Integraal Huisvestigingsplan 2024- 2039 Rijssen- Holten

Op 28 september 2023 heeft de gemeenteraad de visie op onderwijshuisvesting vastgesteld. Vervolgens is op basis van de informatie uit het visiedocument, de verordening onderwijshuisvesting 2021 en nieuwe leerlingenprognoses (telling per 1 oktober 2023) dit Integraal Huisvestingsplan Onderwijs 2024-2039 (verder IHP) voorbereid.

Dit IHP is een koersdocument voor benodigde investeringen in de onderwijshuisvesting, zowel op korte termijn (4 jaar) als op lange termijn (16 jaar). Om de kwaliteit van huisvesting te borgen en in te spelen op nieuwe inzichten en ontwikkelingen, is het belangrijk dat gemeente en schoolbesturen werken vanuit een gezamenlijk toekomstperspectief. Het gezamenlijk opgesteld visiedocument biedt ons de weg voor dit perspectief. Een samenvatting van de visie op onderwijshuisvesting treft u verderop aan.

Onderwijshuisvesting in het funderend onderwijs1 is een gedeelde verantwoordelijkheid van de rijksoverheid, gemeenten en schoolbesturen. Op de verantwoordelijkheid van elk van deze actoren wordt hieronder nader ingegaan.

• ➢

  De Rijksoverheid draagt de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en toegankelijkheid van het funderend onderwijs in het algemeen. De Rijksoverheid is stelselverantwoordelijk en bekostigt onderwijshuisvesting vanuit het gemeentefonds. Daarnaast zijn er specifieke wettelijke kaders op aanpalende onderwerpen die onder de verantwoordelijkheid vallen van verschillende ministeries. Denk bijvoorbeeld aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) voor het Bouwbesluit en de Omgevingswet, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) voor arbeidsomstandigheden en het ministerie van OCW voor bewegingsonderwijs.

• ➢

  Gemeenten dragen de wettelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting. Dat betekent voornamelijk dat zij verantwoordelijk zijn voor het voorzien in voldoende aanbod van onderwijshuisvestingsvoorzieningen van een redelijk niveau. De gemeente is daarmee verantwoordelijk voor nieuwbouw en uitbreiding van schoolgebouwen. Ook zijn zij verantwoordelijk voor medegebruik en verhuur van het gebouw. Daarnaast dragen gemeenten zorg voor voldoende geschikte ruimte voor bewegingsonderwijs. Om deze taken uit te kunnen voeren, ontvangt de gemeentemiddelen vanuit de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Deze middelen zijn niet geoormerkt en dus vrij besteedbaar.

• ➢

  Schoolbesturen dragen de verantwoordelijkheid voor de instandhouding van onderwijshuisvesting. Dit betreft onder meer behoorlijk gebruik van het gebouw, binnen- en buitenonderhoud, exploitatiekosten, meubilair, publiekrechtelijke heffingen en onderwijsleerpakket. Het schoolbestuur ontvangt hier middelen voor in de lumpsumbekostiging van het ministerie van OCW. Ook deze middelen zijn niet geoormerkt en dus vrij te besteden. Wel geldt dat schoolbesturen in het primair onderwijs gebonden zijn aan een investeringsverbod.2 Dat wil zeggen dat schoolbesturen gebonden zijn aan limitatief opgesomde doelen binnen huisvesting waaraan die middelen besteed mogen worden.

Momenteel is een wetsvoorstel doelmatige aanpak onderwijshuisvesting in consultatie die de verantwoordelijksverdeling binnen het stelsel wil aanpassen. Hier komen mogelijk de volgende aanpassingen uit voort:

• •

  Ten eerste wordt het vaststellen van een integraal huisvestingplan (IHP) voor gemeenten en meerjaren onderhoudsplan (MJOP) voor schoolbesturen verplicht gesteld. Dit moet een meerjarige aanpak bevorderen.

• •

  Ten tweede wordt renovatie een voorziening in de huisvesting waar de gemeente voor verantwoordelijk is. In het huidige stelsel is vaak onduidelijkheid over wie verantwoordelijk is voor de renovatie van een schoolgebouw; valt dit onder nieuwbouw of onderhoud? In de nieuwe wet wordt renovatie opgenomen als alternatief voor nieuwbouw, bestaande uit vernieuwing of grootschalige verandering van een gebouw of een gedeelte daarvan door een samenhangend geheel van maatregelen, dat gericht is op het verlengen van de levensduur van het gebouw of het gedeelte daarvan.

• •

• •

  Ten derde wordt het investeringsverbod in het primair onderwijs opgeheven. Dit maakt het mogelijk voor schoolbesturen om te investeren in de nieuwbouw, renovatie of uitbreiding bijvoorbeeld ter verbetering van het binnenklimaat of duurzaamheid.

• •

  Een vierde punt over een zorgplicht voor binnenklimaat voor scholen wordt vermoedelijk niet opgenomen in de uiteindelijke wettekst.

Onderwijsinstroom nieuwkomers

Het aantal nieuwkomers dat jaarlijks naar Nederland komt fluctueert. Scholen hebben de verantwoordelijkheid om in te spelen op deze fluctuaties en om alle nieuwkomersleerlingen goed en toegankelijk onderwijs te bieden. In voormalig schoolgebouw de Salto aan de Keizersdijk in Rijssen verzorgt het Palet uit Almelo NT2 sinds enkele jaren lessen aan nieuwkomers (leerlingen 4 - 12 jaar). Na maximaal 2 jaar stromen deze kinderen door naar het basisonderwijs. Ook is er sprake van directe instroom van nieuwkomers in het basisonderwijs. De instroom bij het voortgezet onderwijs komt voornamelijk voort uit de internationale schakelklassen (Almelo en Deventer). De instroom van nieuwkomers vraagt zowel bij het basis- als ook het voortgezet onderwijs om extra personele inzet, het verzorgen van toegankelijk onderwijs en aandacht voor (de inrichting van) onderwijshuisvesting.

