Programma Geluid en Lucht 2025 - 2029

2.2.1 Participatie - enquête

Wij vinden het belangrijk om onze bewoners te betrekken bij onze besluiten en plannen, onder hen is veel kennis en creativiteit aanwezig. Daarom is al in een vroeg stadium informatie ingewonnen over wat er leeft binnen de gemeente op het gebied van geluid en luchtkwaliteit. Dit is gedaan met een enquête die in april 2023 door ProPublic in opdracht van de gemeente is gehouden onder de inwoners.

Hierbij hebben we bewoners geïnformeerd via de gemeentelijke kanalen zoals de website, lokale kranten en sociale media. In totaal hebben 660 inwoners uit Ridderkerk de enquête volledig ingevuld.

Uit de resultaten blijkt dat 46% van de mensen die de enquête hebben ingevuld (respondenten) zware of hele zware overlast ervaren van het verkeer op de snelweg. Voor het verkeer op de lokale wegen is dit 40%. Vrachtverkeer veroorzaakt bij 36% van de inwoners overlast. Als meest genoemde oorzaken worden motoren (23 keer), te hard rijden (16 keer) en vliegtuigen (15 keer) genoemd. Overlast door treinverkeer, de industrie, de binnenvaart of windmolens komt nauwelijks naar voren uit de enquête.

Van de respondenten ervaart 53% de luchtkwaliteit als slecht of heel slecht. Waarbij 63% van de inwoners verwacht dat dit veel of heel veel invloed heeft op de gezondheid. Een overzicht van de resultaten is opgenomen in bijlage I. Een samenvatting van de uitkomsten staat in bijlage II.

In het kader van participatie vindt er geregeld afstemming plaats met het Beleidsplatform Natuur, Milieu en Duurzaamheid. De leden van dit platform denken actief mee over het beleid van de genoemde thema’s. 

2.2.2 Vaststelling Programma

Het ontwerpprogramma moet 6 weken ter inzage worden gelegd. In deze periode mag iedereen een zienswijze indienen.

De gemeenteraad wordt actief betrokken bij het vaststellen van het Programma. Dit hebben we tijdens meerdere commissie- en raadsvergaderingen gedaan.

Het Programma wordt vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders. Het Programma is op zichzelf geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht omdat het niet gericht is op rechtsgevolg. Het bevat in principe alleen beleidsvoornemens en voorgenomen maatregelen. Daarom staat tegen het Programma geen beroep open.

2.3.1 Mogelijke maatregelen

Bij de enquête zijn inwoners ook gevraagd mee te denken met mogelijke maatregelen om geluidsoverlast tegen te gaan en de luchtkwaliteit te verbeteren.

2.3.2 Geluidschermen

De meeste respondenten geven aan dat schermen de beste methode zijn om de geluidsoverlast tegen te gaan. Hierbij gaat het vooral om schermen langs de rijkswegen. De verantwoordelijkheid van het geluid van deze wegen ligt bij de Rijksoverheid. Als gemeente zijn we echter wel betrokken bij maatregelen langs deze wegen. Zo is in het verleden het scherm langs de A15 verlengd waarmee een “geluidgat” langs de Hogeweg is gedicht. Daarnaast zijn we bezig met het realiseren van een geluidsscherm langs het Oosterpark. Hiermee verlagen we de geluidsbelastingen in het Oosterpark en verbeteren we het woonklimaat voor de inwoners grenzend aan het Oosterpark.

Voor lokale wegen is het niet altijd mogelijk om schermen te plaatsen. Bijvoorbeeld doordat er maar een beperkte berm is, of omdat er veel inritten en uitritten zijn. Langs de Rotterdamseweg is het scherm wel als mogelijke maatregel in dit Programma onderzocht.

2.3.3 Snelheid

Als tweede maatregel wordt het verlagen van de snelheid genoemd in combinatie met het strenger handhaven. Als gemeente is ons beleid hiervoor opgenomen in het Mobiliteitsplan. We kiezen hiervoor een “30 tenzij…” aanpak. Dit betekent dat de 50 km/uur wegen op termijn worden ingericht als 30 km/uur wegen tenzij er zwaarwegende argumenten zijn om dat niet te doen.

In het kader van projecten buiten het Programma, zoals de Omgevingsverkenning Koninginneweg, de Uitvoeringsnota mobiliteit Bolnes en andere projecten wordt een snelheidsverlaging al meegenomen als maatregel. Het is dan mogelijk de snelheidsverlaging te combineren met andere aanpassingen aan de wegstructuur.

2.3.4 Handhaving

Handhaving wordt als derde oplossing genoemd tegen geluidsoverlast. In het Programma is daarom opgenomen dat hier blijvend aandacht aan wordt gegeven, onder andere door extra snelheidscontroles. Dit is geen bevoegdheid van de gemeente maar van de politie.

Vanaf 2025 willen we starten met campagnes tegen asociaal rijgedrag in samenwerking met de politie en BOA’s. Hierover vindt nog afstemming plaats met de politie.

Het plaatsen van flitspalen voor te hard rijden is geen bevoegdheid van de gemeente maar van het Openbaar Ministerie. Om wildgroei tegen te gaan stelt het Openbaar Ministerie strenge eisen aan locaties waar flitspalen worden opgesteld.

We treden in overleg met de politie om in te zetten op meer verkeershandhaving.

Wel wordt gekeken naar het pilotproject dat wordt uitgevoerd door Amsterdam, Rotterdam en Utrecht met de geluidsflitspaal. Zij onderzoeken de mogelijkheid om de eigenaren van de te lawaaierige voertuigen en rijgedrag aan te schrijven en hen zo te wijzen op hun asociale rijgedrag. Het is juridisch nog niet mogelijk om op basis van de waarnemingen van de geluidflitspaal boetes op te leggen. In 2025 gaan we in overleg met de politie en de afdeling verkeer op twee locaties een (mobiele) geluidsflitspaal plaatsen in het kader van bewustwording van het veroorzaken van geluidsoverlast. Dit sluit ook aan op het thema verbeteren van de verkeersveiligheid in het Integraal Veiligheidsbeleid 2025-2029.

2.3.5 Geluidsreducerend asfalt

Geluidsreducerend asfalt wordt door de respondenten een aantal keren genoemd als maatregel tegen geluidoverlast. In Ridderkerk is stiller asfalt al vaker toegepast en op basis van het vorige actieplan staat een aantal wegen op de nominatie om te worden voorzien van stiller asfalt.

2.3.6 Houtstook

Het verminderen van houtstook en het ontmoedigen van barbecues worden genoemd om de luchtkwaliteit in Ridderkerk te verbeteren. Wettelijke mogelijkheden hiervoor zijn beperkt, maar wel blijven we als gemeente informeren over de gevolgen van houtstook. Daarnaast blijft het voor bewoners mogelijk om zelf met de Caeli-app de luchtkwaliteitsmetingen te zien.

2.3.7 Minder autogebruik

Als maatregel voor het verbeteren van luchtkwaliteit wordt minder autogebruik genoemd. Momenteel lopen er meerdere projecten waarbij wordt gekeken om het openbaar vervoer in de gemeente Ridderkerk te verbeteren, zoals het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV). Met een beter openbaar vervoer verwachten we het uiteindelijk aanlokkelijk te maken om de auto te laten staan.

Ook richten we op minder autogebruik door het stimuleren van lopen en fietsen. Daarnaast is begin 2024 de Nota parkeernormen 2024 vastgesteld.

3.1.1 Inleiding

De Europese Unie ziet omgevingsgeluiden als een van de grootste problemen voor de leefomgeving. De Europese richtlijn omgevingslawaai zegt daarom dat grote gemeenten de geluidsniveaus in deze leefomgeving moeten vaststellen, met als doel overlast en schade aan de gezondheid te verminderen of beperken door middel van maatregelen. Deze maatregelen komen in het Programma Geluid. Het gaat hierbij om geluid van industrie, wegverkeer, railverkeer en luchtvaart. De bescherming is vooral bedoeld voor woningen, andere gebouwen en terreinen die gevoelig zijn voor overlast van geluid.

Als onderdeel van de regio Rotterdam-Dordrecht is de gemeente Ridderkerk een van de steden die een Actieplan moet vaststellen. Het vaststellen van het Actieplan geluid gebeurt elke 5 jaar en volgt uit de Omgevingswet. In dit voorliggende Programma Geluid en Lucht herzien wij het Actieplan geluid 2019-2023.

3.1.2 Wat is geluid?

Geluid is een trilling in de lucht of een ander medium die gezonde oren horen. Geluid ontstaat wanneer een geluidsbron gaat trillen. Een geluidsbron kan een voorwerp zijn, maar het kunnen ook mensen en dieren zijn die geluid maken.

