VTH-uitvoeringsprogramma 2024

1.1 Inleiding

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet en daaraan gerelateerde regelgeving in werking getreden. Op basis van artikel 18.19 van de Omgevingswet in combinatie met de artikelen 13.5 tot en met 13.11 van het in 2024 nieuw in werking getreden Omgevingsbesluit is het verplicht om jaarlijks de uitvoerings- en handhavingsstrategie uit te werken in een uitvoeringsprogramma. De jaarlijkse uitvoerings- en handhavingsstrategie dient volgens deze regels van het Omgevingsbesluit voor de uitvoering van Omgevingsrecht gerelateerde zaken in ieder geval de volgende gegevens te bevatten:

• •

  Motivering omtrent de na te streven doelen voor de uitvoering en handhaving en te verrichten werkzaamheden met het oog op die doelen;

• •

  De handhavingsstrategie dient gebaseerd te zijn op een analyse van de problemen die zich kunnen voordoen bij de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet;

• •

  Een prioriteitenstelling voor het verrichten van de werkzaamheden,

• •

  Een beschrijving van de methode die wordt gebruikt om te bepalen of de doelen worden bereikt;

• •

  De criteria die worden gebruikt bij het beoordelen van en beslissen op aanvragen om omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen als bedoeld in artikel 4.4, eerste lid, van de Omgevingswet;

• •

  De werkwijze bij het verlenen van omgevingsvergunningen en het beoordelen van meldingen als bedoeld in artikel 4.4, eerste lid, van de wet;

• •

  De afspraken die door bestuursorganen onderling en met de instanties die zijn belast met de strafrechtelijke handhaving zijn gemaakt over samenwerking bij en afstemming van werkzaamheden;

• •

  De wijze waarop toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet wordt gehouden;

• •

  De wijze waarop wordt gerapporteerd over bevindingen over de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet en eventueel daaraan verbonden consequenties;

• •

  De wijze waarop bestuurlijke sancties en termijnen die bij het opleggen en ten uitvoer leggen daarvan worden gehanteerd en de strafrechtelijke handhaving onderling worden afgestemd;

• •

  Een beschrijving omtrent hoe de handhavingsstrategie is afgestemd met de instanties die zijn belast met de strafrechtelijke handhaving (voor zover dit van belang is voor een succesvolle uitvoering van de gekozen strategie).

Dit VTH-uitvoeringsprogramma strekt ertoe om op zijn minst invulling te geven aan deze verplichtingen.

Voor de uitvoering van gemeentelijke taken op basis van de Algemene plaatselijke verordening en diverse bijzondere wetten is het niet wettelijk verplicht om een VTH-beleid en VTH-uitvoeringsprogramma vast te stellen. Er is in deze gemeente echter wel voor gekozen om ook deze taakvelden in het VTH-beleid en VTH-uitvoeringsprogramma mee te nemen. Een jaarlijks uitvoeringsprogramma waar de verschillende beleidsvelden samenkomen versterkt immers de in de Omgevingswet beoogde samenhang (meer integraal werken).

Het onderhavige programma beschrijft hoe vergunningverlening, toezicht en handhaving georganiseerd zijn voor al de taakvelden van het omgevingsrecht. Het beschrijft de reguliere taken, de projecten en de activiteiten die op het gebied van het omgevingsrecht worden opgepakt. Het gaat hier onder andere om de gemeentelijke taken op het gebied van bouwen, slopen, kappen, milieurechtelijk relevante activiteiten, brandveilig- en bestemmingsplanconform gebruik en openbare orde.

1.2 Overzicht van de taakvelden die het VTH-uitvoeringsprogramma omvat

In het kader van het afhandelen van in 2024 nieuw ingediende vergunningaanvragen en het houden van toezicht op grond van de regels van het verbrede veld van het omgevingsrecht, zijn de volgende wetten en (beleids)documenten relevant:

In het ‘Beleidsplan leefomgeving – vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht’ van de gemeente Bergen zijn de volgende vijf doelen die met vergunningverlening worden nagestreefd opgenomen:

• A.

  Servicegerichte besluitvorming binnen wettelijke beslistermijnen

• B.

  Rechtszekerheid – Er worden integrale en correcte besluiten genomen

• C.

  Beschermen en verbeteren van de leefomgeving

• D.

  Redeneren vanuit oplossingen en leveren van maatwerk

• E.

  Goede en tijdige participatie van burgers en bedrijven bij besluitvorming

De gemeentelijke taken op het gebied van vergunningverlening waar dit programma betrekking op heeft zijn de volgende:

• 1.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding voor de bouwactiviteit (vanaf 1 januari 2024 geldt voor sommige bouwactiviteiten een meldingsplicht in verband met de Wet kwaliteitsborging)

• 2.

  Het beoordelen en afhandeling van sloopmeldingen;

• 3.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning voor uitweg-, inrit-, kap- en reclameactiviteiten;

• 4.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning voor monumenten;

• 5.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding met betrekking tot milieubelastende activiteiten;

• 6.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een omgevingsvergunning of melding brandveilig gebruik;

• 7.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag om een exploitatievergunning, standplaatsvergunning, evenementenvergunning, melding kleinschalig evenement en Alcoholwetvergunning;

• 8.

  Het beoordelen en afhandelen van een aanvraag omgevingsvergunning voor binnenplanse en buitenplanse omgevingsplanactiviteiten

• 9.

  Het beoordelen van legalisatieverzoeken, voortkomend uit een handhavingszaak;

• 10.

  Het beoordelen en afhandelen van informatieverzoeken/vooroverleg/schetsplan, inclusief het juridisch beoordelen van vergunningsvrije bouwwerken;

• 11.

  Het uitvoeren van een quickscan op basis van de Wet Bibob;

• 12.

  Het leveren van input bij de behandeling van legesbezwaren;

• 13.

  Het ambtshalve beoordelen of een bepaalde vergunning ingetrokken dient te worden.

De werkzaamheden die benoemd zijn onder punt 5 zijn nagenoeg geheel bij de medewerkers van de Regionale uitvoeringsdienst Limburg-Noord (RUDLN) ondergebracht en de werkzaamheden als bedoeld onder punt 6 zijn grotendeels belegd bij de medewerkers van de Veiligheidsregio Limburg-Noord (VRLN). De overige werkzaamheden worden verricht door de medewerkers van de gemeente Bergen.

1.3 Ontwikkelingen

In deze paragraaf worden de voor 2024 meest relevante ontwikkelingen op het gebied van regelgeving en jurisprudentie beschreven waar bij de uitvoering van VTH-gerelateerde werkzaamheden rekening mee gehouden dient te worden.

Landelijk

Inwerkingtreding van Omgevingswet per 1 januari 2024

De Omgevingswet (Ow) en de daaraan gerelateerde nieuwe en gewijzigde regelgeving is per 1 januari 2024 van kracht. De Ow bundelt en moderniseert de wetten voor de fysieke leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Ow staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de leefomgeving. Tegelijk met de inwerkingtreding van de Ow treedt ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking.

Alle lokale bestemmingsplannen van de gemeente Bergen (L) zijn per 1 januari 2024 vervangen door 1 integraal Omgevingsplan (zie: Omgevingsplan gemeente Bergen (L) | Lokale wet- en regelgeving (overheid.nl). Dit tijdelijk Omgevingsplan, bestaat uit alle bestaande bestemmingsplannen (inhoudelijke regels van bestaande bestemmingsplannen blijven gelden) en de bruidsschat met regels van het Rijk. Daarnaast zijn in het tijdelijke Omgevingsplan diverse regels van verordeningen van de gemeente van toepassing verklaard. Het integreren van de gehele inhoud van de Verordening fysieke leefomgeving in dit omgevingsplan volgt pas later en niet meer in 2024. Dit hoeft pas uiterlijk 1 januari 2032 te gebeuren.

De introductie van de Ow heeft ook een nieuwe digitale informatievoorziening geïntroduceerd. Deze is (deels) online te vinden op: https://omgevingswet.overheid.nl. In 2024 zullen de medewerkers van het team ervaringen op dienen te doen met het werken met de nieuwe regelgeving en het nieuwe systeem.

Wet kwaliteitsborging

De Wet kwaliteitsborging (Wkb) is op 1 januari 2024 in werking getreden. Deze regels zijn opgenomen in de Woningwet en het BBL. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van aannemers ten opzichte van particuliere en professionele opdrachtgevers uitgebreid. De Wet Kwaliteitsborging heeft drie doelen, te weten:

• 1.

  verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit;

• 2.

  verbeterde positie van de consument;

• 3.

  stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering.

Om de doelen van de Wkb te bewerkstelligen wordt het proces voor vergunningverlening in tweeën opgeknipt:

• 1.

  Het ruimtelijke component (toets aan omgevingsplan en -veiligheid): deze wordt beoordeeld door de gemeente.

• 2.

  Het bouwtechnische component: hiervoor wordt de check van het bouwplan vooraf vervangen door toetsing in de praktijk op het bouwwerk zoals gebouwd. De gemeente voert dan ook geen bouwtechnische toets meer uit voor een deel van de ingediende aanvragen of meldingen. Wel toetsen we de risicobeoordeling en het dossier bevoegd gezag en controleren we of de ingeschakelde kwaliteitsborger voldoet aan de eisen uit de Wkb.

De eerste fase die in 2024 in werking is getreden is gericht op de lichtste categorieën bouwwerken uit het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (zie: https://iplo.nl/regelgeving/regels-voor-activiteiten/technische-bouwactiviteit/kwaliteitsborging/bouwwerken-gevolgklasse). Onder gevolgklasse 1 valt het bouwen van de volgende bouwwerken:

• •

  op de grond gebouwde woningen..

• •

  woonboten en andere drijvende woningen.

• •

  bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie

• •

  bouwwerken van maximaal 2 bouwlagen met een industriefunctie die een nevengebruiksfunctie van een andere gebruiksfunctie

• •

  bovengrondse infrastructurele werken voor langzaam verkeer tot maximaal 20 meter overspanning. Denk aan kleine bruggen voor fietsers, voetgangers, rolstoelgangers of bromfietsen.

• •

  andere bovengrondse bouwwerken die geen gebouw zijn, tot maximaal 20 meter hoog. Denk aan kleine zendmasten, antennes, keermuren, walmuren, kademuren, gemalen of kleine windmolens.

