Nota Gemeentelijk Gezondheidsbeleid 2024 - 2026

‘Wij zijn Texel: We doen het met en voor elkaar’

1.1 Visie Sociaal Domein

De visie vanuit het Sociaal Domein van de gemeente Texel is als volgt omschreven:

“Wij willen bijdragen aan de kwaliteit van leven voor alle Texelaars. Wij willen dat alle inwoners van Texel zo volledig, volwaardig en onafhankelijk mogelijk kunnen deelnemen in de samenleving. Wanneer dat tijdelijk of langdurig niet lukt, ondersteunen we hen zo goed mogelijk. Daarbij maken we zoveel mogelijk gebruik van de eigen kracht en het eigen netwerk van deze inwoner.”

De bovenstaande visie is opgebouwd uit vijf leidende principes die ook binnen het gezondheidsbeleid worden ingezet, deze principes zijn:

• •

  Texel staat voor gelijke kansen voor iedereen: We gaan uit van inclusiviteit en gelijkwaardigheid.

• •

  We zetten in op het verbeteren van de kwaliteit van leven voor onze inwoners. Hierbij wordt de brede definitie van gezondheid , zoals bedoeld vanuit het gedachtengoed van positieve gezondheid, gehanteerd.

• •

  Preventie is de basis: voorkomen is beter dan genezen.

• •

  Alle kinderen en jongeren hebben recht op een goede basis bij het opgroeien.

• •

  Iedereen heeft de vrijheid om keuzes te maken en een zinvol leven te leiden.

Met ons gezondheidsbeleid streven we ernaar de kwaliteit van leven voor alle Texelaars te verhogen. Hierbij leggen we speciale nadruk op enkele doelgroepen binnen onze bevolking. Zo richten wij ons op eenzaamheid bij ouderen, volwassenen en jongeren. Wordt extra aandacht besteed aan de mentale gezondheid van de jeugd. Gaan wij aan de slag met valpreventie voor ouderen. Ook wordt bij de uitvoering gekeken of een dorpsgerichte focus nodig is om gezondheidsachterstanden terug te dringen. Tenslotte wordt er specifieke aandacht besteed aan de Texelse mantelzorgers.

We begrijpen dat gezondheid een breed en complex onderwerp is, beïnvloed door verschillende factoren in het leven, zoals onderwijs, werk en de thuissituatie. Hoewel de meeste inwoners geen ondersteuning nodig hebben op deze gebieden, erkennen we dat er uitdagingen zijn op het gebied van gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren, evenals gevoelens van eenzaamheid en sociaal isolement.

Om een gezonde gemeente te creëren, is de samenwerking met diverse lokale partijen van groot belang. We kunnen onze doelstellingen alleen bereiken door samen te werken met professionals op het gebied van gezondheid, zorg en welzijn, sportverenigingen, scholen en vrijwilligers. Daarnaast speelt de coöperatie KernGezond Texel een belangrijke rol bij de ontwikkeling en uitvoering van verschillende gezondheidsinitiatieven op ons eiland.

Positieve gezondheid: Het accent ligt niet op ziekte, maar op mensen zelf. Op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Het gaat om het vermogen om lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk optimaal te functioneren in de samenleving, ofwel het vermogen om aan te passen en zelfstandig te zijn bij de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van de hedendaagse maatschappij.

1.2 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Naast de visie van het Sociaal Domein zijn wij als gemeente ook verplicht op basis van de ‘Wet publieke gezondheid’ om actueel preventief gezondheidsbeleid te hebben. De Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024 ‘Gezondheid breed op de agenda’ geeft landelijke richtlijnen voor het gezondheidsbeleid. De gemeentelijke nota geeft op gemeentelijk niveau weer hoe wij aan de slag gaan met de landelijke thema’s:

- Gezondheid in de fysieke en sociale leefomgeving;

- Gezondheidsachterstanden verkleinen;

- Druk op het dagelijks leven bij jeugd en jongvolwassenen;

- Vitaal ouder worden.

De landelijke nota gaat uit van de visie ‘Positieve Gezondheid’ waar de gemeente Texel zowel vanuit het regionaal preventie akkoord ‘Noordkop Gezond voor Elkaar’ als vanuit het ‘actieplan Gezondheidsbeleid 2018-2022’ als gemeente ook al mee bezig is. Daarnaast benadrukt de landelijke nota het belang van aandacht voor gezondheid in alle beleidsdomeinen en over alle beleidsdomeinen heen.

1.3 Gezond en actief leven akkoord (GALA)

In januari 2023 is het Gezond en Actief leven akkoord (GALA) getekend . Met het GALA wordt gebouwd aan het fundament voor een gerichte lokale en regionale aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis. Hiervoor worden afspraken gemaakt vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid als rijksoverheid, gemeenten en zorgverzekeraars. Met het GALA worden de schotten doorbroken en domein overstijgend gewerkt vanuit samenhang om zo bij te dragen aan de beweging naar ‘de voorkant’ waarin een gezonde samenleving centraal staat.

Het GALA richt zich op alle burgers met specifieke aandacht voor groepen waar de meeste gezondheidswinst te behalen valt. Daarnaast richt het zich op domein overstijgende samenwerking en het koppelen van (bestaande) aanpakken, initiatieven, middelen en menskracht. De doelen sluiten aan bij de landelijke gezondheidsdoelen uit het Nationaal Preventieakkoord, de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid, het IZA en het WOZO programma. Binnen deze lokale nota gezondheidsbeleid zullen daarom ook de centrale doelstellingen vanuit het GALA meegenomen worden en de acties die hier voor gemeenten uit voortvloeien.

GALA -Gezond en Actief Leven Akkoord | Rapport | Rijksoverheid.nl

1.4 Wettelijke verplichting

Zoals hierboven al kort aangegeven heeft de gemeente ook een wettelijke verplichting om gemeentelijk gezondheidsbeleid te ontwikkelen. De basis voor het gemeentelijk gezondheidsbeleid ligt namelijk in de ‘Wet publieke gezondheid’ (Wpg). De Wpg omschrijft publieke gezondheidszorg als volgt:

De gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke groepen daaruit, waaronder begrepen het voorkómen en het vroegtijdig opsporen van ziekten.

De omschrijving van het begrip publieke gezondheidszorg is van belang, omdat deze het verschil toont tussen publieke gezondheidszorg en bijvoorbeeld reguliere/individuele gezondheidszorg. Bij de reguliere/individuele gezondheidszorg gaat het bijvoorbeeld om de genezing van ziekten. Terwijl het bij publieke gezondheidszorg gaat om het voorkomen van ziekten en het verbeteren van de gezondheid, zonder dat iemand hiervoor ziek hoeft te zijn.

