Nota Hogere Waarden Wegverkeerslawaai Wassenaar 2024

1.1 Beleidsneutrale omzetting gemeentelijk hogere waarden beleid

Wanneer de Omgevingswet in werking wordt gesteld, zijn er de eerstkomende jaren (tot uiterlijk eind 2029) mogelijkheden in de Omgevingswet ingebouwd om gebruik te maken van Overgangsrecht. Op hoofdlijnen is dit schematisch weergegeven in afbeelding 1.1.

Afbeelding 1.1 Schematisch overzicht voor de transitie huidig recht naar een Omgevingsplan nieuwe stijl

In het omgevingsplan staan alle regels over de fysieke leefomgeving die de gemeente stelt binnen haar grondgebied. Het plan geeft meer concreet uitwerking aan de (maatschappelijke) opgaven uit de gemeentelijke omgevingsvisie. Het tijdelijk deel van het omgevingsplan bestaat uit:

• 1

  (ruimtelijke) regels uit verschillende vervallen instrumenten, zoals bestemmingsplannen;

• 2

  rijksregels over activiteiten (aangeduid als de bruidsschat).

Het nieuwe deel van het omgevingsplan is eerst nog leeg, met uitzondering van eventuele voorbereidingsbesluiten op basis van het overgangsrecht. De regels in het nieuwe deel komen deels tot stand door bestaande regels uit het tijdelijk deel om te zetten naar het nieuwe deel.

Daarnaast neemt de gemeente in het nieuwe deel nieuwe regels op voor ruimtelijke ontwikkelingen en beleid. Het wijzigingen/vaststellen van het nieuwe deel van het omgevingsplan kan ook thematisch gebeuren. Deze overgangsfase duurt tot uiterlijk eind 2029.

Specifiek voor geluid betekent de inwerkingtreding van de Omgevingswet dat onder meer de Wet geluidhinder als wetgevingsinstrumentarium komt te vervallen. Maar via het Overgangsrecht kunnen gemeenten bepaalde delen van de Wet geluidhinder tijdens de transitieperiode op min of meer de ‘oude’ werkwijze blijven hanteren. Dit tot uiterlijk de einddatum die de wetgever daarvoor hanteert (waarschijnlijk tot eind 2029).

Hogere waarde besluiten (vastgesteld op basis artikel 110a van de Wet geluidhinder) gelden als deel van het Omgevingsplan als bedoeld in artikel 4.6, lid 1, Invoeringswet.

Onder de Wet geluidhinder hebben veel gemeenten zogenoemd ‘Hogere waarden beleid geluid’ geformuleerd en vastgesteld. Bij de aanvraag van een verzoek tot vaststelling van een hogere waarde (in het kader van vaststelling of wijziging van een bestemmingsplan, of bij de aanleg of reconstructie van een gemeentelijke weg) geeft het hogere waarden beleid van de gemeente dan criteria voor het al dan niet vaststellen van een hogere waarde.

1.2 Hogere waarden beleid gemeente Wassenaar vóór inwerkingtreding Omgevingswet en daarna

In de gemeente Wassenaar is het hogere waarden beleid, zoals dat is geformuleerd vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet, beschreven in het rapport ‘Geluidbeleid Deelnota hogere waarden’ opgesteld door adviesbureau DHV in januari 2009 in opdracht van de gemeente Wassenaar. Formeel is deze deelnota nimmer bestuurlijk vastgesteld, maar de nota heeft wel richting gegeven bij de afhandeling van hogere waarden verzoeken de afgelopen jaren.

De rapportage ‘Geluidbeleid Deelnota hogere waarden, 2009’ geeft inzicht in de wettelijke kaders, reken- en meetvoorschriften en ontheffingsbeleid op dat moment.

Omdat op onderdelen de publicatie gedateerd is, vergt het een herziening om toegepast te kunnen worden onder het regime van de Omgevingswet in de periode waarin gebruik wordt gemaakt van het Overgangsrecht.

Voorliggend document beschrijft de beleidsneutrale omzetting van het huidige hogere waarden beleid naar een beleidsstuk dat opgenomen kan worden in het tijdelijk omgevingsplan onder de Omgevingswet.

1.3 Omgevingsvisie en omgevingsplan

In de omgevingsvisie legt de gemeente haar ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving in brede zin voor de lange termijn vast. De omgevingsvisie is een strategisch instrument. Beleid hoeft niet gebiedsgericht te zijn. Het kan ook gericht zijn op sectoren, of gericht zijn op thema's. Denk bijvoorbeeld aan het thema gezondheid.

Ambities en beleidsdoelen kunnen worden vertaald naar regels. Deze regels komen in het gemeentelijke Omgevingsplan dat daarmee invulling geeft aan de maatschappelijke opgaven uit de omgevingsvisie. De gemeente kan voor ieder gebied bepalen welke activiteiten zij wel of niet toestaat, bijvoorbeeld wonen, recreatie of bedrijvigheid. Dat hoeft niet altijd heel specifiek. Ook een algemene beschrijving met randvoorwaarden voor een bepaald gebied volstaat. Ook geeft de gemeente aan welke regels zij aan de activiteiten stelt.

De gemeente zorgt dat het pakket aan regels in het omgevingsplan leidt tot een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Bij het stellen van regels houdt de gemeente rekening met alle betrokken belangen.

Zij heeft ruimte om naar eigen inzicht afwegingen te maken. Binnen deze afwegingsruimte kan de gemeente specifieke regels stellen voor verschillende delen van het grondgebied.

Ook kan de gemeente functies of kenmerken van locaties of gebieden aanwijzen. Aan deze aanwijzing kan men regels verbinden voor het gebruik van die plaats of dat gebied. Het Omgevingsplan vervangt het geldende bestemmingsplannen en de beheersverordeningen uit de Wet ruimtelijke ordening.