Hoe hard een geluid klinkt, meten en berekenen we in decibel (dB).

3.1.3 Gezondheid

Hoge geluidsniveaus hebben soms invloed op de gezondheid. Volgens de GGD beïnvloedt de leefomgeving (milieufactoren, inrichting van de openbare ruimte) de gezondheid. De fysieke leefomgeving zorgt soms voor positieve gezondheidseffecten, maar kan ook de gezondheid bedreigen. Milieufactoren, zoals geluidhinder, luchtkwaliteit, chemische stoffen en binnenmilieu vormen daarbij een bedreiging voor de volksgezondheid. Uit de gezondheidsmonitor van de GGD blijkt dat 31% van de inwoners in hun slaap soms verstoord worden door het geluid van wegen, industrie en vliegtuigen. In de gemeente Ridderkerk is bij 20 tot 25% van de inwoners sprake van ernstige geluidhinder.

De belangrijkste gezondheidseffecten van blootstelling aan geluid in de woonomgeving zijn hinder en slaapverstoring. Hinder is een gevoel van afkeer, boosheid, onbehagen, onvoldaanheid of gekwetstheid dat optreedt wanneer geluid iemands gedachten, gevoelens of activiteiten beïnvloedt. Hinder kan leiden tot gezondheidsklachten.

Bij een geluidsbelasting van meer dan 60 dB gemiddeld per jaar neemt het risico op hart- en vaatziekten toe. Blootstelling aan geluid leidt mogelijk ook tot een verminderd prestatievermogen en leerproblemen bij kinderen.

3.1.4 Berekenen van geluid

Om de geluidsbelastingen binnen de gemeentegrenzen in kaart te brengen, maken we gebruik van een geluidsmodel op basis van wettelijk afgesproken rekenregels.

Het geluidsmodel geeft een beeld van de werkelijkheid. Een voordeel van deze manier van rekenen is dat je effecten van bedachte maatregelen in beeld kan brengen. Deze manier van rekenen gebruiken we ook bij het bepalen van toekomstige geluidsbelastingen bij nieuwe ontwikkelingen.

3.1.5 Programma Geluid

In het Programma Geluid gaan we eerst in op de geluidsbronnen binnen de gemeente Ridderkerk. Dit gaat om geluid ten gevolge van wegverkeer, railverkeer, industrie en scheepvaart. Geluid vanwege luchtvaart is niet meegenomen. Bijlage III toont een overzicht van deze bronnen.

Vervolgens bepalen we de geluidsbelastingen van deze bronnen en bepalen we het aantal gehinderden. Als basis hiervoor gebruiken we de geluidsbelastingkaarten die in 2022 zijn gemaakt. In deze kaarten zijn alleen geluidreducerende maatregelen verwerkt die in 2021 aanwezig waren. Voor het Programma Geluid zijn deze kaarten berekend met de rekenmethode uit de Omgevingswet.

Vervolgens stellen we in het Programma Geluid maatregelen vast om lawaai in de omgeving te voorkomen en/of te beperken. De maatregelen moeten vooral gericht zijn op plaatsen waar hoge geluidsbelastingen schadelijke effecten kunnen hebben voor de gezondheid van de mens.

3.1.6 Wettelijk kader

In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) staan regels die de gemeente kan gebruiken voor het beschrijven van de geluidskwaliteit in het omgevingsplan. Onder de standaardwaarde vindt de wetgever dat er een gezond woon- leefklimaat is. Daarboven moeten maatregelen afgewogen worden om het woon- en leefklimaat te verbeteren. De grenswaarde is alleen bij uitzondering toegestaan en met toepassing van geluidsbeperkende maatregelen. Het wettelijk kader betreft hierbij voornamelijk nieuwe situaties. Het wijkt hiermee af van het Programma Geluid dat juist ook naar de bestaande situatie kijkt. Een overzicht van de wettelijke regels is opgenomen in bijlage IV. In bijlage V is te zien waar in de huidige situatie het geluid hoger is dan de wettelijke standaard- en de grenswaarden.

3.1.7 Monitoring

Nieuw onder de Omgevingswet is dat er monitoring gaat plaatsvinden van lokale en provinciale wegen en van lokale spoorwegen, zoals dat nu al gebeurt voor de rijkswegen en het hoofdspoor. Hiervoor wordt dezelfde systematiek zoals deze geldt voor rijkswegen ook toegepast op de provinciale wegen. De verantwoordelijkheid van deze monitoring ligt bij de provincie. Binnen de gemeente Ridderkerk zijn geen provinciale wegen.

Met de systematiek, ook wel bekend als GPP-systematiek wordt het maximale toegestane geluid van rijkswegen, provinciale wegen en het hoofdspoor vastgelegd op vaste punten (referentiepunten) rond deze (spoor)wegen. Eens in de 5 jaar vindt monitoring plaats. Bij (een bijna) overschrijding van het maximale toegestane geluid op het referentiepunt moet het bevoegd gezag maatregelen overwegen.

Lokale wegen (en lokale spoorwegen) krijgen een Basisgeluidemissie (bge), waarbij de gemeente en het waterschap verantwoordelijk zijn voor de monitoring. De regels hiervoor zijn opgenomen in het Bkl. Vanaf een vastgelegde datum (uiterlijk basisjaar 2026) monitort het bevoegd gezag de geluidemissie van het wegennetwerk ten opzichte van de vastgelegde emissies. Bij een toename van 1,5 dB of meer moet de wegbeheerder (gemeente of het waterschap) aanvullende maatregelen onderzoeken. 

3.1.8 Actieplan geluid

Het actieplan geluid is een verplicht programma dat volgt uit artikel 3.6 van de Omgevingswet. Wij noemen dit het Programma Geluid. Deze verplichting volgt op zijn beurt uit de Europese richtlijn omgevingslawaai. Hierbij wordt gekeken naar de bestaande situatie. In afdeling 4.3 van het Bkl staan de instructieregels voor het actieplan geluid.

3.1.9 Sanering

In de jaren 1980 is de Wet geluidhinder ingevoerd met grenswaarden voor het geluid bij nieuwe woningen en het geluid ten gevolge van nieuwe (spoor)wegen. Voor bestaande situaties met een te hoge geluidsbelasting is in de wet een saneringsplicht met een subsidieregeling opgenomen. De woningen die voor gesubsidieerde geluidwerende maatregelen in aanmerking kwamen stonden op de A- en B- lijsten. De status van de sanering in de gemeente Ridderkerk staat in bijlage VI.

3.1.10 Ontwikkelingen

Binnen de gemeente Ridderkerk vinden meerdere grote en kleine ontwikkelingen plaats. Deze ontwikkelingen kunnen gevolgen hebben voor de geluidssituatie. Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen staat in bijlage VI.

3.2.1 Vergelijking met de vorige ronden

Het in dit programma opgenomen plan is de vierde keer dat de gemeente Ridderkerk een Actieplan geluid opstelt. Voor elk Actieplan is het aantal (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden bepaald.

Voor 2006, 2011 en 2016 is dit gedaan met de toen wettelijke rekenmethode. Nu in 2021, moest er gebruikgemaakt worden van de nieuwe wettelijk Europese rekenmethode. Onderstaande tabel toont een vergelijking van de resultaten. Dit betreft dus een verouderde rekenmethode, die een historische vergelijking geeft tussen de resultaten van de oude rondes en de huidige ronde. Voor meer informatie hierover, zie bijlage IV. 

Uit de tabel volgt een afname van 1,3% van het aantal gehinderden, 0,5% van het aantal ernstig gehinderden en 0,7% van het aantal slaapverstoorden. De afnames komen onder andere door het toegepaste geluidreducerend asfalt en het dichten van het gat langs de A15.

¹ Vanwege de Covid pandemie werd er in 2021 veel thuisgewerkt en waren bedrijven en instellingen langdurig gesloten. De verkeersintensiteiten van 2021 op de wegen en spoorwegen waren dus veel lager dan in de voorgaande jaren. Daarom is in overleg met alle partijen besloten om de verkeersgegevens van 2019 te gebruiken voor het opstellen van de geluidbelastingkaarten 2021.

3.2.2 Resultaten nieuwe rekenmethode

Met de Omgevingswet is er een nieuwe rekenmethodiek voor het bepalen van de geluidsbelastingen in de omgeving en het aantal gehinderden en slaapverstoorden. Met deze rekenmethode wordt het aantal inwoners die een hoge mate van hinder en een hoge mate van slaapverstoring ervaren bepaald. De resultaten staan weergegeven in onderstaande tabel.