De initiatiefnemer (opdrachtgever) wordt verplicht een onafhankelijke kwaliteitsborger in te schakelen die tijdens de bouw toetst op conformiteit met de bouwtechnische voorschriften uit het BBL en verklaart of de getoetste onderdelen aan de voorschriften voldoen. Dit wordt bij private partijen belegd. Het bouw- en woningtoezicht, zoals gemeenten dat nu uitvoeren, wordt een taak van marktpartijen. Een verklaring van de kwaliteitsborger zal bij oplevering voorwaarde zijn voor ingebruikname. Dit betekent dat de rol van de gemeente in het bouwproces anders wordt. Aan de ene kant gaan er taken weg, de bouwtechnische toets vooraf en de eindcontrole achteraf. Aan de andere kant komen er taken bij want van de gemeente wordt verwacht dat die onder andere het werk van de kwaliteitsborger gaan controleren. Voldoet deze aan de eisen die de wet stelt hierover, bijvoorbeeld of het een gecertificeerde kwaliteitsborger is. Daarnaast moet de gemeente toetsen of alle risico’s voor dat specifieke bouwwerk goed worden geborgd en vastgelegd in het borgingsplan met risicobeoordeling. Eventueel kan de gemeente controle- en stopmomenten opleggen. Gemeentes moeten ook zelf gaan bepalen wat bijzondere lokale omstandigheden (BLO) zijn. Wanneer de kwaliteitsborger tijdens het de uitvoering een strijdigheid opmerkt die niet opgelost kan worden, en waardoor er aan het einde geen verklaring kan worden afgegeven, dan is de kwaliteitsborger verplicht de gemeente hierover te informeren. De gemeente moet zelf bepalen hoe zij vanuit haar handhavende rol met de verstrekte informatie omgaat. De gemeente blijft wettelijk belast met het toezicht op de naleving van bouwtechnische eisen van bouwwerken. Signalen dat er niet voldaan wordt aan deze eisen kunnen dan ook niet genegeerd worden.

Ook zal bij het toezicht de rol anders worden ten gevolge van deze wet. Voor bestaande bouw blijven we bevoegd gezag, de verandering zit met name bij het toezicht op nieuwbouw. Wanneer we onder de nieuwe wetgeving van de kwaliteitsborger een gereedmelding ontvangen dan kan binnen tien werkdagen daarna (zoals vermeld in de wet Kwaliteitsborging, sectie ‘Ingebruikname bouwwerk) bij het ontbreken van de voor gereedmelding van belang zijnde gegevens besloten worden dat het bouwwerk niet in gebruik mag worden genomen. Een controle door de gemeente zal dan toch nog plaats vinden.

Naast de preventieve toets van het bouwplan aan de bouwregelgeving vooraf wordt ook het toezicht tijdens en na realisatie van de bouw vervangen door toezicht door private kwaliteitsborgers. Hierdoor verschuift het toezicht van de voorkant van het proces naar handhaving achteraf. Bij het vervullen van deze nieuwe rol, biedt de Wkb ruimte aan gemeenten om in beleid specifieke keuzes te maken. Het betreft keuzes over:

• •

  Bij welk type bouwwerk of onderwerp wil de gemeente (wanneer) wel/niet betrokken worden? Artikel 2.20 van het Bbl biedt de gemeente de mogelijkheid om voor specifieke bouwwerkzaamheden en de momenten waarop deze worden uitgevoerd gegevens op te vragen met het oog op het voorkomen en of beperken van risico’s die van invloed kunnen zijn op het voldoen van het te bouwen bouwwerk aan de regels.

• •

  Indien er sprake is van een strijdigheid met de bouwregelgeving moet de kwaliteitsborger de gemeente hierover informeren. Een gemeente kan zelf bepalen hoe zij vanuit haar handhavende rol met de verstrekte informatie omgaat. Dat kan bijvoorbeeld door middel van het aanschrijven van de indiener waarin een verbod op gebruik wordt opgelegd totdat er informatie wordt overlegd waaruit blijkt dat het probleem is opgelost.

• •

  De gemeente kan kiezen hoe zij met de gereedmelding bouwen omgaat. Bij de gereedmelding wordt een ‘As build’ dossier aan het bevoegd gezag verstrekt. Een gemeente kan vervolgens - net als bij de bouwmelding - kiezen om het dossier inhoudelijk te beoordelen met als doel eventueel nog zelf een controle uit te voeren. Het is ook mogelijk om deze stukken – zonder verdere inhoudelijke beoordeling – te archiveren voor toekomstig gebruik.

Onder de Wkb ziet een onafhankelijke (gecertificeerde) kwaliteitsborger erop toe dat het bouwwerk daadwerkelijk aan de eisen uit het Bbl (te vergelijken met het voormalige Bouwbesluit 2012) voldoet. Het is ook de kwaliteitsborger die aan de vergunninghouder een verklaring afgeeft op het moment dat er een gerechtvaardigd vertrouwen bestaat dat het bouwwerk voldoet aan het Bbl. Het bevoegd gezag, de gemeente, vertrouwd (en mag in beginsel vertrouwen) op de deskundigheid van de kwaliteitsborger en laat de verantwoordelijkheid voor het voldoen van het bouwwerk aan wet- en regelgeving daar waar deze hoort. Uiteindelijke dienen er op voornoemde punten keuzes gemaakt te worden door de gemeente.

Momenteel worden er landelijk grote vraagtekens gezet bij de praktische uitvoerbaarheid van de controle van de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht door private kwaliteitsborgers vlak na de introductie van de Wkb. De vrees is dat er na de introductie van deze wet maandenlang landelijk niet voldoende private kwaliteitsborgers actief zullen om al het noodzakelijke toezichtwerk te kunnen verrichten. Met het oog hierop wordt daarom voor 2024 nog niet verwacht dat bouwplantoetsers en toezichthouders bouwzaken minder werk dan gewoonlijk zullen hebben. Temeer ook nu er nog een aanzienlijke werkvoorraad van in 2023 ingediende bouwaanvragen, die volgens de oude regels afgehandeld dienen te worden, in 2024 te behandelen is. De gemeente Bergen wenst de ontwikkelingen op dit punt eerst af te wachten alvorens keuzes omtrent voornoemde punten in beleid vast te leggen.

Wet elektronische publicaties (WEP)

Op 1 juli 2021 is de Wet elektronische publicaties (WEP) in werking getreden. Deze wet verplicht ook gemeentelijke bestuursorganen om alle officiële publicaties online te zetten via de website officielebekendmakingen.nl. Gemeente Bergen publiceert sinds 2022 al volledig via deze weg. Tegelijkertijd met de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt het op grond van deze wet ook verplicht om de vergunning zelf (met de bijlagen) digitaal ter inzage te leggen. Hiervoor zijn aanpassingen noodzakelijk zodat de digitale stukken, met in acht name van de AVG (algemene verordening gegevensbescherming), online ter inzage kunnen worden gelegd. Deze omstandigheid vergt in 2024 extra aandacht van VTH-medewerkers.

Stikstofproblematiek (PAS) en problematiek grondafvoer (PFAS)

Naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State in 2019 is komen vast te staan dat het landelijke Programma Aanpak Stikstof (PAS) strijdig is met Europese regelgeving. Daardoor kan het PAS geen juridische grondslag meer bieden voor vergunningverlening en heeft dit grote gevolgen voor met name de vergunningverlening voor de agrarische sector en de bouwsector. PFAS is een afkorting van poly- en perfluoralkylstoffen. Op veel (bouw)locaties zitten deze in de grond. Bij grondafgravingen (o.a. in verband met bouwactiviteiten) dient aan deze regels te worden voldaan, maar dit levert in de praktijk vaak problemen op.

In 2020 heeft de gemeente Bergen een nieuw bodembeleid vastgesteld waardoor de belemmeringen voor grondverzet die veroorzaakt werden door problemen rondom landelijke PFAS-regelgeving op het grondgebied van de gemeente Bergen zijn weggenomen. Op 1 juli 2021 is de Wet stikstofreductie en natuurverbetering in werking getreden.

De Wet stikstofreductie en natuurverbetering regelt onder meer drie resultaatsverplichtingen voor stikstofreductie: in 2025 moet minimaal 40% van het areaal van de stikstofgevoelige natuur in beschermde Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau hebben; in 2030 minimaal de helft en in 2035 minimaal 74%. De wet geeft de opdracht voor een programma van maatregelen om die reductie te bereiken en de natuur te herstellen. De bouwfase is in de nieuwe wetgeving vrijgesteld van de omgevingsvergunning natuur onderdeel stikstof (waarvoor het college van Gedeputeerde Staten het bevoegd gezag is).

In oktober 2022 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat de bouwvrijstelling ten aanzien van stikstofregels niet gebruikt mag worden bij bouwprojecten. Een bouwvrijstelling houdt in dat voor de tijdelijke stikstofuitstoot die tijdens de bouw ontstaat geen vergunning nodig is. De Raad van State vindt dit niet juist, omdat het niet is uit te sluiten dat de natuur hierdoor schade oploopt. De bouwvrijstelling voldoet daarmee niet aan het Europees natuurbeschermingsrecht volgens de Afdeling.

Deze omstandigheid heeft er in het laatste kwartaal van 2022 en 2023 voor gezorgd dat er bij iedere bouwaanvraag een extra toets plaats moet vinden om te bezien of er eventueel een Wet natuurbeschermingsvergunning vereist is wegens de overschrijding van stikstofdepositie-voorschriften ten aanzien van bouwprojecten.

In de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 16 augustus 2023 (Porthos-uitspraak) benadrukte de afdeling nogmaals dat voor elk plan of project een ecologische analyse van de gevolgen moet worden gemaakt. Daarbij wordt gekeken naar de specifieke milieukenmerken en omstandigheden van het Natura 2000-gebied en de hierop te verwachten gevolgen als gevolg van een tijdelijke en beperkte toename van stikstofdepositie. De Afdeling heeft in deze uitspraak de vrees voor het ontstaan van een stikstof-drempelwaarde via jurisprudentie ontkracht.

Interbestuurlijk Programma Versterking VTH (IBP VTH)

Naar aanleiding van een aantal rapporten werd duidelijk dat het VTH stelsel in Nederland versterkt moet worden. Op 1 juli 2022 startte daarom het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH-stelsel (IBP VTH).

Het doel van het programma is het merkbaar verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en het verminderen van schade aan het milieu die vermeden had kunnen worden. Enkele resultaten die het programma beoogt zijn het beter en meer delen van kennis over innovaties in bedrijfsprocessen, effectieve handhaving door het delen van de juiste informatie, meer financiële armslag bij omgevingsdiensten, zodat ze meer kwaliteit en innovatie kunnen bieden en het programma wil extra inzetten op de onderwerpen die uit regionale risicoanalyses naar voren komen.

Om de verbeteringen door te voeren zijn er zes pijlers binnen het programma. In elke pijler werkt een team van experts onder leiding van een onafhankelijke projectleider aan de verbeteringen. De zes pijlers zijn:

• 1.

  Robuuste omgevingsdiensten en financiering

• 2.

  Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving en vervolging

• 3.

  Informatievoorziening

• 4.

  Kennisinfrastructuur

• 5.

  Onafhankelijke uitvoering van toezicht en handhaving

• 6.

  Monitoring kwaliteit milieu toezicht

Een van de onderdelen van het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH is het inrichten van een systeem van visitatie van omgevingsdiensten.

Het doel van het uitvoeren van visitaties is om inzichtelijk te maken hoe de omgevingsdiensten functioneren. Het in beeld brengen van wat goed gaat en beter kan staat centraal. Dat beeld moet de besturen van de omgevingsdiensten helpen om te weten waar de omgevingsdienst staat, waar deze naar toe moet en hoe dit kan worden bereikt.

In het eerste kwartaal van 2024 worden de resultaten van de visitatie van de RUD LN verwacht. In 2024 dient de RUD LN rekening houdend met het bepaalde in het rapport van de visitatiecommissie een verbeterplan ter kennisname aan de staatssecretaris ILT aan te bieden.

Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid (MVO)​

Voor omgevingsdiensten, veiligheidsregio’s en provincies is het belangrijk om de omgevingsveiligheid te versterken. Het Bestuurlijk Omgevingsberaad heeft daarom vanuit het Ministerie IenW besloten om een gezamenlijke meerjarenagenda op te stellen onder de naam de Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid (MVO).

Het doel van deze agenda is het verbeteren van de omgevingsveiligheid in Nederland. Resultaten die worden beoogd zijn o.a. het afstemmen en bevorderen van de samenwerking tussen uitvoering en het beleid, gecoördineerde uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) en monitoring van bedrijven die vallen onder het besluit risico zware ongevallen (Brzo), opstellen actuele publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) en het programma moet zorgen voor geborgde, adequate en gecoördineerde uitvoering van de wettelijke taken als het gaat om externe en omgevingsveiligheid.

De meerjarenagenda bestaat uit zeven clusters. Voor ieder cluster is een meerjarenvoorstel geschreven. Dit zijn de clusters:

• 1.

  Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo)

• 2.

  Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS)

• 3.

  Kennisinfrastructuur en expertisenetwerk

• 4.

  Lokaal beleid Externe Veiligheid

• 5.

  Voorbereiding Implementatie Modernisering Omgevingsveiligheid (VIMO)

• 6.

  Ontwikkelbudget nieuwe prioriteiten

• 7.

  Omgevingsveiligheid in brede zin

Voor 2024 is het voor het team VTH relevant om in de gaten te houden of er net als in 2023 subsidies binnen de Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid ter beschikking gesteld volden voor projecten op een van deze 7 deelgebieden die de gemeente Bergen zou kunnen benutten.

Uitbreiding sluitingsbevoegdheid panden door burgemeester bij ordeverstoring

In het kader van de aanpak van ondermijning heeft de burgemeester op 1 januari 2024 een uitbreiding van zijn sluitingsbevoegdheden gekregen. Op 24 oktober 2023 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel ‘Uitbreiding sluitingsbevoegdheid burgemeester en gezaghebber ter handhaving van de openbare orde’ aangenomen.

Per 1 januari 2024 zijn burgemeesters en gezaghebbers bevoegd een woning te sluiten op het moment dat de openbare orde rond de woning is verstoord doordat ernstig geweld, of bedreiging daarmee, in of in de onmiddellijke nabijheid van de woning wordt gepleegd, of daar ernstige vrees voor bestaat.

Hierbij valt te denken aan schietpartijen rondom een pand of beschieting van het pand zelf. Ook kunnen burgemeesters of gezaghebbers een woning sluiten op het moment dat daar een wapen wordt aangetroffen en daardoor de openbare orde rond de woning wordt verstoord, of daarvoor ernstige vrees bestaat.

Wet goed verhuurderschap

Met de invoering van de Wet goed verhuurderschap (Wgv) op 1 juli 2023 hebben gemeenten een belangrijke rol gekregen bij het bevorderen van goed verhuurderschap. Het doel van de wet is om ongewenste verhuurpraktijken te voorkomen en tegen te gaan bij alle groepen huurders, waaronder arbeidsmigranten. De wet zorgt ervoor dat gemeenten nu ook daadwerkelijk kunnen optreden bij misstanden op de lokale huurmarkt. Om de doelstelling te kunnen bereiken, introduceert de wet 3 instrumenten:

• 1.

  Gemeentelijk meldpunt (verplicht)

• Bij het door het college van burgemeester en wethouders in te stellen meldpunt kunnen huurders (inclusief arbeidsmigranten), woningzoekenden, omwonenden en anderen terecht met signalen en klachten over ongewenst gedrag van verhuurders of verhuurbemiddelaars. Daarmee vormt het meldpunt een belangrijke basis voor de gemeentelijke handhaving.

• 2.

  Handhaving algemene regels (verplicht)

• Artikel 2 van de wet stelt een basisnorm voor goed verhuurderschap vast door middel van landelijk geldende algemene regels. Het college is belast met de handhaving van de wet.

• 3.

  Verhuurvergunning regulier en arbeidsmigranten (optioneel)

• De wet biedt gemeenten de mogelijkheid om 2 soorten verhuurvergunning in te voeren:

  • •

    De algemene verhuurvergunning voor te bepalen categorieën reguliere woonruimten. Deze is gebiedsgebonden en geldt alleen voor de aangewezen gebieden. Daarmee kunnen gemeenten bijvoorbeeld in kwetsbare wijken extra eisen stellen aan verhuurders wat betreft het onderhoud en, in het geval van gereguleerde zelfstandige huurwoningen, de maximale huurprijs van een woning.

  • •

    De verhuurvergunning arbeidsmigranten voor verblijfsruimten. Hiermee kunnen gemeenten sturen op kwalitatief goede huisvesting voor arbeidsmigranten met voorwaarden voor het maximaal aantal personen per kamer, voorzieningen voor hygiëne en voor het bewaren en bereiden van voedsel. Deze vergunning kan worden ingevoerd voor het gehele grondgebied van de gemeente.

Geluid

Bij het in werking treden van de Omgevingswet wordt de wet- en regelgeving over geluid ingrijpend gewijzigd. Het voorkomen van onbeheerste groei en cumulatie van geluid staat daarbij voorop. Hierdoor zal meer inzet m.b.t. het monitoren van meerdere geluidsrelevante activiteiten en indien nodig het aanpassen hiervan, nodig zijn. De gemeente krijgt er hierdoor een aantal geluidtaken bij.

Er zal meer informatie-uitwisseling moeten gaan plaatsvinden voor o.a. de (landelijke) Centrale Voorziening van Geluid Gegevens (CVGG). Bij het nemen van besluiten geldt een motiveringsplicht. Hiervoor zullen continu gegevens voor het bepalen van geluid gerelateerde activiteiten, zoals bijvoorbeeld verkeersgegevens, moeten worden verzameld en aangeleverd. Er dient een meer digitale werkwijze voor dataverzameling te komen.

Verwacht mag worden dat dit een significante toename van de werkzaamheden voor de geluidspecialisten zal betekenen.

Regionale en lokale ontwikkelingen

Vaststelling Coalitieprogramma CDA/PK/VVD 2022-2026

In 2022 is het Coalitieprogramma CDA/PK/VVD 2022-2026 (https://www.bergen.nl/coalitieprogramma) vastgesteld. In dit coalitieprogramma is ten aanzien van het uitvoeren van VTH-taken het volgende geschreven:

• “Handhaving door de gemeente is primair gericht op het in overleg bereiken van oplossingen. Deze handhaving houden we op een hoog niveau door de inzet van bijzondere opsporingsambtenaren (boa’s) en intensieve samenwerking met de wijkagenten. Ook in onze gemeente speelt het risico van ondermijning, georganiseerde criminaliteit waarbij de onderwereld en bovenwereld met elkaar zijn verweven. Wij besteden duurzaam aandacht aan het bestrijden van ondermijning.”

Deze insteek en aandachtspunten dienen in het onderhavige VTH-uitvoeringsprogramma 2024 geborgd te worden. Het uitgangspunt van dit programma is dat er altijd eerst overwogen wordt of problemen kunnen worden opgelost zonder dat er formele stappen worden gezet. Alleen wanneer minnelijk overleg, of het interveniëren niet leidt tot beëindiging van de overtreding worden er handhavingsinstrumenten ingezet.

Verordening kwaliteit VTH

In 2017 heeft de gemeenteraad de Verordening kwaliteit VTH omgevingsrecht vastgesteld (zie: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR424355/1). Deze verordening vormt een uitwerking van de kwaliteitscriteria. Met de vaststelling hiervan heeft de gemeente Bergen zich geconformeerd aan het voldoen aan deze criteria op minimaal het bodemniveau zoals opgenomen in de verordening. In 2019 heeft een extern bureau een assessment van iedere VTH-medewerker uitgevoerd en getoetst of de medewerkers voldoen aan de kwaliteitscriteria. De indruk bestond dat de gemeentelijke organisatie beschikte over voldoende gekwalificeerd personeel in de diverse voor de werkpraktijk meest noodzakelijke deskundigheidsgebieden binnen het werkveld van VTH. Voor enkele specifieke deskundigheidsgebieden ontbreekt het aan personeel dat aan de VTH-kwaliteitscriteria voldoet en is de gemeente afhankelijk van adviezen van externe medewerkers van de RUD of inhuurkrachten.

Met de komst van de Omgevingswet is de wettelijke grondslag voor de Verordening kwaliteit VTH uit 2017 komen te vervallen. De nieuwe grondslag voor deze verordening is in de artikelen 18.20 en 18.23 van de Omgevingswet te vinden.

Met het oog op deze grondslagwijziging is in 2023 een wijziging van de Verordening kwaliteit VTH voorbereid die eind 2023 is vastgesteld en begin januari 2024 in werking getreden.

Bibob-beleid

Op grond van artikel 7 van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (wet Bibob) kunnen het college en de burgemeester bij de behandeling van een aanvraag om vergunning, een advies vragen aan het Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen op basis waarvan de vergunning mogelijk geweigerd kan worden. Om te komen tot een eenduidige en effectieve uitvoering van de bevoegdheden van de wet Bibob is eind 2021 het gemeentelijke Bibob-beleid vastgesteld. Het is net als in 2022 en 2023 de bedoeling om vergunningaanvragen in 2024 conform dit beleid te beoordelen.

Damoclesbeleid en Politie-handhavingsarrangement

Een gedeelte van de geplande uren bij toezicht en juridische handhaving is gericht op de uitvoering van het Damoclesbeleid (Bestuurlijke consequenties van drugsdelicten) evenals het voorkomen van overlast en ondermijning. Dit zijn uiteenlopende taken zoals opvolging meldingen, opvolging bestuurlijke rapportages van de politie, opvolging van klachten maar ook het daadwerkelijk sluiten van panden, houden van toezicht en overgaan tot bestuurlijke handhaving.

Het thema ondermijning heeft een hoge prioriteit. Bij reguliere controles (milieu, bouwen, ruimtelijke ordening, BRP, BAG), klachten en meldingen worden signalen voor ondermijnende criminaliteit altijd in een lokaal informatieoverleg besproken. Ondermijning gaat verder dan alleen drugs maar bestaat uit diverse activiteiten. In verband met de aanpak zijn diverse afspraken vastgelegd. Dit om mogelijke terechte signalen in vroeg stadium te kunnen volgen of actie op uit te zetten. Dat kan via de verschillende strategieën en is natuurlijk afhankelijk van de aanpak. Integraal en daadkrachtig optreden tegen ondermijning gaat in samenwerking met de politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, het RIEC en overige overheidspartners. Ook in 2024 zal een van onze BOA’s deelnemen aan het intergemeentelijk opererende ACT!-team dat als doel heeft om ondermijningsignalen te onderzoeken.

Daarnaast hebben zich de laatste jaren ontwikkelingen in de jurisprudentie voorgedaan met betrekking tot het vraagstuk van de evenredigheid van het sluiten van een woning na de ontdekking van een verboden handelshoeveelheid drugs. In 2023 is het Damoclesbeleid van de gemeente Bergen herzien conform de inzichten en vereisten die de laatste jaren in de jurisprudentie zijn ontwikkeld. Het huidige beleid voorziet in een genuanceerde aanpak waarbij volgens jurisprudentie noodzakelijke maatwerkoplossingen nodig zijn gemaakt. Dit beleid is hier te vinden: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR702677/1.