Onder de Omgevingswet krijgen gemeenten veel beoordelingsvrijheid om geluid ‘passend’ te regelen binnen hun gemeente. Deze gemeentelijke geluidnormen moeten in het Omgevingsplan worden opgenomen. Hiervoor zijn instructieregels opgenomen in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Voor het beheersen van geluid hebben gemeenten als gezegd veel afwegingsruimte. Men kan kiezen voor toepassing van één standaardwaarde voor het gehele grondgebied, of men kiest voor een meer gebiedsgerichte benadering. Bijvoorbeeld in bepaalde gebieden meer geluid toestaan, zoals op bedrijventerreinen en in centrumgebieden, en gebieden aanwijzen waar men juist minder geluid wil toestaan, zoals in woonwijken, landelijke gebieden en natuurgebieden. De gemeente kan de geluidsregels direct opnemen in het Omgevingsplan, maar kan dit ook regelen in een beleidsregel (gebiedsgerichte geluidbelasting) waarnaar verwezen wordt in het Omgevingsplan. Het is aan de gemeente om de geluidnormen zodanig vast te stellen dat daarmee voldaan wordt aan de Omgevingsvisie.

In algemene zin kan worden gesteld dat vanuit een milieuhygiënisch perspectief het de voorkeur heeft om voldoende afstand tussen geluidgevoelige functies en geluidbronnen aan te houden, zodat kan worden voldaan aan de voorkeursgrenswaarde of lager. Dan zullen de effecten van geluid in de regel minimaal zijn en is er voor het thema geluidhinder sprake van een aanvaardbare situatie. Maar in de praktijk is het houden van voldoende afstand niet altijd haalbaar, vanuit andere overwegingen en randvoorwaarden. In dat geval dient er sprake te zijn van een evenwichtige toedeling van functies (afweging benutten en beschermen fysieke leefomgeving, veiligheid en gezondheid). Daarbij gelden dan de kaders zoals opgenomen in deze nota.

1.4 Relevante achtergrondinformatie bij de omzetting van het hogere waarden beleid

In de volgende sub-paragrafen is een beknopte samenvatting gegeven van de oude en nieuwe geluidwetgeving specifiek gericht op enkele issues die relevant zijn voor geluid en hogere waardenbeleid.

1.5 Aanpak beleidsneutrale omzetting gemeentelijk hogere waarden beleid

De gemeente Wassenaar maakt deel uit van de agglomeratie Den Haag – Leiden. Door het centrum van Wassenaar lopen enkele doorgaande gemeentelijke wegen waar door een grote verkeersintensiteit een hoge geluidbelasting op de gevels van woningen wordt veroorzaakt. Deze wegen zijn de Rozenweg, Deijlerweg, Lange Kerkdam, Van Oldebarneveltweg en Van Zuylen van Neyveltstraat.

Daarnaast ligt Wassenaar binnen de geluidzone van verschillende wegen waarvan de gemeente geen bronbeheerder is. De A44/N44 loopt door de gemeente Wassenaar.. Aan de zuidoostkant van de stad Wassenaar ligt de autosnelweg N14 als onderdeel van de Ring Den Haag en die aansluit op de provinciale weg N44. In de nabije toekomst zal aan de noordzijde van Wassenaar ook de Rijnlandroute (de N434) in gebruik worden genomen. Rijkswaterstaat is bronbeheerder van deze autosnelwegen.

Aan de zuidwestelijke kant van Wassenaar loopt de N440, in het noorden van de gemeente de N441 en in het oosten (richting Voorschoten) een klein gedeelte van de N448. Dit zijn drie provinciale wegen, provincie Zuid-Holland is wegbeheerder van deze wegen. Daarnaast loopt buiten de zuidoostelijke gemeentegrens een spoorlijn van het traject Leiden Den Haag. ProRail is bronbeheerder van deze spoorlijn.

Aan de westzijde van Wassenaar ligt het bij provinciale ordening aangewezen milieubeschermingsgebied voor stilte (kortweg stiltegebied) Den Haag - Katwijk. Het Natura 2000-gebied 'Meijendel & Berkheide' valt vrijwel samen met dit stiltegebied. Het Natura 2000-gebied is iets groter. Eigenaar van het stiltegebied zijn Domeinen, Staatsbosbeheer, Duinwaterbedrijf Dunea en particulieren.

Aan de kust liggen binnen de gemeentegrens van Wassenaar een aantal horecagelegenheden waarvan de meeste seizoensgebonden.

In de nabijheid van het natuur- en recreatiegebied Meijendel bevindt zicht het recreatiepark Duinrell.

Gebiedstypering en normstelling (buiten HGW-beleid om)

Naast het hogere waardenbeleid wordt in de nota ingegaan op de gebiedstypering van Wassenaar.

Wassenaar kent twee gebiedstyperingen, het stiltegebied in de duinen van Wassenaar en het overige gebied in Wassenaar. Binnen de gemeente Wassenaar is geen industrieterrein gesitueerd.

Stiltegebieden (buiten HGW-beleid om)

In het stiltegebied een conserverend geluidbeleid gevoerd. Vanuit de provinciale verordening gelden er met betrekking tot het bevorderen van de gezondheid en het milieu binnen het aangewezen stiltegebied een aantal verbodsbepalingen op het gebruik van toestellen en bepaalde vervoermiddelen.

De enige relevante geluidsinvloed in dit gebied komt van Duinrell en de strandpaviljoens. Het maximaal toelaatbate geluid afkomstig van het recreatiepark Duinrell is in een Omgevingsvergunning bepaald en de strandpaviljoens vallen onder het Activiteitenbesluit. Hiervoor geldt een maximaal toelaatbaar geluidniveau van 50/45/40 dB met een vaste afstandsgrens van 50 meter.

Daarnaast is ook de APV van de gemeente Wassenaar van toepassing.

