Beleidsregel van Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant van 20 februari 2024 tot implementatie en uitvoering van de nazorgtaken omtrent stortplaatsen en baggerdepots (Beleidsregel toetsing nazorgplannen Noord-Brabant 2024)

Ondertekening

Bijlage 1 behorende bij artikel 2 van de Beleidsregel toetsing nazorgplannen Noord-Brabant 2024

Checklist stortplaatsen

Inhoud

1 Inleiding

1.1 Inleiding

1.2 Doelstelling

1.3 Leeswijzer

2 Achtergrond

2.1 Inleiding

2.2 Wet- en regelgeving

2.3 Overige relevante ontwikkelingen en informatie

2.4 Kwaliteitsborging

2.5 Depot, grootschalige toepassing of tijdelijke opslag

2.6 Categorieën baggerdepots en voorzieningen

3 De checklist

4 Bronnen

5 Lijst van gebruikte afkortingen

6 Termen en definities

7 Samenstelling begeleidingscommissie

Tabellen

Tabel 1 Typen baggerdepots (Rijkswaterstaat Bouwdienst,2006

Tabel 2 Mogelijke voorzieningen (Rijkswaterstaat 2006)

Bijlagen

Figuur 1 Typen baggerdepots

Bijlagen

Bijlage 1: Checklist

Bijlage 2: Eenheidsprijzen en frequenties

1Inleiding

1.1Inleiding

Op 1 april 1998 is de nazorgregeling voor stortplaatsen van de Wet milieubeheer (Wm) in werking getreden. De nazorgregeling bepaalt dat de provincies organisatorisch en financieel verantwoordelijk zijn voor de nazorg van die stortplaatsen waar, op of na 1 september 1996, ‘droog’ afval en baggerspecie is gestort.

Voor het bepalen van de nazorginspanning en voor het berekenen van de nazorgkosten van een stortplaats dient de provincie een nazorgplan, opgesteld door de exploitant, te hebben goedgekeurd. Als hulpmiddel voor de toetsing van een nazorgplan en de berekening van het doelvermogen zijn de checklist nazorg stortplaatsen en de checklist nazorgplannen baggerdepots opgesteld. De checklisten en de daarin opgenomen tarieven en bedragen dienen, conform eerdere afspraken, periodiek te worden geactualiseerd. De intentie is actualisatie 1x per 5 jaar maar dit is niet altijd nodig en wordt niet altijd gehaald.

De checklisten worden door de interprovinciale werkgroep nazorg en BOOG behandeld en worden vervolgens als advies aan de provincies verzonden die de checklist daarna vaststellen als beleidsdocument, óf de checklisten hanteren als hulpmiddel voor toetsing van nazorgplannen.

De huidige versie van de checklisten is in 2014 vastgesteld en dient geactualiseerd te worden. Royal HaskoningDHV heeft opdracht gekregen de twee checklisten te actualiseren.

1.2Doelstelling

Doelstelling van de actualisatie is het aanpassen van de huidige checklist waarin de richtlijnen voor de nazorg van baggerdepots zijn vastgelegd, op basis van nieuwe kennis en inzichten. Daarbij dient de checklist:

• •

  voor de exploitant van een stortplaats ondersteuning te bieden bij het opstellen van een nazorgplan.

• •

  een gedegen beoordeling mogelijk te maken van zowel de omvang als de kwaliteit van de aangeleverde informatie in die nazorgplannen;

• •

  voor het bevoegd gezag een handreiking te bieden voor het toetsing van nazorgplannen;

• •

  voor het bevoegd gezag een pakket van standaardwaarden (frequenties, eenheidsprijzen, etc.) te geven voor vaststelling van de omvang en kosten van te verrichten nazorgactiviteiten ten behoeve van het doelvermogen. In het geval standaardwaarden niet toepasbaar zijn, worden criteria gegeven voor beoordeling van de locatiespecifieke invulling van nazorgactiviteiten;

1.3Leeswijzer

Dit document betreft de checklist voor baggerspecie depots. In deze checklist wordt hiervoor de term ‘baggerdepots’ gehanteerd. Voor nazorgplannen van stortplaatsen is een separate checklist beschikbaar. De checklist baggerdepots bestaat uit de hoofdtekst met daarin een toelichting op de uitgevoerde actualisatie, achtergronden, en de hoofdindeling van de checklist. Er zijn twee bijlagen opgenomen, die het hoofdbestanddeel van de checklist zijn:

• •

  bijlage 1: toelichting op de checklist per rubriek/onderdeel;

• •

  bijlage 2: overzicht van frequenties en eenheidsprijzen.

2Achtergrond

2.1Inleiding

De actualisatie is in 2022 uitgevoerd. Bij de start van de actualisatie is een vragenformulier voorgelegd aan deskundigen op het gebied van inrichting en nazorg van stortplaatsen en baggerdepots. Hieronder vallen bevoegde gezagen, exploitanten, en adviesbureaus. Reacties per mail zijn ontvangen van drie provincies en van exploitanten, via de VA en 2 afzonderlijk. Reacties via de enquête zijn ontvangen van 6 provincies, van 1 adviesbureau, van exploitanten via de VA, van exploitanten via adviseurs en van 2 exploitanten zelfstandig.

De antwoorden zijn in een notitie opgenomen (Actualisatie IPO Checklisten 2022, Resultaten enquête, BI2026-RHD-ZZ-XX-RP-Z-0001, 4 maart 2022) en 10 maart 2022 in de begeleidingscommissie besproken. De resultaten van de enquête en de ontvangen informatie zijn in de actualisatie betrokken.

2.2Wet- en regelgeving

De Wet milieubeheer en de Omgevingswet

De sluiting en nazorg van baggerdepots is in Nederland geregeld in hoofdstuk 8, paragraaf 8.2 van de Wet milieubeheer. Hierin worden nadere regels gesteld aan de nazorg, die van belang zijn bij het bepalen van de nazorgactiviteiten.

In Titel 15.11, Financiering van de zorg voor gesloten stortplaatsen, wordt de financiering van de nazorg geregeld. Deze regelgeving gaat niet over naar de Omgevingswet en blijft achter in de Wet Milieubeheer.

Het begrip “Inrichting” uit de Wet Milieubeheer vervalt op moment van inwerkingtreding van de Omgevingswet. In plaats daarvan wordt in deze Checklist het begrip nazorggebied gebruikt.

Wet beheer Rijkswaterstaatwerken

Voor het inrichten van een baggerdepot en het storten van baggerspecie in of op waterbodems die bij het Rijk in beheer zijnde wateren betreffen, is een vergunning nodig krachtens de Wet beheer Rijkswaterstaatwerken (WbR).

De ‘Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land’ (juli 2001) en de Omgevingswet

In de toelichting bij het Invoeringsbesluit Omgevingswet is opgenomen dat de Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land vervalt en over gaat in Besluit kwaliteit leefomgeving en Omgevingsregeling . De inhoud van die regeling wordt met het voorgenomen Invoeringsbesluit Omgevingswet opgenomen in paragraaf 8.5.2.5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving en met de onderhavige regeling in hoofdstuk 9 van de Omgevingsregeling en de bijlagen XXXI en XXXII bij die regeling. Verder wordt het begrip ‘streefwaarde’ vervangen door ‘standaardwaarde’. Die wijziging houdt verband met het gebruik van het begrip ‘standaardwaarde’ in voornoemde paragraaf 8.5.2.5 van het Besluit kwaliteit leefomgeving.

De ‘Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land’ (juli 2001) ging in paragraaf Hoofdstuk IV in op de nazorgbepalingen voor baggerstortplaatsen op land. In de toelichting bij de regeling werd onder andere ingegaan op de verschillen tussen een afdeklaag en een bovenafdichting bij reguliere stortplaatsen, en het moment waarop de nazorg aanvangt. Verder werden in de Regeling ook eisen gesteld aan toetsing van verspreiding van verontreinigingen. De regeling schreef geen bovenafdichting voor. Dit sluit niet uit dat in specifieke situaties een bovenafdichting in de vergunning kan zijn voorgeschreven.

Besluit bodemkwaliteit

Niet alle bepalingen van het huidige Besluit bodemkwaliteit zijn onderdeel geworden van de Omgevingswet (de zogenaamde ‘knip’ tussen plaatsgebonden en niet plaatsgebonden regels). Alleen de regels voor het toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie (de zogenaamde plaatsgebonden regels) zijn ingebouwd in regelgeving onder de Omgevingswet. Deze regels richten zich tot de initiatiefnemer en zijn als milieubelastende activiteiten opgenomen in het Besluit activiteiten leefomgeving.

Eisen aan andere normadressanten en product gerelateerde eisen vallen niet onder de scope van de Omgevingswet en blijven daarom achter in het Besluit bodemkwaliteit en de onderliggende Regeling bodemkwaliteit 2021. Het gaat om niet-plaatsgebonden regels die zich richten tot de producent, importeur, transporteur, handelaar van bouwstoffen en de regels die zich richten tot degene die onderzoeken verrichten en milieuverklaringen afgeven voor bouwstoffen, grond en baggerspecie. Daarnaast blijven ook de regels voor de kwaliteitsborging (zogenoemde kwalibo-regels, zie paragraaf 2.4) in het Besluit bodemkwaliteit staan.

Wet bodembescherming

Deze Checklist ziet niet toe op een nazorgplan, beschikt volgens art. 39d van de Wbb (valt onder de Omgevingswet onder het overgangsrecht). Een dergelijk nazorgplan kan beschikt zijn indien bij een stortplaats een bodemverontreiniging aanwezig is of gesaneerd is.

2.3Overige relevante ontwikkelingen en informatie

Handreiking sluiting

De Handreiking sluiting stortplaatsen en baggerspeciedepots ( IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017) beschrijft de eindinspectie en sluitingsverklaring. De Handreiking gaat nader in op het juridisch onderzoek bij sluiting van de stortplaats en behandelt in bijlage 5 de juridische aspecten bij overdracht van de nazorg.

Herontwikkeling en nabestemming

De notitie herontwikkeling (gesloten) stortplaatsen (IPO 2019) gaat uitgebreid in op belangrijke aspecten die spelen bij herontwikkeling en nabestemming van stortplaatsen. In een nazorgplan kan hier van gebruik worden gemaakt indien er vóór sluiting al sprake is van herontwikkeling of nabestemming of plannen daartoe.

Rekenrente

De langdurig lage rentestanden hebben geleid tot verlaging van de rekenrente voor berekening van het doelvermogen voor de nazorg door een aantal provincies. Landelijk is hierover veel discussie en naar aanleiding daarvan is het Ministerie van I&W verzocht om te (laten) onderzoeken of de rekenrente aanpassing behoeft.

2.4Kwaliteitsborging

Kwalibo staat voor Kwaliteitsborging bij bodemintermediairs. Bodemintermediairs zijn onder meer adviesbureaus, laboratoria, aannemers, grondbanken, aanleggers en inspecteurs van bodembeschermende voorzieningen en bedrijven die grond en baggerspecie reinigen of verwerken. Kwalibo is wettelijk geregeld in hoofdstuk 2 “Kwaliteit van de uitvoering van een werkzaamheid” van het Besluit bodemkwaliteit (hierna: Bbk) van 22 november 2007.

De werkzaamheden op of in de bodem, die worden gedaan bij de nazorg van baggerdepots vallen formeel ook onder hoofdstuk 2 van het Bbk: in artikel 21 Bbk wordt verwezen naar artikel 8.49 Wet milieubeheer (hierna: Wm). In artikel 8.49 Wm wordt aangegeven dat er maatregelen moeten worden getroffen, die ervoor zorgen dat de stortplaats1 géén nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaakt, dan wel dat de grootst mogelijke bescherming wordt geboden tegen nadelige gevolgen.

Kwalibo is van toepassing op werkzaamheden als bedoeld in artikel 11a.2, tweede lid, van de Wet milieubeheer, die worden uitgevoerd met betrekking tot bodem, grond, baggerspecie of bouwstoffen. Deze werkzaamheden zijn:

• a.

  het verrichten van berekeningen, metingen of tellingen;

• b.

  het nemen of analyseren van monsters of het anderszins verrichten van onderzoek naar de aard of mate van verontreinigingen in stoffen, producten, afvalstoffen, afvalwater, lucht, oppervlaktewater, grond, organismen of bodem;

• c.

  het beperken, ongedaan maken of anderszins saneren van een verontreiniging in stoffen, producten, afvalstoffen, afvalwater, lucht, oppervlaktewater, grond of bodem;

• d.

  het beoordelen of inspecteren van stoffen, producten, voorzieningen of installaties;

• e.

  het toepassen of geschikt maken voor toepassing, van stoffen, producten of afvalstoffen in een werk of het uitvoeren van een werk op of in de bodem;

• f.

  het houden van toezicht op of het voorbereiden of begeleiden van werkzaamheden als bedoeld in de onderdelen a tot en met e;

• g.

  bemiddelen bij, beoordelen van of adviseren of rapporteren over werkzaamheden als bedoeld in de onderdelen a tot en met f;

• h.

  het afgeven, wijzigen, schorsen, intrekken of weigeren van certificaten, of

• i.

  werkzaamheden met betrekking tot een bodemenergiesysteem.

Dit betekent dat op bovengenoemde werkzaamheden die in het kader van de nazorg van baggerdepots worden uitgevoerd Kwalibo van toepassing is, mits er een beschikking van een bestuursorgaan op moet worden gegeven (artikel 21.1 Bbk). Daarvoor zijn BRL-en en protocollen beschikbaar; een actueel overzicht is beschikbaar via www.sikb.nl. Via SIKB zijn ook richtlijnen en protocollen beschikbaar die niet direct geschreven zijn voor nazorg van stortplaatsen, maar die informatie geven over bodembescherming.

2.5Depot, grootschalige toepassing of tijdelijke opslag

Met de invoering van het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) zijn een aantal activiteiten niet langer beschouwd als een depot conform de Wet milieubeheer. Het betreft:

• •

  grootschalige toepassingen;

• •

  tijdelijke opslag van grond en baggerspecie.

In alle gevallen dat de toepassing van grond en baggerspecie niet kan worden beschouwd als een grootschalige toepassing of tijdelijke opslag blijft de Wm- en Waterwetvergunningplicht van kracht. Er is dan sprake van een depot waarvoor nazorg volgens Wm (hoofdstuk 8.3) of de “Regeling baggerstortplaatsen op land” van toepassing is.

2.6Categorieën baggerdepots en voorzieningen

Voor de beschrijving van nazorgvoorzieningen is een indeling gemaakt in categorieën, gebaseerd op de ligging (land of in water) indeling (zie tabel 1) volgens de Handleiding UVD (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006).

Tabel 1 Typen baggerdepots (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006

Figuur 1 geeft de indeling van baggerdepots en de nummering volgens tabel 1.

Figuur 1 Typen baggerdepots

In de Praktijkrichtlijn nazorgplannen baggerdepots (Rijkswaterstaat, 2006) zijn de mogelijke voorzieningen bij de verschillende typen depots uitgewerkt. Deze zijn in tabel 2 weergegeven. Locatiespecifieke voorzieningen (bijvoorbeeld grondwaterbeheerssysteem of een bovenafdichting) kunnen in aanvulling op de in tabel 2 genoemde voorzieningen aanwezig zijn.

Tabel 2 Mogelijke voorzieningen (Rijkswaterstaat 2006)

3De checklist

De checklist is opgenomen in Bijlage 1 en hanteert een uniforme indeling voor nazorgplannen. In de checklist zijn de relevante nazorgvoorzieningen en bijbehorende nazorgactiviteiten beschreven.

Checklist geeft een algemeen kader

Bij het opstellen van de checklist is een afweging gemaakt tussen volledigheid en bruikbaarheid. De checklist moet dan ook worden beschouwd als een minimum aan te verstrekken gegevens. Er is bij het opstellen van de checklist rekening gehouden met algemene toepasbaarheid.

Locatiespecifieke voorzieningen in de checklist

Indien voorzieningen slechts op enkele locaties zijn toegepast, zijn deze niet als standaard in de checklist opgenomen. Daarom zijn niet alle voorkomende locatiespecifieke aspecten behandeld.

Inhoud van een nazorgplan

Relevante informatie waarin de checklist niet voorziet dient de exploitant toe te voegen. Tevens moet telkens per locatie worden bezien of:

• •

  met de checklist alle aspecten zijn onderkend;

• •

  locatiespecifieke situaties aanleiding geven tot het afwijken van in de checklist opgenomen uitgangspunten.

Van nazorgplan op hoofdlijnen tot gedetailleerd nazorgplan

De checklist is richtinggevend voor de structuur en inhoud van het nazorgplan. Het nazorgplan wordt meer gedetailleerd naarmate de sluiting nadert. Het nazorgplan beschrijft dan gedetailleerd de reeds aangelegde voorzieningen die in de nazorg van belang zijn en in de nazorgperiode nog aanwezig zijn. Voor de nog aan te leggen voorzieningen worden aannamen gedaan uitgaande van de standaard kenmerken en daaraan verbonden nazorgactiviteiten. Deze voorzieningen worden in hoofdlijnen beschreven en in de daaropvolgende nazorgplannen verder gedetailleerd.

Een nazorgplan moet zelfstandig leesbaar zijn, maar mag wel voor detailuitwerkingen verwijzen naar andere documenten. Deze andere documenten moet beschikbaar zijn voor raadpleging bij beoordeling van het nazorgplan. Dit wordt het beste geborgd door deze documenten separaat aan te leveren bij indienen van het nazorgplan of als bijlagen in het nazorgplan op te nemen. Voor de monitoring wordt in principe uitgegaan van het vigerende monitoringsplan. Het verdient aanbeveling om het monitoringsplan en het inspectie- en onderhoudsplan in de prenazorgfase (nog eens) te actualiseren en te gebruiken bij het opstellen van het nazorgplan. Het kan dan als bijlage bij het nazorgplan worden opgenomen.

Nieuwe ontwikkelingen

Recente ontwikkelingen op het gebied van bodembescherming bij baggerdepots zijn in deze checklist meegenomen, mits deze ontwikkelingen een formele status hebben. Zodra nieuwe ontwikkelingen in de omgevingsvergunning (locatiespecifiek) zijn vastgelegd, of binnen het kader van de omgevingsvergunning worden toegestaan, dan kan dit bij actualisatie van het nazorgplan voor desbetreffende locatie worden meegenomen.

4Bronnen

• •

  IPO. (2017).Handreiking sluitingsfase stortplaatsen en baggerdepots. IPO.

• •

  IPO. (2014).IPO-checklist 2014 baggerdepots. IPO

• •

  Rijkswaterstaat. (2006),Praktijkrichtlijn nazorgplannen baggerdepots. Advies- en Kenniscentrum Waterbodems (AKWA).

• •

  Rijkswaterstaat Bouwdienst. (2006).Beoordeling Uitloging en verspreiding vanuit depots: naar een nieuw toetsingskader. Rijkswaterstaat, Bouwdienst, Afdeling Waterbouw en Milieu. Advies- en Kenniscentrum Waterbodems (AKWA)xxxx

5Lijst van gebruikte afkortingen

6Termen en definities

7Samenstelling begeleidingscommissie

De begeleidingscommissie is samengesteld uit de volgende personen:

• •

  Wouter van Hoorn, provincie Gelderland (projectleider, voorzitter);

• •

  David van Rijn , provincie Zuid-Holland;

• •

  IJsbrand de Haan, provincie Zuid-Holland;

• •

  Martien Romviel, provincie Noord-Brabant;

• •

  Roger Smeets, provincie Noord-Brabant;

• •

  Hans Hermkes, namens de VA;

• •

  Sander Feenstra, namens de VA;

• •

  Hans Kolijn, namens de VA.

Bijlage 1

0Inleiding

Indeling

In deze bijlage wordt per onderdeel van de checklist een toelichting gegeven. Als hoofdindeling is daarbij uitgegaan van de verschillende nazorgactiviteiten:

• –

  monitoring en controle;

• –

  doorspuiten en onderhoud en

• –

  periodieke vervangingen en amovering).

Per onderscheiden nazorgactiviteit is een verdere onderverdeling in relevante nazorgvoorzieningen gemaakt.

Rinas kent een afwijkende hoofdindeling in nazorgactiviteiten en noemt dit rubrieken:

De overzichtstabel met de eenheidsprijzen in bijlage 2 van deze checklist is in alle voorgaande checklisten ingedeeld conform de bovenstaande indeling in Rinas. De activiteiten onder Instandhouden vallen in deze checklist onder doorspuiten en onderhoud.

Verwijzing naar wet- en regelgeving

In de hoofdtekst van deze checklist is aangegeven welke voor de nazorg relevante wet- er regelgeving er over gaat naar de Omgevingswet en welke niet. In deze bijlage wordt naar de actuele wet- en regelgeving verwezen omdat het van kracht worden van de nieuwe Omgevingswet al diverse malen is uitgesteld en nu niet eerder dan op 1 januari 2023 is voorzien, na de actualisatie van deze Checklist.

Inhoud

0 Inleiding

1 Basisgegevens

1.1 Vergunninghouders/eigenaren

1.2 Situatie en type depot

1.3 Bodemopbouw

1.4 Geohydrologie

1.5 Oppervlakte water

1.6 Bodemkwaliteit

1.7 Juridische aspecten

2 Locatiespecifieke voorzieningen

2.1 Civieltechnische voorzieningen

2.2 Retourwaterbehandeling

2.3 Afdeklaag en hemelwateropvang/afvoer

2.4 Overige voorzieningen

3 Monitoring en controle

3.1 Bemonstering en chemische analyses (waterkwaliteit)

3.1.1 Grondwater

3.1.2 Oppervlaktewater

3.1.3 Overige waterstromen

3.2 Metingen en visuele inspecties

3.2.1 Consolidatie

3.2.2 Dikte afdeklaag

3.2.3 Grondwaterstanden

3.2.4 Visuele inspecties

4 Onderhoud

4.1 Civieltechnische voorzieningen

4.2 Drainagesystemen

4.3 Terreinonderhoud

4.4 Overig onderhoud

5 Periodieke vervangingen en amoveringen

5.1 Civieltechnische voorzieningen

5.2 Drainagesystemen

5.3 Peilbuizen

5.4 Overige objecten

5.5 Amoveringen

6 Risico-evaluatie

7 Organisatie

7.1 Organisatie en kwaliteit

7.2 Rapportage/evaluatie

7.3 Communicatie

7.4 Contracten

8 Kosten

9 Nazorgdossier

10 Bronnen

1Basisgegevens

In hoofdstuk 1 worden de locatiespecifieke aspecten van een baggerdepot beschreven. Deze aspecten zijn van invloed op de nazorgactiviteiten en kunnen per baggerdepot verschillen. Informatie is aanwezig in rapporten en vergunningen die bij de aanleg van het depot zijn geproduceerd en verleend.

In het nazorgplan wordt onder andere ingegaan op de topografische ligging, de ligging ten opzichte van de directe omgeving, de bodemopbouw, de geohydrologie, eventuele verontreinigingen van de bodem door de baggerdepots en mogelijke saneringsmaatregelen.

Van belang is de herkomst (locatie; aeroob of anaeroob milieu, etc.), samenstelling, mogelijke uitloging en hoeveelheid van de aanwezige baggerspecie. Ook worden de resterende duur van de exploitatie, de resterende stortcapaciteit in het nazorgplan beschreven.

1.1Vergunninghouders/eigenaren

Vergunninghouders en eigenaars van de inrichting in verleden en heden worden vermeld. Ook worden de adressering en de kadastrale gegevens van het baggerdepot vermeld.

1.2Situatie en type depot

Paragraaf 1.2 van het nazorgplan beschrijft de situatie van het depot en het type depot. Onder situatie wordt de ligging van het depot en de exploitatie van het depot verstaan. Het type depot wordt beschreven op basis van de categorie indeling van paragraaf 2.5 van het hoofdrapport.

Beschrijving voorzieningen

Het niveau, de kwaliteit en de staat van voorzieningen worden beschreven. Dit betreft zowel de kwaliteit van de aangebrachte voorzieningen op basis van de wet- en regelgeving bij aanleg, alsmede de ouderdom van de aanwezige voorzieningen.

Tekeningen

In het nazorgplan worden tekeningen opgenomen met daarop de compartimentering van het stort/depot, de fasering van de aanleg en een schematische weergave van de doorsnede van het stort/depot met de daaronder liggende bodem te worden opgenomen en de bijbehorende grondwaterstijghoogtes. Hierin kunnen indien relevant ook de GHG, de GLG en bijvoorbeeld de hoogteligging van controledrains schematisch worden weergegeven. Hoogtes zijn zowel ten opzichte van het oorspronkelijke maaiveld (meter +/- mv) als in absolute hoogtes (meter t.o.v. NAP) van belang.

Bij de beschrijving van de voorzieningen is in deze checklist aangegeven dat er een revisietekening in het nazorgplan moet worden opgenomen. Revisietekeningen behoren ook in het nazorg dossier te worden opgenomen. Indien er een duidelijk tekening op hoofdlijnen in de beschrijvende tekst is opgenomen, volstaat verwijzing naar de revisietekening in het nazorgdossier.

Beschrijving geometrie

Van belang voor de beschrijving van de situatie zijn:

• –

  maten ten opzichte van het oorspronkelijke maaiveld (m-mv);

• –

  maten ten opzichte van het oorspronkelijke waterpeil;

• –

  absolute hoogten (m + NAP).

Taluds

Voor het onderhoud van het baggerdepot en voor het inschatten van faalrisico's is het wenselijk om een indruk te hebben van de stabiliteit van eventuele taluds en de opbouw van de afgewerkte afdeklaag. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt in taluds die steiler of minder steil zijn dan 1:3. De steilere taluds worden op kaart aangegeven, het oppervlak van dit type taluds wordt vermeld evenals of er een onderbouwd geotechnisch ontwerp bekend beschikbaar is (alleen relevant voor depots op land). Ook voor eventuele nog af te werken gedeelten dienen deze gegevens verstrekt te worden.

Oppervlakte

Het oppervlak van het terrein dat onder de werkingssfeer van de nazorg valt dient vermeld te worden Hiervoor wordt in deze checklist het begrip nazorggebied gebruikt. Dit oppervlak kan groter zijn wanneer het baggerdepot bestaat uit verschillende, niet aansluitend gelegen compartimenten. Het ‘extra' oppervlak kan een rol spelen bij het onderhoud van het terrein (begroeiing, wegen, sloten en dergelijke) en de omvang van de af te voeren waterhoeveelheden.

Indeling

Het baggerdepot kan bestaan uit een aantal duidelijk te onderscheiden compartimenten. Dit kan betekenen dat monitoring, controle, onderhoud en vervangingen per compartiment verschillen. Compartimenten kunnen bijvoorbeeld worden onderscheiden op basis van:

• •

  aanwezigheid van een scheidingsdepot voor het scheiden van zand en slib;

• •

  aangebrachte voorzieningen voor storten van de baggerspecie;

• •

  fasering in de realisatie van compartimenten;

• •

  aard van de in het compartiment gestorte baggerspecie;

• •

  aard van of fasering in de aangebrachte afdeklaag.

Consolidatie

Het consolidatieproces kan invloed hebben op de onderhoudskosten van voorzieningen en op de kans op falen. Dit geldt vooral nadat een afdeklaag is aangebracht en een eventueel aanwezige bovenafdichting (landdepots). Relevante gegevens bij het volgen van het consolidatieproces zijn de wijze van registratie van vervorming, bestaande meetgegevens en prognoses.

Kwaliteit gestorte specie

De kwaliteit van de gestorte baggerspecie is van belang voor de beoordeling van eventuele risico’s voor voorzieningen en emissies naar bodem en oppervlaktewater. Voor zover de kwaliteit niet bekend is uit de data die zijn verzameld tijdens de exploitatie, wordt de kwaliteit van aangevoerde baggerspecie bepaald via de herkomst van de baggerspecie. Veelal is van watergangen (nu en in het verleden) bekend tot welke baggerspeciekwaliteitsklasse ze behoren.

Relevante beschrijvingen uit MER/MAR

Indien de inrichting en exploitatie van het baggerdepot MER-plichtige activiteiten betroffen, is er voorafgaand aan de vergunningenprocedure een MER opgesteld. Ook kan op vrijwillige basis een milieueffectenstudie (bijv. opstellen van een MAR, een milieuaspectenrapport) zijn uitgevoerd. In het nazorgplan is het dan van belang locatiespecifieke aspecten te beschrijven, die in dit MER/MAR en de daarna verleende vergunningen zijn opgenomen én die voor de nazorg relevant (kunnen) zijn. Als locatiespecifieke aspecten valt daarbij bijvoorbeeld te denken aan de aanwezigheid van:

• •

  kwetsbare natuur (flora, fauna);

• •

  bijzondere cultuurhistorische waarden;

• •

  bijzondere archeologische waarden;

• •

  bijzondere aardkundige waarden.