Tenslotte moet vastgesteld worden dat het in de praktijk niet altijd duidelijk is welke diensten en inzet gemeentelijke BOA’s van de politie kunnen verwachten. De afgelopen jaren is gebleken dat het niet goed tussen de BOA’s en de politie geregeld is hoe er in de praktijk gehandeld dient te worden wanneer BOA’s een verdachte van een strafbaar feit aangehouden hebben en waar de gezamenlijke prioriteiten en strategisch verdeelde aandachtspunten onderling liggen. Door een politie-arrangement op te stellen en te laten accorderen kan duidelijkheid geschapen worden over dit soort vraagstukken. Hier ligt voor 2024 een opgave voor het VTH-team en de politie.

Wet politiegegevens Audit- en verbeterplan

Eind december 2022 werd het rapport opgeleverd met betrekking tot de externe Audit omtrent de registratie van politiegegevens die in de gemeentelijke organisatie worden verwerkt (WPG-audit). Dit is een nieuwe wettelijke verplichting waar in 2022 voor het eerst in onze organisatie naar gekeken is door een externe Auditor.

Net zoals bij 95% van alle andere gemeenten in Nederland het geval is, ontbreekt het ook in de gemeente Bergen aan op schrift vastgestelde werkprocessen en aangewezen personen om aan al de criteria van de Audit te voldoen. In 2023 is hiervoor een verbeterplan opgesteld en voor 2024 en 2025 is het de planning om al de noodzakelijke verbeteringen in de organisatie door te voeren.

Servicenormen

In 2022 heeft de gemeente Bergen in het kader van het project omtrent de verbetering van de dienstverlening de volgende servicenormen vastgesteld, waar ook de medewerkers van het VTH-team zich in 2024 aan dienen te conformeren.

• •

  Wij staan u vriendelijk en deskundig te woord;

• •

  Wij informeren u correct en volledig. We leggen graag uit hoe zaken werken en waarom;

• •

  Wij waken over uw privacy. Informatie en kennis met een vertrouwelijk karakter blijven vertrouwelijk en worden alleen gebruikt voor de doelen waarvoor ze bestemd zijn;

• •

  Wij spreken en schrijven in een taal die voor u begrijpelijk is. Soms is dat lastig, omdat de materie ingewikkeld is. Snapt u iets niet? Laat het ons weten en wij helpen u graag verder;

• •

  Wij staan open voor uw ideeën en suggesties om het een volgende keer (nog) beter te kunnen doen;

• •

  Wij nemen klachten serieus en nemen deze binnen 2 werkdagen in behandeling;

• •

  Wij handelen uw bezwaarschrift, indien mogelijk, in overleg met u op een alternatieve wijze af;

• •

  In principe werken we op afspraak. Loopt u spontaan binnen, dan proberen we u zo snel mogelijk te helpen:

• •

  U kunt 24 uur per dag, 7 dagen per week terecht opbergen.nl;

• •

  Wij houden de informatie op onze website correct, actueel, begrijpelijk, gemakkelijk vindbaar en goed toegankelijk. Kunt u iets niet vinden? Laat het ons weten en wij helpen u graag verder.

Richtlijnen voor externe communicatie

In 2022 heeft de gemeente Bergen in het kader van het project omtrent de verbetering van de dienstverlening de volgende richtlijnen voor externe communicatie vastgesteld, waar ook de medewerkers van het VTH-team zich in 2024 aan zullen conformeren.

• •

  Je bezoekt mensen die een zaak bij de gemeente hebben aangekaart, als zij daar zelf behoefte aan hebben en dit bezoek van meerwaarde kan zijn.

• •

  Je rondt je werk af binnen de wettelijke termijnen. Lukt dat niet? Stuur dan een verdagingsbrief met redenen waarom het niet gaat lukken.

• •

  Bij signalering van een termijnoverschrijding of bij het versturen van een verdagingsbrief wijs je de aanvrager erop dat er wettelijke mogelijkheden zijn om dwangsommen te claimen wegens het niet-tijdig beslissen op een aanvraag.

• •

  Bij beschikkingen die worden uitgevaardigd, wordt de naam van de behandelaar van de zaak duidelijk vermeld. Ook wordt zijn of haar directe telefoonnummer, inclusief tijden waarop hij of zij doordeweeks telefonisch bereikbaar is, benoemd. Uitzondering zijn beschikkingen omtrent criminele activiteiten zoals Opiumwetbeschikkingen.

• •

  In alle andere uitgaande brieven wordt het algemene telefoonnummer en e-mailadres van de gemeente gebruikt: (0485) 34 83 83 en info@bergen.nl .

• •

  Afwijzende besluiten worden met de grootst mogelijke zorgvuldigheid gemotiveerd. Waar mogelijk neem je telefonisch contact op met de aanvrager om het besluit persoonlijk toe te lichten.

• •

  Slechtnieuwsgesprekken en weigeringsbesluiten worden zoveel mogelijk persoonlijk in het bijzijn van de betrokkenen gevoerd.

• •

  Brieven met een negatieve boodschap worden niet verstuurd op dagen die gevolgd worden door één of meerdere dagen waarop de behandelaar niet aanwezig is. Zo heeft de ontvanger de mogelijkheid om contact met de behandelaar op te nemen.

• •

  In omgevingsrecht gerelateerde besluiten benoem je niet dat er aan de zijde van de aanvrager een gebrek aan relativiteit is.

• •

  Je houdt je zoveel mogelijk aan de schrijfafspraken.

Ontwikkelingen binnen de RUD Limburg-Noord

Als gevolg van het landelijk interbestuurlijk programma (IBP) versterking VTH zijn er in 2023 criteria ontwikkeld waaraan omgevingsdiensten moeten voldoen om robuust te worden. Dat geldt voor alle omgevingsdiensten in Nederland. Aan Omgevingsdiensten is verzocht is om uiterlijk 1 april 2024 een plan van aanpak in te dienen hoe je dit doel gaat bereiken.

De RUD Limburg-Noord (RUD LN) dienst is 10 jaar geleden als netwerkorganisatie opgezet en momenteel nog de enige bestaande netwerk-omgevingsdienst van Nederland. Vanuit het Ministerie van I en W is er in het laatste kwartaal van 2023 op gewezen dat met het voortzetten van deze organisatievorm niet aan de criteria voor robuustheid kan worden voldaan.

De grote vraag die nu binnen de RUD LN speelt is of deze omgevingsdienst als netwerkorganisatie door kan gaan, of dat er een plan voorbereid moet worden waarin beschreven wordt hoe er naar een meer ‘fysieke’ omgevingsdienst gegroeid zal worden.

Op 21 december 2023 heeft het Algemeen Bestuur van de RUD ten aanzien van dit vraagstuk besloten om niet een voorkeur voor een organisatievorm vast te leggen, maar als basis voor het plan van aanpak dat op 1 april 2024 opgeleverd moet zijn te nemen dat RUD LN voldoet aan de robuustheidscriteria.

In 2022 heeft het Rijk in het kader van de Regeling THE SPUK-gelden aan de RUD Limburg-Noord ter beschikking gesteld om meerjarig additioneel toezicht en handhaving op de energiebesparingsplicht te realiseren. Het plan van de RUD was dat er 5 medewerkers binnen de RUD worden aangesteld om vanaf 2023 controles uit te gaan voeren op de regels van het omgevingsrecht die zien op het meer efficiënt gebruiken van energie. Het gaat hier onder andere om toezichthoudende capaciteit die ook de gemeente Bergen kan benutten om controles uit te laten voeren op de naleving van de verplichting dat kantoren vanaf 2023 moeten voldoen aan minimaal Energielabel C. In 2023 bleek het echter niet mogelijk om het benodigde gekwalificeerde personeel in de regio te vinden om deze 5 vacatures op te vullen. Er werd daarom expertise ingehuurd op dit front.

Om de ter beschikking staande SPUK-gelden in 2023 toch te benutten is het volgende bedacht. De RUD LN neemt de toezichthouders van de bij de RUDLN aangesloten gemeentes die energietaken uitvoeren in dienst. Op de vrijvallende formatieplaatsen bij de gemeenten kan worden geworven en/of worden ingehuurd. Voor inhuur kan deels een beroep worden gedaan op het bedrijf dat nu de VUE-3 regeling uitvoert (ReDo), hiermee worden medewerkers die daar werken aan onze regio gebonden. De RUD LN maakt raamwerkafspraken met ReDo die de gemeenten kunnen benutten. Er ontstaat zo een regionaal energieteam dat, onder gezamenlijk coördinatie, een regionaal meerjarenprogramma uitvoert. Deze opzet leidt tot maximale benutting van de subsidie én van de gebundelde regionale kennis en capaciteit.

Per 1 januari 2023 is de RUD Limburg-Noord gestart met vier werkverdelers voor de specialismen externe veiligheid, luchtkwaliteit, geluid en bodemtoezicht en in 2023 werd er proefgedraaid met een centrale werkverdeling. De bedoeling hiervan is dat de RUD-specialisten goed gevonden en gepositioneerd worden, waardoor ze de taken op het gewenste kwaliteitsniveau (kwaliteitscriteria) kunnen uitvoeren. Deze werkverdelers moeten anders dan in voorgaande jaren het werk zelf gaan organiseren (zorgen dat het werk uit het uitvoeringsprogramma bij de juiste personen terecht komt). Begin 2024 ziet het ernaar uit dat deze wijze van het verdelen van werk voor deze specialismen kan gaan werken, maar er in 2024 nog meer energie en tijd voor nodig om er in de praktijk voor te zorgen dat dit echt goed gaat functioneren.

Ieder jaar wordt er ook in RUD LN-verband een uitvoeringsplan (het zogenaamde RUP of UP) opgesteld waarin beschreven wordt op welke wijze er uitvoering zou worden gegeven aan de bij de RUD belegde taken (met name milieu-basistaken en -plustaken). In de praktijk van de afgelopen 10 jaren was het de ervaring van de toezichthouders in de gemeente Bergen dat er in de regio met name commitment voor het behalen van de in het RUP geformuleerde doelstellingen was het uitvoeren van de werkzaamheden in de eigen gemeentes. Voor de gemeente Bergen was het jaren lang vóór november van ieder jaar heel moeilijk om toezichthouders van andere gemeentes werk voor ons te laten doen, omdat deze dan nog met name bezig waren om de doelstellingen in de gemeentes te behalen waar deze te werk gesteld waren.

Dit issue in de praktijk is impliciet ook erkend toen men in 2023 aan de slag ging met het volledig anders inrichten van het RUP. Anders dan de RUPs van de afgelopen jaren is er in het RUP2024 voor het eerst per toezichthouder nu al geprogrammeerd bij welke bedrijven in de eigen en andere gemeentes deze in 2024 dient te controleren. Dit is qua opzet een wezenlijke verbetering van de situatie ten opzichte van het verleden, waar werkzaamheden voor andere gemeentes meer vrijblijvend waren. Of dit tot gevolg heeft dat de praktijk zich ook verandert moet echter nog worden afgewacht. De verwachting is dat we de planning in het RUP2024 wegens personele tekorten niet waar kunnen maken en de uitwisseling van werk door personeel onderling hier toch niet zo goed van de grond komt als is geprogrammeerd.