Op basis van de meest recente rekenmethode en nieuwste dosis-effectrelaties blijkt dat 4,7% van de inwoners in de gemeente Ridderkerk een hoge mate van hinder ondervindt en 0,9% van de inwoners een hoge mate van slaapverstoring. Dit komt neer op circa 2.200 inwoners die een hoge mate van hinder ondervinden en circa 400 inwoners met een hoge mate van slaapverstoring.

3.3.1 Actieplan geluid 2019-2023

Het vorige Actieplan van de gemeente Ridderkerk betreft de periode van 2019 tot en met 2023 en is vastgesteld op 15 oktober 2019. Dit was het derde Actieplan. Uit dit Actieplan kwam dat de belangrijkste bron van geluidhinder in de gemeente Ridderkerk het wegverkeer is en dan voornamelijk het lokale wegverkeer. In het Actieplan is gekeken naar maatregelen om de geluidsbelasting te verlagen tot de beleidsmatige plandrempel van 63 dB Lden en daarmee het aantal (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden te beperken. Om dit te bereiken is gekeken naar het toepassen van geluidreducerend asfalt en naar aanvullende maatregelen zoals handhaving op geluid van onder andere brommers. Ook is er gekeken naar het stimuleren van fietsgebruik en openbaar vervoer. Voor geluidsbronnen die niet door de gemeente worden beheerd (bijvoorbeeld rijkswegen) is als maatregel het lobbyen bij andere overheden opgenomen.

In onderstaande tabel zijn de wegen opgenomen waar in het Actieplan 2019- 2023 geluidsreducerend asfalt is voorzien. In de laatste kolom staat of de maatregel is uitgevoerd inclusief een korte toelichting.

Voor het aanbrengen van het geluidsreducerend asfalt wordt per weg gekeken. Jaarlijks vindt een controle plaats van de staat van het huidige asfalt van de wegvakken. Zodra het wegdek aan vervanging toe is wordt het plaatsen van het geluidsreducerend asfalt op de planning gezet. Daarnaast is een aantal wegvakken onderdeel van een groter project, zoals het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV). Ook zijn er wegen die niet door de gemeente worden beheerd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Rotterdamseweg.

In bijlage XI is ook een figuur opgenomen met de wegvakken. 

3.4.1 Overige maatregelen

Naast geluidsreducerend asfalt is ook een aantal aanvullende maatregelen opgenomen in het vorige Actieplan. Deze maatregelen zijn:

• Onderzoek naar diffractoren

• Bewustwording stimuleren van het eigen gedrag

• Handhaving geluid brommers

• Stimulering fietsgebruik en openbaar vervoer

• Lobbyen andere overheden

3.4.2 Onderzoek naar diffractoren

Diffractoren werken doordat ze geluid van hinderlijke bronnen zoals weg- en railverkeer afbuigen naar boven, waardoor het geluid achter de diffractor afneemt. Er bestaan verschillende varianten, zo kan de diffractor ingegraven zijn in bijvoorbeeld de berm naast een weg of geplaatst zijn op een scherm. De reductie die te behalen is met een diffractor bedraagt in een ideale situatie enkele dB’s. In het Actieplan was opgenomen om onderzoek te doen naar effecten van diffractoren in Ridderkerk. Dit onderzoek was nog niet uitgevoerd, omdat bij het schrijven van het Actieplan de diffractor nog niet was opgenomen in de rekenmethodes en rekenprogramma’s. Tijdens het opstellen van het Programma is een Quick Scan naar diffractoren uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat er geen kansrijke locaties zijn om hotspots te saneren.

3.4.3 Bewustwording eigen gedrag

In het Actieplan was opgenomen om in de media aandacht te besteden aan het geluid dat mensen veroorzaken. Burenlawaai is een belangrijke bron van ergernis maar kan worden voorkomen als mensen zich bewust zijn van de hinder die ze veroorzaken. In 2020 is een reeks artikelen gepubliceerd in de lokale krant en we hebben de geluidsbelastingskaarten online gepubliceerd om bewoners inzicht te geven in de geluidsituatie in hun omgeving. Daarnaast zijn mensen actief betrokken bij ontwikkelingen in de gemeente. Het gaat bijvoorbeeld om de besluitvorming rond het geluidscherm in het Oosterpark en de geluidproblematiek in de wijk Bolnes. Bewustwording is iets dat continu bij mensen onder de aandacht gebracht moet worden. Ook in dit Programma is dit daarom weer als maatregel meegenomen.

3.4.4 Handhaving geluid brommers

Bij geluid ten gevolge van wegverkeer wordt door inwoners altijd aangegeven dat piekexcessen, zoals hardrijdende/opgevoerde brommers, een belangrijke bron van hinder zijn. De geluidsbelastingen zoals die in de meeste rapporten en documenten wordt berekend, neemt deze pieken niet mee. Deze waarden zijn jaargemiddeld waardoor deze excessen wegvallen. De beste maatregel om deze pieken te bestrijden is handhaving. Dit is daarom als maatregel opgenomen in het Actieplan en zal ook in dit Programma terugkomen.

3.4.5 Stimulering fietsgebruik en openbaar vervoer

Het stimuleren van fietsgebruik en openbaar vervoer is een belangrijk speerpunt in de gemeente Ridderkerk. In het Actieplan is hiervan uitwerking voorzien in het Mobiliteitsplan Ridderkerk. In 2020 is dit plan vastgesteld.

Daarnaast is de gemeente aan de slag gegaan met de klimaatalliantie Duurzame Mobiliteit in samenwerking met gemeente Rotterdam en Zuid- Holland Bereikbaar om mobiliteit onder ondernemers onder de aandacht te brengen. Ook in het Programma Geluid is weer aandacht voor fietsgebruik en OV.

3.4.6 Resultaten maatregelen

De historische vergelijking zoals deze eerder is berekend staat hieronder weergegeven (zie ook paragraaf 3.2.1). De tabel geeft weer met hoeveel procent het aantal (ernstig) gehinderden en slaapverstoorden is afgenomen tussen 2016 en 2021 na toepassing van eerdergenoemde maatregelen.

Uit de tabel volgt een afname van 1,3% van het aantal gehinderden, 0,5% van het aantal ernstig gehinderden en 0,4% van het aantal slaapverstoorden. De afnames komen onder andere door het toegepaste geluidsreducerende asfalt en het dichten van het scherm langs de A15.

3.5.1 Geluidmetingen

In opdracht van de gemeente Ridderkerk zijn door Sensornet metingen uitgevoerd op drie locaties binnen de gemeente. De metingen vonden plaats van oktober 2023 tot en met januari 2024. Tijdens de metingen was het voor de inwoners mogelijk om deze live via de website van Sensornet in te zien. De meetlocaties zijn met blauwe pijlen aangegeven in het plaatje hieronder. In de grafiek hieronder is per locatie het gemeten geluidniveau (de verticale as) af te lezen en horizontaal het uur van de dag waarop zich dit voordoet. Deze figuur geeft de ontwikkeling van het geluidsniveau gedurende een etmaal weer en is een gemiddelde van de hele meetsessie van 3 maanden.

De meetpunten liggen op korte afstand van verkeerswegen en we hebben resultaten van de metingen vergeleken met de berekende waarden. De resultaten zijn hieronder weergegeven. De resultaten onder L_den metingen zijn de berekende jaargemiddelde etmaalwaarden. De meetresultaten staan onder L_den model. De gemeten waarden liggen 2 tot 4 dB lager dan de berekende.

3.5.2 Verschillen meten en rekenen

De verschillen tussen de metingen en de berekeningen zijn vanuit meet- en rekentechnisch oogpunt zeer acceptabel. De berekeningen gaan uit van jaargemiddelde verkeersintensiteiten gebaseerd op een gemiddelde weekdag. De berekeningen gaan uit van gemiddelde weersomstandigheden (temperatuur, windrichting, luchtvochtigheid) terwijl die tijdens de metingen heel anders kunnen zijn. Tijdens de metingen is het aantal passerende voertuigen en de rijsnelheid niet gemeten en het rekenmodel gaat uit van een vast aantal voertuigen per etmaal met een vaste rijsnelheid. Hierdoor ontstaan er altijd verschillen tussen meten en rekenen.
De berekeningen geven een goed beeld van wat er gemiddeld genomen te verwachten is aan geluid op een locatie terwijl de metingen veel meer detailinzicht geven over het verloop van het geluid tijdens een dag.

3.5.3 Meetstation DCMR

De milieudienst DCMR heeft een vast geluid- en luchtmeetstation op de industrieterrein Nieuw Reijerwaard. De meest recente meetresultaten voor geluid staan in bijlage X. Uit de meetresultaten van de afgelopen jaren blijkt dat de geluidsniveaus op deze locatie vrij constant zijn en weinig toe- of afnemen.