Beleidsregels bij nieuw IHP

Met de schoolbesturen is afgesproken de verwerking van dit wetsvoorstel te volgen en te vernemen wat dit onder andere betekent voor de normvergoeding van de stichtingskosten. Zodat op basis hiervan afspraken gemaakt kunnen worden passend binnen de visie op onderwijshuisvesting. In de beleidsregels bij het IHP verderop in dit IHP is alvast een voorschot genomen op de gemelde wetswijziging. Dit voorschot betreft onder andere renovatiebeleid, maar ook beleid voor thuisnabij onderwijs, zorgruimte en maatregelen binnenklimaat. Ook het gemeentelijk beleid uit vorig IHP is opgenomen in deze beleidsregels bij het IHP en daar waar nodig (ter verduidelijking) tekstueel aangevuld.

In de visie op onderwijshuisvesting zijn de gemeente en schoolbesturen samen overeengekomen dat onderwijshuisvesting gericht moet zijn op realisatie van maatschappelijk rendement. Vanuit die gezamenlijk ambitie willen we:

• •

  zorgdragen voor goede kwantitatieve (passende huisvesting qua omvang), kwalitatieve (het primaire proces ondersteunend) en duurzame onderwijshuisvesting voor het basisonderwijs, speciaal (voortgezet) onderwijs en voortgezet onderwijs.

• •

  huisvestingsknelpunten in het basisonderwijs, speciaal (voortgezet) onderwijs en voortgezet onderwijs oplossen.

• •

  de vraag naar en het aanbod van onderwijsaccommodaties effectief en efficiënt afstemmen, rekening houdend met toekomstige leerlingenontwikkelingen.

• •

  het inhoudelijke beleid van de schoolbesturen en scholen ondersteunen én daar waar mogelijk te stimuleren.

• •

  slimme combinaties stimuleren van functies, bijvoorbeeld in het kader van breed maatschappelijke schoolontwikkeling, passend onderwijs maar ook van zorg- en opvang, zodat de beoogde/gewenste inhoudelijke en organisatorische samenwerking optimaal wordt geaccommodeerd.

Randvoorwaarden voor maatschappelijk rendement

In de visie op onderwijshuisvesting is opgenomen dat randvoorwaarden bepalend zijn voor het kunnen behalen van maatschappelijk rendement. Tijdens de strategische verkenning van de visie op onderwijshuisvesting is met de schoolbesturen overeengekomen dat invulling van de volgende randvoorwaarden realisatie van maatschappelijk rendement mogelijk (kunnen) maken.

A. Multifunctioneel gebouw / flexibel inzetbare ruimtes

• •

  Toegewerkt wordt naar onderwijshuisvesting dat naast het voorzien in passende huisvesting voor scholen ook ingezet kan worden als middel om diverse beleidsmatige ontwikkelingen te stimuleren. Hiermee wordt bedoeld de vorming van brede basisvoorzieningen, eventueel aangevuld met complementaire maatschappelijke en commerciële functies. De betekenis van de voorzieningen voor de buurt en haar bewoners wordt nadrukkelijk betrokken. Het gaat hier om de maatschappelijke betekenis van onderwijsgebouwen.

• •

  Om groei en krimp van een school gemakkelijk te kunnen opvangen gaan we voor flexibele onderwijsgebouwen (dit geldt voor onderwijsfuncties en overige kind-gerelateerde functies).

B. Duurzaam: voldoen aan duurzaamheid en gezond binnenklimaat

• •

  Daar waar sprake is van (vervangende) nieuwbouw, renovatie en/of uitbreiding vinden duurzame oplossingen een plek in materiaalkeuzes, installaties en ontwerp. De ambitie van de gemeente en schoolbesturen is niet BENG (Bijna Energieneutraal Gebouw) maar ENG (Energieneutraal Gebouw).

• •

  Om circulariteit te integreren in het bouw- en gebruiksproces wordt nagedacht over het aanleggen van groene daken om het water langer vast te houden, het scheiden van regen- en afvalwater en het creëren van gescheiden afvalstromen.

• •

  Een frisse school is een schoolgebouw met een laag energieverbruik en een gezond binnenklimaat als het gaat om luchtkwaliteit, temperatuur, comfort, licht en geluid. Frisse scholen dragen bij aan een duurzaam gebouw, omdat ze het energieverbruik terugdringen en de CO² uitstoot beperken. Een gezond binnenmilieu draagt ook bij aan het welbevinden van de gebruikers en vermindert gezondheidsklachten.

  Toegewerkt wordt naar het kwaliteitsniveau Frisse Scholen Klasse B op alle scholen.

C . Speels, groen en bewegingsonderwijs

• •

  We werken toe naar een gevarieerd sportaanbod op school omdat de verbinding tussen onderwijs, sport, bewegen in de wijk bijdraagt aan een betere fysieke - en mentale ontwikkeling van kinderen. Door het verbeteren van de buitenruimte op en rondom scholen wordt bijgedragen aan het welzijn van kinderen. Zo kunnen kinderen aangezet worden tot meer bewegen door het slim ontwerpen en inrichten van de openbare ruimte, wat bijdraagt aan een gezonde levensstijl en preventie van obesitas.

• •

  In het onderwijs wordt een belangrijke basis gelegd voor een actief en gezond leven. Om dit vorm te geven zijn verbindingen met sportverenigingen van belang. De afspraak is gemaakt om gezamenlijk na te denken over en het inzetten van alternatieven voor het uitvoeren van het bewegingsonderwijs. Hierbij wordt gedacht aan het (meer) gebruik maken van sportvelden, schoolpleinen, zwembaden en openbare speelplekken/grasvelden. Maar ook de gemeentelijke speel- en beweegvisie voor de kernen Holten en Rijssen kan hierin uitkomst bieden.

D. Stimuleren samenwerking

Samenwerking draagt bij aan een zo hoog mogelijke onderwijskwaliteit voor alle kinderen in Rijssen-Holten. Met deze samenwerking willen we het gehele onderwijsprofiel binnen de gemeente versterken en verbeteren. Toegewerkt wordt naar samenwerking op inhoud, organisatie en huisvesting (zie voor meer informatie de visie op onderwijshuisvesting).

