen en dus zichtbaar zijn in de openbare ruimte. Ook een gevel aan de voorzijde met daaraan grenzend nog een voortuintje kan in aanmerking komen. Het gaat niet om het interieur en ook niet om de achterzijde van een pand. De gevel is georiënteerd op de openbare ruimte.

Van oorsprong op het water gericht

Bij de Haarlemmertrekvaart (in pilotgebied B) gaat het niet om de kant van de Maredijk. Het gaat ook niet om de achtergevels van panden aan de Maredijk die uitkijken op de Haarlemmertrekvaart. Het gaat wel om gevels die van oorsprong georiënteerd zijn op de Haarlemmertrekvaart, zoals bij de Vaartkade of bij de voormalige buitenplaatsen en fabrieksgebouwen. Ook bij de Rijnkade / Nieuwe Rijn gaat het om de watergerichte gevels, ook als deze een ander adres hebben, zoals bij de Evertsenstraat.

Toelichting artikel 4

Lid 2 Stapelen mogelijk

Het is mogelijk om de subsidies te stapelen voor de projecten die binnen deze regeling vallen. Dus zowel een winkelpui, historische kleuren, historische objecten als gevelreclame. Dat kan allemaal samenkomen in één pand. Eenzelfde onderdeel van de begroting wordt dan in totaal maar één keer meegerekend in de subsidiabele kosten.

Lid 3 Maar één keer subsidie

Per project kan maar één keer subsidie worden aangevraagd. Als voor een project van een pand al eerder subsidie is verleend, dan kan een nieuwe eigenaar geen nieuwe subsidie aanvragen voor datzelfde project. Stel dat voor een specifiek pand eerder al eens subsidie is verleend voor het project gevelreclame, dan kan een nieuwe eigenaar alleen subsidie aanvragen voor andere projecten dan gevelreclame. De subsidie is immers projectgericht. De verbetering van het historische stadsbeeld vraagt eenmalig een extra investering, maar is in principe daarna blijvend (de historische winkelpui is bijvoorbeeld verbeterd) en een kwestie van regulier onderhoud of een normale bedrijfsinvestering (gevelreclame).

Uitzondering: Het kan wel voorkomen dat binnen het project historische objecten een nieuwe aanvraag voor een ander (nog niet gesubsidieerd) object wordt gedaan, dat bij hetzelfde pand hoort. Bijvoorbeeld: in het verleden is de gevelsteen gerestaureerd, nu wordt ook de historische stoep hersteld. Dit wordt als een ander project beschouwd.

Lid 4 Twee gevels voor een hoekpand

Een hoekpand heeft twee gevels. Hoekpanden hebben een extra grote impact op het historisch stadsbeeld. Beide gevels zijn daarin belangrijk en worden dus allebei meegeteld.

Lid 5 Vier gevels voor een hofje

Een hofje is een complex en bestaat behalve uit de ingang en algemene ruimte soms wel uit bijvoorbeeld 20 panden op de binnenhof. Het totale subsidieplafond voor deze regeling is beperkt. Voor een hofje kan daarom alleen één aanvraag worden gedaan voor het gehele complex. Hierbij wordt de hoogte van het maximale subsidiebedrag op basis van maximaal vier gevels berekend, voor zover de buitenruimte openbaar is en dus opengesteld voor het publiek.

Lid 6 Flatgebouw alleen kleursubsidie voor één gevel

Een flatgebouw valt niet onder deze regeling, met uitzondering van het project kleuren op historische gevels. In dat geval wordt de subsidie op basis van maar één gevel berekend.

Lid 7 en 8.

Er wordt geen subsidie verleend naast andere subsidies (anders dan deze regeling) en niet voor werkzaamheden die fiscaal aftrekbaar zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor een deel van de eigenaren van rijksmonumenten: onderhoud – en dus ook schilderwerk – is voor (met name particuliere) eigenaren in bepaalde gevallen fiscaal aftrekbaar. In dat geval kan wel het kleuronderzoek en kleuradvies worden gesubsidieerd.