Hier komt bij dat individuele gemeentes zich in de praktijk nauwelijks bereid verklaren om extra personeel aan te nemen omwille van het RUD-werkaanbod in de regio te faciliteren en daarmee alleen op de bestaande onderlinge verrekenstructuren te vertrouwen. Voor de uitvoering van bodemtaken die in 2024 wegens de introductie van de Omgevingswet van de provincie naar de gemeentes verschuiven is naar schatting 5 FTE in de regio extra nodig. Venlo heeft zich bereid verklaard om een groot deel van deze taken voor de regio uit te voeren en in ieder geval op korte termijn zeker 3 FTE extra in dienst te nemen, maar alleen op voorwaarde dat in de begroting van de RUD LN voor 2024 en 2025 een extra budget wordt gereserveerd van € 500.000 p/j voor het uitvoeren van deze taken.

In 2023 zijn de tarieven van RUD-medewerkers volgens de RUD Kadernota 2023 ten opzichte van 2022 met ongeveer 15% gestegen.

Daarnaast is in paragraaf 4.4 van deze Kadernota te lezen als er in 2024 als gevolg van diverse ontwikkelingen rekening gehouden moet worden dat met een minimale verhoging van de uitgaven te verwachten tussen de € 700.000 en de € 1.215.000.

Hier volgt een overzicht van de te verwachten extra kosten voor de gemeente Bergen:

• 1.

  15% extra kosten ten opzichte van 2023 voor het niet verrekende deel van RUD-medewerkers waar we gebruik van maken (dit heeft inflatietechnische en boekhoudkundige redenen)

• 2.

  De verwachte aanstelling van 3 coördinatoren extra bij de RUD (beleid, werkverdeler en uitvoerder)

• 3.

  5 FTE voor de uitvoering van bodemtaken erbij in verband met de introductie van de Omgevingswet

• 4.

  3 FTE extra personeel in verband met uitvoering energietaken die voorlopig met SPUK-gelden worden gesubsidieerd vanuit het Rijk

Het is de inschatting dat 5 FTE extra voor de uitvoering van bodemtaken 1,06 euro per inwoner extra gerekend zal kosten. Voor de gemeente Bergen komt dit dan neer op zo’n € 14.000,- aan extra kosten op jaarbasis. Ingeschat wordt dat het doorvoeren van de andere drie punten zal leiden tot zo’n € 25.000,- aan extra kosten voor de gemeente Bergen.

De directeur van de RUD LN heeft na navraag door de gemeente Bergen op 13 december 2023 laten weten dat hij de extra kosten voor Bergen als gevolg van het doorvoeren van deze ontwikkelingen op een bedrag tussen de € 38.500 en € 43.500 becijferd.

Het huidige begroot budget dat we in totaal voor het uitvoeren van alle RUD-taken gereserveerd hebben in onze begroting is een kleine € 80.000,-. We hebben het hier dus over een verhoging van ons jaarlijkse budget met ongeveer 50% (€ 40.000,-). Voor 2024 dient er in de begroting daarom rekening gehouden te worden met een aanzienlijke verhoging van de kostenuitgaven aan de RUD LN.

Daar komt bij dat in het RUP2024 te lezen is dat we in RUD verband 11.000 uren tekort komen ten opzichte van de programmering voor vergunningverlening en er tekorten worden becijferd van 6700 uren voor het toezicht uitvoeren van toezichttaken conform het RUP2024.

In de memo bij het RUP2024 is te lezen dat het te vormen team werkverdeling mandaat en financiën dient te krijgen om de problemen met betrekking tot deze tekorten op te heffen door personeel in te huren.

De directeur van de RUD LN heeft in december 2023 bevestigd dat het ook in 2024 voor de gemeente Bergen zo kan zijn dat wanneer de voor de gemeente Bergen geprogrammeerde werkzaamheden in het RUP2024 niet in het geheel met het beschikbare personeel uitgevoerd kunnen worden, er nog meer meerkosten voor mogelijke extra inhuur bij kunnen komen.

Omgevingsrecht zaaksysteem - RXmission

Inspectieview Milieu is een informatieportaal dat vooral toezichthouders, maar ook vergunningverleners in staat stelt informatie over (toezichts)objecten te raadplegen die afkomstig is van de databases van andere inspectie- en omgevingsdiensten. De wetgever ziet deze samenwerking tussen verschillende toezichthoudende organen en het delen van (inspectie)informatie namelijk als een belangrijke voorwaarde om meer risicogericht en informatie-gestuurd te kunnen handhaven en om de handhaving efficiënter en effectiever in te richten.

Het aansluiten op Inspectieview is voor omgevingsdiensten verplicht. Deze wettelijke verplichting bestaat al langer, maar vanwege technische problemen bij de ontwikkeling van informatiesystemen afgestemd op de nieuwe omgevingswet, is uitstel verleend. Inmiddels zijn de technische problemen overwonnen en zijn per 1 juli 2022 zijn alle andere omgevingsdiensten aangesloten op Inspectieview via RXmission. VTH-medewerkers worden in 2024 geacht met dit programma te werken (tenzij anders is aangegeven in dit uitvoeringsplan).

Verbouwing gemeentehuis

Het is de planning dat de werkplekken van het team VTH in het gemeentehuis van mei 2024 tot en met mei 2025 niet toegankelijk zullen zijn in verband met de verbouwing van het gemeentehuis. Er zal een tweetal tijdelijke locaties door de gemeente Bergen worden gehuurd om een beperkt deel van het personeel een werkplek aan te kunnen bieden. Verreweg het grootste deel van het team VTH zal gedurende deze periode geacht worden de meeste tijd thuis te werken. In 2024 dient nagedacht te worden hoe een goede onderlinge binding en uitwisseling van informatie ondanks het vele thuiswerken behouden kan blijven. Voor de verbouwingswerkzaamheden van start gaan zal het VTH-team nog ongeveer 20 kastruimtes volledig vrij moeten maken en archiefwaardige stukken aan het archief moeten aanbieden.

Uitwegen – van meldingenstelsel naar vergunningstelsel

Vanaf 1 januari 2024 geldt er in de gemeente Bergen een vergunningstelsel voor het nieuw aanleggen of veranderen van uitwegen. Tot 2024 was dit een meldingsplichtige activiteit. In 2024 zal er nadrukkelijk aandacht bij het team moeten zijn om mensen met nieuwbouwplannen waarbij een uitweg aangelegd dient te worden zo vroeg mogelijk te attenderen op het aanvragen van een vergunning voor een dergelijke uitweg.

1.4 Terugblik op 2023 en verbeterpunten voor 2024

In het VTH-jaarverslag over 2023 zijn de volgende aandachts-, actie- en verbeterpunten voor 2024 genoemd:

Organisatorisch

• •

  De werkprocessen onder de vigeur van de Omgevingswet dienen met het oog op het gebruik van RXmission als zaaksysteem gedetailleerd beschreven te worden en aan functies van medewerkers gekoppeld te worden.

• •

  Er dient nagegaan te worden welke managementinformatie essentieel is uit RXmission te kunnen betrekken en deze in RXmission vast te leggen.

• •

  Het is noodzakelijk dat alle velden in RXmission die voor het verkrijgen van de gewenste managementinformatie vereist zijn ook 100% gevuld worden en voorzien worden van de correcte informatie

• •

  In 2024 dienen alle standplaatsen op alle grote vakantieparken in de gemeente Bergen in de Bag-registratie opgenomen te worden.

• •

  In 2024 dienen standaardbrieven die op de Omgevingswet en -regelgeving geënt zijn opgesteld en opgenomen te worden in RXmission.

• •

  Vanaf 1 januari 2024 wordt er voor gezorgd dat het team VTH duurzaam ondersteuning geniet van 1 FTE aan administratieve medewerkerskracht.

• •

  In 2024 moet voorkomen wordt dat handhavingsjuristen tevens juridische procedures in vergunningskwesties behandelen waarin een handhavingskwestie speelt.

Beleidstechnisch

• •

  In 2024 dient Wegsleepbeleid voor fietsen en autowrakken vastgesteld te worden.

• •

  In 2024 dient een Handhavingsarrangement met de politie vastgesteld te worden.

• •

  In 2024 dient beleid omtrent de beoordeling van slecht levensgedrag vastgesteld te worden.

• •

  In 2024 dient geactualiseerd welstandsexcessenbeleid vastgesteld te worden.

• •

  In 2024 dient een Integraal Veiligheidsplan vastgesteld te worden dat de organisatie in staat stelt om de BOA Domein I eventueel met geweldsmiddelen uit te kunnen rusten.

Vergunningverlening

• •

  De piek in vergunningaanvragen vóór 1 januari 2024 dient in de eerste helft van 2024 weggewerkt te worden.

• •

  Kennisgeving van APV / VFL vergunningen en ontheffingen (evenals die op basis van andere bijzondere wetten) geschied in 2024 conform het in 2023 vastgestelde nieuwe interne publicatie- en kennisgevingsbeleid.

• •

  Het vullen van RXmission en Djuma met allerhande standaardbrieven dient in 2024 gecontinueerd te worden.

• •

  In de eerste helft van 2024 dient er een opdracht verstrekt te worden om inhuur te kunnen plegen op toezicht op drankverkoop aan minderjarigen.

Toezicht en handhaving

• •

  In 2024 dient er extra aandacht te zijn en inspanningen verricht te worden om verbeurde dwangsommen en kosten van bestuursdwang waarop aanspraak gemaakt kan worden te verhalen.

• •

  Er dient in 2024 alsnog uitvoering gegeven te worden aan de ambitie om 35 vergunningen met herplantverplichtingen en 20 landschappelijke inpassingsplannen te controleren. Ook waren in 2023 niet alle controles van kantoren op Energielabel C uitgevoerd.

• •

  In 2024 is er rekening houdend met de uitkomsten van de enquête over publieke ergernissen extra aandacht voor de 3 hoogst scorende ergernissen.

Op basis van de paragraaf 1.2 beschreven ontwikkelingen dienen daarnaast de volgende onderwerpen aandacht te krijgen in 2024:

• •

  Aanwijzingsbesluiten voor toezichthouders dienen herzien te worden en geënt te worden op de actuele regels bij en krachtens de Omgevingswet gesteld. Legitimatiepassen voor toezichthouders dienen vervolgens geactualiseerd te worden.

• •

  Er dient voldoende tijd ingepland te worden voor het volgen van cursussen en het op doen van ervaringen met de nieuwe regels van de Omgevingswet en het nieuwe landelijk Digitaal Systeem Omgevingswet (DSO).

• •

  Alle VTH-medewerkers (met uitzondering van handhavingsjuristen die Djuma blijven gebruiken) worden in 2024 geacht primair met het programma RXmission te werken.

• •

  Er dient uitvoering gegeven te worden aan de doelstellingen en ambities voor 2024 die beschreven zijn in het in 2023 vastgestelde verbeterplan op basis van de Wet politiegegevens.

• •

  Er dient voor 2024 rekening voldoende (extra) budget gereserveerd te worden voor de uitvoering van RUD taken rekening houdend met de voor de gemeente Bergen verwachte € 40.000,- aan extra kosten.