Vanuit de WPG hebben alle gemeenten onder andere de volgende verantwoordelijkheden meegekregen:

De gemeenten moeten:

• •

  in samenwerking met andere gemeenten een gemeenschappelijke gezondheidsdienst (GGD) in stand houden;

• •

  zorgdragen voor het verzamelen van informatie en inzicht over de gezondheidssituatie van de bevolking, gebaseerd op epidemiologische analyse;

• •

  zorgdragen voor bevordering van medisch milieukundige zorg, technische hygiënezorg en psychosociale hulp bij rampen;

• •

  elke vier jaar (binnen twee jaar na verschijning van de landelijke nota gezondheidsbeleid) een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid vaststellen. In deze lokale nota wordt onder andere aangegeven

• •

  wat de doelstellingen zijn met betrekking tot de GGD taken, jeugdgezondheidszorg, ouderengezondheidszorg en infectieziektebestrijding, daarnaast worden de landelijke prioriteiten uit de landelijke nota in acht genomen;

• •

  de gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen bewaken;

• •

  bijdragen aan preventieve programma’s en gezondheidsbevordering;

• •

  zorgdragen voor jeugdgezondheidszorg, ouderengezondheidszorg en infectieziektebestrijding.

• wetten.nl - Regeling - Wet publieke gezondheid - BWBR0024705 (overheid.nl)

De GGD

Een van bovengenoemde verantwoordelijkheden is het in standhouden van de GGD. Nederland is opgedeeld is verschillende GGD-regio’s die gebaseerd zijn op de veiligheidsregio’s. De gemeente Texel valt onder de GGD-regio Hollands Noorden (HN). Deze regio bestaat uit 16 gemeentes die ondersteund worden door de GGD HN bestaande uit de regio Alkmaar, West-Friesland en de Kop van Noord-Holland.

De GGD is een aantal wettelijke taken opgelegd op het gebied van gezondheid. Naast deze wettelijke taken van de GGD zijn er wettelijke gezondheidstaken bij de gemeenten belegd. Voor deze wettelijke taken mag de gemeente kiezen of deze door de GGD worden uitgevoerd, of door een andere partij. Tenslotte biedt de GGD ook nog extra diensten aan. Van deze extra diensten kunnen gemeente via inkoop of subsidie gebruik maken. In bijlage 2 is een overzicht toegevoegd met:

• •

  De wettelijke taken van de GGD;

• •

  De wettelijke taken die bij de gemeente liggen, maar indien gewenst door de GGD uitgevoerd kunnen worden;

• •

  De extra diensten die verder door de GGD worden aangeboden.

Daarnaast is in dit overzicht aangegeven welke diensten binnen de gemeente Texel op dit moment door de GGD worden uitgevoerd.

De samenwerking tussen de 16 gemeenten en de GGD HN is geregeld via een Gemeenschappelijke Regeling (GR). In deze GR staan eveneens afspraken over taken die de GGD uitvoert. Sommige extra diensten staan bijvoorbeeld vastgelegd in deze regeling. Deze onderdelen liggen dan mogelijk wettelijk bij de gemeente, maar kunnen niet bij een andere organisatie belegd worden dan de GGD, doordat hier in de GR afspraken over gemaakt zijn.

Gemeenschappelijke regeling GGD Hollands Noorden | Lokale wet- en regelgeving (overheid.nl)

1.4.3 Omgevingswet

De invoering van de omgevingswet op 1 januari 2024 speelt tenslotte ook een rol in het nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. Aansluitend op het landelijke doel ‘Gezondheid in de fysieke en sociale leefomgeving’ hebben de keuzes over de ruimtelijke omgeving effect op de gezondheid van inwoners. In de Omgevingswet krijgen gemeenten de mogelijkheid om zelf regels te stellen, vanaf landelijk niveau zullen minder regels worden opgelegd. In de nieuwe omgevingsvisie wordt gezondheid meegenomen in het onderdeel gezonde leefomgeving. Tijdens de ontwikkelingen die op dit moment lopen rondom de omgevingsvisie wordt het sociaal domein en de GGD Hollands Noorden – team Gezonde leefomgeving - daarom actief als experts betrokken, onder andere voor het onderdeel gezondheid.

Tijdens de ontwikkeling van dit document loopt op Texel eveneens een project m.b.t. de ontwikkeling van de omgevingsvisie.

2.1 Actieplan gezondheidsbeleid 2018 - 2022

Van 2018 tot en met 2022 heeft de gemeente Texel ingezet op het ‘actieplan gezondheidsbeleid 2018-2022’. Voor dit actieplan is in samenwerking met honderd Texelaars input verzameld waaruit drie speerpunten zijn gekomen:

• 1.

  Gezonde leefstijl;

• 2.

  Grip op je leven;

• 3.

  Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Tevens zijn de volgende drie belangrijke uitgangspunten bepaald:

• 1.

  We gaan respectvol met elkaar om;

• 2.

  Iedereen hoort erbij (inclusiviteit);

• 3.

  We doen het samen.

In het actieplan zijn destijds acties gekoppeld aan zowel nieuwe als reeds bestaande doelen, onder drie overkoepelende speerpunten. Met betrekking tot deze drie speerpunten is in totaal aan zeven acties gewerkt.

Actie 1:

Gezonde leefstijl onder jongeren bevorderen en het middelengebruik (alcohol, drugs, roken) onder jongeren omlaag brengen. – Speerpunt Gezonde leefstijl & Grip op je leven.

Actie 2:

Gezonde leefstijl ouderen bevorderen. – Speerpunt Gezonde leefstijl & Grip op je leven.

Actie 3:

initiatieven voor ontmoeting stimuleren en faciliteren. – Speerpunt Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Actie 4:

Texelkompas ontwikkelen (actualiseren, uitbreiden en optimaliseren van de Texelse sociale kaart) en deze breed bekendmaken onder de Texelaars. – Speerpunt Grip op je leven, Gezonde leefstijl & Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Actie 5:

Eerder inzetten op gezinsproblematiek, (bv (v)echtscheidingen, schulden, rouw en verlies) via het ontwikkelen en uitvoeren van concrete programma’s met Texelse partners. - Speerpunt Grip op je leven, Gezonde leefstijl & Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Actie 6:

Doorgaande leerlijn mediawijsheid van groep 1 van het basisonderwijs t/m de laatste klassen van de OSG. - Speerpunt Grip op je leven, Gezonde leefstijl & Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Actie 7:

Jongeren leren ouderen o.a. over het gebruik van tablets, sociale media en andere toepassingen van nieuwe media. - Speerpunt Grip op je leven, Gezonde leefstijl & Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden.

Hieronder wordt per actie kort geëvalueerd waar wij op dit moment staan. Een aantal van de acties uit het gezondheidsbeleid 2018-2022 zullen meegenomen worden in het nieuwe gezondheidsbeleid 2024-2026. In hoofdstuk 3 worden de acties beschreven die de periode 2024-2026 voortgezet worden.

2.1.1 Actie 1: Gezonde leefstijl onder jongeren bevorderen en het middelengebruik (alcohol, drugs, roken) onder jongeren omlaag brengen.

Binnen het actiepunt met betrekking tot het bevorderen van een gezonde leefstijl en het verminderen van middelengebruik onder jongeren zijn in 2018 de volgende doelen benoemd:

• •

  Het alcoholgebruik onder jongeren tot 25 jaar verminderen ten opzichte van 2017.

