Beleidsplan Schulddienstverlening gemeente Hollands Kroon 2024 t/m 2027

Dit beleidsplan bestaat uit 3 onderdelen:

Schulden problematiek

Veel huishoudens hebben moeite met rondkomen en problematische schulden nemen toe. Dan hebben we het niet over een hypotheekschuld of een paar tientjes rood staan, maar over structurele en langdurige tekorten op de rekening, over aanmaningen en boetes, over deurwaarders en incassobureaus.

Men zit vaak in een vicieuze cirkel: iemand zonder werk komt lastig uit de schulden en iemand met schuldenproblematiek blijft doorgaans moeilijker aan het werk. En als het inkomen van een gezin ondanks een betaalde baan rond het armoedeniveau blijft steken, is de kans groot dat schuldenproblematiek weer opduikt, met alle gevolgen van dien. Het hebben van problematische schulden kan leiden tot armoede, sociale uitsluiting, stress en andere gezondheidsproblemen bij volwassenen en kinderen.

Het vraagstuk van problematische schulden is taai, hardnekkig en vraagt om langdurige en volhardende inzet. We willen dat inwoners kunnen meedoen in de maatschappij, rondkomen en vrij zijn van geldzorgen. Dat mensen leven, niet overleven. We zetten in op het voorkomen en aanpakken van schulden.

De kern van onze strategie

We wachten niet totdat inwoners bij ons aankloppen voor hulp bij geldzorgen. Ons motto is:

• "Op tijd erbij, hulp op maat en blijvend uit de schulden!"

Zodat inwoners écht kunnen rondkomen en meedoen. Ze zijn schuldenvrij, geldzorgen zijn bespreekbaar en hulp krijgen is gemakkelijker. We leren inwoners omgaan met geld en helpen andere aan een stabiele situatie.

We bieden een vangnet om te voorkomen dat schulden ontstaan. We maken geldzorgen bespreekbaar en doorbreken taboes. Als er toch betalingsachterstanden zijn gaan we erop af. We bieden onze inwoners ondersteuning, dichtbij en op maat. We doen wat nodig is om de schulden weg te werken en het leven van mensen stabiel te maken. Soms door te helpen, soms door hen te leren om beter met geld om te gaan, soms door juist los te laten. En soms door te accepteren dat iemand een leven lang financiële begeleiding nodig heeft. Ook dat sluiten we niet uit.

Versterken en doorbouwen

De aanpak die wij omschrijven in dit beleidsplan is niet nieuw. De aanpak gaat juist over het versterken

In onze dienstverlening staat de leefwereld van inwoners met geldzorgen centraal. Onze dienstverlening en ook alle projecten die we opstarten zijn gebaseerd op de volgende uitgangspunten:

Uitgangspunten - toelichting

Onze dienstverlening is gebaseerd op vijf pilaren.

Deze pilaren gaan over het versterken, doorbouwen en optimaliseren van de schuldenaanpak.

1.Praat erover

Praten over geldzorgen en schulden is voor veel mensen een taboe. Er is schaamte en hierdoor zoeken mensen laat hulp. Vaak is de schuld dan zo hoog dat het problemen oplevert die niet meer te verbergen zijn. Professionals en vrijwilligers vinden het vaak lastig om geldzorgen en schulden bespreekbaar te maken en ze weten niet altijd hoe ze mensen kunnen helpen. Uit onderzoek van het NIBUD blijkt dat schrikbarend weinig mensen met ernstige betalingsproblemen hulp krijgen bij het oplossen ervan. Het overgrote deel van hen denkt dat de problemen niet zo ernstig zijn dat zij daar hulp bij nodig hebben.

Doorbreken taboe

• •

  We ontwikkelen een aanpak om geldzorgen en schulden bespreekbaar te maken. In de aanpak nemen we de kennis en inzichten uit de gedrags- en hersenwetenschappen (stress sensitieve dienstverlening) mee.

• •

  We onderzoeken het gebruiken van ervaringsdeskundigen en storytelling: inwoners laten ervaren dat zij niet de enige zijn met geldzorgen en schulden.

