Integriteitsbeleid Laborijn

De Ambtenarenwet 2017 (artikel 4, lid 1) en de Modelaanpak Basisnormen Integriteit schrijven voor dat overheidsorganisaties een integraal integriteitsbeleid ontwikkelen, vaststellen en zich jaarlijks over de uitvoering daarvan verantwoorden. Naast deze wettelijke verplichting vindt Laborijn het van belang om voor de organisatie en haar medewerkers duidelijk beleid en duidelijke richtlijnen hebben op gebied van integriteit.

2.1 Wat is integriteit

De Ambtenarenwet 2017 verwoordt integriteit als ‘goed ambtelijk handelen’. Voor Laborijn betekent dit betekent in deze zin ‘doen wat van je verwacht wordt’. Handelingen en gedrag zijn in lijn met de waarden en normen van de organisatie en met wet- en regelgeving. Integriteit is daarmee een belangrijk onderdeel van de professionele verantwoordelijkheid van alle medewerkers.

Integriteit heeft te maken met cultuur, mentaliteit en bewustwording.

2.2 Doelstelling integriteitsbeleid

Doel van het integriteitsbeleid is het vastleggen van de kaders met betrekking tot integriteit binnen Laborijn. Concreet betekent dit:

• a.

  het bevorderen van het integriteitsbewustzijn en het (moreel) verantwoord handelen van medewerkers evenals medewerkers beschermen tegen misstappen door onnodige risico’s en verleidingen weg te nemen;

• b.

  het versterken van het vertrouwen van medewerkers in elkaar;

• c.

  het versterken van het vertrouwen van de klanten (inwoners, bedrijven, deelnemende gemeenten) in Laborijn;

• d.

  het borgen van integriteit binnen Laborijn;

• e.

  zorgen voor een balans tussen het zelfstandig oordelen en handelen van medewerkers, en het voorkomen en zorgvuldig aanpakken van integriteitschendingen.

Integriteitsbeleid is vooral gericht op richting geven aan het gedrag van medewerkers. Het beleid bestaat uit een mix van instrumenten met als doel: het opstellen van regels voor toelaatbaar en ontoelaatbaar gedrag en het bevorderen van het integriteitsbesef van medewerkers.

Integriteit is een belangrijk onderdeel van het professioneel functioneren van medewerkers. Dat houdt onder meer in dat handelingen en gedrag in lijn moeten zijn met belangrijke normen en waarden van een organisatie.

3.1 Kernwaarden van de organisatie

In haar visie en missie gaat Laborijn uit van de volgende kernwaarden:

3.2 Integriteitsinstrumenten

Integriteitsbeleid omvat meerdere elementen. Naast gedragsregels zijn dit diverse activiteiten en maatregelen als het bevorderen van bewustwording van integriteitrisico’s, het vaststellen van kwetsbare plekken binnen de organisatie en het kunnen omgaan met integriteitsschendingen. De elementen die een noodzakelijk onderdeel vormen van een volwaardig integriteitsbeleid worden hieronder benoemd en afzonderlijk uitgewerkt. Deze elementen sluiten aan op de ‘Modelaanpak basisnormen Integriteit’, zoals opgesteld door koepels en vertegenwoordigers van gemeenten (VNG), provincies (IPO), waterschappen (UvW), politie en het ministerie van Binnenlandse Zaken.

• 1.

  Integriteitscode en Gedragscode

• 2.

  Integriteit bij werving en selectie

• 3.

  Kwetsbare functies, handelingen en processen

• 4.

  Afleggen eed of belofte

• 5.

  Nevenwerkzaamheden

• 6.

  Melding financiële belangen

• 7.

  Maatregelen gericht op informatiebescherming

• 8.

  Geschenken, giften en diensten

• 9.

  Inkoop- en aanbestedingsprocedure

• 10.

  Vertrouwenspersonen

• 11.

  Klachtenregeling ongewenst gedrag

• 12.

  Meldingsprocedure bij het (vermoeden van) een integriteitschending

3.3. Wettelijk kader

Veel gedragsregels die van belang zijn voor de integriteit van een medewerker zijn vastgelegd in wetten en rechtspositionele voorschriften. Hierin zijn de minimumvereisten voor integriteitsbeleid aangegeven. Hieronder volgt een overzicht van relevante wet- en regelgeving op het gebied van integriteit.

