Handhavingsbeleid helingbestrijding voor handelaren in ongeregelde en gebruikte goederen in de gemeente Westerkwartier 2024

Aanleiding

Straatroven, woninginbraken en overvallen hebben een grote impact op de slachtoffers en vormen een gevaar voor de openbare orde en het woon- en leefklimaat. Dergelijke misdrijven worden aangeduid als High Impact Crimes (HIC). De gestolen goederen worden vaak doorverkocht (denk aan kunstvoorwerpen, fietsen, sieraden, smartphones, tablets en foto- of videoapparatuur). Heling is dus veelal het gevolg van High Impact Crimes. Daarom is er alle belang bij om het doorverkopen van gestolen goederen zo moeilijk mogelijk te maken.

In de artikelen 437 en 437bis van het Wetboek van Strafrecht (hierna: WvSr) zijn verplichtingen vastgesteld voor handelaren in gebruikte en ongeregelde goederen. Daarnaast zijn in afdeling 9 van hoofdstuk 2 Openbare orde en veiligheid, volksgezondheid en milieu van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Westerkwartier 2021 (hierna: APV) ook een aantal verplichtingen vastgelegd voor handelaren in voornoemde goederen. Het niet voldoen aan deze verplichtingen levert, vooral bij herhaling, de aanmerkelijke kans op dat er heling plaatsvindt en levert daarmee een inbreuk op van de openbare orde. Als een handelaar deze verplichtingen niet nakomt, dan kunnen ook ter bescherming van de openbare orde bestuurlijke maatregelen genomen worden. In dit handhavingsbeleid wordt uiteengezet op welke wijze gebruikgemaakt zal worden van de mogelijke bestuurlijke maatregelen.

Doel handhavingsbeleid

De doelstelling van het handhavingsbeleid is de naleving van de geldende wet- en regelgeving door handelaren, waarmee wordt getracht de afzetmarkt voor goederen die afkomstig zijn van een misdrijf te verkleinen. Dader- en gelegenheidsstructuren ten aanzien van High Impact Crime en ondermijnende criminaliteit worden bestreden met als uiteindelijke doel om hiermee de openbare orde en het woon- en leefklimaat voor alle inwoners van de gemeente Westerkwartier te beschermen.

In dit handhavingsbeleid worden de wettelijke verplichtingen voor handelaren in tweedehands goederen beschreven. Daarnaast wordt aangegeven op welke wijze er zal worden gehandhaafd bij geconstateerde overtredingen. Dit varieert van een waarschuwing tot een sluiting van het pand.

Wettelijke verplichtingen handelaren

Voor de aanpak van heling zijn opkopers en handelaren in tweedehands goederen op grond van artikel 437 WvSr, artikel 1 van het uitvoeringsbesluit artikel 437 WvSr en artikel 2:67 APV, verplicht tot het registreren van alle gebruikte of ongeregelde goederen die worden ingekocht dan wel verkocht. Hieronder worden de huidige wettelijke verplichtingen nader toegelicht.

Er is een wijziging in voorbereiding van artikel 437 WvSr en het daarop gebaseerde Uitvoeringsbesluit. Als deze wijziging wordt doorgevoerd, betekent dit dat de wettelijke registratieverplichtingen minder omvangrijk worden. Bij dit handhavingsbeleid is er rekening gehouden met die voorgenomen versoepeling.

Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Westerkwartier 2021

Artikel 2:66 Definitie

In deze afdeling wordt onder handelaar verstaan, de handelaar aangewezen bij algemene maatregel van bestuur op grond van artikel 437, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht.

Artikel 2:67 Verplichtingen met betrekking tot het verkoopregister

• 1.

  De handelaar is verplicht aantekening te houden van alle gebruikte of ongeregelde goederen die hij verkoopt of op andere wijze overdraagt, in een doorlopend door de burgemeester aangewezen digitaal register en daarin onverwijld op te nemen:

  • a.

    Het volgnummer van de aantekening met betrekking tot het goed;

  • b.

    De datum van verkoop of overdracht van het goed;

  • c.

    Een omschrijving van het goed, voor zover van toepassing daaronder begrepen soort, merk en nummer van het goed;

  • d.

    De verkoopprijs of andere voorwaarden voor overdracht van het goed; en

  • e.