E . Financiering en financierbaarheid van onderwijshuisvesting

• •

  Om (maatschappelijk) renderend onderwijs mogelijk te maken wordt schoolbesturen de ruimte geboden hun gebouwen in te richten voor meer functies dan voorheen. Door in de voorbereiding van het bouwproces aandacht te hebben voor flexibele onderwijsgebouwen kan onderwijshuisvesting nadrukkelijker ingezet worden als multifunctionele accommodaties (zie hiervoor bij A).

• •

  Het bieden van een doorgaande ontwikkellijn zorgt ervoor dat (thuisnabij) onderwijs en opvang, zo mogelijk in combinatie met zorg voor de kinderen toegankelijk is. Om zoveel mogelijk passend3 - en of inclusief4 onderwijs mogelijk te maken is het de wens de ruimten voor aanvullende kind-functies (opvang en zorg) te realiseren binnen de onderwijsgebouwen.

  • ⇨

    In de voorbereiding op de nieuwbouw van het buurtkindcentrum in Rijssen zijn daarvoor de eerste kaders (investering, eigendom, beheer en verhuur) geformuleerd. Deze kaders zijn opgenomen in de beleidsregels bij het IHP (zie volgende pagina).

Tijdens de prioriteringsgesprekken met de schoolbesturen is ervaren dat het toepassen van de ambitie zoals vermeld in de vastgestelde visie op onderwijshuisvesting naar een nieuw IHP zonder aanvullende beleidsruimte een uitdaging is. Aanvullend op de verordening onderwijshuisvesting 2021 zijn daarom beleidsregels bij het IHP met elkaar overeengekomen. Deze beleidsregels staan hieronder vermeld.

Artikel 1 Begripsomschrijvingen

In dit besluit wordt verstaan onder:

Artikel 2 Bbl

Het Besluit bouwwerken leefomgeving (voorheen Bouwbesluit 2012) noemt de eisen waaraan bouwwerken moeten voldoen om de benodigde kwaliteit en veiligheid te kunnen garanderen. Nieuwe schoolgebouwen moeten voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Per 1 januari 2021 zijn de BENG-eisen opgenomen in het Bouwbesluit. Per 1 januari 2024 is het Bouwbesluit 2012 vervangen door het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Nieuwe schoolgebouwen moeten voldoen aan de eisen van dit besluit.

Artikel 3 Levensduur schoolgebouw

• a)

  De minimale levensduur van een permanent schoolgebouw (zowel voor PO als VO) is 60 jaar. Binnen deze termijn komen aanpassingen en groot onderhoud voor rekening van het schoolbestuur.

• b)

  Als een schoolgebouw 60 jaar oud is, vindt overleg plaats tussen gemeente en schoolbestuur over vervangende nieuwbouw. Bij scholen met ruimten uit verschillende bouwjaren wordt uitgegaan van een gewogen bouwjaar.

• c)

  Reguliere renovatie komt voor rekening van het schoolbestuur. Volgens artikel 7 van deze beleidsregels kan voor renovatie als levensduurverlening (revitalisatie) of renovatie als gelijkwaardig alternatief voor nieuwbouw (vernieuwbouw) worden afgeweken van de termijn van 60 jaar.

Artikel 7 Renovatie

Onder de huidige wetgeving is ‘renovatie’ geen officiële voorziening in de onderwijshuisvesting (als bedoeld in art. 92 lid 1 Wpo, art. 90 lid 1 Wec en art. 6.2 lid 1 Wvo) omdat – zo was de gedachte – het begrip niet eenduidig is te definiëren. Gemeenten en schoolbesturen worden daarom geacht in goed overleg met elkaar tot een redelijk vergelijk te komen over de verdeling van de kosten en een eventuele keuze tussen renovatie en nieuwbouw. Met dit artikel is nu geprobeerd in aansluiting op de verwachte wetswijziging hier een richting aan te geven. Waarbij het uitgangspunt is dat renovatie een combinatie kan betreffen van instandhoudings-, onderwijskundige-, functionele- en kwaliteit verhogende ingrepen.

Hieronder worden in de leden 2 en 3 van dit artikel wordt de mogelijkheid geboden voor:

• 1.

  Renovatie als levensduurverlening – revitalisatie, of

• 2.

  Renovatie als gelijkwaardig alternatief voor nieuwbouw – vernieuwbouw

• 1.

  Het uitgangspunt is dat renovatie een combinatie kan betreffen van instandhoudings-, onderwijskundige-, functionele- en kwaliteit verhogende ingrepen. De volgende afwegingen liggen ten grondslag aan de motivatie om te kiezen voor renovatie in plaats van (vervangende) nieuwbouw:

  • a.

    Het gebouw heeft een goede uitstraling, ligging en/of functionaliteit, en/of;

  • b.

    Het pand heeft verschillende bouwdelen en/of;

  • c.

    Het pand heeft nog een hoge boekwaarde, en;

  • d.

    De exploitatie vormt geen probleem, en/of;

  • e.

    Renovatie is een goedkoper alternatief voor nieuwbouw, en/of;

  • f.

    Met renovatie zijn dezelfde duurzaamheidsambities te behalen als bij dan (vervangende) nieuwbouw.

• 2.

  Renovatie als levensduurverlening - revitalisatie

  De gemiddelde levenscyclus van een gebouw bedraagt 65 jaar (40 + 25), waarbij de gemeente na het 40e levensjaar bijdraagt aan een levensduur verlengende renovatie. Het uitgangspunt is dat renovatie in combinatie met het reguliere onderhoud bijdraagt aan en levensduurverlenging van 25 jaar.

  Na het 65e levensjaar wordt vervangende nieuwbouw opgenomen. Renovatie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van schoolbesturen en gemeente.

  De volgende uitgangspunten liggen ten grondslag aan deze oplossingsrichting voor renovatie:

  • a.

    Na renovatie is te minste nieuwbouw kwaliteit BENG gerealiseerd;

  • b.

    Het schoolbestuur blijft verantwoordelijk voor het uitvoeren van adequaat onderhoud volgens een MJOP, volgens NEN 2767 en het gebouw minimaal op conditieniveau 3 te onderhouden;

  • c.