Restcapaciteit en aanvang nazorg

De resterende exploitatieduur is van belang voor de berekening van een nazorgheffing. Hierbij is tevens de prognose van het baggerspecieaanbod en de resterende capaciteit nodig. Bij de berekening van de nazorgkosten en -heffingen wordt gerekend met rente op en inflatie van de ontvangen gelden en de kosten van activiteiten. De aanvangsdatum van de nazorg is daarom van belang. De provincie neemt de nazorg over zodra de eindinspectie (artikel 8.47 van de Wet Milieubeheer) is uitgevoerd en de sluitingsverklaring is opgesteld. Voor het opstellen van de sluitingsverklaring wordt de Handreiking Sluitingsfase toegepast (IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017) . De vergunning wordt (actief) door de provincie ingetrokken conform Besluit kwaliteit leefomgeving artikel 8.100, onder b, indien het baggerdepot krachtens het derde lid van artikel 8.47 voor gesloten is verklaard.

Nabestemming aandachtspunten

De aandachtspunten voor een nabestemming betreffen vooral stortplaatsen maar kunnen ook van toepassing zijn voor een baggerdepot dat is voorzien van een deklaag. Onder nabestemming wordt verstaan het gebruik van de locatie in de nazorg. De nabestemming die ná sluiting wordt ontwikkeld is geen onderdeel van de nazorg en hoeft daarom niet in het nazorgplan te worden beschreven. Als de nabestemming vóór sluiting al bekend is, dient deze wel beschreven te worden in het nazorgplan. Daarbij geldt dat de functionaliteit van de nazorgvoorzieningen in de nabestemming intact moet blijven. Een gelijkwaardig niveau van milieubescherming aan dat van de richtlijnen van het Stortbesluit blijft vereist. De uitvoering van de nazorg moet doorgang kunnen vinden in een nabestemming. Eventuele meerkosten dienen niet voorrekening van de nazorg te komen.

De provincies hebben, voor initiatiefnemers en overige betrokken partijen, een notitie laten opstellen om inzicht te geven in de verschillende specifieke randvoorwaarden, onderzoeken, juridische aspecten en eventuele aanvullende maatregelen die van toepassing zijn om een goede nazorg én nabestemming te waarborgen. Dit is de Notitie herontwikkeling (gesloten) stortplaatsen, IPO-werkgroep Nazorg Stortplaatsen, 7 februari 2019. Deze notitie is/lijkt geschreven voor stortplaatsen maar is ook bruikbaar/toepasbaar voor baggerdepots.

De vereisten voor de beschrijving van een nabestemming in het nazorgplan volgen uit deze notitie.

De nabestemming conform het bestemmingsplan is maatgevend, en dient hier vermeld te worden.

Voorbeelden van een hoogwaardiger afwerking en nabestemming betreffen bjjvoorbeeld:

• •

  recreatieheuvel met paden en voorzieningen;

• •

  (bos)plantsoen in stedelijk gebied;

• •

  skiheuvel, golfbaan en dergelijke.

1.3Bodemopbouw

Beschreven dient te worden: de regionale en lokale bodemopbouw en geologie, de zettingsgevoeligheid, alsmede de zettingsberekeningen op basis van eindhoogten van de baggerspecie plus deklaag, ingeschat of bepaald door deskundigen.

1.4Geohydrologie

De geohydrologie dient beschreven te worden, waarbij onder andere aandacht moet worden besteed aan:

• •

  freatische grondwaterstand;

• •

  grondwaterstanden en waterspanningen in de watervoerende pakketten;

• •

  verticale en horizontale doorlatendheid van de bodem;

• •

  grondwaterstromingsrichtingen en –snelheden horizontaal en verticaal.

• •

  grondwateronttrekkingen in de omgeving.

Het is mogelijk om voor details naar een onderzoeksrapport te verwijzen.

In de algemene beschrijving kan voor details verwezen worden naar een onderzoeks-/ monitoringsrapportages. De grondwaterstanden worden bepaald t.o.v. NAP. De stromingsrichting van het grondwater kan worden afgeleid uit isohypsenkaarten en meetgegevens uit de exploitatiefase. De stromingsrichting kan verschillen per jaargetijde en dient zowel voor het natte (april) als droge (augustus) jaargetijde beschouwd te worden.

De effectieve grondwaterstroomsnelheid heeft betrekking op de horizontale snelheid waar¬mee het grondwater door de beter watervoerende (zandige) lagen stroomt en de effecten van een baggerdepot daarop. De snelheid zal mede bepaald worden door de doorlatendheid van de laag.

Kwel en infiltratie hebben betrekking op de verticale stromingsrichting en betreffen respectievelijk opwaartse en neerwaartse stroming.

Grondwateronttrekkingen in de omgeving van het baggerdepot beïnvloeden de stromingsrichting en -snelheid van het grondwater. Wanneer het gewonnen water wordt gebruikt, kan een winning beschouwd worden als een mogelijk bedreigd object. Voorbeelden van grondwaterontrekkingen zijn:

• •

  drinkwaterproductie;

• •

  industriewaterproductie;

• •

  landbouwdoeleinden;

• •

  warmte- of koudeopslag;

• •

  tijdelijke bemaling ten behoeve van een ontgraving;

• •

  tijdelijke bemaling ten behoeve van een grondwatersanering.

1.5Oppervlakte water

Bij oppervlaktewater kan onderscheid gemaakt worden tussen lokale watergangen en regionaal oppervlaktewater. Daarnaast is het onderscheid in baggerdepots op land en baggerdepots in of onder water (open, half gesloten en gesloten depots in water) van belang.

De lokale watergang (rond het baggerdepot) speelt een rol bij de afvoer van diverse waterstromen (hemelwater en gezuiverd consolidatiewater). Een dergelijke wa¬tergang zal veelal ook door de nazorgorganisatie onderhouden moeten worden.

Het oppervlaktewater in de ruimere omgeving kan van invloed zijn op de grondwaterstro¬ming en -standen onder het baggerdepot op land of bij (half) gesloten depots in water en kan beschouwd worden als een bedreigd object als verontreinigingen zich vanuit het baggerdepot via het grondwater verspreiden.

Voor open depots in water (open putten) bestaat de kans opwoelen van baggerspecie en diffusie van verontreinigingen naar oppervlaktewater, vooral als er geen (schone) bovenlaag op de baggerspecie wordt aangebracht.

1.6Bodemkwaliteit

Het nazorgplan beschrijft de actuele bodemkwaliteit. De nazorg is er op gericht om een negatieve beïnvloeding van het milieu door het baggerdepot te voorkomen. Het is echter mogelijk dat andere of eerdere activiteiten hebben geleid tot een verontreiniging van de bodem. Monitoring en maatregelen ten behoeve van verontreinigingen die in een ander kader aangepakt worden, of niet gerelateerd zijn aan het baggerdepot, dienen goed te worden onderscheiden van die ten behoeve van de nazorg (ook wat betreft de risico-evaluatie in het nazorgplan). Het nazorgplan dient de actuele bodemkwaliteit te beschrijven. In deze paragraaf dient te worden aangegeven welk (goedgekeurd) monitoringsplan van toepassing is, bij voorkeur met een doorzicht naar de nazorgfase (uitwerking daarvan in hoofdstuk 2 van het nazorgplan). De ervaringen met monitoring in de exploitatiefase en prenazorgfase worden hierbij betrokken.

Voor de beoordeling van analyseresultaten wordt het referentiekader mede bepaald door de van nature aanwezige concentraties; beïnvloeding door naburige verontreinigingen wordt daarbij aangegeven.

1.7Juridische aspecten

In dit hoofdstuk worden de bestaande vergunningen (Omgevingswet, Waterwet) overzichtelijk weergegeven. Vermeld wordt of er eventuele beschikkingen voor gevallen van bodemverontreiniging zijn afgegeven, en in welk wettelijk kader deze zijn afgegeven.

Voor sommige voorzieningen is het mogelijk dat die buiten het nazorggebied vallen en toch nodig zijn voor de nazorg, bijvoorbeeld peilbuizen en leidingen. Voor dergelijke voorzieningen dient een zakelijk recht overeengekomen te worden met de desbetreffende terreineigenaar.

Verder moet een overzicht worden gegeven van overige relevante juridische aspecten/afspraken:

• •

  bestemming van het nazorg gebied (bestemmingsplan);

• •

  mogelijke gebruiksbeperkingen;

• •

  contracten met recht van opstal en/of kettingbeding, en eventuele kosten van vastrecht voor opstal;

• •

  contracten voor bijvoorbeeld onderhoud pompen, gebouwen, drainagesystemen, vegetatie en terreinonderhoud.

In de Handreiking sluitingsfase stortplaatsen en baggerdepots (IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017) wordt een nadere beschouwing gegeven van juridische aspecten.

2Locatiespecifieke voorzieningen

Op, rond en onder het baggerdepot zijn voorzieningen aangebracht, waarvan een aantal periodiek gecontroleerd of onderhouden dient te worden om het functioneren van de milieubeschermende voorzieningen als geheel te kunnen waarborgen. In dit hoofdstuk worden alle milieutechnische voorzieningen en -maatregelen beschreven, inclusief bijzondere maatregelen die zijn of moeten worden genomen bijvoorbeeld vanwege arbeidsomstandigheden.

Indien bodembeschermende voorzieningen niet in deze checklist zijn opgenomen, wordt indien relevant de checklist voor nazorgplannen van stortplaatsen gebruikt (dit geldt voor incidenteel toegepaste voorzieningen zoals percolaatdrainage of bovenafdichting).

2.1Civieltechnische voorzieningen

Voor de nazorg moeten gegevens beschikbaar zijn over constructie, onderhoud en eventuele vervanging van de civieltechnische voorzieningen. Afhankelijk van het type depot kan een onderafdichting, een zijafdichting en/of een afdeklaag zijn toegepast.

Ook kunnen verschillende soorten zijafdichtingen zijn toegepast. Als uitvoeringsvormen voor de zijkanten van een depot kunnen worden genoemd:

• •

  gegraven talud (landdepots, open depots in water);

• •

  perskade (landdepots);

• •

  dijklichaam (half gesloten en gesloten depots in water);

• •

  damwand (half gesloten depots in water).

De eerste drie categorieën zijkanten kunnen een zijafdichting hebben van:

• •

  bestorting en lekschermen ('seepage screens' bij dijklichamen);

• •

  een laag afdekklei (gegraven talud landdepot, perskade en dijklichaam);

• •

  HDPE-folie;

• •

  afdekklei met folie.

Het nazorgplan dient met betrekking tot de afdichtingen minimaal de volgende aspecten te behandelen:

• •

  algemene beschrijving van het systeem;

• •

  jaar van aanleg (per compartiment);

• •

  aard en laagdikten van de gebruikte materialen (per compartiment);

• •

  verwachte levensduur per compartiment;

• •

  staat van onderhoud;

• •

  revisietekening(en).

Revisietekeningen zijn in het verleden niet altijd gemaakt. In dat geval worden ontwerp- en bestekstekeningen in het nazorgdossier opgenomen. Het nazorgplan biedt tenminste duidelijke overzichtstekeningen van de voorzieningen.

2.2Retourwaterbehandeling

Deze paragraaf beschrijft de vrijkomende waterstromen.

Landstorten en (half) gesloten depots in water

Op landstorten en (half) gesloten depots in water is tijdens de exploitatie- en consolidatiefase op het depot gewoonlijk een laag opstaand water aanwezig die ontstaan is uit enkele of alle van de volgende deelstromen:

• •

  perswater, waarmee de baggerspecie in het depot is gebracht;

• •

  uitleveringswater, zijnde het volume te storten specie exclusief perswater minus het volume in situ specie;

• •

  hemelwater;

• •

  consolidatiewater (uittredend poriënwater);

• •

  grond- of oppervlaktewater dat is blijven staan bij de aanleg van het depot.

Het eventueel te lozen opstaande water van deze baggerdepots wordt als retourwater aangeduid. Ook in de nazorgfase kan het opstaande water nog als retourwater worden afgevoerd. De daartoe aangebrachte voorzieningen om dit water af te voeren bestaan uit een pomp, een afvoerleiding, eventueel een waterzuivering en lozingspunt.

Open depots in water

Bij open depots in water komen de genoemde deelstromen rechtstreeks in het oppervlaktewater boven het depot terecht. Bij dit type depots is separate afvoer en behandeling van de genoemde deelstromen daarom niet mogelijk. De kwaliteit van het oppervlaktewater waarin het open depot zich bevindt, wordt door het vrijkomen van deze deelstromen dan ook direct beïnvloed.

Consolidatiewater

Als gevolg van consolidatie van de baggerspecie zal aan de bovenzijde van de gestorte baggerspecie poriënwater vrijkomen, dat als consolidatiewater in een landdepot of een (half) gesloten depot naar het opstaande water en in een open putten depot in het bovenstaande oppervlaktewater terecht zal komen.

Afhankelijk van de kwaliteit van de gestorte baggerspecie is het consolidatiewater licht tot sterk verontreinigd. In sommige depots wordt consolidatiewater geforceerd onttrokken om het consolidatieproces te versnellen. Daartoe worden voorzieningen aangebracht om dit water af te voeren, bestaande uit een pomp, een afvoerleiding, eventueel een waterzuivering en lozingspunt. Deze voorzieningen kunnen in de nazorgfase nog operationeel zijn.

Voor de retourwaterafvoer en consolidatiewateronttrekking worden de volgende gegevens in het nazorgplan opgenomen:

• •

  algemene beschrijving van het systeem met uitgangspunten van het ontwerp;

• •

  aantal bemonsteringspunten;

• •

  jaar van aanleg;

• •

  verwachte levensduur;

• •

  revisietekening(en).

Indien het water wordt (voor)gezuiverd of ongezuiverd wordt geloosd, is het noodzakelijk om voor de overdracht van het baggerdepot inzicht te krijgen in de ontwikkeling van:

• •

  waterhoeveelheid en -kwaliteit;

• •

  de wijze waarop het water op de locatie eventueel wordt (voor)gezuiverd;

• •

  actuele onderhoudshandleiding (voor)zuivering;

• •

  lozingsvoorschriften;

• •

  lozings- en/of rioolheffingen;

• •

  afvoerwijze van het water en eventueel onderhoud van een afvoerleiding (bijvoorbeeld een persleiding naar een RWZI);

• •

  revisietekeningen van installaties en leidingen.

2.3Afdeklaag en hemelwateropvang/afvoer

Baggerdepots worden, afhankelijk van de kwaliteit van de baggerspecie en de terreinbestemming, aan de bovenzijde voorzien van een eenvoudige afdeklaag van grond of baggerspecie met een lagere verontreinigingsgraad, of een meer complexe afdeklaag.

Het nazorgplan behandelt met betrekking tot de afdeklaag minimaal de volgende aspecten:

• •

  algemene beschrijving van het systeem (uitgangspunten ontwerp, oppervlakte, vegetatie);

• •

  jaar van aanleg (per compartiment);

• •

  aard en laagdikten van de gebruikte materialen (per compartiment);

• •

  verwachte levensduur per compartiment;

• •

  staat van onderhoud;

• •

  revisietekening(en).

In sommige gevallen kan het voorkomen dat de afdeklaag bestaat uit een bouwstof (conform het Besluit bodemkwaliteit). Bouwstoffen moeten terugneembaar worden toegepast en ook daadwerkelijk worden weggehaald wanneer een werk zijn functie verliest. Indien er sprake is van een bouwstof dan dient relevante informatie over de kwaliteit van de afdeklaag en de wijze waarop de terugneembaarheid kan worden gegarandeerd te worden opgenomen in het nazorgplan.

Voor afdeklagen die (periodiek of permanent) onder water staan is de mate waarin de laag bestand is tegen erosie - onder de plaatselijke condities - van belang. Ook dient rekening te worden gehouden met de kwaliteit van de afdeklaag; diffusie en/of uitloging mogen geen nadelige (milieu)effecten hebben op de aangrenzende compartimenten (grondwater, oppervlaktewater en bodem).

Het functioneren van de afdeklaag bij baggerdepots met een ‘droge’ afdeklaag (= niet onder water) wordt mede bepaald door een effectieve afvoer van hemelwater. Hiermee worden uitspoeling, verweking en instabiliteit van de taluds voorkomen. Voor het bepalen van de nazorgkosten wordt aangegeven op welke manier het hemelwater wordt opgevangen en afgevoerd. Benodigde gegevens zijn:

• •

  ligging, totale lengte, gebruikte materialen en het aantal doorspuit- en bemonsteringspunten van het drainagesysteem (revisietekeningen);

• •

  'natuurlijke' kwaliteit van het drainagewater en de eventuele consequenties wanneer dit water verontreinigd mocht raken, bijvoorbeeld als gevolg van zijdelings uittredend percolaat;

• •

  lozing op oppervlaktewater (heffing);

• •

  afvoer via riool (heffing);

• •

  afvoer via persleiding (onderhoud);

• •

  infiltratie (onderhoud).

In specifieke gevallen kan een bovenafdichting zijn voorgeschreven. In dat geval wordt deze beschreven, en wordt ook vermeld of er sprake is van gasvorming en –opvang. De checklist voor nazorgplannen van stortplaatsen kan bij beschrijving van deze voorzieningen toegepast worden.

2.4Overige voorzieningen

Peilbuizen

Het grondwatermonitoringssysteem bestaat naast controledrains uit peilbuizen (bemonsteringsbuizen met één of meerdere filters op verschillende diepten). Beschrijf:

• •

  aantal en type;

• •

  diepte van filter(s);

• •

  jaar van plaatsing;

• •

  staat en functioneren;

• •

  wijze van bescherming;

• •

  x- en y-coördinaten en NAP hoogte;

• •

  aanwezigheid van automatische peilregistratie apparatuur.

Beschermingsmaatregelen peilbuizen en putten

Peilbuizen, drainage- en inspectieputten, zuiveringsinstallaties etc. zijn gevoelig voor beschadigingen (door o.a. maaiwerkzaamheden en vandalisme). Geef een beschrijving van de beschermingsmaatregelen die hiervoor zijn of worden getroffen. Effectieve maatregelen voor het beschermen van peilbuizen, drainage- en inspectieputten (zoals bijvoorbeeld zware afsluitbare putdeksels) kunnen bijdragen tot een lange(re) vervangingstermijn.

Grondwateronttrekking

In specifieke gevallen kan een grondwateronttrekking (grondwaterbeheerssysteem) aanwezig zijn ten behoeve van het saneren of beheersen van een grondwaterverontreiniging, en/of beheersing van het grondwaterpeil. Er zal dan een relatief uitgebreid programma van monitoring, controle en sturing uitgevoerd moeten worden. Is dit het geval, en vormt dit onderdeel van de nazorg van het baggerdepot, dan wordt dit in het nazorgplan beschreven:

• •

  beschrijving van het aanwezige, of op zeer korte termijn aan te leggen onttrekkingssysteem met eventuele behandeling en lozing (aantal putten, diepten, pompen, debieten, v.e.’s, lozingseisen, kabels en leidingen (ook buiten het nazorggebied), telemetrie, debietmetingen);

• •

  verwachte levensduur en aspecten van met betrekking tot vervangingen;

• •

  staat van onderhoud;

• •

  revisietekening(en) met diameter, materiaal, lengte en hoogteligging leidingen.

Telemetrie

Telemetriesystemen worden gebruikt bij pompinstallaties en waterzuivering. De telemetriesystemen zorgen voor registratie van debieten en niveaumetingen, en worden ook gebruikt voor instelling van alarmeringen en schakelingen, en bij de aansturing van pompen etc. op afstand. Op de locatie worden een of meerdere centrale units opgesteld die door elektriciteit gevoed worden. De telemetriesystemen werken via een vaste of mobiele netwerkaansluiting. Van de telemetriesystemen wordt voor de details verwezen naar het nazorgdossier. Van de telemetriesystemen wordt ten minste vastgelegd:

• •

  leverancier en type telemetriesysteem;

• •

  werkingsprincipe;

• •

  wijze van instellen, registratie en aansturing;

• •

  benodigde hardware en software (versie, leverancier, licenties);

• •

  installatieonderdelen;

• •

  elektriciteitsverbruik;

• •

  contracten met leveranciers en derden:

• •

  jaar van aanleg, vervangingen, kosten.

Nutsvoorzieningen

Nutsvoorzieningen zijn nodig bij pompinstallaties, waterzuivering en stortgasonttrekking en –verwerking en geo-elektrische lekdetectie systemen en worden daarbij beschreven in het nazorgplan.

3Monitoring en controle

Monitoring van grond- en oppervlaktewater is er op gericht om aan te tonen dat de mate van verspreiding van verontreinigingen naar grond- en oppervlaktewater binnen de in de omgevingsvergunning gestelde eisen vallen. In dit hoofdstuk wordt de monitoringsinspanning beschreven. Bij de nadere uitwerking in dit hoofdstuk wordt gebruik gemaakt van de laatste inzichten van het project Uitloging en Verspreiding vanuit Depots (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006).

De toetsingscriteria zijn in deze checklist op hoofdlijnen behandeld. In het nazorgplan worden deze uitgewerkt, gebaseerd op de wettelijke bepalingen en richtlijnen voor het desbetreffende baggerdepot. De voorschriften van de Omgevingsvergunning kunnen voor de toetsing als richtinggevend worden beschouwd; verder zal de toetsing tijdens de nazorgperiode worden afgestemd op voortschrijdende regelgeving.

Wettelijk kader

Baggerdepots op land

Voor de monitoring en controle van het grondwater is de “Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land” van belang. Relevant is het begrip interventiepunt, gedefinieerd als “de situatie waarin zich ten gevolge van de stortplaats voor het grondwater significante nadelige effecten hebben voorgedaan, bepaald overeenkomstig deze regeling”. Dit is in de (bijlagen van de) Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land nader uitgewerkt.

Conform artikel 24 van de regeling verbindt het bevoegd gezag aan de vergunning voorschriften, inhoudende dat een urgentieplan op hoofdlijnen wordt opgesteld, waarin is aangegeven welke maatregelen kunnen worden getroffen ingeval het interventiepunt wordt bereikt. Het urgentieplan op hoofdlijnen bevat ten minste:

• a.

  de te treffen maatregelen om verdere verspreiding van de verontreinigende stoffen te voorkomen;

• b.

  de te treffen maatregelen om de veroorzaakte bodemverontreiniging zoveel mogelijk ongedaan te maken;

• c.

  de termijnen die in acht dienen te worden genomen bij het uitvoeren van de maatregelen.

Bij daadwerkelijke overschrijding van een interventiepunt dient:

• a.

  de overschrijding direct aan Gedeputeerde Staten te worden gemeld;

• b.

  een planning/plan van aanpak te worden ingediend waaruit moet blijken op welke wijze aan het gestelde in art. 24 lid c zal worden voldaan;

• c.

  op basis van het urgentieplan op hoofdlijnen een uitgewerkt urgentieplan (het maatregelenpakket) te worden opgesteld, toegespitst op de dan actuele situatie.

Depots in water

Voor de monitoring en controle bij open, half gesloten en gesloten depots in water is het “Beleidsstandpunt Verwijdering baggerspecie” van belang.

Deel 2 van het beleidsstandpunt bevat richtlijnen voor de locatiekeuze en inrichting van stortplaatsen voor baggerspecie. Deze richtlijnen vormen het beoordelingskader voor de aanleg en inrichting van nieuwe baggerdepots. In deel 2 van het beleidsstandpunt staat voor de controle het volgende beschreven:

• •

  de isolerende voorzieningen die worden aangebracht en isolerende maatregelen dienen zowel tijdens als op lange termijn te worden gecontroleerd op deugdelijkheid en goede werking;

• •

  het omringende milieu (grond- en oppervlaktewater) dient te worden gecontroleerd om te kunnen vaststellen in welke mate verspreiding van de verontreinigingen buiten het baggerdepot optreedt.

Concreet wordt op de toetsing van een aangelegd depot niet ingegaan. Wel wordt gesteld dat conform het ALARA beginsel dient de emissie zo goed mogelijk te worden gereduceerd, zowel in de consolidatiefase als daarna. Ook relevant is de term "Toelaatbaar beïnvloed gebied". Dit is het gebied direct buiten het baggerdepot waarin controle wordt uitgeoefend om na te gaan of het interventiepunt zal worden overschreden. Voor het toelaatbaar beïnvloed gebied (m3 binnen streefwaarde contour na 10.000 jaar) wordt de nuttige inhoud van de stortplaats (depotvolume) als richtinggevend (Deel 2, paragraaf 3.3 van het beleidsstandpunt Verwijdering baggerspecie) beschouwd.

Project Uitloging en Verspreiding vanuit Depots (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006)

Het project Uitloging en Verspreiding vanuit Depots heeft geleid tot nader inzicht en kennis, die is gebundeld in (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006). Het project heeft vooralsnog niet geleid tot aanpassing of aanvulling op de huidige regelgeving. Het voortschrijdend inzicht zoals beschreven in het UVD-rapport vormt wel de basis voor dit hoofdstuk 3, waarin de monitoring van grond- en oppervlaktewater in de nazorgfase is uitgewerkt.

3.1Bemonstering en chemische analyses (waterkwaliteit)

De exploitant geeft aan voor alle voorzieningen aan hoe deze gemonitord en gecontroleerd worden.

3.1.1Grondwater

Het grondwater wordt gemonitord in een controledrainagesysteem (bij onderafdichting) en in peilbuizen in en rond het depot. Bij baggerdepots is vaak geen onderafdichting (en zijn er dus geen controledrains) aanwezig en beperkt de monitoring zich tot peilbuizen.

Controledrains

Een goede werking van een eventueel aanwezige onderafdichting en het controledrainagesysteem is noodzakelijk zolang een significante hoeveelheid opstaand water op het depot aanwezig is. Hiertoe dienen de controledrains regelmatig te worden gecontroleerd door bemonstering en analyse van het water in deze drains. Wanneer de controledrains niet meer functioneren zullen deze activiteiten vervallen.

De levensduur van gecertificeerde PVC drains (met kunststof omhulling) en gecertificeerde PE drains bedraagt in grondwater onder normale omstandigheden (lage temperatuur, geen overschrijding van de maximaal toelaatbare gronddruk, niet agressief milieu) meer dan vijftig jaar (Boels & Breen, Rapport 290, 2001).

Peilbuizen

In principe gaat het nazorgplan voor de monitoring in de nazorg van het laatste actuele monitoringsplan uit. In het nazorgplan wordt bij de beschrijving van het monitoringsnetwerk opgenomen dat, en hoe, het monitoringsnetwerk toereikend is om de controle van de grondwaterkwaliteit van de controledrains over te nemen.

Om het optreden van verontreinigingen via mogelijk falende afdichtingen, dan wel als in het grondwater is gestort, te signaleren wordt het grondwater in de peilbuizen (waarnemingsfilters) van het grondwatermonitoringsnet periodiek gecontroleerd door bemonstering en analyse. Deze monitoring zal eeuwigdurend moeten plaatsvinden. Aanbevolen wordt om bovenstrooms, in het depot en in de stroombaan (benedenstrooms, en eventueel onder het depot) van het depot te meten.

• •

  het meten in het depot dient om het analysepakket te onderbouwen en is in principe eenmalig (ter controle kan na een aantal jaren nog een meting in het depot worden uitgevoerd). Hierbij dient wel op meerdere locaties in het depot te worden gemeten in verband met de mogelijke heterogeniteit van de gestorte baggerspecie;

• •

  het meten in de stroombaan dient om de eventuele verspreiding en gedrag in het watervoerend pakket vast te stellen. Hiervoor moet wel eerst de stroombaan worden gelokaliseerd;

• •

  voor het signaleren van afwijkingen in de trendreeks en veranderende achtergrondwaarden wordt aanbevolen om ook bovenstrooms (referentiemeting) van het depot in het watervoerend pakket te meten.

Analysepakket

Op grond van de kennis en inzichten in het verspreidingsgedrag van verontreinigende stoffen is bekend dat deze stoffen (met uitzondering van bijvoorbeeld arseen, chroom en VOCL) niet direct zullen uitlogen en verspreiden. Een effectieve monitoringsstrategie is de getrapte monitoring. Deze richt zich in eerste instantie dan ook niet op de probleemstoffen, maar op stoffen die op veel kortere tijdschalen meetbaar zijn, zoals ammonium, chloride, DOC of veranderingen in redoxpotentiaal of pH (macrochemische parameters). Van deze parameters mag worden verwacht dat deze als eerste uittreden en/of zich het snelst verplaatsen (weinig retardatie). Pas nadat verhoogde concentraties of veranderingen in bijvoorbeeld de redoxpotentiaal of pH zijn vastgesteld, wordt aanbevolen om ook minder mobiele stoffen zoals lichte olieverbindingen, arseen, chroom of (chloor)benzeen te analyseren en pas in laatste instantie de minst mobiele verontreinigingen zoals PCB’s en OCB’s .

