Damoclesbeleid gemeente Barneveld

1.1 Aanleiding

Handel, productie, teelt en andere illegale activiteiten rondom harddrugs en softdrugs is al lange tijd geen probleem meer dat zich alleen in bepaalde delen van Nederland afspeelt. In heel Nederland komt dit voor. Helaas ook in de gemeente Barneveld. Dit heeft een negatieve en ondermijnende invloed op het openbare leven, waaronder op de leefbaarheid, het veiligheidsgevoel, het ondernemersklimaat en de gezondheid van inwoners en ondernemers in de gemeente. Daarbij speelt mee dat drugshandels- en drugsproductiepunten verbonden zijn aan het professioneel (georganiseerde) criminele circuit. Daarmee bestaat een potentieel ontwrichtend effect op de samenleving door de verwevenheid van onder- en bovenwereld, corruptie en de criminele innesteling in lokale gemeenschappen en maatschappelijke sectoren.

De laatste jaren is het besef ontstaan dat deze drugsproblematiek en de daaraan verbonden risico’s niet meer alleen een verantwoordelijkheid is van de strafrechtketen, maar dat een geïntegreerde aanpak hiervan wenselijk is tussen onder meer het Openbaar Ministerie, de politie, de Belastingdienst, woningcorporaties, netbeheerders, RIEC Oost-Nederland en de burgemeester(s).

Daarnaast is gebleken dat een districtelijke en regionale samenwerking tussen gemeenten gewenst is. Drugscriminaliteit stopt niet bij de gemeentegrens. Daarom hebben de gemeenten van Gelderland-Midden-van het programma “Samen Weerbaar” de handen ineen geslagen om een gezamenlijk Damoclesbeleid te voeren. Beoogd is hiermee (in essentie) om districtelijk “de dijken even hoog te maken” en, afgezien van marginale lokale verschillen, de aanpak van drugscriminaliteit op elkaar af te stemmen. Als onderdeel van het district Gelderland-Midden is ook het onderhavige Damoclesbeleid van de gemeente Barneveld op deze wijze tot stand gekomen.

De rechtsontwikkeling rondom de bestuurlijke aanpak van drugshandel- en productie op grond van artikel 13b van de Opiumwet heeft intussen niet stilgestaan. Bijvoorbeeld ten aanzien van evenredigheid, lachgas en het overtrederschap. Ook deze ontwikkeling en de opgedane ervaringen in de gemeente Barneveld bij de toepassing van artikel 13b van de Opiumwet vragen om een aanpassing en actualisering van het Damoclesbeleid.

Eén en ander komt samen in het voorliggende Damoclesbeleid. Hierin staat beschreven op welke wijze en onder welke omstandigheden de burgemeester van de gemeente Barneveld gebruik maakt van zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet.

1.2 Bevoegdheid

Op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet (Wet Damocles) is de burgemeester bevoegd om een last onder bestuursdwang op te leggen als in woningen, lokalen of daarbij behorende ervan drugs worden verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig zijn. Deze last onder bestuursdwang kan het besluit van de burgemeester inhouden om de woning of het lokaal te sluiten.

Sinds 1 januari 2019 komt de burgemeester dezelfde bevoegdheid toe als in een woning of lokaal geen drugs worden aangetroffen (verkocht, afgeleverd, verstrekt of daartoe aanwezig zijn), maar er wel voorwerpen of stoffen aanwezig zijn die bestemd zijn voor het telen of bereiden van drugs, zoals in een drugslaboratorium of hennepkwekerij. Dit zijn zgn. voorbereidingshandelingen.

Artikel 13b van de Opiumwet en daarmee ook dit Damoclesbeleid, is erop gericht de uit het drugsgebruik voortvloeiende risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen en te beheersen. Artikel 13b van de Opiumwet en dit Damoclesbeleid zijn er ook op gericht om de nadelige effecten van de productie en distributie van, handel in en het gebruik van drugs op het openbare leven en andere lokale omstandigheden tegen te gaan.

Een op artikel 13b van de Opiumwet gebaseerd herstelbesluit strekt tot uitoefening van bestuursdwang in de zin van artikel 5:21 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb). Het betreft daarom een bestuurlijke sanctie die ertoe strekt overtredingen van de Opiumwet (definitief) te beëindigen en herhaling daarvan te voorkomen1.

1.3 Doelstelling

Het algemene doel van de Opiumwet en artikel 13b van deze wet in het bijzonder is de preventie en beheersing van de uit drugsgebruik voortvloeiende risico's voor de volksgezondheid. Daarnaast gaat het ook om het tegengaan van nadelige effecten van de handel in en het gebruik van drugs op het openbare leven en andere lokale omstandigheden. De toepassing van de bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet is bedoeld als herstelsanctie. Daarmee strekken deze bevoegdheid en om die reden ook dit Damoclesbeleid er concreet toe om:

• –

  de verkoop, de aflevering of de verstrekking dan wel het daartoe aanwezig zijn van drugs in of vanuit een woning of lokaal of een daarbij behorend erf te beëindigen en (definitief) beëindigd te houden;

• –

  herhaling van overtredingen van de Opiumwet te voorkomen; en

• –

  (voor wat betreft voorbereidingshandelingen ook om) de aanvang van drugshandel en/of -productie te beletten.

1.4 Afbakening reikwijdte Damoclesbeleid (in verhouding tot andere (beleids)terreinen en bevoegdheden)

De hieronder genoemde (beleids)terreinen die eveneens verband houden met de bestuurlijke regulering van drugshandel- en productie vallen uitdrukkelijk buiten de reikwijdte van dit Damoclesbeleid.