Overige gebieden (buiten HGW-beleid om). Voor het overige gebied in Wassenaar geldt voor vergunningplichtige bedrijven een ambitieniveau van maximaal 45/40/35 dB(A) in respectievelijk de dag-/avond-/nachtperiode ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning of op een afstandsgrens van 50 meter.

Voor bedrijven die vallen onder het Activiteitenbesluit geldt een ambitieniveau van maximaal LAr,LT= 45/40/35 dB(A) in respectievelijk de dag-/avond-/nachtperiode ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning of op een afstandsgrens van 50 meter.

Geluidkaarten en actieplan Geluid

In het kader van de Europese Richtlijn Omgevingslawaai (die is geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving) heeft de gemeente Wassenaar geluidkaarten en een Actieplan Geluid opgesteld. De laatste versie van de gemeentelijke geluidkaart is vastgesteld in 2022. De laatste versie van het Actieplan2 is in 2019 vastgesteld en beschrijft het gemeentelijk beleid voor de periode 2018 - 2023 met betrekking tot bestaande woningen en bestaande gemeentelijke wegen met een geluidbelasting boven de plandrempel3.

De Wet geluidhinder schrijft voor om alternatieven te onderzoeken die beogen om aan de voorkeursgrenswaarde te voldoen (onderzoeksplicht) en tevens om de noodzaak tot een hogere waarde te motiveren (motiveringsplicht).

De Omgevingswet schrijft op analoge wijze voor dat een afwijking van de standaardwaarde moet worden gemotiveerd. Het geluid van aangewezen bronsoorten tot de standaardwaarde is in het algemeen toelaatbaar omdat er bij een waarde tot de standaardwaarde geen negatieve gezondheidseffecten worden verwacht.

In deze nota wordt onder een hogere waarde verstaan:

Onder de Wet geluidhinder (via Overgangsrecht): een waarde hoger dan de voorkeurswaarde, bepaald op basis van het daarbij geldende reken- en meetvoorschrift. Vast te stellen via een hogere waarde procedure ,

of

Onder de Omgevingswet: een waarde hoger dan de standaardwaarde bepaald op basis van het daarbij geldende reken- en meetvoorschrift. Vast te stellen via het Omgevingsplan, Projectbesluit of Omgevingsvergunning.

In bijlage VII is een samenvatting gegeven van de verschillen in geluidnormering onder de Wet geluidhinder, Wet milieubeheer en onder de Omgevingswet.

Plannen en besluiten onder Overgangsrecht

De onderzoeksplicht heeft als doel om vast te stellen welke maatregelen noodzakelijk zijn om aan de voorkeursgrenswaarde te voldoen. Als een hogere waarde wordt vastgesteld betekent dit, dat (een deel van) de bron- en/of overdrachtsmaatregelen niet kan worden uitgevoerd. Deze beslissing om maatregelen niet uit te voeren moet gemotiveerd worden. De motivering moet minimaal aan een tweetal beoordelingscriteria uit de Wet geluidhinder voldoen. Deze criteria worden toegelicht in paragraaf 3.5.

De Wet geluidhinder geeft een bepaalde mate van keuzevrijheid aan de vaststeller -de gemeente- bij de vaststelling van hogere waarden.

Plannen en besluiten onder Omgevingswet

Met de Omgevingswet hebben decentrale overheden meer afwegingsruimte voor het stellen van kwaliteitsnormen voor het milieu. Het Rijk stelt hiervoor inhoudelijke kaders in de vorm van direct werkende instructieregels uit het Besluit Kwaliteit Leefomgeving (Bkl). Die instructieregels geven voor geluid van verschillende bronsoorten een standaardwaarde en een bandbreedte mee waarmede bestuurlijke afwegingsruimte ontstaat.

De onderzoeksplicht heeft als doel om vast te stellen welke maatregelen noodzakelijk zijn om aan de standaardwaarde voor het gezamenlijke geluid van een bronsoort te voldoen. Als een hogere waarde dan de standaardwaarde wordt vastgesteld betekent dit, dat (een deel van) de bron- of overdrachtsmaatregelen niet kan worden uitgevoerd. Deze beslissing om maatregelen niet uit te voeren moet gemotiveerd worden in het Omgevingsplan, het Projectbesluit of een Omgevingsvergunning. De motivering moet gebaseerd zijn op een integrale afweging en een beoordeling van het gecumuleerde geluid.

In dit hoofdstuk wordt eerst ingegaan op de bevoegdheden van het college van burgemeester en wethouders om een hogere waarde vast te stellen, de procedurewijziging en de registratie van vastgestelde hogere waarden. In paragraaf 3.4 en paragraaf 3.5. wordt ingegaan op de invulling van de onderzoeks- en motiveringsplicht horend bij het beoordelen en vaststellen van hogere waarden.

3.1 Bevoegd gezag

Bevoegd gezag

Het college van burgemeester en wethouders is in de meeste gevallen bevoegd om hogere waarden vast te stellen, wanneer het gaat om woningbouw binnen de zone of het aandachtsgebied van een bronsoort.

In de onderstaande tabel is aangegeven in welke gevallen welk orgaan bevoegd gezag is onder Overgangsrecht en onder de Omgevingswet. En tevens is in de tabel aangegeven of het gemeentelijk hogere waarde beleid van toepassing is.

Tabel 3.1

Als de aanleg van een nieuwe of de wijziging van een bestaande gemeentelijk (spoor)weg of industrieterrein onder Overgangsrecht gevolgen heeft voor bestaande woningen gelegen in de naburige gemeente, is de gemeente waarin de ontwikkeling plaatsvindt bevoegd om een hogere waarde vast te stellen. Dit dient in goed overleg te gebeuren met de gemeente waarin de woningen zijn gelegen.

Wanneer in een Omgevingsplan of Projectbesluit voor bestaande woningen een hogere waarde wordt vastgesteld geldt eenzelfde werkwijze.

Bij de toedeling van nieuwe woonfuncties binnen een aandachtsgebied vindt de afweging plaats binnen het omgevingsplan van de gemeente waarbinnen de nieuwe woonfuncties worden toegelaten.