• •

  Het drugsgebruik onder jongeren tot 25 jaar verminderen ten opzichte van 2017.

• •

  Roken onder jongeren verminderen.

• •

  Gezonde voeding onder jongeren aanmoedigen.

• •

  Het aantal uren sport en bewegen onder jongeren bevorderen.

Destijds waren de volgende acties beoogd om bovenstaande resultaten te behalen:

• •

  Breder inzetten van preventieve maatregelen bij kinderen en hun ouders, in het onderwijs, bij sportverenigingen, bij festivals, in het uitgaansleven en de horeca.

• •

  Uitvoeren van het preventie en Handhavingsplan 2018-2022.

• •

  Deelname aan het 3-jarige beleidsvormende leertraject “De IJslandse Aanpak”.

• •

  Onderzoeken van mogelijke aantrekkelijke alternatieven voor alcohol.

• •

  Organiseren/faciliteren van alcohol- en drugsvrije feesten, bijeenkomsten sportevenementen, festivals voor jongeren.

Rondom de doelen om het middelengebruik onder jongeren te verminderen is actief ingezet op een aantal preventieve programma’s binnen de gemeente Texel:

• •

  In control of alcohol en drugs.

• •

  Preventieve voorlichting vanuit HALT.

• •

  IkPas/Stoptober/Nix28.

• •

  Rookvrije generatie.

• •

  Toezicht en handhaving alcoholwet (Preventie en handhavingsplan).

• •

  Gezonde kinderopvang en Gezonde school.

In 2021 is het uitvoeringsprogramma ‘Gezond en veilig opgroeien’ vastgesteld door de raad. Vanuit dit programma is samen met het Trimbos Instituut ingezet op Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO). Deze aanpak is gebaseerd op het IJslands model en een langdurig (15-20 jaar) preventief programma. De aanpak richt zich op community building en het bewerkstelligen van een cultuuromslag. Het programma richt zich op vier leefdomeinen, namelijk school – ouders – vrijetijd – leeftijdsgenoten.

Daarnaast is in de periode 2018-2022 ingezet op proeven met alcoholvrije feesten voor de jeugd, zoals tijdens Ouwe Sunderklaas, waar de jeugd tot 18 jaar een alcoholvrije tent als alternatief had voor de cafés waar zij geen toegang hadden.

De periode van 2018-2022 was ook de tijd waarin de wereld te maken kreeg met de gevolgen van de corona pandemie. Deze pandemie heeft er met verschillende lockdowns voor gezorgd dat de jeugd thuis kwam te zitten, geplande activiteiten niet mogelijk waren, maar ook dat veel jongeren te maken kregen met bijvoorbeeld stress, een lastige thuissituatie en gevoelens van eenzaamheid. Allemaal componenten die een negatieve uitwerking kunnen hebben op het middelengebruik onder jongeren.

Ondanks de inzet op de verbetering van een gezonde leefstijl onder jongeren en een afname in het middelen gebruik, tonen de cijfers van de GGD dat het overgrote deel van de gestelde doelen cijfermatig niet gehaald is. Hierbij is wel de kanttekening van belang dat de cijfers een momentopname zijn. Daarnaast is de inzet van preventieve programma’s niet altijd direct cijfermatig terug te zien in resultaten. Tenslotte is het vooral belangrijk om ook te kijken naar de resultaten die wel behaald zijn, zoals een afname in het gebruik van harddrugs, een toename in gezonde voeding en, ondanks de lockdowns waardoor sportclubs dicht moesten, een lichte toename in het percentage jongeren dat voldoet aan de beweegnorm.

2.1.2 Actie 2: Gezonde leefstijl ouderen bevorderen.

Het doel van de acties rondom ‘Gezonde leefstijl ouderen bevorderen’ is dat ouderen op Texel langer gezond blijven. Hierbij is in de periode 2018-2022 extra ingezet op de preventie van o.a. hart- en vaatziekten en diabetes. Daarnaast is extra ingezet op het voorkomen van valongelukken.

Om de beoogde resultaten te behalen heeft Stichting Texels Welzijn dagelijkse beweegmomenten voor ouderen ontwikkeld. Ook hebben ze acties georganiseerd voor ouderen om in beweging te blijven. Activiteiten zoals Gezond Natuur Wandelen (in samenwerking met Sportstichting Texel), sjoelen, dans, biljart en bijvoorbeeld koersbal.

In relatie tot het beoogde doel om valongelukken te voorkomen helpt het dat Therapie Wolf een valpolikliniek op Texel heeft. Bij de valpolikliniek wordt onderzocht waarom iemand valt, er wordt geïnventariseerd wat het risico is en in kaart gebracht wat de angst is om te vallen. Vervolgens worden de mogelijkheden besproken om het valrisico te verminderen.

Sinds 2021 neemt de gemeente Texel deel aan het project ‘Woongemak is kinderspel’ (voorheen ‘Laat Ouderen Niet Vallen en Stikken’). Dit is een initiatief samen met de Veiligheidsregio, de Brandweer, de GGD, het Rode Kruis en de gemeente. Vanuit dit programma worden 65-plussers gestimuleerd hun woning veiliger te (laten) maken. Dit gebeurt onder andere door een communicatiecampagne en bijvoorbeeld woningchecks waarbij een opgeleid persoon in de woning komt kijken wat brand- en val risico’s met zich meebrengt en hoe dit opgelost kan worden.

Wanneer de beoogde resultaten cijfermatig worden onderbouwd door de gegevens van de GGD (afkomstig uit de gezondheidsmonitor Ouderen) kan niet hard geconcludeerd worden of het doel wel of niet gehaald is. Zo is in 2016 niet gevraagd of ouderen te maken hebben met (de gevolgen van) hart- en vaatziekten, waardoor het niet mogelijk is om te concluderen of deze aantallen zijn gedaald of toegenomen. Het aantal inwoners dat diabetes heeft is wel gedaald. De valongelukken op Texel zijn echter toegenomen. Hierbij is het wel belangrijk er rekening mee te houden dat ook hier corona invloed heeft gehad op de uitgezette acties en behaalde resultaten.

Door corona was het minder goed mogelijk om activiteiten voor ouderen te organiseren. Ook heeft dit er bij sommige ouderen voor gezorgd dat ze meer thuis bleven en minder in beweging kwamen. Deze situatie kan tot gevolg hebben gehad dat meer valongelukken hebben plaatsgevonden, omdat bewegen een direct invloed heeft op het valrisico. Daarnaast is de demografische druk in 2020 in vergelijking tot 2016 gestegen. Een toename in het aantal ouderen kan gevolgen hebben op het percentage valongelukken op Texel.

2.1.3 Actie 3: Initiatieven voor ontmoeting stimuleren en faciliteren.

De derde actie uit het actieplan gezondheidsbeleid 2018-2022 was gericht op het tegengaan van gevoelens van eenzaamheid bij inwoners, door in te zetten op het voorkomen van eenzaamheid en het stimuleren van ontmoetingen onder inwoners. Het beoogde resultaat is destijds als volgt omschreven:

• •

  Het uitbreiden van sociale netwerken (fysieke plekken, maar ook bijvoorbeeld digitaal).