Coffeeshopbeleid

In de gemeente Barneveld geldt ten aanzien van coffeeshops een “nul-beleid”. Dat wil zeggen dat de exploitatie van coffeeshops niet wordt gedoogd. De burgemeester geeft hiervoor geen gedoogverklaring en exploitatievergunning af.

Bestuursrechtelijke aanpak drugshandel op straat en openlijk drugsgebruik op grond van de APV

Op grond van artikel 2:74 van de APV is drugshandel op straat verboden. Op grond van artikel 2:74a van de APV is daarnaast openlijk drugsgebruik verboden. Het doel van beide artikelen is het bevorderen van de leefbaarheid en het voorkomen van drugsoverlast en openbare orde problematiek op straat. Het gaat hierbij dus niet om drugshandel in of vanuit woningen of lokalen. Het Damoclesbeleid is hierop niet van toepassing.

2.1. Vaststellen van de bevoegdheid

Op grond van artikel 13b, eerste lid, aanhef en onder a, van de Opiumwet is de burgemeester bevoegd tot het opleggen van een last onder bestuursdwang, indien in woningen of lokalen of op een daarbij behorend erf drugs worden verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig zijn. Het moet hierbij – kort gezegd – gaan om een zogenoemde “handelshoeveelheid”. Deze last onder bestuursdwang kan het besluit van de burgemeester inhouden om de woning of het lokaal en/of bijbehorend erf te sluiten. Verder omvat deze bevoegdheid op grond van artikel 5:32 van de Awb de mogelijkheid om in plaats van een last onder bestuursdwang, aan de overtreder een last onder dwangsom op te leggen of een waarschuwing te geven.

• NB. Volledigheidshalve zij erop gewezen dat de bevoegdheid ook bestaat als er feitelijk geen drugs in een woning, lokaal en/of daarbij behorend erf worden aangetroffen, maar op grond van andere feiten en omstandigheden aannemelijk is dat drugs worden verkocht, afgeleverd of verstrekt in of vanuit de betreffende woning, het lokaal en/of het daarbij behorende erf (zie o.a. ABRvS 26 juni 2024, ECLI:NL:RVS:2024:2593 en ABRvS 18 juli 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2400). Wordt in dit Damoclesbeleid gesproken over “het aantreffen van” drugs, dan wordt daaronder ook de hier beschreven situatie verstaan.

De bevoegdheid bestaat ook als in een woning of lokaal of op een daarbij behorend erf geen drugs worden aangetroffen (noch verkocht, afgeleverd of verstrekt), maar er wel voorwerpen of stoffen aanwezig zijn die bestemd zijn voor het telen of bereiden van drugs, zoals bepaalde apparatuur (assimilatielampen, slakkenhuizen, IBC-vaten, etc.), chemicaliën (apaan, zoutzuur etc.) en versnijdingsmiddelen. Oftewel als sprake is van zogenoemde strafbare voorbereidingshandelingen, als bedoeld in artikel 10a, eerste lid, onder 3° (harddrugs), of artikel 11a van de Opiumwet (softdrugs). Dit laatste is geregeld in artikel 13b, eerste lid, aanhef en onder b, van de Opiumwet.

2.2 Gebruikmaken van de bevoegdheid (evenredigheidstoets)

Als de burgemeester bevoegd is om op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet een maatregel te treffen, dan moet hij beoordelen of ook van die bevoegdheid gebruik gemaakt mag worden. Op grond van de rechtspraak ligt met name op deze ‘evenredigheidstoets’ het zwaartepunt bij de besluitvorming. Dat is zeker zo sinds de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) van 2 februari 2022 (de zogenoemde “Harderwijk-uitspraak”)9. Daarin heeft de Afdeling overwogen dat – kort gezegd – een besluit dat strekt tot uitoefening van de bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet per geval moet voldoen aan artikel 3:4, tweede lid, van de Awb en dat dit wordt beoordeeld aan de hand van – voor zover relevant – de volgende stappen:

• 1.

  is het besluit noodzakelijk om het doel te bereiken? Is een keuze mogelijk tussen meer geschikte maatregelen, dan moet op basis van deze toets die maatregel worden gekozen die de belanghebbende(n) het minst belast; en

• 2.

  is de maatregel evenwichtig (evenredigheid stricto sensu)? Is de op zichzelf geschikte en noodzakelijke maatregel in de gegeven omstandigheden niet onredelijk bezwarend voor de belanghebbende(n)?

De Afdeling beoordeelt sinds deze uitspraak de evenredigheid met inachtneming van dit beoordelingskader en het meer specifieke beoordelingskader voor sluitingen van woningen en lokalen en/of bijbehorende erven op grond van artikel 13b van de Opiumwet, zoals weergegeven in de overzichtsuitspraak van de Afdeling van 28 augustus 201910 (de zogenoemde “overzichtsuitspraak”) en de daarop voortbordurende uitspraken van 6 juli 202211. In dit Damoclesbeleid wordt aangesloten bij deze beoordelingskaders. Onderstaand worden de elementen noodzakelijkheid en evenwichtigheid nader toegelicht.

2.3 Toepassingsvarianten (last onder bestuursdwang, last onder dwangsom, waarschuwing)

De bevoegdheid van de burgemeester op grond van artikel 13b van de Opiumwet kan op verschillende manieren worden toegepast. De in de praktijk meest gangbare toepassingsvarianten zijn: de last onder bestuursdwang, de last onder dwangsom en de waarschuwing. Ook in dit Damoclesbeleid wordt van deze toepassingsvarianten uitgegaan.