    De naam en het adres van degene die het goed heeft verkregen.

• 2.

  De burgemeester kan vrijstelling verlenen van deze verplichtingen.

• 3.

  Op de aanvraag om een vrijstelling is paragraaf 4.1.3.3. van de Algemene wet bestuursrecht (positieve fictieve beschikking bij niet tijdig beslissen) van toepassing.

Toelichting artikel 2:67:

De burgemeester heeft het Digitaal Opkopers Register (hierna: DOR) middels het besluit van 10 januari 2024 aangewezen als doorlopend en gewaarmerkt registreren voor de in- en verkoop van gebruikte en/of ongeregelde goederen. Het DOR is in een beveiligde omgeving beschikbaar gesteld via https://opkopersregister.stopheling.nl.

Artikel 2:68 Voorschriften als bedoeld in artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht

De handelaar of een voor hem handelend persoon is verplicht:

• a.

  De burgemeester binnen drie dagen middels een door de burgemeester aangewezen digitaal loket in kennis te stellen:

  • 1.

    Dat hij het beroep van handelaar uitoefent met vermelding van zijn woonadres en het adres van de bij zijn onderneming behorende vestiging;

  • 2.

    Van een verandering van de onder a, sub 1, bedoelde adressen;

  • 3.

    Dat hij het beroep van handelaar niet langer uitoefent;

  • 4.

    Dat hij enig goed kan verkrijgen dat redelijkerwijs van een misdrijf afkomstig is of voor de rechthebbende verloren is gegaan.;

• b.

  De burgemeester op eerste aanvraag zijn administratie of register ter inzage te geven;

• c.

  Aan de hoofdingang van elke vestiging een kenteken te hebben waarop zijn naam en de aard van de onderneming duidelijk zichtbaar zijn;

• d.

  Een door opkoop verkregen goed gedurende de eerste drie dagen in bewaring te houden in de staat waarin het goed verkregen is.

Toelichting artikel 2:68:

Voor handelaren is een landelijk Digitaal Opkopers Loket (DOL) ingericht waar ondernemers, die werkzaam zijn of willen zijn als handelaar, zich kunnen laten registreren en melding kunnen maken van feiten zoals beschreven in artikel 2:68 lid a van de APV Het DOL is in een beveiligde omgeving beschikbaar gesteld via https://www.ikbenhandelaar.nl.

Artikel 437 Wetboek van Strafrecht

• 1.

  Met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de bij algemene maatregel van bestuur aangewezen handelaar die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf:

  • a.

    Niet met inachtneming van de bij algemene maatregel van bestuur te stellen regels aantekening houdt van alle gebruikte of ongeregelde goederen die hij heeft verworven dan wel voorhanden heeft;

  • b.

    Een gebruikt of ongeregeld goed verwerft van iemand, zonder dat diegene zijn identificerende persoonsgegevens heeft opgegeven of zonder dat hij die gegevens in zijn administratie heeft aangetekend;

  • c.

    Nalaat zijn administratie op eerste aanvraag ter inzage te geven aan een ambtenaar als bedoeld in artikel 552 van het Wetboek van Strafvordering;

  • d.

    Nalaat een gebruikt of ongeregeld goed dat hij heeft verworven of voorhanden heeft, op eerste vordering van een ambtenaar als bedoeld in onderdeel c, ter bezichtiging af te staan en deze te laten zien waar dit goed in zijn administratie staat ingeschreven;

  • e.

    Een goed dat bij hem door of vanwege de politie met een duidelijke schriftelijke omschrijving als door misdrijf aan de rechthebbende is onttrokken of als verloren is aangegeven, verwerft of voorhanden heeft;

  • f.

    Aan een hem schriftelijk uitgereikt last van een ambtenaar, zoals bedoeld in onderdeel c, tot het gedurende een daarbij aangegeven tijd, veertien dagen niet te boven gaande, bewaren of in bewaring geven van een goed dat hij voorhanden heeft, of aan een hem bij die last gegeven aanwijzing, geen gevolg geeft; of

  • g.

    Nalaat de van hem bij schriftelijke vordering van een ambtenaar, zoals bedoeld in onderdeel c, gevraagde opgaven betreffende door hem verworven of bij hem voorhanden zijnde goederen binnen de termijn, bij de vordering gesteld, naar waarheid te verschaffen.