Toelichting artikel 5

Historisch verantwoord = maatwerk

Het historisch verantwoorde herstel vraagt om maatwerk. Daarom kan het gebeuren dat extra gegevens nodig zijn voor een goede beoordeling. Een paar voorbeelden van gegevens:

• -

  bouwhistorisch onderzoek van de winkelpui (volgens landelijk vastgestelde richtlijnen) op basis van archiefonderzoek en onderzoek ter plaatse;

• -

  kleuronderzoek van de historische gevel op basis van archiefonderzoek en onderzoek ter plaatse;

• -

  foto’s en tekeningen.

Uitgangspunt is een op onderzoek en het daaruit voortvloeiende advies gebaseerde reconstructie. Het is daarom noodzakelijk om vooraf contact op te nemen met Erfgoed Leiden en Omstreken.

Toelichting artikel 8

Lid 1 Erfgoed Leiden denkt met u mee!

Het gaat om een historisch verantwoord project. Dat vraagt om maatwerk. Goedkeuring van het onderzoek (als dat onderzoek van toepassing is) en de daarop gebaseerde plannen is noodzakelijk voor de subsidiebeschikking. Het college verleent de goedkeuring via de gemeentelijke instelling Erfgoed Leiden en Omstreken, waar de uitvoering van de subsidieregeling ligt. Het is daarom belangrijk om vooraf contact op te nemen met Erfgoed Leiden en Omstreken.

Bij de beoordeling van de aanvragen hanteert het college specifieke uitvoeringsrichtlijnen van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). Bijvoorbeeld de Uitvoeringsrichtlijn Restauratie Steenhouwwerk en de Uitvoeringsrichtlijn Historisch Schilderwerk. Deze richtlijn is te vinden op www.stichtingerm.nl.

Lid 2 Kwaliteitsverbetering

De subsidie is gericht op de kwaliteitsverbetering van het historische stadsbeeld. Daarom kunnen nadere uitvoeringsvoorschriften aan de subsidiebeschikking worden verbonden, ook bij vergunning vrije werkzaamheden.

Toelichting artikel 9

Lid 3 Extra budget

Het nieuwe pilotgebied B is aan de regeling toegevoegd. Hiervoor is tijdelijk, voor 2025 en 2026, een budget beschikbaar gesteld naar aanleiding van een amendement van de raad.

Toelichting artikel 10

Lid 2. Subsidiabele kosten

Onder de subsidiabele kosten vallen onder meer:

Voor historische objecten en winkelpuien:

• -

  de kosten van het bouwhistorisch onderzoek met richtlijnen / uitgangspunten voor de reconstructie;

• -

  de kosten van een ontwerp;

• -

  de kosten van de uitvoering van de restauratie / reconstructie.

Overige werkzaamheden die niet tot de reconstructie behoren vallen buiten de subsidiabele kosten.

Voor historische kleuren:

• -

  de kosten van het steigerwerk;

• -

  de kosten van het kleuronderzoek en -advies;

• -

  de kosten van de uitvoering van het schilderwerk en de materialen (verf). Door schilders worden deze kosten vaak uitgedrukt in een prijs per m2. Het schilderwerk betreft alleen het historische deel van het exterieur, geen moderne onderdelen.

Voor gevelreclame:

• -

  de kosten van het ontwerp;

• -

  de kosten van de uitvoering van de gevelreclame;

• -

  het verwijderen van de oude reclame, bijvoorbeeld het verwijderen van lichtbakken.

Lid 3 btw

Voor veel btw-plichtige eigenaren is de btw fiscaal aftrekbaar en daarom zijn deze kosten niet subsidiabel. Als eigenaren aantoonbaar niet btw-plichtig zijn dan wordt de subsidie inclusief btw berekend. Dit is van toepassing op alle projecten.

Toelichting artikel 11

Lid 2

‘Onjuiste of onvolledige gegevens’ kan bijvoorbeeld ook een onvoldoende onderbouwd advies zijn.

