Beleid Mantelwonen Gemeente Altena 2024

• -

  Afhankelijke woonvoorziening: een niet zelfstandige extra woonvoorziening in de hoofdmassa, aan- of uitbouw of (al dan niet vrijstaand) bijgebouw van een hoofdwoning (die rechtens mag bestaan), zonder eigen erf of erftoegang voor mantelwonen.

• -

  Bouwhoogte: De hoogte wordt bepaald volgens de wijze van meten volgend uit het (tijdelijk) omgevingsplan.

• -

  Familieband: Een bloedband of aanverwantschap van eerste-, tweede- of derdegraads tussen de twee huishoudens.

• -

  Goothoogte: De hoogte wordt bepaald volgens de wijze van meten volgend uit het (tijdelijk) omgevingsplan.

• -

  Huisvesting in verband met mantelwonen: Huisvesting in of bij een woning van één huishouden van maximaal twee personen, waarbij sprake is van een familieband met minstens één van de bewoners van de hoofdwoning op het perceel.

• -

  Mantelwoonvoorziening: Afhankelijke woonvoorziening in het kader van mantelwonen bij of in een bestaande woning of (bestaand) bouwwerk op het perceel voor maximaal 2 personen.

• -

  Mantelwonen: Samenwoonvorm vergelijkbaar met samenwonen in het kader van mantelzorg, voorkomend uit een eerste, tweede of derdegraads familieband, zonder dat daarbij een medische indicatie nodig is.

• -

  Mantelzorgwonen: Intensieve zorg of ondersteuning, die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende, ten behoeve van zelfredzaamheid of participatie, rechtstreeks voortvloeiend uit een tussen personen bestaande sociale relatie, die de gebruikelijke hulp van huisgenoten voor elkaar overstijgt, en waarvan de behoefte met een verklaring van een huisarts, wijkverpleegkundige of andere door de gemeente aangewezen sociaal-medisch adviseur kan worden aangetoond.

• -

  Pré-mantelzorgwonen: Wanneer binnen een termijn van 10 jaar verwacht kan worden dat sprake is mantelzorgwonen. Er dient een verklaring overlegt te kunnen worden van een huisarts, wijkverpleegkundige of andere door de gemeente aangewezen sociaal-medisch adviseur.

Afkortingenlijst

• -

  BAG: Basisregistratie Adressen en Gebouwen

• -

  Het college: Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Altena.

• -

  VAB: Verenging Agrarische Bedrijfsadviseurs.

Al geruime tijd kennen we regelingen voor het realiseren van een woonvoorziening voor mantelzorg. Voorwaarde is dan wel dat er sprake is van intensieve zorg of ondersteuning die is aangetoond door een verklaring van een huisarts, wijkverpleegkundige of ander sociaal-medisch adviseur. We zien steeds meer dat er behoefte is om in elkaars nabijheid te wonen zonder dat er direct sprake is van zorg. Dus mantelwonen in plaats van mantelzorg.

1.1 Aanleiding

De gemeenteraad van de gemeente Altena heeft op 18 april 2023 een motie aangenomen waarbij het college wordt opgedragen beleid voor te bereiden voor mantelwonen. De reden hiervoor is dat de raad constateert dat er voor een groeiend en substantieel aantal inwoners van Altena behoefte is om in kleine kring, met name binnen de familie, zorg te dragen voor elkaar en samen op één erf/bouwperceel te wonen. Ook zonder dat er al meteen sprake is van een ziekte of medische indicatie.

1.2 Doelstelling

Het tijdelijk mogelijk maken van een woonvorm bij een bestaande woning. Dit biedt de mogelijkheid om in kleine kring, binnen familie, zorg te dragen voor elkaar en samen op één erf/bouwperceel te wonen. Het biedt een kans voor jongeren in Altena om zelfstandig te wonen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om in aanloop naar mantelzorg eerder bij elkaar te wonen en ondersteuning te geven.

1.3 Woonvorm

Binnen de gemeente Altena zijn meerdere alternatieve woonvormen mogelijk. Enkele woonvormen liggen met de definitie dichtbij elkaar. Graag maken wij het verschil onderstaand duidelijk:

• a.

  Mantelzorgwonen

  Mantelzorgwonen, ook wel mantelzorg, is een woonvorm waarbij het verlenen van (intensieve) zorg centraal staat. Voor deze woonvorm dient een verklaring van een huisarts, wijkverpleegkundige of ander sociaal-medisch adviseur overlegd te kunnen worden.