• •

  Het verlagen van (sociale) eenzaamheid.

Dit onderdeel heeft de grootste tegenslag gehad vanuit de corona pandemie. De pandemie heeft namelijk op twee manieren deze actie tegengewerkt:

• 1.

  Het was niet of slechts in beperkte mate mogelijk om sociale bijeenkomsten te organiseren, wat het extra uitdagend maakte om het beoogde doel van ‘uitbreiding van sociale netwerken’ mogelijk te maken.

• 2.

  De corona pandemie heeft sterke effecten gehad op de (mogelijk reeds bestaande) gevoelens van eenzaamheid, wat tegenstrijdig is aan het doel om de (sociale) eenzaamheid te verlagen.

Om de beoogde resultaten cijfermatig in beeld te brengen is getracht zo veel mogelijk aansluitende stellingen te vinden. Kanttekening hierbij is wel dat de vragen in 2020 aan inwoners gesteld zijn. Gedurende 2021 en 2022 heeft corona eveneens effect gehad op sociale netwerken en gevoelens van eenzaamheid bij inwoners. Deze informatie geeft daardoor slechts een klein inzicht in het grotere geheel. Het is niet bekend hoeveel sociale netwerken zijn ontstaan naar aanleiding van de beoogde ‘makelaarsfunctie’ van de gemeente. Daarom is gekeken naar het contact tussen inwoners en de mate waarin inwoners zich bijvoorbeeld sociaal uitgesloten voelen. Het merendeel van deze indicatoren is ondanks de corona pandemie verbeterd. Daardoor kan geconcludeerd worden dat dit beoogde resultaat behaald is.

De ervaringen rondom eenzaamheid zijn in de meeste gevallen verslechterd ten opzichte van 2016, vooral onder jongvolwassenen (16-25 jaar) en volwassenen (18-65 jaar). Eén leeftijdscategorie springt hier echter uit, namelijk de jongeren (2e/4e klas VO). Op alle gekozen indicatoren voelen zij zich juist minder eenzaam. Mogelijke verklaring hiervoor kan de inzet van Young4Ever en OKO zijn. Ook het thuisonderwijs, waardoor ouders meer betrokken waren bij de jongeren en school, kan invloed hebben gehad. Dit zijn echter slechts aannames. Doordat het merendeel van de stellingen aantoont dat het gevoel van eenzaamheid versterkt is, concluderen wij dat dit doel nog niet gehaald is.

2.1.4 Actie 4: Texelkompas ontwikkelen (actualiseren, uitbreiden en optimaliseren van de Texelse sociale kaart) en deze breed bekendmaken onder de Texelaars.

Het ontwikkelen van Texelkompas is in 2018 als actie opgenomen met het beoogde doel om:

Maatschappelijke initiatieven, verenigingen, zorg en ondersteuning, activiteiten voor sport en ontspanning en alle zaken die van invloed zijn op het bevorderen van de gezondheid zichtbaar en vindbaar te maken voor Texelaars. Dit zorgt dat burgers snel en goed kunnen vinden wat zij nodig hebben. Daarnaast bevordert het de zelfredzaamheid en zelfstandigheid van Texelaars.

In 2019 is naar aanleiding van het beoogde doel gestart met de ontwikkeling en implementatie van de website Texelkompas. De missie van de website was om bij te dragen aan het regie houden over eigen leven, zelfredzaamheid bevorderen en het behouden van een positieve gezondheid. De website Texelkompas is bedoeld als een digitale wegwijzer naar het aanbod van zorg, welzijn, sport en cultuur op Texel. De gepresenteerde informatie is vooral op lokaal niveau, maar in sommige gevallen ook op regionaal en soms landelijk gebied. Texelkompas wordt ook gezien als de sociale kaart van de gemeente Texel. Een sociale kaart geeft een overzicht van alle sociale voorzieningen die in een bepaald gebied of een bepaalde stad aanwezig zijn.

In 2021 is het uitvoeringsprogramma Maatschappelijke Ondersteuning en Meedoen vastgesteld door de raad. Een van de acties vanuit dit uitvoeringsprogramma is:

De sociale kaart van Texel is toegankelijk en vindbaar voor hulpvragers en -bieders.

Vanuit deze actie is onderzocht hoe Texelkompas, in de huidige vorm, ervaren wordt. Hieruit is gebleken dat de website:

• •

  Niet heel erg bekend is.

• •

  Niet laagdrempelig is.

• •

  Gedateerd en niet altijd up-to-date is.

• •

  En niet goed vindbaar is.

Daarom is in 2022 onderzocht wat de mogelijkheden zijn om Texelkompas beter vindbaar, beschikbaar en toegankelijk te maken voor inwoners en professionals. Besloten is om Texelkompas in de huidige vorm niet verder voort te zetten. Er is een nieuwe vorm van de sociale kaart ontwikkeld op www.kerngezondtexel.nl. Binnen deze vorm zijn de oorspronkelijk beoogde doelen meegenomen. www.kerngezondtexel.nl is hét gezondheidsplatform van Texel en de sociale kaart zal hierdoor beter vindbaar zijn.

2.1.5 Actie 5: Eerder inzetten op gezinsproblematiek, (bv (v)echtscheidingen, schulden, rouw en verlies) via het ontwikkelen en uitvoeren van concrete programma’s met Texelse partners.

Het beoogde resultaat van actie 5 was om:

• •

  Inwoners zo snel mogelijk de juiste ondersteuning te bieden.

• •

  Voorkomen van te veel stress en overbelasting binnen gezinnen, waardoor daaruit voortvloeiende – vaak zwaardere – problematiek wordt voorkomen.

• •

  Inwoners krijgen weer grip op en houden controle over hun eigen leven.

Om deze beoogde resultaten te behalen is ingezet op een publiekscampagne met als doel het taboe rond schulden te verminderen. Achterliggende gedachten was om inwoners te motiveren om contact met het Sociaal Team op te nemen in het geval van financiële tegenslag. Helaas zijn er destijds geen metingen in het proces ingebouwd waardoor het effect van deze campagne onbekend is.

Stichting Texels Welzijn heeft ingezet op het onderdeel rouw en verlies. Dit hebben ze gedaan door proactief contact op te nemen met mensen, die te maken hebben met rouw of verlies en deze inwoners een helpende hand te bieden.

Los van de inzet van de gemeente is in 2021 is Texelgezinnen opgestart. In lijn met de visie van het Sociaal Domein “Wij zijn Texel: Sociaal en Gezond, met en voor elkaar” richt Texelgezinnen zich op secundaire preventie door vrijwilligers om toegankelijk en behulpzaam te zijn voor mensen en gezinnen die (tijdelijk) verminderde robuustheid ervaren, teneinde ‘door het ijs zakken’ en bijbehorende primaire zorg zoveel mogelijk te voorkomen.