3.2 Procedure

Vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet (Wet geluidhinder)

Het vaststellen van een hogere waarde is gekoppeld aan een bestemmingsplanprocedure, bijvoorbeeld het herzien, wijzigingen of opstellen van een bestemmingsplan. In de onderstaande afbeelding is schematisch weergegeven op welke punten beide procedures zijn gekoppeld.

Tevens heeft het college van burgemeester en wethouders de plicht om bij de voorbereiding van de vaststelling of herziening van het bestemmingsplan een akoestisch onderzoek in te stellen naar de geluidsbelasting op de gevel van geluidgevoelige bestemmingen gelegen in zones. Deze plicht volgt uit artikel 77 van de Wet geluidhinder.

Dit heeft niet tot doel om voor alle geluidsgevoelige bestemmingen een hogere waarde vast te stellen, maar om inzicht te verschaffen in de verhouding tussen een ‘goede ruimtelijke ordening’ en de geluidkwaliteit in een (woon)gebied. Dit laatste volgt uit artikel 76, lid 3 Wgh; daarin is opgenomen dat het college van burgemeester en wethouders bij vaststelling of herziening van een bestemmingsplan de hogere waarden in acht moet nemen met uitzondering van reeds bestaande situaties.

Als in een ontwerp-bestemmingsplan gebieden worden gereserveerd voor woningbouw maar de precieze locatie van de woonblokken nog niet bekend is, wordt een hogere waarde-besluit genomen over de ligging van (meerdere) geluidbelastingscontour(en) én maximaal aantal geluidgevoelige bestemmingen. Bij de verdere uitwerking van de bouwplannen moeten de verleende hogere waarden in acht worden genomen.

Bij de behandeling van de bouwvergunningaanvraag wordt getoetst of wordt voldaan aan het besluit hogere grenswaarde.

Onder Overgangsrecht (lopende procedures)

Ervan uitgaande dat (via het Overgangsrecht) de Wet geluidhinder van kracht is gesteld op het plan of besluit geldt een analoge werkwijze bij de afhandeling van een bestemmingsplanwijziging en/of de afhandeling van een aanvraag voor vaststelling van een aanvraag hogere waarde en de afhandeling van het besluit.

Het relevante tijdelijk deel bestaat uit oude ruimtelijke besluiten (artikel 22.1 Omgevingswet).

Onder Omgevingswet (vanuit de regels afdeling 22.4 Bruidsschat aanleg of wijziging (spoor-)wegen

Reeds toegelaten in het omgevingsplan)

De regels in de bruidsschat voor lokale wegen en spoorwegen staan in afdeling 22.4, bruidsschat. De regels gelden voor alle in het omgevingsplan toegelaten (spoor)wegen. Uitgezonderd zijn hoofd(spoor)wegen, provinciale wegen en bij omgevingsverordening aangewezen lokale spoorwegen (artikel 22.271, bruidsschat). Deze regels gelden tot dat de gemeente een nieuw deel omgevingsplan heeft vastgesteld voor de locatie waar een weg is toegelaten. Op de beoordeling van een buitenplanse omgevingsvergunning omgevingsplanactiviteit zijn de regels voor het toelaten van een lokale (spoor)weg van toepassing. Het aandachtsgebied (artikel 22.273, bruidsschat) komt overeen met de omschrijving van de zone langs een (spoor)weg uit de Wet geluidhinder.

De initiatiefnemer verstrekt bij de aanvraag voor de vergunning een akoestisch onderzoek (artikel 22.274, bruidsschat) naar:

• –

  het geluid dat geluidgevoelige objecten binnen het aandachtsgebied onmiddellijk voorafgaand aan de aanleg of wijziging ondervinden en in de toekomst zonder het treffen van maatregelen;

• –

  het geluid door andere wegen of niet te wijzigen delen van de weg, die leiden tot meer dan 2 dB op geluidgevoelige objecten;

• –

  de doeltreffendheid van maatregelen.

Verder bevat de aanvraag, voor zover dat van toepassing is, een beschrijving van voorgenomen maatregelen en als nodig geluidwerende maatregelen.

Er is geen sprake van een afzonderlijk hogere waarden besluit. Een afwijking van de standaard waarde wordt integraal met de vaststelling van een Omgevingsplan, Projectbesluit of Omgevingsvergunning meegenomen.

Onder Omgevingswet (nieuw toegelaten gemeentelijk wegen)

De (instructie)regels van het Rijk vormen het kader voor het inpassen van een gemeentelijke weg op een locatie. Daarnaast spelen de bestaande lokale regels uit het omgevingsplan op en rondom de locatie van de weg een rol. Bijvoorbeeld de toegestane geluidgevoelige objecten. Binnen deze kaders regelt de gemeente de inpassing van de weg in het omgevingsplan. De lokale regels die van invloed zijn op de inpassing op een locatie van een gemeentelijke weg staan in het omgevingsplan.

De indieningsvereisten zijn analoog aan hetgeen is aangegeven in bovenstaande paragraaf.

De afweging van de aanvaardbaarheid van het geluid en de toe te passen maatregelen vindt plaats binnen en de kaders van het vaststellen van het Omgevingsplan. Er wordt geen afzonderlijke hogere waarde procedure doorlopen.

Onder Omgevingswet (nieuw toegelaten geluidgevoelige functies)

Het bevoegd gezag beoordeelt het geluid bij toelaten van een geluidgevoelig gebouw in het omgevingsplan. Bij het toelaten van een geluidgevoelig gebouw in een geluidaandachtsgebied gelden instructieregels.