3.1 Algemeen

Voor de wijze waarop de burgemeester uitvoering geeft aan zijn wettelijke bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet, gelden op grond van dit Damoclesbeleid de onderstaande algemene uitgangspunten. Daarnaast zijn in hoofdstuk 4 en 5 van dit Damoclesbeleid enkele specifieke uitgangspunten opgenomen voor woningen en lokalen.

3.2 Begrippen

In dit Damoclesbeleid wordt verstaan onder:

• a.

  harddrugs: alle middelen vermeld op lijst I behorend bij de Opiumwet, dan wel aangewezen krachtens artikel 3a, vijfde lid, van de Opiumwet;

• b.

  softdrugs: alle middelen vermeld op lijst II behorend bij de Opiumwet, dan wel aangewezen krachtens artikel 3a, vijfde lid, van de Opiumwet;

• c.

  handel in drugs/drugshandel: het verkopen, afleveren of verstrekken van harddrugs of softdrugs, dan wel het daartoe aanwezig zijn van hard- of softdrugs;

• d.

  handelshoeveelheid: een hoeveelheid drugs die de criteria, zoals die zijn vastgelegd in de “Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie” overstijgt, alsook een “hoeveelheid voor eigen gebruik” maar waarbij sprake is van een dealerindicatie. Daarbij moet onder andere gedacht worden aan meer dan 0,5 gram, 0,5 milliliter, 1 pil, 1 bolletje of 1 wikkel harddrugs, respectievelijk meer dan 5 gram softdrugs of 10 ampullen/ballonnen lachgas;

• e.

  lokaal: een voor het publiek toegankelijk pand met bijbehorend erf, zoals een winkel, bedrijfsmatig garage- of horecabedrijf, dan wel een niet voor publiek toegankelijk pand met bijbehorend erf, zoals een garagebox, loods, magazijn of andere bedrijfsruimte. Ook kunnen bijvoorbeeld een hotelkamer, andere recreatieverblijven en een kantoor onder het begrip lokaal vallen, voor zover zij geen “woning” zijn;

• f.

  voorbereidingshandelingen: het voorhanden zijn van een voorwerp of stof als bedoeld in artikel 10a, eerste lid, onder 3°, of artikel 11a, van de Opiumwet;

• g.

  woning: een voor bewoning gebruikte ruimte. Een woning is te karakteriseren als een van de buitenwereld afgesloten plaats waar iemand – eventueel in een gemeenschappelijke huishouding met andere personen – zijn privaat huiselijk leven leidt of pleegt te leiden. Of een ruimte een woning is, wordt niet alleen bepaald door uiterlijke kenmerken, zoals de bouw en de aanwezigheid van een bed en andere huisraad, maar ook door de daaraan gegeven feitelijke bestemming. Of in een woning gewoond wordt, kan onder meer blijken uit de inschrijving in de Basisregistratie personen (BRP), de inrichting van de ruimte/het pand en het feitelijke gebruik dat van de ruimte wordt gemaakt22. Het begrip woning omvat in ieder geval: woningen, woonwagens, woonschepen en bijbehorende erven. Wordt een woning niet feitelijk bewoond, dan wordt daarop het regime toegepast dat op grond van dit Damoclesbeleid geldt voor lokalen.

3.3. Onderscheid harddrugs en softdrugs

In dit Damoclesbeleid wordt, in navolging van de Aanwijzing Opiumwet, bij de te treffen maatregelen onderscheid gemaakt tussen harddrugs en softdrugs. Dat geldt zowel bij drugshandel als bij voorbereidingshandelingen. Zo wordt onder een gebruikshoeveelheid harddrugs verstaan een hoeveelheid/dosis van 0,5 gram of 0,5 milliliter (of één bolletje, één ampul, één wikkel of één pil/tablet), terwijl onder een gebruikshoeveelheid bij softdrugs verstaan wordt, een hoeveelheid van maximaal 5 gram (of 5 (hennep)planten of 10 ampullen/ballonnen lachgas).

De reden voor dit onderscheid is dat harddrugs in het algemeen gevaarlijker zijn voor de gezondheid en het milieu dan softdrugs. Ten opzichte van softdrugs zijn de effecten bij harddrugs al merkbaar bij een geringere hoeveelheid. Ook de Afdeling kwalificeert een handelshoeveelheid harddrugs als ernstiger dan een handelshoeveelheid softdrugs23. Daarnaast is bij de handel in en productie van harddrugs eerder sprake van ernstige criminaliteit, niet zelden met een grensoverschrijdende component. De activiteiten die verband houden met harddrugs hebben daarmee in de regel eerder een grotere negatieve invloed op, en brengen grotere (gevaars)risico’s met zich mee voor het woon- en leefklimaat. Dit laatste moet in die zin wel worden genuanceerd omdat ook de handel- en productie van softdrugs zeer crimineel is waarbij geweld, bedreiging en intimidatie niet worden geschuwd (onder andere ripdeals). Bovendien vormt voor drugscriminelen de handel in en/of productie van softdrugs niet zelden de opmaat voor de overstap naar de handel in en/of productie van harddrugs.

• Lachgas: lachgas is, zoals eerder beschreven in paragraaf 2.1.1., sinds 1 januari 2023 als verboden softdrugs aangemerkt. Ook bij het aantreffen van een handelshoeveelheid lachgas is de burgemeester dus bevoegd op grond van artikel 13b van de Opiumwet. Een bestuurlijke maatregel blijft bij handelshoeveelheden lachgas in ieder geval achterwege als (i) de betrokkene in het bezit is van een ontheffing voor het verrichten van handelingen met lachgas op grond van de artikelen 6 en 8 van de Opiumwet of (ii) betrokkene aantoont dat het lachgas bestemd is voor legale technische doeleinden of als voedingsadditief als bedoeld in artikel 15a van het Opiumwetbesluit.