• b.

  Mantelwonen

  Mantelwonen is een lichtere vorm van mantelzorg. Voor mantelwonen dient geen sprake te zijn van intensieve zorg en hoeft ook geen verklaring overlegd te kunnen worden. Het gaat bij mantelwonen veel meer om omkijken naar elkaar, elkaar helpen en ondersteunen zonder dat het direct om intensieve zorg gaat. Het gaat om familie: (groot)ouders die samen met hun kinderen wonen en zo over en weer elkaar helpen en naar elkaar omzien. Ook pré-mantelzorgwonen kan onder mantelwonen worden geschaard. Bij pré-mantelzorg kan (nog) geen verklaring worden overlegd, maar is voldoende duidelijk dat over enkele tijd wel sprake is van mantelzorg. Kortom, mantelwonen is gericht op het faciliteren van een tijdelijke woonvorm aan een familieband.

  Mantelwonen ziet niet op huisvesten van werknemers of andere werk gerelateerde huisvesting. Daarnaast mag het vestigen van personen c.q. huishouden niet leiden tot de impressie dan wel feitelijke situatie dat sprake is van een particuliere verhuur met het oog op financieel voordeel.

• c.

  Andere woonvormen

  Het beleid is niet bedoeld voor de realisatie van microwoningen, flexwoningen, tiny houses etc. Bij mantelwonen ligt er een relatie met de gebruiksmogelijkheden van het perceel waarop de mantelwoning wordt geplaatst als ook de relatie tussen de personen die op het perceel wonen. Het beleid van mantelwonen richt zich naast het wonen ook op het faciliteren van nabuurschap en zorg voor elkaar.

1.3 Leeswijzer

Hoofstuk 2 gaat in op het wettelijk kader. In hoofdstuk 3 is het beleid nader geformuleerd. In hoofdstuk 4 zijn de slotbepalingen opgenomen.

Vanuit het (tijdelijk deel) omgevingsplan volgen regels voor wat betreft het bouwen van bijbehorende bouwwerken. Uit deze regelgeving volgt een maximaal aantal toegestane vierkante meters voor het bouwen van bijbehorende bouwwerken of gelijkluidende bouwwerken op een perceel. De grote van de mantelwoonvoorziening moet voldoen aan de in het (tijdelijk deel) omgevingsplan gestelde totaal toegestane oppervlakte voor bijbehorende bouwwerken of gelijkluidende bouwwerken, met een maximale oppervlakte van 80 m2 voor de mantelwoonvoorziening.

Daarnaast staan regels omtrent het gebruik van de gronden opgenomen in het (tijdelijk deel) omgevingsplan. Hierbij is het noodzakelijk dat het binnen de aangewezen gronden toegestaan is om te wonen. Denk hierbij aan percelen met de enkel bestemming ‘Wonen’ of ‘Maatschappelijk'. Mantelwonen binnen bestemmingen waarbij wonen niet rechtstreeks is toegestaan, zijn op voorhand niet uitgesloten maar vragen extra zorgvuldigheid.

Voor de duur van het tijdelijk bewonen van de mantelwoonvoorziening wordt aangesloten bij de Omgevingswet. Deze biedt de mogelijkheid om een tijdelijke omgevingsvergunning te verlenen voor de maximale duur van 15 jaar. Dit beleid sluit hierop aan. Bij de totstandkoming van dit beleid is de wet- en regelgeving omtrent mantelzorg als uitgangspunt gebruikt. Besloten is om voor mantelwonen af te wijken van de vereisten ‘mantelzorgindicatie’ en ‘intensieve zorg’.

Voor het realiseren en gebruiken van een mantelwoonvoorziening moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Iedere aanvraag omgevingsvergunning voor het realiseren en gebruiken van een mantelwoonvoorziening wordt getoetst aan het (tijdelijk deel) omgevingsplan en eventuele andere van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Dit hoofdstuk beschrijft de uitleg van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Altena (hierna: het college) ten aanzien van mantelwonen. Bij iedere aanvraag wordt een belangenafweging gemaakt waarbij onderstaande bepalingen worden meegenomen. Dit betreft bij de ene aanvraag enkel het gebruik en bij andere aanvragen zowel het gebruik als bouwen. Het college is voornemens een omgevingsvergunning te verlenen wanneer het plan past in de voorwaarden genoemd in de punten 3.1 en 3.2. Indien een aanvraag afwijkt van het onderstaande, als bedoeld in de punten 3.1 en 3.2, zal het college beoordelen of de ontwikkeling wenselijk is en vergund kan worden aan de hand van maatwerk.