De volgende geluidbronsoorten hebben een aandachtsgebied: rijkswegen, provinciale wegen, gemeentewegen, waterschapswegen, hoofdspoorwegen, lokale spoorwegen en industrieterreinen. Toelaten kan ook een aanpassing zijn van bestaande regels in het omgevingsplan, zoals bijvoorbeeld het wijzigen van het beschermingsniveau of de functie van een gebouw. Het bevoegd gezag houdt bij het toelaten van een geluidgevoelig gebouw in een geluidaandachtsgebied altijd rekening met het belang van het beschermen van de gezondheid en het milieu.

Het Besluit kwaliteit leefomgeving bevat standaardwaarden en grenswaarden voor geluid door een geluidbronsoort op een geluidgevoelig gebouw. Deze waarden zijn van toepassing op het geluid door alle geluidbronnen van een geluidbronsoort. De waarden die bij het toelaten van een geluidgevoelig gebouw voor de 7 geluidbronsoorten gelden, staan in bijlage II. Voldoen aan de standaardwaarde is de hoofdregel (artikel 5.78t Bkl). Als het geluid op een geluidgevoelig gebouw voldoet aan de standaardwaarde, is het geluid in ieder geval aanvaardbaar en de kans op gezondheidsschade klein. Het bevoegd gezag mag meer geluid dan de standaardwaarde als aanvaardbaar beoordelen. Het besluit moet dan voldoen aan de eisen uit de instructieregels (artikelen 5.78u tot en met 5.78ad Bkl).

En daarnaast kan een gemeente aanvullend een eigen afwegingskader opstellen.

De indieningsvereisten zijn analoog aan voorgaande paragraaf.

De afweging van de aanvaardbaarheid van het geluid en de toe te passen maatregelen vindt plaats binnen de kaders van het vaststellen van het Omgevingsplan. Er wordt geen afzonderlijke hogere waarde procedure doorlopen.

3.3 Registratie hogere waarden

Vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet

Onherroepelijk vastgestelde hogere waarden dienen door de gemeente bij het Kadaster te worden aangemeld (art. 110i lid 1 Wgh). Indien er gedetailleerde plannen bekend zijn met straatnaam en huisnummer waarvoor een hogere waarde is vastgesteld dan dient deze hogere waarde zo snel als mogelijk ingeschreven te worden bij het Kadaster.

Bij de vaststelling van een globaal bestemmingsplan zijn de straatnamen en de huisnummers vaak nog niet bekend en zullen de hogere waarden zijn vastgesteld op bepaalde locaties in het plangebied. In dat geval is het nog niet mogelijk om ze te laten inschrijven bij het Kadaster. Inschrijving is in een dergelijk geval pas mogelijk als de bouwvergunning is verleend. Bij de definitieve uitwerking van het bouwplan maar vóór de verlening van de bouwvergunning moeten de hogere waarden per kavel worden geregistreerd bij het Kadaster. Daarbij moeten de hogere waarde per woning overeenkomen met de uitgangspunten van het Hogere waarde-besluit. Tevens is het van belang dat dit gebeurt voor verlening van de bouwvergunning omdat, overeenkomstig het Bouwbesluit, duidelijk moet zijn dat geluidwering van de gevel voldoende is om een bepaald binnenniveau te bereiken.

In de praktijk kan er veel tijd verlopen zijn tussen het (onherroepelijk) vaststellen van hogere waarden en het registreren van hogere waarden.

Onder Overgangsrecht

Ervan uitgaande dat via het Overgangsrecht de Wet geluidhinder van kracht is gesteld op het plan of besluit geldt een analoge werkwijze bij de registratie van vastgestelde hogere waarden bij het Kadaster.

Onder Omgevingswet

Voor een vaststelling van een hogere waarde dan de standaardwaarde onder de Omgevingswet is de verplichting tot registratie bij het Kadaster niet meer van toepassing. Het toegestane geluid op gebouwen wordt ontsloten via het Omgevingsplan en het DSO.

De gemeente heeft de verplichting de waarde van het gezamenlijke geluid van de verschillende bronsoorten in het Omgevingsplan vast te leggen.4

3.4 Onderzoeksplicht

De onderzoeksplicht houdt in dat de gemeente ervoor verantwoordelijk is dat alternatieven zijn onderzocht om aan de voorkeursgrenswaarde/standaardwaarde te kunnen voldoen. Een alternatief kan zijn een andere locatie of een locatie met een grotere afstand tussen geluidbron en geluidgevoelig object.

Als een andere locatie of een grotere afstand niet haalbaar zijn dienen andere alternatieven in de overwegingen te worden betrokken. Bijvoorbeeld: verlaging van de maximum snelheid, het toepassen van een ‘stil’ wegdek of het plaatsen van geluidschermen.

In de Wet geluidhinder en onder de Omgevingswet is er een voorkeursvolgorde voor het type maatregelen, namelijk:

• 1

  bronmaatregelen;

• 2

  maatregelen die de overdracht van geluid beperken;

• 3

  maatregelen bij de ontvanger.

In de geluidwetgeving is vastgelegd dat er altijd onderzocht moet worden, welke maatregelen nodig zijn om de voorkeursgrenswaarde/standaardwaarde te bereiken. Daarbij gaat het om maatregelen aan de bron of in de sfeer van de overdracht van geluid.

Algemeen

Met een evenwichtige toedeling van functies kan een goede geluidkwaliteit worden bereikt. Dit wil zeggen dat indien voldoende rekening wordt gehouden met de overdracht tussen geluidbron en ontvanger, geluidknelpunten kunnen worden voorkomen. Aangezien ruimte schaars is en we ook te maken hebben met bestaande situaties, kan de oplossing niet altijd in de ruimtelijke ordening worden gevonden.

Bij het nemen van maatregelen ter beperking van de geluidhinder legt de geluidwetgeving prioriteit bij maatregelen aan de bron, zoals toepassing van stille wegdekken. Als daarmee onvoldoende effect wordt bereikt, komen maatregelen in de overdrachtssfeer (wallen of schermen) in aanmerking. Als laatste worden maatregelen bij de ontvanger (bijvoorbeeld gevelisolatie) overwogen. In dat laatste geval moet er een hogere waarde dan de standaardwaarde vastgelegd worden. De achtergrondgedachte van deze volgorde is een zo klein mogelijk gebied aan een hoog geluidniveau bloot te stellen. De aandacht voor dit leidende principe is een wezenlijk element van de geluidwetgeving.