Door deze getrapte aanpak wordt het monitoringsrendement gemaximaliseerd. Daarnaast kan door het meten van de macrochemie in een vroegtijdig stadium een verspreiding worden aangetoond en wellicht kunnen al maatregelen worden getroffen die meer kosteneffectief zijn dan maatregelen die in een later stadium worden getroffen. Een voorbeeld van de getrapte strategie is beschreven in de Handleiding UVD (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006).

Frequentie

Baggerdepots op land

De Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land vereist minimaal 1 keer per jaar een bemonsteringsronde. Indien de grondwaterkwaliteit al jaren constant is kan er voor worden gekozen om met een lagere frequentie te meten en/of een geringer aantal monsters per keer te meten. Dit geldt zowel voor de controledrains als de peilbuizen.

Baggerdepots in water

In het beleidsstandpunt verwijdering baggerspecie zijn geen concrete bemonsteringsfrequenties en analysepakketten genoemd. Voorgesteld wordt om in het kader van de nazorg aan te sluiten bij de voorstellen uit het UVD-project (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006). Hierin wordt de frequentie van meten afgestemd op de snelheid van het grondwater en de te meten parameter. Monitoring zou er als volgt uit kunnen zien:

Indien veranderingen in de macrochemie worden aangetoond worden eerst de mobiele verontreinigingen en metalen gemeten. De minder mobiele en immobiele verontreinigingen nog niet. Deze worden pas gemeten als de mobiele verontreinigingen en metalen in verhoogde concentraties worden aangetroffen.

De selectie van stoffen vindt vooral plaats op grond van de volgende criteria:

• •

  stoffen die in verhoogde concentraties in het te bergen materiaal zijn aangetroffen (of zijn te verwachten).

• •

  de waterbodemrelevante stoffen (Waterwet) die op basis van de lokale grondwatersnelheid in het watervoerend pakket dienen te worden beschouwd (zie bijlage 1 en 2 van de Handleiding UVD (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006)).

De monitoringsgegevens uit de exploitatiefase kunnen meer inzicht bieden in de samenstelling van het poriewater in het baggerdepot, en op basis van daarvan kan in het nazorgplan een verdere afbakening van het analysepakket plaatsvinden.

Nazorgplan

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de omstandigheden van de betreffende locatie. Hierbij komen aan de orde:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria (interventiepunt), waaraan de aangetroffen kwaliteit van het grondwater moet voldoen;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria (verwijzing naar het urgentieplan op hoofdlijnen);

• •

  de te monitoren controledrains en peilbuizen (indien voor bepaalde peilbuizen verschillende analysepakketten worden gehanteerd, dan dienen deze apart beschreven te worden).

3.1.2Oppervlaktewater

Bij monitoring van oppervlaktewater onderscheiden we:

• •

  oppervlaktewater in de nabijheid van baggerdepots op land en (half) gesloten depots in water;

• •

  oppervlaktewater boven open (put)depots.

Oppervlaktewater nabij baggerdepots op land en (half) gesloten depots in water

De kwaliteit van het oppervlaktewater in de nabijheid van een depot kan in principe worden beïnvloed door:

• •

  directe lozing van bijvoorbeeld effluent van de waterzuivering;

• •

  directe oppervlakkige afstroming van verontreinigd hemelwater bij een afgedichte baggerstort;

• •

  instroming van verontreinigd grondwater.

Conform de Regeling stortplaatsen voor baggerspecie op land dienen voor deze oppervlaktewateren minimaal 2 keer per jaar op minimaal 2 meetpunten monsters te worden genomen. De monitoringsfrequenties worden afgestemd op lokale omstandigheden zoals de aard (gebruik) van het betreffende oppervlaktewater. De watermonsters worden geanalyseerd op de parameters die zijn opgenomen in de vergunning. Deze parameters zijn meestal gebaseerd op de kwaliteitsgegevens van vooraf geanalyseerd poriewater van de gestorte baggerspecie. Als gedurende de exploitatiefase meer kwaliteitsgegevens van het poriewater in het depot beschikbaar komen, kan op basis van deze gegevens het analysepakket nader worden afgebakend.

Oppervlaktewater boven open (put)depots

In het Beleidsstandpunt Verwijdering Baggerspecie (Ministerie VROM, 1993) zijn geen frequenties, aantal meetpunten of analysepakketten opgenomen met betrekking tot de monitoring van het oppervlaktewater. De waterkwaliteit van het stilstaande of stromende oppervlaktewater boven open putdepots kan ook in de nazorgfase nog worden beïnvloed door emissies vanuit die depots, afhankelijk van locatiespecifieke omstandigheden (zoals toegepaste afdeklaag, en kwaliteit, stroomsnelheid en functie van het betreffende oppervlaktewater).

In het rapport “Storten van baggerspecie in putdepots, Deelrapport 5: aanbevelingen voor monitoring” (Best & Pijkeren, 2001) wordt een onderscheid gemaakt tussen stromend en stilstaand water. In het rapport wordt aanbevolen de monitoring in het oppervlaktewater af te stemmen op de frequenties en resultaten van de monitoring tijdens de exploitatieperiode. Bij grote stromende watersystemen vindt in de nazorgfase geen monitoring van de waterkwaliteit plaats omdat deze bijdrage niet meetbaar is. Bij stilstaande watersystemen kan monitoring beperkt blijven tot de onderste waterlaag. Het UVD-project sluit aan bij deze rapportage. Ten aanzien van het stoffenpakket wordt wel gesteld dat naast het standaard stoffenpakket ook moet worden gekeken naar waterrelevante KRW-stoffen.

Nazorgplan

De voorgaande informatie dient in het nazorgplan te worden vertaald naar de omstandigheden van het betreffende baggerdepot. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria, waaraan de aangetroffen kwaliteit van het oppervlaktewater conform de Omgevingswet/Waterwet-vergunning moet voldoen;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren monsternamepunten (minimaal 2: 1 boven- en 1 benedenstrooms). Bij baggerdepots die nog in exploitatie zijn worden de meetpunten in de Omgevingsvergunning vastgelegd.

3.1.3Overige waterstromen

Retour- en consolidatiewater

Bij landdepots en gesloten depots kan in de nazorgfase nog sprake zijn van lozing van retour- en consolidatiewater op oppervlaktewater. De kwaliteit van dit retour- en consolidatiewater moet conform de Waterwetvergunning meestal 12 keer per jaar worden bemonsterd en geanalyseerd. In overleg met de waterbeheerder kan dit worden afgebouwd tot minimaal 2 keer per jaar (afhankelijk van de ontwikkeling van de kwaliteit van het consolidatiewater) per lozingspunt. Als analysepakket wordt in principe het lozingspakket gehanteerd, dat bestaat uit:

• •

  CZV, stikstof Kjeldahl, sulfaat, chloride;

• •

  pH, EC;

• •

  zware metalen (cadmium, chroom, koper, nikkel, lood, zink, kwik) en arseen;

• •

  aromatische koolwaterstoffen (benzeen, tolueen, ethylbenzeen, xylenen, naftaleen);

• •

  minerale olie;

• •

  polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK).

• •

  onopgeloste bestanddelen (zwevend slib).

Indien er aanleiding voor bestaat (bepaald soort baggerspecie, resultaten monitoring tijdens de exploitatieperiode) kan dit analysepakket worden aangepast. Het debiet van het te lozen retourwater dient te worden gemeten en geregistreerd.

Indien retourwater of consolidatiewater op de locatie zelf wordt gezuiverd is controle van de zuivering door bemonstering en analyse van het effluent van de zuiveringsinstallatie noodzakelijk. Met het oog op de exploitatie van de zuivering is het noodzakelijk inzicht te hebben in de te verwachten ontwikkeling van de jaarlijkse hoeveelheid en kwaliteit van het retourwater en consolidatiewater.

Effluent van grondwateronttrekking en hemelwater

Voor de lozing van de overige waterstromen (bijvoorbeeld hemelwaterdrainage, grondwateronttrekking) wordt per stroom de monitoringsstrategie beschreven. Bij het bepalen van de monitoringsstrategie wordt rekening gehouden met de voorschriften uit de Waterwetvergunning.

Nazorgplan

De voorgaande informatie wordt in het nazorgplan te worden vertaald naar de omstandigheden van de betreffende locatie. Hierbij komen aan de orde:

• •

  locatiespecifieke, modelmatige benadering van de ontwikkelingen van de retourwaterafvoer en consolidatiewateronttrekking;

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria, waaraan de aangetroffen kwaliteit van geloosde water volgens de Waterwetvergunning moet voldoen;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren monsternamepunten.

3.2Metingen en visuele inspecties

3.2.1Consolidatie

Baggerdepots op land

Deze categorie baggerdepots wordt pas afgedekt nadat de gestorte baggerspecie voldoende geconsolideerd is. Na aanbrengen van een afdeklaag kan het consolidatieproces nog niet volledig zijn gestopt. Door ongelijke consolidatie kan dan beschadiging van een aangebrachte afdeklaag optreden. Schadelijke effecten kunnen worden beperkt c.q. voorkomen door tijdig onderhoud uit te voeren naar aanleiding van meetresultaten en visuele inspecties.

Daarom dient in de eerste jaren de terreinhoogte van het afgesloten depot te worden gecontroleerd (hoogtemetingen). Voorgesteld wordt om uit te gaan van 1 hoogtemeting per jaar. Deze controle van de hoogte kan vervallen wanneer het consolidatieproces verwaarloosbaar klein is geworden. Als standaard wordt hiervoor een periode van vijf jaar na het aanbrengen van de afdeklaag aangehouden.

Geïsoleerde en (half) open putdepots

Bij (half) open putdepots biedt het meten van consolidatie weinig meerwaarde. Voorgesteld wordt om bij deze depots de metingen te focussen op controle van de dikte van een eventuele afdeklaag (zie § 3.2.2).

Nazorgplan

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de omstandigheden van het betreffende baggerdepot. Hierbij komen aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methode bij open depots in water (echometing, slibspiegelmeting);

• •

  de meetpunten voor de echometing of slibspiegelmeting bij open depots in water (weergave op tekening);

• •

  criteria waarbinnen een eventueel optredende consolidatie in de nazorg dient te blijven;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te inspecteren compartimenten bij landdepots;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  kosten van de inspectie.

3.2.2Dikte afdeklaag

Omdijkte depots (op land of in water)

Voor baggerdepots op land zijn metingen van de dikte van de afdeklaag niet noodzakelijk. Er kan worden volstaan met metingen van consolidatie (§ 3.2.1) en visuele inspectie van de afdeklaag (§ 3.2.4). Bij gebruik van veen in de afdeklaag kan de dikte door klink afnemen.

Geïsoleerde en (half) open putdepots

Als er geen baggerspecie meer wordt gestort in een geïsoleerde of (half) open depot is de beïnvloeding van het oppervlaktewater over het algemeen gering en wordt met name bepaald door advectieve (kwel)stroming, diffusie, consolidatie en erosie. De functie van een afdeklaag is het voorkomen van rechtstreeks contact met de in het depot gestorte verontreinigde specie. Indien de dikte van een afdeklaag door erosie (na verloop van tijd) zou kunnen afnemen, dan moet de dikte van de afdeklaag worden gemonitord. Bij afnemende dikte van de afdeklaag moet deze weer worden aangevuld, voor zover dit niet van nature (door sedimentatie) gebeurd. Het moment waarop wordt aangevuld dient in het nazorgplan te worden onderbouwd op basis van locatiespecifieke omstandigheden.

Bij geïsoleerde baggerdepots speelt erosie van de afdeklaag geen rol van betekenis. Dit geldt ook voor baggerdepots die niet verder dan 5 meter onder het (normale) waterbodemniveau worden opgevuld (inclusief afdeklaag). Voor deze depots is dan ook geen monitoring van de dikte van de afdeklaag noodzakelijk.

Voor open en half open baggerdepots die wel verder dan 5 meter onder het (normale) waterbodemniveau worden opgevuld moet al in de ontwerpfase worden beoordeeld of erosie kan optreden. In het in het UVD-project opgestelde toetsingskader (Rijkswaterstaat Bouwdienst, 2006) zijn hiervoor richtlijnen gegeven:

# bij half open (zand)winputten in riviersystemen moet rekening worden gehouden met het optreden van erosie bij hoog water.

## ASCHIP = oppervlakte schip in dwarsdoorsnede;

VSCHIP = vaarsnelheid;

AWATERGANG = oppervlakte van watersysteem waarin depot ligt

Indien uit de toetsing blijkt dat erosie kan optreden, dan zijn de metingen aan de dikte en kwaliteit van de afdeklaag noodzakelijk. Deze metingen zijn in principe 'eeuwigdurend'. Voorgesteld wordt om bij (half) open putdepots waar erosie van de afdeklaag kan optreden in de nazorgfase in de eerste 5 jaar jaarlijks de laagdikte van de afdeklaag te controleren door dieptemeting met behulp van een echoloding. Indien na 5 jaar nog geen erosie van de afdeklaag is opgetreden kan de frequentie worden beperkt tot eens in de 3 tot 5 jaar.

Nazorgplan

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de omstandigheden van het betreffende baggerdepot. Hierbij komen aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methodiek;

• •

  criteria, waarbinnen de aangetroffen dikten van de afdeklaag dienen te blijven;

• •

  de (noodzaak van) erosiebestendigheid van een afdeklaag;

• •

  de te monitoren compartimenten;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  de in gebruik zijnde meetpunten (weergave op tekening) en toekomstige meetpunten;

• •

  kosten van de metingen.

3.2.3Grondwaterstanden

Baggerdepots op land

Voorgesteld wordt om voor meting van de grondwaterstanden bij baggerdepots een meetfrequentie te hanteren van 2 keer per jaar, conform de Regeling stortplaatsen baggerspecie op land.

Wanneer sprake is van een geohydrologische isolatie of sterk fluctuerende grondwaterstanden (gerelateerd aan de amplitude binnen het TNO-meetnet), wordt een meetfrequentie van 2 keer per maand oftewel 24 keer per jaar voorgesteld.

De voorgaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de omstandigheden van het betreffende baggerdepot. Hierbij komen aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methodiek;

• •

  criteria waaraan de waargenomen grondwaterstanden dienen te voldoen;

• •

  de te monitoren peilfilters;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  de in gebruik zijnde meetpunten (weergave op tekening) en toekomstige meetpunten;

• •

  kosten per filter.

Controle hoogte peilbuizen

Uitgegaan wordt van één keer per 10 jaar controle van maaiveldhoogte en bovenkant peilbuis met gps, eventueel gelijktijdig met een monitoringsronde grondwaterkwaliteit of meting grondwaterstanden.

Geïsoleerde en (half) open putdepots en omdijkte depots in water

Voor deze typen depots geldt dat metingen van de grondwaterstanden niet noodzakelijk zijn.

3.2.4Visuele inspecties

Per onderdeel van het baggerdepot en de bijbehorende voorzieningen wordt aangegeven op welke wijze visuele inspectie plaatsvindt. Hieronder volgt een aantal inspecties die in ieder geval plaats moeten vinden.

Combinatie van inspecties

Een aantal van de hieronder genoemde visuele inspecties kan gecombineerd worden met andere inspecties en metingen (bijvoorbeeld opnemen waterstanden in peilbuizen). Voor deze combinatie van activiteiten kunnen de kosten van een inspecteur (kosten per uur, of kosten per inspectieronde (kosten per hectare)) worden gehanteerd, in plaats van afzonderlijke kostenposten.

De volgende inspecties en metingen zijn te combineren:

• •

  visuele inspectie consolidatiewateronttrekking;

• •

  visuele inspectie hemelwaterdrainage (afvoer na regenbui, controle waterniveau in putten);

• •

  visuele inspectie terrein en afdeklaag ((gewas)schade, afrastering, sloten, putten, erosie, afschuiving en scheurvorming op taluds, etc.);

• •

  visuele inspectie pompen en meetvoorzieningen (waterzuivering).

• •

  Visuele inspectie peilbuizen

De tijdsbesteding (in dagdelen) moet worden ingeschat op basis van het aantal hectaren terrein, omvang van de waterpartij en de combinatie van inspecties die mogelijk zijn. Bij grote oppervlakten kan de inspectie efficiënter zijn dan bij kleine oppervlakten. Een indicatie van de inspectietijd (geen complexe situatie, veelzijdig deskundig inspecteur) exclusief reistijd) is als volgt:

• •

  oppervlakte van 0 tot 10 hectare: 0,5 dag;

• •

  oppervlakte van 10 tot 20 hectare: 1 dag;

• •

  oppervlakte van 20 tot 40 hectare: 1 tot 2 dagen;

• •

  oppervlakte van 40 tot 60 hectare: 2 tot 3 dagen;

• •

  oppervlakte van 60 tot 80 hectare: 3 tot 4 dagen;

• •

  oppervlakte van 80 tot 100 hectare: 4 tot 5 dagen.

Hier kan bij voldoende motivatie van worden afgeweken, bijvoorbeeld als een locatie weinig voorzieningen heeft. Locatiespecifieke benodigde tijd en kosten worden geraamd op basis van de tijd en kosten van de individuele werkzaamheden. Het is niet altijd mogelijk om bepaalde inspecties samen te voegen:

• •

  Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van expertise van de inspecteur (elektrotechnisch of milieutechnisch)

• •

  De tijdstippen/frequenties zijn ongelijk (bijv. maaien niet in december en broedseizoen)

• •

  Inspectie van erosie kan beter na het maaien en niet ervoor

• •

  Frequentie is afhankelijk van de omstandigheden op de stort (o.a. Het weer)

• •

  Benodigd materieel en gereedschap verschilt per activiteit

Opgemerkt wordt dat inspectie losstaat van onderhoudsactiviteiten, en dat inspectie en onderhoud in beginsel door verschillende partijen worden uitgevoerd, mede om de controlerende taak van de inspecteur te kunnen waarborgen.

De tijdsduur per inspectieronde en het aantal inspectieronden per jaar leiden tot jaarlijkse kosten die ingevoerd dienen te worden in het rekenmodel (RINAS).

Visuele inspectie consolidatiewateronttrekking

De hoeveelheid vrijkomend consolidatiewater zal ook in het geval van geforceerde onttrekking in de loop van de tijd steeds verder afnemen. Visuele inspectie van het onttrekkingssysteem van consolidatiewater dient plaats te vinden tot het consolidatieproces is beëindigd. De duur van deze onttrekking is sterk afhankelijk van locatiespecifieke omstandigheden van het betreffende baggerdepot.

Standaardfrequenties voor visuele inspectie van de consolidatiewateronttrekking: 1 keer per jaar tot consolidatieproces stopt.

Visuele inspectie hemelwaterdrainage

Stagnerende afvoer in de hemelwaterdrainage kan leiden tot verweking van de afdeklaag, resulterend in erosie en afschuiving. De hemelwaterafvoer van het gehele drainagesysteem wordt regelmatig gecontroleerd, onder andere middels controle op afvoer van water direct na een hevige en langdurige regenbui en/of door controle van het waterniveau in de inspectieputten. Daarnaast wordt de staat van nazorgvoorzieningen zoals bijvoorbeeld de drainaansluitingen, doorspuitpunten, afvoerleidingen en lozingspunten gecontroleerd.

Standaardfrequentie voor visuele inspectie van de hemelwaterdrainage: 1 keer per jaar visuele controle op afvoer. Daarnaast 1 keer per 2 jaar een inspectie van enkele (maatgevende) drains door middel van doorsteken. Camera inspectie is vanwege de geringe diameters enkel zinvol bij het opsporen van verstoppingen als deze niet op een andere wijze gelokaliseerd kunnen worden. Het is beter om drains door te steken of een rookinspectie uit te voeren, waarbij rook met een overdruk in een drainageleiding wordt gebracht en daarmee wordt getoetst of de drainageleidingen open zijn.

Visuele inspectie afdeklaag landdepots en (half) gesloten depots in water

De schade van eventuele afschuiving, erosie of scheurvorming in de afdeklaag kan worden geminimaliseerd door tijdige signalering. Het functioneren van de afdeklaag kan door veldinspectie worden gecontroleerd. Tevens dient gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van ongedierte (muskusratten) en schade door vergraving (klein wild). De visuele inspecties vinden regelmatig verdeeld over het jaar plaats, bij verschillende weersomstandigheden (bijvoorbeeld na intensieve neerslag en na droogteperiode).

Standaardfrequentie voor visuele inspectie van de afdeklaag: 12 keer per jaar gedurende de eerste 2 jaar na aanleg. Vervolgens 4 keer per jaar, eeuwigdurend.

Visuele inspectie waterzuivering(en)

Periodiek zal de technische staat van (indien aanwezig) de waterzuiveringsinstallatie en de daarbij behorende voorzieningen, zoals aan- en afvoerleidingen, bemonster- en meetvoorzieningen en pompinstallaties, visueel gecontroleerd worden.

Daarnaast dient het functioneren van de afvoer van retourwater en consolidatiewater regelmatig te worden geïnspecteerd door onder andere controle van het waterniveau in de inspectieputten.

Uitgangspunt voor de standaardfrequentie: 6 keer per jaar, zolang de waterzuivering in bedrijf is. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de noodzaak tot inspectie sterk afhankelijk is van het type waterzuivering en de mate waarin retourwater c.q. consolidatiewater vrijkomt. De frequentie waarin inspecties worden uitgevoerd, dient in overeenstemming te zijn met de in de onderhoudshandleiding van de installatie beschreven frequentie(s).

Nazorgplan

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan te worden vertaald naar de omstandigheden van het betreffende baggerdepot. Hierbij komen aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste inspectiemethodieken;

• •

  criteria waaraan de geïnspecteerde voorzieningen minimaal dienen te voldoen;

• •

  de te monitoren parameters;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  kosten, gedifferentieerd naar de diverse inspecties.

4Onderhoud

Onderhoud wordt regulier uitgevoerd en ad hoc naar aanleiding van de visuele inspecties en/of metingen. In het nazorgplan worden per onderdeel criteria, methodiek, frequentie en eventuele onderhoudsmaatregelen aangegeven. Bij criteria moet aangegeven worden wanneer er aanleiding is tot het treffen van maatregelen, bijvoorbeeld als bij inspecties of doorspuiten blijkt dat de drainage verstopt is.

Het is van groot belang dat de ervaringen van de onderhoudswerkzaamheden in de exploitatiefase meegenomen worden in het nazorgplan. Onderhoudshandleidingen (van bijvoorbeeld pompen) moeten worden toegevoegd aan het nazorgdossier, en de ervaringen kunnen tijdens de exploitatieperiode worden geregistreerd in een onderhoudsschema/logboek. Eventuele uitbesteding van delen van het onderhoud door middel van contracten wordt beschreven in paragraaf 7.3.

4.1Civieltechnische voorzieningen

Het onderhoud van civieltechnische voorzieningen bestaat vooral uit herstel van schade door bijvoorbeeld lokale consolidatieverschillen of erosie van de afdeklaag. Ook dient het onderhoud van kaden/dijken te worden beschreven, voor zover dit niet in paragraaf 4.4. wordt beschreven.

4.2Drainagesystemen

Voor wat betreft reguliere landbouwdrains in de bodem stelt de Vereniging van Nederlandse Draineerbedrijven (www.drainagevnd.nl) in het algemeen dat deze drains in het eerste jaar na aanleg, na een periode van flinke waterafvoer, worden doorgespoten met een waterdruk van 10-15 bar aan de spuitkop. Daarna is onder normale omstandigheden 1 keer in de 5 tot 10 jaar voldoende. In ijzerrijke gronden zal de frequentie hoger liggen indien sprake is van ijzeroxidatie. In sommige situaties zelfs 2 maal per jaar. Verstoppingen in drains kunnen worden gelokaliseerd met opsporingsapparatuur.

(Zeijts & Ven, 2001) geven aan dat doorspuiten effectief is als de drainwerking is gestoord door fijn sediment en ijzerafzettingen in de buis en door (dode) wortels van éénjarige gewassen in de perforaties en in de buis. Doorspuiten is dus niet altijd effectief. Soms kan het zelfs schadelijk zijn voor de werking van de drains. In instabiele bodemprofielen zoals zandprofielen en zeer fijnzandige ondergronden kan het doorspuiten rond de drain drijfzand veroorzaken als gevolg van de drukverhoging in het water rondom de drain. Het gevolg daarvan is dat er ná het doorspuiten meer zand in de drain zit dan ervoor. Om deze reden mag bij het doorspuiten geen hogedruk (60 – 80 bar) worden toegepast, maar ook bij de lagere drukken blijft dit risico aanwezig. Ook mag de spuitkop niet te lang op een plaats blijven steken.

Gesteld wordt dat niet preventief wordt doorgespoten als de noodzaak niet is aangetoond. Regelmatig preventief doorspuiten dient alleen bij ijzerrijk grondwater gedaan te worden. Dat is bij bovenafdichtingen vaak niet het geval.

Curatief doorspuiten moet alleen plaatsvinden bij verminderde afvoer als gevolg van slecht werkende drainage, dus als uit terrein- en draininspectie (§ 2.2.4) blijkt dat de afvoer niet voldoende functioneert. Voor curatief onderhoud van hemelwaterdrains kan een aanname worden gedaan, gebaseerd op de ligging van de drains: doorspuiten 25% van de drains en 50% van de verzameldrains (in kwetsbare teen van talud of taludberm) met een frequentie van 1 keer per 5 jaar.

Locatiespecifieke ervaringen worden in het nazorgplan beschreven en kunnen richting geven aan de methode en frequentie van doorspuiten.

Afvoerleidingen

Er kunnen afvoerleidingen (al dan niet persleidingen) aanwezig zijn waarvan het nodig is om die periodiek door te spuiten of anderszins te reinigen.

4.3Terreinonderhoud

Terreinonderhoud heeft voornamelijk betrekking op landdepots. Voor uitgebreidere informatie zie de checklist voor stortplaatsen.

Maaien en afvoer van gras, maaien van sloottaluds en onderhoud en vervanging van verhardingen is standaard voorzien in Rinas. Bij kleihoudende en voedselrijke afdekgrond kan verschraling van grond door afvoeren van gras geen werkbare optie zijn. Ook afvoer vanaf taluds kan geen werkbare optie zijn wanneer machines niet goed op hellingen kunnen werken (nazorgervaring Provincie Zuid-Holland). Overige terreinonderhoud is niet standaard voorzien en moet indien van toepassing worden toegevoegd.

Beplanting, gras, paden van groenzones en beheerstroken dienen periodiek te worden onderhouden. Dit geldt eveneens voor alle gebouwen, nutsvoorzieningen en flankerende voorzieningen op het terrein, voor zolang aanwezig. Inspecties vormen geen onderdeel van het onderhoud, omdat inspectie en onderhoud in beginsel door verschillende partijen worden uitgevoerd.

Het nazorgplan heeft betrekking op de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn om te waarborgen dat het gesloten depot geen nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaakt .Voor de nazorgorganisatie geldt derhalve dat het onderhoud zodanig wordt uitgevoerd dat de milieutechnische voorzieningen in stand blijven.

Als nazorg door de provincie wordt uitgevoerd, maar het terrein eigendom blijft van derden, zullen de afspraken over het onderhoud in een contract te worden vastgelegd. In uiterwaarden is bijvoorbeeld de terreineigenaar formeel verantwoordelijk voor de uitvoering van beheermaatregelen die nodig zijn om een hydraulisch knelpunt te voorkomen.

Ook wordt het eeuwigdurend beheer van het terrein soms overgedragen aan een gebruiker. Dit kan alleen als de gebruiker ook in staat is om het beheer gedurende de nazorg altijd uit te voeren: overdracht aan een overheidsorganisatie ligt dan voor de hand. Als alle afspraken hiervoor contractueel zijn vastgelegd kan dit in het nazorgplan als uitgangspunt worden gehanteerd.

Aanbevolen wordt om een meerjaren onderhoudsplan voor het terrein op te stellen, met een berekening van de gemiddelde jaarlijkse kosten van de uit te voeren onderhoudswerkzaamheden. Als al vroeg in de exploitatieperiode een nazorgplan wordt opgesteld, en het nog tien jaar of meer duurt voordat de nazorg begint, is het niet zinvol om al een onderhoudsplan op te stellen. In dat geval kan met een indicatieve onderhoudsintensiteit en daarbij behorende kengetallen worden gewerkt. Zodra de nazorgperiode dichterbij komt en de inrichting in de eindsituatie bekend is, is het raadzaam om het onderhoud nader te onderbouwen, zodat er bij definitieve vaststelling van het doelvermogen geen discussie meer is over de intensiteit van onderhoud.

Onderdelen van een onderhoudsplan kunnen zijn:

• •

  Terreinindeling;

• •

  natuur- en landschapsdoelstellingen;

• •

  recreatief (mede)gebruik (paden, bankjes, informatieborden);

• •

  beheerstrategie (intensief of extensief beheer);

• •

  onderhoud grasvelden en greppels/sloten (maaibeheer, inzet grazers);

• •

  overig groenonderhoud (maaibeheer, onkruidbestrijding in (jonge) plantvakken en onkruidbestrijding op verhardingen, snoeiwerk, inboetwerkzaamheden en boomverzorging);

• •

  onderhoud aan half-, open of gesloten verharding, bestrating en riolering;

• •

  onderhoud aan terreinmeubilair (banken, prullenbakken, afrastering en dergelijke);

• •

  zwerfvuilverwijdering.