Tegen vorenstaande achtergrond worden in dit Damoclesbeleid bij overtredingen van de Opiumwet als het gaat om harddrugs in het algemeen strengere maatregelen toegepast, dan bij vergelijkbare overtredingen met softdrugs. Is er sprake van een overtreding met zowel harddrugs als softdrugs, dan geldt op grond van dit Damoclesbeleid als uitgangspunt dat de regels worden toegepast die gelden bij “harddrugs”. Bewust wordt hier gesproken van een uitgangspunt, omdat de concrete omstandigheden van het geval kunnen nopen tot een andere (minder ingrijpende) maatregel.

3.4 Onderscheid woningen en lokalen

In dit Damoclesbeleid wordt voor het bepalen van het type maatregel en de sluitingsduur tevens onderscheid gemaakt tussen woningen en lokalen.

3.5 Te treffen herstelmaatregel: uitgangspunten

Zoals eerder in paragraaf 2.3 van dit Damoclesbeleid toegelicht kan de burgemeester de bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet op verschillende manieren toepassen. Dit kan namelijk in de vorm van een last onder bestuursdwang, last onder dwangsom of een waarschuwing. In deze paragraaf wordt toegelicht welke uitgangspunten de burgemeester bij deze toepassingsvarianten hanteert. Bewust wordt hier gesproken van uitgangspunten. Dit Damoclesbeleid biedt namelijk ruimte om al naar gelang de ernst en omvang van de overtreding, de verwijtbaarheid en de uitwerking ervan (gevolgen) in een concreet geval, maatwerk te leveren en de bevoegdheidstoepassing af te stemmen op de specifieke omstandigheden (zowel verzwarend als verzachtend) van het geval.

3.6 Kostenverhaal

Volgens artikel 5:25 van de Awb geschiedt de toepassing van bestuursdwang op kosten van de overtreder (tenzij deze kosten redelijkerwijze niet of niet geheel te zijnen laste behoren te komen). Om iemand te kunnen aanmerken als overtreder gelden de voorwaarden zoals die in paragraaf 2.3.2 van dit Damoclesbeleid zijn toegelicht. Op deze plek wordt daarnaar verwezen.

In geval van sluiting wordt in het bestuursdwangbesluit vermeldt in hoeverre de kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht. Kan niemand als overtreder worden aangemerkt, dan komen de kosten van bestuursdwang voor rekening van de gemeente. De kosten die in aanmerking komen om ten laste van de overtreder te worden gebracht zijn in elk geval (maar niet uitsluitend):

• –

  het vervangen van sloten;

• –

  het huren en plaatsen van (drang)hekken of andere blokkades;

• –

  de kosten van dierenopvang; en

• –

  de ambtelijke voorbereidingskosten ter effectuering van bestuursdwang.

3.7 Verzoek opheffing sluiting

De duur van de sluiting, zoals die in de volgende hoofdstukken van dit Damoclesbeleid is bepaald, is afgestemd op de periode die noodzakelijk wordt geacht om de geconstateerde overtreding van de Opiumwet te beëindigen en herhaling te voorkomen. Dit, met het oog op de belangen van artikel 13b van de Opiumwet. Slechts als bijzondere omstandigheden aannemelijk maken dat in een concreet geval met het voortduren van de sluiting geen redelijk belang meer is gediend, kan de burgemeester, als uitgangspunt, op verzoek de sluiting tussentijds opheffen. De burgemeester maakt van de bevoegdheid tot het tussentijds opheffen terughoudend gebruik.

Bij de beslissing over het al dan niet opheffen van de sluiting neemt de burgemeester onder andere in overweging of de te realiseren doelen van de sluiting al zijn behaald. De burgemeester kan zich hierover laten adviseren door (leden van) de (lokale) driehoek. Zo nodig kan daartoe een bestuurlijke rapportage of advies worden opgevraagd van een of meer veiligheidspartners en/of deskundigen. Tevens houdt de burgemeester rekening met de bereidheid en de bekwaamheid van de betrokkene om aantoonbaar en daadwerkelijk maatregelen te nemen om herhaling van de geconstateerde overtreding(en) van de Opiumwet te voorkomen. Daarbij geldt de getroffen sluitingsmaatregel als uitgangpunt. Nagegaan moet worden of redelijkerwijs moet worden aangenomen dat de uitgangspunten die daaraan ten grondslag liggen niet meer aan de orde zijn.

In het verzoek om opheffing moet daarom gemotiveerd worden aangegeven dat het op basis van nieuwe feiten en omstandigheden aannemelijk is dat een herhaling van overtredingen van de Opiumwet in of vanuit de desbetreffende woning, het lokaal en/of op een daarbij behorend erf zich niet meer zal voordoen. Daartoe zal ten minste inzichtelijk moeten worden gemaakt dat er passende maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat in of vanuit de woning of lokaal of op het daarbij behorende erf opnieuw overtredingen plaatsvinden van de Opiumwet. Daarnaast gelden (minimaal) de volgende eisen:

• 1.

  de (nieuwe) eigenaar van het pand heeft zelf geen antecedenten op het gebied van de Opiumwet;

• 2.

  de (nieuwe) huurder/gebruiker van het pand heeft geen antecedenten op het gebied van de Opiumwet;

• 3.

  in hetzelfde of een ander pand en/of het daarbij behorende erf van de (nieuwe) eigenaar, huurder/gebruiker, hebben zich na constatering van de overtreding in verband waarmee de sluitingsmaatregel is getroffen, geen drugsgerelateerde of andere criminele feiten voorgedaan;

• 4.

  bij het verzoek moet een plan worden overgelegd, waaruit blijkt op welke wijze wordt voorkomen dat opnieuw een overtreding(en) van de Opiumwet plaatsvindt;

• 5.

  als sprake is van een lokaal moet bij het verzoek een (ondernemings)plan worden overgelegd. Daaruit moet blijken welke invulling aan het gebruik van het lokaal wordt gegeven en op welke wijze voorkomen wordt dat opnieuw een overtreding(en) van de Opiumwet plaatsvindt. Het voorgenomen gebruik moet uiteraard in overeenstemming zijn met het geldende omgevingsplan.