De geluidemissie van autoverkeer en spoorverkeer is een zaak die niet of slechts zeer beperkt door een gemeente kan worden beïnvloed; hiervoor is het Rijk verantwoordelijk. Het Rijk bepaalt de eisen voor de typekeuring en is daarin op zijn beurt weer afhankelijk van de afspraken op Europees niveau. Er zijn echter zes zaken die ook tot maatregelen aan de geluidbron behoren en waarop een gemeente in beginsel invloed heeft5.

Dat zijn:

• –

  de tracékeuze (bijv. een rondweg);

• –

  de verkeersintensiteit (bijvoorbeeld meer nadruk op fietsen, wandelen en OV) en verkeerscirculatieplannen;

• –

  de maximumrijsnelheid;

• –

  de samenstelling van het verkeer (het percentage vrachtwagens bepaalt mede de geluidproductie);

• –

  de uitvoering van het wegdek (materiaalkeuze);

• –

  een milieuzonering instellen (bijv. beperken zwaar vrachtverkeer in een gebiedszone).

Nadat eenmaal de optimale afwikkeling van het verkeer is bepaald, blijft als laatste variabele de uitvoering van het wegdek over. Met een uitgekiende samenstelling van het wegdek - denk bijvoorbeeld aan stille dunne deklagen of ‘stille’ wegklinkers- kan een wezenlijke reductie worden bereikt6.

Voor bestaande situaties met een geluidbelasting boven de vastgestelde plandrempel geeft het Actieplan Geluid van de gemeente Wassenaar ook richting welke geluidbeperkende maatregelen door de gemeente zijn, of worden, gerealiseerd binnen de looptijd van het Actieplan.

Sommige van de beschreven maatregelen hebben naast een effect op de geluidproductie ook een effect op de luchtkwaliteit.

Maatregelen in de overdracht (schermen of wallen) hebben als voordeel dat de buitenruimte van woningen in de omgeving van de weg zoveel mogelijk wordt ontzien. Een evident probleem van deze voorzieningen is de inpasbaarheid; vooral in een stedelijke omgeving waar de ruimte beperkt is, is het vaak niet mogelijk een scherm in te passen.

Ook indien wel ruimte is voor afscherming, kan een scherm of een wal een visuele blokkade opwerpen. Een visueel aantrekkelijk ontwerp met een goede inpasbaarheid in de omgeving kan deze blokkade wegnemen. In sommige gevallen kan een verdiepte ligging van de weg uitkomst bieden. Maar dit soort oplossingen voor de geluidproblematiek zijn zeer ingrijpend en stuiten vaak op bezwaren van financiële aard.

Maatregelen bij de ontvanger - gevelisolatie - zorgen ervoor dat in ieder geval in de woning een goed woonklimaat is gewaarborgd. Speciale geluidsisolerende beglazing en een goede afdichting worden het meest toegepast om de gevelisolatie te verbeteren. Uitgangspunt voor voldoende geluidwering is de veronderstelling dat de ramen gesloten worden gehouden en er wordt voldaan aan de minimale ventilatie-eisen.. Ventilatie wordt bereikt met suskasten (geluidwerende ventilatievoorzieningen) nabij de ramen. Of door middel van geïntegreerde gevelconstructies waarbij beglazing en geluidgedempte ventilatie zijn verwerkt7. Of middels volledige (gebalanceerde) mechanische ventilatie. Wil de bewoner een raam openzetten (spuien, afkoeling in de nachtperiode), dan heeft dit uiteraard tot gevolg dat geluid de woning binnendringt. Dit is een minpunt van een dergelijke oplossing.

Voor woningen waarvoor een hogere waarde wordt vastgesteld moet worden voldaan aan de wettelijke eis voor het binnenniveau (de binnenwaarde) en de eisen vanuit het Bouwbesluit 2012 of Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl) voor wat betreft ventilatie en doorspuibaarheid van de woning.

In de navolgende afbeelding is zijn de principes nog eens aangegeven.

3.5 Motiveringsplicht

De gemeente dient, nadat de alternatieven zijn onderzocht om aan de voorkeursgrenswaarde of standaardwaarde te voldoen, te motiveren waarom er een noodzaak is om toch een hogere waarde vast te stellen.

In de Wet geluidhinder is een aantal criteria opgenomen voor het vaststellen van een hogere waarde. Deze criteria vormen een beoordelingskader voor mogelijk te treffen maatregelen om de geluidbelasting te reduceren: de maatregelen zijn (samengevat):

• –

  maatregelen zijn onvoldoende doeltreffend of;

• –

  maatregelen stuiten op overwegende bezwaren van onder andere technische en/of financiële aard;

• –

  maatregelen stuiten op overwegende bezwaren van verkeerkundige of stedenbouwkundige aard.

Deze criteria kunnen op verschillende wijze worden ingevuld.

Criteria onder het overgangsrecht

In de Wet geluidhinder zijn deze criteria opgenomen voor het vaststellen van een hogere waarde8. Het vaststellen van een hogere waarde kan alleen als:

• 1.

  (bron- of overdrachts) maatregelen onvoldoende doeltreffend zijn;

• 2.

  maatregelen ernstige bezwaren hebben van:

  • •

    stedenbouwkundige;

  • •

    verkeerskundige;

  • •

    vervoerskundige;

  • •

    landschappelijke of

  • •

    financiële aard.