Zie de checklist voor stortplaatsen voor globale onderhoudsfrequenties en –termijnen die gebruikt kunnen worden bij het opstellen van nazorgplannen

Maaien of begrazing?

Grasland kan op twee manieren worden beheerd: maaien met afvoeren of begrazen. Ook een combinatie is mogelijk, waarbij in de zomer gemaaid wordt met nabeweiding vanaf half september. Maaien en begrazen hebben elk specifieke effecten op de vegetatie. Bij schrale grond of bij extensief natuurbeheer wordt gekozen tussen maaien of begrazing. In het geval van vruchtbare weidegronden op een stortplaats kan begrazing goedkoper zijn dan maaien en afvoeren van het gras. Prijsbepalend zijn de intensiteit en wijze van begrazing. Bij begrazing door schapen nemen de arbeidskosten per dag toe bij gebruik van een vast raster, flexinet of herder. In het vast raster wordt alleen dagelijkse verzorging van en toezicht op de dieren gedaan. Soms zijn de omstandigheden moeilijk bij een onoverzichtelijk terrein, (te) veel wandelaars met honden of afwezigheid van water. Bij de flexinetten komt het zetten van de netten er nog bij. Bij het systeem met een herder wordt de hele werkdag gevuld. Grote grazers (paarden, runderen) worden ingezet bij natuurbeheer. Aansluiting bij dichtbij gelegen natuurgebieden is mogelijk. De lokale beheersituatie en het streefbeeld van de terreingebruiker zijn bepalend bij de keuze van het terreinbeheer.

Het is reëel om voor een aanvaardbaar arbeidsinkomen een beheersvergoeding te verstrekken bij beheer door grazers. Zie voor meer informatie (Praktijkonderzoek Veehouderij, 2002), (Krekels, Peeters, & Brouwer, 2002) en (Vettenburg, Tylleman, & Calus, 2012).

Wanneer van begrazing wordt uitgegaan dient in het nazorgplan te worden onderbouwd wat de kosten van begrazing zijn, en hoe de begrazing is georganiseerd. Ook moet worden onderbouwd hoe en hoe lang de continuïteit van de begrazing wordt geborgd.

4.4Overig onderhoud

Voor het overig onderhoud wordt in het nazorgplan per onderdeel een paragraaf toegevoegd waar het onderhoud staat beschreven.

Overig onderhoud bestaat uit herstel van lokale consolidatieverschillen, lekkages bij doorvoeringen, wildschade, vandalisme, onderhoud van pompen, etc. Voor onderhoud aan zijafdichtingen kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:

• •

  herstel van schade door zettingen en bovenbelasting (dijkwegen);

• •

  ongediertebestrijding (muskusratten).

Voor overig onderhoud (bijvoorbeeld pompen en gemalen) is de beschikbaarheid van onderhoudshandleidingen etc. noodzakelijk. Bij een normaal gebruik van een installatie zijn bepaalde onderdelen namelijk onderhevig aan slijtage. Die moeten regelmatig vervangen worden. De vervangingsfrequentie is meestal aangegeven in de handleiding van de leverancier. Systeem en installatie van technische installaties (o.a. pompen voor percolaatafvoer) betreft veelal locatiespecifiek ontwerp. Het is daarom beter om onderhoudskosten locatiespecifiek te begroten in plaats van een bandbreedte van 3-5% respectievelijk 3-7% van de investeringskosten. Bij “voorlopige” nazorgplannen kan wel gebruik worden gemaakt van de standaard bandbreedte

Stalen damwanden

Voor stalen damwanden dient conservering op de daarvoor gevoelige plaatsen (b.v. overgang water/lucht) plaats te vinden. Het is gebruikelijk om bij het ontwerp een ontwerplevensduur te definiëren, en de materiaalkeuze en conservering daarop af te stemmen. Rijkswaterstaat hanteert bijvoorbeeld 100 jaar voor niet of nauwelijks te vervangen onderdelen van tunnels (RWS Dienst Infrastructuur, 2011).

Onderhoud wordt afgestemd op het type conservering dat is toegepast en het milieu waarin de damwand is aangebracht (zoet, brak, zout), en kan niet standaard in de checklist worden omschreven. Typen conservering die gebruikt worden:

• •

  corrosievast staal (roestvast staal; legeringen);

• •

  extra laagdikte (overdimensionering, rekening houdend met de corrosiesnelheid);

• •

  actieve bescherming (kathodische bescherming);

• •

  passieve bescherming (verf, coating, metallische beschermingslaag (verzinken)).

Nadere informatie is beschikbaar via de CUR publicatie Damwandconstructies met de bijbehorende errata en protocol (CUR, 2012, 2013,2014,2021), Handboek Diepwanden met erratum (CUR B&I, 2012,2013) en het Handboek binnenstedelijke kademuren (CROW, CRW 649.14.

Geohydrologische beheerssystemen

Bij geohydrologische beheerssystemen dient het onderhoud te worden gebaseerd op onderhoudsplannen voor:

• •

  pompen (revisie, vervanging van slijtdelen, elektrische installatie) conform onderhoudshandleiding van de leverancier;

• •

  regeneratie van pomp- en (eventueel) infiltratiefilters (zie verder);

• •

  debietmeters;

• •

  eventuele grondwaterzuivering.

• •

  Afvoerleiding, al dan niet persleidingen

Gebouwen

De kosten voor onderhoud aan de gebouwen is sterk afhankelijk van het soort bouwwerk en gebruikt materiaal (hout of beton). De kosten zijn altijd locatiespecifiek en dient inzichtelijk te worden gemaakt. Onderscheid tussen klein en groot onderhoud dient gemaakt te worden. Als het gebouw nog niet bekend is kan voorlopig 2% van verwachte investering als jaarlijkse kosten gehanteerd worden

Telemetrie, debietmeters, dataloggers en schakelkasten

Het onderhoud aan elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties bestaat vaak uit het reinigen van onderdelen en kasten, kalibreren (debietmeters) en vervanging van kleine onderdelen (zekeringen, gecorrodeerde onderdelen, batterijen, printplaten en software). Preventief onderhoud zorgt voor een goede en veilige werking van de systemen.

Het nazorgplan beschrijft ook het beheer en onderhoud en vervanging van het telemetriesysteem op hoofdlijnen ter bepaling van de nazorgwerkzaamheden en doelvermogen berekening inclusief de kosten (apart geraamd, niet met de percentuele range voor investeringskosten). De inspanning kan vooraf niet exact worden geraamd en wordt ingeschat op basis van het aantal uren van een monteur (per jaar) keer de uurkosten van een monteur en een jaarlijks bedrag voor kleine onderdelen. Het is raadzaam om leveranciers een opgave te laten doen van te verwachten onderhoud.

Bij storingen of schade aan de telemetrie kan mogelijk worden overgestapt op een eenvoudigere passende aansturing en controle.

Nutsvoorzieningen

Nutsvoorzieningen zijn nodig bij pompinstallaties, waterzuivering en stortgasonttrekking en –verwerking en geo-elektrische lekdetectie systemen en worden daarbij beschreven in het nazorgplan..

5Periodieke vervangingen en amoveringen

De levensduur van de milieubeschermende voorzieningen is eindig. Voorzieningen aan de onderzijde van een baggerdepot en voorzieningen met een in de tijd beperkte functie (bijvoorbeeld installaties met betrekking tot retourwater- en consolidatiewater) hoeven of kunnen niet worden vervangen. De peilbuizen van het grondwatermonitoringsnet en hemelwaterdrainage worden wel periodiek vervangen, hetzij preventief, hetzij omdat de levensduur is verstreken.

5.1Civieltechnische voorzieningen

Afdeklagen voor half-open en open putdepots hoeven, als er geen kans op erosie is, of als erosie en sedimentatie elkaar in evenwicht houden, niet vervangen te worden, tenzij het consolidatiewater met verontreinigingen doorslaat door de laag en er daardoor een ontoelaatbare emissie naar het oppervlaktewater ontstaat. Theoretisch is dit te berekenen, vergelijk het doorslaan van de onderafdichting. Dit dient reeds in een vergunningprocedure meegenomen te worden.

Voor een stortplaats voor baggerspecie op land is geen bovenafdichting vereist, er kan in de meeste gevallen worden volstaan met een afdeklaag. Is een bovenafdichting voorgeschreven, dan kan voor vervanging van de bovenafdichting worden uitgegaan van de opgegeven levensduur van de toegepaste afdichting. Zie daarvoor de eenheidsprijzentabel in bijlage 2 en de checklist voor nazorgplannen van stortplaatsen. De daarmee gemoeide vervangingskosten zijn afhankelijk van de toegepaste constructies en materialen en locatiespecifieke omstandigheden (bijv. bereikbaarheid, geometrie, etc.).

5.2Drainagesystemen

De hemelwaterdrainage is belangrijk voor stabiliteit en het functioneren van een ‘droge’ afdeklaag. Ondanks periodiek onderhoud van de drains kan niet worden voorkomen dat na verloop van tijd functieverlies van het drainagestelsel optreedt. De werkelijke levensduur van de drains en drainagemat hangt af van de toegepaste materialen, vervormingen van het stort en het uitgevoerde onderhoud.

Wanneer hoogwaardige materialen worden toegepast is een functionele levensduur van meer dan 100 jaar mogelijk. Omdat de vervangingsfrequentie niet voorspeld kan worden, wordt voor vervanging uitgegaan van standaardfrequenties van 1 keer per 25 jaar bij een marginale (onbekende) kwaliteit en 1 keer per 100 jaar bij een aantoonbaar goede kwaliteit. Dit dient wel door middel van verouderingsproeven locatiespecifiek aangetoond te worden of eerder generiek aangetoond te zijn. Drainagematten moeten onder kwaliteitsborging worden aangelegd. Methodes voor verouderingsonderzoeken van de afzonderlijke materialen in drainagematten zijn beschikbaar. Voor een drainagemat integraal is geen methode beschikbaar. Voor de functionele levensduur van een drainagemat is ook het lange termijn gedrag van een mat onder belasting van belang. Zie voor meer informatie de checklist voor stortplaatsen.

5.3Peilbuizen

In geval van landdepots met een bovenafdichting is preventieve controle op emissie van verontreinigingen mogelijk via controle van de lekdichtheid van de bovenafdichting met visuele inspecties en materiaalonderzoek en eventueel lekdetectie metingen.

In geval van landdepots met controledrainage is controle op het optreden van verspreiding van emissies primair mogelijk via de controledrains. Na verlies van functie van de controledrains is deze controle nog mogelijk via de bemonstering en de analyses van de peilfilters rondom het baggerdepot. Als deze monitoring de monitoring met controledrains volledig moet vervangen dient dit peilbuizen netwerk daarop afgestemd zijn. Voor baggerdepots zijn daar geen richtlijnen voor, maar gekeken kan worden naar de betreffende richtlijnen voor stortplaatsen wat betreft trefkans en signaleringstijd.

Voor landdepots zonder controledrainage en zonder bovenafdichting en voor alle overige types baggerdepot is controle op verspreiding van verontreinigingen uitsluitend mogelijk via de bemonstering en de analyses van de peilfilters rondom het baggerdepot.

De levensduur van peilbuizen wordt voornamelijk bepaald door de bescherming tegen beschadiging van de peilbuizen door invloeden van buiten af. De levensduur kan in specifieke gevallen (bijvoorbeeld door ijzerafzettingen) door de grondwatersamenstelling worden beïnvloed, maar onderbouwde gegevens daarvan zijn niet beschikbaar.

Provincies beheren een grondwatermeetnet en peilbuizen bij saneringslocaties. Navraag bij meerdere provincies leert dat peilbuizen die onderdeel vormen van een meetnet vele tientallen jaren in gebruik zijn. TNO-NITG bevestigt deze stelling, waarbij wordt opgemerkt dat vandalisme en beschadiging bij maaiwerkzaamheden de belangrijkste oorzaken voor vervanging van (kunststof) peilbuizen zijn. Daarnaast kan het voorkomen dat peilbuizen die met een straatpot zijn beschermd vervangen moeten worden omdat er grond e.d. in de peilbuizen kan vallen. Dit treedt niet op bij peilbuizen die boven maaiveld zijn afgewerkt. Effecten van eventuele veroudering van het peilbuismateriaal op het functioneren van de peilbuizen is tot op heden niet waargenomen. Peilbuizen bij bodemonderzoekslocaties, vooral op terreinen van derden, worden vaak door beschadiging onbruikbaar, of kunnen niet worden teruggevonden als gevolg van onnauwkeurige inmeting.

Omdat beschadiging als hoofdoorzaak van vervanging wordt gezien, is het reëel dat het toepassen van een goede peilbuisbescherming wordt ‘beloond’ met een langere vervangingstermijn. Bescherming van de peilbuizen kan d.m.v. kunststof beschermkappen en bij voorkeur stalen beschermkappen (zie figuur 5.1 en (Bouma, Maasbommel, & Schuurman, 2012)).

Om beschadiging te voorkomen kunnen de peilbuizen op maaiveldniveau worden afgewerkt en worden voorzien van een straatpot (bestand tegen druk, met PE of gietijzeren deksel) of een betonrand met afsluitbare putdeksel. Nadeel daarvan is dat peilbuizen niet altijd terug te vinden zijn, maar dit kan worden voorkomen door deze in te meten (coördinaten), en van een markering (bermpaal) te voorzien Ook een mogelijkheid is om de waarnemingsputten te voorzien van een voldoende hoge RVS-beschermkoker en RVS-beschermkap, en deze af te sluiten met een deugdelijk slot.

Verder kan beschadiging door maaiwerkzaamheden worden voorkomen door het plaatsen van een drietal anti-maaischade palen rondom de beschermkoker (vergelijkbaar met maaibescherming van bomen in bermen) of een soortgelijke voorziening. Zichtbaarheid bij het maaien is noodzakelijk, tenminste een van de palen moeten hoger zijn dan de te maaien vegetatie, en bij voorkeur voorzien van een felgekleurde bovenzijde. Figuur 5.1 laat hier een voorbeeld van zien(links) en een voorbeeld van beschadiging van een stalen beschermkap (rechts)

Figuur 5.1 Beschermkokers voorzien van stalen anti-maai/aanrijd constructie met hoge buis die boven de toekomstige vegetatie uit zal steken.

Als een robuuste bescherming wordt aangebracht, en de locaties van de peilbuizen nauwkeurig bekend zijn, dan wordt aangenomen dat de levensduur van peilbuizen ten minste dertig jaar bedraagt. Ervaring leert dat peilbuizen binnen een (niet vrij toegankelijke) terrein inrichting vaak minder blootgesteld worden aan beschadiging, dan peilbuizen die buiten het terrein een inrichting zijn geplaatst. Dit is mede het gevolg van het feit dat binnen het beheergebied van de nazorgorganisatie instructies kunnen worden gegeven aan de terreinbeheerder om met voorzichtigheid te maaien, of rondom kwetsbare objecten met een bosmaaier te maaien. Aangenomen kan worden dat peilbuizen binnen een inrichting het beheergebied minder vaak vervangen zullen worden.

De checklist 2014 ging voor peilbuizen met robuuste bescherming met nauwkeurig bekende locatie op een (niet vrij toegankelijk) terrein uit van een levensduur van minste dertig jaar voor 80% en 15 jaar voor 20% van de peilbuizen. Voor vrij toegankelijk terrein 20% 30 jaar en 80% 15 jaar aangehouden.

Uit een evaluatie van 10 jaar nazorg blijken indicatief de volgende kentallen voor overwegend vrij toegankelijke terreinen:

• •

  5% vervangen peilbuizen 15 jaar na plaatsing

• •

  95% vervangen peilbuizen > 15 jaar na plaatsing

Ook vanuit andere provincies en vanuit de VA zijn er signalen dat peilbuizen langer meegaan dan voorzien in de checklist 2014.

Bovenstaande leidt tot de volgende standaard voor de IPO-checklist, mits peilbuizen ‘maximaal beschermd zijn (betonnen put met gietijzeren deksel of rvs beschermkoker met afgesloten deksel met stalen beschermconstructie):

• •

  vervanging peilbuizen vanaf plaatsing:

  • o

    5% iedere vijftien jaar;

  • o

    45% iedere dertig jaar;

  • o

    50% iedere veertig jaar.

Bij eenvoudige bovengrondse peilbuisbescherming (kunststof of stalen kap) is de kans groter dat een deel daarvan beschadigd raakt bij maaiwerkzaamheden, verkeersbewegingen of door vandalisme. Ook functioneren afsluitbare kappen niet altijd door een haperend afsluitsysteem. Voor bovengrondse beschermkappen die in een kwetsbare omgeving staan (vrij toegankelijke onoverzichtelijke terreinen, bermen van wegen) wordt aangenomen dat een preventieve vervanging iedere 5 jaar van 50% van de beschermkappen reëel is. Voor preventieve vervanging van beschermkappen in een minder kwetsbare omgeving en straatpotten/putten is een langere vervangingstermijn reëel. Omdat hiervoor geen kengetallen beschikbaar zijn, is een preventieve vervanging van 25% per 5 jaar aangenomen.

Figuur 5.2 Peilbuisbescherming. Linksboven: robuuste bescherming, redelijk ruime afstand tot wegrand. Rechtsboven: robuuste bescherming (ondanks beschadiging door maaien). Linksonder: lichte (smalle) beschermbuis, anti-maaipalen kunnen betere bescherming geven. Rechtsonder: lichte bescherming, bij onderhoudswerkzaamheden beschadigd. Beschermkap vervangen. Bij vervanging peilbuis locatiekeuze aanpassen.

5.4Overige objecten

Op voorhand is niet aan te geven welke andere objecten door de nazorgorganisatie onderhouden zullen worden. Dit kan betrekking hebben op de nabestemming, maar ook op aanvullende beheersmaatregelen. Bij deze laatste categorie van objecten moet onderscheid gemaakt worden tussen de vervanging van civieltechnische onderdelen (gebouwen, damwanden), mechanische delen (pompen) en elektrotechnische installaties, die elk een eigen levensduur hebben.

In de tabel 5.1 zijn enkele kengetallen opgenomen voor gebruikelijke voorzieningen bij een stortplaats, die ook bij baggerdepots kunnen voorkomen. In Deelonderzoek A3 (Boerboom & Meijden, Deelonderzoek A3, 2002) is een uitgebreider overzicht beschikbaar. Vervangingsfrequenties zijn vaak afhankelijk van materiaal en toepassingsgebied, de standaard frequenties zijn aannamen gebaseerd op ervaringsgegevens en/of onderhoudshandboeken.

Tabel 5.1: kengetallen vervanging overige objecten

1 Tenzij is aangetoond dat de levensduur afwijkend is. De vervanging van een gebouw is bijvoorbeeld afhankelijk van het soort bouwwerk en plaats in nazorggebied. Dit dient in het nazorgplan inzichtelijk beschreven te worden.

5.5Amoveringen

Op een baggerdepot kunnen zich diverse objecten bevinden. Een aantal van deze objecten zal in de nazorgfase geen functie meer hebben. Hierbij valt te denken aan kades, putten en gebouwen. Daarnaast zijn er objecten die in de nazorgfase hun functie behouden, maar op termijn verliezen. Hierbij valt te denken aan waterzuiveringen, e.d.. Verder zullen er objecten zijn die in de (pre-)nazorgfase een ander functie krijgen of behouden.

Voor zover genoemde objecten zich niet in het baggerdepot bevinden, wordt er van uitgegaan dat deze objecten de uitvoering van de nazorg niet beïnvloeden. Objecten binnen de nazorglocatie vallen onder verantwoordelijkheid van de nazorgorganisatie en dienen derhalve in het nazorgplan te worden opgenomen.

Er kunnen zich echter ook nazorgvoorzieningen buiten het stortterrein bevinden, zoals afvoerleidingen, afvoersloten, (pomp)putten, lozingspunten, waterzuivering etc. De functie van deze voorzieningen kan in de nazorgperiode vervallen. Dergelijke voorzieningen worden in het nazorgplan ook onder amovering opgenomen wanneer van toepassing.

Bovengrondse installaties worden verwijderd zodra ze met zekerheid niet meer nodig zijn. Dit voorkomt vandalisme en blijvende zorg. Moeilijk toegankelijke en niet storende elementen zoals een pompput kunnen blijven. Vooral diepe putten die niet meer nodig zijn kunnen beter worden gevuld met grond en afgewerkt onder maaiveld op vrij toegankelijke terreinen. Ze mogen geen risico voor een andere voorzieningen of mens/dier geven. Ook peilbuizen die niet meer functioneel zijn kunnen onder maaiveld worden afgewerkt. Het zelfde geldt voor zakbaken.

6Risico-evaluatie

Risico’s in de nazorg en de noodzaak tot (sanerings)maatregelen worden in het nazorgplan beschreven. Dit zijn (milieu)technische risico’s die voorzienbaar en beïnvloedbaar zijn. Onvoorzienbare risico’s worden buiten beschouwing gelaten.

Ofwel omdat de hiermee gepaard gaande kosten onder een ander regime (bijvoorbeeld aansprakelijkheid) kunnen worden verhaald, ofwel omdat de betreffende gebeurtenissen niet thuishoren bij het inschatten van het risicobedrag en onder de post toeslag onvoorzien vallen.

Naast milieutechnische risico’s kunnen er andersoortige nazorg risico’s zijn, vooral bij depots op land. . Bijvoorbeeld als nazorgkosten voor rekening van een andere partij contractueel zijn geregeld en die andere partij failliet gaat. Dat kan bijvoorbeeld een golfbaan zijn die terreinbeheerkosten voor haar rekening nam. Of als de looptijd van een contractuele verplichting eindigt en niet wordt verlengd. Als bijvoorbeeld gestopt wordt met begrazing en weer moet worden gemaaid. Of als contractverplichtingen niet worden nagekomen. Bijvoorbeeld als een zonnepark bij einde exploitatie niet wordt geamoveerd. Een zonnepark kan van eigenaar wisselen waardoor er ineens een buitenlandse eigenaar is die uit beeld verdwijnt bij einde van de exploitatie van het zonnepark. Het zelfde geldt voor windmolens op een stort.

Risico’s worden bepaald door kans dat een ongewenste gebeurtenis optreedt en de gevolgen van de gebeurtenis. Het optreden van een ongewenste gebeurtenis kan namelijk leiden tot andere activiteiten dan de verwachte nazorgactiviteiten zoals die in een nazorgplan zijn beschreven en dus begroot.

Het gaat dus niet om de normale bandbreedte in nazorgkosten. Het gaat om gebeurtenissen die wel worden onderkend, maar waarvan het zodanig onzeker is of hiervoor ook maatregelen of voorzieningen getroffen moeten worden, dat er in een nazorgplan geen rekening mee kan worden gehouden. Dit wordt ondervangen door op basis van een risico analyse een risico opslag te berekenen die in Rinas wordt opgeteld in het doelvermogen.

In het nazorgplan wordt aangegeven hoe de voorzienbare risico’s beheersbaar gemaakt kunnen worden, en hoeveel dat zal kosten. Een goede risicoanalyse is van belang om een schatting te kunnen maken van de hoogte van deze kosten.

De risico opslag voor het doelvermogen kan op 3 verschillende manieren worden berekend:.

• 1.

  Voor het vaststellen van de reserveringen voor risico’s is in opdracht van IPO in 2003 een risicomodel ontwikkeld (gebaseerd op de probabilistische faalkansbenadering) die door meerdere provincies als standaard wordt toegepast. Deze methode is relatief bewerkelijk en vereist milieutechnische expert judgement. Vanwege het probabilistische aspect volgt uit elke modelberekening een ander risico bedrag. Door het model een aantal malen het risicobedrag te laten berekenen wordt een bandbreedte verkregen voor het risico bedrag waarbinnen een keuze moet worden gemaakt voor invoer in Rinas.

• 2.

  Risicoscenario’s worden geïdentificeerd waarbij herstelkosten worden geschat. Deze kosten worden gewogen op basis van de aanname van de kans dat een scenario zich voltrekt. Ook wordt daarbij een moment van optreden bepaald. Voor elk scenario worden op basis van het moment van optreden de gewogen herstelkosten berekend als netto contante waarde (ncw) bij de start van de nazorg. De ncw’s bij elkaar opgeteld leveren het risico bedrag voor invoer in Rinas. Deze methodiek verreist eveneens milieutechnisch expert judgement maar is minder bewerkelijk.

• 3.

  Met rinas wordt een doelvermogen exclusief risico bedrag berekend. Hiervan wordt een vooraf vastgesteld percentage als risico bedrag toegevoegd aan het doelvermogen. Deze methode vergt geen milieutechnisch expert judgement en is niet bewerkelijk.

De risico’s kunnen van depot tot depot sterk verschillen. Het risico wordt bepaald door een combinatie van factoren en locatiespecifieke omstandigheden (die in de MER- en/of vergunningenprocedure al inzichtelijk zijn). Belangrijke vragen die bij de beschouwing van risico’s beantwoord moeten worden, zijn onder meer:

• •

  hoe is de waterbalans van het baggerdepot bij goed functionerende voorzieningen (afvoer van retourwater en consolidatiewater, toe- en uitstroom van grondwater, hemelwater en oppervlaktewater)?

• •

  welke faalmechanismen bestaan er voor de onder- of zijafdichting en afdeklaag en wat is de kans dat deze faalmechanismen van binnenuit het depot of van buitenaf optreden en waardoor emissies kunnen optreden?

• •

  wat is de kans dat een emissie (te) laat wordt opgemerkt door een falend monitoringssysteem?

• •

  welke andere voorzieningen (zoals waterzuiveringsinstallaties) kunnen falen en welke consequenties heeft dit?

• •

  hoe aanvaardbaar is een eventuele verspreiding van verontreinigingen? Welke pakket van toetsingscriteria is hierbij van toepassing? Hoe snel verplaatsen de verontreinigingen zich? Zijn er kwetsbare objecten in de directe omgeving van het depot zoals grondwaterwinningen?

• •

  wat zijn de milieurisico’s met betrekking tot staat van onderhoud, en tijdens de exploitatie en nazorg opgetreden incidenten?

• •

  welke corrigerende maatregelen kunnen er worden getroffen, wat zijn de kosten verbonden aan deze maatregelen en hoe verhouden deze kosten zich tot de totale nazorgkosten?

Beantwoording van deze vragen zal mogelijk leiden tot een aantal kostenposten die onder meer aan de nazorgactiviteiten 'onderhoud' en 'vervanging' kunnen worden toegerekend.

In bijlage 1 van de “Praktijkrichtlijn nazorgplannen baggerdepots van Rijkswaterstaat” (Rijkswaterstaat, 2006) wordt geconstateerd dat baggerdepots - in vergelijking met andere situaties waar sprake is van nazorg - een hoge ‘inherente veiligheid’ hebben. Onderstaande figuur uit de Praktijkrichtlijn geeft een samenvatting van risico’s in relatie en dynamiek van baggerdepots, en kan bijdragen aan de beschrijving van eventuele risico’s in het nazorgplan.

Figuur 6.1: samenvatting van vertaling risico’s en dynamiek baggerdepots (Rijkswaterstaat, 2006):

7Organisatie

7.1Organisatie en kwaliteit

In deze paragraaf moet een algemene beschrijving worden gegeven van de organisatie van de nazorg en de kwaliteitsborging.

De exploitant is vergunninghouder van het baggerdepot. De verantwoordelijkheid voor de nazorg wordt na het afgeven van een sluitingsverklaring (door Gedeputeerde Staten) overgedragen aan de provincie. In deze paragraaf moet tot uitdrukking komen dat de provincie zorgdraagt voor een adequate uitvoering van de nazorgtaken.

Voor een beschrijving van de kwaliteitsborging kan gebruik worden gemaakt van paragraaf 2.3 van de hoofdtekst waarin de regelgeving rond kwaliteitsborging is toegelicht.

7.2Rapportage/evaluatie

De nazorgorganisatie stelt per baggerdepot een jaarrapport op. Het nazorgplan geeft de opzet van de rapportage in hoofdlijnen. In het jaarrapport worden de afzonderlijke activiteiten zoals bijvoorbeeld retour- en grondwateranalyses en inspecties integraal gerapporteerd. In het rapport worden deze gegevens met elkaar in verband gebracht en geëvalueerd.

Daarnaast worden in het jaarrapport relevante wijzigingen ten opzicht van eerdere jaarrapporten beschouwd. De evaluatie heeft als doel om duidelijk te maken of de nazorg op een milieuhygiënisch verantwoorde wijze verloopt.