Bron: Beleidsplan Texelgezinnen 2021

Texelgezinnen werkt samen met het Sociaal Team van de gemeente Texel. Vrijwilligers denken en doen vanuit Texelgezinnen mee in de leefwereld van het gezin, waarbij gezinnen geholpen worden met bijvoorbeeld opvoedvraagstukken, tijdelijk ontzorgen van jongeren en gezinnen, het versterken van eigen kracht en focus op wat goed gaat . Vanuit deze inzet heeft Texelgezinnen bijgedragen aan actie 5.

Bron: Texelgezinnen - vrijwilligers bieden hulp - HOME

Tenslotte is samen met de huisartsen en Stichting Texels Welzijn een start gemaakt met Welzijn op recept. Bij Welzijn op recept wordt een alternatief geboden aan inwoners met psychosociale klachten. In dit geval schrijft de huisarts geen medisch recept voor, maar wordt de inwoner doorverwezen naar Texels Welzijn. Texels Welzijn gaat samen met de inwoner op zoek naar wensen, behoeften en mogelijkheden. Omdat ieder individu anders is en andere wensen en behoeften heeft, is er altijd spraken van maatwerk bij dit proces.

Aan de hand van de cijfers uit de GGD monitors is het niet mogelijk om te concluderen of het doel ‘Inwoners krijgen zo snel mogelijk de juiste ondersteuning’. In de periode 2018-2022 zijn echter geen andere monitoring instrumenten ingericht of geformuleerd. Voor het onderdeel ‘Voorkomen van te veel stress en overbelasting binnen gezinnen, waardoor daaruit voortvloeiende -vaak zwaardere- problematiek wordt voorkomen’ zijn niet alle cijfers van 2016 beschikbaar. Afgaande op de beschikbare percentages kan geconcludeerd worden dat het beoogde resultaat niet behaald is. Aangezien het bij actie 5 ook gaat om rouw en verlies, is bij het laatste punt ‘Inwoners krijgen weer grip op en houden controle over hun eigen leven’ cijfermatig ook gekeken naar 65+. Op basis van de cijfers is de situatie in 2020 niet verbeterd ten opzichte van 2016. Hierdoor kan gezegd worden dat het doel niet gehaald is.

Belangrijk is om hier wel te benadrukken dat 2020, het jaar waarin de cijfers verzameld zijn, het eerste coronajaar was. Dit heeft voor een hoop inwoners stress opgeleverd. Daarnaast kunnen de maatregelen ook als effect hebben gehad dat mensen het gevoel hadden geen grip en/of controle over hun eigen leven te hebben. Het is tenslotte een periode geweest, met name in het begin, waarin veel onduidelijk en onvoorspelbaar was. Laat staan dat er keuzes gemaakt zijn in het grotere belang, waar het individu weinig grip en controle op had, zoals de lockdowns. Deze ontwikkelingen kunnen er voor gezorgd hebben dat de beoogde resultaten, zoals gesteld bij actie 5, ondanks de inzet, niet behaald zijn.

2.1.6 Actie 6: Doorgaande leerlijn mediawijsheid van groep 1 van het basisonderwijs t/m de laatste klassen van de OSG.

Gezond media gebruik bij zowel kinderen als jongeren bevorderen was het beoogde doel van actie 6. Met als subdoelen (1) dat kinderen/jongeren de positieve effecten van nieuwe media beter kunnen benutten in het dagelijks functioneren (lerende en sociale functies) en (2) het verminderen en liefst voorkomen van de negatieve effecten, zoals digitaal pesten, de gevolgen van FOMO (Fear of Missing Out), groepsdruk, sexting, gameverslaving en concentratiestoornis.

Om een gezond mediagebruik te bevorderen is het basisonderwijs gestart met de ontwikkeling van een doorgaande leerlijn. Tijdens een studiedag van het basisonderwijs zijn gezamenlijke leerdoelen afgestemd, waarna de bijbehorende lessen waar mogelijk op elkaar zijn afgestemd.

Naast de doorgaande leerlijn hebben scholen ook via Halt ingezet op mediawijsheid. Scholen kunnen twee keer per jaar een training door Halt laten geven. De lesmethodiek bestaat uit lesmodules met aparte werkvormen en lesbladen voor primair en voortgezet onderwijs. Deze trainingen worden betaald door de gemeente, maar de scholen kiezen welk onderwerp het beste aansluit. Een aantal onderwerpen sluiten aan op de met actie 6 beoogde resultaten, namelijk:

• •

  Invloed van de Groep.

• •

  Online Veiligheid.

• •

  Tolerantie en Respect.

(Voor een overzicht van de totale inzet van Halt op de genoemde trainingen zie bijlage 1.) In de periode 2018-2022 hebben scholen veel gekozen voor het programma ‘Invloed van de Groep’ en ‘Online Veiligheid’. Deze inzet heeft bijgedragen aan de bevordering van gezond mediagebruik bij kinderen en jongeren.

De Texelse partij Young 4 Ever (Y4E) heeft onder andere in de periode 2018-2022 ook een bijdrage geleverd aan het mediagebruik van jongeren. Zo hebben zij activiteiten aangeboden als:

• •

  L!M!TS

• Dit is een initiatief van Y4E en Brijder jeugd Texel. Het is een vrijwilligersproject, voor en door Texelse jongeren en ouders gericht op alcohol, drugs, sociale media- en gamepreventie.

• •

  ‘Seks in Time Out’ wat aansluit op het beoogde doel rondom sexting.

• •

  Tijdens corona heeft Y4E via online tools contact gehouden met jongeren en ook via deze weg aandacht besteed aan het eerder genoemde L!M!TS. Ook is online aandacht besteed aan gamen en seks.

Wanneer cijfermatig aan de hand van de gezondheidsmonitor van de GGD naar de verschillen in mediagebruik onder jongeren wordt gekeken, zijn positieve ontwikkelingen zichtbaar. Zo zijn er binnen gezinnen vaker regels over het mediagebruik en het aantal uur dat ze hier gebruik van maken. Ook praten ouders vaker met hun kind over wat ze op internet zien. Het beoogde resultaat “De positieve effecten van nieuwe media beter kunnen benutten in het dagelijks functioneren (lerende en sociale functies)” blijkt op basis van de cijfermatige onderbouwing te zijn behaald. “Het verminderen en liefst voorkomen van de negatieve effecten, zoals digitaal pesten, de gevolgen van FOMO, groepsdruk, sexting, gameverslaving en concentratiestoornis” is in 2020 in vergelijking tot 2016 neutraal. Sommige onderdelen zijn verbeterd, zo is het percentage jongeren dat aan sexting heeft gedaan afgenomen. Waar andere onderdelen verslechterd zijn, zoals het percentage jongeren dat regelmatig digitaal gepest is.