3.6.1 Plandrempel

De beleidswaarde van het Programma Geluid is het bepalen van een plandrempel voor geluid. De plandrempel is bedoeld om de bestaande knelpunten te prioriteren. Deze plandrempel bestaat uit de jaargemiddelde geluidsbelasting L_den en een jaargemiddelde geluidsbelasting voor de nachtperiode L_night. De hoogte van de plandrempel bepaalt de gemeente zelf. Bij locaties waar veel woningen met geluid boven de plandrempel liggen overweegt de gemeente Ridderkerk maatregelen om de geluidsbelasting te verlagen.

De gemeente Ridderkerk heeft aparte plandrempels voor wegverkeer, railverkeer en industrie. Daarnaast is er een plandrempel voor de totale, gecumuleerde geluidsbelasting voor zowel L_den als L_night. Het gecumuleerde geluid wordt berekend door het geluid door industrieterreinen en railverkeer eerst om te rekenen naar geluid door wegen dat evenveel hinder veroorzaakt. Daarna worden deze waarden bij elkaar opgeteld.

3.6.2 Ambitiewaarde

In het vorige Actieplan is naast de plandrempel een zogenoemde ambitiewaarde opgenomen. De oorsprong van deze ambitiewaarde is door de inwoners ingediende zienswijzen op het vorige Actieplan geluid. Door het opnemen van een ambitiewaarde hebben we extra wegen, met een geluidsbelasting boven de 59 dB, maar onder de plandrempel, opgenomen in dat Actieplan geluid.

3.6.3 Gekozen plandrempel

De gekozen plandrempels voor de verschillende bronnen staan hieronder weergegeven. Alleen voor de gecumuleerde geluidsbelasting is ook een plandrempel opgenomen voor de nachtperiode.

3.6.4 Keuze verlagen plandrempel

Voor het Programma Geluid hebben we bewust gekozen voor het verlagen van de plandrempel ten opzichte van het Actieplan geluid 2019 – 2023. Hiermee behalen we een hogere gezondheidswinst en geven we uitvoering aan de ambitie uit het collegeprogramma. Ook leidt het tot een verdere afname van het aantal gehinderden en zien we het als een stap richting de ambitiewaarde.

3.6.5 Plandrempel en nieuwbouw

We willen nieuwe knelpunten voorkomen en hanteren de plandrempel daarom ook als bovengrens voor nieuwbouw- en herstructureringsprojecten. Op geluidbelaste locaties vragen we van de initiatiefnemer om alle haalbare maatregelen te treffen om er voor te zorgen dat de plandrempel niet wordt overschreden. In de praktijk zullen zich situaties voordoen waarbij het onmogelijk is om aan de plandrempel te voldoen. De initiatiefnemer kan dan een gemotiveerd verzoek indienen om af te mogen wijken. Dit zal alleen worden toegestaan als wordt aangetoond dat er geen maatregelen mogelijk zijn én er bij de uitwerking van het plan rekening is gehouden met het geluid.

In het nog op te stellen geluidbeleid worden de voorwaarden waaronder geluid boven de plandrempel kan worden toegestaan verder uitgewerkt.

3.7.1 Geluidniveaus boven de plandrempel 

Eerst is gekeken naar de locaties met een geluidniveau boven de plandrempels van de verschillende bronsoorten. Hieruit is gebleken dat alleen de rijksweg en de lokale wegen zorgen voor geluidsniveaus boven de plandrempels. De gemeente heeft als wegbeheerder vooral invloed op het geluid van de lokale wegen.

De figuur hieronder toont daarom de locaties waar sprake is van een overschrijding van de plandrempel voor het lokale wegverkeer.

Veel hotspots liggen rondom het drukke centrum, maar ook in Bolnes wordt bij een aantal locaties de plandrempel overschreden. In Rijsoord komt de Rijksstraatweg naar voren als hotspot en in het oosten van Ridderkerk is dit de Vlietlaan.

3.8.1 Geluidsniveaus boven de ambitiewaarde

Vervolgens is gekeken naar de locaties met een gecumuleerde geluidsbelasting hoger dan de ambitiewaarde.

De figuur op deze pagina toont deze locaties. Als we deze figuur vergelijken met de figuur met de overschrijdingen van de plandrempel op de vorige pagina dan zien we dat ze vrijwel met elkaar overeenkomen. Voor de keuze van maatregelen zijn we daarom uitgegaan van de kaart met overschrijdingen van de ambitiewaarde. Voor de locaties geldt dat we waar mogelijk proberen de geluidsbelasting terug te brengen tot de ambitiewaarde. Indien dit niet mogelijk is streven we naar minimaal de plandrempel.

De locaties zijn ingedeeld in clusters waarbij maatregelen voor het hele cluster effect kunnen hebben. In paragraaf 3.9 zijn deze clusters verder uitgewerkt.

3.9.1 Gekozen clusters

De clusters die we hebben bepaald zijn als volgt:

In bijlage IX is per cluster gekeken naar mogelijke maatregelen en het effect op de geluidbelasting. De volgende pagina toont een samenvatting van de maatregelen.

3.10.1 Samenvatting maatregelen

3.10.2 Afname gehinderden en slaapverstoorden

Op basis van bovenstaande tabel is de afname van het aantal gehinderden bepaald wanneer de bovenstaande maatregelen, behalve het Geluid & Energie isolatie project zijn uitgevoerd. Het Geluid & Energie isolatie project wordt toegelicht onder paragraaf 3.11.

3.11.1 Gemeentelijke sanering

Ook na het toepassen van geluidreducerende maatregelen blijft het geluid door  wegverkeer op veel woningen hoger dan 61 dB. Voor deze woningen start de gemeente Ridderkerk een Geluid & Energie isolatieproject waarbij eigenaren de kosten van geluidwerende voorzieningen aan hun woning vergoed krijgen. Ook is het hierbij mogelijk de geluidsmaatregelen te koppelen met duurzaamheidsmaatregelen. Deze koppeling maakt het financieel interessant voor eigenaren omdat de duurzaamheidsmaatregelen dan tegen een lager tarief uitgevoerd kunnen worden.

Deze regeling is alleen van toepassing op particulier woningbezit. Woningverhuurders zoals woningcorporaties zijn zelf verantwoordelijk voor het in stand houden en verbeteren van de geluid- en warmte-isolatie van hun woningen.

Niet alle woningen met meer dan 61 dB geluid door wegverkeer komen in aanmerking voor het project Geluid & Energie isolatieproject. Woningen die eerder zijn gesaneerd op kosten van de rijksoverheid of die nog op een saneringslijst staan komen niet in aanmerking voor het project.

Het huidige geluidniveau in de woning is maatgevend om te bepalen of een woning in aanmerking komt voor het project. Na afronding van het project mag het geluid in de woning maximaal 36 dB bedragen voor woningen waarvoor ná 1981 een bouwvergunning is verleend en 41 dB voor woningen waarvoor de bouwvergunning vóór 1982 is verleend. Alleen geluidwerende maatregelen die minimaal 3 dB geluidreductie opleveren vallen onder het project.

Daarmee sluit de regeling aan op de geluideisen uit het Besluit kwaliteit leefomgeving.

Op basis van de geluidkaarten, de bouwjaren en een inschatting van de huidige geluidwering van de gevels schatten wij in dat maximaal 360 woningen in aanmerking komen voor geluidwerende maatregelen op basis van het project Geluid & Energie isolatieproject. In de praktijk zal het aantal woningen dat in aanmerking komt voor maatregelen aanzienlijk lager liggen omdat veel woningen al zijn voorzien van dubbel glas en goede kierdichting. 

3.11.2 Duurzaamheid

Bij deelname aan het gevelonderzoek kunnen eigenaren aangeven of zij ook interesse hebben in deelname aan een onderzoek voor energiemaatregelen. Hierbij wordt gekeken naar de mogelijkheid om de geluidmaatregelen te optimaliseren voor energiebesparing. Daarnaast komen uit het onderzoek mogelijke extra maatregelen die getroffen kunnen worden. Dit kunnen losse maatregelen zijn of aanvullende maatregelen voor de geluidmaatregelen.

3.11.3 Kosten

De gemeente betaalt de kosten voor geluidwerende maatregelen voor de koopwoningen die hiervoor in aanmerking komen.

De kosten voor de energiemaatregelen zijn voor de eigenaar zelf. Door de combinatie met de geluidmaatregelen vallen deze waarschijnlijk lager uit dan wanneer deze apart worden uitgevoerd. De kosten voor de inventarisatie van geluidwerende maatregelen worden door de gemeente vergoed als de eigenaar van een pand besluit de maatregelen aan te laten brengen. Eigenaren kunnen ook nog een beroep doen op landelijke subsidiemogelijkheden voor energiebesparende maatregelen.

