Beleidskader huisvesting internationale werknemers Roermond 2024

De Stuurgroep Internationale Werknemers heeft in 2020 een visie vastgesteld ten opzichte van internationale werknemers. De Stuurgroep Internationale Werknemers is een samenwerkingsverband van ondernemers en overheden bestaande uit LWV, LLTB, MKB-Limburg, FNV, Stichting ARKA, de regio’s Noord-, Midden- en Zuid-Limburg en de Provincie Limburg. De kern van deze visie is dat internationale werknemers van groot belang zijn voor de economische bedrijvigheid in onze regio. Limburg wil een aantrekkelijke regio zijn waar internationale werknemers zich ‘welkom’ voelen en deel uitmaken van de samenleving. Om dit voor elkaar te krijgen is een integrale benadering van het thema internationale werknemers nodig. Bij een aantrekkelijke regio horen namelijk ook goede voorwaarden op het gebied van wonen, werken en samenleven. Ook met het aannemen van de motie “Grip op arbeidsmigratie” door de Provinciale Staten is nadruk gelegd op het belang van goede huisvesting voor arbeidsmigranten.”

Ook in de gemeente Roermond wonen en werken internationale werknemers. Uit cijfers van Decisio uit 2022 blijkt dat de gemeente Roermond achter Venray, Venlo en Horst aan de Maas voor internationale werknemers de vierde belangrijkste werkgemeente van Limburg is en in Midden-Limburg is Roermond de belangrijkste woongemeente1 . Het gaat hier dan alleen over de geregistreerde internationale werknemers. We constateren echter ook bij controles op illegale kamerverhuur dat veel ongeregistreerde internationale werknemers gehuisvest worden in woonwijken, waarbij de omstandigheden te wensen over laten. Dit heeft negatieve gevolgen voor de leefbaarheid in wijken.

Aan de ene kant is er binnen de gemeente Roermond behoefte aan de inzet van internationale werknemers. Aan de andere kant is wonen, werken en samenleven voor internationale werknemers pas mogelijk als de huisvesting op orde is. De gemeente Roermond ziet hier een faciliterende rol voor haar weggelegd. Er gelden op dit moment al een aantal bestemmingsplan- en beleidsregels. Deze worden in deze notitie nader uiteengezet. Om het samen leven te bevorderen wil de gemeente Roermond daarnaast inzetten op huisvesting van internationale werknemers voor bedrijven in Roermond.

Om de kwaliteit van huisvesting te bevorderen wil de gemeente Roermond de werkgever verantwoordelijk maken voor de huisvestingsomstandigheden. Deze twee uitgangspunten komen samen in het aanmoedigen van situationele huisvesting (onderdeel 5).

Dit beleidskader geeft een overzicht van de huidige juridisch-planologische voorwaarden bij huisvesting van internationale werknemers. Het kader dient daarnaast als leidraad om initiatieven voor de huisvesting van internationale werknemers te beoordelen. Daarbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• 1.

  Huisvesting voor internationale werknemers in de gemeente Roermond is bestemd voor internationale werknemers die in de gemeente Roermond werken;

• 2.

  Werkgevers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de huisvesting van hun werknemers;

• 3.

  Er is een gezonde verhouding tussen de arbeidsrelatie en huisvestingscomponent.

Of en in hoeverre aan bovenstaande uitgangspunten wordt voldaan wordt beoordeeld aan de hand van onderstaande criteria:

• 1.

  Er is behoefte is aan de inzet van internationale werknemers bij het bedrijf van initiatiefnemer. Het is duidelijk waar die behoefte uit bestaat en hoe het huisvestingsinitiatief zorgt dat aan die behoefte voldaan kan worden.

• 2.

  De internationale werknemers worden ingezet bij bedrijvigheid in de gemeente Roermond of in een gemeente aangrenzend daaraan.

• 3.

  De huisvesting voldoet aan de afwegingscriteria zoals genoemd bij 3.4 en 3.5.

• 4.

  Er is ten aanzien van de huisvestingslocatie een beheerplan waarin naar voren moet komen:

  • a.

    hoe de leefbaarheid in de omgeving geborgd wordt (denk o.a. aan afval scheiden, afval aanbieden en parkeren);

  • b.

    wie het aanspreekpunt is voor de gemeente, bewoners en omwonenden;

  • c.