Ook bij de digitale nadelen, waar aan de hand van actie 6 op ingezet is, heeft corona een grote rol gespeeld. Door de lockdowns waren kinderen en jongeren meer afhankelijk van online communicatie om contact met leeftijdsgenoten te hebben. Er zijn zelfs periodes geweest dat de scholen dicht waren en kinderen en jongeren online les hebben gehad. Deze ingrijpende maatregelen hebben waarschijnlijk effect gehad op onderdelen, zoals digitaal pesten en social media verslaving. Doordat jongeren voor contact van online tools afhankelijk werden, heeft dit mogelijke verslavingen bijvoorbeeld in de hand gewerkt.

2.1.7 Actie 7: Jongeren leren ouderen o.a. over het gebruik van tablets, sociale media en andere toepassingen van nieuwe media.

De laatste actie vanuit het actieplan gezondheid 2018-2022 had als beoogd resultaat:

• •

  Gezond mediagebruik bevorderen.

• •

  Ouderen meer regie kunnen laten hebben over hun eigen (digitale) leven.

• •

  Ouderen meer gebruik laten maken van de mogelijkheden die nieuwe media biedt.

• •

  Ouderen en jongeren van elkaar laten leren.

Oorspronkelijk was beoogd om dit resultaat te behalen door gezamenlijke activiteiten voor ouderen en jongeren te organiseren. Zo heeft Jeugdclub de Koog aan het begin van de actielijn momenten op de planning aangeboden waar jongeren en ouderen samen met verschillende soorten media aan de slag konden en heeft Y4E ook verschillende activiteiten aangeboden waar jongeren en ouderen met elkaar in contact werden gebracht.

Echter, door de uitbraak van de coronapandemie is deze actie niet op gang gekomen. Ouderen waren een kwetsbare doelgroep, waardoor afstand tussen deze twee doelgroepen werd aanbevolen. Voor sommige ouderen heeft de coronapandemie ervoor gezorgd dat ze noodgedwongen gebruik zijn gaan maken van bijvoorbeeld tablets en videobellen, omdat dit de enige manier was om veilig contact te hebben met familie. Het is niet cijfermatig te onderbouwen wat de uitkomsten van deze actie zijn. Het enige wat bekend is, is dat de verwachte en gewenste inzet op dit actiepunt in de periode 2018-2022 niet heeft plaatsgevonden.

3.1 Positieve Gezondheid

In de periode 2024-2026 zal met het gezondheidsbeleid, net als in de periode 2018-2022, het gedachtegoed van Positieve Gezondheid worden nagestreefd. Positieve Gezondheid is het vermogen je aan te passen en eigen regie te voeren bij de lichamelijke, psychische en sociale uitdagingen in het leven. Bij Positieve Gezondheid staat een betekenisvol leven centraal. Om deze reden wordt aan inwoners gevraagd wat men zélf het liefste zou willen veranderen. Vervolgens draagt het bij om mensen hier zo veel mogelijk eigen regie op te laten voeren.

Binnen de gemeente Texel wordt samen met de Coöperatie KernGezond Texel gewerkt aan de ambitie van een Gezond Texel 2030. Bij deze ambitie wordt ook gewerkt vanuit het gedachtengoed van Positieve Gezondheid. Steeds meer Texelse partijen (zorg- en welzijnspartijen, maar ook andere partijen die hierin een rol van betekenis kunnen vervullen) sluiten zich aan om te helpen deze ambitie te verwezenlijken. Op dit moment zijn al meer dan 30 partijen aangesloten. Gezamenlijk wordt vooral gekeken naar wat mensen kunnen en waar zij de kwaliteit van hun leven kunnen verbeteren. Hierin staat gezondheid centraal, breder dan de afwezigheid van ziekte en klachten.

Positieve Gezondheid is gebaseerd op zes gezondheidsdimensies waarmee het ‘gezondheidswelzijn’ onderzocht kan worden. Met het gezondheidsbeleid en de toekomstige uitvoering hiervan bekijken wij op welke dimensie wij met de activiteit invloed kunnen uitoefenen. Ons gemeentelijk beleid is er op gericht om de totale gezondheidsbeleving in de zin van Positieve Gezondheid direct en/of indirect te bevorderen. Onderstaande figuur toont de zes dimensies van Positieve Gezondheid en de onderdelen die bij de dimensies horen.

3.2 Wettelijke taken

De wettelijke grondslag voor het gezondheidsbeleid komt vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg). Uit deze wet vloeien beleidsmatige taken voort op het gebied van:

• •

  Jeugdgezondheidszorg.

• •

  Ouderengezondheidszorg.

• •

  Infectieziektebestrijding.

In bijlage 2 is een overzicht opgenomen met de wettelijke taken rondom gezondheidsbeleid vanuit de Wpg. Jeugdgezondheidszorg, ouderengezondheidszorg en infectieziektebestrijding zijn taken waar gemeente weinig tot geen beleidsvrijheid hebben, doordat ze duidelijk beschreven staan in de Wpg. Ondanks dat deze taken vanuit de Wpg bij gemeenten liggen, zijn deze taken wettelijk via de gemeente bij de GGD Hollands Noorden belegd. De GGD verzorgt de uitvoering van de taken en het is niet mogelijk deze taken bij een andere partij te beleggen.

Een van deze wettelijke taken is het rijksvaccinatieprogramma wat de GGD uitvoert. Uit recente data blijkt dat de vaccinatiegraat op Texel gedaald is. In samenwerking met de GGD zullen wij in de periode 2024-2026 er naar streven om de vaccinatiegraad te verbeteren.

3.3 Preventie

Het gezondheidsbeleid op de gemeente Texel is een vorm van preventief beleid. Preventief beleid kun je opdelen in drie niveaus. Onderstaande Preventie-piramide is door het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) opgesteld om de niveaus van jeugdpreventie te onderscheiden, maar is ook zeker van toepassing op het gezondheidsbeleid.

Zoals zichtbaar in de piramide zijn er drie niveaus te onderscheiden: Universele preventie (inwoners zonder bekende risicofactoren/problemen) – Selectieve preventie (inwoners met risicofactor(en) – Geïndiceerde preventie (inwoners met een probleem).

Als je deze niveaus naast het gemeentelijk gezondheidsbeleid legt richt dit beleid zich op universele en selectieve preventie. Geïndiceerde preventie ligt over het algemeen bij andere partijen en valt niet onder de Wpg, maar bijvoorbeeld onder de Jeugdwet of de Wmo.

In de vastgestelde Plan van aanpak Brede SPUK 2023-2026 is gebruik gemaakt van de preventiematrix behorende bij de preventie-piramide. Een voorbeeld van de preventiematrix is zichtbaar in bijlage 3. De preventiematrix maakt overzichtelijk wat de gewenste situatie is, vervolgens kan per preventie niveau ingevuld worden welke activiteit binnen de gemeente Texel voor de gewenste situatie wordt ingezet. Tenslotte staat in de laatste kolom welk probleem/belemmering met de preventieve activiteit aangepakt wordt. Het invullen van de preventiematrix geeft een goed beeld waar de gemeente mee bezig is, waar nog op ingezet gaat worden en waar nog mogelijke gaten zitten in ons gezondheidsbeleid.