Verder worden op depotniveau de volgende rapportages opgesteld:

• •

  jaarplan van uit te voeren nazorgactiviteiten;

• •

  jaarverslag uitgevoerde nazorgactiviteiten;

• •

  financieel jaarverslag, inclusief begroting.

7.3Communicatie

Communicatie heeft als doel om alle partijen die bij de nazorg zijn betrokken zo goed mogelijk van informatie te voorzien. Ook moeten deze partijen tevreden zijn over de wijze van informatieverstrekking. Een goede terugkoppeling is hierbij van cruciaal belang. Het informeren en het terugkoppelen van de informatie en reacties over de nazorgactiviteiten zorgen voor een open proces, hetgeen resulteert in een groot draagvlak. De communicatie richt zich verder ook op het behouden van vertrouwen in de nazorgorganisatie over de aanpak van de nazorg. Om hier invulling aan te geven kan de nazorgorganisatie een (algemeen) communicatieplan opstellen.

In het nazorgplan dient voor de locatiespecifieke invulling van de communicatie een analyse te worden gemaakt van alle actoren en factoren op locatieniveau. De actoren zijn alle doelgroepen, publieksgroepen en intermediaire kaders die voor de communicatie van belang zijn. Factoren zijn feiten en omstandigheden die voor de communicatie van belang zijn.

Actoren zijn (niet limitatief):

• •

  overig bevoegd gezag (gemeente, waterschap);

• •

  huidige exploitant en toekomstige beheerder/exploitant;

• •

  eigenaren en gebruikers/jagers;

• •

  omwonenden (of vertegenwoordigers van de omwonenden);

• •

  uitvoerende instantie(s) (aannemers, adviesbureaus, hoveniers e.d.);

• •

  adviserende instanties (juridisch, financieel, milieuhygiënisch, civieltechnisch e.d.).

Factoren zijn (niet limitatief):

• •

  beschermingsniveau dat de nazorgorganisatie nastreeft;

• •

  daarvoor noodzakelijke werkzaamheden (inspectie, monitoring, onderhoud, vervanging en herstel);

• •

  resultaten van de nazorgactiviteiten, beschreven in:

  • o

    jaarplan uit te voeren nazorgactiviteiten;

  • o

    jaarrapportage uitgevoerde nazorgactiviteiten.

• •

  toekomstige plannen en activiteiten (gebruik, bestemming, etc.).

Een algemeen communicatieplan kan voor meerdere baggerdepots (eenmalig) worden gemaakt, waarbij nadere detaillering op locatieniveau kan plaatsvinden.

De kosten nemen toe bij een groter aantal actoren/factoren. Bijvoorbeeld veel omwonenden of ingrijpende nazorgwerkzaamheden die (tijdelijk) tot overlast kunnen leiden. De gemiddelde jaarlijkse kosten dienen te worden geraamd.

Voor kleinschalige baggerdepots of locaties met een gering aantal actoren (bijvoorbeeld weinig omwonenden) kan gekozen worden om geen communicatieplan op te stellen. Zonder communicatieplan kunnen er ook communicatie kosten worden geraamd.

In het geval van herontwikkeling en nabestemming moet er rekening worden gehouden met daardoor te maken communicatiekosten. Deze kosten zouden moeten worden toegerekend aan de betreffende herontwikkeling of nabestemming.

7.4Contracten

In het nazorgplan wordt aangegeven of er contracten worden voorbereid die effect hebben op de nazorg. In contracten kan geregeld worden dat de gebruiker of een derde (een deel van de) onderhoudsactiviteiten verzorgd tegen een afgesproken vergoeding. Dat betreft bijvoorbeeld terreinbeheer. De vergoeding kan eenmalig zijn (afkoopsom) of via een jaarlijks terugkeren in de nazorgperiode. Is de afspraak gemaakt met een private gebruiker, dan is het aannemelijk dat het contract eindig is en/of door omstandigheden voor het einde van de contractdatum wordt beëindigd. De nazorgorganisatie maakt daarom in het doelvermogen een reservering voor de kosten van (reguliere of vroegtijdige) beëindiging van contractuele afspraken.

Een optie is om het bedrag dat gereserveerd is voor nazorgactiviteiten (bijvoorbeeld terreinbeheer) aan de uitvoerder (bijvoorbeeld exploitant of terreinbeheerder) ter beschikking te stellen, zolang deze de contractuele afspraken nakomt en de doelstellingen behaalt.

8Kosten

In hoofdstuk 8 van het nazorgplan worden de uitgangspunten voor de kostenraming beschreven, te weten:

• •

  de kosten van het nazorgprogramma;

• •

  procentuele toeslagen;

• •

  de apparaatskosten (kosten voor administratieve werkzaamheden);

• •

  de vervangingskosten van diverse voorzieningen;

• •

  de eventuele toeslag voor nazorgrisico’s.

De kosten en eenheidsprijzen hoeven niet in het nazorgplan te worden vermeld. Het nazorgplan wordt namelijk vastgesteld door GS van de provincie, met uitzondering van de eenheidsprijzen en het doelvermogen. Het doelvermogen wordt separaat door de provincie vastgesteld. Het ligt voor de hand om de kosten wel in de checklist te vermelden van posten die niet in de checklist zijn opgenomen of waarvan onderbouwd wordt dat de kosten niet binnen de bandbreedte van de checklist vallen.

Bijlage 2 bij deze checklist geeft een onderbouwing van de eenheidsprijzen en kostenfactoren. De ervaring leert dat de bandbreedte in eenheidsprijzen regelmatig tot discussie leidt. Het gemiddelde van de bandbreedte wordt vaak toegepast als de stortplaats nog (lang) niet gesloten wordt. Het is echter niet per definitie nodig om het gemiddelde van de bandbreedte te hanteren. Als al ver voor sluiting van de stortplaats wordt uitgegaan van minimum prijzen kan dat leiden tot de constatering dat bij sluiting niet voldoende doelvermogen is gereserveerd. Het is daarom voor alle partijen van belang dat er bij de sluitingsverklaring, als er geen inkomsten meer zijn, geen tekort aan doelvermogen is.

Inspecties en lichte onderhoudswerkzaamheden (bijvoorbeeld eenvoudig/tijdelijk herstel van beschadigde afrastering) kunnen worden gecombineerd in één dagtarief van een inspecteur. Wordt daarvoor gekozen, dan zal een inschatting gemaakt moeten worden van de tijdsbesteding voor de combinatie van deze werkzaamheden. Verwezen wordt naar het onderdeel ‘combinatie van inspecties’ in § 3.2.4.

Voor de bepaling van het doelvermogen wordt in het nazorgplan ook vermeld of er voor de locatie nog andere kostenposten zijn, zoals:

• •

  onroerend zaak belasting (OZB indien een waarde wordt toegekend aan de stortplaats);

• •

  verontreinigingsheffing (rioolrecht);

• •

  waterschapsomslagen gebouwd en ongebouwd (eeuwigdurend). De heffing kan worden opgelegd aan gebruiker of eigenaar;

• •

  monstername apparatuur en debietmeter (conform Waterwetvergunning);

• •

  verzekeringen;

• •

  nutsvoorzieningen (drinkwater, elektriciteit, dataverbindingen), telefoon en jaarlijkse kosten (denk aan pompen, gemalen, verlichting en gebouwen die als gebruiksruimte dienen);

• •

  gereedschap voor onderhoud en inspectie;

• •

  kosten afvoer afval en zwerfvuil.

Voor afvoerleidingen/persleidingen en voorzieningen als bijvoorbeeld peilbuizen buiten het baggerdepot dient in het nazorgplan rekening te worden gehouden met de kosten van zakelijk recht. De kosten van zakelijke rechten van peilbuizen, leidingen en overige objecten op percelen van derden worden opgenomen in het doelvermogen.

De nazorgorganisatie maakt in het doelvermogen waar nodig ook een reservering voor de kosten van (reguliere of vroegtijdige) beëindiging van contractuele afspraken met derde partijen (bijvoorbeeld onderhoudsafspraken met private terreingebruikers). Te denken valt aan het vervroegd beëindigen van terreingebruik. In dat geval komen kosten alsnog ten laste van de nazorgorganisatie, die eerst door middel van contractuele afspraken werden afgedekt.

Rente en inflatie

In de basisgegevens van de doelvermogen berekening worden de rente en inflatie ingevuld. Het in te vullen rentepercentage wordt bepaald door het gevoerde beleid van de provincie waar het betreffende baggerdepot zich bevindt. Iedere provincie bepaalt welke rente voor zijn provincie van toepassing is. Dit percentage is afhankelijk van het beleggingsbeleid dat de provincie hanteert. Dit beleid uit zich primair in de mix aandelen/vastrentend en eventueel overige vermogensbestanddelen. Voor de inflatie wordt standaard de defaultwaarde van 2% ingevuld. Iedere provincie bepaalt zelf of er een andere waarde dan de default waarde van 2% wordt gehanteerd.

9Nazorgdossier

Het provinciaal nazorgdossier dient alle relevante stukken te bevatten die noodzakelijk zijn voor het doorlopen van de sluitingsfase en de toekomstige provinciale uitvoering van de nazorgactiviteiten. In dit hoofdstuk moet worden aangegeven welke documenten voor het nazorgdossier relevant (en bij de exploitant beschikbaar) zijn, onderverdeeld in:

• •

  vergunningen;

• •

  ontwerp en aanleg;

• •

  exploitatie inclusief wijzigingen na aanleg;

• •

  keuring en Inspectie;

• •

  monitoring en metingen;

• •

  nazorgplan;

• •

  juridisch dossier.

In bijlage 3 van de Handreiking sluitingsfase stortplaatsen en baggerdepots (IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017 is een voorbeeld opgenomen van gegevens die voor de nazorg relevant (kunnen) zijn.

Het is raadzaam om tijdens de exploitatiefase het nazorgdossier te vormen, en zeker ook bij de overdracht van archieven ingeval de exploitatie van een stortplaats door een andere partij wordt overgenomen. Circa vijf jaar voor sluiting wordt in overleg met het bevoegd gezag gestart met het samenstellen van het nazorgdossier. In deze periode worden alle nog ontbrekende en benodigde archiefstukken verzameld en gerubriceerd. Denk hierbij ook aan geohydrologische rapporten, hydrologische beheersingsmaatregelen, geactualiseerd monitoringsplan, en het onderhouds- en controleplan). De ervaring leert dat grondwatermodelleringen niet meer beschikbaar kunnen zijn (ervaring van de provincie Noord-Holland). Het is daarom beter vroegtijdig deze modellen veilig te stellen en niet te wachten tot de laatste vijf jaar voor sluiting.

10 Bronnen

• •

  Advieskamer Stortbesluit. (2014). Duurzaamheid GSE FabriNet HF-E B120 drainagemat, Aanvulling ENBB-advies 015. Advieskamer Stortbesluit.

• •

  Wageningen Environmental Research (2020). Normenboek Natuur, Bos en Landschap.

• •

  Bakker, H. d., & Schelling, J. (1989). Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. De hogere niveaus. Wageningen: Winand Staring Centre.

• •

  Boels, D., Breen, J., Ommeren, C. v., & Zon, W. v. (2007). Beoordeling Enkadrain op stortplaatsen in relatie tot levenduur van 100 jaar. Alterra. ENBB.

• •

  Boerboom, A., & Meijden, H. v. (2002). Deelonderzoek A1 Aanpassing IPO-checklist beoordeling nazorgplannen. Haskoning, Nijmegen.

• •

  Boerboom, A., & Meijden, H. v. (2002). Deelonderzoek A3 Aanpassing IPO-checklist beoordeling nazorgplannen. Haskoning, Nijmegen.

• •

  Bouma, J., Maasbommel, M., & Schuurman, I. (2012). Handboek meten van grondwaterstanden in peilbuizen. Stowa.

• •

  IPO. (2014). Checklist nazorg stortplaatsen en checklist nazorg baggerdepots.

• •

  Https://www.hwbp.nl/documenten/formulieren/2020/12/21/rekenmodel-ssk2018-versie-2.2.000CROW.

• •

  CROW. (2019). Opgeroepen op 2014, van www.crow.nl: http://www.crow.nl/vakgebieden/openbare-ruimte/beheer-en-onderhoud/beeldkwaliteit

• •

  CUR. (2012, 2013,2014,2021). Damwandconstructies plus errata. CUR.

• •

  CUR. (2014). Quay Walls – Second edition. CUR.

• •

  DHV. (2001). Berekening risicoreservering nazorg Leemtewet stortplaatsen.

• •

  Dijk, E. v. (2010). Erosiebestendigheid en natuurwaarde van dijkgraslanden. H2O, 2012(19).

• •

  EU. (1999, juli 16). Richtlijn Storten. Richtlijn 1999/31/EG van de Raad van 26 april 1999 betreffende het storten van afvalstoffen. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen L182.

• •

  Heidemij. (1993). Richtlijn drainagesystemen en controlesystemen grondwater voor stort- en opslagplaatsen. Heidemij Adviesbureau.

• •

  Heidemij. (1993). Richtlijn onderafdichtingsconstructies voor stort- en opslagplaatsen. Heidemij Adviesbureau.

• •

  IPO. (2017). Handreiking sluitingsfase stortplaatsen en baggerdepots. IPO.

• •

  Kiwa / Oasen. (2006). Voorkomen en verwijderen van putverstopping door deeltjes op de boorgatwand, Richtlijnen voor ontwerp, realisatie, bedrijfsvoering en regeneratie van pompputten.

• •

  Krekels, R., Peeters, G., & Brouwer, T. (2002). Handboek Streefbeelden voor Natuur en Water in Limburg, 2e gewijzigde druk. Provincie Limburg.

• •

  Linckens, A., & Kessel, S. v. (2010). Beheer en onderhoud van drainage. Riolering, 2010(17), 40-41.

• •

  Müller, W., Tatzky-Gerth, R., Jakob, I., & Li, C. (2007). Funktionsdauer von Kunststoff-Dränelementen für

• •

  NMI en Louis Bolk Instituut. (2008). Van schraal naar rijk zand.

• •

  Pereboom, D., Knoeff, H., Thijssen, R., & Meesters, G. (2010). Enabling landfill redevelopment. Geotechniek.

• •

  Praktijkonderzoek Veehouderij. (2002). Handboek schapenhouderij. Wageningen.

• •

  RWS Dienst Infrastructuur. (2011). Richtlijn Ontwerp Kunstwerken. Rijkswaterstaat Dienst Infrastructuur.

• •

  Vettenburg, N., Tylleman, A., & Calus, A. (2012). Terreinbegrazing met schapen. Vlaamse overheid, departement landbouw en visserij.

• •

  VVAV. (1995). Ontwerpprocedure Grondwatermonitoring Stortplaatsen. Vereniging van Afvalverwerkers.

• •

  VVAV. (1997). Richtlijn geohydrologische isolatie van bestaande stortplaatsen. Vereniging van Afvalverwerkers.

• •

  Zanzinger, H. (2007). Evaluation of Drainage-Geocomposites in Landfill Cover Systems. Seminar Lifetime of Geosynthetics. Würzburg.

• •

  Zeijts, T. v., & Ven, F. v. (2001). Effect van doorspuiten op werking en levensduur. Land + Water, 2001(4).

Bijlage 2

Inhoud

1 Algemeen

2 Opbouw overzicht

3 Methode

4 Bandbreedte

5 Prijzen

6 Analysekosten

7 Heffingen

8 Opbouw doelvermogen

8.1 Algemeen

8.2 Toeslag “Onvoorzien”.

8.3 Toeslag “Ontwerp en directie”

9 Algemene nazorgkosten

9.1 Apparaatskosten

9.2 Overige algemene nazorgkosten

10 Hulpmiddelen bij kostenramingen

11 Ontwikkelingen

12 Bronnen

13 Frequenties en eenheidsprijzen

1Algemeen

De kosten die gemaakt moeten worden voor de nazorg van een baggerdepot zijn onder te verdelen in:

• •

  de kosten van het nazorgprogramma,

• •

  de apparaatskosten (kosten voor administratieve werkzaamheden);

• •

  de vervangingskosten van diverse voorzieningen;

• •

  de eventuele toeslag voor nazorgrisico’s.

Het nazorgprogramma bestaat uit de volgende activiteiten:

• •

  continueren van de afvoer en verwerking van waterstromen;

• •

  uitvoeren van (controle)metingen zoals debieten, consolidatie, stijghoogten, water- en grondwaterkwaliteit;

• •

  uitvoeren van beheer en klein onderhoud zoals inspecties, drainage- en waterzuiveringssystemen, gebouwen en beplantingen.

2Opbouw overzicht

De eenheidsprijzen voor het uitvoeren van de nazorgactiviteiten zijn als kengetallen opgenomen achter deze bijlage. De tabel is ingedeeld naar de labels die in Rinas kunnen worden toegekend aan de activiteiten als volgt:

• A.

  instandhouden;

• B.

  controlemetingen;

• C.

  inspecties;

• D.

  onderhoud;

• E.

  vervanging;

• F.

  overige activiteiten (o.a. rapportages).

In de tabel zijn de werkzaamheden beschreven met de uitvoeringsfrequenties en de bijbehorende eenheidsprijzen (minimum en maximum eenheidsprijzen). Waar nodig is de opbouw van de eenheidsprijzen toegelicht.

Het is mogelijk om inspecties en lichte onderhoudswerkzaamheden (bijvoorbeeld reparatie van beschadigde afrastering, verwijderen zwerfvuil) te combineren in één dagtarief van een inspecteur. In dit geval zal een inschatting gemaakt worden van de tijdsbesteding voor de combinatie van deze werkzaamheden. Zie ‘combinatie van inspecties’ in § 3.2.4 van de checklist.

3Methode

De eenheidsprijzen van de checklist 2014 zijn vervangen door actuele prijzen (prijspeil 1 januari 20222). Daar waar geen actuele prijzen beschikbaar zijn, is de prijs aangepast met behulp van indexering en ervaringsgegevens die zijn besproken in de begeleidingscommissie. Hierbij is een gewogen indexcijfer voor de periode 2014-2022 bepaald. Hiervoor is gekozen, omdat er alleen voor enkele eenheidsprijzen een uitgebreide onderbouwing beschikbaar is, welke geactualiseerd dan wel geïndexeerd konden worden.

Hierbij is besproken om het indexcijfer als volgt te bepalen:

• •

  70% indexatie loonkosten, op basis van de CBS, cao-lonen, contractuele loonkosten per maand, sector particuliere bedrijven;

• •

  20% indexatie op brandstofkosten, op basis van de CBS, pompprijzen motorbrandstoffen, brandstofsoort per dag, peildatum 15 december;

• •

  10% indexatie op materiaalkosten, op basis van de CBS, consumentenprijsindex (CPI), CPI afgeleid.

Tabel 3-1: Bepaling indexcijfer 2014-2022

Bovenstaand heeft geresulteerd in een gewogen indexcijfer van 16,02%.

4Bandbreedte

De meeste eenheidsprijzen zijn uitgedrukt in een minimum en maximum bedrag, en vormen de zogenaamde bandbreedte. Deze bandbreedte is gebaseerd op ervaringen bij provincies, adviesbureaus, baggerdepotbeheerders en aannemers. Voor de provincie is deze bandbreedte een hulpmiddel bij het bepalen van het doelvermogen.

De omvang van locaties kan gevolgen hebben voor de eenheidsprijzen. Bij grote locaties kunnen inspecties, etc. mogelijk 20-30% goedkoper zijn door de schaalgrootte en daarmee verkregen efficiency. Bij kleine locaties, zoals bijvoorbeeld kleine baggerdepots, kunnen eenheidsprijzen juist iets hoger uitvallen. Uit de informatie in het nazorgplan dient duidelijk te worden of het baggerdepot (op onderdelen) beschouwd kan worden als een ‘standaard’ locatie, of de activiteiten standaard zijn en behoren tot een ‘standaard’ locatie, en of daarbij een passend kostenniveau is gehanteerd.

Toepassen van gemiddelde bedragen of locatiespecifieke ramingen?

In het nazorgplan worden de nazorgactiviteiten locatiespecifiek beschreven, vaak met daarbij de te verwachten kosten. Bij deze kosten wordt voor iedere individuele activiteit uitgegaan van het gemiddelde van het minimale en maximale bedrag voor die betreffende activiteit wanneer er sprake is van een standaard activiteit zoals die normaal behoort tot een ‘standaard’ locatie. Dit gemiddelde is vooral zinvol als de overdracht van de nazorg pas over enkele decennia plaatsvindt, en er aannamen worden gedaan voor de opbouw van nog aan te leggen voorzieningen.

Het toepassen van minimale eenheidsprijzen voor het hele spectrum van nazorgactiviteiten wordt afgeraden om te vermijden dat op het einde van de exploitatieperiode een tekort van doelvermogen is opgebouwd. Anderzijds leidt een continue overschatting van de kosten tot een te hoge reservering van het doelvermogen.

Als er bij het einde van de exploitatie inzicht is in locatiespecifieke aspecten die van invloed zijn op de kosten, dan wordt aangeraden hiermee rekening te houden en daar waar mogelijk geen gemiddelde bedragen meer toe te passen. Dit betekent dat de ervaringen op desbetreffende de nazorglocatie worden meegenomen in de overwegingen, zowel voor de nazorginspanning als de nazorgkosten. Deze locatiespecifieke eenheidsprijzen vallen niet per definitie binnen de bandbreedte, en kunnen ook lager of hoger zijn dan de in deze bijlage opgegeven minimum en maximumprijzen.

5Prijzen

De prijzen zijn exclusief btw, prijspeildatum 1 januari 2022, en inclusief kosten voor arbeid, materialen en materieel. De eenheidsprijzen zijn toekomstbestendig; tijdelijke voordelen of kortingen zijn niet in de prijzen verrekend. Overheadkosten van derden bij uitvoering door derden (bedrijfsvoering, administratie, risico) zijn in de eenheidsprijzen opgenomen

6Analysekosten

De analysekosten variëren sterk door de korting die laboratoria bieden bij langdurige contracten en/of bij een omvangrijke omzet van een bedrijf/instantie bij het laboratorium. Met name de frequentie en de aantallen monsters zijn voor een laboratorium van belang bij het bepalen van de prijsstelling. Voor de nazorg is van belang dat er provincies met weinig nazorglocaties zijn, dat de monitoringsinspanning op langere termijn kan verminderen, en dat voordelen van schaalgrootte daarmee afnemen.

In de checklist 2008 is de verwachting uitgesproken dat de kortingen zullen variëren van 25% (één locatie) tot 45% (hoge omzet door gelijktijdige aanbesteding van veel locaties en/of meerjarige contracten). Hoge kortingen zijn mogelijk indien, naast een hoge omzet, de gehele administratie (analyseopdrachten) digitaal verloopt. Bij prijsafspraken in relatie tot omzetverwachtingen zijn pakketkortingen en omzetbonussen mogelijk, die kunnen leiden tot nog hogere kortingspercentages.

Gelet op de langdurige periode dat er al kortingen op de standaard tarievenlijsten worden gegeven, kan er vanuit worden gegaan dat kortingen op langere termijn ook gangbaar zullen zijn, of deze in de tarieven worden verwerkt.

Ondanks de huidige kortingspercentages bij een hoge omzet, zijn er voldoende argumenten om niet met volledige korting in de gehele nazorgperiode te rekenen:

• •

  Afnemende concurrentie kan leiden tot verlaging van momenteel toegepaste kortingen;

• •

  Toenemende kwaliteitseisen (Kwalibo) worden nu specifiek in rekening gebracht. Mogelijk leidt dit in komende jaren tot verder toenemende kosten die dan tot uiting kunnen komen in hogere tarieven;

• •

  In de nazorgperiode vindt een afname van de omzet (per locatie) plaats: de bemonstering van controledrains komt na verloop van tijd te vervallen. Dit geldt ook voor percolaat en analyses in kader van lozing/zuivering. Deze afname van omzet verzwakt de onderhandelingspositie;

• •

  De nazorgactiviteiten kunnen niet zondermeer samengevoegd worden met andere activiteiten van de provincie. Zodoende kan niet per definitie van een hoog (aan de omzet gekoppeld) kortingspercentage worden uitgegaan.

Als standaard werd in de IPO-checklist 2008 een kortingspercentage gehanteerd van 35% op de tarieven van analyses die samen een pakket vormen. Voor de checklist 2014 zijn in het voorjaar van 2014 pakketprijzen opgevraagd bij drie grote laboratoria in Nederland (pakketprijzen zijn per definitie lager dan de som van de afzonderlijke tarieven). Bij de aanvraag is aangegeven dat het richtprijzen betreft die in 2014 toegepast worden maar ook in de toekomst ‘houdbaar’ zijn, dat wil zeggen dat in de nazorgberekeningen gerekend wordt met een effectieve rente om te compenseren voor rente en inflatie.

Voor de actualisatie van 2022 zijn de pakketten van de checklist nazorg baggerdepots 2014 aangepast omdat die pakketten niet goed zijn afgestemd zijn op de in de checklist opgenomen monitoringsstrategie. Er wordt uitgegaan van getrapte monitoring, met 3 pakketten: een pakket macroparameters, een pakket macroparameters plus minder mobiele parameters en een pakket macroparameters plus minder mobiele plus de minst mobiele parameters.

Voor veel locaties zullen afwijkende analyse pakketten worden gehanteerd. Het voert te ver in detail om in deze checklist analyse pakketten locatie specifiek te differentiëren. Bij 2 van de grote laboratoria zijn pakketprijzen opgevraagd op basis van fictieve hoeveelheden, echter de labs konden deze niet afgeven, omdat de tarieven te sterk afhankelijk zijn van hoeveelheden, frequentie etc. Wel hebben beide laboratoria brutoprijzen opgegeven voor pakketten en individuele parameters. Er is uitgegaan van de laagste prijsopgave. Voor de pakketten in deze checklist is de laagste bruto prijs bepaald door de goedkoopste combinatie van standaard pakket en losse parameters.

Voor de prijsbandbreedtes is uitgegaan van een basis korting range van 65% tot 75%. De laboratorium tarieven zijn inclusief de kosten van glaswerk en koerier. Het aansturen van veldwerk en laboratorium wordt verrekend met een toeslag van 5% op de prijzen die na korting (65%-75%) resulteren.

De in de praktijk te realiseren korting is afhankelijk van looptijd contract, omzetomvang van de klant (provincie/exploitant/adviesbureau) en de frequentie van aanleveren van monsters. In tegenstelling tot de eerdere checklists is er dan ook voor gekozen om wel een minimaal en maximaal tarief voor analyses op te nemen.

In tabel 6-1 zijn de prijzen samengevat. pH en EC worden standaard bij bemonstering in het veld gemeten en daarom niet in de pakketprijs opgenomen (prijsverschil €5 tot €9). De samenstelling van de pakketten staat in tabel 6-2.

Tabel 6-1: Analyse prijzen van Nederlands laboratorium met de laagste bruto prijs opgaven (prijspeil 1-1-2022), exclusief pH en EC, inclusief AS3000 toeslag en IPO-pakketprijzen

* Betreft bruto tarief met 75% korting, inclusief een toeslag van 5% t.b.v. van adviesuren

** Betreft bruto tarief met 65% korting, inclusief een toeslag van 5% t.b.v. van adviesuren

Tabel 6-1: Samenstelling pakketten

7Heffingen

Lozingsheffing

Het tarief voor de verontreinigingsheffing wordt door ieder waterschap zelf bepaald en bedraagt in 2022 gemiddeld € 61,97 per vervuilingseenheid. Tabel 7-1 geeft een overzicht van heffingen.

Tabel 7-1: Verontreinigingsheffing in Nederland (voorlopig) (CBS, 2022)

Precario

Sinds 1 juli 2017 mogen gemeenten geen precariobelasting meer heffen over netwerken die nutsbedrijven in, op of boven gemeentegrond. Gemeenten die op 10 februari 2016 in hun belastingverordening een tarief hadden voor nutsnetwerken, mogen uiterlijk tot 1 januari 2022 nog precariobelasting op nutsnetwerken blijven heffen. Onder de overgangsregeling kan een gemeente maximaal het tarief in rekening brengen dat op 10 februari 2016 gold.

Gemeenten die onder de overgangsregeling vallen, maar na 10 februari 2016 het tarief hebben verhoogd, moeten vanaf 1 juli 2017 hun tarief verlagen naar maximaal het tarief dat gold op 10 februari 2016.

Gezien bovenstaande zijn de kosten voor precario in de checklist op € 0,- gezet.

8Opbouw doelvermogen

8.1Algemeen

Het doelvermogen bestaat uit de onderdelen A, B, C en D (zie figuur 8.1):

• A.

  Reguliere nazorgkosten: kosten voor het uitvoeren van nazorgactiviteiten, zoals monitoring, inmetingen en onderhoudswerkzaamheden. Hierbij wordt rekening gehouden met een post voor onvoorziene kosten als percentage van de totale reguliere jaarlijkse nazorgkosten.

• B.