3.11.4 Voorwaarden deelname

De voorwaarden, looptijd en het beschikbare budget voor deze regeling worden uitgewerkt in 2024 met een doorloop in 2025.

4.1.1 Luchtkwaliteit

In oktober 2023 publiceerde GGD Haaglanden resultaten van het onderzoek naar luchtkwaliteit in de regio. Hieruit blijkt dat de luchtvervuiling in onze regio hoger is dan het landelijk gemiddelde. Inwoners roken gemiddeld 5 sigaretten per dag mee door luchtvervuiling. Vooral wegverkeer, mobiele werktuigen en houtkachels zijn verantwoordelijk voor de lokale uitstoot van ongezonde stoffen in Ridderkerk. Er is geen wettelijke verplichting om een actieplan luchtkwaliteit op te stellen maar we vinden dit onderwerp zo belangrijk dat we het toevoegen aan het Programma Geluid.

Bij het aspect Luchtkwaliteit beschrijven we de hoeveelheden, of concentraties, van verontreinigende stoffen in de lucht. De belangrijkste stoffen zijn fijnstof en stikstofdioxide. Kleine deeltjes die in de lucht zweven vallen onder fijnstof, deze zijn zo klein dat ze niet met het oog te zien zijn. Deeltjes met een diameter kleiner dan 10 micrometer duiden we aan met PM₁₀ en deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer als PM_2,5. Deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer vallen dus zowel onder PM₁₀ als onder PM_2,5. Nog kleinere deeltjes duiden we aan als ultrafijnstof.

De concentraties van deze deeltjes in de lucht worden aangeduid in het aantal microgram deeltjes per kubieke meter lucht (afgekort µg/m³). Van nature bevinden zich in de lucht al concentraties van fijnstof, zoals door zeezout. Veel schadelijker zijn echter de fijnstofdeeltjes die worden uitgestoten door de mens, voornamelijk door verkeer. Voor fijnstof geldt dat hoe kleiner de deeltjes, hoe verder deze doordringen in het lichaam. De figuur hieronder laat zien tot waar deze deeltjes kunnen doordringen.

Stikstofdioxide bestaat uit een atoom stikstof en twee atomen zuurstof en wordt daarom ook wel aangeduid als NO₂. Stikstofdioxide ontstaat bij verbrandingsprocessen. Hierbij zijn wegverkeer en scheepvaart belangrijke bronnen.

Stikstofdioxide bestaat uit een atoom stikstof en twee atomen zuurstof en wordt daarom ook wel aangeduid als NO₂. Stikstofdioxide ontstaat bij verbrandingsprocessen. Hierbij zijn wegverkeer en scheepvaart belangrijke bronnen.

4.1.2 Ziektelast

Luchtverontreiniging veroorzaakt 3,5% van de ziektelast in Nederland en heeft hiermee een belangrijk aandeel. Verontreinigde lucht veroorzaakt luchtweg- en longaandoeningen, zoals astma en longkanker, hart- en vaatziekten en kan gevolgen hebben voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Daarnaast verergert een slechte luchtkwaliteit reeds aanwezige aandoeningen.

4.1.3 Steeds beter

In Nederland geldt dat de luchtkwaliteit steeds beter wordt, maar dat we er nog niet zijn. Sinds het begin van de 21ste eeuw is er voor de meeste stoffen sprake van een flinke daling van de gemiddelde concentraties in de lucht. Dit is het gevolg van luchtkwaliteitsbeleid van Europa, Nederland, de provincies en de gemeenten. Er zijn inmiddels allerlei technische maatregelen getroffen aan vervoersmiddelen, industriële installaties. Ook zijn de brandstoffen schoner geworden. Maar we zitten nog steeds boven de waarden die de World Health Organization (WHO) adviseert. Er is nog steeds sprake van een ziektelast door luchtverontreiniging.

Voor het Programma Lucht maken we de huidige situatie in de gemeente inzichtelijk op basis van rekenmodellen en metingen.

We bepalen maatregelen die we als gemeente willen nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Hierbij kijken we vooral naar locaties met een slechte luchtkwaliteit of bronnen van erge hinder bij inwoners.

In het programma Lucht nemen we deze maatregelen op.

De volgende grafieken laten de trend in de luchtconcentraties van verschillende stoffen zien van af 2008. De figuren komen uit het Monitoringsrapport luchtkwaliteit Ridderkerk 2023 van Milieudienst DCMR.

4.2.1 Toetsing

De gemeente Ridderkerk als onderdeel van de agglomeratie Rotterdam- Dordrecht valt onder een aandachtsgebied zoals deze gaan gelden onder de Omgevingswet.

Voor ontwikkelingen, zoals nieuwe woningen, toetst de gemeente aan de rijksomgevingswaarde uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Hierbij moet toetsing plaatsvinden op locaties waar zich mensen voor langere tijd bevinden (blootstellingscriterium). Naast de toetsing aan de omgevingswaarde kan de gemeente ook lokale grenswaarden opnemen in het omgevingsplan.

Bij een dreigende overschrijding van de omgevingswaarde moet de gemeente een verplicht programma opstellen met hierin maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Daarnaast kan de gemeente een vrijwillig programma opstellen met hierin het lokale luchtbeleid uitgewerkt. De luchtkwaliteit in Ridderkerk voldoet aan de wettelijke normen. Maar ook onder deze omgevingswaarden zijn er nog gezondheidsrisico’s. Daarom willen we verder gaan dan alleen voldoen aan de omgevingswaarden en werken we toe naar de nieuwe WHO-normen. Het is eerste doel is hierbij de WHO-interim waarden. De gemeente Ridderkerk kiest daarom voor het opstellen van een vrijwillig programma luchtkwaliteit.

4.2.2 Niet genoemde stoffen

In de tabel in paragraaf 4.2.1 is een aantal stoffen niet genoemd, zoals benzeen en zwaveldioxide. De praktijk heeft uitgewezen dat als de concentraties voor bovenstaande stoffen voldoen, dat ook geldt voor deze stoffen (uitzonderlijke situaties daargelaten).

Behalve scherpere Omgevingswaarden kan de gemeente ook beleid opstellen voor een Omgevingswaarde voor andere stoffen, zoals bijvoorbeeld roet. Dit kan de gemeente doen door deze omgevingswaarde mee te nemen in het omgevingsplan.

De gemeente Ridderkerk gaat dit uitwerken bij het opstellen van het Omgevingsplan.

4.3.1 Actieplan Luchtkwaliteit 2018 - 2022

Voor de periode 2018 tot en met 2022 is door de gemeente een Actieplan Luchtkwaliteit opgesteld. Dit was een actualisatie van het Actieplan luchtkwaliteit 2011 - 2014. Doel van het Actieplan is bescherming van inwoners in Ridderkerk door het verlagen van de concentraties luchtverontreinigende stoffen. In het Actieplan luchtkwaliteit 2018 - 2022 waren de volgende acties opgenomen:

• Verdere uitbreiding publiek laadnetwerk elektrische auto’s.

• Waar mogelijk emissiearme voertuigen en machines in ons eigen wagenpark.

• Stimuleren fietsgebruik en Openbaar Vervoer.

• Minder en schonere houtstook.

• Meer aandacht voor gevoelige bestemmingen bij ruimtelijke plannen.

• Lobbyen met andere overheden voor verbetering van de luchtkwaliteit in Ridderkerk.

• Communicatie.

• Ondersteunen van het streven naar een landelijk verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen.

• Inventarisatie maken en zo mogelijk aanwijzen van locaties voor een vuurwerkvrije zone.

• De aanschaf van meetapparatuur voor bewoners in Wijk West en Drievliet/’t Zand.

• Extra bomen en groen.

• Walstroom voor schepen bij laden en lossen aan de overslaghaven in Ridderkerk.

• Extra inzetten om op plek met hoogste roetemissie (Rijnsingel) deze emissie naar beneden krijgen.

• Samenwerking met Rijkswaterstaat en de Provincie om de aanleg van een geluidsscherm A15 bij Oosterpark mogelijk te maken.

Hieronder staat per actie wat er de afgelopen periode is bereikt.

4.3.2 Waar mogelijk emissiearme voertuigen en machines in ons eigen wagenpark 

Binnen het wagenpark van de gemeente Ridderkerk is sprake van een toename van het aantal elektrische voertuigen. Voor de ontvlechting van de BAR- organisatie waren 76% van alle personen- en bestelwagens elektrisch aangedreven. De overige 23% zijn hybride voertuigen.