    Hoe klachten van de omgeving en/of bewoners behandeld worden;

  • d.

    hoe de locatie beheerd wordt (nachtregistratie, beveiliging)

• 5.

  De werknemer kan na het eindigen van zijn arbeidsrelatie gedurende een redelijke termijn (minimaal 6 weken) gebruik blijven maken van de woonruimte tegen betaling van maximaal het laatst ingehouden deel van zijn loon voor huisvesting.

• 6.

  De werkgever zet in op samen leven van zijn internationale werknemers met de omgeving (participatie, taalonderwijs).

In dit beleidskader worden 5 categorieën huisvesting voor internationale werknemers benoemd. Met deze 5 categorieën wordt ervan uitgegaan dat er voldoende kaders worden geschept om huisvesting van internationale werknemers op een humane wijze te faciliteren.

Er zijn 5 categorieën huisvesting te onderscheiden waarbinnen deze groep van internationale werknemers woonachtig kunnen zijn in de gemeente Roermond:

• 1.

  Reguliere woningen

• 2.

  Ministudio’s

• 3.

  Kamerbewoning

• 4.

  Geclusterde huisvesting

• 5.

  Situationele huisvesting

Het planologisch toetsingskader voor bovengenoemde categorieën huisvesting is het tijdelijk deel van het omgevingsplan van de gemeente Roermond. Het bestemmingsplan herziening paraplubestemmingplan kamerverhuur en ministudio’s maakt van rechtswege onderdeel uit van dit tijdelijk deel van het omgevingsplan van de gemeente Roermond. Kortheidshalve wordt in het vervolg van dit stuk naar deze regeling verwezen als het paraplubestemmingsplan.

3.1 Reguliere woningen

Het merendeeldeel van onze woningvoorraad bestaat uit reguliere woningen, hieronder kunnen allerlei woontypen vallen zoals jaren ’30 herenhuizen, naoorlogse woonhuizen, tweekappers, bungalows, villa’s, duplexwoningen, portiekwoningen, penthouses en flats al dan niet met tuin, patio of balkon. De verscheidenheid is groot. Vakantiehuizen, woonwagens en woonschepen vallen hier niet onder.

Kenmerkend aan reguliere woningen is dat in de context van deze notitie sprake moet zijn van één zelfstandig huishouden waarvan de bewoners ingeschreven staan in de Basisregistratie Personen (BRP). Dit zijn vooral koppels of gezinnen met long-stay intenties. Reguliere woningen kunnen uiteenlopende woonoppervlakten hebben, die afhankelijk is van de gezinssamenstelling en de eigen woonwensen.

In dit kader is het van belang te bezien wie er precies in de woning aanwezig is: een huishouden bestaande uit één persoon of meerdere personen die een verbondenheid met elkaar hebben (een gezin) óf een groep personen die géén relatie met elkaar heeft. In het eerste geval is dit rechtstreeks toegestaan en in het tweede geval niet (want dan is sprake van meerdere huishoudens in 1 pand). In dit laatste geval is namelijk sprake van onzelfstandige woonvormen, die vallen in categorie 3, 4 en 5).

3.2 Ministudio’s

Een ministudio betreft een zelfstandige woonruimte (voor één huishouden) die beschikt over eigen wezenlijke voorzieningen en die een maximale oppervlakte heeft van 60m2. Woonruimtes groter dan 60m2 zijn geen ministudio maar “reguliere woningen” die buiten deze begripsbepaling vallen. De verschijningsvormen die we aantreffen zijn vaak studio’s, lofts en de wat kleinere en middelgrote appartementen. Voor al deze typen geldt dat deze bedoeld zijn voor één huishouden, en dus niet gesplitst of in gebruik mogen zijn als aparte kamers. Alle eigen voorzieningen moeten aanwezig zijn.

Net als bij reguliere woningen ligt ook bij ministudio’s het risico op de loer dat meerdere gebruikers die geen huishouden vormen gebruik maken van de woonruimte, die eigenlijk alleen maar bedoeld is voor één enkel huishouden. Omdat ministudio’s net als reguliere woningen als kenmerk hebben dat deze zelfstandige woonruimten zijn (dus met volledig eigen voorzieningen), zijn deze in het grootste deel van het gemeentelijk grondgebied rechtstreeks toegestaan. Het paraplubestemmingsplan in combinatie met het geldende uitvoeringsbeleid bevat echter een vergunningsplicht voor bepaalde gebieden, waarmee het college op kwetsbare locaties telkens een goede afweging kan maken om ministudio’s al dan niet toe te staan. Deze afweging verschilt per situatie. De vergunningsplicht voorziet ook in een registratie, op basis waarvan we kunnen bijhouden met welke dichtheid in bepaalde stadsdelen dergelijke studio’s voor internationale werknemers voorkomen (mits deze zijn vergund).