  Vervangingskosten: kosten voor het vervangen van voorzieningen op en rond het baggerdepot, wanneer de technische levensduur is verstreken. Hierbij wordt rekening gehouden met een post voor ontwerp en directie bij de uitvoering van de periodieke vervangingswerkzaamheden.

• C.

  Algemene nazorgkosten: deze kosten worden opgeteld bij A en B en bestaan uit rapportage/evaluatiekosten, communicatiekosten en apparaatskosten (zie ook de volgende paragraven).

• D.

  Het risicobedrag wordt opgeteld bij A,B en C. Het risicobedrag is een reservering voor eventueel optredende verontreinigingen in de nazorgperiode, als gevolg van falende voorzieningen.

Wellicht ten overvloede wordt opgemerkt:

• –

  Dat er geen overlap is tussen de toeslag op de jaarlijkse kosten A en de toeslag op de periodieke vervangingen B.

• –

  Dat er geen overlap tussen de onderdelen A en B en de algemene kosten rapportage/ evaluatiekosten en communicatiekosten. Evaluatie/rapportage werkzaamheden en communicatie werkzaamheden zijn niet voorzien in de onderdelen A en B.

• –

  Dat er alleen een overlap met de toeslagen van A en B en de Algemene kosten van C met het risicobedrag is indien het risicobedrag wordt berekend als percentage van het totaal van A,B en C.

• –

  Dat de toeslag Onvoorzien is bedoeld om onzekerheden (prijs, kennis- en meetonzekerheden) te dekken en geen heeft relatie met het risicobedrag, dat een reservering is voor kosten van eventueel optredende verontreinigingen in de nazorgperiode.

Het bovenstaande is weergegeven in figuur 8.1 De toeslagen “onvoorzien” en “ontwerp en directie” en de algemene nazorgkosten worden in de volgende paragraven nader toegelicht.

Figuur 8-1: Schematische weergave systematiek voor het bepalen van het doelvermogen

8.2 Toeslag “Onvoorzien”.

De toeslag “onvoorzien” die als toeslag op de reguliere jaarlijkse nazorgkosten wordt berekend, is gebaseerd op de in de GWW-sector (Grond-, Weg- en Waterbouw sector) gestandaardiseerde methodiek voor kostenramingen. Dit blijkt uit het rapport “Berekening risicoreservering nazorg Leemtewet baggerdepot” van IPO werkgroep AF4a (DHV, 2001), waar het standaard percentage van 10% voor onvoorzien is gerelateerd aan de publicatie 137 “Standaardsystematiek voor kostenramingen in de GWW-sector” (CROW, 2002). Dit is in het DHV-rapport als volgt beschreven:

“In de GWW-systematiek wordt het benodigde budget eveneens berekend door aan de geraamde kosten een marge of reserve toe te voegen voor onzekerheden. In GWW-budget berekeningen neemt de marge of reserve voor onzekerheden toe naarmate er meer tijd ligt tussen raming en uitvoering. De termijn waarop de onzekerheden spelen voor de nazorg is oneindig langer. Op grond hiervan is de 10% Onvoorzien in het IPO-nazorgkostenmodel zeker niet te hoog vergeleken met een opslag van 10% op een raming voor een GWW-werk met vergelijkbare onzekerheden en een beperkte tijdshorizon”.

Bij het genoemde begrip van “onvoorzien” en het standaard percentage kan als kanttekening worden opgemerkt dat de waarde van 10% niet genoemd wordt in de GWW-systematiek. Echter, wanneer een vergelijking gemaakt wordt met praktijkwaarden die in kostenramingen worden gehanteerd in de voorontwerpfase van het bouwproces, dan zijn waarden van 10% zeker niet ongebruikelijk voor minder complexe werken (bijvoorbeeld grondwerken, kleinere civiele werken, maar ook monitoringswerkzaamheden en inmeetwerkzaamheden). Verder wordt de waarde van 10% voor “onvoorzien” al in 1992 genoemd in het rapport “Kostenstructuur baggerdepot” ( (VROM, 1992) pagina 9, § 3.3.3). Ondanks de gedateerdheid van deze informatie, is de aard van werkzaamheden en de manier van uitvoeren in de tijd niet wezenlijk veranderd en blijken de gehanteerde waarden nog goed aan te sluiten bij de bovengenoemde hedendaagse praktijkwaarden.

De huidige GWW-systematiek maakt gebruik van de SSK2018. Een SSK2018 raming gaat gepaard met een goede risicoanalyse van kostenrisico’s volgens de RISMAN versie2.2.

Daarnaast wordt analoog aan het risicobedrag voor de nazorg een procentuele post op voor Niet Benoemde risicoreserveringen gehanteerd, enigszins vergelijkbaar met het Risico bedrag voor de nazorg. Afhankelijk van de gedetailleerdheid van de directe (bouw)kosten zijn percentages voor Niet Benoemde risico’s van 5-10% in de praktijk gebruikelijk. In het geval van een te sluiten baggerdepot is de levensduur/doorlooptijd bij de ramingen voor het “eeuwigdurend” nazorgtraject een risicofactor bij de prijsbepaling.

Gezien de in de praktijk gangbare waarden voor toeslagen voor onvoorziene omstandigheden en bovengenoemde toelichting wordt een initiële standaardwaarde van 10% onvoorzien als reëel en actueel beschouwd.

De toeslag onvoorzien betreft uitsluitend de jaarlijkse kosten A ter dekking van onzekerheden van de provincies over de omvang van de werkzaamheden en de prijzen van de werkzaamheden in de nazorg.

8.3Toeslag “Ontwerp en directie”

De in deze paragraaf genoemde aspecten ten aanzien van afdichtingen zijn uitsluitend voor landdepots mogelijk relevant.

Directievoering en toezicht (inclusief keuringen namens de opdrachtgever) zijn bij het vervangen van voorzieningen in de nazorgperiode van een baggerdepot altijd noodzakelijk in het kader van kwaliteitsborging. Gelet op de kwaliteitscriteria in relatie tot de levensduur van de bovenafdichting (uitsluitend mogelijk relevant voor landdepots), zal intensief en kwalitatief goed toezicht moeten plaatsvinden.

Bij eerdere checklisten werd opgemerkt dat vanwege het vervangen van voorzieningen op toezichtkosten bespaard kan worden omdat sprake is van herhaling van werkzaamheden. Om twee redenen is dit “repetitie-effect” niet van toepassing bij directievoering en toezicht op het vervangen van voorzieningen. Enerzijds door de grote tijdsperiode tussen de sluiting van het baggerdepot en het vervangingsmoment. Anderzijds door de beperkte ervaring met het aanbrengen van afdichtingslagen in de toekomst (door afname van het stortaanbod).

Omdat ontwerpwerkzaamheden bij vervangingswerkzaamheden in de nazorgfase van een baggerdepot in de meeste gevallen niet significant afwijken van werken ten behoeve van de inrichting/afsluiting van een baggerdepot, is het reëel om ook vergelijkbare (locatiespecifieke) ramingen te hanteren. Bij de vervanging van een bovenafdichting kunnen in het kader van ontwerp en bestek de volgende activiteiten worden onderscheiden:

• 1.

  Voorbereidende activiteiten

  • a.

    Inmeting van het baggerdepot (digitaal terreinmodel voor ontwerptekeningen en hoeveelheidsbepalingen);

  • b.

    Vaststellen ontwerpuitgangspunten met een ontwerpnotitie / programma van eisen;

  • c.

    Vergunning traject;

• 2.

  Definitief ontwerp en bestek (inclusief hoeveelheidsbepaling, bestek raming, V&G-plan, uitvoeringsplanning);

Nazorgorganisatie: initiatie, aansturing, aanbesteding en begeleiding vanuit de nazorgorganisatie en dossiervorming.

Voor directievoering en toezicht is een percentage van 8% reëel, vooral als het gaat om kleinschalige en complexe civieltechnische werken. Voor grootschalige werken, zoals het aanbrengen van afdichtingslagen, moet afhankelijk van de omvang van het werk gerekend worden met een percentage van 6% tot 6,5% van de investeringskosten.

Kleine vervangingen

Als bij relatief kleine vervangingen de oorspronkelijke ontwerpuitgangspunten (locatie, materiaalkeuze, etc.) niet wijzigen, kan als standaard een toeslagpercentage van 5% voor voorbereiding, begeleiding en toezicht worden gehanteerd. Dit betreft onder andere:

• •

  peilbuizen;

• •

  pompen;

• •

  afrastering (puntdraad, harmonicagaas) en poorten.

9Algemene nazorgkosten

9.1Apparaatskosten

Artikel 15.47 van de Wet milieubeheer geeft aan dat kosten verband houdend met de nazorg van baggerdepot vanuit het nazorgfonds worden bestreden. Onder de kosten worden niet de kosten begrepen die worden gemaakt ten behoeve van het bestuurlijk apparaat.

In de toelichting van de Wet milieubeheer (zie Leidraad bodembescherming, afl. 21, maart 1998) is het volgende over de apparaatskosten geschreven:

“De uitzondering in artikel 15.47 is opgenomen omdat voor de apparaatskosten reeds een bijdrage wordt verstrekt op grond van het Bijdragebesluit openbare lichamen milieubeheer. Anders ligt het met de apparaatskosten die gemaakt worden in verband met het nazorgfonds dat door de provincies moet worden opgericht en beheerd. Die kosten worden niet vergoed op basis van het Bijdragebesluit openbare lichamen milieubeheer en kunnen ingevolge artikel 15.47 lid 7 wel uit de heffing worden gefinancierd.“

Op grond van de wettekst kunnen kosten die gemoeid zijn met het beheer van het nazorgfonds direct en volledig ten laste van het fonds worden gebracht. Deze kosten bestaan onder andere uit kosten van provinciaal personeel dat specifiek belast is met de opzet en het beheer van het nazorgfonds inclusief jaarlijkse verantwoording (jaarverslag nazorgfonds), de accountantsverklaring, administratieve software en kosten voor inhuur van externe deskundigen.

Tevens volgt uit de wettekst dat de kosten die GS maken op grond van hun wettelijke opdracht tot uitvoering van de nazorg, in beginsel niet voor vergoeding uit het fonds in aanmerking komen; denk daarbij aan beleidsvorming, begroting, aanbesteding en verantwoording van uitvoering van de nazorg.

Apparaatskosten die rechtstreeks gemoeid zijn met de uitvoering van de nazorg kunnen worden gedekt uit het nazorgfonds. Bij het beoordelen of kosten in aanmerking komen voor vergoeding uit het fonds en de raming van deze kostenpost zijn de volgende zaken van belang:

• •

  Er wordt een toeslag berekend voor ontwerp, directievoering en toezicht bij diverse vervangingen. Het toeslagpercentage is afhankelijk van de grootte van het werk. Deze kosten zijn opgenomen als specifieke posten in RINAS en worden dus niet toegerekend aan de apparaatskosten.

• •

  Alle kosten van ambtelijke betrokkenheid bij activiteiten die voor sluiting van het baggerdepot (heffing en invordering, beoordeling nazorgplannen, activiteiten prenazorgfase en sluitingsfase, etc.) plaatsvinden, kunnen niet beschouwd worden als kosten ten behoeve van de uitvoering van de nazorg. De kosten hiervan kunnen niet worden verrekend in de post apparaatskosten.

• •

  In geval van (beoogde) herontwikkeling van een gesloten baggerdepot, zal overleg en afstemming plaatsvinden. De kosten van ambtelijke betrokkenheid bij activiteiten die voor herontwikkeling van het baggerdepot (vooroverleg, uitwerking invloed op nazorg, aanpassing nazorgplan, ontheffing, etc.) kunnen niet beschouwd worden als kosten ten behoeve van de uitvoering van de nazorg. De kosten hiervan kunnen niet worden verrekend in de post apparaatskosten.

• •

  De kosten van aanbesteden van uitvoering van de nazorg zijn afhankelijk van het beleid dat GS hanteren inzake de wijze van aanbesteden. Bij de toepassing van regiecontracten zal de omvang van de provinciale aanbestedingskosten relatief gering zijn, maar zitten zijn deze kosten deels opgenomen in de contractkosten. Aanbesteden van individuele nazorgtaken leiden tot hogere aanbestedingskosten bij de provincie.

De apparaatskosten voor deze werkzaamheden zijn niet nauwkeurig vooraf voor een individuele locatie in te schatten. In de IPO-checklist 2014 is een bedrag van ca.€ 2.850,- tot ca. € 4.400,- gemiddeld per jaar als bandbreedte gehanteerd, en de standaard 3% apparaatskosten die over de jaarlijkse kosten en vervangingskosten wordt berekend. Indexering van de bandbreedte is uitgevoerd met de loonstijging tussen 1-1-2014 en 1-1-2022 van circa 14,1%.

9.2Overige algemene nazorgkosten

Rapportage/evaluatiekosten

De rapportage/evaluatiekosten betreffen de uitvoering van de nazorgwerkzaamheden en de resultaten van die werkzaamheden. Bij uitbesteding van nazorgwerkzaamheden aan derden worden die nazorgwerkzaamheden door derden gerapporteerd en in rekening gebracht bij de provincies. Het nazorgplan geeft de opzet van de rapportage in hoofdlijnen.

In het jaarrapport worden de afzonderlijke activiteiten zoals bijvoorbeeld grondwateranalyses, stijghoogtegegevens, zettingen en inspecties integraal gerapporteerd. In het rapport worden deze gegevens met elkaar in verband gebracht en geëvalueerd. Ook deze rapportage kan aan derden worden uitbesteed.

Daarnaast worden in het jaarrapport relevante wijzigingen ten opzicht van eerdere jaarrapporten beschouwd. De evaluatie heeft als doel om duidelijk te maken of de nazorg op een milieuhygiënisch verantwoorde wijze verloopt.

Communicatiekosten

Communicatie heeft als doel om alle partijen die bij de nazorg zijn betrokken zo goed mogelijk van informatie te voorzien. Ook moeten deze partijen tevreden zijn over de wijze van informatieverstrekking. Een goede terugkoppeling is hierbij van cruciaal belang. Het informeren en het terugkoppelen van de informatie en reacties over de nazorgactiviteiten zorgen voor een open proces, hetgeen resulteert in een groot draagvlak. De communicatie richt zich verder ook op het behouden van vertrouwen in de nazorgorganisatie over de aanpak van de nazorg. Om hier invulling aan te geven kan de nazorgorganisatie een (algemeen) communicatieplan opstellen (zie de Checklist Bijlage 1). De kosten van de aan de communicatie verbonden werkzaamheden vallen onder de Communicatiekosten

10 Hulpmiddelen bij kostenramingen

De eenheidsprijzen die in de checklist gehanteerd worden zijn afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden in het onderhoudsplan (voor zover dit bij een nazorgplan beschikbaar). De discussies over gehanteerde prijzen kunnen worden verminderd door de toepassing van het Normenboek Natuur, Bos en Landschap 2020 (Wageningen Environmental Research, 2020)en bijvoorbeeld de standaard serie ‘Bouwkosten’ van Expertisecentrum Bouwkosten (www.bouwkosten.nl) van toepassing te verklaren bij onderbouwing van de prijzen. Locatiespecifieke prijzen worden bij de overwegingen meegenomen, voor zover deze volledig en toekomstbestendig zijn. Het is raadzaam om ervaren kostendeskundigen te raadplegen in geval van twijfel of discussie over de juistheid en toepasbaarheid van eenheidsprijzen.

11 Ontwikkelingen

Wij adviseren deze ontwikkelingen op het gebied van kostennormen blijvend te volgen om actualiteit van kostennormen te kunnen waarborgen. Verder kan ook binnen de provinciale organisatie gebruik worden gemaakt van reeds aanwezige kennis, bijvoorbeeld bij afdelingen die zich bezig houden met civiele werken, ecologie, natuur en landschap.

12 Bronnen

• •

  CBS. (2022, mei). Cao-lonen, contractuele loonkosten en arbeidsduur; indexcijfers. Opgehaald van CBS Statline: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/82838NED/table?ts=1652861665868

• •

  CBS. (2022, mei). Pompprijzen motorbrandstoffen; brandstofsoort, per dag. Opgehaald van CBS Statline: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/80416ned/table?ts=1652861993567

• •

  CBS. (2022, mei). Consumentenprijzen (CPI), Opgehaald van CBS Statline: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/83131NED/table?ts=1652864824305

• •

  CBS. (2022, mei). Aardgas en elektriciteit, gemiddelde prijzen eindverbruikers. Opgehaald van CBS Statline: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/81309NED/table?ts=1652862244757

• •

  CBS. (2022, mei). Waterschappen: tarieven en heffingen. Opgeroepen van CBS Statline: https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/80892ned/table?ts=1652864772079

• •

  DHV. (2001). Berekening risicoreservering nazorg Leemtewet stortplaatsen. https://www.hwbp.nl/documenten/formulieren/2020/12/21/rekenmodel-ssk2018-versie-2.2.000

• •

  IPO (2014 ). Checklist nazorg stortplaatsen en checklist nazorg baggerdepots.

• •

  Wageningen Environmental Research (2020). Normenboek Natuur, Bos en Landschap.

Naast bovengenoemde bronnen is gebruik gemaakt van ervaringsgegevens van een geraadpleegde kostendeskundige en uit de infobank van GWWkosten.nl

13 Frequenties en eenheidsprijzen

In de tabellen op de volgende pagina’s zijn de standaard frequenties, de duur van activiteiten en eenheidsprijzen opgenomen. Daar waar 1000 jaar als eindjaar is vermeld wordt eeuwigdurend bedoeld (in andere bronnen soms weergegeven met het “oneindig” teken: ∞). Daar waar werkzaamheden met elkaar gecombineerd kunnen worden of onderdeel zijn van een andere kostenpost (bijvoorbeeld terreininspectie), is het bedrag € 0,00 vermeld.

• a)

  afhankelijk van kosten/batenanalyse waterzuivering

• b)

  afhankelijk van noodzaak onttrekking

• c)

  tot einde levensduur

• d)

  vervangingstermijn afdeklaag of vervangingstermijn drainage (indien kortere levensduur dan afdekla

• e)

  resterende levensduur bij aanvang nazorg (= jaartal plaatsing - jaartal start nazorg + periodiciteit)

• f)

  afhankelijk van soort voorziening (wel of niet eeuwigdurend noodzakelijk)

• g)

  de kosten van het opstellen van een communicatieplan kunnen worden opgenomen in de apparaatskosten.

  De communicatiekosten zijn jaarlijks terugkerende kosten voor bijvoorbeeld:

  • –

    periodieke nieuwsbrief (voor actoren);

  • –

    informaticavond (bijvoorbeeld tweejaarlijks);

  • –

    vaste overlegstructuur (bijvoorbeeld met gemeente en waterschap)

• h)

  regeneratiefrequentie sterk afhankelijk van type verontreiniging en chemische samenstelling van grond en grondwater. In specifieke gevallen (veel organische componenten of ijzer in grondwater) is regeneratie meerdere keren (6-8 keer) per jaar nodig.

• j)

  Afhankelijk van grondsoort en samenstelling teelaardelaag wordt 1 of 2 keer per jaar gemaaid. Zie toelichting in paragraaf 3.2.3

• k)

  afhankelijk van zettingsprognoses

*) indien in uitzonderlijke gevallen een bovenafdichting aanwezig is, wordt hier verwezen naar de kentallen IPO-checklist nazorg stortplaatsen.

Bijlage 2 behorende bij artikel 3 van de Beleidsregel toetsing nazorgplannen Noord-Brabant 2024

Checklist nazorgplannen baggerdepots

1 Inleiding

1.1 Inleiding

1.2 Doelstelling

1.3 Leeswijzer

2 Achtergrond

2.1 Inleiding

2.2 Wet- en regelgeving

2.3 Overige relevante ontwikkelingen en informatie

2.4 Beoordeling gelijkwaardigheid en levensduur voorzieningen

2.5 Kwaliteitsborging

3 De Checklist

4 Lijst van gebruikte afkortingen

5 Termen en definities

6 De begeleidingscommissie

Bijlagen

Bijlage 1: Checklist

Bijlage 2: Eenheidsprijzen en frequenties

Bijlage 3: Percolaat leegloop

Bijlage 4: Levensduur bovenafdichtingen

1Inleiding

1.1 Inleiding

Op 1 april 1998 is de nazorgregeling voor stortplaatsen van de Wet milieubeheer (Wm) in werking getreden. De nazorgregeling bepaalt dat de provincies organisatorisch en financieel verantwoordelijk zijn voor de nazorg van die stortplaatsen waar, op of na 1 september 1996, ‘droog’ afval en baggerspecie is gestort.

Voor het bepalen van de nazorginspanning en voor het berekenen van de nazorgkosten van een stortplaats dient de provincie een nazorgplan, opgesteld door de exploitant, te hebben goedgekeurd. Als hulpmiddel voor de toetsing van een nazorgplan en de berekening van het doelvermogen zijn de Checklist nazorgplannen stortplaatsen en de Checklist nazorgplannen baggerdepots opgesteld. De Checklisten en de daarin opgenomen tarieven en bedragen worden in principe eenmaal per vijf jaar geactualiseerd, of later afhankelijk van nieuwe kennis en inzichten.

De Checklisten worden door de interprovinciale werkgroep nazorg en BOOG behandeld en worden vervolgens als advies aan de provincies verzonden die de Checklist daarna vaststellen als beleidsdocument, óf de Checklisten hanteren als hulpmiddel voor toetsing van nazorgplannen.

De huidige versie van de Checklisten is in 2014 vastgesteld en dient geactualiseerd te worden. Royal HaskoningDHV heeft opdracht gekregen de twee Checklisten te actualiseren.

1.2Doelstelling

Doelstelling van de actualisatie is het aanpassen van de huidige Checklist waarin de richtlijnen voor de nazorg van stortplaatsen zijn vastgelegd, op basis van nieuwe kennis en inzichten. Daarbij dient de Checklist:

• •

  Voor de exploitant van een stortplaats ondersteuning te bieden bij het opstellen van een nazorgplan;

• •

  Een gedegen beoordeling mogelijk te maken van zowel de omvang als de kwaliteit van de aangeleverde informatie in die nazorgplannen;

• •

  Voor het bevoegd gezag een handreiking te bieden voor de toetsing van nazorgplannen;

• •

  Voor het bevoegd gezag een pakket van standaardwaarden (frequenties, eenheidsprijzen, etc.) te geven voor vaststelling van de omvang en kosten van te verrichten nazorgactiviteiten ten behoeve van het doelvermogen. In het geval standaardwaarden niet toepasbaar zijn, worden criteria gegeven voor beoordeling van de locatie specifieke invulling van nazorgactiviteiten.

1.3Leeswijzer

Dit document betreft de Checklist voor afvalstortplaatsen. In deze Checklist wordt hiervoor de term ‘stortplaatsen’ gehanteerd. Voor nazorgplannen van stortplaatsen voor baggerspecie is een separate Checklist beschikbaar. De Checklist stortplaatsen bestaat uit de hoofdtekst met daarin een toelichting op de uitgevoerde actualisatie, achtergronden, en de hoofdindeling van de Checklist. Er zijn vier bijlagen opgenomen, die het hoofdbestanddeel van de Checklist zijn en respectievelijk inhouden:

• •

  Bijlage 1: Een toelichting op de Checklist per rubriek/onderdeel;

• •

  Bijlage 2: Een overzicht van frequenties en eenheidsprijzen;

• •

  Bijlage 3: Beschikbare informatie over leeglooptijd en nalevering percolaat;

• •

  Bijlage 4: Een overzicht van ontwikkelingen over de levensduur van afdichtingsmaterialen.

2Achtergrond

2.2Inleiding

De actualisatie is in 2022 uitgevoerd. Bij de start van de actualisatie is een vragenformulier voorgelegd aan deskundigen op het gebied van inrichting en nazorg van stortplaatsen. Hieronder vallen bevoegde gezagen, exploitanten, en adviesbureaus. Reacties per mail zijn ontvangen van drie provincies en van exploitanten, via de VA en 2 afzonderlijk. Reacties via de enquête zijn ontvangen van 6 provincies, van 1 adviesbureau, van exploitanten via de VA, van exploitanten via adviseurs en van 2 exploitanten zelfstandig. De actualisatie is uitgevoerd na bespreking in de begeleidingscommissie (zie Hoofstuk 6).

De antwoorden zijn in een notitie opgenomen (Actualisatie IPO Checklisten 2022, Resultaten enquête, BI2026-RHD-ZZ-XX-RP-Z-0001, 4 maart 2022) en 10 maart 2022 in de begeleidingscommissie besproken. De resultaten van de enquête en de ontvangen informatie zijn in de actualisatie betrokken.

2.3Wet- en regelgeving

De Wet milieubeheer en de Omgevingswet

De sluiting en nazorg van stortplaatsen is in Nederland geregeld in hoofdstuk 8, paragraaf 8.2 van de Wet milieubeheer. Hierin worden nadere regels gesteld aan de nazorg, die van belang zijn bij het bepalen van de nazorgactiviteiten.

In Titel 15.11, Financiering van de zorg voor gesloten stortplaatsen, wordt de financiering van de nazorg geregeld. Deze regelgeving gaat niet over naar de Omgevingswet.

Het begrip “Inrichting” uit de Wet Milieubeheer vervalt op moment van inwerkingtreding van de Omgevingswet. In plaats daarvan wordt in deze Checklist het begrip nazorggebied gebruikt.

Crisis en herstelwet

Via de Crisis- en herstelwet zijn de experimenten in het kader van duurzaam stortbeheer juridisch mogelijk gemaakt (Besluit inwerkingtreding artikel III 3e tranche Cisis en Herstel Wet 23-5-2016, Stortbesluit Bodembescherming HIIIa en Wijziging Uitvoeringregeling Stortbesluit bodembescherming 3-6- 2016). Zie verder onder “Green deal duurzaam stortbeheer”.

Het Stortbesluit bodembescherming en de Uitvoeringsregeling Stortbesluit bodembescherming

Het Stortbesluit bodembescherming en de Uitvoeringsregeling Stortbesluit bodembescherming gaan over in de Omgevingswet- en regelgeving (https://iplo.nl/regelgeving/omgevingswet/totstandkoming/hoofdlijnen-invoeringsbesluit/#h98b39c46-29f0- e832-0800-14330b2cb1df).

Artikel 39D Wet bodembescherming niet van toepassing voor deze Checklist

Het is mogelijk dat bij een stortplaats een bodemverontreiniging aanwezig is of gesaneerd is waarvoor een nazorgplan is beschikt volgens art. 39d van de Wbb (valt onder de Omgevingswet onder het overgangsrecht). Deze Checklist ziet niet toe op een nazorgplan in dit kader.

Activiteitenbesluit paragraaf 3.2.1.en Activiteitenregeling artikel 3.7b lid 2

Dit betreft respectievelijk keuring van stookinstallaties en eisen voor emissiemetingen, van toepassing op verwerking van stortgas. Deze regelgeving gaat op in de omgevingswet.

Besluit bodemkwaliteit

De werkzaamheden op of in de bodem, die worden gedaan bij de nazorg van stortplaatsen vallen formeel ook onder hoofdstuk 2 van het Besluit bodemkwaliteit. Niet alle bepalingen van het huidige Besluit bodemkwaliteit zijn onderdeel geworden van de Omgevingswet (de zogenaamde ‘knip’ tussen plaatsgebonden en niet plaatsgebonden regels). Alleen de regels voor het toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie (de zogenaamde plaatsgebonden regels) zijn ingebouwd in regelgeving onder de Omgevingswet. Deze regels richten zich tot de initiatiefnemer en zijn als milieubelastende activiteiten opgenomen in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).

Eisen aan andere normadressanten en product gerelateerde eisen vallen niet onder de scope van de Omgevingswet en blijven daarom achter in het Besluit bodemkwaliteit en de onderliggende Regeling bodemkwaliteit 2021. Het gaat om niet-plaatsgebonden regels die zich richten tot de producent, importeur, transporteur, handelaar van bouwstoffen en de regels die zich richten tot degene die onderzoeken verrichten en milieuverklaringen afgeven voor bouwstoffen, grond en baggerspecie. Daarnaast blijven ook de regels voor de kwaliteitsborging (zogenoemde kwalibo-regels, zie paragraaf 2.4) in het Besluit bodemkwaliteit staan.

2.4Overige relevante ontwikkelingen en informatie

Modernisering Stortbesluit bodembescherming

Er is door overheden en de branche verenigingen in het verleden nagedacht en gesproken over modernisering van het Stortbesluit. Deze modernisering is nog niet tot stand gekomen. Het Stortbesluit en de daaraan verbonden regelgeving en richtlijnen zijn ongewijzigd. Specifiek is veel aandacht gegeven aan aanpassing van analysepakketten. Het Stortbesluit voorziet echter al in de mogelijkheid van stortspecifieke aanpassing van analysepakketten.

