Integriteitbeleid Kempengemeenten 2013

De overheid hoort op een correcte manier met burgers, bedrijven en collega’s om te gaan. Dat betekent dat bestuurders en ambtenaren professioneel en integer moeten zijn. Ze mogen bijvoorbeeld niet frauderen, zich laten omkopen of vertrouwelijke informatie lekken.

In de Gemeente- en Ambtenarenwet zijn zowel bepalingen als opdrachten opgenomen voor overheidswerkgevers, over bijvoorbeeld de eed en belofte, het melden, registreren en verbieden van bepaalde nevenfuncties. In de CAR-UWO zijn deze bepalingen uitgewerkt en zijn ook aanvullende bepalingen rondom integriteit opgenomen, zoals een uitwerking van het begrip ‘goed ambtenaarschap’. Samen vormen al deze wettelijke bepalingen een grondig kader voor een betrouwbare en integere overheid.

In verband met de bijzondere ‘publieke rol’ die de Kempengemeenten binnen de samenleving vervullen, is het van belang om binnen de Kempen één gezamenlijk integriteitbeleid te voeren. Het doel van dit beleid is tweeledig; enerzijds worden verplichte zaken geregeld, anderzijds wordt gestreefd naar een bevordering van het ‘integriteitbewustzijn’.

NB: daar waar in dit verband wordt gesproken over Kempengemeenten wordt ook het Openbaar Lichaam Samenwerking Kempengemeenten bedoeld. Daar waar wordt gesproken over het college, wordt ook het dagelijks bestuur van de Samenwerking Kempengemeenten bedoeld.

1. Wat is integriteit?

‘Integriteit is de mate waarin een gemeentelijke organisatie algemeen aanvaarde sociale en ethische normen handhaaft bij activiteiten, welke te maken hebben met het dienen van het publiek belang’.

In het algemeen is het zo dat een gemeentelijke organisatie integer handelt, wanneer deze aan onderstaande punten voldoet;

• •

  gemeentelijke besluiten en individuele beslissingen worden onafhankelijk genomen;

• •

  belangen worden onpartijdig afgewogen en besluitvormingsprocedures zijn openbaar;

• •

  bestuurders en ambtenaren zijn open en oprecht in hun handelingen en gedragingen.

2. Wat is het doel van integriteit?

Doel van het integriteitbeleid is dat de Kempengemeenten betrouwbaar zijn in het contact met de burgers. Het is van belang dat je als ambtenaar de integriteitbepalingen naleeft, in verband met de bijzondere ‘publieke rol’ die de Kempengemeenten binnen de samenleving vervullen.

Als je als medewerker (ambtenaar) niet integer functioneert, treft dat niet alleen je persoon, maar schaadt het ook het algemeen vertrouwen in de Kempengemeenten.

3. Welke verplichtingen zijn er bij integriteit?

De Ambtenarenwet is in verband met goed ambtelijk handelen, goed werkgeverschap en andere algemene regels over integriteit gewijzigd. Hierdoor is integriteit geen vrijblijvende zaak meer. De gewijzigde wetgeving verplicht overheidswerkgevers, een gedragscode in te voeren en het afleggen van een eed of belofte voor nieuwe medewerkers verplicht te stellen. Daarnaast regelt de CAR-UWO ondermeer dat je als ambtenaar je functie nauwgezet en ijverig vervult en je gedraagt als een goed ambtenaar.

Integriteitbeleid omvat meer dan alleen het invoeren van een gedragscode en ambtseed. Het beleid moet vooral bijdragen aan een algehele bevordering van het integriteitbewustzijn. Hierdoor kunnen zaken als belangenverstrengeling, misbruik van bevoegdheden en discriminatie worden voorkomen.

4. Hoe houden we integriteit onder de aandacht?

Integriteit gaat een vast onderdeel worden van het personeelsbeleid. We gaan dit ondermeer doen door integriteit een vast gespreksonderwerp te maken bij de OFB-gesprekken. Hierdoor wordt er periodiek door je leidinggevende bij dit onderwerp stil gestaan. Verder wordt ook het afleggen van de eed of belofte formeel geregeld, hiervoor zal aandacht komen bij de introductie van nieuwe medewerkers. Ook zullen zij in het algemeen beter worden geïnformeerd over ‘integriteit’.