3.1 Realiseren mantelwoonvoorziening

In de volgende gevallen komt de activiteit ‘bouwen’ voor vergunningverlening ten aanzien van het realiseren van een mantelwoonvoorziening in aanmerking:

• a.

  het betreft de eerste mantelwoonvoorziening op het perceel;

• b.

  de mantelwoonvoorziening is gesitueerd op gronden met een bestemming waar wonen rechtstreeks is toegestaan;

• c.

  de bouwhoogte bedraagt niet meer dan 3 meter;

• d.

  de mantelwoonvoorziening is niet meer dan 80 vierkante meter binnen de toegestane bebouwingsoppervlakte, zoals vastgelegd in het (tijdelijk deel) omgevingsplan;

• e.

  er wordt geen extra inrit aangelegd voor de mantelwoonvoorziening;

• f.

  onverminderd het gestelde in a t/m e voldoet de mantelwoonvoorziening aan de regels die op grond van het (tijdelijk deel) omgevingsplan van toepassing zijn op het perceel.

3.2 Gebruiken voorziening voor mantelwonen

Dit artikel ziet op het gebruiken van bestaande bouwwerken ten behoeve van mantelwonen, maar kan ook in samenhang met een te realiseren mantelwoonvoorziening worden toegepast, zie paragraaf 3.1.

In de volgende gevallen komt de activiteit ‘handelen in strijd met het (tijdelijk deel) omgevingsplan’ voor vergunningverlening ten aanzien van het gebruiken van een mantelwoonvoorziening in aanmerking:

• a.

  de huisvesting in verband met mantelwonen mag in of bij een woning van één huishouden;

• b.

  in de mantelwoonvoorziening mag een huishouden dat bestaat uit maximaal 2 personen;

• c.

  het moet gaan om een familieband;

• d.

  de omgevingsvergunning wordt verleend aan de eigenaar van het perceel voor de duur van maximaal 15 jaar;

• e.

  na het verstrijken van de termijn en/of het komen vervallen van de mantelwoonbehoefte of de familieband, dient de situatie teruggebracht te worden naar de oorspronkelijke situatie;

• f.

  het woon- en leefmilieu van de omgeving wordt niet onevenredig aangetast; dit betekent in ieder geval dat de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende percelen niet onevenredig mogen worden beperkt;

• g.

  het leidt niet tot onevenredige belemmering(en) voor de bedrijfsontwikkelingen van omliggende (agrarische) bedrijven, voortvloeiende uit de natuur-, milieu- en dierenwelzijnswetgeving;

• h.

  afsplitsing van de mantelwoonvoorziening en gebruik als zelfstandige woning is niet toegestaan;

• i.

  onverminderd het gestelde in a t/m h voldoet het mantelwonen aan de regels die op grond van het (tijdelijk deel) omgevingsplan van toepassing zijn op het perceel, met uitzondering van het gebruik ‘mantelwonen’;

• j.

  onverminderd het gestelde in a t/m h voldoet het mantelwonen aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving.

3.3 Maatwerk

Het college komt de bevoegdheid toe om in afwijking van het bovenstaande maatwerk toe te passen. Wanneer een aanvraag voor het realiseren en/of gebruiken van een mantelwoonvoorziening niet voldoet aan de voorwaarden onder 3.1 en/of 3.2 wordt de aanvraag uitgebreider beoordeeld. Hiermee wordt bedoeld een uitgebreidere belangenafweging waarbij het college een individuele belangenafweging maakt. Hierbij wordt mede een belang gehecht aan:

• 1.

  de noodzaak van het toestaan van het mantelwonen op het perceel;

• 2.

  de mate van aanvaarbaarheid binnen het woon- en leefklimaat;

• 3.

  het afwijkende onderdeel of -delen ten aanzien van dit beleid.

De slotbepalingen staan in dit hoofdstuk.

4.1 Inwerkingtreding

Het beleid wordt aangehaald als: ‘Beleid Mantelwonen Gemeente Altena 2024’.

Dit beleid wordt openbaar bekendgemaakt in het digitale gemeenteblad van Altena en treedt in werking met ingang van de dag volgende op die van de openbare bekendmaking. Ook is het beleid terug te vinden op de website van de gemeente.