3.4 Vervolgacties naar aanleiding van gezondheidsbeleid 2018 2022

Een aantal acties vanuit het gezondheidsbeleid 2018-2022 zijn voor de gemeente Texel op dit moment nog steeds relevant. De afgelopen vijf jaar is hier een start in gemaakt en zijn stappen gezet. In de periode 2024-2026 willen wij de speerpunten waar in 2018-2022 op ingezet is niet laten vallen. In de gestelde doelen vanuit het GALA komen de speerpunten Gezonde leefstijl, Grip op je leven en Ontmoeting stimuleren/eenzaamheid bestrijden eveneens aan bod. Daarnaast sluiten de doelen uit het GALA aan op de landelijke gezondheidsdoelen. Daarom is besloten om met de gemeentelijke nota gezondheidsbeleid

2024-2026 de focus te leggen op de gezondheidsdoelen die in het GALA benoemd worden. En om bij de uitvoering onder andere in te zetten op de beschreven acties die vanuit het GALA aan deze doelen verbonden zijn.

3.5 GALA

In het gezondheidsbeleid van de gemeente Texel zullen we voor 2024-2026 focussen op de speerpunten die vanuit het GALA meegegeven zijn. De speerpunten sluiten aan op de Texelse speerpunten uit 2018-2022, de speerpunten uit het Regionaal preventieakkoord ‘Noordkop Gezond voor elkaar’ en de aandachtspunten vanuit de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024. Per speerpunt is een ambitie beschreven. Daarnaast staat in het GALA per speerpunt beschreven wat voor acties vanuit gemeenten op het speerpunt nodig zijn om de ambitie te behalen. In bijlage 4 worden de landelijke speerpunten en acties voor gemeente weergegeven. Hieronder worden de speerpunten benoemd en is het beoogde resultaat vertaald naar de gemeente Texel. Het gezondheidsbeleid voor 2024-2026 is gericht op deze ambities.

1.Terugdringen gezondheidsachterstanden

Ambitie:

De gemeente Texel beschikt over een lokale aanpak voor het terugdringen van gezondheidsachterstanden. In (de opzet van) de monitoring van het GALA en de SPUK wordt de vraag hoe gezondheidsachterstanden te monitoren uitgewerkt.

2.Elk kind verdient een kansrijke start

Ambitie:

De gemeente Texel beschikt over een lokale ketenaanpak Kansrijke Start, inclusief interventies, en maakt samenwerkingsafspraken met partners rondom de eerste duizend dagen van een kind.

3.Een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten

3.1. Gezonde leefomgeving

Ambitie:

Binnen besluitvorming over de fysieke leefomgeving, zoals omgevingsplannen, wordt gezondheidskennis toegepast. Deze kennis gaat over zowel gezondheidsbevordering (bijv. uitnodigen tot bewegen en ontmoeten) als over gezondheidsbescherming (bijv. bescherming geluid- en luchtkwaliteit).

3.2. Klimaatverandering

Ambitie:

Texel zet, samen met andere gemeenten en het VWS, in op meer kennis en maatregelen om (kwetsbare) mensen zo goed mogelijk te beschermen tegen hitte, allergieën, infectieziekten en uv-straling.

4.Het versterken van (de verbinding met) de sociale basis

Ambitie:

Op Texel faciliteren we een sterke lokale sociale basis met een sterke sociale samenhang en laagdrempelige toegankelijke voorzieningen waar mensen op elkaar kunnen terugvallen en meedoen in de samenleving. Dit doen we onder andere met behulp van het opstellen van een beleidsvisie en het uitvoeren van maatregelen.

5.Een gezonde leefstijl

Ambitie:

Voor Texelse inwoners, kinderen en volwassenen, met overgewicht of obesitas is passende ondersteuning, begeleiding en zorg toegankelijk. Daarnaast beschikken we (uiterlijk) in 2025 over een netwerkaanpak voor kinderen met obesitas. En zijn er samenwerkingsafspraken gemaakt met andere gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders.

6.Voorkomen en vroeg signalering van middelengebruik (roken, alcohol en drugs)

Ambitie:

Er wordt op Texel actief ingezet op het voorkomen van het gebruik van alcohol, tabak en drugs onder jongeren. Ook wordt er een netwerksamenwerking aangegaan voor vroeg signalering van alcoholproblematiek. Daarnaast wordt domein overstijgende samenwerking opgezocht. Onder dit thema wordt onder andere aandacht besteed aan:

• •

  Effectieve lokale drugspreventie;

• •

  Voorkomen van middelengebruik onder jongeren;

• •

  Leeftijdsgrens op verkoop van alcohol;

• •

  Vroegsignalering alcoholproblematiek;

• •

  Terugdringen van roken.

• •

7.Sport en beweegparticipatie

Ambitie:

Binnen de gemeente Texel wordt lokaal extra ingezet op de verbinding tussen sport & bewegen, cultuur, gezondheid & preventie en de sociale basis. Zo veel mogelijk Texelaars worden bereikt met het sport- en beweegaanbod, met als doel sporten en bewegen een vanzelfsprekend onderdeel uit te laten maken van het leven van de Texelse bevolking.

8.Versterking van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid

Ambitie:

Mentale gezondheid wordt geïntegreerd in de brede aanpak gezondheid/preventie van de gemeente Texel, waardoor het voor alle inwoners gebruikelijker is om te praten over hun mentale gezondheid. Inwoners weten waar ze op Texel laagdrempelige ondersteuning kunnen vinden. En Texelaars weten welke handvatten er zijn om met hun mentale gezondheid aan de slag te gaan.

9.Vitaal ouder worden

9.1. Versterken uitvoering artikel 5a ‘Ouderengezondheidszorg’ Wet Publieke Gezondheid

Ambitie:

De uitvoeringspraktijk van de ouderengezondheidszorg (zoals beschreven in artikel 5a van de Wpg), wordt versterkt met als doel om op Texel bij te dragen aan het preventiebeleid rond het verminderen van kwetsbaarheid bij ouderen.

9.2. Gezond voedingspatroon bij ouderen

Ambitie:

Ondervoeding bij ouderen op Texel wordt vroegtijdig(er) gesignaleerd door zorgprofessionals en professionals in het sociaal domein.

9.3. Bewegen door ouderen

Ambitie:

Op Texel is aandacht voor de specifieke behoeften van ouderen rondom bewegen. Deze behoeften worden ondersteund met een passend beweegaanbod.

9.4. Valpreventie bij ouderen

Ambitie:

Zowel in het zorgdomein als het gemeentelijk domein wordt het risico op vallen bij ouderen op Texel vroegtijdig gesignaleerd. Ouderen worden hierin ondersteund door laagdrempelige toegang tot een valpreventief aanbod, wanneer mogelijk op het eiland. Jaarlijks komen er minder ouderen (65+) op de spoedeisende hulp naar aanleiding van een val.