Aan het opheffen van een sluiting wordt in de regel geen medewerking verleend, eerder dan de in onderstaande tabel genoemde periode:

Het besluit van de burgemeester op een verzoek tot opheffing wordt op schrift gesteld. Dit is een besluit in de zin van de Awb en is daarom vatbaar voor bezwaar en beroep.

3.8 Betreden gesloten verklaard pand strafbaar

Het is op grond van artikel 2:41 van de APV verboden een woning of lokaal of daarbij behorend erf, waarvan de sluiting op grond van artikel 13b van de Opiumwet is bevolen, te betreden. Daarnaast is het verbreken van een zegel op grond van artikel 199 van het Wetboek van Strafrecht strafbaar.

Een op grond van artikel 13b van de Opiumwet gesloten woning of lokaal of een daarbij behorend erf mag alleen worden betreden als de burgemeester daar (schriftelijk) toestemming voor geeft (artikel 2:41 van de APV) (lees: een ontheffing). In de regel geeft de burgemeester slechts toestemming bij een dringende of zwaarwichtige reden om een gesloten pand te betreden. Daarom moet, als uitgangspunt, de belanghebbende eerst een schriftelijk en gemotiveerd verzoek doen aan de burgemeester om toestemming om het gesloten pand te mogen betreden. Uit het verzoek moet op zijn minst blijken door wie, voor welk doel en voor welke duur betreding van het gesloten pand nodig is. De burgemeester kan voorschriften/of beperkingen aan de toestemming verbinden.

Het toestemmingsvereiste geldt alleen niet ingeval van calamiteiten en evenmin voor toezichthouders en bijzondere opsporingsambtenaren in de uitoefening van hun wettelijke taak.

Het besluit van de burgemeester op een verzoek tot ontheffing van het verbod om een gesloten pand te betreden wordt op schrift gesteld. Dit is een besluit in de zin van de Awb en is daarom vatbaar voor bezwaar en beroep.

3.9 Maatwerk

Als laatste algemene uitgangspunt van dit Damoclesbeleid geldt dat de burgemeester bij het nemen van elk besluit maatwerk verricht. Dit houdt concreet een belangenafweging in waarbij (onder andere op basis van eventueel ingediende zienswijzen) alle relevante omstandigheden van het geval bij de beoordeling worden betrokken. De burgemeester beoordeelt daarbij of de omstandigheden op zichzelf dan wel samen met andere omstandigheden bijzondere omstandigheden opleveren in de zin van artikel 4:84 van de Awb die eventueel nopen tot het afwijken van (de hiervoor genoemde uitgangspunten van) dit Damoclesbeleid. De burgemeester gaat na of het handelen overeenkomstig dit Damoclesbeleid gevolgen heeft die mogelijk onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen doelen27.

Wel wordt in dit kader benadrukt dat de wetgever bewust lokalen en woningen (en daarbij behorende erven) onder het regime van artikel 13b van de Opiumwet heeft gebracht. Het is inherent aan deze keuze van de wetgever, dat een sluiting grote gevolgen kan hebben voor eigenaren, verhuurders, gebruikers en overige rechthebbenden. De aanwezigheid van een handelshoeveelheid drugs of voorbereidingshandelingen, en de gevolgen daarvan voor onder meer de volksgezondheid, de openbare orde en veiligheid en de rechtsorde, zijn dermate ernstig dat herstel van deze algemene belangen als uitgangspunt zwaarwegend moet worden geacht. Aan de individuele belangen van een eigenaar, verhuurder of gebruiker die hier tegenover worden gesteld, mogen daarom strenge eisen worden gesteld, wil om die reden geheel of gedeeltelijk worden afgezien van een bestuurlijke maatregel. Het ligt op de weg van betrokkene om die belangen duidelijk en gefundeerd in kaart te brengen. In een verhuursituatie weegt in dit verband mee dat een eigenaar/verhuurder kan kiezen aan wie hij of zij een pand verhuurt en de gevolgen van die keuze voor zijn of haar risico mogen worden gelaten. Een eigenaar/verhuurder/overige rechthebbende kan zich voorts op de hoogte stellen van het gebruik dat van het verhuurde wordt gemaakt.

3.10 Afwijkingsbevoegdheid

In het verlengde van de vorige paragraaf heeft de burgemeester bij de toepassing van zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet, altijd de mogelijkheid om af te wijken van het bepaalde in dit Damoclesbeleid. Dat geldt in het bijzonder – maar niet uitsluitend – voor de in de hoofdstukken 4 en 5 uitgewerkte bevoegdheidstoepassingen bij woningen en lokalen. Alle in dit Damoclesbeleid geregelde toepassingen van de bevoegdheid gelden als uitgangspunten waarvan de burgemeester in bijzondere situaties altijd kan afwijken. Dat betekent concreet dat de burgemeester bevoegd is op grond van de concrete feiten en omstandigheden van het geval van dit Damoclesbeleid af te wijken. Zowel in het voordeel als in het nadeel van de betrokkene. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat bij zeer ernstige overtredingen één of meer stappen uit de handhavingsmatrixen in de volgende hoofdstukken kunnen worden overgeslagen of dat binnen een bepaalde stap voor een langere periode wordt gesloten. Ook kunnen zich omstandigheden voordoen, bijvoorbeeld als sprake is van een verminderde verwijtbaarheid, waardoor juist voor een minder ingrijpende maatregel dan in dit Damoclesbeleid wordt voorgeschreven wordt gekozen. Voorbeelden hiervan zijn een kortere sluitingsduur of het opleggen van een last onder dwangsom. Hiertoe kan bijvoorbeeld aanleiding bestaan als de toepassing van het Damoclesbeleid voor één of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met dit Damoclesbeleid te dienen doelen. Dit wordt te allen tijde per situatie beoordeeld (maatwerk).