Green deal Duurzaam stortbeheer

Op 16 juli 2018 is de Green Deal Duurzaam Stortbeheer gepubliceerd. Partijen verenigd in de Green Deal Duurzaam Stortbeheer willen onderzoeken hoe zij de emissie van schadelijke stoffen en de kosten voor nazorg van stortplaatsen kunnen beperken. Uit eerdere onderzoeken bleek dat gedoseerde toevoeging van lucht en water natuurlijke afbraakprocessen en vastlegging van stoffen bevordert. Om dat op grote schaal te testen zijn drie stortplaatsen aangewezen als pilotlocatie: Wieringermeer, Braambergen en De Kragge. Op deze stortplaatsen zijn verduurzamingsexperimenten in uitvoering en indien nodig uitstel van aanleg van bovenafdichtingen mogelijk gemaakt.

Daarnaast zijn er de Potentieel Duurzaam Stortbeheer (PDS)-locaties. Dit zijn stortplaatsen die bij een succesvol verloop van het experiment in aanmerking komen voor duurzaam stortbeheer. Zij krijgen eveneens (indien nodig) gedurende de looptijd van het experiment uitstel voor het aanbrengen van een bovenafdichting.

Het uiteindelijke doel is om op basis van de onderzoeksgegevens te komen tot een wettelijke regeling waarin duurzaam stortbeheer verankerd is en de aanleg van een bovenafdichting niet meer nodig is. Daarna kan er voor de nazorg vanuit worden gegaan dat er voor succesvol verduurzaamde locaties geen bovenafdichting meer aanwezig hoeft te zijn bij sluiting.

Handreiking sluiting

De Handreiking sluiting stortplaatsen en baggerspeciedepots ( IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017) beschrijft de eindinspectie en sluitingsverklaring. De Handreiking gaat nader in op het juridisch onderzoek bij sluiting van de stortplaats en behandelt in bijlage 5 de juridische aspecten bij overdracht van de nazorg.

Herontwikkeling en nabestemming

De notitie herontwikkeling (gesloten) stortplaatsen (IPO 2019) gaat uitgebreid in op belangrijke aspecten die spelen bij herontwikkeling en nabestemming van stortplaatsen. In een nazorgplan kan hier van gebruik worden gemaakt indien er vóór sluiting al sprake is van herontwikkeling of nabestemming of plannen daartoe.

Rekenrente

De langdurig lage rentestanden hebben geleid tot verlaging van de rekenrente voor berekening van het doelvermogen voor de nazorg door een aantal provincies. Landelijk is hierover veel discussie en naar aanleiding daarvan is het Ministerie van I&W verzocht om te (laten) onderzoeken of de rekenrente aanpassing behoeft.

2.5Beoordeling gelijkwaardigheid en levensduur voorzieningen

In het Stortbesluit zijn voor stortplaatsen voorzieningen voorgeschreven waarmee de omgeving van de stortplaats wordt beschermd. Deze voorzieningen zijn als referentievoorzieningen uitgewerkt in de bij het Stortbesluit behorende richtlijnen. Onder andere is de aan te leggen bovenafdichting beschreven. In de Uitvoeringsregeling Stortbesluit is ook aangegeven dat andere bovenafdichtingen mogen worden geaccepteerd als deze minimaal een gelijkwaardig beschermingsniveau realiseren.

In 2013 is de Advieskamer Stortbesluit (AKS3) op verzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de gezamenlijke provincies gestart, als opvolger van het Expertisenetwerk Bodembescherming (ENBB) en het Expertisenetwerk Stortbesluit (ENS). De Advieskamer Stortbesluit adviseert op verzoek van overheden en bedrijfsleven over de toepassing van (alternatieve) bodembeschermende voorzieningen bij stortplaatsen. Zij brengt onafhankelijke en deskundige adviezen uit over de bodembeschermende voorzieningen, waaronder adviezen op het gebied van gelijkwaardigheid en levensduur. Een advies van de Advieskamer zal door het bevoegd gezag als zwaarwegend worden beschouwd bij de beoordeling en het geven van instemming (beschikkingen) voor de aanleg, beheer en nazorg van stortplaatsen. Alleen generieke openbare AKS adviezen worden betrokken bij actualisatie van gelijkwaardigheid en levensduur in de Checklist.

Als het advies van AKS relevant is voor de nazorg, dan zal de interprovinciale werkgroep Nazorg streven naar een zoveel mogelijk eenduidig advies van de werkgroep daarover, dat via BOOG bij actualisatie van (of eerder als addendum op) deze Checklist richting de individuele provincies wordt geleid. Iedere provincie is als bevoegd gezag zelf verantwoordelijk voor het implementeren van deze Checklist en het overnemen van de adviezen.

2.6Kwaliteitsborging

Kwalibo staat voor Kwaliteitsborging bij bodemintermediairs. Bodemintermediairs zijn onder meer adviesbureaus, laboratoria, aannemers, grondbanken, aanleggers en inspecteurs van bodembeschermende voorzieningen en bedrijven die grond en baggerspecie reinigen of verwerken. Kwalibo is wettelijk geregeld in hoofdstuk 2 “Kwaliteit van de uitvoering van een werkzaamheid” van het Besluit bodemkwaliteit (hierna: Bbk) van 22 november 2007.

De werkzaamheden op of in de bodem, die worden gedaan bij de nazorg van stortplaatsen vallen formeel ook onder hoofdstuk 2 van het Bbk: in artikel 21 Bbk wordt verwezen naar artikel 8.49 Wet milieubeheer (hierna: Wm). In artikel 8.49 Wm wordt aangegeven dat er maatregelen moeten worden getroffen, die ervoor zorgen dat de stortplaats géén nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaakt, dan wel dat de grootst mogelijke bescherming wordt geboden tegen nadelige gevolgen.

Kwalibo is van toepassing op werkzaamheden als bedoeld in artikel 11a.2, tweede lid, van de Wet milieubeheer, die worden uitgevoerd met betrekking tot bodem, grond, baggerspecie of bouwstoffen. Deze werkzaamheden zijn:

• •

  het verrichten van berekeningen, metingen of tellingen;

• •

  het nemen of analyseren van monsters of het anderszins verrichten van onderzoek naar de aard of mate van verontreinigingen in stoffen, producten, afvalstoffen, afvalwater, lucht, oppervlaktewater, grond, organismen of bodem;

• •

  het beperken, ongedaan maken of anderszins saneren van een verontreiniging in stoffen, producten, afvalstoffen, afvalwater, lucht, oppervlaktewater, grond of bodem;

• •

  het beoordelen of inspecteren van stoffen, producten, voorzieningen of installaties;

• •

  het toepassen of geschikt maken voor toepassing, van stoffen, producten of afvalstoffen in een werk of het uitvoeren van een werk op of in de bodem;

• •

  het houden van toezicht op of het voorbereiden of begeleiden van werkzaamheden als bedoeld in de onderdelen a tot en met e;

• •

  bemiddelen bij, beoordelen van of adviseren of rapporteren over werkzaamheden als bedoeld in de onderdelen a tot en met f;

• •

  het afgeven, wijzigen, schorsen, intrekken of weigeren van certificaten, of;

• •

  werkzaamheden met betrekking tot een bodemenergiesysteem.

Dit betekent dat op bovengenoemde werkzaamheden die in het kader van de nazorg van stortplaatsen worden uitgevoerd Kwalibo van toepassing is, mits er een beschikking van een bestuursorgaan op moet worden gegeven (artikel 21.1 Bbk). Daarvoor zijn BRL-en en protocollen beschikbaar; een actueel overzicht is beschikbaar via www.sikb.nl. Via SIKB zijn ook richtlijnen en protocollen beschikbaar die niet direct geschreven zijn voor nazorg van stortplaatsen, maar die informatie geven over bodembescherming.

3De Checklist

De Checklist is opgenomen in Bijlage 1 en hanteert een uniforme indeling voor nazorgplannen. In de Checklist zijn de relevante nazorgvoorzieningen en bijbehorende nazorgactiviteiten (instandhouden, onderhoud, controle en monitoring, vervanging) beschreven.

Checklist geeft een algemeen kader

Bij het opstellen van de Checklist is een afweging gemaakt tussen volledigheid en bruikbaarheid. De Checklist moet dan ook worden beschouwd als een minimum aan te verstrekken gegevens. Er is bij het opstellen van de Checklist rekening gehouden met algemene toepasbaarheid. Het uitgangspunt voor de nazorg is een “standaard” stortplaats van 10 ha die voldoet aan de volgende kenmerken:

• •

  De stortplaats is geheel aangelegd volgens het Stortbesluit bodembescherming en de bijbehorende Uitvoeringsregeling naar de laatste stand der techniek;

• •

  De bovenafdichting van de stortplaats bestaat uit een 2 mm dik gecertificeerd HDPE-folie, een minerale laag en een steunlaag van maximaal 30 cm dik. De drainage bestaat uit drainagematten met een verzamelringleiding en afvoerleidingen. De deklaag op de stortplaats is 1 meter dik, bestaande uit vruchtbare grond van natuurlijke herkomst;

• •

  Er is nulonderzoek uitgevoerd op grond waarvan voor de gehele afdichtingsconstructie een levensduur van 75 jaar volgt conform de Checklist;

• •

  De aanwezige drainage en andere leidingen worden gelijktijdig met de bovenafdichting vervangen;

• •

  De oppervlakte van de stortplaats is 10 hectare (in 2d) (250 meter breed en 400 meter lang) met 4 compartimenten van 100 m breed en 250 m lang. Het aantal putten en doorspuitpunten van de verschillende drainagesystemen zijn conform de richtlijnen van het Stortbesluit;

• •

  De vorm van de stortplaats is een afgeknotte heuvel met een relatief groot bovenvlak: maximaal 30% helling 1:3 met geruwde folie en de rest bovenvlak met gladde folie;

• •

  Er is een onderafdichting aanwezig met een levensduur van minimaal 50 jaar en er zijn geen tussenafdichtingen aanwezig;

• •

  Er is een onderhoudspad aanwezig met halfverharding puingranulaat met een lengte van 1250 meter;

• •

  Er is geen oppervlaktewater binnen de begrenzing van de stortplaats;

• •

  Nutsvoorzieningen en lozingspunten liggen direct aan de grens van de gesloten stortplaats;

• •

  Er is geen wildbestrijding nodig in de nazorg;

• •

  Er is geen grondwaterverontreinigingssituatie en geen beheersmaatregel zoals grondwateronttrekking;

• •

  Ter plaatse van de bovenafdichting liggen geen elektriciteitsleidingen en communicatieleidingen.

Locatiespecifieke voorzieningen in de Checklist

Indien voorzieningen slechts op enkele locaties zijn toegepast, zijn deze niet als standaard in de Checklist opgenomen. Daarom zijn niet alle voorkomende locatiespecifieke aspecten behandeld.

Inhoud van een nazorgplan

De Checklist is richtinggevend voor de structuur en inhoud van het nazorgplan. Het nazorgplan beschrijft de voorzieningen die in de nazorg van belang zijn en in de nazorgperiode nog aanwezig zijn. Dat kan op hoofdlijnen, met detaillering beperkt tot wat nodig is om de aan de voorzieningen verbonden nazorgwerkzaamheden te bepalen. Reeds aangelegde voorzieningen moeten wel in detail worden beschreven en vastgelegd ter behoud van kennis van aangelegde voorzieningen. Dat kan in andere documenten, waarnaar in het nazorgplan kan worden verwezen.

Voor de nog aan te leggen voorzieningen mogen in (voorlopige/tussentijdse) nazorgplannen aannamen worden gedaan. Deze voorzieningen worden dan in hoofdlijnen beschreven en in de daaropvolgende nazorgplannen verder gedetailleerd.

Een nazorgplan moet zelfstandig leesbaar zijn, maar mag dus voor detailuitwerkingen verwijzen naar andere documenten. Deze andere documenten moeten beschikbaar zijn voor raadpleging bij beoordeling van het nazorgplan. Dit wordt het beste geborgd door deze documenten separaat aan te leveren bij indienen van het nazorgplan of als bijlagen in het nazorgplan op te nemen.

Het nazorgplan wordt uitgebreider en meer gedetailleerd naarmate de sluiting nadert en het een definitief nazorgplan bij sluiting wordt.

Het verdient aanbeveling om het monitoringsplan en het inspectie- en onderhoudsplan in de prenazorgfase (nog eens) te actualiseren en te gebruiken bij het opstellen/actualiseren van het nazorgplan. Het kan dan als bijlage bij in het nazorgplan worden opgenomen.

Recente ontwikkelingen op het gebied van bodembescherming bij stortplaatsen zijn in de huidige Checklist meegenomen, mits deze ontwikkelingen een formele status hebben. Zodra nieuwe ontwikkelingen in (rechtstreeks werkende) regelgeving en/of de omgevingsvergunning (locatiespecifiek) zijn vastgelegd, of binnen het kader van de omgevingsvergunning worden toegestaan, dan kan dit bij actualisatie van het nazorgplan voor desbetreffende locatie worden meegenomen.

Relevante informatie waarin de Checklist niet voorziet dient de exploitant toe te voegen. Tevens moet telkens per locatie worden bezien of:

• •

  met de Checklist alle aspecten zijn onderkend;

• •

  locatiespecifieke situaties aanleiding geven tot het afwijken van in de Checklist opgenomen uitgangspunten.

4Lijst van gebruikte afkortingen

5Termen en definities

6De begeleidingscommissie

De begeleidingscommissie is samengesteld uit de volgende personen:

• •

  Wouter van Hoorn, provincie Gelderland (projectleider, voorzitter)

• •

  David van Rijn , provincie Zuid-Holland

• •

  IJsbrand de Haan, provincie Zuid-Holland

• •

  Martien Romviel, provincie Noord-Brabant

• •

  Roger Smeets, provincie Noord-Brabant

• •

  Hans Hermkes, namens de VA

• •

  Sander Feenstra, namens de VA

• •

  Hans Kolijn, namens de VA

De rol van de VA is adviserend. Na bespreking in de begeleidingscommissie is een deel van de adviezen wel en een deel niet meegenomen in de actualisatie van de checklist.

Bijlage 1 De Checklist

0Inleiding

Indeling

In deze bijlage wordt per onderdeel van de checklist een toelichting gegeven. Als hoofdindeling is daarbij uitgegaan van de verschillende nazorgactiviteiten:

• •

  monitoring en controle (H2);

• •

  doorspuiten en onderhoud (H3) en

• •

  periodieke vervangingen en amovering (H4).

Per onderscheiden nazorgactiviteit is een verdere onderverdeling in relevante nazorgvoorzieningen gemaakt.

Rinas kent een afwijkende hoofdindeling in nazorgactiviteiten en noemt dit rubrieken:

De overzichtstabel met de eenheidsprijzen in bijlage 2 van deze checklist is overeenkomstig alle voorgaande checklisten ingedeeld conform de bovenstaande indeling in Rinas. De activiteiten in Rinas onder “Instandhouden” worden in deze Checklist beschreven onder doorspuiten en onderhoud (H3).

Verwijzing naar wet- en regelgeving

In de hoofdtekst van deze checklist is aangegeven welke voor de nazorg relevante wet- er regelgeving er over gaat naar de Omgevingswet en welke niet. In deze bijlage 1 wordt naar de actuele wet-en regelgeving verwezen omdat het van kracht worden van de nieuwe Omgevingswet al diverse malen is uitgesteld en nu niet eerder dan op 1 januari 2023 is voorzien, na de actualisatie van deze Checklist.

Inhoud

0 Inleiding

1 Locatiespecifieke aspecten

1.1 Algemeen

1.1.1 Exploitanten/eigenaars

1.1.2 Historie/omgeving

1.1.3 Geometrie

1.1.4 Begin en einde exploitatie en nabestemming

1.1.5 Bodemopbouw

1.1.6 Geohydrologie

1.1.7 Bodemkwaliteit

1.1.8 Oppervlaktewater

1.2 Reguliere voorzieningen (per stortcompartiment)

1.2.1 Controledrainage

1.2.2 Onderafdichting

1.2.3 Percolaatdrainage en leeglooptijd

1.2.4 Percolaatbehandeling

1.2.5 Bovenafdichting

1.2.6 Hemelwateropvang/afvoer

1.2.7 Stortgasonttrekking

1.2.8 Stortgasverwerking

1.2.9 Peilbuizen

1.3 Locatiespecifieke voorzieningen en/of -maatregelen

1.3.1 Civieltechnische voorzieningen

1.3.2 Grondwateronttrekking-/beheersing

1.3.3 Behandeling verontreinigd grondwater

1.3.4 Afvoer/infiltratie van water

1.3.5 Maatregelen ter voorkoming van vandalisme

1.3.6 Bouwkundige voorzieningen

1.3.7 Lekdetectie

1.3.8 Overige voorzieningen

2 Monitoring en controle

2.1 Bemonstering en chemische analyses (waterkwaliteit)

2.1.1 Controledrains onderafdichting (grondwater)

2.1.2 Peilbuizen voor grondwaterbemonstering

2.1.3 Leeglooptijd en percolaatkwaliteit

2.1.4 Percolaatzuivering en lozing

2.1.5 Hemelwaterdrainage

2.1.6 Oppervlaktewater

2.1.7 Overige grondwateronttrekking/-beheersing

2.2 Metingen en visuele inspecties

2.2.1 Klink en zetting

2.2.2 Dikte afdeklaag

2.2.3 Grondwaterstanden

2.2.4 Visuele inspecties: algemeen, bovenafdichting, stortgasonttrekking en drainagesystemen

2.2.5 Gasmetingen en analyse

2.2.6 Materiaalonderzoek bovenafdichting

2.2.7 Lekdetectiemetingen

3 Doorspuiten en onderhoud

3.1 Doorspuiten drainage en peilbuizen

3.1.1 Controledrainage

3.1.2 Signaleringsdrainage

3.1.3 Percolaatdrainage

3.1.4 Hemelwaterdrainage

3.1.5 Peilbuizen

3.1.6 Grondwaterontrekking

3.2 Onderhoud

3.2.1 Gasonttrekkingsinstallatie

3.2.2 Waterzuiveringsinstallatie(s)

3.2.3 Terrein/algemene voorziening

3.2.4 Overig onderhoud

4 Periodieke vervangingen en amoveringen

4.1 Vervanging

4.1.1 Bovenafdichting

4.1.2 Hemelwaterdrainage

4.1.3 Peilbuizen

4.1.4 Periodieke vervanging overige objecten

4.2 Amoveringen

5 Risico-evaluatie

6 Organisatie

6.1 Rapportage/evaluatie

6.2 Communicatie

6.3 Contracten

7 Kosten

8 Nazorgdossier

9 Bronnen

1Locatiespecifieke aspecten

De hoofdrubriek “Locatiespecifieke aspecten” gaat in op de inrichting/opbouw, de historie, de directe omgeving, en de exploitatie van de stortplaats.

1.1 Algemeen

In het nazorgplan moet onder andere worden ingegaan op de topografische ligging van de stortplaats en de ligging ten opzichte van de directe omgeving (bijv. de ligging ten opzichte van bebouwing en open water). Verder dienen de bodemopbouw, de geohydrologische situatie, eventuele verontreinigingen van de bodem veroorzaakt door het storten en mogelijke saneringsmaatregelen op en rondom de stortplaats beschreven te worden.

Met betrekking tot de historie van de stortplaats zijn de herkomst en samenstelling van het afval van belang. Daarnaast dienen de mogelijke uitloging van verontreinigende stoffen en de hoeveelheid aanwezig afval te worden behandeld. Ook de wijze waarop dit afval is gestort (opbouw stortlichaam, stortvakken, compartimenten voor specifieke categorieën afvalstoffen), de resterende duur van de exploitatie en de resterende stortcapaciteit dienen in deze context vermeld te worden.

1.1.1Exploitanten/eigenaars

Exploitanten, en eigenaars in verleden, heden en toekomst (voor zover concreet bekend) dienen te worden vermeld. Tevens moeten de adressering, de kadastrale gegevens en de van kracht zijnde vergunningen (onder andere Wet milieubeheer en Waterwet en vergunninghouders) van het stort vermeld te worden. Ook van toepassing zijn regelgeving met een directe werking moet hier worden vermeld (zoals bijvoorbeeld het Besluit lozen buitten inrichtingen),

1.1.2Historie/omgeving

In het verleden is voor het storten van afval vaak gebruik gemaakt van voormalige ontgrondingslocaties, en kan er sprake zijn van oude stortlocaties in de directe nabijheid. Het risico van (permanente) verspreiding van verontreinigingen naar bodem en grondwater is groter wanneer het afval in direct contact staat of heeft gestaan met het grondwater.

Het niveau, de kwaliteit en de staat van voorzieningen kunnen mede worden afgeleid uit het tijdstip waarop het eerste afval is gestort. Dit betreft zowel de kwaliteit van de aangebrachte voorzieningen op basis van de toen geldende wet- en regelgeving, alsmede de ouderdom van de aanwezige voorzieningen. Het moment van de eerste stortingen zegt tevens iets over de tijd dat de locatie als een bron van verontreiniging voor het omliggende milieu heeft kunnen functioneren.

De aard van het gestorte afval is mede bepalend voor het risico van falen van de aanwezige voorzieningen. Het aanwezige afval zal tevens bepalend zijn voor de aard, omvang en ernst van een mogelijke emissie/verspreiding vanuit het stort.

1.1.3Geometrie

Indeling

De hoeveelheid/volume van het gestort afval moet worden aangegeven. Het stort kan bestaan uit een aantal duidelijk te onderscheiden compartimenten. De monitoring, controle, onderhoud en vervangingen kunnen per compartiment verschillen. Compartimenten kunnen bijvoorbeeld worden onderscheiden op basis van:

• •

  aangebrachte voorzieningen onder het gestorte afval;

• •

  datum van realisatie van compartimenten;

• •

  ligging van compartimenten ten opzichte van elkaar (nieuwe compartimenten kunnen ook op bestaande compartimenten zijn aangelegd);

• •

  aard van de in het compartiment gestorte stoffen (bijvoorbeeld asbesthoudende materialen);

• •

  aard van of fasering in de aangebrachte bovenafdichting.

Tekeningen

Verder worden in het nazorgplan tekeningen opgenomen met daarop de compartimentering van het stort, de fasering van de aanleg van de bovenafdichtingen en een schematische weergave van de doorsnede van het stort met de daaronder liggende bodem te worden opgenomen. Hierin kunnen ook de GHG, de GLG en bijvoorbeeld de hoogteligging van controledrains schematisch worden weergegeven. Maten zijn zowel ten opzichte van het oorspronkelijke maaiveld (meter +/- mv) als absolute hoogten (meter t.o.v. NAP) van belang.

Oppervlaktes

Het oppervlak van het totale terrein dat onder beheer komt bij de nazorgorganisatie, het nazorggebied, dient vermeld te worden. Dit nazorgoppervlak kan groter zijn wanneer de stort bestaat uit verschillende, niet aansluitend gelegen stortcompartimenten. De begrenzingen van de stortcompartimenten en het (eventuele) bijbehorende terrein, dienen in het veld duidelijk zichtbaar te zijn (bijvoorbeeld met markeringspalen) zodat nazorg gericht en doelmatig kan worden uitgevoerd.

Het ‘extra' oppervlak, niet zijnde stortcompartimenten, kan een rol spelen bij het onderhoud van het terrein (begroeiing, wegen, sloten en dergelijke) en de af te voeren waterhoeveelheden. Indien dit oppervlak geen functie of belemmering heeft voor de nazorg hoeft het geen onderdeel te zijn van het nazorggebied. Verder dient bij bepaling van het oppervlakte (beheer, vervanging) van de bovenafdichting rekening te worden gehouden met de werkelijke taludlengte, die afwijkt van de lengte op een vlakke kaartprojectie (bijvoorbeeld: verschil bij talud 1:3 ruim 5%). Oppervlakten worden dan ook weergegeven in 2D (plat vlak) en 3D (werkelijke oppervlakte in het veld).

Taluds

Met het oog op het onderhoud van het stort en voor het inschatten van risico's op instabiliteit is het noodzakelijk om inzicht te hebben in het verloop van de taluds, het oppervlak van de taluds en van de vlakke delen en van de opbouw van de afgewerkte bovenafdichting. Met betrekking tot mogelijke instabiliteit wordt hierbij onderscheid gemaakt in taluds die steiler of minder steil zijn dan 1:3. Het is nodig dat steilere taluds op kaart zijn aangegeven en dat het oppervlak van dit type taluds en een onderbouwd geotechnisch ontwerp bekend zijn. Ook voor eventuele nog af te werken gedeelten dienen deze gegevens verstrekt te worden.

Zetting en klink

Zetting kan van invloed zijn op de onderhoudskosten van voorzieningen en op de kans op (vervroegd) falen van de boven- of onderafdichting. Voor de bovenafdichting is daarnaast de klink van het afval van belang. Relevante gegevens zijn de wijze van registratie van vervorming, bestaande meetgegevens en prognoses.

1.1.4Begin en einde exploitatie en nabestemming

Begin en einde exploitatie

De resterende exploitatieduur is van belang voor de berekening van het doelvermogen en de nazorgheffing. Bij de exploitatieduur zijn de prognose van het afvalaanbod en de resterende capaciteit van belang.

• •

  Het moment dat de nazorg aanvangt wordt in het nazorgplan aangegeven. Nazorg start na het afgeven van een sluitingsverklaring door het bevoegd gezag. Uitgangspunt voor de berekening van de nazorgkosten en -heffingen is dat de sluitingsverklaring twee jaar na het aanbrengen van het laatste deel van de bovenafdichting wordt afgegeven op basis van de sluitingsprocedure, zoals beschreven in Handreiking sluiting stortplaatsen en baggerspeciedepots, IPO werkgroep Nazorg , versie 29 augustus 2017. In de praktijk is gebleken dat stappen in de sluitingsprocedure aanzienlijk meer tijd kunnen vergen. Dit betreft bijvoorbeeld eigendom, erfpacht, het borgen van de nazorg bij een voorziene nabestemming en aanvullend levensduuronderzoek van aangelegde bovenafdichtingen.

In sommige gevallen worden op stortplaatsen experimenten of onderzoeken uitgevoerd met bijvoorbeeld alternatieve afdichtingsmaterialen, duurzaam stortconcepten, etc. In die gevallen bestaat de mogelijkheid dat er een langere periode tussen het einde van de exploitatie en de start van de nazorg gewenst is, om de experimenten/onderzoeken uit te kunnen voeren. Dit wordt voor het einde van de exploitatie met het bevoegd gezag overeengekomen, of volgt al uit de regelgeving (Pilot en uitstel locaties Duurzaam stortbeheer).

Een aantal voorschriften uit de vergunning blijft voor de exploitant van kracht (mits dit conform artikel 14 van het Stortbesluit is opgenomen in de vergunning) in de periode tussen het aanbrengen van de bovenafdichting en het begin van de nazorg. De vergunning wordt (actief) door de provincie ingetrokken conform Wabo artikel 2.33f indien de stortplaats krachtens het derde lid van artikel 8.47 voor gesloten is verklaard.

De nazorgorganisatie (provincie) is na het afgeven van de sluitingsverklaring verantwoordelijk voor het beheer van de gesloten stortplaats.

Nabestemming

Onder nabestemming wordt verstaan het gebruik van de stortlocatie in de nazorg. De nabestemming die ná sluiting wordt ontwikkeld is geen onderdeel van de nazorg en hoeft daarom niet in het nazorgplan te worden beschreven. Als de nabestemming vóór sluiting al bekend is, dient deze wel beschreven te worden in het nazorgplan. Daarbij geldt dat de functionaliteit van de nazorgvoorzieningen in de nabestemming intact moet blijven. Een gelijkwaardig niveau van milieubescherming aan dat van de richtlijnen van het Stortbesluit blijft vereist. De uitvoering van de nazorg moet doorgang kunnen vinden in een nabestemming. Eventuele meerkosten dienen niet voorrekening van de nazorg te komen.

De provincies hebben, voor initiatiefnemers en overige betrokken partijen, een notitie laten opstellen om inzicht te geven in de verschillende specifieke randvoorwaarden, onderzoeken, juridische aspecten, contractuele afspraken en eventuele aanvullende maatregelen die van toepassing zijn om een goede nazorg én nabestemming te waarborgen. Dit is de Notitie herontwikkeling (gesloten) stortplaatsen, IPO-werkgroep Nazorg Stortplaatsen, 7 februari 2019.

De vereisten voor de beschrijving van een nabestemming in het nazorgplan volgen uit deze notitie.

De nabestemming conform het bestemmingsplan is maatgevend, en dient hier vermeld te worden. Voorbeelden van een hoogwaardiger afwerking en nabestemming van de stortplaats betreffen:

• •

  recreatieheuvel met paden en voorzieningen;

• •

  (bos)plantsoen in stedelijk gebied;

• •

  skiheuvel, golfbaan en dergelijke.