4.1 Uitvoering gezondheidsbeleid

Deze nota beschrijft de speerpunten waar met het Texelse gezondheidsbeleid op gefocust wordt. Het is echter ook van belang dat er acties worden uitgevoerd om deze speerpunten en beoogde resultaten te behalen. Om uitvoering te geven aan het gezondheidsbeleid worden drie verschillende sporen ingezet.

1. Het programma Gezond Texel 2030;

2. Het plan van aanpak Brede SPUK 2023-2026;

3. Het Preventie- en Handhavingsplan Alcohol en Drugs 2023-2026.

Dit is een regeling van de Minister voor Langdurige Zorg en Sport van 6 februari 2023, houdende een specifieke uitkering voor sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026.

4.1.1 Het programma Gezond Texel 2030

Dit programma is opgesteld in samenwerking met de Coöperatie KernGezond Texel en is gelijktijdig met de uitvoeringsprogramma’s sociaal domein in december 2021 aan de raad voorgelegd. In dit programma wordt via drie actielijnen gestreefd naar gezonde Texelse inwoners:

1. Inwoners – Versterken van gezondheid en veerkracht van inwoners en gemeenschappen;

2. Professionals – Samenwerken aan gezondheid;

3. Netwerk – Netwerkvorming en andere randvoorwaarden t.b.v. de beweging naar meer gezondheid.

Vervolgens wordt per actielijn beschreven waar de Coöperatie KernGezond Texel zich, samen met partners en inwoners, op zal focussen. Per actielijn is benoemd welke activiteiten opgepakt zullen worden, welke partners hierbij betrokken zijn, wat het doel is van de activiteit en wat de planning is.

Het programma Gezond Texel 2030 is verbonden aan het uitvoeringsprogramma Gezondheid vanuit het Sociaal Domein dat in ieder geval tot 2023 loopt. Via deze koppeling wordt een verbinding gelegd tussen het gezondheidsbeleid en de uitvoering.

4.1.2 Het plan van aanpak Brede SPUK 2023-2026

Om overzicht te houden over de gestelde doelen en de acties die hierop uitgevoerd zullen worden zal een uitvoeringsplan als uitwerking op de Nota Gezondheidsbeleid 2024-2026 opgesteld worden. In dit uitvoeringsplan wordt per speerpunt/ambitie beschreven welke activiteiten binnen de gemeente Texel ingezet zullen worden. Hierbij wordt rekening gehouden met de doelen die gemeenten hebben mee gekregen vanuit het GALA.

In februari 2023 hebben gemeenten ook informatie ontvangen over de nieuwe specifieke uitkering voor sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026. Binnen deze SPUK regeling worden een groot aantal uitkeringen die gemeenten ontvangen op het gebied van sport, cultuur, gezondheid en sociale basis gekoppeld, om integraliteit tussen deze thema’s te stimuleren. Vanuit de regeling hebben gemeenten de taak mee gekregen om een plan van aanpak op te stellen waarin wordt aangegeven waar de gemeente de komende jaren per thema op gaat inzetten. Het GALA speelt een belangrijke rol bij de invulling die gemeenten aan de onderdelen dienen te geven.

Vanwege de aanzienlijke overlap tussen de activiteiten en doelstellingen van het plan van aanpak Brede SPUK en de uitvoering van het gemeentelijke Nota gezondheidsbeleid, is besloten om het plan van aanpak Brede SPUK 2023-2026 te incorporeren in de Nota en de Uitvoeringsprogramma’s Sociaal Domein 2024-2027.

4.1.3 Het Preventie- en Handhavingsplan Alcohol en Drugs 2023-2026

Tenslotte wordt vanuit het preventie en handhavingsplan Alcohol en Drugs ook aandacht besteed aan het onderdeel middelengebruik vanuit het gezondheidsbeleid. In hoofdstuk vier van het handhavingsplan wordt beschreven welke handhavingsactiviteiten worden uitgevoerd. De uitvoering van de handhavingsactiviteiten heeft onder andere invloed op het speerpunt ‘Voorkomen en vroeg signalering van middelengebruik (roken, alcohol en drugs)’. Om de beoogde doelen bij de speerpunten te behalen, met name op het gebied van middelengebruik, wordt daarom aangesloten op de handhavingsactiviteiten. En in nauwe samenwerking gewerkt met de afdeling Openbare Orde en Veiligheid om de beoogde resultaten te behalen.

4.3 Financiële kaders

Om de beschreven speerpunten te behalen en de activiteiten in te zetten zullen verschillende financiële middelen worden aangesproken:

Voor de uitvoering van het preventieakkoord ontvangt de gemeente Texel jaarlijks een budget van € 10.000,- voor preventieve activiteiten. Een aantal van de activiteiten die bijdragen aan het gezondheidsbeleid zijn hieraan gekoppeld en zullen vanuit deze middelen gefinancierd worden. Het uitvoeringsbudget van het lokale preventieakkoord loopt nog door in 2023 en wordt niet opgenomen in de brede SPUK.

Een groot deel van de activiteiten vanuit GALA komen terug in de SPUK. De financiering van het overgrote deel van de benodigde activiteiten om de speerpunten te behalen zal daarom afkomstig zijn vanuit deze brede uitkering die de gemeente vanuit het Rijk ontvangt. De geel gearceerde bedragen in onderstaande financieel overzicht kunnen hier onder andere voor worden ingezet.

Ambities die gesteld zijn in het uitvoeringsprogramma Gezond en Veilig opgroeien zijn gelijk, of sluiten nauw aan op de ambities die in deze nota Gezondheidsbeleid gesteld zijn. Daardoor zullen in 2023 activiteiten plaatsvinden die gefinancierd worden vanuit dit uitvoeringsprogramma, maar ook in verbinding staan met de nota Gezondheidsbeleid.

Daarnaast verzorgen de Coöperatie KernGezond Texel en aangesloten partners activiteiten die bijdragen aan de speerpunten. Voor 2022 en 2023 heeft de Coöperatie hier vanuit de gemeente Texel totaal € 114.500,-. Naast dit budget heeft de Coöperatie ook inkomsten vanuit provinciale en landelijke subsidies, dragen de fondsen soms financieel bij en wordt er ook vanuit de partners verwacht dat ze hun bijdragen leveren.

Begin 2024 wordt met de raad een evaluatie gedeeld van de uitvoeringsprogramma’s 2022-2023. Aan de hand van deze evaluatie wordt ook gekeken of er nieuwe uitvoeringsprogramma’s geformuleerd worden en of hier nieuw budget voor nodig is. Bij nieuwe uitvoeringsprogramma’s zal zowel direct als indirect een bijdrage geleverd worden aan de gezondheidsdoelen. Wanneer nieuw budget beschikbaar wordt gesteld door de raad voor nieuwe uitvoeringsprogramma’s zal dit waarschijnlijk zowel direct als indirect financieel ondersteunen bij de uitvoering van de nota Gezondheidsbeleid.

Tenslotte is er jaarlijks een budget beschikbaar van €15.000,- voor het gezondheidsbeleid. Dit budget zal eveneens ingezet worden om de uitvoering van activiteiten mogelijk te maken.