• •

  Ook versterken we de vaardigheden van professionals en vrijwilligers om geldzorgen en schulden bespreekbaar te maken.

2.Op tijd erbij

Vroegtijdig hulp bieden voorkomt dat de schuld groeit, andere problematiek escaleert en de inwoner in een vicieuze cirkel terecht komt. Preventieve dienstverlening en vroegsignalering zijn hierom belangrijke onderdelen van onze dienstverlening. Ons streven is om zo veel mogelijk preventieve hulp te bieden zodat zo min mogelijk inwoners problematische schulden opbouwen.

Preventie

We bieden inwoners in een zo vroeg mogelijk stadium hulp, het liefst nog voordat er schulden zijn. We geven inwoners informatie en advies en budget coaching. Zijn er schulden? Dan proberen we die zo klein mogelijk te houden en helpen bij het afspreken van een betalingsregeling.

Vroegsignalering

Het actief benaderen van mensen met betalingsproblemen en het aanbieden van hulp op maat, bieden grote kansen voor een vroegtijdige en duurzame oplossing van de financiële problemen.

Ook doen we met de vroegsignalering graag mee aan pilots, zodat steeds meer belangrijke signaalpartners toegevoegd kunnen worden aan de wettelijke vroegsignalering.

3.Lage drempel

Inwoners met schulden melden zich vaak pas laat of soms helemaal niet voor hulp. Intussen leeft men onder grote stress. Gezondheid, opvoeding en carrière lijden hier allemaal onder. Als mensen zich uiteindelijk melden zijn de problemen vaak al zo groot dat het oplossen lastig en langzaam gaat.

Ondernemers melden zich vaak pas als de zaak niet meer te redden is. Naar schatting heeft de helft van de mensen in de bijstand schulden. Die schulden kunnen belemmeren om stappen te zetten naar betaald werk, terwijl juist dat een goed middel is om blijvend uit de armoede en schulden te komen.

Goede hulp is makkelijk te vinden. Om dit te realiseren werken we aan:

• •

  Bekendheid: Inwoners en ondernemers met geldzorgen weten onze hulp en ondersteuning goed te vinden.

• •

  Laagdrempeligheid en volledigheid: Wie zich meldt met geldproblemen kan snel terecht voor een eerste gesprek. We streven naar maximaal 2 weken wachttijd. Vervolgens wordt snel de juiste hulp geboden. Er is een compleet hulpaanbod dat aan de behoeften voldoet.

• •

  Integraliteit: Het aanpakken van schulden gaat hand in hand met het aanpakken van andere problemen. Bij gezinnen met kinderen is altijd extra aandacht voor integrale samenwerking.

• •

  Vertrouwen: We gaan nog meer werken op basis van vertrouwen (onderdeel van stress

4.Simpel organiseren

Om rond te komen met een laag inkomen moet je bovenop de administratie zitten. Als je één formulier verkeerd invult kan het al mis gaan en beland je zomaar in de schulden. Als je die eenmaal hebt kom je pas echt in een administratief woud, waar je vaak zonder hulp niet uit kan komen.

De overheid is er om inwoners te helpen om problemen op te lossen en niet om deze te veroorzaken of te verergeren. Wij organiseren onze dienstverlening daarom logisch en bieden passende hulp aan mensen voor wie het systeem niet meer te volgen is.

Dit zijn onze uitgangspunten:

• •

  Snel en eenvoudig: Schulden worden snel en eenvoudig aangepakt. Schulden worden altijd met een saneringskrediet geregeld, tenzij. We vragen zo min mogelijk bewijsstukken aan inwoners en zoeken zoveel mogelijk informatie zelf op.

• •

  Logisch: Gemeentelijke processen sluiten goed op elkaar aan, we werken vanuit verschillende rollen maar met dezelfde uitganspunten en doelen.

• •

  Hulp: Wie het kan regelt zijn geldzaken zo snel mogelijk weer zelf, maar wie langdurig ondersteuning nodig heeft krijgt die ook. Onze begeleiding duurt zo kort als kan en zo lang als

• •

  Bewindvoering en budgetbeheer: Sturen op voortgang, tijdig aanmelden en kwaliteit.