Tevens dient, indien een geluidgevoelige bestemming gelegen is in meerdere zones of aandachtsgebieden van (verschillende) geluidbronnen, de gecumuleerde geluidbelasting naar oordeel van het college van burgemeester en wethouders niet te leiden tot een onaanvaardbare geluidbelasting.9

Indien een hogere waarde wordt vastgesteld geldt er een eis met betrekking tot geluidbelasting binnen de woning. De geluidwering van de woning dient zodanig te zijn dat het geluidniveau binnen niet meer bedraagt dan 33 dB (Lden) voor weg- en railverkeerslawaai en 35 dB(A) (Letm) voor industrielawaai.

Criteria onder de Omgevingswet

Het begrip 'goede ruimtelijke ordening' voor bestemmingsplannen is onder de Omgevingswet vervangen door 'evenwichtige toedeling van functies aan locaties' voor het omgevingsplan. Dit begrip is breder. In de Omgevingswet spelen 2 maatschappelijke doelen een rol. Deze maatschappelijke doelen zijn:

• 1

  het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit;

• 2

  het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke behoeften.

Ieder bevoegd bezag heeft de algemene taak ‘evenwichtige toedeling van functies aan locaties’ (artikel 4.2 Ow) bij de belangenafweging over beschermen en benutten. Instructieregels die deze algemene taak invullen, staan in hoofdstuk 5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).

Voor het beoordelen van geluid zijn deze regels bedoeld voor de bescherming van de gezondheid en het milieu. Het bevoegd gezag moet rekening houden met gezondheid (artikel 2.1 lid 4 Ow).

De centrale regels voor beoordeling van geluid door activiteiten, lokale (spoor)wegen en op geluidgevoelige objecten staan in artikel 5.59, 5.78l en 5.78s Bkl. Het vaststellen van het omgevingsplan dat deze toelaten, moet aan twee eisen voldoen:

• 1

  houd rekening met geluid;

• 2

  voorzie in aanvaardbaar geluid.

In de afweging betrekt het bevoegd gezag de specifieke plaatselijke situatie en de cumulatieve gevolgen voor de gezondheid van haar burgers en het milieu. Het bevoegd gezag kan in haar beleid bepalen hoe zij rekening houdt met geluid. Zij kan per situatie en/of gebiedstype een andere geluidkwaliteit overwegen. Ze beoordeelt de geluidkwaliteit daarbij in samenhang met andere belangen, zoals bijvoorbeeld mobiliteit en werkgelegenheid.

3.6 Voldoen aan wettelijk binnenniveau

In ieder geval moet worden voldaan aan het wettelijk binnenniveau (de binnenwaarde) zoals vermeld in het Bkl en de regels voor het gezamenlijke en gecumuleerde geluid zoals die zijn opgenomen in het Omgevingsregeling.

De wetgeving stelt eisen aan het toelaatbare binnenniveau in geluidgevoelige ruimten.

Binnenwaarde onder de Wet geluidhinder

Bij het vaststellen van een hogere waarde voor nieuwe geluidgevoelige objecten dienen maatregelen aan de gevel te worden getroffen om te kunnen voldoen aan een binnenniveau van 33 dB Lden voor weg- en railverkeerslawaai en 35 dB(A) etmaalwaarde voor industrielawaai.

Voor de bepaling van de gevelmaatregelen dient aangesloten te worden:

• –

  bij nieuwe woningen: Bouwbesluit 2012 Afdeling 3.1. artikel 3.2;

• –

  bij aanleg/aanpassing infrastructuur10: Bouwbesluit 2012 Afdeling 3.1. artikel 3.3.

Binnenwaarde onder de Omgevingswet

Bij de bepaling van de geluidmaatregelen dient uit te worden gegaan van het gezamenlijke geluid van alle relevante geluidbronsoorten zoals vastgelegd in het Omgevingsplan.

Voor de bepaling van de gevelmaatregelen dient aangesloten te worden:

• –

  bij nieuwe woningen: Bbl Afdeling 4.3 Gezondheid, paragraaf 4.4.1;

• –

  bij aanleg/aanpassing infrastructuur: Bkl Afdeling 3.5 paragraaf 3.5.5. (artikel 3.53 e.v.).

Voor het vaststellen van een hogere waarde dan de standaardwaarde gaat gemeente Wassenaar uit van behoud van het heersende geluidniveau (conserverende werking). De gemeente is daarbij terughoudend in het verlenen van een hogere waarde.

Bij nieuwe situaties, bijvoorbeeld grotere nieuwbouw- of herontwikkelingslocaties, kan in een vroeg stadium rekening gehouden worden met geluid, bijvoorbeeld door creatieve ruimtelijke inpassing van bestemming en bijvoorbeeld het gebruik van afschermende bebouwing. De geluidbelasting op een gevoelige bestemming kan op die wijze worden meegenomen in een brede stedenbouwkundige afweging. Voor bestaande situaties is conservering van de bestaande geluidbelasting gewenst.

Onder het Overgangsrecht en onder de Omgevingswet wordt bij het vaststellen of wijzigen van het Omgevingsplan voorzien in een participatietraject.

Bewoners, bedrijven en organisaties kunnen vroegtijdig meedenken, meepraten en eventueel meebeslissen over de invulling van nieuwe bouwplannen. Dit leidt doorgaans tot meer creatieve oplossingen en breed geaccepteerde plannen

In het beleid wordt een aantal aspecten beschouwd bij de afweging om te komen tot een hogere waarde. Deze afweging vormt de basis van de motivatie voor de noodzaak van een hogere waarde.

Deze aspecten zijn:

• 1

  de heersende geluidbelasting;

• 2

  het toetsingskader om af te wijken van de heersende geluidbelasting;

• 3

  cumulatie en compensatie.

In de onderstaande paragrafen wordt ingegaan op de verschillende aspecten van de afweging.

4.1 Bestaande situaties

De gemeente wil bij kleinere projecten11 de vaststelling van de hogere waarden aansluiten bij het heersende geluidniveau in het desbetreffende gebied, tot een maximum van 63 dB. Een vast te stellen hogere waarde zal dus passen in de bestaande geluidbelasting binnen dit gebied. Het heersende geluidniveau wordt bepaald door de activiteiten in een gebied.