3.3 Kamerbewoning

Kamerverhuur betreft onzelfstandige wooneenheden die geen eigen toegang hebben en die niet door één huishouden kunnen worden bewoond. Dergelijke woonruimte is afhankelijk van wezenlijke voorzieningen (zoals keuken en sanitair) buiten die eigen woonruimte.

3.4 Geclusterde huisvesting

Geclusterde huisvesting betreft een tijdelijke woonvoorziening bij een actief agrarisch bedrijf voor de eigen werknemers. De huisvesting dient fysiek op het bedrijfskavel bij het (actief) bedrijf plaats te vinden. Lukt dit niet, dan biedt categorie 5 (situationele huisvesting) mogelijk een oplossing, omdat daar de huisvesting ook op een andere plek dan het bedrijf kan worden gepositioneerd. Geclusterde huisvesting is zeer waardevol omdat bij deze variant de werkgever nadrukkelijk zijn verantwoordelijkheid neemt om woonruimte te voorzien voor haar eigen werknemers, zodanig dat deze zelfs terecht kunnen op loopafstand van hun werkplek. Bij deze huisvesting geldt het specifiek opgestelde Agrarisch Keurmerk Flexwonen (AKF).

3.5 Situationele huisvesting

Situationele huisvesting van arbeidsmigranten is bijzondere woonvormen op veelal omvangrijke locaties zoals bijvoorbeeld leegstaande kantoorpanden en bedrijfspanden, veelal grootschalige initiatieven waar een zekere doorstroming plaatsvindt (shortstay). Het kan ook gaan om (voormalige maatschappelijke) complexen zoals kloosters, zorgtehuizen, scholen, asielzoekerscentra, hotels of daarmee vergelijkbare bebouwing. Dit soort panden kunnen gebruikt worden als logiesgebouw voor huisvesting van ‘shortstay’-internationale werknemers. Hieronder kunnen ook woon-werk situaties vallen die niet-agrarisch van aard zijn.

Kenmerk van dergelijke gebouwen (of terreinen) is dat deze verschillen van reguliere woningen qua aard, omvang en bestemmingsplanfuncties. En om die reden vereisen dit soort initiatieven altijd een uitvoerige ruimtelijke afweging via een vergunningenbesluit. Dit vergt maatwerk, en de vraag of medewerking mogelijk én wenselijk is hangt af van de situationele omstandigheden. Het maximum aantal te huisvesten arbeidsmigranten zal afhankelijk zijn van de locatie en dient per aanvraag te worden afgewogen. Daarbij kunnen het type omgeving, de impact op de omgeving, het parkeren en andere initiatieven voor huisvesting van internationale werknemers in de directe omgeving een rol spelen. Net als bij de andere gevoelige categorieën zal ook hier (analoog) worden getoetst aan de randvoorwaarden van het Uitvoeringsbeleid zoals dat geldt voor kamerverhuur en ministudio’s. Doel daarvan is enerzijds een minimale kwaliteitseis te borgen voor de woonunits en anderzijds een zekere uniformiteit aan te brengen. Deze categorie bevat in feite alle overige initiatieven die níet vallen onder een van de andere (meer specifieke) categorieën. Dit houdt in dat per definitie sprake is van maatwerk per situatie.

Onderdeel van de analoge toetsing is dat al deze initiatieven worden voorzien van een advies vanuit het Wijkteam (zie artikel 3 lid 3 van de uitvoeringsregel) én (integraal) worden voorbereid op de Intaketafel. Het college neemt vervolgens een besluit, waarbij de vergunningverlening niet mag leiden tot een dreigende ontoelaatbare inbreuk op de leefbaarheid en het daarmee samenhangende goede woon- en leefklimaat. Met name ook bij potentiële locaties nabij bedrijventerreinen worden milieunormen, veiligheidsnormen, parkeernormen en aspecten van sociale controle in acht genomen.