• •

  In 2024 dient er aandacht te zijn voor het op peil houden van de onderlinge verbinding en uitwisseling van informatie gedurende de verbouwing van het gemeentehuis.

• •

  Voor 2024 is het voor het team VTH relevant om in de gaten te houden of er net als in 2023 subsidies binnen de Meerjarenagenda Versterking Omgevingsveiligheid (MVO) ter beschikking gesteld volden voor projecten die de gemeente Bergen zou kunnen benutten.

In dit VTH-programma zal ervoor gezorgd worden dat al deze aandachts- en verbeterpunten actiepunten worden voor 2024.

2.1 Eisen aan jaarlijkse uitvoerings- en handhavingsstrategie

Op basis van artikel 18.19 van de Omgevingswet in combinatie met de artikelen 13.5 tot en met 13.11 van het in 2024 nieuw in werking getreden Omgevingsbesluit is het verplicht om jaarlijks de uitvoerings- en handhavingsstrategie uit te werken in een uitvoeringsprogramma. De jaarlijkse uitvoerings- en handhavingsstrategie dient volgens deze regels van het Omgevingsbesluit voor de uitvoering van Omgevingsrecht gerelateerde zaken aan diverse eisen te voldoen. Het is de doelstelling dat dit programma in combinatie met het reeds vastgestelde VTH-beleid en de hier in 2024 nog door te voeren wijzigingen dat aan al deze eisen voldaan gaat worden in 2024. Dit betekent dat de volgende doelstellingen hebben te gelden.

2.2 Organisatorische doelstellingen VTH-taken

2.3 Beleidstechnische doelstellingen VTH-taken

2.4 Algemene operationele doelstellingen VTH-taken

2.5 Evaluatie van doelstelling en beschrijving van beoordelingsmethodiek

In dit VTH-uitvoeringsprogramma zijn doelstellingen en ambities geformuleerd waar beoogd wordt om in 2024 uitvoering aan te geven.

Begin 2025 zal in een jaarverslag over 2024 gedetailleerd beschreven worden in hoeverre ieder van de in dit VTH-programma beschreven doelstellingen en actiepunten is behaald c.q. uitgevoerd.

De doelen en ambities zijn in dit programma per deelonderwerp overzichtelijk in schema’s gebundeld. Voor ieder van deze doelen en ambities wordt bij de evaluatie in het jaarverslag bezien of ze in 2024 ook daadwerkelijk bereikt zijn.

Om in één oogopslag een beeld te kunnen hebben hoe goed hierin geslaagd is worden de volgende kleuren gebruikt.

Voor alle onderdelen waar in 2024 nog niet het beoogde resultaat geboekt wordt, zal in het jaarverslag toegelicht worden wat de stand van zaken is en waarom het beoogde resultaat niet werd behaald.

3.1 Operationele doelen en uitgangspunten vergunningverlening

Toelichting

Met het oog op de introductie van de Omgevingswet dient ervoor gezorgd te worden dat er voldoende tijd beschikbaar is om ervoor te zorgen dat het werk op een goede wijze uitgevoerd kan worden onder de vigeur van de nieuwe wetgeving.

De primaire opgave voor 2024 is dat er na de introductie van de Omgevingswet conform de nieuwe voorschriften en eisen wordt gewerkt en vergunningaanvragen op basis hiervan conform de voorschriften die hier dan voor gelden binnen de voorgeschreven termijnen kunnen worden afgehandeld.

Door de introductie van de omgevingswet zal er in meer gevallen dan nu het geval is een reguliere vergunningsprocedure gevolgd kunnen worden waarvoor in beginsel een beslistermijn van acht weken geldt. Deze termijn kan eenmalig met zes weken worden verdaagd. Indien niet binnen de door de wetgever gestelde termijn wordt beslist ontstaat onder de Omgevingswet (Ow) geen vergunning van rechtswege meer. Als de beslistermijn verstreken is, maar er is nog geen besluit genomen kan een gevolg zijn dat de gemeente op grond van Algemene wet bestuursrecht een dwangsom moet betalen aan de aanvrager. De verwachting is dat de werkdruk op het team VTH hierdoor toe zal nemen in 2024. Zeker nu het leren werken met de regels en systemen van de Omgevingswet ook in 2024 extra tijd en inspanningen voor het personeel met zich mee zal brengen.

Voor sommige activiteiten betekent deze verandering (ten opzichte van de Wabo) dat veel sneller duidelijk wordt of een vergunning al dan niet wordt verleend (van zes maanden naar acht weken). De bedoeling van de wetgever is dat onder de Ow de voorbereiding van de omgevingsvergunning zoveel mogelijk in de informele voorfase (dus voor het indienen van de officiële aanvraag) plaatsvindt. Op die manier kan met een kortere beslistermijn worden volstaan.

Wel bepaalt de Ow dat de uitgebreide procedure van toepassing is, op verzoek of met instemming van de aanvrager. Daarnaast kan het college bij activiteiten die aanzienlijke gevolgen voor de omgeving kunnen hebben en waarvan de verwachting is dat verschillende belanghebbenden bedenkingen zullen hebben, na het horen van de aanvrager, eenzijdig besluiten dat de uitgebreide procedure van toepassing is. Wellicht dat op basis van de ervaringen in 2024 in 2025 kan worden overwogen om hier beleid voor te vervaardigen.

De Omgevingswet vraagt om een integrale afweging, met als uitgangspunt: ‘Hoe kunnen we dit initiatief mogelijk maken?’ Dit vraagt om een zorgvuldig proces. Een proces van overleg over het initiatief met bestuurlijke partners, ketenpartners en belanghebbenden. Een proces dat (ruimschoots) start voordat een aanvraag om omgevingsvergunning formeel ingediend wordt bij de gemeente. Dit alles krijgt vorm in het vooroverleg. Echter in het geval van een zeer complex plan, is een regulier vooroverleg mogelijk niet afdoende om vervolgens de behandeltermijn van acht werken te halen. Het in 2022 in het team geïntroduceerde initiatievenoverleg strekt er mede toe om deze gevallen vroegtijdig te duiden en te bepalen wat er in dit gevallen het beste gedaan kan worden, om termijnoverschrijdingen te voorkomen.

Ook is onder de Ow een nieuw aanvraagvereiste geïntroduceerd. Het betreft participatie bij een vergunningaanvraag. Dit nieuwe vereiste stimuleert initiatiefnemers om informatie te verschaffen over de wijze waarop de belangen van belanghebbenden zijn gehoord en hoe het resultaat daarvan is verwerkt in het plan. Een initiatiefnemer is namelijk niet (altijd) verplicht om daadwerkelijk aan participatie te doen. Het niet betrekken van de omgeving en/of daarover geen gegevens overleggen, is geen grond voor het buiten behandeling laten of het weigeren van een vergunningsaanvraag.

3.2 Risico-analyse en prioriteitenmatrix vergunningverlening

In deze paragraaf wordt het algemene uitgangspunt van risicogestuurd werken, zoals toegelicht in het beleid, uitgewerkt. De vertaling van beleid naar uitvoering bepaalt de gemeente aan de hand van risico’s. Daar waar de grootste risico’s liggen, worden vergunningaanvragen het meest intensief getoetst.

Indien aan de activiteiten waarop de vergunningaanvraag ziet grote risico’s kleven, wordt die aanvraag met meer diepgang beoordeeld dan te vergunnen activiteiten die minder risico’s met zich meebrengen. Dit hoeven niet altijd fysieke (veiligheids)risico’s te zijn. Ook belangen van natuur en milieu evenals rechtszekerheid en bestuurlijke risico’s worden hierin meegewogen. Uiteindelijk resulteert vergunningverlening in een goed afgewogen besluit dat handhaafbaar is en waarbij alle relevante aspecten in de besluitvorming zijn betrokken.

De uitkomst van deze risico-analyse dient als richtlijn gebruikt worden om voor een gehele vergunningscategorie te bepalen hoe intensief deze in relatie tot alle andere vergunningen getoetst dient te worden. Binnen ieder van deze vergunningscategorieën behoort vervolgens voor individuele vergunningen aan de hand van een inschatting van de technisch-inhoudelijke complexiteit en de sociaal-maatschappelijke complexiteit beoordeeld te worden tot welke van de volgende 4 categorieën de concrete aanvraag toebehoort om de uiteindelijke diepgang van toetsing en aandacht voor maatwerk te duiden:

• 1.

  Vergunning eenvoudig: Een vergunning voor een situatie met geringe technische en sociaal-maatschappelijke complexiteit bestaat vooral uit standaardvoorschriften.

• 2.

  Vergunning eenvoudig+: Is de situatie technisch-inhoudelijk niet complex maar sociaal-maatschappelijk wel, dan bestaat een vergunning vooral uit standaardvoorschriften en geven we extra aandacht aan afstemming, overleg en samenwerking tussen betrokken partijen.

• 3.

  Vergunning specifiek: Bij een technisch-inhoudelijk complexe situatie met een geringe sociaal-maatschappelijke complexiteit bestaat de vergunning vooral uit specifieke voorschriften.

• 4.

  Vergunning specifiek+: De situatie is technisch-inhoudelijk en sociaal-maatschappelijk gezien complex. Dit vraagt om specifieke voorschriften in een vergunning en een zorgvuldige afstemming, samenwerking en overleg tussen betrokken partijen.

3.3. Prestatiedoelstellingen en toetsingsprotocol bouwen en ruimtelijke ordening

In het volgende overzicht wordt per taak van het team vergunningverlening bouw een inschatting gemaakt van de hoeveelheid tijd die er nodig is om deze werkzaamheden (gelet op de te verwachten aantallen vergunningaanvragen) naar behoren te kunnen vervullen:

Toelichting

In het laatste twee weken van 2023 zijn nog 30 vergunningaanvragen ingediend (zeker 10 meer dan gebruikelijk) met het oog op het afwikkelen hiervan op basis van het oude recht. Voor het vergunningverlenende werk met betrekking tot bouwaanvragen wordt in het eerste helft van 2024 daarom een werkbelastingspiek verwacht. Temeer nu medewerkers in deze periode ook vertrouwd moeten geraken met de nieuwe regelgeving en vindplaatsen van regels die door de Omgevingswet zijn geïntroduceerd.

Het is de verwachting dat de introductie van de Wkb op termijn tot gevolg zal hebben dat de medewerkers die vergunningsaanvragen beoordelen hier minder werk aan zullen hebben. Gelet op de verhoogde instroom van aanvragen eind 2023 wordt voor 2024 nog verwacht dat er in 2024 slechts een beperkt aantal minder uren werk met betrekking tot bouwaanvragen verricht zal worden dan in 2023. Zeker nu begin 2024 gebleken is dat de verplichting om een kwaliteitsborger in te schakelen via de weg van het aandragen van creatieve “gelijkwaardige oplossingen” ontlopen kan worden. Of deze uitzondering in de praktijk een vlucht zal nemen en welke impact dit in de praktijk zal hebben dient afgewacht te worden.

Het zou wel eens zo kunnen zijn dat we vanaf 2024 meer plannen via het vooroverleg te behandelen krijgen, omdat het vooroverleg onder de omgevingswet heel erg gestimuleerd wordt gelet op de strakke termijnen van het vergunningstraject. Een inschatting geven van dat wat te verwachten valt is lastig, omdat ervaringsgegevens in heel Nederland nog ontbreken.