5.Innovatie

De ambitie om iedereen in Hollands Kroon uit de schulden te helpen is groot. We zien dat naast door ontwikkelen van de bestaande inzet meer nodig is om onze ambitie te behalen. Door alle inzet op de andere vier pilaren verwachten we dat meer inwoners sneller aan de bel trekken. Dan willen we hen ook kunnen helpen met onze dienstverlening, sterker nog: dat zijn we wettelijk verplicht. Om dat aan te kunnen moeten we steeds weer investeren in innovaties, voorop lopen met ambities en resultaten. Daarbij kijken we ook buiten de gebaande panden. We gaan actief op zoek naar mogelijkheden van innovatie en passen die toe.

Richtingen voor innovaties kunnen zijn:

• •

  Slimmer afhandelen: Het oplossen van schulden versneller. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van convenanten en computersystemen om de communicatie met schuldeisers te vereenvoudigen.

• •

  Data: We gebruiken data om beter zicht te krijgen op schuldenproblematiek van onze inwoners.

• Zodat we in de toekomst nog beter preventief kunnen werken.

• •

  Samenwerking: Met partijen die ook belang hebben bij schulden(zorg)vrije inwoners, zodat meer mensen met schulden geholpen kunnen worden. Bijvoorbeeld met werkgevers om medewerkers met schulden te helpen: rol in preventie, signalering en ondersteunen bij oplossen van schulden.

• •

  Sneller schuldenrust: We ontwikkelen een aanpak waarbij het snel wegnemen van geldstress ruimte biedt om mee te doen.

En ook belangrijk

Naast de uitgangspunten van onze dienstverlening en de vijf pilaren waarop we focus aanbrengen de komende periode, zijn de volgende punten erg belangrijk:

Samenwerking

We blijven bouwen aan onz samenwerkingen en zoeken aansluiting bij andere opgaven.

Communicatie

Versterkt de pilaren en de dienstverlening

Met communicatie halen we wat er in de samenleving speelt naar binnen en wat er binnen gebeurt brengen we naar de inwoners. Hierbij sluiten we aan bij de actuele informatiebehoefte van de inwoner en professional. We weten wat er speelt, zijn op de hoogte van actuele ontwikkelingen, zetten de inwoner centraal en denken in mogelijkheden.

De communicatie richt zich op:

• •

  het bespreekbaar maken van geldzorgen, om het taboe om aan te kloppen voor hulp te doorbreken;

• •

  het vertalen van ons beleid;

• •

  het makkelijk maken voor iedereen om hulp te vragen en te vinden.

Hierbij maken we gebruik van gedragsinzichten, storytelling, schrijftaal op B1-niveau en beeldtaal om alle inwoners te bereiken.

Monitoring & kwaliteit

Sturen en verantwoorden

Monitoring

De gemeenteraad wordt via de begroting op de hoogte gehouden over de ingezette dienstverlening en behaalde resultaten van team Schulddienstverlening. Daarnaast maakt het team memo's of rapportages over specifieke onderwerpen zoals bijvoorbeeld de jaarrapportage Schulddienstverlening of het klanttevredenheidsonderzoek.

Kwaliteitsbewaking

Team Schulddienstverlening is lid van de NVVK, de branchevereniging voor Schuldhulpverlening en financiële dienstverlening. Als onderdeel van dit lidmaatschap worden audits afgenomen waarbij de kwaliteit van de dienstverlening, medewerkers, processen en projecten worden doorgelicht en beoordeeld.

Naast de audits hebben we als team ook een aantal stappen ingebouwd waarmee we onze kwaliteit bewaken, zoals collegiale fiattering (vier-ogen-principe), interne controles en over sommige beslissingen is afgesproken dat deze alleen tijdens een teamoverleg kunnen worden genomen.

In dit deel van het beleidsplan staat de toelichting op eerder omschreven onderdelen of aangehaalde informatie.

• •

  Wat is de waarde van hulp bij geldzorgen en schulden?

• •

  Feiten en cijfers over schulden en armoede in Hollands Kroon. Volgens welke richtlijnen werkt team Schulddienstverlening?

• •

  Welke dienstverlening biedt team Schulddienstverlening in 2023 aan onze inwoners?