Verder zal er een overzicht worden gemaakt van functies die in het kader van de integriteit als kwetsbaar kunnen worden aangemerkt. Bij de werving en selectie van kandidaten voor deze functies, kan dan extra aandacht worden besteed aan integriteit. Uitgangspunt is verder dat minimaal eenmaal per jaar aandacht wordt besteed aan het onderwerp integriteit. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van een themabijeenkomst in de werkoverleggen.

Leidinggevenden verankeren het onderwerp integriteit in de administratieve organisatie. Het is de verantwoordelijkheid van de leidinggevende om de risico’s bij ‘kwetsbare functies’ zoveel mogelijk in te perken. Dit kan bijvoorbeeld door taakscheidingen door te voeren of het stimuleren van doorstroming van medewerkers op deze functies. Tot slot zal jaarlijks in het sociaal jaarverslag van P&O de Kempen aandacht worden besteed aan integriteit.

5. Welke instrumenten op gebied van integriteit zijn er en wat is het doel?

Nevenwerkzaamheden

Als medewerker ben je verplicht om nevenwerkzaamheden die de belangen van de gemeente kunnen raken, tijdig te melden bij de werkgever. Dit kun je doen aan de hand van het ‘formulier melding nevenwerkzaamheden’.

Het begrip 'nevenwerkzaamheden' moet je ruim opvatten. Ook bestuurslidmaatschappen, commissariaten, vennoot zijn in een rechtspersoon en aandeelhouderschappen vallen onder nevenwerkzaamheden. Of de nevenwerkzaamheden betaald of onbetaald zijn, is niet van belang.

Uitgangspunten

Uitgangspunt is dat nevenwerkzaamheden zijn toegestaan, mits zij geen belemmering vormen voor je functioneren en/of de openbare dienst. Nevenwerkzaamheden die een goede functievervulling belemmeren of het goed functioneren van de gemeente in de weg staan, kunnen worden verboden.

Ook wanneer nevenwerkzaamheden worden uitgevoerd op tijdstippen die een goede functievervulling in de weg staan, kan de gemeente je opdragen de nevenwerkzaamheden aan te passen.

De regels rondom nevenwerkzaamheden zijn uitgewerkt in de ‘Regeling nevenwerkzaamheden Kempengemeenten 2013’. Daarbij is een ook formulier voor de melding van nevenwerkzaamheden bijgevoegd.

Ambtseed, belofte of integriteitverklaring

De Ambtenarenwet verplicht gemeenten de eed of belofte in te voeren. De eed of belofte is een formele daad, waarbij je uitdrukkelijk zweert of belooft je als een goed ambtenaar te gedragen. Het verplicht afleggen van de eed of belofte, zorgt ervoor dat er direct vanaf de indiensttreding aandacht is voor het integriteitaspect van de functie. De regels rondom de ambtseed of de belofte zijn uitgewerkt in de ‘Regeling ambtseed of belofte Kempengemeenten 2013’.

Van medewerkers die anders dan op basis van een aanstelling of een arbeidsovereenkomst bij de gemeente werkzaamheden verrichten (inhuurkrachten/ stagiaires), kan geen eed of belofte worden afgenomen. Hiervoor is een integriteitverklaring opgesteld. Ondertekening van deze verklaring is verplicht.

Gedragscode ambtenaren

De ‘gedragscode ambtenaren Kempengemeenten 2013’, gaat over goed ambtenaarschap en het op

een goede wijze omgaan met eigendommen van de Kempengemeenten. De gedragscode

weerspiegelt de waarden, normen en identiteit van de gemeente. In de gedragscode zijn relevante regels en de betekenis van deze regels voor de dagelijkse praktijk opgenomen.

‘Integriteit’ is een onderwerp dat een en ander aan je eigen interpretatie overlaat. Wat jij absoluut niet vindt kunnen, is voor je collega mogelijk nog toelaatbaar. Er zal dus altijd een grijs gebied bestaan. De gedragscode is een handvat om je duidelijk te maken hoe het grijze gebied kan worden ingevuld.