4.3.3 Stimuleren fietsgebruik en Openbaar Vervoer

We stimuleren het fietsgebruik ook door het verbreden van fietspaden, het verwijderen van onnodige paaltjes in fietspaden, het aanbrengen van as- en kant markering en het realiseren van ontbrekende schakels in het fietsnetwerk. We stimuleren het gebruik van het openbaar vervoer door het invoeren van HOV. Ook is de gemeente Ridderkerk aangesloten bij de klimaatalliantie en nemen we deel aan het programma duurzame mobiliteit. 

4.3.4 Minder en schonere houtstook

Sinds april 2023 is de gemeente aangesloten bij het Schone Lucht Akkoord (SLA). Onderdeel van het SLA zijn bewustwordingscampagnes over het gebruik van open haarden, vuurkorven en BBQ’s.

4.3.5 Meer aandacht voor gevoelige bestemmingen bij ruimtelijke plannen

Voor een aantal wegen is in navolging van het Besluit gevoelige bestemmingen besloten om de vestiging van gevoelige bestemmingen, zoals bejaardenhuizen en scholen/kinderdagverblijven, te beperken. Dit gaat om de Rotterdamseweg, de Vlietlaan, de Populierenweg, de Rijnsingel, de Hogeweg en de Vondellaan.

4.3.6 Sensornetwerk

In 2022 hebben circa 350 inwoners gebruikgemaakt van de mogelijkheid om sensoren te plaatsen en om de luchtkwaliteit rond hun woning inzichtelijk te maken via het Caeli sensornetwerk . Uit de evaluatie van dit project blijkt dat dit heeft geleid tot extra bewustwording en we hebben besloten om het monitoringsprogramma te verlengen.

4.3.7 Verdere uitbreiding publiek laadnetwerk elektrische auto’s.

In Ridderkerk is het aantal laadpunten toegenomen van circa 200 in 2019 tot 537 in 2023. De locaties van de laadpunten zijn online inzichtelijk.

4.3.8 Realisatie geluidscherm Oosterpark

In 2020 is door de Raad besloten tot de realisatie van een scherm in het Oosterpark langs de A15. Dit scherm heeft voornamelijk invloed op het geluid van de rijksweg, maar zal ook een beperkt effect hebben op de luchtkwaliteit achter het scherm. Momenteel worden de plannen voor het scherm nog verder uitgewerkt.

4.3.9 Extra inzetten om op plek met hoogste roet-emissie (Rijnsingel) deze emissie naar beneden krijgen

In februari 2019 heeft de Milieudienst DCMR een analyse voor uitgevoerd naar de luchtkwaliteit bij de Rijnsingel en Oranjestraat. DCMR constateert dat de concentratie roet op de Rijnsingel niet erg afwijkt van de rest van Ridderkerk. Het vermoeden bestond dat dit wel het geval zou zijn.

4.3.10 Extra bomen en groen

In 2020 hebben we langs de Havenstraat, Vlasstraat, Klaas Katerstraat en Savorin Lohmanstraat bomen aangeplant die een bijdrage leveren aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. In 2021 en 2022 hebben we langs de Populierenlaan, Sportlaan en Visvliet mede vanuit het extra budget van € 50.000,- tientallen bomen geplant. Er is geïnvesteerd in goede groeiplaatsen en boomsoorten die in Ridderkerk goed kunnen groeien tot volwassen bomen. Extra groen heeft een positieve invloed op de beleving van de omgeving maar heeft geen meetbaar effect op de luchtkwaliteit, kijkend naar het landelijk meetnet van NOx en fijn stof gedurende de jaren. 

4.3.11 Overige punten

Op de overige acties zijn nog minder resultaten behaald. Zo is met het lobbyen nog niet gelukt om tot scherpere regels met betrekking tot houtstook te komen of het openbaar vervoer in Ridderkerk substantieel te versterken. Ook is de snelheid op de A15 nog niet verlaagd.

Momenteel is er nog geen sprake van een landelijk verbod op vuurwerk en ook op lokaal niveau is hiervan nog geen sprake. Overlast en schade als gevolg van vuurwerk willen we zoveel als mogelijk terugdringen. Wij gaan onderzoeken of het uitbreiden van vuurwerkvrije gebieden bij bijvoorbeeld verzorgingstehuizen wenselijk is. Het effect van het landelijke verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen nemen we daar in mee. Er komt geen lokaal vuurwerkverbod voor de hele gemeente. We proberen schade zoveel als mogelijk te verhalen op de dader.

Begin 2024 is een walstroom aansluiting gerealiseerd voor de passantensteiger in de haven. Momenteel maakt de asielboot gebruik van deze aansluiting waardoor de dieselgenerator kon worden verwijderd. Er is geen walstroom beschikbaar voor het laden en lossen in de overslaghaven. Uit onderzoek blijkt dat schepen hier zo kort aanmeren voor het laden en lossen dat aansluiten op walstroom niet de moeite waard is en de te behalen milieuwinst gering.

Effecten van bovenstaande maatregelen zijn moeilijk in directe aantallen uit te drukken. Duidelijk is wel dat de luchtkwaliteit in Nederland elk jaar verbetert en dit komt door lokale, nationale en internationale maatregelen.

4.4.1 Schone lucht akkoord

Het schone lucht akkoord (SLA) bestaat uit een samenwerking van rijk, provincies en gemeenten. Het SLA bestaat sinds begin 2020. Momenteel zijn alle provincies en bijna 100 gemeenten aangesloten. De samenwerking streeft naar een gezondheidswinst van 50% ten opzichte van 2016 voor luchtkwaliteit. Het SLA doet dit met actieve kennisdeling tussen alle deelnemers. Ook stelt het informatie en hulp beschikbaar voor het opstellen van plannen en agenda’s.

Daarnaast stelt het rijk subsidies beschikbaar voor pilotprojecten.

De gemeente Ridderkerk is sinds 2023 aangesloten bij het SLA. In het SLA staan maatregelen beschreven om de luchtkwaliteit te verbeteren. Hieronder staat hoe we deze verwerken in ons beleid.

4.5.1 Huidige situatie

Om de luchtkwaliteit in kaart te brengen in de gemeente hebben we deze met berekeningen bepaald. Deze berekeningen zijn gedaan op basis van de huidige verkeersgegevens en bekende achtergrondconcentraties voor het jaar 2021. De jaargemiddelde resultaten van deze berekeningen zijn weergegeven op deze pagina. In de bijlagen zijn de figuren op groot formaat opgenomen. Er is hiervoor gekeken naar fijnstof (ook bekend als PM₁₀ en PM_2.5) en stikstofdioxide (NO₂). De resultaten zijn berekend bij de locaties die extra bescherming nodig hebben tegen luchtverontreiniging, zoals woningen en kinderdagverblijven.

Voor de gemeente Ridderkerk is de belangrijkste bron van luchtverontreiniging het verkeer over de rijkswegen en lokale wegen. Daarna levert de industrie de grootste bijdrage. Dit gaat om zowel lokale industrie als om de industrie in het Rotterdamse havengebied en voorbij varende schepen.

4.6.1 Berekende resultaten

Uit de resultaten blijkt dat binnen de gemeente wordt voldaan aan de jaargemiddelde grenswaarden uit de wet. Aan de waarden die de WHO adviseert wordt nog niet voldaan. Maar voor fijnstof wordt wel voldaan aan de interim advieswaarde voor het streefjaar 2030.

4.6.2 Metingen

In opdracht van de provincie Zuid-Holland voert DCMR sinds 2004 metingen uit langs de Hogeweg. Op verzoek van de gemeente Ridderkerk is hier een meetstation op het bedrijvenpark Nieuw Reijerwaard bijgekomen. Op beide meetstations meet DCMR de concentraties fijnstof en stikstofdioxide. De metingen zijn te volgen via het Luchtmeetnet. Onderstaande tabellen laten de resultaten zien van deze metingen.

In 2022 is er een jaargemiddelde PM₁₀-concentratie van 19,5 µg/m³ gemeten aan de Hogeweg en 17,5 µg/m³ in Nieuw Reijerwaard. Dit verschil kan deels verklaard worden door de bouwwerkzaamheden van een nieuw geluidsscherm aan de A16. Hierbij kwamen hoge concentraties PM₁₀ bij vrij.

De jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide was in 2022 aan de Hogeweg 24,7 en in Nieuw Reijerwaard 21,2 µg/m³. De concentraties NO₂ aan de Hogeweg is lager vergeleken met vorig jaar, terwijl de concentraties in Nieuw Reijerwaard vergelijkbaar zijn. Dit kan verklaard worden door een samenspel van factoren, zoals verschoning en verjonging van het wagenpark en meer transport en economische activiteiten.

In de onderstaande tabel staan de berekende waarden, de wettelijke normen en de advieswaarden van het WHO naast elkaar. Als de berekende waarden voldoen dan is het vakje met één ster (*) gearceerd. Als een deel voldoet is het vakje met twee sterren (**) gearceerd en drie sterren (***) geeft aan dat niet wordt voldaan aan de waarde.