Lid 5

‘Materiaalkeuze en / of wijze van uitvoering’ wordt steeds in de context van de locatie en de historische gevel bekeken.

Toelichting artikel 12

Het is van belang om binnen een jaar te starten met de uitvoering van het project. Het totale subsidiebudget voor de regeling is beperkt dus het is zonde als het budget blijft liggen omdat projecten niet worden uitgevoerd. De termijn van een jaar is ruim genomen omdat er tijd nodig is om uitvoerders te vinden.

Meld de aanvang van het project bij uw contactpersoon van Erfgoed Leiden en Omstreken. Bij tussentijdse vertraging of bij onvoorziene oplopende kosten is het ook van belang om zo snel mogelijk contact op te nemen via het subsidieloket en uw contactpersoon bij Erfgoed Leiden en Omstreken.

Na afronding van het project is de gereedmelding met eindverantwoording van de daadwerkelijke gemaakte subsidiabele kosten via het subsidieloket van de gemeente een noodzakelijke stap. De gereedmelding bestaat dus uit het inleveren van de inhoudelijke en financiële eindverantwoording van het project. Bij de inhoudelijke verantwoording gaat het om zaken zoals inhoudelijke toelichting en foto’s. Bij de financiële verantwoording gaat het om facturen en betaalbewijzen van de subsidiabele kosten.

Pas daarna kan de controle plaatsvinden zoals bedoeld in lid 4 van dit artikel. Daarna wordt de subsidie definitief vastgesteld.

Toelichting artikel 13

De subsidie wordt eerst toegekend maar met nul procent bevoorschot en nog niet uitbetaald. De uitbetaling is pas na gereedmelding en vaststelling.

De subsidie kan lager (of op nul) dan de oorspronkelijke toekenning worden vastgesteld als niet is voldaan aan de voorwaarden. Zo kan bv. het niet opvolgen van het op onderzoek gebaseerde advies (bijvoorbeeld kleuradvies) reden zijn om de subsidie lager of op nul vast te stellen. Het onderzoek en advies is immers de onderbouwing voor de toekenning. Hier kan alleen van worden afgeweken in overleg met (en na goedkeuring van) de gemeente en alleen op basis van aanvullend onderzoek. Het gaat dus om een onderbouwde wijziging. Zo kan er soms pas tijdens de uitvoering op bepaalde plekken kleuronderzoek wordt gedaan.

Als niet na een jaar is gestart kan de subsidie op nul worden vastgesteld. Dit om te voorkomen dat de subsidiebeschikkingen heel lang open blijven staan en het beperkte budget gereserveerd blijft voor projecten die niet meer doorgaan.

Toelichting artikel 14

Het kleur- en bouwhistorisch onderzoek dat bij veel aanvragen wordt verricht als grondslag voor de subsidie geeft steeds meer inzicht in de geschiedenis van onze stad. Deze kennis moet worden gedeeld, ook ten aanzien van individuele objecten. Dit betekent dat de onderzoeker toestemming verleent voor publicatie van zijn of haar onderzoek. Erfgoed Leiden en Omstreken heeft daarbij ook de taak om het ‘verhaal van de stad’ te vertellen en een platform te zijn voor onderzoeksresultaten. Zie onder meer de website www.erfgoedleiden.nl.

Toelichting artikel 15

De uitzondering is alleen van toepassing op bijzondere situaties waarin deze regeling niet voorziet. Bijvoorbeeld bij onvoorziene:

• -

  uitzonderlijke complexiteit van restauratietechnieken;

• -

  uitzonderlijk arbeidsintensieve technieken;

• -

  uitzonderlijk kostbare materialen;

• -

  uitzonderlijke grootte van een gevel.

Toelichting artikel 16

Voor projecten kan slechts eenmaal subsidie worden aangevraagd. Projecten die zijn gerealiseerd onder één van de voorgaande regelingen tellen daarbij ook mee.