Door te bouwen in of achter de geldende gevelrooilijn die het hoogst belast wordt, wordt meestal gegarandeerd dat de geluidbelasting niet hoger is dan de heersende geluidbelasting bij de woningen ter plaatse.

Bij de grotere uitleglocaties, bijvoorbeeld de aanleg van een woonwijk is er nog geen sprake van een heersende geluidsbelasting en moet gestreefd worden naar de voorkeursgrenswaarde of standaardwaarde bij woningen.

4.2 Nieuwe situaties

De gemeente hanteert voor nieuw te ontwikkelen situaties een toetsingskader dat aansluit bij het voorkeursprincipe voor geluidreducerende maatregelen uit de wetgeving, namelijk: bronmaatregelen, overdrachtsmaatregelen en maatregelen bij de ontvanger. Dit principe is vermeld in paragraaf 3.4.

De gemeente Wassenaar hanteert een gestandaardiseerde procedure voor de afweging van de financiële doelmatigheid van een bronmaatregel versus maatregelen bij de ontvanger. Afweging zullen daarbij steeds project specifiek worden gemaakt op basis van onder meer het aantal geluidbelaste woningen, de hoogte van de geluidbelasting voor die woningen en de effectiviteit en kosten van bronmaatregelen in verhouding tot de mogelijkheden en kosten voor het realiseren van maatregelen bij de ontvanger.

In de kosten van (bron)maatregelen dient rekening gehouden te worden met de totale kosten van de maatregel, te weten de kosten van de aanleg en de onderhoudskosten. Geluidreducerende wegdekken hebben hogere aanlegkosten en meestal een kortere levensduur en dienen dan eerder vervangen te worden. Als een wegdek van dicht asfaltbeton of steen mastiek asfalt aan vervanging toe is, dan zijn de extra kosten voor de maatregel beperkt.

4.3 Cumulatie

Het college van burgemeester en wethouders zijn bij nieuwbouw of bij de aanleg of wijziging van een gemeentelijke weg verplicht om te oordelen over de gecumuleerde geluidbelasting, indien een woning is gelegen in de zone of aandachtsgebied van meerdere geluidbronnen, alvorens een hogere waarde vast te stellen. Per bouwlocatie - en zo mogelijk per gevel - dient in ieder geval het gezamenlijke geluid te worden berekend voor de relevante bronsoorten waar de gevel aan blootgesteld wordt. Daarbij kan in Wassenaar gedacht worden aan de volgende situaties:

• –

  gevel blootgesteld aan twee verkeerswegen;

• –

  gevel blootgesteld aan wegverkeer én geluid van milieubelastende activiteiten;

• –

  gevel blootgesteld aan wegverkeer en railverkeer.

Onder Overgangsecht

Bij cumulatie wordt het gecumuleerde geluidniveau berekend volgens het Reken- en Meetvoorschrift geluidhinder 2012, Hoofdstuk 2. Rekenmethode cumulatieve geluidbelasting.

Onder Omgevingswet

Onder de Omgevingswet wordt het gezamenlijke geluid (per geluidbronsoort overeenkomstig artikel 3.26 Or) bepaald voor de beoordeling of aan de standaardwaarde kan worden voldaan. Bij meerdere bronsoorten en een overschrijding van de standaard waarde van een of meerdere bronsoorten, wordt het gecumuleerde geluid (per gevel) bepaald en beoordeeld op aanvaardbaarheid.

Bij cumulatie wordt het hinder-gewogen geluid van alle relevante geluidbronnen berekend volgens de methode die is vastgelegd in artikel 3.25 van de Omgevingsregeling (Or).

4.4 Compensatie

Mogelijke compenserende maatregelen kunnen worden getroffen op twee fronten, namelijk:

• 1

  akoestische compensatie;

• 2

  milieugerelateerde (niet-akoestische) compensatie.

Compenserende factoren kunnen de hinder doen afnemen, immers niet alleen decibellen op de gevel bepalen of iemand geluidhinder ondervindt.

Ad 1: akoestische compensatie

Wanneer bij nieuwbouw van woningen het geluid boven de voorkeursgrenswaarde/standaardwaarde uitkomt dienen compenserende maatregelen in de overwegingen te worden betrokken De compenserende maatregelen kunnen betrekking hebben op:

• –

  mogelijkheden voor woningindeling en woning gebruik;

• –

  mogelijkheden voor realisatie van een geluidluwe zijde;

• –

  mogelijkheden voor de realisatie van een geluidluwe buitenruimte;

• –

  mogelijkheden voor een gemeenschappelijke binnentuin.

Uit de aanvraag moet duidelijk blijken welke compenserende maatregelen bij een bouwplan worden getroffen.

Ad 2: milieugerelateerde compensatie

Naast de akoestische compensatie zijn er ook milieugerelateerde compenserende factoren die als positief element kunnen worden gezien in een omgeving (positieve bijdrage aan de totale beleving). Deze factoren kunnen worden meegenomen in de beoordeling maar zijn niet vereist. Het gaat dan bijvoorbeeld om:

• –

  veel groen;

• –

  aanwezigheid van een park;

• –

  een goed openbaar vervoer;

• –

  soundscaping (mits het positieve effect daarvan vanuit de beleving door bewoners goed is onderbouwd),

Voor het motiveren en vaststellen van hogere waarden gaat gemeente Wassenaar uit van behoud van de procedures zoals in dit hoofdstuk beschreven.

Paragraaf 5.1. beschrijft de kaders voor een procedure onder het Overgangsrecht en paragraaf 5.1. de kaders onder de Omgevingswet.

De uitgangspunten voor het hogere waarde beleid zijn toegelicht in hoofdstuk 3.

5.1 Kaders onder Overgangsrecht (Wet geluidhinder)

5.2 Kaders bij afweging afwijking standaardwaarde onder de Omgevingswet