• 2.

  Met dezelfde straf wordt gestraft de voor de handelaar uit het eerste lid optredende persoon die een feit begaat als in dit lid onder a tot en met g omschreven;

• 3.

  De schuldige kan worden ontzet van de uitoefening van het beroep waarin hij de overtreding begaat.

• 4.

  Onder ongeregelde goederen worden verstaan, goederen die wegens hun aard of uitvoering, hun herkomst of de staat waarin zij verkeren, niet tot de algemeen gangbare goederen kunnen worden gerekend.

Artikel 1 Uitvoeringsbesluit van artikel 437, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht

• 1.

  De handelaren, bedoeld in artikel 437, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht, zijn opkopers en handelaren in gebruikte en ongeregelde goederen, metalen, edelstenen, uurwerken, kunstvoorwerpen, auto's, motorfietsen, bromfietsen, fietsen, foto-, film-, radio-, audio- en videoapparatuur en apparatuur voor automatische registratie.

• 2.

  In het eerste lid wordt onder metalen, mede verstaan: legeringen en metalloïden.

Artikel 2 Uitvoeringsbesluit van artikel 437, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht

• 1.

  Indien de in artikel 1 aangewezen handelaar de koopprijs van koper en koperlegeringen in contant geld voldoet, controleert hij de identiteit van de aanbieder aan de hand van een identiteitsbewijs in de zin van artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht.

• 2.

  De handelaar, aangewezen in artikel 1 van dit besluit, voldoet aan de verplichting ingevolge artikel 437, eerste lid, onder a, van het Wetboek van Strafrecht tot het aantekening houden van alle gebruikte of ongeregelde goederen die hij heeft verworven of voorhanden heeft indien hij een doorlopend en een door of namens de burgemeester gewaarmerkt register houdt en daarin onverwijld vermeldt:

  • a.

    Het volgnummer van de aantekening met betrekking tot het goed;

  • b.

    De datum van verkrijging van het goed;

  • c.

    Een omschrijving van het goed, daaronder begrepen voor zover dat mogelijk is soort, merk en nummer van het goed;

  • d.

    De koopprijs of andere voorwaarden van verkrijging van het goed;

  • e.

    De naam en het adres van degene van wie het goed is verkregen;

  • f.

    Zowel een omschrijving als het nummer van het document bedoeld in het eerste lid waarmee hij de identiteit van de aanbieder heeft vastgesteld, voor zover het de inkoop van koper en koperlegeringen betreft en de koopprijs van dat goed in contant geld wordt uitbetaald.

Artikel 437bis, lid 1, Wetboek van Strafrecht

Met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie wordt gestraft de handelaar die op grond van artikel 437 bij algemene maatregel van bestuur is aangewezen en in de oefening van zijn beroep of bedrijf:

• a.

  een goed van een minderjarige verwerft, of

• b.

  een goed van iemand van wie hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij is opgenomen in een strafinrichting, rijksinrichting voor kinderbescherming of krankzinnigengesticht, verwerft.

Prioritering

Om optimaal gebruik te maken van de beschikbare capaciteit van toezichthouders/boa’s en politie, moeten er prioriteiten worden gesteld. Als gemeente gaan we eerst inzetten op de opkopers en handelaren die handelen in diefstalgevoelige goederen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om handelaren in fietsen, sieraden en elektronische apparaten. Dit ligt in lijn met de beoogde wijziging van artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht. Het plan is om niet meer te handhaven op zaken die met de beoogde wijziging van artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht niet meer verplicht zijn.

Actieve houding handelaar tegengaan heling

Van een handelaar wordt verwacht dat hij zich aan de geldende wet- en regelgeving houdt. Juist van een handelaar moet uitmuntend gedrag worden verwacht om heling actief tegen te gaan. Heling is het gevolg van een High Impact Crime en heeft een grote impact op het woon- en leefklimaat en tast de openbare orde aan. Heling wordt gezien als een zeer ernstig incident.

Om de handelaar hierin tegemoet te komen, is het Digitaal Opkopers Register (DOR) als gewaarmerkt register aangewezen. Daarnaast maakt de gemeente Westerkwartier gebruik van het Digitaal Opkopers Loket (DOL) waar de handelaar zich eenvoudig kan aanmelden als handelaar.