    De gemeente draagt in het 40e levensjaar van een gebouw, in het kader van een renovatie, 30% van de bijdrage van de normvergoeding voor nieuwbouw voor het aanpassen van het gebouw ter verbetering van het binnenklimaat, de energieprestaties en de onderwijskundige functionaliteit. Uitgangspunt voor de gemeentelijke bijdrage is de permanente ruimtebehoefte van een school. Dit kan afwijken van de werkelijke omvang van een gebouw;

  • d.

    Schoolbesturen dragen, in het kader van een renovatie, de overige lasten om te komen tot nieuwbouw kwaliteit. Deze bijdrage valt te bekostigen uit het onderhoudsbudget. Insteek hierbij is dat schoolbesturen met goed onderhouden schoolgebouwen naar verwachting minder of niet hoeven bij te dragen;

  • e.

    Als de kosten van de renovatie, exclusief onderhoudsmaatregelen, meer dan 60% van de kosten voor vervangende nieuwbouw bedragen, gaan de gemeente en schoolbesturen in gesprek om te onderzoeken of vervangende nieuwbouw geen optimaler alternatief is;

  • f.

    Schoolbesturen investeren in extra maatregelen ten behoeve van de ENG of NOM ambitie, onder de voorwaarde dat de terugverdientijd van de extra investering binnen 15 jaar gerealiseerd kan worden.

• 3.

  Renovatie als gelijkwaardig alternatief voor nieuwbouw – vernieuwbouw

  Hierbij is het uitgangspunt dat renovatie een gelijkwaardig alternatief vormt voor (vervangende) nieuwbouw. Bij renovatie wordt, indien de noodzaak aanwezig is, na het 40e levensjaar het bestaande gebouw, met dezelfde eisen als bij (vervangende) nieuwbouw, kwalitatief verbeterd.

  De technische levensduur wordt bij deze ingreep met minimaal 40 jaar verlengd. Na de ingreep zijn de gebouwen duurzaam, passend aan het onderwijsconcept en passend aan de functionele wensen en eisen.

  De volgende uitgangspunten liggen ten grondslag aan deze oplossingsrichting voor renovatie:

  • a.

    Renovatie vormt een gelijkwaardig alternatief voor (vervangende) nieuwbouw, de wettelijke eisen en ambities die gelden voor (vervangende) nieuwbouw zijn ook van toepassing op renovatie;

  • b.

    Vijf tot drie jaar voordat het gebouw het einde van de economische levensduur (40 jaar) heeft bereikt wordt er een businesscase opgesteld. De businesscase toont aan of en wanneer er een noodzaak tot huisvestingsingrijpen aan de orde is op basis van een conditiemeting van het betreffende gebouw. Ook dient de businesscase aan te tonen of renovatie dan wel vervangende nieuwbouw de best passende oplossing is;

  • c.

    Het opstellen van de businesscase is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente en schoolbesturen;

  • d.

    De gemeente draagt in het 40e levensjaar van een gebouw, in het kader van een renovatie, 60% van de bijdrage van de normvergoeding voor nieuwbouw.

  • e.

    Als de gemeentelijke bijdrage, op basis van de werkelijk benodigde investering, niet toereikend blijkt voor het bekostigen van BENG dragen de schoolbesturen bij. Deze bijdrage valt te bekostigen uit het onderhoudsbudget. De insteek hierbij is dat schoolbesturen met goed onderhouden schoolgebouwen naar verwachting minder of niet hoeven bij te dragen en/of meer met het beschikbare budget kunnen realiseren;

  • f.

    Uitgangspunt is dat de ingrepen die met deze totale vergoeding (vanuit de gemeente en schoolbestuur) te bekostigen zijn ervoor zorgen dat de technische levensduur van het totale schoolgebouw met minimaal 40 jaar wordt verlengd;

• 4.

  De VNG-normbedragen gelden ook als uitgangspunt bij de berekening van de gemeentelijke vergoeding bij renovatie. Basis voor de vergoeding is de normvergoeding voor nieuwbouw dan wel uitbreiding. Met name bij renovatie van een gedeelte van een gebouw ligt het meer voor de hand uit te gaan van de normvergoeding voor uitbreiding.

Artikel 14 Maatregelen binnenklimaat

Bij maatregelen binnenklimaat gaat het bijvoorbeeld om maatregelen ter verbetering van de temperatuur, het binnenklimaat en de akoestiek binnen een gebouw. Binnen het onderwijs spreken we dan ook wel van ‘frisse scholen’. Vaak gebeurt een aanpak van het binnenklimaat in combinatie met verduurzaming, zodat de stijgende energielasten van installaties gecompenseerd kan worden. In bepaalde gevallen kan het schoolbestuur een beroep doen op rijkssubsidie variërend van 30% tot 60% van de werkelijke kosten. Voor de kosten van verduurzaming kan een schoolbestuur een beroep doen op de in artikel 6 van deze beleidsregels gemelde duurzaamheidslening schoolgebouwen.

• 1.

  Onder voorwaarde dat een aanvraag om rijkssubsidie wordt ingediend, kan het schoolbestuur voor de kosten van maatregelen binnenklimaat een aanvraag bijdrage maatregelen binnenklimaat indienen bij het college.

• 2.

  De bijdrage maatregelen binnenklimaat bedraagt 1/3 deel van de werkelijke kosten, met een maximum van € 50.000,- voor het PO en € 100.000,- voor het VO.

• 3.

  Bij toekenning van rijkssubsidie zal dit subsidiebedrag in mindering worden gebracht op de werkelijke kosten zoals vermeld in lid 2 van dit artikel.

Artikel 15 Beschikbare middelen

Voor de bekostiging van voorzieningen onderwijshuisvesting zal het college een aanvraag om middelen indienen bij de gemeenteraad. Het IHP 2024 - 2039 kan daarom pas na het vaststellen van de begroting (al dan niet gewijzigd) definitief vastgesteld worden.