Voor zover er in een concreet geval van dit Damoclesbeleid wordt afgeweken, wordt in het besluit gemotiveerd welke redenen tot de afwijking aanleiding hebben gegeven.

In dit hoofdstuk worden de nadere uitgangspunten van dit Damoclesbeleid bij de toepassing van de bevoegdheid van artikel 13b van de Opiumwet door de burgemeester van de gemeente Barneveld weergegeven, ingeval van woningen of daarbij behorende erven.

4.1 Waarschuwing of sluiting

Zoals uiteengezet in paragraaf 3.5 van dit Damoclesbeleid wordt bij van een overtreding van de Opiumwet in een woning of op een daarbij behorend erf als uitgangspunt volstaan met een waarschuwing indien:

• –

  (i) sprake is van een eerste overtreding waarbij geen sprake is van een ernstig geval; of

• –

  (ii) bij een geringe overschrijding van de gedoogde gebruikshoeveelheid mits geen sprake is van handelsindicatoren.

• –

  Ad i. Wanneer sprake is van een ernstig geval wordt verder uitgewerkt in paragraaf 4.3;

• –

  Ad ii. Een geringe overschrijding wordt aangenomen tot 30 gram softdrugs, tot 15 hennepplanten28 en tot 3 gram/milliliter harddrugs, 6 pillen/bolletjes/wikkels (mits er geen handelsindicatoren zijn).

De waarschuwing wordt verstuurd aan de overtreder en/of de rechthebbenden op het gebruik van de woning of het daarbij behorende erf.

• NB. Bovengenoemd uitgangspunt van eerst waarschuwen geldt niet voor stafbare voorbereidingshandeling in relatie tot harddrugs en/of grootschalige of bedrijfsmatige illegale hennepteelt (zie ook de handhavingsmatrix in paragraaf 4.3 van dit Damoclesbeleid). In die gevallen vindt, als uitgangspunt, bij een eerste overtreding altijd een sluiting plaats, omdat aangenomen wordt dat de woning in dat geval een schakel vormt in de keten van drugshandel.

Als in een woning of het daarbij behorende erf geen sprake is van een eerste overtreding, als sprake is van een ernstig geval (bij een eerste overtreding) dan wel sprake is van een meer dan geringe overschrijding, dan wordt er niet eerst gewaarschuwd, maar volgt in beginsel direct een last onder bestuursdwang (sluiting). Dat wil zeggen dat de woning en/of het daarbij behorend erf zonder voorafgaande waarschuwing wordt gesloten. In hoofdstuk 6 van dit Damoclesbeleid wordt de procedure die dan gevolgd wordt beschreven.

4.2 Ernstig geval

Van een ernstig geval is in ieder geval sprake als één of meer van de hieronder staande indicatoren van toepassing is/zijn. Daarbij is geen sprake van een limitatieve opsomming. De indicatoren zijn als volgt:

• a.

  de hoeveelheid aangetroffen hard- of softdrugs. Het moet hierbij gaan om meer dan een geringe hoeveelheid (zie paragraaf 4.1). Daadwerkelijke verkoop, aflevering of verstrekking hoeft niet aangetoond te worden;

• b.

  een combinatie van een handelshoeveelheid hard- en softdrugs (ook bij een geringe hoeveelheid als omschreven in paragraaf 4.1);

• c.

  het bezit van of de verkoop van soft-/harddrugs aan minderjarigen;

• d.

  ongeacht de hoeveelheid hard-/softdrugs, het aantreffen van attributen die te relateren zijn aan drugshandel, zoals handelsgeld en/of aanwezigheid van (vuur)wapens, een weegschaal, verpakkingsmaterialen, versnijdingsmiddel;

• e.

  er is sprake van recidive;

• f.

  de omstandigheid dat de woning bekend staat als ontmoetingsplek voor handelaren en/of gebruikers (dit kan bijvoorbeeld blijken uit politieobservaties of verklaringen van gebruikers, omwonenden, getuigen etc.);

• g.

  er is een vermoeden dat de bewoner(s)/betrokkene(n) verkeert/verkeren in kringen van personen met antecedenten ten aanzien van de Opiumwet of de Wet Wapens en Munitie. Ook antecedenten op het gebied van geweld tegen personen of zaken, zoals geweldpleging, mishandeling, bedreiging, vernieling of diefstal, kunnen een rol spelen;

• h.

  aannemelijk is dat de eigenaar of huurder/gebruiker zelf betrokken is bij de aangetroffen soft-/harddrugs;

• i.

  aannemelijk is dat behalve de woning of het daarbij behorende erf nog één of meer locaties betrokken zijn bij drugshandel in georganiseerd verband;

• j.

  er sprake is van merkbare overlast vanuit de woning, waaronder openbare ordeverstoringen vanuit of rond de woning (dit kan blijken uit politiewaarnemingen, waarnemingen van toezichthouders en/of meldingen van buurtbewoners, etc.);

• k.

  er sprake is van ondeugdelijke of ondoorzichtige huurconstructies en de gebruikers/huurders zijn niet ingeschreven in de BRP;

• l.

  bij hennepteelt of de productie van harddrugs, de inrichting, het bedrijfsmatig karakter evenals de professionaliteit van de hennepplantage-/kwekerij of productiepunt (bijvoorbeeld illegale stroom aftap, aanwezige hennep-/drugsresten van een vorige productie en randapparatuur voor het instandhouden van de hennepplantage-/kwekerij of productiepunt).