Informeren over de registratieverplichtingen

Hoewel de registratieverplichtingen al heel lang bestaan, is er lange tijd niet actief gehandhaafd op de nakoming van die verplichtingen. Een deel van de handelaren zal een goede registratie hebben, maar dit geldt vermoedelijk niet voor alle handelaren. Tot dusver was de wijze van registratie niet gereguleerd. Met de aanwijzing van het verplichte Digitaal Opkopers Register en het verplichte Digitaal Opkopers Loket is dat anders geworden.

Voordat er overgegaan wordt tot handhaving bij niet-naleving van de registratie zal er daarom eerst een periode zijn waarin de handelaren geïnformeerd worden over de nieuwe wijze van registratie en over dit handhavingsbeleid. Deze periode zal bestaan uit twee fasen.

In de eerste fase worden de handelaren per brief geïnformeerd over de digitale registraties en over dit handhavingsbeleid. Daarin wordt aangekondigd dat hun bedrijf bezocht zal worden door gemeentelijke toezichthouders om hierover uitleg te geven. Vervolgens worden de bezoeken ingepland.

In de tweede fase worden alle handelaren nogmaals bezocht en wordt beoordeeld hoe de registraties verlopen. Mochten in de registraties gebreken worden vastgesteld, dan wordt uitleg gegeven hoe het wel op de juiste manier wordt gedaan. Ook is er dan de gelegenheid voor de handelaren om vragen te stellen over onduidelijkheden die ze zijn tegengekomen.

Handhaven op geconstateerde overtredingen

Na de informatieperiode zullen controles worden uitgevoerd. Blijkt bij een controle dat een wettelijk voorschrift niet of onvoldoende wordt nageleefd, dan volgen er handhavingsmaatregelen.

Niet voldoen aan voorschriften

Het niet voldoen aan de voorschriften uit afdeling 9 in hoofdstuk 2 Openbare orde en veiligheid, volksgezondheid en milieu van de APV Westerkwartier 2021 en de artikelen 437 en 437bis van het Wetboek van Strafrecht betekent niet direct dat er sprake is van heling. Het betekent wel dat een handelaar nalatig is in zijn plicht om heling actief tegen te gaan. Het (herhaaldelijk) niet naleven van deze voorschriften levert de aanmerkelijke kans op dat er heling plaatsvindt, hetgeen een inbreuk op de openbare orde oplevert.

Op het niet voldoen aan deze voorschriften volgt daarom in beginsel een bestuurlijke waarschuwing. De handelaar krijgt daarbij de ruimte om zijn gedrag aan te passen en maatregelen te nemen. Het hangt van de ernst van de overtredingen af hoeveel waarschuwingen er worden gegeven, voordat er daadwerkelijk wordt overgegaan tot het opleggen van een bestuurlijke sanctie. Met andere woorden, kan er in een bepaald geval geconcludeerd worden dat een lichtere sanctie op zijn plaats is, of juist een zwaardere sanctie waarbij er ook een stap overgeslagen kan worden.

In de handhavingsmatrix die is bijgevoegd wordt per soort overtreding aangegeven wat de basis aanpak is. In de matrix zijn, bij toepassing van het instrument last onder dwangsom, bedragen vermeld. Deze bedragen zijn indicatief en kunnen in een specifiek geval naar boven of beneden worden bijgesteld, afhankelijk van de ernst van de overtreding en de omvang van de handel in de betreffende goederen. Als in de handhavingsmatrix zowel het instrument last onder dwangsom als het instrument sluiting is vermeld, is het instrument sluiting een optie bij zwaardere overtredingen en recidive.

Voor niet-commerciële handelaren, zoals bijvoorbeeld een deel van de kringloopwinkels, geldt dat zij ook moeten voldoen aan de registratieverplichtingen. Dit om te voorkomen dat dergelijke organisaties een weg gaan vormen om via diefstal verkregen goederen af te zetten. Echter er is begrip voor dat van dergelijke organisaties, die veelal afhankelijk zijn van vrijwilligers, niet altijd dezelfde professionaliteit verwacht kan worden als van commerciële handelaren verwacht wordt. Daarbij komt dat niet-commerciële organisaties in tweedehands goederen een belangrijke schakel zijn in de hulp aan mensen en gezinnen rond de armoedegrens. Daarom kan er bij dergelijke organisaties, als geconstateerd wordt dat zij niet aan de verplichtingen voldoen, gekozen worden voor een specifiek maatwerktraject in de handhaving, afwijkend van de matrix die in de bijlage is opgenomen.