Belang financiële hulp

De NVVK, de branchevereniging voor Schulphulpverlening en financiële dienstverlening, heeft in 2022 onderzoek laten doen naar de meetbare en merkbare waarde van financiële hulpverlening. De meetbare waarde is uitgewerkt in een rapport. Om de merkbare waarde vast te leggen is een documentaire gemaakt met hulpvragers en hulpverleners. Wij kunnen met trots zeggen dat wij aan beide onderdelen van het onderzoek hebben meegewerkt! Zie hier de documentaire (van 20 minuten).

Een aantal belangrijke conclusies:

• •

  hulpvragers hebben vaak problematiek op meerdere leefgebieden;

• •

  financiële hulpverlening brengt verbetering op meerdere leefgebieden dan alleen schulden aanpakken;

• •

  door financiële hulpverlening krijgen mensen perspectief en kunnen ze weer meedoen in de maatschappij;

• •

  elke geïnvesteerde euro levert de maatschappij tot 2 euro op;

De conclusies van het onderzoek zijn een mooie bevestiging van de waarde van ons werk. In dit beleidsplan hebben wij ook rekening gehouden met deze conclusies en hoe wij hierop inspringen.

Het volledige onderzoek kunt u lezen via deze link.

Feiten en cijfers armoede - 1

FEITEN EN CIJFERS

• •

  In Hollands Kroon moeten 800 huishoudens rondkomen met een laag inkomen. In 100 van deze huishoudens zijn kinderen onder de 18 jaar aanwezig. Van deze huishoudens zijn 300 huishouders langdurig - minimaal 4 jaar - arm. (CBS Armoedemonitor Hollands Kroon 2021)

• •

  Het aantal arme huishoudens is al hetzelfde sinds 2018. Het aantal langdurig - langer dan 4 jaar - arme huishoudens sinds 2016. (CBS Armoedemonitor Hollands Kroon 2021)

• •

  De inkomstenbronnen van de totale groep arme volwassenen zijn 37% pensioen, 26% een bijstandsuitkering, 12% eigen onderneming, 8% inkomen uit arbeid, 8% een arbeidsongeschiktheidsuitkering. (CBS Armoedemonitor Hollands Kroon 2021)

• •

  Van de totale groep arme inwoners heeft 77% een Nederlandse achtergrond en 23% een migratieachtergrond. (CBS Armoedemonitor Hollands Kroon 2021)

• •

  5,4% van de huishoudens in Hollands Kroon hebben problematische schulden. Dit zijn 1155 huishoudens. Er is veel schaamte en taboe rondom schulden, slechts een gedeelte zoekt professionele hulp. (CBS via https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/gemeentelijke- monitor-sociaal-domein/4--participatiewet)

• •

  Gemiddeld zit er 5 jaar tussen de eerste betalingsachterstand en schuldhulpverlening. De Feiten en cijfers armoede – 2

Feiten en cijfers armoede - 2

Van inwoners wordt zelfredzaamheid en eigen regie verwacht. Voor veel mensen met een laag inkomen en/of schulden is dit teveel gevraagd. Laaggeletterdheid, verstandelijke beperkingen en meervoudige problematiek vormen obstakels om zelfredzaam te zijn. Ook stress is een belemmerende factor. Zet daarnaast nog ingewikkelde regels, ingewikkelde taal, een stapeling van schulden en hoge drempels voor ondersteuning. Veerkracht en mentaal functioneren gaan achteruit, mensen zien door de bomen het bos niet meer (Weten is nog geen doen, WRR 2017).

De maatschappelijke kosten van de schuldenproblematiek zijn hoog. Aan één huishouden met ernstige financiële problemen is de samenleving al snel zo’n 100.000 euro kwijt. Dat geld gaat onder meer zitten in verloren afschrijvingen, hulpverlening, verzuim- en ziektekosten, verloren arbeidsuren, uitkeringen en huisuitzettingen (Madern e.a., 2014).

Aanpak geldzorgen, armoede en schulden

Voor het aanpakken en voorkomen van schuldenproblematiek volgen we de richtlijnen van:

Schulddienstverlening Hollands Kroon