Vanuit het IHP 2020 - 2035 zijn de stichtingskosten voor drie vervangende nieuwbouwprojecten onderwijshuisvesting al in de gemeentelijke begroting verwerkt. Deze projecten zijn:

• •

  Vervangende nieuwbouw Johan Frisoschool en uitbreiding voor BKC Kern van zuid (start 2024),

• •

  Vervangende nieuwbouw van de Haarschool Rijssen en gymzaal Huttenwal (start 2024),

• •

  Vervangende nieuwbouw van scholengemeenschap De Waerdenborch (geplande start eind 2025).

Gelijk aan de voorbereiding van vorig IHP is de schoolbesturen binnen onze gemeente verzocht om de gemeente te voorzien van een prioriteringsvoorstel. Hierbij is de afspraak gemaakt bij het tot stand komen van het prioriteringsvoorstel rekening te houden met de volgende onderwerpen.

• ⇨

  Wat betekent thuisnabij-, speciaal- of uitbreiding van het onderwijsaanbod voor:

  • •

    Het bestuur van de RSVR wil na de vervangende nieuwbouw van de Haarschool, onderwijs bieden aan een vierde zorggroep binnen de Brekeldschool of de Haarschool.

  • •

    Het bestuur van de Jacobus Fruytierschool onderzoekt op welke wijze verschillende doelgroepen binnen Passend Onderwijs die (gedeeltelijk) buiten de reguliere lessen onderwijs en zorg in Apeldoorn aangeboden krijgen, op de vestiging in Rijssen bediend kunnen worden.

• ⇨

  Leg de relatie tussen leegstand en kinderopvang of anders en de toekomstvisie van alle schoolbesturen (zie visie op onderwijshuisvesting).

• ⇨

  Het “update IHP” vermeld de opdracht voor een onderzoek naar een derde sporthal (behoefte bewegingsonderwijs, maar ook relatie met de behoefte van sportverenigingen). Wat betekent dit in Rijssen voor de gymlokalen aan de Welleweg en de Kroonweide? Wat betekent dit vervolgens voor sporthal de Reggehal.

• ⇨

  De VO-scholen binnen onze gemeente werken samen met het Kampus in Rijssen.

  • a.

    Wat is het effect van deze samenwerking op de onderwijsprofielen in relatie tot de leerlingenaantallen op de huidige VO-locatie.

  • b.

    Ervan uitgaande dat de samenwerking op basis van bepaalde profielen plaatsvindt in Rijssen locatie de Kampus, wat voor gevolgen heeft dan voor de benodigde onderwijsruimte op de betreffende VO-onderwijslocatie.

Een nadere uitwerking van een groot deel van deze onderwerpen worden hieronder vermeld in de IHP-prioritering schoolbesturen. De toekomstvisie per schoolbestuur zijn vermeld de bijlagen “schoolgebouwen en informatie per schoolbestuur”. De onderwerpen waar nog geen uitwerking in dit IHP is opgenomen zullen zo mogelijk de komende periode nog onderzocht worden.

Begin oktober 2023 is een uitvraag gedaan aan het PVG in Groningen voor het opstellen van nieuwe prognoses leerlingenaantallen scholen van het basis - en voorgezet onderwijs in Rijssen-Holten.

De prognoses zijn van groot belang voor het opstellen van een nieuw integraal (onderwijs) huisvestingsplan (IHP). Eind november 2023 zijn de leerlingenprognoses voor de zestien basisscholen, voor de twee scholen voor speciaal basisonderwijs en voor de vier scholen voor voortgezet onderwijs in de gemeente Rijssen-Holten ontvangen. De prognoseresultaten van alle scholen zijn vertaald in een berekening van de ruimtebehoefte, zowel volgens de oude VNG-methode in groepsruimten (basisonderwijs) als volgens de “nieuwe” systematiek in vierkante meters.

Basisonderwijs

Voor de basisscholen is op basis van herkomstgegevens een analyse van de woonadressen van de leerlingen gemaakt en vastgesteld uit welke wijken de gemeente het merendeel van hun leerlingen afkomstig is. Dit zijn per school één of meer wijken, die zo nauwkeurig mogelijk overeenkomen met de omschreven voedingsgebieden. In de bevolkingsadministratie van de gemeente Rijssen-Holten worden in totaal 33 gemeentedelen onderscheiden. Vervolgens zijn steeds die buurten tezamen genomen die gezamenlijk het leeuwendeel van de leerlingen leveren. In het algemeen bezoeken leerlingen de school van de denominatie waarvoor hun ouders kiezen die zo nabijgelegen mogelijk is.

De woningbouwplannen zijn begin november 2023 bij het PVG aangeleverd, met inbegrip van de afspraken die regionaal zijn gemaakt in het kader van de Woondeal Twente eind 2022.

• •

  In 2011 is begonnen met de bouw van de nieuwbouwwijk Het Opbroek aan de oostkant van Rijssen. Dit gebied is toegevoegd aan de voedingsgebieden van de Beatrixschool en van In den Climtuin. In een geleidelijk tempo zijn daar nu zo’n 300 woningen gebouwd, waarin 111 kinderen in de basisschoolleeftijd wonen. In de wijk worden de komende tien jaar nog 800 woningen opgeleverd. Daardoor zal het kinderaantal in de voedingsgebieden van de Beatrixschool en (in mindere mate van) De Climtuin ook op de lange termijn nog groeien.

• •

  In De Banis, aan de rand van Braakmanslanden zullen 250 woningen worden gebouwd in de periode tot 2033.

• •

  Voor Holten zijn in dezelfde periode grotere projecten in voorbereiding in De Liesen (200 woningen) en op het Enckoterrein (175 woningen).

Voor de leerlingen op de tussenvoorziening De Brug, die formeel zijn ingeschreven op De Brekeld is een prognose gemaakt alsof het een zelfstandige school voor speciaal basisonderwijs betreft.

Medio 2022 is voormalig schoolgebouw De Salto aan de Keizersdijk in Rijssen in gebruik genomen voor onderwijs aan Oekraïense kinderen. Per 2023 zijn daar nog extra kinderen bijgekomen die de Nederlandse Taal op het tweede niveau leren vanuit de hoofdlocatie in Almelo. Per november 2023 volgden in De Salto ongeveer 80 kinderen onderwijs. Voor deze kinderen is geen prognose gemaakt, vanwege de korte historie en de onzekerheden over de toekomstige omvang van de doelgroep.