4.3 Handhavingsmatrix woningen

In deze paragraaf staan de uitgangspunten die de burgemeester hanteert bij de toepassing van zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet bij woningen (of de daarbij behorende erven), ingeval van het aantreffen van:

• –

  een handelshoeveelheid harddrugs of softdrugs;

• –

  voorbereidingshandelingen met betrekking tot harddrugs of softdrugs.

Worden er, voor de goede orde, in een woning of een daarbij behorend erf zowel handelshoeveelheden softdrugs als een handelshoeveelheid harddrugs aangetroffen dan geldt, als uitgangspunt, het regime voor harddrugs.

In onderstaande matrix wordt weergegeven op welke wijze de burgemeester zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet, in beginsel toepast bij woningen en daarbij behorende erven waarin voornoemde overtredingen worden geconstateerd:

4.4 Recidive en verjaring

Er is sprake van een volgende overtreding (de 2e, 3e of 4e overtreding) als binnen een termijn van twee jaar na de daaraan voorafgaande bestuurlijke maatregel een nieuwe overtreding van de Opiumwet plaatsvindt. Vindt een constatering plaats na twee jaar na de getroffen bestuurlijke maatregel, dan wordt de handhavingsmatrix van voren af aan herhaald. Het is daarbij niet noodzakelijk dat een volgende overtreding door dezelfde overtreder of rechthebbende op de woning of het daarbij behorende erf wordt begaan. Wel kan een oudere overtreding meewegen bij de beoordeling of sprake is van een ernstig geval (zie paragraaf 4.2). Tot vijf jaar voor de eerstvolgende constatering van een overtreding van de Opiumwet worden eerdere overtredingen van de Opiumwet aangemerkt als “recidive”. Dit laatste in verband met de kwalificatie van een (volgende) overtreding als “ernstig geval”.

4.5 Overige aspecten

In deze paragraaf worden enkele onderwerpen behandeld die in het bijzonder een rol spelen bij de belangenafweging (evenredigheidstoets). Deze belangenafweging verricht de burgemeester bij het toepassen van zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet, ingeval van woningen.

In dit hoofdstuk worden de nadere uitgangspunten van dit Damoclesbeleid bij de toepassing van de bevoegdheid van artikel 13b van de Opiumwet door de burgemeester van de gemeente Barneveld weergegeven, ingeval van lokalen (daaronder begrepen niet-bewoonde woningen) en daarbij behorende erven.

5.1 Handhavingsmatrix lokalen

In deze paragraaf staan de uitgangspunten die de burgemeester hanteert bij de toepassing van zijn bevoegdheid (voornoemd) ingeval van het aantreffen van:

• –

  een handelshoeveelheid harddrugs of softdrugs;

• –

  voorbereidingshandelingen met betrekking tot harddrugs of softdrugs.

Worden er, voor de goede orde, in een lokaal, niet-bewoonde woning of een daarbij behorend erf zowel handelshoeveelheden softdrugs als een handelshoeveelheid harddrugs aangetroffen dan geldt, als uitgangspunt, het regime voor harddrugs.

In onderstaande matrix wordt weergegeven op welke wijze de burgemeester zijn bevoegdheid op grond van artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet, in beginsel toepast bij lokalen (daaronder begrepen niet-bewoonde woningen) en daarbij behorende erven waarin voornoemde overtredingen worden geconstateerd:

5.2 Recidive en verjaring

Er is bij lokalen, niet-bewoonde woningen of daarbij behorende erven sprake van een volgende overtreding (de 2e, 3e of 4e overtreding) als deze binnen een termijn van vijf jaar na de daaraan voorafgaande bestuurlijke maatregel een nieuwe overtreding van de Opiumwet plaatsvindt. Vindt een constatering plaats na vijf jaar na de getroffen bestuurlijke maatregel, dan wordt de handhavingsmatrix van voren af aan herhaald. Het is daarbij niet noodzakelijk dat een volgende overtreding door dezelfde overtreder of rechthebbende op het lokaal, de niet-bewoonde woning of het daarbij behorende erf wordt begaan.

In deze paragraaf staan de procedurele uitgangspunten beschreven die de burgemeester van de gemeente Barneveld hanteert bij het toepassen van de bevoegdheid op grond van artikel 13b van de Opiumwet.

6.1 Procedure (algemeen)

Als een handelshoeveelheid drugs wordt aangetroffen of als sprake is van voorbereidingshandelingen, worden in beginsel de volgende stappen doorlopen (waarbij de meest verstrekkende maatregel (de last onder bestuursdwang) als voorbeeld wordt genomen):

• 1.

  constatering/informatie handelshoeveelheid drugs/voorbereidingshandelingen;

• 2.

  voornemen last onder bestuursdwang, inclusief mogelijkheid tot het geven van een zienswijze;

• 3.

  belangenafweging verrichten (zie paragrafen 2.2 en 3.9).

• 4.

  definitieve last onder bestuursdwang (sluiting), bekendmaking en opneming in de Basisregistratie Kadaster Publiekrechtelijke beperkingen (hierna: beperkingenregister);

• 5.

  intern feitelijke sluiting voorbereiden;

• 6.

  effectueren van de sluiting;

• 7.

  nazorg (politie neemt pand mee in de surveillance);

• 8.

  heropening pand na verstrijken sluitingstermijn en doorhalen registratie beperkingenregister.