4.6.3 Conclusie

De metingen en berekeningen laten een dalende trend zien. De luchtkwaliteit in Ridderkerk voldoet aan de wettelijke normen en grotendeels ook aan de interim advieswaarden van het WHO. De waarden liggen wel boven de WHO advieswaarden. De berekende waarden en de wettelijke en advieswaarden staan in de tabel hierboven.

4.7.1 GGD-richtlijn

Sinds 2008 adviseert de GGD over het realiseren van nieuwe gevoelige functies, zoals scholen en ziekenhuizen, langs drukke wegen. Deze richtlijn geeft handvatten aan overheden voor het beschermen van kwetsbare groepen en meerdere lokale overheden gebruiken de richtlijn in hun beleid. Momenteel hanteert de gemeente Ridderkerk deze richtlijn al bij ruimtelijke aanvragen.

Met het ingaan van de Omgevingswet vervalt ook het Besluit gevoelige bestemmingen, die ook bescherming geeft aan kwetsbare groepen langs rijksinfrastructuur. Gemeenten mogen hiervoor nu zelf beleid opnemen in het Omgevingsplan.

Gezondheid speelt een belangrijke rol binnen de gemeente Ridderkerk zeker voor kwetsbare groepen. Daarom leggen we in dit programma ons lokale beleid vast.

Hierbij sluiten we aan bij geactualiseerd onderzoek van de GGD uit 2022. Dit onderzoek toont een veranderde situatie sinds 2008 aan. Zo zijn onder andere de emissiecijfers van het wegverkeer gehalveerd. Op basis van dit rapport adviseert de GGD de volgende afstanden voor nieuw te realiseren gevoelige bestemmingen:

• 150 meter van een snelweg

• 25 meter van een drukke weg (meer dan 10.000 voertuigen per etmaal) binnen de bebouwde kom

• 50 meter van een drukke weg (meer dan 10.000 voertuigen per etmaal) buiten de bebouwde kom

• 50 meter van een provinciale weg

Omdat er geen provinciale weg binnen 50 meter van de gemeente ligt, is dit laatste advies voor ons niet relevant. De eerste drie punten nemen we over als richtlijn voor de luchtkwaliteit bij het realiseren van nieuwe, gevoelige, bestemmingen rondom de rijkswegen en de drukke lokale wegen.

Dit gaat om onder andere de IJsselmondse Randweg, Veren Ambachtseweg, Verbindingsweg, Vlietlaan, Rotterdamseweg en Rijnsingel.

4.7.2 Gevoelige bestemmingen

Uit onderzoek blijkt dat vooral jongeren, ouderen en mensen met een zwakke gezondheid veel schade ondervinden van een slechte luchtkwaliteit. Vooral voor deze mensen kijken we daarom naar extra bescherming. Onder de gevoelige bestemmingen vallen woonzorgcentra, woningen, kinderdagverblijven, scholen en buitenschoolse opvang. Ook speeltuinen en sportvelden zien we als gevoelige bestemmingen.

4.8.1 Schone Lucht Akkoord

We voeren de maatregelen uit die beschreven staan in het Schone Lucht Akkoord. De belangrijkste maatregelen hebben we al eerder beschreven op pagina 27. Hieronder gaan we wat dieper in op een aantal van deze maatregelen.

4.8.2 Voertuigen

Binnen de gemeente Ridderkerk kijken we naar het gebruik van elektrische auto’s en stimuleren hiervan het gebruik. Dit is onder andere opgenomen in ons Mobiliteitsplan. Als werkgever is de gemeente Ridderkerk ook lid van de klimaatalliantie waarbij we zelf inzetten op het verduurzamen van ons zakelijk verkeer, maar ook het woon- werkverkeer.

In 2025 actualiseren we de Laadvisie en nemen daarin de pilotresultaten mee.

Indien mogelijk gaan we voor 0-emissie in alle aanbestedingen voor mobiele werktuigen met als doel in 2030 volledig emissievrij te werken. In onze gunningscriteria scherpen we de eisen aan op het gebied van duurzaamheid. In nieuwe aanbestedingen voor projecten nemen we stimulerende bepalingen op voor de inzet van deze mobiele werktuigen.

4.8.3 Emissie eisen en Zero-Emissie zones

Binnen de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) onderzoeken we de toegevoegde waarde van Zero-Emissie zones. We volgen hierbij de invoering en ontwikkelingen daarvan in Rotterdam. Een eerste uitwerking van de samenwerking in MRDH-verband is een handreiking waar gemeenten mee aan de slag kunnen rondom dit onderwerp.

4.8.4 Informeren luchtkwaliteit

Als gemeente zetten we in op het informeren en het actief voorlichten van onze inwoners en bedrijven over de luchtkwaliteit in de buurt. Hiervoor gebruiken we zowel de website als lokale bladen. Belangrijk hierbij is mensen in staat te stellen om zelf gezondheidswinst te realiseren. Onderdeel hiervan is ook het gebruik van de luchtkwaliteitssensoren met de Caeli-app. De komende jaren gaan we verder met het gebruik van dit meetsysteem.

4.8.5 Houtstook

Houtstook is een bron van veel overlast bij de inwoners. De rook komt hierbij van zowel haarden als barbecues. Mogelijkheden voor wettelijke handhaving zijn beperkt, daarom blijven we inzetten als gemeente op voorlichten en informeren. Hiervoor verstrekken we onder andere informatie via de website en social media kanalen van de gemeente en maken we gebruik van campagnes zoals het plaatsen van borden langs de weg. Op de gemeentelijke website wordt verwezen naar de Stookwijzer op de website atlasleefomgeving.nl. Hierin staan actuele gegevens over de luchtkwaliteit en verwijzingen naar andere websites over het stoken van hout. Het is gewenst voordat je een houtkachel aansteekt, de stookwijzer te raadplegen.

4.8.6 Stadslogistiek

De leefbaarheid van het centrum van Ridderkerk staat onder druk. De toename van logistiek verkeer is hiervan één van de oorzaken. We verwachten dat de behoefte aan goederen in het centrum alleen maar verder toeneemt. We streven naar het realiseren van efficiënte en schone stadsdistributie. We werken daarom aan een integrale en efficiënte aanpak in de stadslogistiek waarin we alle logistieke stromen meenemen. Het doel is zoveel mogelijk te bundelen met minder en kleinere voertuigen die beter passen bij de maat en de schaal van ons centrum en de lokale middenstand. Dit heeft effect op het bestelgedrag van en op de logistieke keten. Door meer bundeling van goederen en de inzet van schonere voertuigen levert de verduurzaming van stadslogistiek een bijdrage aan de leefbaarheid van het centrum.

De bestuurscommissie vervoersautoriteit heeft op 4 juli ’24 het Plan van Aanpak voor de samenwerking op het gebied van Zero Emissiezones in de metropoolregio MRDH vastgesteld. Ook zijn we voornemens om na de zomervakantie een onderzoek te gaan opstarten naar duurzame logistiek. Het onderzoek behelst onder andere dit onderwerp (bundelen, verduurzamen en verbeteren) als mogelijke locaties waar dit mogelijk is en kansen biedt.

4.8.7 GLOBE

GLOBE is een wereldwijd netwerk van 37.000 scholen in meer dan 100 landen met als doel om onderzoek te doen aan natuur en milieu en daarbij kennis verzamelen die bijdraagt aan maatschappij en/of wetenschap.

De gegevens die leerlingen verzamelen, geven ze door via de website en zijn zo door wetenschappers en leerlingen overal op de wereld te gebruiken. Leerlingen dragen zo bij aan meer kennis over natuur en milieu en leren al doende.

In Ridderkerk doen 2 scholen mee aan dit project en ze verzamelen onder andere gegevens over de luchtkwaliteit.

1.1 Ligging

De gemeente Ridderkerk ligt in het stedelijk gebied Rotterdam-Dordrecht. In 2021 heeft de gemeente ongeveer 47.000 inwoners op een oppervlakte van iets meer dan 25 km2. De belangrijkste geluidsbronnen voor de gemeente zijn het geluid van de rijkswegen, lokale wegen, industrie (waaronder scheepvaart) en railverkeer. Alhoewel uit de enquête blijkt dat er ook enige hinder is ten gevolge van het luchtvaartgeluid, valt dit niet onder de relevante bronnen.