Speciaal basisonderwijs

In de gemeente staat 1 school voor speciaal basisonderwijs, de Elimschool en een tussenvoorziening De Brug. Binnen de gemeente zijn initiatieven in voorbereiding voor het opstarten van lespunten voor speciaal onderwijs. De prognoses die daartoe zijn opgesteld door Pronexus BV zijn door PVG geanalyseerd. In het algemeen kan worden gesteld dat het buitengewoon onzeker is om de toekomstige omvang van een nieuwe onderwijssoort goed in te schatten. Voor zover mogelijk is er echter een realistische inschatting gemaakt van de omvang van de initiatieven.

De Elimschool ontvangt zijn leerlingen vooral van veertien protestantschristelijke basisscholen in Rijssen en Enter. Op de tussenvoorziening Brug zitten leerlingen die van de reformatorische scholen in Rijssen komen. Beide scholen betrekken hun leerlingen overwegend van de deelnemende basisscholen uit beide genoemde kernen. Naast leerlingen uit deze gemeenten worden ook meer incidenteel leerlingen van andere basisscholen toegelaten. Met die leerlingen wordt in de prognose rekening gehouden als opslag.

Voortgezet onderwijs

De gemeente Rijssen-Holten heeft voor het voortgezet onderwijs een gedeeltelijke regionale onderwijsfunctie. De leerlingen in de leerjaren 1 worden berekend op basis van hun relatieve herkomst in de afgelopen jaren uit de toeleverende kernen/woongemeenten. Op basis van de verhoudingen tussen de leerjaren 1 en de totale schoolbevolking in de afgelopen vier jaar wordt vervolgens de omvang van de gehele school berekend voor het voortgezet onderwijs. Voor de vier scholen voor voortgezet onderwijs is een ruimteprofiel aangemaakt. Een ruimteprofiel ontstaat door aan een bepaald aanbod aan onderwijssoorten en afdelingen leerlingenaantallen te koppelen. De combinatie van afdelingen en leerlingen resulteert in benodigde aantallen vierkante meters per jaar en per profiel.

Resultaat prognoses leerlingenaantallen 2023 - 2040 gemeente Rijssen-Holten

In 2021 werd vooral in Rijssen een daling van leerlingaantallen basisonderwijs geprognotiseerd. Daarentegen zou er in Holten sprake zijn van een kleine stijging leerlingenaantallen.

De prognoses van 2023 laten ten opzichte van de prognoses van 2021 voor meerdere basisscholen een stijging van het leerlingenaantallen zien.

In Rijssen blijft de geprognotiseerde stijging van de Beatrixschool ongeveer gelijk en is er bij de Constantijnschool geen sprake van een daling maar juist een stijging. Bij de Johan Frisoschool slaat de daling vanaf 2032 weer om naar een kleine stijging en laat het aantal leerlingen op de Willem Alexanderschool nu een hogere stijging zien dan verwacht in de prognoses van 2021.

Voor Holten laten de huidige prognoses in plaats van een verwachte daling (in de prognoses van 2021) een aanzienlijke stijging leerlingaantallen in het basisonderwijs zien van de Holterenk, blijft Dijkerhoek redelijk gelijk, maar zet de stijging leerlingenaantallen bij de Haarschool Holten verder door dan vermeld in de prognoses van 2021.

Bij het voortgezet onderwijs zien we gelijk aan de vorige prognoses een doorzettende dalende lijn van leerlingenaantallen. De huidige onderwijsruimte voldoet daarmee ruimschoots aan de huisvestingsbehoefte.

Op basis van de ontvangen prognoses 2023 - 2040 kan het volgende worden geconcludeerd:

Basisonderwijs

• •

  Op basis van de leerlingenaamtallen en de daarbij vanuit de behoefte behorende aantal vierkante meters onderwijshuisvesting zullen de schoolbesturen in Rijssen toekomstkeuzes maken, hoe om te willen gaan met de verwachte structurele leegstand.

• •

  Voor Holten is uitbreiding van onderwijshuisvesting aan de orde. Van stichting Varietas mag verwacht worden dat de ambitie vermeld in het koersplan 2023 - 2027 onderdeel gaat uitmaken van dit IHP.

Voortgezet onderwijs

• •

  Op basis van de leerlingenaamtallen en de daarbij vanuit de behoefte behorende aantal vierkante meters onderwijshuisvesting is er bij alle scholen sprake van een aanzienlijk aantal meters leegstand.

• •

  Van de schoolbesturen mag worden verwacht dat zij gaan nadenken hoe om te willen gaan met deze leegstand. Bijvoorbeeld een ander onderwijs of maatschappelijke invulling. Zie de visie op onderwijshuisvesting.

• •

  Bij de geplande vervangende nieuwbouw van de Waerdenborch dient de verdere de daling van het leerlingenaantal ook betrokken te worden in de verdere uitwerking.

Een overzicht van de prognoses is als bijlage toegevoegd aan dit IHP.

In de visie op onderwijshuisvesting hebben we met elkaar afgesproken toe te willen werken naar een gevarieerd sportaanbod op en rondom de school omdat de verbinding tussen onderwijs, sport, bewegen in de wijk bijdraagt aan een betere fysieke - en mentale ontwikkeling van kinderen. Een mogelijkheid hiervoor is het verbeteren van de buitenruimte op en rondom scholen. Maar ook de verbindingen met sportverenigingen zijn hierbij van belang. Het bevorderen van een actief en gezond leven kan onder andere door (meer) gebruik te maken van sportvelden, schoolpleinen, zwembaden en openbare speelplekken/ grasvelden.

Gymnastiekaccommodaties

De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van het onderwijs en daar hoort ook de huisvesting van het bewegingsonderwijs bij. Gymnastiekaccommodaties zijn dus primair onderwijsvoorzieningen. Dit betekent dat ze goed bereikbaar moeten zijn voor de scholen. Een goede spreiding ten opzichte van de scholen is daarbij van wezenlijk belang.