Voorbeelden zwaardere overtredingen

Het wordt een handelaar bijvoorbeeld zwaarder aangerekend wanneer hij vermoedens van een strafbaar feit niet meldt, dan wanneer hij zijn in- en/of verkoopregister niet (volledig) heeft bijgehouden.

Ook wordt het een handelaar zwaar aangerekend als hij een toezichthouder geen medewerking verleent bij het controleren van het in- en/of verkoopregister. Immers, heling kan alleen voorkomen worden als handelaren en toezichthouders daarbij samenwerken. Als er geen medewerking wordt verleend aan een toezichthouder, wordt derhalve eenmalig een waarschuwing gegeven, waarna bij een tweede constatering sluiting voor de duur van in beginsel drie maanden volgt. Hetzelfde geldt voor het niet naleven van een last van de toezichthouder om een verdacht goed voor een bepaalde periode onder zich te houden dan wel een andere aanwijzing gegeven bij die last (artikel 437, lid 1, sub f WvSr). Een handelaar die zich hier niet aan houdt, geeft toezichthouders onvoldoende ruimte om strafbare feiten te constateren. Ook in deze situaties wordt er daarom slechts eenmalig gewaarschuwd. Ook het verwerven van een goed van een minderjarige wordt een handelaar zwaar aangerekend. Jeugdcriminaliteit is zeer kwalijk, een gevaar voor de openbare orde en het leefklimaat en dient zo veel mogelijk voorkomen en bestreden te worden. Indien een goed van een minderjarige wordt verworven, wordt derhalve eveneens eenmalig een waarschuwing gegeven, waarna bij een tweede constatering sluiting voor de duur van in beginsel drie maanden volgt. Een eerdere bestuurlijke maatregel wordt bij overtredingen in de vijf daaropvolgende jaren nadat de overtreding is geconstateerd, meegewogen bij eventuele opvolgende bestuurlijke besluiten jegens de handelaar.

Wanneer heling aannemelijk is

Wanneer het aannemelijk is dat een handelaar zich schuldig maakt aan heling is dat een buitengewoon ernstige aantasting van het woon- en leefklimaat en de aantasting van de openbare orde. De handelaar is de centrale spil in het voorkomen dat uit diefstal afkomstige goederen hun weg vinden naar de reguliere markt. Daarmee vervult de handelaar óók een belangrijke maatschappelijke functie. Er zijn omstandigheden gecreëerd waardoor de handelaar zijn bedrijfsactiviteiten op een correcte en integere wijze kan uitvoeren. Als blijkt dat de handelaar het nalaat om in overeenstemming hiermee te handelen en zich hierdoor schuldig maakt aan heling, wordt dit de handelaar buitengewoon zwaar aangerekend. Er zal dan ook direct worden overgegaan tot sluiting van de inrichting voor de duur van in beginsel drie maanden. Bij recidive wordt de inrichting voor onbepaalde tijd gesloten. Er is dan geen vertrouwen meer in de handelaar dat deze zich voldoende zal inzetten om heling tegen te gaan. Hieronder wordt de sluitingsbevoegdheid omschreven.

Sluitingsbevoegdheid Gemeentewet

De sluitingsbevoegdheid wordt ontleend op grond van artikel 174 Gemeentewet. In dit artikel is opgenomen dat de burgemeester belast is met het toezicht op de openbare samenkomsten en vermakelijkheden alsmede op de voor het publiek openstaande gebouwen en daarbij behorende erven.

Als bijlage is een handhavingsmatrix toegevoegd waarbij per soort overtreding wordt aangegeven welke bestuurlijke maatregel er zal worden toegepast.

Evaluatie

Dit handhavingsbeleid geldt tot eind 2024. In het laatste kwartaal van 2024 vindt een evaluatie plaats. Op basis van de resultaten van die evaluatie zal er vervolgens voor 2025 en verder opnieuw een handhavingsbeleid vastgesteld worden.