Wetboek van Strafrecht

• •

  verduistering (artikel 359)

• •

  vervalsing (artikel 360)

• •

  verduistering, beschadiging, vernieling van akten, bewijsmateriaal, bescheiden e.d. (artikel 361)

• •

  fraude en corruptie (artikel 363)

• •

  geheimschending (artikel 272)

Wetboek van Strafvordering

In het Wetboek van Strafvordering is in artikel 162 de verplichting voor de ambtenaar neergelegd om onverwijld aangifte te doen van misdrijven.

Ambtenarenwet 2017

De Ambtenarenwet 2017 verplicht overheidsorganisaties voorschriften vast te stellen over melding, registratie en het verbieden van nevenwerkzaamheden (artikel 5 en artikel 8). Zoals voorschriften voor de openbaarmaking van geregistreerde nevenwerkzaamheden en de melding van financiële belangen van ambtenaren in een functie waarvoor dit ter bescherming van de integriteit van de openbare dienst noodzakelijk is (artikel 5 en artikel 8). Ook moeten overheidsorganisaties voorschriften vaststellen voor een procedure voor het omgaan met vermoedens van misstanden binnen de organisatie waarin zij werkzaam zijn. Per 1 juli 2016 is de Wet Huis voor klokkenluiders van kracht geworden. Deze wet bevat dwingende bepalingen rond de inhoud van een meldregeling vermoeden misstanden.

De Ambtenarenwet 2017 zegt verder dat de ambtenaar verplicht is tot geheimhouding van wat hem in verband met zijn functie ter kennis is gekomen, voor zover die verplichting uit de aard der zaak volgt (artikel 9). Op basis van artikel 4, lid 1, van de Ambtenarenwet 2017 is het verplicht een eigen integriteitsbeleid te voeren en hierover verantwoording af te leggen. Ook moet een overheidsorganisatie beschikken over een integriteitscode voor goed ambtelijk handelen en moet de eed of belofte worden afgenomen bij alle ambtenaren die in dienst treden bij een overheidsorganisatie. Ten slotte is de verplichting opgenomen dat het bevoegd gezag en de medewerker zich als goed werkgever en goed ambtenaar dienen te gedragen (artikel 6, lid 1).

Cao SGO en Cao SW

Voor het ambtelijk personeel zijn naast de verplichtingen uit de Ambtenarenwet 2017 de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek en de cao SGO van toepassing. Voor de SW-medewerkers gelden de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek en de cao voor de sociale werkvoorziening. Ook de bepalingen uit de Participatiewet zijn van belang.

Dit hoofdstuk beschrijft de verschillende rollen en de daarbij horende verantwoordelijkheden binnen Laborijn met betrekking tot integriteit.

Directie en MT

De directie en het Managementteam zijn verantwoordelijk voor het (laten):

• •

  vaststellen van integriteitsbeleid, -instrumenten en -regelingen;

• •

  organisatiebreed uitdragen van het integriteitsbeleid;

• •

  aan de orde stellen van integriteit in de DVR-gesprekscyclus;

• •

  beperken van de kwetsbaarheid van werkprocessen binnen de organisatie en het ervoor zorgen dat medewerkers zo min mogelijk worden blootgesteld aan integriteitsrisico's;

• •

  treffen van passende maatregelen bij schendingen van het integriteitsbeleid (bijv. het toepassen van een disciplinaire maatregel op basis van plichtsverzuim zoals omschreven in het Burgerlijk Wetboek of -indien het personen betreft die werkzaam zijn voor Laborijn anders dan op basis van een ambtelijk dienstverband door de schending aan te merken als wanprestatie/onrechtmatige daad jegens Laborijn;

• •

  eenmaal per jaar organiseren van een bijeenkomst of activiteit waarbij Laborijnbreed aandacht wordt besteed aan integriteit;

• •

  periodiek rapporteren over het gevoerde integriteitsbeleid aan ondernemingsraad en het bestuur;

• •

  opstellen, actualiseren, periodiek evalueren en indien nodig aanpassen van integriteitsbeleid, -instrumenten en regelingen voor medewerkers en bekendmaking en advies hierover.

Managers

De managers zijn verantwoordelijk voor:

• •

  het mee uitdragen van het integriteitsbeleid, onder andere door het eigen voorbeeldgedrag;

• •

  het aan de orde stellen van integriteit in de DVR-gesprekscyclus;

• •

  het periodiek (2x per jaar) agenderen van integriteit voor een overleg met de medewerkers, zodat deze vragen en dilemma’s kunnen bespreken;

• •

  het zorgdragen voor naleving van het integriteitsbeleid door medewerkers (o.a. het aanspreken van medewerkers op hun gedrag en het maken van afspraken hierover voor de toekomst);

• •

  het fungeren als eerste aanspreekpunt voor medewerkers bij integriteitskwesties;

• •

  het melden van geschenken en uitnodigingen aan Communicatie als meld-/coördinatiepunt;

• •

  het melden van (een vermoeden van) een integriteitschending bij de algemeen directeur en het - in overleg met directie en HRM-adviseur - indien nodig - uitvoeren van passende maatregelen.