1.2 Wegverkeer

De grootste bijdrage aan de geluidsbelasting in de gemeente is ten gevolge van het wegverkeer. Dit gaat om de rijkswegen en de lokale wegen. De rijkswegen zijn de A15, A16 en A38 die samenkomen in het Knooppunt Ridderkerk. De A16 loopt hier naar het noorden door Rotterdam. De A15 buigt af richting Barendrecht. Vanaf het knooppunt loopt de A38 richting de kruising met de Rijnsingel en Rotterdamseweg bij de wijk Bolnes. Deze wegen vallen onder het beheer van de Rijksoverheid/Rijkswaterstaat. 

Lokale wegen zijn de wegen onder beheer van het waterschap en onder het beheer van de gemeente. Voorbeelden van drukke wegen zijn de Rotterdamseweg, Rijksstraatweg en Rijnsingel.

1.3 Railverkeer

Binnen de gemeentegrenzen van Ridderkerk ligt geen spoorlijn. Op korte afstand ligt wel de spoorlijn tussen Rotterdam en Dordrecht. Over deze spoorlijn vindt zowel goederenvervoer als personenvervoer plaats. Het geluid van deze spoorlijn geeft nog wel een relevante bijdrage voor een klein deel van het zuiden van de gemeente.

Net over de gemeentegrens met de gemeente Zwijndrecht ligt ook het emplacement Kijfhoek. Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt het emplacement meegerekend voor het geluid ten gevolge van de spoorlijn. Het bevoegd gezag voor de spoorlijnen is de Rijksoverheid/ProRail.

2.1 Industrie

In en rondom de gemeente Ridderkerk liggen meerdere gezoneerde industrieterreinen. Dit gaat om Kijfhoek, IHC Kinderdijk, Aan de Noord en de gedeeltelijk in Ridderkerk liggende IJsselmonde Noordrand.

De figuur hiernaast toont de ligging van deze terreinen en waar bekend de geluidscontour. De geluidscontour geeft het gebied weer waar binnen het geluid van het industrieterrein mogelijk boven de algemeen geaccepteerde waarde ligt.

Met het ingaan van de Omgevingswet verandert de systematiek van de toegestane geluidsbelasting van de industrieterreinen. In plaats van geluidcontouren moeten er geluidsprocuctieplafonds worden vastgelegd. De verwachting is dat de geluidruimte voor de industrie niet veel afwijkt van de huidige. Tot vaststelling van de geluidsproductieplafonds geldt voor de industrieterreinen nog de Wet geluidhinder. Vaststelling van de geluidsproductieplafonds moet gebeuren voor 31 december 2031. 

Nieuw is dat in dit Programma het geluid van varende schepen over de Nieuwe Maas en de Noord is meegenomen. Voor het geluid van scheepvaart gelden geen regels in de wet, maar dit geluid kan wel hinder geven bij woningen rondom de vaarroutes. Om een goed beeld te krijgen van de geluidssituatie is het geluid van varende schepen daarom wel meegenomen. Hiervoor is uitgegaan van aantallen schepen aangeleverd door het Havenbedrijf.

2.2 Luchtvaart

De geluidcontouren voor de luchthaven Rotterdam-The Hague Airport zijn aangeleverd door het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat. Deze wettelijke contouren liggen echter ver buiten de gemeentegrens, waardoor luchtvaartlawaai niet relevant is voor de gemeente. In sommige situaties wordt, zo blijkt uit de enquête, door deze bron bij inwoners nog wel hinder ervaren.

1.1 Sanering

Met het ingaan van de Wet geluidhinder (1979) moesten nieuwe woningen en nieuwe infrastructuur voldoen aan grenswaarden. Voor bestaande woningen is gekeken naar die woningen met een onevenredig hoge geluidsbelasting. Deze woningen zijn sinds 1986 geïnventariseerd en op meerdere lijsten geplaatst tijdens meerdere saneringsrondes.

Voor het oplossen van de hoge geluidsbelasting is vanuit het rijk subsidie beschikbaar gesteld waarmee nu de meeste saneringswoningen afgehandeld zijn. Dit kan gebeurd zijn doordat de woningen niet meer als zodanig worden gebruikt of doordat maatregelen zoals stil asfalt of gevelisolatie zijn toegepast.

Doel is voor ingang van de Omgevingswet de huidige sanering af te ronden. Dit lukt niet in alle gevallen. Na het ingaan van de Omgevingswet stellen gemeenten een nieuwe, verplichte saneringslijst vast, met hierop alle woningen met een geluidsbelasting boven de 70 dB. Gebouwen die al deel uitmaken van de huidige saneringsvoorraad met een geluidsbelasting boven de 65 dB kunnen vrijwillig door de gemeente worden opgenomen op de nieuwe saneringslijst. Deze woningen krijgen een gedeeltelijke subsidie.
Binnen de gemeente Ridderkerk geldt dit voor 98 woningen langs de Koninginneweg.

1.2 Saneringsvoorraad Ridderkerk

De woningen die op de A-lijst stonden voor Ridderkerk zijn allemaal afgemeld waarmee deze lijst is afgehandeld. Op de B-lijst staan nog een aantal woningen open. Voor de lokale wegen gaat het om de volgende locaties:

• Koninginneweg (wordt opgepakt als onderdeel van de Omgevingsverkenning Koninginneweg e.o.)

• Rijksstraatweg (wordt momenteel onderzocht)

Voor de rijkswegen is door Rijkswaterstaat het MeerjarenProgramma Geluidsanering (MJPG) afgerond. Hierbij is gekeken naar 43 woningen die op de saneringslijst stonden. Voor 39 woningen waren geen maatregelen noodzakelijk. Bij twee woningen wordt extra gevelisolatie aangebracht. De laatste twee woningen worden gesaneerd. 

2.1 Ontwikkelingen

Binnen het programma kijken we ook naar toekomstige ontwikkelingen en wat de gevolgen van deze ontwikkelingen zijn voor geluid. Hieronder staan de voornaamste ontwikkelingen binnen de gemeente opgenomen.

2.2 Centrumring

In 2020 zijn het Ontwikkelperspectief Centrum en het Mobiliteitsplan Ridderkerk vastgesteld. Het Ontwikkelperspectief Centrum richt zich op het aantrekkelijker maken van het centrum door meer ruimte te creëren voor ontmoeten, groen en het toevoegen van woningen in het centrum. Het Mobiliteitsplan Ridderkerk zoekt en betere balans tussen autoverkeer en langzaam verkeer.

Als uitwerking op het vastgestelde Ontwikkelperspectief Centrum stellen we een Ruimtelijk Kwaliteitskader Centrumring op en doen we onderzoek naar een andere inrichting van de centrumring. We kijken hierbij of eenrichtingsverkeer of tweerichtingsverkeer het meest passend is en nemen dit op in de ontwerpkeuze centrumring. Met als uiteindelijke doel meer balans voor de verschillende vormen van mobiliteit die aansluit op de uitgangspunten van het Ruimtelijke Kwaliteitskader Centrumring.

Het beeldkwaliteitsplan bij het Ruimtelijk Kwaliteitskader Centrumring en de ontwerpkeuze centrumring verwachten we in 2024 voor te leggen aan de gemeenteraad. 

2.3 HOV

Op 15 juni 2020 is het rapport 'Voorkeursbesluit HOV-netwerk Rotterdam- Ridderkerk-Drechtsteden' aangenomen. Met het HOV bussysteem wordt een flinke ambitie gesteld om invulling te geven aan de lokale en regionale beleidsdoelen op het gebied van bereikbaarheid. Dit betreft de volgende lijnen:

• HOV-lijn A (Rnet - lijnnummer nog te bepalen): Vlietlaan-Vondellaan-Burg. De Zeeuwstraat-Populierenlaan-Verbindingsweg-A15-Vaanweg-Zuidplein.

• HOV-lijn B (lijn 245): Vlietlaan-Vondellaan-Burg. De Zeeuwstraat- Populierenlaan-Rotterdamsweg-A16-Kralingse Zoom.

In bijlage VII vindt u een overzichtskaart van de verschillende lijnen en de ontsluitende routes.

Momenteel loopt onderzoek naar het ontwerp van de Populierenlaan. Verdere uitwerking staat gepland voor de komende jaren tot en met 202

2.4 Scherm Oosterpark

In de raadsvergadering van 14 december 2020 heeft de gemeenteraad besloten om het geluidsscherm te realiseren in het Oosterpark. Er is samenwerking gezocht met Rijkswaterstaat om een geluidsscherm direct naast de rijksweg aan te leggen. Rijkswaterstaat heeft hierbij aangegeven dat ze hieraan niet gaan meewerken omdat ze deze grond willen reserveren voor eventuele uitbreiding van de snelweg.

In de raadsvergadering 26 januari 2023 is er besloten om extra budget beschikbaar te stellen en het geluidsscherm niet te verzwaren waardoor de hoogte van het scherm maximaal 6 meter blijft.