Binnen de gemeente Rijssen-Holten kennen we de hierna vermelde gymnastiekaccommodaties.

Daarnaast hebben in Holten en Rijssen de volgende scholen nog eigen gymlokalen:

Veel scholen binnen onze gemeente geven ten minste twee lesuren per week bewegingsonderwijs. Landelijk onderzoek heeft aangetoond dat er binnen enkele gemeenten sprake is van organisatorische knelpunten waardoor de twee lesurennorm nog niet haalbaar is. Het bewegingsonderwijs moet plaatsvinden op een locatie die geschikt is om de kerndoelen ervan te behalen. Dit betreft bij voorkeur een sporthal, sportzaal of gymnastieklokaal, maar dit is niet wettelijk vereist. Alternatieve locaties voor het bewegingsonderwijs kunnen ook school/speelpleinen, speelzalen, sportvelden, grasvelden en of zwembaden zijn.

Behoefte bewegingsonderwijs

Met het bestuursvoorstel over het rapport capaciteitsonderzoek binnensport heeft het college in 2017 ingestemd met het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden van een derde sporthal in Rijssen (zie verderop) ter vervanging van de gymlokalen aan de Welleweg en de Kroonweide. Op 24 september 2020 heeft de gemeenteraad de sportvisie 2020 vastgesteld. Het uitvoeren van gemelde haalbaarheidsstudie maakt onderdeel van deze sportvisie. De sportvisie 2020 meldt dat de bouw van een derde sporthal de druk vanuit de sport op de Reggehal en de Stroekeld zal verminderen en het sportverenigingen perspectief biedt om verder te groeien. Vanuit het onderwijs maken de basisscholen De Ronde Maat, Constantijnschool, De Brekeldschool en de Willem Alexanderschool voor het bewegingsonderwijs gebruik van de gymzalen Welleweg en Kroonweide. Bij het eventueel situeren van een nieuwe sporthal dient (als er sprake is van het afstoten van 1 of beide gymlokalen Welleweg en of Kroonweide) rekening te worden gehouden met de afstanden tot deze scholen.

In het door Synarchis uitgevoerd capaciteitsonderzoek is geen rekening gehouden met een eventuele realisatie van een basisschool in het Opbroek. Een eventuele realisatie van een basisschool in het Opbroek kan ervoor zorgen dat in dat deel van Rijssen een gymzaal gerealiseerd moet worden of dat daar waar mogelijk gebruik kan worden gemaakt van de sporthal Reggesteyn.

Inrichting en bouwkundige staat gymnastiekaccommodaties

Het capaciteitsonderzoek binnensport van 2017 vermeld dat de meeste gymnastiekaccommodaties in Rijssen-Holten dateren uit de jaren ’70 (zie het overzicht hieronder). Ook vermeld dit onderzoeksrapport dat per gymnastiekaccommodatie meerdere knelpunten zijn geconstateerd. Voor meerdere gymnastiek-accommodaties (Welleweg, Huttenwal, Reggehal, Lageweg en ’t Mossink) wordt in 2017 al geadviseerd op termijn de accommodatie te vervangen voor nieuwbouw.

Voor de sportbeoefening wordt rekening gehouden met een levensduur van 40 jaar voor een sportaccommodatie. Op basis hiervan lopen veel accommodaties aan het eind van hun levensduur of zijn deze al gepasseerd. Voor het bewegingsonderwijs hanteren we een levensduur van 60 jaar. Wat betreft de zaalafmetingen voldoen de meeste gymzalen aan de eisen voor een standaard gymzaal van 252 m². Uitzondering hierop vormt gymzaal de Welleweg die met 200 m² te klein is naar de standaard van een traditionele gymzaal. Sporthal de Stroekeld voldoet aan alle eisen met betrekking tot de zaalafmetingen. De Reggehal en ’t Mossink zijn beide 22 x 42 meter in plaats van de standaard 24 x 44 meter. Dit betekent dat alle sporten wel in de sporthallen uitgeoefend kunnen worden, maar dat er in beide sporthallen onvoldoende uitloopmogelijkheden zijn. Sportzaal de Rietbergstraat heeft een afmeting van 23,3 x 29 meter, hiermee wordt de vereiste 24 meter breedte net niet gehaald.

Vervangende nieuwbouw gymlokaal Huttenwal (Haarzijde)

Voor het bewegingsonderwijs maakt Haarschool Rijssen de Wilhelminaschool, de gymnastiekverenigingen VEK en Dik en Dun, de tafeltennisvereniging Rijssen en Karate Brouwer gebruik van gymlokaal de Huttenwal aan de Haarzijde. Op basis van meerdere geconstateerde knelpunten in en aan het gebouw is geadviseerd de gymzaal te vervangen voor nieuwbouw. Het college heeft op 15 februari 2022 besloten een integrale stedenbouwkundige visie Haarzijde/hoek Huttenwal op te stellen en daaraan de sloop en vervangende nieuwbouw van het gymlokaal de Huttenwal en Haarschool te koppelen. Op 9 maart 2023 heeft het college besloten de vervangende nieuwbouw van de Haarschool Rijssen en gymzaal Huttenwal gezamenlijk voor te bereiden en te laten uitvoeren vanuit een gezamenlijke aanbesteding (RSVR-schoolbestuur en Gemeente Rijssen-Holten). De geplande start sloop gebouwen en vervolgens nieuwbouw staat gepland voor augustus 2024.

Vervangende nieuwbouw sporthal Holten en gymzaal Vrijheidslaan

Op 7 november 2023 heeft het college ingestemd met de vervangende nieuwbouw van Sporthal ’t Mossink en sportzaal de Rietbergstraat in Holten op de nieuwe locatie van de Waerdenborch. Beide accommodaties worden vervangende door één (1) sporthal met vier (4) zaaldelen. Ook is ingestemd met de vervangende nieuwbouw van gymzaal Vrijheidslaan in Holten op de huidige locatie of een nader te bepalen locatie maar op maximaal 1 km loopafstand van de Haarschool Holten en de Regenboog.