In totaal wordt becijferd dat er zo’n 5.050 uren benodigd zijn om het aantal vergunningaanvragen dat in 2024 wordt verwacht te kunnen behandelen en daarnaast ook de noodzakelijke andere werkzaamheden te verrichten. Er wordt ingeschat dat er in de praktijk zo’n 5.100 uur aan personele uren beschikbaar zijn (inclusief 1 FTE aan nieuwe administratieve deeltijdkracht) om al dit werk uit te voeren.

3.4. Prioriteiten en prestatiedoelstellingen vergunningverlening APV / VFL en bijzondere wetten

In het volgende overzicht wordt per taak van het team vergunningverlening APV / VFL en bijzondere wetten een inschatting gemaakt van de hoeveelheid tijd die er in 2024 nodig is om deze werkzaamheden (gelet op de te verwachten aantallen vergunningaanvragen) naar behoren te kunnen vervullen.

Toelichting

Evenementen zijn belangrijk in de gemeente Bergen. Deze dragen bij aan de saamhorigheid en vergroten de maatschappelijke cohesie. In het in 2022 vastgestelde gemeentelijke evenementenbeleid zijn kaders vastgelegd die duidelijkheid verschaffen voor welke activiteiten en op welke wijze een evenementenvergunning aangevraagd dient te worden. Daarnaast bevat het nieuwe beleid ook kaders die aangeven op welke wijze evenementen prettig, beheersbaar en vooral veilig moeten verlopen. Het vergunningentraject is een belangrijke schakel in het gehele proces. Het is daarbij van belang dat organisatoren een vergunningaanvraag tijdig indienen. Bij een niet tijdige indiening spreken we de organisatoren daarop aan en wijzen hen op het belang van tijdig indienen en hun eigen verantwoordelijkheid hierin. Afhankelijk van het soort evenement en de complexiteit maken we een afweging of de vergunningaanvraag alsnog kan worden behandeld. Indien een aanvraag buiten behandeling wordt gesteld of als er om moverende redenen een voornemen tot weigeren is, wordt altijd vooraf de burgemeester geïnformeerd.

Het bestand van drank- en horecabedrijven is nog niet volledig geïnventariseerd en geactualiseerd. Niet alle horecaondernemers beschikken over een adequate Alcoholwet-vergunning. Hier dient in 2024 actie op ondernomen te worden, zodat alle ondernemers over adequate en actuele vergunningen komen te beschikken.

Er wordt ingeschat dat er in 2024 feitelijk zo’n 1500 uur (inclusief 250 uur van de administratieve medewerker) beschikbaar is voor het uitvoeren van voornoemde taken, terwijl er hier ongeveer 1.550 uur voor beschikbaar is.

3.5. Prioriteiten en prestatiedoelstellingen omgevingsvergunningen milieubelastende activiteiten

De uitvoering van alle milieugerelateerde basistaken en enkele milieugerelateerde verzoektaken is bij de GR-RUD Limburg Noord (RUDLN) belegd. Ten behoeve van de programmering van de werkzaamheden stelt de RUDLN jaarlijks een uitvoeringsprogramma op. De werkafspraak binnen de RUDLN is dat de afzonderlijke partners voor de onder hun bevoegdheid vallende taken een lokaal uitvoeringsprogramma vaststellen. Door het samenvoegen van de uitvoeringsprogramma’s van de afzonderlijke partners ontstaat het werkprogramma van de RUDLN. Voor de vormgeving van dit uiteindelijke werkprogramma heeft de RUDLN zelf een voorzet heeft gedaan in RUDLN-uitvoeringprogramma (UP-2024). Het UP2024 is als bijlage bij dit VTH-uitvoeringsprogramma opgenomen en dient hier als herhaald en ingelast beschouwd te worden. Anders dan in voorafgaande jaren zijn taken in de UP niet per type inrichting onderverdeeld, maar naar milieubelastende bedrijfsactiviteit. Een geconsolideerd overzicht van de uren die we voor de gemeentelijke organisatie van Bergen verwachten dat in 2024 besteed dient te worden aan de beoordeling van ingediende meldingen en vergunningaanvragen is als volgt.

Het is de inschatting dat we in totaal 420 uur nodig hebben om de alle aanvragen voor vergunningen en meldingen m.b.t. milieubelastende activiteiten die voor 2024 in de gemeente Bergen verwacht worden te kunnen behandelen. De milieumeldingen en – vergunningencoördinator van de gemeente Bergen zal naar verwachting in 2024 voor 440 uur aan RUD-werk hebben. Deze uren worden echter (vrijwel) exclusief geleverd aan de gemeente Bergen zelf (administratieve ondersteuning en archiefwerk voor externe milieuspecialisten hoort hierbij). In totaal gaat het om 860 uur aan werk.

4.1. Organisatorische en operationele uitgangspunten en doelstellingen

4.2. Doelstellingen toezichttaken

4.3. Juridische handhavingstaken

A. Taken en prioriteiten

Het is de primaire insteek van het handhavingsbeleid om te bezien of er in onderling overleg goede structurele oplossingen gevonden kunnen worden voor activiteiten die overtredingen opleveren. Voor die zaken die niet in goed overleg opgelost kunnen worden en waar een handhavingsprocedure voor gestart worden, geldt het volgende. Indien er sprake is van een werkvoorraad van nieuwe handhavingszaken dienen de zaken die op basis van de het onderstaande schema de hoogste score hebben gekregen het eerste opgepakt te worden.

B. Benodigde en beschikbare personele capaciteit

C. Welke doelstellingen en kwaliteitseisen worden gesteld?

5.1 Wordt er aangekondigd of onaangekondigd gecontroleerd?

Het toezicht gebeurt normaal gesproken aangekondigd, tenzij de inschatting is dat door een onaangekondigde controle plaats te laten vinden (verrassingselement) een meer natuurgetrouw en vollediger beeld verkregen kan worden van de situatie zoals die zich normaal gesproken in de praktijk voordoet.

5.2 Hoe wordt inhoud gegeven aan efficiënte en effectieve toetsing door integraal te werken?

5.3 Samenwerking met andere bestuursorganen, organisaties en dienstverleners

Regionale uitvoeringsdienst Limburg Noord (RUDLN)

Op 27 maart 2012 is de ‘Bestuursovereenkomst RUD Limburg-Noord’ (Bok RUDLN) door alle Noord- en Midden-Limburgse gemeentes ondertekend. In deze overeenkomst is onder andere bepaald dat er met het oog op het uitvoeren van de toezichtstaken conform de kwaliteitscriteria die hier krachtens de Wabo (en naar huidig recht de Omgevingswet) aan gesteld worden diverse toezichtstaken op het gebied van milieuregelgeving bij de RUDLN zijn ondergebracht. Het betreft de volgende toezichtstaken.

• •

  Toezicht op: Sloopwerkzaamheden in opdracht van bedrijven of instellingen.

• •

  Het oprichten en in werking hebben van een omgevingsvergunningplichtige inrichting waarvoor B&W het bevoegd gezag is. Dit betreft in totaal circa 1/3 van de inrichtingen in onze gemeente.

• •

  Activiteiten waarvoor krachtens provinciale verordening een vergunning is vereist.

• •

  Activiteiten die op 1 januari 2009 aanlegvergunningplichtig zijn op grond van de Wro.

• •

  Activiteiten met stoffen, preparaten en GGO’s die onder een Amvb op grond van titel bodemkwaliteit voor zover het die activiteiten betreft.

• •

  Het milieutoezicht bij bodemsanering, sanering van bedrijfsterreinen en lozing van grondwater bij bodemsanering en proefbronnering voor zover het die activiteiten betreft.

• •

  Het milieutoezicht bij bedrijfsmatige activiteiten met betrekking tot gevaarlijke afvalstoffen, bedrijfsafvalstoffen en ingezamelde huishoudelijke afvalstoffen, asbest, vuurwerk, bouwstoffen, grond, baggerspecie, meststoffen, dierlijke vetten, radioactief schroot, destructiemateriaal, explosieven voor civiel gebruik of andere gevaarlijk stoffen, voor zover het die activiteiten betreft. Het gaat hierbij om het ketengerichte toezicht.

De hiervoor genoemde taken worden de basistaken genoemd, waarvoor bij wet is bepaald dat deze bij een RUD ondergebracht moeten worden. De Bok RUDLN is inmiddels aangepast vanwege nieuwe inzichten waaronder de toename van taken die bij de RUD worden belegd. De wens van meerdere partners was om meer taken dan enkel de basistaken onder de RUD-paraplu te brengen. Verder zijn taken van de provincie overgeheveld naar de gemeenten welke ook bij de RUD zijn belegd.

Met ingang van 1 januari 2015 heeft de gemeente Bergen alle milieutaken onder de RUD-paraplu gebracht. Het betreft alle vergunningverlening, toezicht, handhaving en specialistische taken op het gebied van milieu. Daarnaast is het specialisme ‘constructieve veiligheid’ onder de RUD-paraplu gebracht. De situatie is momenteel zo dat het milieutoezicht bij agrarische bedrijven in de gemeente Bergen in de praktijk via de RUD Limburg-Noord uitgevoerd wordt. Het milieutoezicht bij de overige bedrijven in onze gemeente wordt in principe uitgevoerd door de eigen gemeentelijke toezichthouder milieu. In 2016 is de gemeentelijke Kwaliteitsverordening vastgesteld waarin bepaald is op welke wijze we aan de regionale kwaliteitseisen op het gebied van de uitvoering van WABO-taken willen voldoen. Deze is eind 2023 aangepast voor de introductie van de Omgevingswet. Sinds oktober 2017 geldt een Gemeenschappelijke Regeling Regionale Uitvoeringsdienst Limburg Noord (GR RUD LN). Zie: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2017-61521.html

Bij de omzetting van het basistakenpakket van wet- en regelgeving onder de Wabo naar de Omgevingswet is het uitgangspunt dat deze omzetting beleidsneutraal is. Door het vervallen van het begrip ‘milieu-inrichting’ en met het overhevelen van enkele taken van de Provincie naar gemeentes zijn er in 2024 weel wat taken bij de gemeente bijgekomen.

Samenwerking met politie en justitie

In de Sanctie- en gedoogstrategie Limburg die ook door de gemeente Bergen gevolgd wordt is bepaald in welke gevallen politie en justitie bij handhavingszaken betrokken worden. Ten aanzien van milieugerelateerde overtredingen wordt de overtreding van de zogenaamde ‘gekwalificeerde kernbepalingen’ ook aan de politie gemeld opdat deze ook strafrechtelijk vervolgd kunnen worden. Daarnaast worden overtredingen van de regels van het omgevingsrecht die niet via bestuursrechtelijke maatregelen hersteld kunnen worden en een overtreding van de Wet economische delicten of andere strafrechtelijke wetsartikelen opleveren bij de politie gemeld.

Daarnaast wordt de politie om assistentie gevraagd in handhavingszaken waar de gemoederen hoog op kunnen lopen en toezichthouders zich bedreigd kunnen voelen of bij het verrichten van hun taken onrechtmatig gehinderd worden door de overtreders of andere belanghebbenden.