De regels in de gedragscode zijn zo concreet mogelijk geformuleerd. Maar ook concreet geformuleerde regels laten nog ruimte voor interpretatie, zoals de regel dat je vertrouwelijk omgaat met gevoelige informatie. Voor jou betekent dit dat bijvoorbeeld vertrouwelijke stukken worden opgeborgen aan het eind van de dag, terwijl je collega deze al bij een korte pauze zal opruimen. We adviseren je om over de onderwerpen in deze gedragscode, van gedachten te wisselen met je collega’s en leidinggevenden. Dit kan zorgen voor meer duidelijkheid en inzicht.

Duidelijk is dat het stellen van regels ‘problemen’ niet zal voorkomen, laat staan ‘vanzelf’ die problemen zal oplossen. Veel zal afhangen van de wijze waarop met name je leidinggevende ‘problemen’ het hoofd biedt in de contacten met zijn medewerkers. Hooguit kunnen deze regels dan ook gezien worden als een instrument.

Vertrouwenspersoon, ongewenst gedrag en misstanden

Binnen de Kempengemeenten is het voor jullie mogelijk gemaakt om grensoverschrijdend gedrag aan het licht te brengen. Een eerste aanspreekpunt is dan vaak de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon kan zowel een interne als externe persoon zijn en biedt je een eerste opvang. Vervolgens zal deze samen met je de situatie in kaart brengen, met je meedenken en verschillende opties voorleggen, waaruit je zelf kunt kiezen om tot een oplossing van het probleem te komen.

Wanneer dit niet naar tevredenheid lukt, is er ook nog de mogelijkheid om een klacht voor advisering voor te leggen aan de ‘landelijke klachtencommissie ongewenst gedrag voor de decentrale overheid’ (LKOG) van de VNG. De Kempengemeenten en de Samenwerking Kempengemeenten zijn aangesloten bij deze commissie. Meer informatie hierover is beschikbaar op het intranet, zie hiervoor paragraaf 6.

Binnen de Kempengemeenten is de beschikking over een vertrouwenspersoon geregeld in de ‘Regeling ongewenst gedrag Kempengemeenten 2013’. De vertrouwenspersoon vervult ook een belangrijke bij de ‘Regeling melding vermoeden misstanden Kempengemeenten 2013’. Deze regeling heeft als doel om vermeende misstanden binnen de organisatie intern aan het licht te brengen. Deze regeling is ook beter bekend als de zogenaamde ‘klokkenluidersregeling’.

Een integere organisatie kan in principe vermeende misstanden zelf oplossen en krijgt hiervoor de gelegenheid met de ‘Regeling melding vermoeden misstanden Kempengemeenten 2013’.

Wanneer dit niet naar tevredenheid lukt, is in deze regeling ook de optie opgenomen om de kwestie voor advisering aan de ‘landelijke commissie klokkenluiders gemeentelijke overheid’ (CKGO) van de VNG voor te leggen. De Kempengemeenten zijn ook aangesloten bij deze commissie.

6. Waar vind ik de regelingen en verder informatie over integriteit?

Alle hiervoor besproken regelingen die betrekking hebben op integriteit, zijn apart geplaatst op het intranet in de rubriek ‘P&O van A tot Z’, onder de kop ‘integriteit’. Ook is hier aanvullende informatie te vinden over de klachtencommissies van de VNG bij ongewenst gedrag en/ of misstanden.

Verder heeft de VNG op haar website ook een rubriek ‘integriteit’, waar veel informatie rondom dit thema beschikbaar is gesteld. Deze rubriek kun je bereiken via www.vng.nl, beleidsvelden > arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid > integriteit.

Voor verdere vragen kunnen jullie uiteraard terecht bij de lokale P&O-adviseur van P&O de Kempen.

Inwerkingtreding en citeertitel

• 1.

  Deze beleidsregel treedt in werking op 18 april 2013.

• 2.

  Deze beleidsregel wordt aangehaald als: Integriteitbeleid Kempengemeenten 2013.