Enkele van deze processtappen worden hierna nader toegelicht.

6.2 Voornemen en gelegenheid tot het geven van een zienswijze (Stap 2)

Volgens dit Damoclesbeleid geldt als procedureel uitgangspunt dat – behoudens spoedeisende gevallen (zie hierna) – de belanghebbende(n) in de gelegenheid wordt gesteld om een zienswijze naar voren te brengen. Dit gebeurt voordat het definitief besluit tot sluiting wordt genomen. De zienswijze strekt ertoe de belanghebbende(n) in de gelegenheid te stellen te reageren op hetgeen is geconstateerd en tevens aan te geven welke feiten en belangen er volgens hen relevant zijn voor de burgemeester om mee te wegen in het te nemen definitieve besluit. Er wordt daarom eerst een voornemen van de te nemen bestuurlijke maatregel bekendgemaakt, waarin de aangeschreven belanghebbende(n) een korte termijn wordt geboden voor het indienen van een (bij voorkeur) schriftelijke zienswijze. Dit kan eventueel ook mondeling, als een belanghebbende aangeeft dat te prefereren. Na afloop van de zienswijzetermijn en na een belangenafweging naar aanleiding van de eventueel ontvangen zienswijze(n), neemt de burgemeester een definitief besluit.

6.3 Definitieve besluit (Stap 4)

6.4 Effectueren van de sluiting (Stap 6)

Als de begunstigingstermijn is verstreken dan geeft de burgemeester opdracht tot het door feitelijk handelen geheel of gedeeltelijk sluiten van de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf. Dit gebeurt in elk geval door op het in het besluit aangekondigde sluitingstijdstip (ambtelijk):

• –

  bij de te sluiten locatie aanwezig te zijn;

• –

  te controleren of de eigenaar/rechthebbende de deuren, ramen en andere doorgangen die toegang (kunnen) verschaffen tot de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf heeft gesloten;

• –

  de sleutels van deze toegangen in ontvangst te nemen, dan wel – voor zover de sleutels niet worden afgegeven – de sloten te vervangen;

• –

  de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf te verzegelen; en

• –

  borden/stickers/aankondigingen aan te brengen met daarop de tekst dat de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf op last van de burgemeester is gesloten op grond van artikel 13b van de Opiumwet.26

Als moet worden aangenomen dat de verzegeling niet voldoende is om de toegang tot de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf gedurende de sluitingsperiode te garanderen, behoort het fysiek dichtmaken (bijvoorbeeld door dichttimmeren of het door middel van (drang)hekken afsluiten van toegangen e.d.) van de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf tot de mogelijkheden.

De sleutels behorende bij de (vervangende) sloten worden na de sluitingsperiode (terug)gegeven aan de rechthebbende op het gebruik van de woning, lokaal en/of het daarbij behorende erf.

6.5 Uitzondering: spoedeisende situaties

Als zich een spoedeisende situatie voordoet of de openbare orde vraagt om onmiddellijk ingrijpen, kan op grond van artikel 5:31 van de Awb, direct tot feitelijke sluiting worden overgegaan. De procedure zoals beschreven in paragraaf 6.1 van dit Damoclesbeleid is dan anders. Zo bepaalt artikel 4:11 van de Awb dat in een spoedeisend geval het bieden van een zienswijzemogelijkheid (Stap 2) achterwege kan blijven. Het besluit van de burgemeester kan mondeling worden medegedeeld, maar dient nadien zo spoedig mogelijk alsnog schriftelijk bekendgemaakt te worden. Ook de effectuering van de sluiting (Stap 6) zal er, afhankelijk van de situatie, anders uitzien.

Van een spoedeisende situatie is in ieder geval (maar niet uitsluitend) sprake bij een acuut gevaar voor de veiligheid of de gezondheid van personen, dan wel een onmiddellijke (vrees voor) verstoring van de openbare orde, zoals bij zich direct aandienende risico’s door of vanwege het criminele drugscircuit.

Wordt een spoedsluiting opgevolgd door een reguliere last onder bestuursdwang (sluiting) dan geldt als uitgangspunt, dat de duur van de spoedsluiting in mindering wordt gebracht op de sluitingstermijn op grond van de daarop volgende last.

7.1 Inwerkingtreding

Dit Damoclesbeleid treedt in werking op 1 november 2024.

7.2 Intrekken bestaand Damoclesbeleid

Met het vaststellen en inwerkingtreden van dit Damoclesbeleid wordt het Damoclesbeleid gemeente Barneveld, vastgesteld op 14 september 2021, tegelijkertijd ingetrokken.

7.3 Overgangsrecht

Procedures op grond van artikel 13b van de Opiumwet die zijn gestart onder de werking van de vorige beleidsregels worden voortgezet op basis van die beleidsregels (en de daarin opgenomen handhavingsarrangementen). Onder gestarte procedure wordt begrepen dat er minimaal een voornemen op grond van artikel 4:8 van de Awb is verzonden.

Gegeven waarschuwingen en eerdere constateringen onder de werking van de vorige beleidsregels worden aangemerkt als te zijn afgegeven respectievelijk te hebben plaatsgevonden onder dit Damoclesbeleid. Dat betekent concreet onder meer dat dergelijke eerdere waarschuwingen en geconstateerde overtredingen op grond van dit Damoclesbeleid aanleiding kunnen geven om over te gaan tot de volgende stap in de handhavingsmatrixen uit de hoofdstukken 4 en 5 van dit Damoclesbeleid.

7.4 Citeertitel

Dit Damoclesbeleid wordt aangehaald als “Damoclesbeleid gemeente Barneveld”.