Medewerker

• •

  De medewerker is verantwoordelijk voor:

• •

  het kennen en naleven van de regels en voorschriften van Laborijn rond het integriteitsbeleid en -instrumenten en -regelingen

• •

  het signaleren van integriteitskwesties en het ondernemen van actie zoals het aanspreken van een collega op zijn/haar gedrag of het aan de orde stellen van dilemma's in een werkoverleg;

• •

  het melden van (een vermoeden van) schending van het integriteitsbeleid bij zijn/haar leidinggevende en anders de naast hogere leidinggevende en/of de externe vertrouwenspersoon;

• •

  het naleven van de integriteitscode en andere integriteitsvoorschriften;

• •

  het melden van en afstemmen van het aannemen van geschenken en het ingaan op uitnodigingen bij zijn/haar leidinggevende;

• •

  het melden van geschenken en uitnodigingen aan Communicatie als meld-/coördinatiepunt.

Voor jobcoaches geldt daarnaast nog specifiek:

Het aan de orde stellen van integriteit in de IOP-gesprekken.

Vertrouwenspersoon

De rol en verantwoordelijkheden van de vertrouwenspersoon zijn vastgelegd in de klachtenregeling ongewenst gedrag.

De vertrouwenspersoon geeft advies en is aanspreekpunt bij vragen.

Medewerkers die advies willen vragen of een melding willen doen inzake (een schending van) integriteit of vermoeden van een misstand kunnen terecht bij de externe vertrouwenspersoon en/of bij de afdeling onderzoek van het Huis voor klokkenluiders.

HRM-adviseurs en personeelsconsulenten

HRM-adviseurs en personeelsconsulenten zijn verantwoordelijk voor:

• •

  het gevraagd en ongevraagd ondersteunen/adviseren van directie, managers en jobcoaches bij het toepassen en borgen van het integriteitsbeleid;

• •

  het werven, selecteren en opleiden en aanwijzen van vertrouwenspersonen;

• •

  het werven en selecteren van leden van de klachtencommissie

• •

  het zorgdragen voor registraties en periodieke rapportages over integriteit;

• •

  het verzorgen van de communicatie over integriteit (in samenwerking met Communicatie.

Communicatie

Communicatie is verantwoordelijk voor:

• •

  het communiceren over onderwerpen die verband houden met integriteitsbeleid;

• •

  het coördineren van de meldingen met betrekking tot geschenken en uitnodigingen;

• •

  het periodiek rapporteren over geschenken en uitnodigingen;

5.1. Invoering en borging

Na vaststelling en implementatie van het integriteitsbeleid is borging en het actueel houden van belang. Dit gebeurt door het onderwerp integriteit tweemaal per jaar te bespreken in team- en werkoverleg en op individueel niveau in de jaarlijkse doelen-, voortgangs- en resultaatgesprekken. Laborijnbreed zal jaarlijks in de vorm van een bijzondere activiteit of bijeenkomst aandacht aan het onderwerp worden besteed.

5.2 Handhaving

Wanneer een medewerker zich niet houdt aan de regels van het integriteitsbeleid of anderszins niet integer werkt, wordt dit beschouwd als plichtsverzuim. Ook gedragingen in privétijd kunnen plichtsverzuim opleveren. Dit kan een disciplinaire straf tot gevolg hebben, overeenkomstig de bepalingen van de voor betreffende medewerker geldende arbeidsvoorwaardenregeling en/of het Burgerlijk Wetboek.

Wanneer het gaat om overtreding van de wet, doet Laborijn aangifte bij de politie. Het gaat dan om een strafbaar feit, dat beoordeeld moet worden door het Openbaar Ministerie.

6.1 Monitoren

Op organisatieniveau wordt - als onderdeel van de bedrijfsvoeringcyclus - verantwoording over integriteit afgelegd en vastgelegd in rapportages. Hiermee monitort Laborijn integriteit op organisatieniveau. Op individueel niveau vindt monitoring plaats als onderdeel van de DVR-gesprekscyclus via het maken van afspraken, evaluaties en beoordelingen.

6.2 Evalueren

Het evalueren en actualiseren van het integriteitsbeleid is een continu proces en wordt geborgd in de reguliere werkprocessen.