De sporthal ’t Mossink, sportzaal Rietbergstraat en gymzaal Vrijheidslaan worden intensief gebruikt door het onderwijs voor bewegingsonderwijs en sportverenigingen (maar ook particulier) voor gym, beweeg en sportbeoefening. Op basis van huidig - en toekomstig gebruik (waaronder de verplichting van minimaal 2 lesuren bewegingsonderwijs en verwachte daling aantallen leerlingen Waerdenborch) kan de conclusie getrokken worden dat bij vervanging van de gemelde binnensportaccommodaties er te minste sprake moet zijn van 5 zaaldelen. Dit is mogelijk door vervangende nieuwbouw van één (1) nieuwe sporthal met 4 zaaldelen (in plaats van de huidige sporthal ’t Mossink met 2 zaaldelen en sportzaal Rietbergstraat met ook 2 zaaldelen) en één (1) nieuwe gymzaal Vrijheidslaan. De bouw van de nieuwe sporthal zal gecombineerd worden met de bouw van de Waerdenborch. De nieuwbouw van gymzaal Vrijheidslaan zal aansluitend aan de orde komen. Mogelijk kan dit samen oplopen met de herontwikkeling van de oude locatie de Waerdenborch.

Gymlokaal Elimschool

Voor het gymlokaal van de Elimschool geldt een bijzondere regeling. De gemeente blijft namelijk verantwoordelijk voor aanpassing en onderhoud van dit gymlokaal. Vanaf de doordecentralisatie per januari 2015 is dit echter geen huisvestingsvoorziening meer, maar wordt dit gerekend tot de kosten van materiële instandhouding. De gemeente vergoedt de kosten van materiële instandhouding aan de schoolbesturen die juridisch eigenaar zijn van een gymlokaal. Aandachtspunt in deze betreft de mogelijke toekomstige verplaatsing van de Elimschool en de gevolgen hiervan voor het bewegingsonderwijs. Dit zal aan de orde zijn als er sprake is van verplaatsing van de Elimschool naar locatie Roerdomp (gebouw Julianaschool).

Onderzoek sporthal de Koerbelt

Vanuit de sportvisie 2020 ligt er een opdracht voor onderzoek naar een derde sporthal in Rijssen. Met de komst van een AZC in de gemeente Rijssen-Holten en de verplichting van meer uren bewegingsonderwijs is er behoefte aan extra ruimte voor bewegingsonderwijs in binnensportaccommodaties. Een derde sporthal biedt naast extra ruimte voor bewegingsonderwijs ook extra beweegruimte voor sportverenigingen. Omdat de binnensportaccommodaties in principe gebouwd worden voor het bewegingsonderwijs, dient rekening gehouden te worden met de loopafstand van de leerlingen. Voor het basisonderwijs mag de loopafstand maximaal 1 kilometer zijn.

Door rekening te houden met enkele aandachtspunten kan een nieuwe sporthal op sportpark de Koerbelt mogelijk wel een geschikte optie zijn/worden. De argumenten en aandachtspunten hiervoor staan hieronder vermeld.

Argumenten en aandachtspunten:

• •

  Bij realisatie van een nieuwe sporthal op sportpark de Koerbelt kan de Johan Frisoschool voor het bewegingsonderwijs van huidig gebruik van de Reggehal uitwijken naar de nieuwe sporthal.

• •

  Als een voetpad aangelegd wordt vanaf de Brekeldschool en de Willem-Alexanderschool naar de nieuwe sporthal op sportpark de Koerbelt kunnen de leerlingen van beide scholen (die nu gebruik maken van gymzaal de Welleweg) uitwijken naar de nieuwe sporthal de Koerbelt.

• •

  Het bevorderen van een actief en gezond leven kan onder andere door (meer) gebruik te maken van sportvelden, schoolpleinen, zwembaden en openbare speelplekken/ grasvelden. Realisatie van een voetpad (zie de bullit hiervoor) voorziet ook in een alternatief voor het bewegingsonderwijs door gebruik van sportvelden en het zwembad op de Koerbelt.

• •

  Als voormalig schoolgebouw de Salto beschikbaar blijft als onderwijshuisvesting voor anderstaligen, dan kunnen die leerlingen voor het bewegingsonderwijs ook gebruik gaan maken van de nieuwe sporthal.

• •

  De bouw van een nieuwe sporthal op sportpark de Koerbelt geeft de gemeente afwegingsruimte (over het toekomstig benodigd aantal zaaldelen) voor vervangende nieuwbouw van de Reggehal (uit bouwjaar 1972), maar ook over het eventueel afstoten van gymzaal de Welleweg.

• •

  Financiering van de kosten voor de te bouwen sporthal op sportpark de Koerbelt kan mogelijk (voor een deel) geschieden uit de opbrengsten van de herontwikkeling van de huidige locatie gymzaal Welleweg en zo mogelijk ook voor een deel van de Reggehal.

Nader onderzoek:

De punten hiervoor vermeld vragen om nader onderzoek om daarmee inzicht te verkrijgen in de financiële gevolgen van de uitvoering van deze punten in combinatie met de realisatie van een nieuwe sporthal.

Opmerkingen:

• •

  De kredieten voor de Johan Frisoschool en de Haarschool Rijssen, het BKC deel en gymzaal Huttenwal (zie 2024) zijn al in de begroting verwerkt. Dit geldt ook voor het vermeld krediet voor de Waerdenborch (zie 2025).

• •

  Het krediet dat nodig is voor de sporthal in Holten is voor een deel (€ 3.850.000 voor bouwkosten en € 250.000 inrichtingskosten) al in de begroting verwerkt. Het restant (€ 4.150.000 voor bouwkosten en € 150.000 inrichtingskosten) dient nog verwerkt te worden in de kadernota 2025 - 2028.

• •

  De bedragen vanaf 2025 hierboven vermeld voor vervangende nieuwbouw en uitbreiding zijn de geschatte stichtings- en bijkomende kosten op basis van de huidige marktkennis. Deze bedragen dienen na vaststelling verwerkt te worden in de kadernota 2025 - 2028.