Samenwerking met BOA’s van Het Limburgs landschap, de provincie Limburg en het waterschap

Momenteel zijn er van verschillende instanties buitengewone opsporingsambtenaren en toezichthouders actief op het grondgebied van de gemeente Bergen. Tot deze instanties behoren onder andere: Natuurmonumenten, sportvisserij Limburg, Staatsbosbeheer, Provincie Limburg, de politie en het Limburgs Landschap.

Ieder van deze opsporingsambtenaren en toezichthouders doet waarnemingen op Bergens grondgebied die ook van waarde voor andere instanties kunnen zijn. Een betere onderlinge communicatie, afstemming en gecoördineerde inzet met betrekking tot bepaalde issues (zoals de aanpak van afval- en asbestdumpingen, crosspraktijken en stroperij) kan een grote meerwaarde voor de gemeente hebben. In januari 2019 heeft de gemeente Bergen ingestemd met het bevoegdheidsconvenant ‘Handhaving in de natuur in de provincie Limburg’.

Dit convenant beoogt een goede samenwerking te bewerkstelligen op het gebied van de informatiewisseling en maakt het tevens mogelijk dat de buitengewoon opsporingsambtenaren van de deelnemende partijen op elkaars grondgebied (werkgebied) van hun bevoegdheden gebruik kunnen maken.

Het grote voordeel van deze convenant-constructie is dat we te allen tijde zelf bepalen kunnen of we assistentie aan andere instanties verlenen en dat we naar believen hulp kunnen vragen aan andere instanties. De coördinatie van oproepen voor gezamenlijke acties ligt bij de Provincie en politie, dus er komt voor de gemeente geen extra coördinerend werk bij, terwijl we er wel voordelen van hebben.

Samenwerking met douane, belastingdienst, NVWA, GGD en arbeidsinspectie

Deze samenwerking is beperkt tot themagerichte integrale handhavingsacties. Wanneer het vermoeden bestaat dat zich op een bepaalde locatie een groot aantal tekortkomingen voordoet die (ook) voor de douane, belastingdienst, voedsel- en warenautoriteit, GGD en/of arbeidsinspectie relevant kunnen zijn worden deze instanties ook voor het uitvoeren van de controle verzocht om aan te geven of zij behoefte hebben deel te nemen aan een onaangekondigde controle op de locatie waar de overtredingen vermoed worden. In het verleden heeft de gemeente Bergen een dergelijke integrale controle op verschillende kampeerterreinen in de gemeente plaats laten vinden.

Inschakelen van professionele rechtshulp (advocaten)

In sommige gevallen kan een bepaald resultaat (herstel in rechtmatige toestand) zowel bereikt worden door een publiekrechtelijk handhavingstraject te volgen als in te steken op een civielrechtelijk handhavingstraject (normaal gesproken is het volgen van het civielrechtelijke traject echter op basis van de zogenaamde ‘Tweewegen-leer’ uitgesloten wanneer een publiekrechtelijk traject gevolgd kan worden). In deze situaties heeft het de voorkeur in te steken op het volgen van een publiekrechtelijk handhavingstraject. Voor het initiëren van civielrechtelijke procedures geldt namelijk vaak verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat wat de gemeente veel geld kan kosten. Met het oog op het beperken van de met handhavingprocedures gemoeide kosten dient er zo spaarzaam mogelijk gebruik gemaakt te worden van de inschakeling van professionele rechtshulp.

Indien de gemeente zelf aansprakelijk wordt gesteld in een civiele procedure bestaat er echter vaak de mogelijkheid om deze kwestie door de verzekeraar te laten behandelen omdat de gemeente hiervoor verzekerd is.

Regionaal uitvoeringsteam (ACT / RIT) en het Flexibel regionaal uitvoeringsteam (FRIT)

Er worden in 2021 ervaringen opgedaan in het Regionaal uitvoeringsteam (RIT) en het Flexibel regionaal uitvoeringsteam (FRIT), het eerste team heeft ten doel ondermijning tegen te gaan, het tweede team heeft ten doel overtredingen met betrekking tot de huisvesting van arbeidsmigranten tegen te gaan.

Door deze samenwerking wordt beoogd om belasting-, premie-, uitkeringsfraude terug te dringen, misbruik en oneigenlijk gebruik van toeslagen alsmede overtredingen van arbeidswetgeving en daarmee samenhangende misstanden de kop in te drukken en concrete aanknopingspunten te vinden die voor toetsen op basis van de Wet BIBOB relevant zijn. De bedoeling is dat tijdens de looptijd van deze pilot alle risicovolle werkgevers, uitzendbureaus, huisvesters en de samenhang tussen deze actoren voor de gemeente Bergen in beeld gebracht wordt.

Dit onderzoek zal in samenwerking met 8 landelijke ketenpartners (waaronder de belastingdienst, de Immigratie- en naturalisatiedienst, het UWV, de SVB en de inspectie SZW) plaatsvinden. Om onderling relevante gegevens uit te kunnen wisselen en samen te kunnen werken is begin 2021 een convenant tussen partijen gesloten en heeft de gemeente Bergen ook de “Samenwerkingsovereenkomst voor Interventieteams 2017 (LSI)”.

Samenwerking met Veiligheidsregio Limburg Noord

De VRLN beoordeeld de risico’s van branden, rampen en crises en gaat in op de mogelijkheden deze incidenten te voorkomen, te beperken, de zelfredzaamheid te versterken en de maatregelen om het brandweeroptreden zo goed en veilig mogelijk te kunnen laten plaatsvinden. Hiervoor adviseert de VRLN de gemeente Bergen risicogericht in het kader van de vergunningverlening op het gebied van omgevings- en brandveiligheid. Ook voert de VRLN op dit gebied het toezicht uit en adviseert het de gemeente Bergen in het kader van handhaving. De VRLN rapporteert per kwartaal jaarlijks over de uitgevoerde werkzaamheden en de communicatielijnen zijn kort en goed.

Na het constateren van een overtreding wordt de sanctiestrategie gehanteerd volgens standaard het driestappentraject. Binnen de gemeentelijke organisatie zal de sanctiestrategie zoveel mogelijk uniform toegepast worden. Een op te leggen sanctie kan zijn: een last onder dwangsom, bestuursdwang of het intrekken van een vergunning/ontheffing.

Standaard: 3-stappentraject

De keuze voor drie stappen is ingegeven door het inzicht dat enerzijds een overtreder de ruimte dient te krijgen zijn gedrag aan te passen en maatregelen moet kunnen nemen. Anderzijds mag het handhavingstraject niet onevenredig lang worden met het gevaar dat er onvoldoende zicht is op het beëindigen van de illegale situatie.

• 1.

  Mondeling contact en eerste aanschrijving (sommatiebrief)

• De overtreder wordt door middel van een brief op de overtreding gewezen en krijgt de mogelijkheid om binnen een gestelde termijn de overtreding te beëindigen en eventuele schade te herstellen. In alle gevallen waarin dit (redelijkerwijs) mogelijk is dient vóór het versturen van de eerste brief mondeling contact gezocht te worden om de overtreder in kennis te stellen van de actie die vanuit de gemeente geïnitieerd zal worden naar aanleiding van de bevindingen. Wanneer tijdens dit mondelinge contact goede afspraken gemaakt kunnen worden over de beëindiging van de overtreding kan ervoor gekozen worden om het versturen van de sommatiebrief achterwege te laten. Het achterwege laten van de sommatiebrief dient echter uitzondering te vormen om vertragingstactieken de kop in te drukken en geen misverstanden te laten bestaan over datgeen wat concreet gevorderd wordt.1 Mensen wordt vooraf medegedeeld dat ze deze brief kunnen verwachten en waarom deze gestuurd wordt. Bij de overtreding van een kernvoorschrift in de milieuvergunning volgt direct een brief naar het Openbaar Ministerie.

• 2.

  Hercontrole en vooraanschrijving zienswijze

• Als geconstateerd wordt dat aan het eerste schrijven geen gehoor is gegeven, wordt naar de overtreder een bestuurlijke waarschuwing verstuurd met een nieuwe termijn. Daarbij wordt duidelijk gemaakt welke sancties de gemeente open staan om de overtreding te beëindigen en eventuele schade te herstellen. De politie (het Openbaar Ministerie) heeft hierbij de mogelijkheid om ook strafrechtelijk op te treden. De keuze om wel of niet strafrechtelijk op te treden is volledig aan het Openbaar Ministerie te bepalen. Strafrechtelijk optreden is hier wel als uitgangspunt gehanteerd.

• 3.

  Oplegging en uitvoering bestuursrechtelijke beschikking

• Als ook de bestuurlijke waarschuwing niet tot het gewenste resultaat heeft geleid, legt de gemeente conform de procedure van de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb-procedure) een handhavingsbeschikking op. Na het verstrijken van de termijn in deze beschikking worden de aangekondigde sancties geëffectueerd.

Afwijkend: 2-stappentraject

Van het 3-stappentraject kan in de volgende situaties worden afgeweken:

• •

  Indien legalisatie van overtreding praktisch uitgesloten is

• •

  In geval van recidive (notoire overtreders van voorschriften van niet geringe ernst)

In dat geval zijn dit de twee stappen:

• 1.

  Vooraanschrijving met gelegenheid zienswijze in te dienen

• 2.

  Handhavingsbesluit met redelijke begunstigingstermijn

Uitzonderlijk: 1-staptraject

In voorkomende acute gevallen of onomkeerbare situaties kan bestuursdwang mondeling worden aangezegd en meteen worden geëffectueerd. Naderhand dient de bestuursdwang alsnog op schrift te worden gesteld en bekend te worden gemaakt. Hieronder staan enkele voorbeelden:

• •

  levensbedreigende situaties (bijvoorbeeld bij instortingsgevaar);

• •

  brandgevaarlijke situaties, die acuut levensbedreigend kunnen zijn;

• •

  het stilleggen van de bouw in het geval van illegale bouw of onvoorziene veiligheid- of gezondheidssituaties tijdens vergunde bouwwerkzaamheden;

• •

  illegale sloop (bijvoorbeeld met asbest) of onvoorziene veiligheid- of gezondheidssituaties tijdens vergunde sloopwerkzaamheden;

• •

  aantasting van monumentale waarden;

• •

  bedreiging van de openbare orde.

In dat geval is dit de enige stap:

• 1.

  Handhavingsbesluit met korte of geen begunstigingstermijn (deze volgt al dan niet onverwijld na het toepassen van bestuursdwang en opmaken van een proces-verbaal)

Wanneer bestuursrechtelijk optreden geen oplossing biedt, bijvoorbeeld omdat er sprake is van onherstelbare schade, vindt overleg met de politie plaats om tot een strafrechtelijke vervolging te komen.

7.1 Benodigde en beschikbare capaciteit vergunningverleningstaken

* Deze toetsingscapaciteit wordt door een medewerker buiten het VTH-team geleverd. De vergunningverlening zou wel binnen het team belegd moeten worden in 2024.

** Een probleem ontstaat wanneer het om meer uren gaat of gaat over vergunningsgerelateerde zaken waar ook een handhavingstraject speelt. In de loop van 2024 wordt onderzocht of hier een oplossing voor gevonden kan worden.

7.2 Benodigde en beschikbare capaciteit toezicht- en handhavingstaken

7.3 Financiële borging