Een hoogwaardiger nabestemming/aankleding zal vaak leiden tot hogere onderhouds- en vervangingskosten. Het is van belang dit, indien bekend vóór afgifte van de sluitingsverklaring, in het nazorgplan te vermelden. De contracten en/of schriftelijke afspraken met de beheerder/eigenaar/gebruiker van de nabestemming worden als bijlage in het nazorgplan opgenomen. Overigens komen extra kosten als gevolg van een eventuele nabestemming niet ten laste van het doelvermogen. Deze dienen aan de beheerder/eigenaar/gebruiker te worden toegeschreven, en het verdient aanbeveling dit vroegtijdig contractueel vast te leggen. Dit betreft dus ook het voor eigen kosten herstellen van opstallen en terreinvoorzieningen van de gebruiker zelf, bij (incidentele of reguliere) nazorgactiviteiten, zoals bijvoorbeeld onderhoud, reparaties en vervangingen.

1.1.5Bodemopbouw

Beschreven dient te worden: de regionale en lokale bodemopbouw en geologie, de zettingsgevoeligheid, alsmede de zettingsberekeningen op basis van eindhoogten (afval en bovenafdichting), ingeschat of bepaald door deskundigen.

1.1.6Geohydrologie

De geohydrologie dient beschreven te worden, waarbij onder andere aandacht moet worden besteed aan:

• •

  freatische grondwaterstand;

• •

  grondwaterstanden en waterspanningen in de watervoerende pakketten;

• •

  verticale en horizontale doorlatendheid van de bodem;

• •

  grondwaterstromingsrichtingen en –snelheden horizontaal en verticaal.

Het is mogelijk om voor details naar een onderzoeksrapport te verwijzen.

Gemiddeld hoogste grondwaterstand en drooglegging

In het Stortbesluit bodembescherming is vastgelegd dat een stortplaats zo ingericht moet zijn dat het afval na zetting van de bodem niet in contact kan komen met het grondwater. Artikel 3 lid 1 van het stortbesluit stelt:

“Het bevoegd gezag verbindt aan de vergunning voorschriften, inhoudende de verplichting dat het storten van afvalstoffen zodanig plaatsvindt dat de gestorte afvalstoffen – na zetting van de bodem – niet beneden 0,7 meter boven de te verwachten gemiddeld hoogste grondwaterstand kunnen geraken.”

In artikel 3.2 is aangegeven dat als een capillair onderbrekende laag van ten minste 0,2 meter in de onderafdichting wordt aangebracht, de drooglegging na zetting ten minste 0,5 meter boven GHG moet zijn.

Ten aanzien van de interpretatie van de droogleggingseis geven adviezen van het voormalige ENBB (adviezen nr.2, 4 en 9) aan dat de mate van drooglegging geen of een verwaarloosbare betekenis heeft bij de vertraging van verspreiding van verontreiniging in grondwater. ENBB stelde in advies nr. 4:

“In de nazorgfase zal de bovenafdichting een hoofdrol spelen. Hieraan verbonden taken zijn wel controle (visuele inspectie van het oppervlak, beoordeling van wijzigingen in de waterhuishouding in de omgeving, monitoring van de verspreidingssituatie) en waar nodig onderhoud van bovenafdichting. Het maken van een draaiboek met criteria voor ingrijpen en wijze van ingrijpen wordt aanbevolen. Het in stand houden van de 70cm+GHG grens is minder dringend maar indringen van grondwater in het stortlichaam is ook niet gewenst”.

Conform het Stortbesluit moeten aan de omgevingsvergunning voorschriften worden verbonden met de verplichting om (na zetting van de bodem) aan de droogleggingseis te voldoen. Indien het niet meer mogelijk is om aan de droogleggingseis te voldoen, kan (volgens artikel 3, lid 3 van het Stortbesluit) het bevoegd gezag aan de vergunning voorschriften verbinden, met de verplichting dat civieltechnische of geohydrologische maatregelen worden getroffen die voldoende waarborgen bieden dat het grondwater niet met de afvalstoffen in contact kan komen.

Als aannemelijk is dat in de nazorgfase niet meer aan de droogleggingseis wordt voldaan, moeten in het nazorgplan maatregelen worden opgenomen om te voorkomen dat het grondwater in contact kan komen met het afval. Deze maatregelen moeten technisch haalbaar en kosteneffectief zijn. Als blijkt dat niet meer aan de droogleggingseis kan worden voldaan wordt er in de risico-evaluatie rekening gehouden met de kans op contact van stortmateriaal met het grondwater. Bij enkele stortplaatsen wordt in plaats daarvan verspreiding van verontreiniging voorkomen door civieltechnische of geohydrologische maatregelen die conform de vergunning voorschriften zijn genomen.

Gemiddeld laagste grondwaterstand

Voor het bepalen van de effectieve werking van de controledrainage dient de gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG) vermeld te worden.

Grondwaterstroming

De stromingsrichting van het grondwater kan worden afgeleid uit lokale isohypsenkaarten voor zowel het natte als droge jaargetijde, respectievelijk in april en augustus. De stromingsrichting kan per jaargetijde verschillen. Een overzichtskaart van de isohypsen en GLG/GHG dient in het nazorgplan te worden opgenomen.

De effectieve stroomsnelheid van het grondwater is gerelateerd aan de horizontale snelheid waar¬mee het grondwater door de beter watervoerende (zandige) lagen stroomt. De snelheid wordt mede bepaald door de horizontale doorlatendheid van de betreffende lagen. Kwel en inzijging hebben betrekking op de verticale stromingsrichting en betreffen respec¬tievelijk opwaartse en neerwaartse stroming.

Grondwateronttrekkingen in de omgeving of op het terrein van de stortplaats kunnen de stromingsrichting en -snelheid van het grondwater beïnvloeden. Afhankelijk van het gebruik van het gewonnen water, kan een winning beschouwd worden als een mogelijk door de stortplaats bedreigd object. Voorbeelden van winningen zijn:

• •

  drinkwaterproductie;

• •

  industriewaterproductie;

• •

  landbouwdoeleinden;

• •

  warmte- of koudeopslag;

• •

  (tijdelijke) bemaling ten behoeve van een ontgraving;

• •

  (tijdelijke) onttrekking ten behoeve van een grondwatersanering.

1.1.7Bodemkwaliteit

Op grond van de ervaringen met monitoring in de exploitatiefase en prenazorgfase wordt de actuele bodemkwaliteit beschreven in deze paragraaf.

Het is echter mogelijk dat andere of eerdere activiteiten hebben geleid tot een verontreiniging van de bodem. Daarom moeten hier ook eventuele (beschikkingen op) saneringsplannen of -maatregelen worden vermeld.

Monitoring en maatregelen ten behoeve van verontreinigingen die in een ander kader aangepakt worden, of niet gerelateerd zijn aan de stortplaats, dienen goed te worden onderscheiden van die ten behoeve van de nazorg (ook wat betreft de risico-evaluatie in het nazorgplan).

In deze paragraaf dient te worden aangegeven welk (goedgekeurd) monitoringsplan van toepassing is, bij voorkeur met een doorzicht naar de nazorgfase (uitwerking daarvan in hoofdstuk 2 van het nazorgplan). De toetsingswaarden worden in het nazorgplan opgenomen.

Bepaling van de toetsingswaarden

Voor Wm-stortplaatsen geldt dat het referentiekader wordt begrensd door het interventiepunt. Wanneer het interventiepunt bereikt is, dient een urgentieplan in werking te treden om maatregelen te treffen tegen verdere verslechtering van de grondwaterkwaliteit. Het interventiepunt is bereikt als voor een bepaalde stof in het grondwater de toetsingswaarde is overschreden (en als dit nogmaals door herbemonstering en analyse door een ‘ter zake kundige’ is aangetoond en als is onderzocht of dit daadwerkelijk wordt veroorzaakt door de stortplaats).

Voor het bepalen van de toetsingswaarden van stoffen zijn de analyseresultaten uit de referentieputten (stroomopwaartse putten dicht bij de stortplaats) van belang.

Allereerst dient van het grondwater de signaalwaarde te worden bepaald. De signaalwaarde van de desbetreffende stof is:

• a.

  het rekenkundig gemiddelde van de achtergrondwaarden grondwater die op een referentiepunt zijn gemeten, vermenigvuldigd met 1,3, indien minder dan 30 metingen zijn verricht, dan wel

• b.

  de waarde waar beneden 98% van de waarnemingen liggen, indien 30 of meer metingen zijn uitgevoerd.

(Indien meer dan één referentiepunt is aangewezen, kan als signaalwaarde voor een stof worden gehanteerd het gemiddelde van de signaalwaarden op de afzonderlijke referentiepunten).

Vervolgens kunnen de toetsingswaarden worden bepaald. De toetsingswaarde voor een stof is de signaalwaarde voor de desbetreffende stof, gemeten op het referentiepunt, vermeerderd met 0,3 maal de streefwaarde (bedoeld wordt de streefwaarde, zoals omschreven in de Circulaire "Streef- en Interventiewaarden bodemsanering", Staatscourant 2000, nr.39) voor die stof4 en voor desbetreffende diepte.

1.1.8Oppervlaktewater

Bij oppervlaktewater kan onderscheid gemaakt worden tussen lokale watergangen en regionaal oppervlaktewater. De lokale watergangen (rond het stort) kunnen een rol spelen bij de afvoer van diverse waterstromen (hemelwater en gezuiverd percolaat). Op dit oppervlakte water kan monitoring van toepassing zijn. Als monitoring van het oppervlaktewater van toepassing is, behoort dit beschreven te worden in het nazorgplan. Een dergelijke watergang zal vaak ook door de nazorgorganisatie onderhouden moeten worden. Indien dit niet het geval is wordt in deze paragraaf in het nazorgplan beschreven door wie een dergelijke watergang wordt onderhouden in de nazorg.

Het oppervlaktewater in de ruimere omgeving kan van invloed zijn op de grondwaterstroming en -standen onder het stort (bijvoorbeeld op de GHG) en kan beschouwd worden als een bedreigd object wanneer verontreinigingen zich vanuit de stortplaats via het grondwater verspreiden. Op grond hiervan kunnen beheersmaatregelen en monitoringsverplichtingen van toepassing zijn.

Naast een beschrijving van het oppervlaktewater in de omgeving van de stortplaats dienen in deze paragraaf de (voor de nazorg van toepassing zijnde) voorschriften en bepalingen vanuit de Waterwetvergunning te worden beschreven.

1.2 Reguliere voorzieningen (per stortcompartiment)

Op, rond en onder de stortplaats zijn voorzieningen aangebracht, waarvan een aantal periodiek gecontroleerd of onderhouden dient te worden om het functioneren van alle milieubeschermende voorzieningen als geheel te kunnen waarborgen.

In deze paragraaf worden de voorzieningen in detail beschreven. Zijn compartimenten nog niet aangelegd, of vindt overdracht pas over enkele decennia plaats, dan kan voor specifieke voorzieningen met aannamen worden gewerkt; dit geldt ook voor peilbuizen die mogelijk voorafgaand aan de nazorg nog vervangen worden.

Tekeningen in nazorgdossier

Van alle voorzieningen dienen revisietekeningen te worden opgenomen in het nazorgdossier. Als revisietekeningen in het verleden niet zijn gemaakt, worden ontwerp- en bestekstekeningen in het nazorgdossier opgenomen.

Tekeningen in nazorgplan

Het nazorgplan biedt tenminste duidelijke overzichtstekeningen bij elke beschrijving van een voorziening. Dit betreffen tekeningen op hoofdlijnen die de beschrijving verduidelijken.

1.2.1Controledrainage

Stortplaatsen hebben vaak meer stortcompartimenten met verschillen in ontwerp en inrichting van de controledrainage. Bij de oudere stortcompartimenten ontbreekt soms een controledrainage. Ook voor nog te ontwikkelen stortcompartimenten worden de gegevens uit de checklist, voor zover mogelijk, in het nazorgplan opgenomen. Beschreven wordt:

• •

  jaar van aanleg;

• •

  onderlinge afstand;

• •

  ligging ten opzichte van de grondwaterstromingsrichting;

• •

  totale lengte en diameter van de aangebrachte drainage per compartiment;

• •

  aard van het materiaal en de verwachte levensduur;

• •

  aantal bemonsteringpunten;

• •

  aanlegdiepte, het eventueel (tijdelijk) droogvallen en het huidig functioneren van het systeem (gedeelte doorsteekbaar bij laatste inspectieronde);

• •

  wijze van voorpompen (centrale pompput, het aantal aanwezige pompen; afzonderlijke drains, onderbouwing van de hoeveelheid voor te pompen water, etc.) en bemonstering;

• •

  indien doorspuiten nodig is, de wijze van doorspuiten gedurende exploitatie en nazorg periode.

Signaleringsdrainage

Controle op lekkages kan in specifieke gevallen (bijvoorbeeld stortplaatsen in groeves) ook plaatsvinden door middel van signaleringsdrains. Dit type drains is aangebracht in de onderafdichtingsconstructie, tussen afdichtingslagen in. Via deze drains kan worden waargenomen of vloeistoflekkage (percolaat) optreedt door de afdichtingslaag. Beschreven wordt:

• •

  jaar van aanleg;

• •

  onderlinge afstand; aard van het materiaal en de verwachte levensduur;

• •

  aantal bemonsteringpunten;

• •

  totale lengte, diameter en materiaal van de aangebrachte drainage per compartiment;

• •

  het huidig functioneren van het systeem;

• •

  wijze van controle op lekkages.

1.2.2Onderafdichting

Tot de primaire milieubeschermende voorzieningen behoort de onderafdichting van het stort. In de loop der tijd is de kwaliteit van de onder de stortplaats aan te brengen voorzieningen aanzienlijk verbeterd. Oude stortcompartimenten zijn vaak aangelegd zonder onderafdichting. Vervolgens werden enkelvoudige constructies (hypoforce, folies of een minerale laag) toegepast. Na 1993 zijn combinatieaf¬dichtingen toegepast (folie met een minerale afdichtingslaag).

In sommige gevallen is onder de combinatieafdichting een drainagelaag als signaleringslaag aangebracht, die aan de onderzijde is voorzien van een afdichtende laag (folie of minerale laag). In de drainagelaag worden signaleringsdrains aangebracht.

In zettingsgevoelige gebieden worden onder de onderafdichting ook wel zettingsslangen opgenomen, waarmee de monitoring van vervormingen (en dus de kans op falen van de onderafdichting bij ongewenste vervormingen) mogelijk is.

Als een nieuw compartiment op een bestaand compartiment is aangelegd kan een tussenafdichting aanwezig zijn. Een tussenafdichting kan als bovenafdichting worden gezien maar fungeert feitelijk als onderafdichting om verder te kunnen storten op een bestaand/ouder deel van de stortplaats.

De volgende informatie met betrekking tot de onderafdichting c.q. tussenafdichting dient minimaal in het nazorgplan te worden opgenomen (per stortcompartiment):

• •

  algemene beschrijving van het systeem (oppervlakten en ligging in het stort);

• •

  compartimentering, inclusief extra voorzieningen zoals bijvoorbeeld de genoemde zettingsslangen);

• •

  jaar van aanleg;

• •

  aard van de gebruikte materialen en de dikte van de verschillende lagen, inclusief de grondlagen die waar nodig zijn aangebracht om aan de droogleggingseis te kunnen voldoen;

• •

  goedkeuring aanleg door provincie vermelden onder verwijzing naar het nazorgdossier (voor zover beschikbaar) en conclusies van recente tweejaarlijkse keuringen;

• •

  verwachte levensduur;

• •

  drooglegging.

1.2.3Percolaatdrainage en leeglooptijd

Als gevolg van tijdens de exploitatie inzijgend hemelwater ontstaat percolaat in het stort. In de stortcompartimenten wordt percolaatdrainage aangebracht om het percolaat op te vangen en af te voeren.

Ook na het afdichten van het stort zal, als gevolg van het (langzaam) uitzakken van water uit het stort, percolaat afgevoerd moeten worden. De periode van percolaatafname na aanbrengen van de bovenafdichting wordt de ‘leeglooptijd’ genoemd. In § 2.1.3 moet de leeglooptijd en het leegloop volume worden ingeschat.

Met betrekking tot de percolaatdrainage dienen per stortvak de volgende gegevens in het nazorgplan opgenomen te worden:

• •

  algemene beschrijving van het systeem;

• •

  jaar van aanleg;

• •

  aanlegdiepte;

• •

  totale lengte en diameter de aangebrachte drainage per compartiment;

• •

  aard van het materiaal en de verwachte levensduur;

• •

  aantal pompputten;

• •

  aantal bemonsteringspunten;

• •

  aantal doorspuitpunten;

• •

  lengte van verzamel- en afvoerleidingen;

• •

  gedeelte doorspuitbaar bij laatste inspectieronde(s);

• •

  beschrijving van de wijze van doorspuiten gedurende exploitatie en nazorgperiode.

1.2.4Percolaatbehandeling

In de nazorgfase zal nog steeds percolaat worden afgevoerd. Het is noodzakelijk om vóór de overdracht van de stortplaats inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de volgende zaken:

• •

  geregistreerde percolaathoeveelheid en –kwaliteit in de afgelopen jaren;

• •

  verwachte ontwikkelingen kwaliteit percolaat;

• •

  lozingseisen in de nazorg;

• •

  de wijze waarop het percolaat op de locatie wordt (voor)gezuiverd (beschrijving van de methode van (voor)zuivering). Wordt het percolaat als deelstroom aangeboden op een zuivering die ook andere afvalwaterstromen (van exploitant of derden) zuivert, dan geeft de exploitant een visie op de wijze van percolaatbehandeling in de nazorgperiode;

• •

  geregistreerde lozingsheffingen in de afgelopen jaren;

• •

  afvoerwijze van het percolaat en eventueel onderhoud van het gehele systeem (bijvoorbeeld een persleiding naar een AWZI);

• •

  zakelijke rechten van leidingen;

• •

  revisietekeningen van installaties en leidingen;

• •

  de partij die de percolaatbehandeling uitvoert (indien bekend).

1.2.5Bovenafdichting

In de nazorgfase zijn de milieurisico's mede afhankelijk van het goed functioneren van de bovenafdichting. Vanuit een risicomijdende benadering van nazorg wordt aan de bovenafdichting een eindige levensduur toegekend, en wordt de afdichtingsconstructie na het verstrijken van de levensduur vervangen.

Opgemerkt wordt dat vooral bij stortplaatsen die lang in exploitatie zijn een deel van de bovenafdichting bij overdracht reeds relatief oud kan zijn. Hiermee dient bij de bepaling van het moment van vervanging rekening te worden gehouden. Ook dient rekening te worden gehouden met de mogelijkheid dat na beëindiging van het storten nog een, met het bevoegd gezag overeengekomen, periode gewacht wordt met het aanbrengen van (delen van) de bovenafdichting.

De bovenafdichting wordt beschreven per aanlegfase. Samengevat dient het nazorgplan met betrekking tot de aangebrachte en/of aan te brengen bovenafdichting minimaal de volgende aspecten te behandelen (zie ook § 4.1.1):

• •

  algemene beschrijving van het systeem (aanlegfasen, feitelijke netto oppervlakte (3D), inclusief beplanting en andere elementen van belang voor de bepaling van de kosten voor onderhoud en vervanging);

• •

  jaar van aanleg, helling van bovenvlak en taluds per aanlegfase;

• •

  aard, kwaliteit (verontreinigingen, pH, zouten, SAR-waarde van steunlaag) en laagdikten van de gebruikte materialen (steunlaag, afdichtingslagen, drainagelaag en afdek- en toplagen);

• •

  zakkingsprognose (zetting en vooral klink) in relatie tot voldoende afschot;

• •

  verwachte levensduur van de bovenafdichting per fase;

• •

  staat van onderhoud en conclusies van de laatste (periodieke) keuring;

• •

  indien aanwezig beschrijving lekdetectiesysteem (het lekdetectiesysteem wordt in paragraaf 1.3.7 uitgebreid beschreven);

• •

  revisietekeningen: Opnemen van aanlegfasen met 3D oppervlakte, aanlegjaar, bovenvlak en taluds, type afdichting en onderliggende compartimentgrenzen;

• •

  vermelding van goedkeuringsbrieven (referentie, datum) voor zover deze door het bevoegd gezag zijn afgegeven voor bestek en oplevering;

• •

  vermelding van levensduuronderzoeken (indien uitgevoerd) en verwijzing naar nazorgdossier.

Bij het gebruik van grond in de deklaag is de klasseindeling afhankelijk van de wet- en regelgeving die op het moment van aanbrengen van de grond van toepassing was/is. Vermeld wordt welke klasse is toegepast (bijvoorbeeld: categorie I grond, of Bbk klasse ‘wonen’ of ‘industrie’). In het nazorgplan wordt rekening gehouden met de effecten van eventuele uitloging van de toegepaste grond: uitloging kan van invloed zijn op de kwaliteit van water dat wordt opgevangen en afgevoerd via de hemelwaterdrainage. Uitloging kan ook leiden tot onduidelijke (of onjuiste) interpretatie van meetgegevens, en de herleidbaarheid compliceren van geconstateerde overschrijdingen van (lozings)eisen.

1.2.6Hemelwateropvang/afvoer

Effectieve afvoer van hemelwater voorkomt o.a. uitspoeling, verweking en instabiliteit van de taluds.

Beschrijf hier de opvang en afvoer van het hemelwater. Per aanlegfase van de bovenafdichting wordt aangegeven:

• •

  ligging, totale lengte (of oppervlakte in geval van drainagemat), gebruikte materialen, diameters en het aantal bemonsteringspunten van het drainagesysteem);

• •

  lengte, materiaal en diameters van verzamel- en afvoerleidingen;

• •

  inspectieresultaten van, en gedeelte doorsteekbaar bij, laatste inspectieronde(s);

• •

  kwaliteit van het drainagewater;

• •

  lozing op oppervlaktewater (heffing);

• •

  eventuele afvoer via riool (heffing) of afvoer via persleiding (onderhoud/heffing);

• •

  infiltratie (onderhoud);

• •

  kwaliteit en korrelverdeling van de toegepaste grond in de deklaag moet afgestemd zijn op de poriegrootte van de drainage. Dit vermelden in het nazorgplan of verwijzen naar het document in het nazorgdossier waarin dit is opgenomen.

1.2.7Stortgasonttrekking

De werkzaamheden en kosten die aan de stortgasonttrekking verbonden zijn in de nazorg dienen te worden opgenomen in het nazorgplan, ook indien de provincie stortgasonttrekking zal uitbesteden in de nazorg.

Op stortplaatsen waar organisch afval is gestort wordt gedurende een aantal jaren stortgas gevormd. Dit gas wordt opgevangen en afgevoerd om schade aan de aangebrachte voorzienin¬gen en aan het milieu te voorkomen. Dit kan met een passief ontgassingssysteem of een actief onttrekkingssysteem inclusief stortgasbenutting (bijvoorbeeld omzetting in elektrische energie of opwerking tot aardgaskwaliteit).

De stortgasvorming wordt met een stortgasprognose onderbouwd. De ervaring bij de provincie Gelderland5 is dat periode van actieve stortgas onttrekking en benutting langer kan zijn dan de standaard termijn van 15 jaar na afdichten. Dat geldt ook voor de verwerking met een fakkel. Hiermee kan in de prognose rekening worden gehouden.

Als in het nazorgplan geen onderbouwing gegeven wordt, dan volgt daar automatisch uit dat standaardtermijnen voor actieve en passieve ontgassing zoals opgenomen in de voorgaande checklisten toegepast worden.

Naast de schatting van de onttrekkingsperiode (waarna eventueel vervanging door een laagwaardiger onttrekkingssysteem tot de mogelijkheden behoort) wordt bij actieve systemen die in de nazorg nog in gebruik zijn met name informatie gegeven met betrekking tot het ontwerp (revisietekeningen, de onderhoudshandleiding, Process and Instrumentation Diagram (P&ID), functionele beschrijving) en gebruik van de installatie inclusief fakkel. Dit kan een beschrijving op hoofdlijnen zijn met verwijzing naar de betreffende documenten in het nazorgdossier. Ook dient inzicht te worden verstrekt in lopende contracten met voorwaarden, rechten en plichten.

1.2.8Stortgasverwerking

De werkzaamheden en kosten die aan de stortgasonttrekking verbonden zijn in de nazorg dienen te worden opgenomen in het nazorgplan, ook indien de provincie stortgasonttrekking zal uitbesteden in de nazorg. Hier worden het verwerkingssysteem en de te verwachten verwerkingsperiode behandeld. Informatie wordt gegeven over het ontwerp en beheer van het systeem (vermelding van revisietekeningen, onderhoudshandleiding, P&ID, functionele omschrijving en verwijzing naar de betreffende documenten in het nazorgdossier). Ook te vermelden de samenstelling, inclusief de verontreinigingen, van het stortgas en de verwachte ontwikkeling daarvan en de wijze van inregeling van het stortgasonttrekkingssysteem in het veld.

Tijdens de periode van actieve stortgasonttrekking wordt de energetische inhoud van stortgas benut (bijvoorbeeld door opwerking tot aardgaskwaliteit of elektriciteitsopwekking) en overtollig stortgas afgefakkeld. Het methaangehalte, en daarmee de calorische waarde van stortgas, zal in de nazorgperiode afnemen. Zolang het debiet en het methaangehalte voldoende zijn, wordt het netwerk van stortgasleidingen in stand gehouden, en wordt enkel de stortgasverwerking aangepast (overgang van fase ‘energetische benutting/affakkelen stortgas’ naar de fase ‘gasbehandeling met methaanreductie’). De “Handreiking methaanreductie stortplaatsen” (SenterNovem, 2007) is daarbij richtinggevend. Deze handreiking is in de bijlage van de Ministeriële regeling omgevingsrecht opgenomen als Nederlands Informatiedocument over BBT, en wordt ook gebruikt bij het opstellen van de omgevingsvergunning voor een stortplaats.

Stortgasbenutting bij afnemend methaangehalte

Het afnemende methaangehalte en het lagere stortgasdebiet geeft aanleiding tot aanpassingen. Bij bestaande stortgasmotoren is een methaangehalte van circa 45 procent de ondergrens voor een goede werking. Nieuwe installaties, zoals moderne biogasmotoren, kunnen stortgas met lagere methaangehalten verwerken. Afhankelijk van de techniek worden methaangehalten van 38 procent genoemd. Bestaande gasmotoren kunnen soms daarop worden aangepast. Nog lagere methaangehalten kunnen worden toegepast in microgasturbines, in experimentele situaties tot 15 procent en zelfs 12,5 procent methaan (Boerboom, Zegers, & Oonk, 2014). Ook de toepassing van Stirlingmotoren kan in de toekomst leiden tot benutting van stortgas tot minimaal 20 procent methaan (Seyfert, 2014).

Stortgasverwerking door affakkelen

Affakkelen (verbranden van stortgas) vindt plaats wanneer stortgas door onvoldoende kwaliteit niet kan worden benut of wanneer een benuttingsinstallatie in onderhoud of tijdelijk defect is. Standaard gaat het om gas met een methaangehalte van tenminste 40 procent. Door fakkels aan te passen kan gas met een laag methaangehalte worden verbrand, waardoor dit methaan niet in de atmosfeer komt. De aanpassing van een bestaande fakkel is mogelijk, echter kan deze overgedimensioneerd zijn vanwege de afname van het onttrokken debiet. Vervanging met een fakkel voor laagcalorisch gas is mogelijk. De huidige fakkeltechniek maakt verbranding van stortgas met methaanconcentraties van minimaal 12 procent mogelijk (Hofsttetter HOFGAS- MFO 1 en 2).

De aanpassingen worden gebaseerd op technische haalbaarheid en kosteneffectiviteit. Zie voor een nadere uitwerking en inschatting van de kosten de “Handreiking methaanreductie stortplaatsen” (SenterNovem, 2007) en ‘Potentiële maatregelen voor de reductie van methaanemissies uit stortplaatsen’ (Zegers & Boerboom, 2009).

Voor fakkels die in de nazorg aanwezig zijn en in de nazorg worden geamoveerd dient te worden vermeld of deze fakkels zijn voorzien van isolatiemateriaal dat zirkonium bevat en zo ja, geregistreerd zijn bij de ANVS. Dit materiaal kan van nature radio actief zijn en is aangetroffen in fakkels van het type Hofstetter EGH 06F-500EST en Hofstetter EGH 06F-500/0,3 s EST.

Passieve stortgas onttrekking en verwerking

Nadat de actieve stortgasonttrekking wordt beëindigd, zal passieve afvoer van stortgas over het algemeen nog nodig blijken te zijn. Als de eerder genoemde stortgasprognose geen duidelijkheid biedt, dan geldt als uitgangspunt dat passieve afvoer nodig is over een periode van 16 tot 30 jaar na aanleg van het laatste deel van de bovenafdichting. Rekening dient te worden gehouden met eventuele gefaseerde aanleg van de bovenafdichting (lang afgedichte stortdelen vormen vrijwel geen stortgas meer).

Passieve afvoer kan door middel van de overdruk in een stortlichaam. Gasbehandeling is wenselijk uit oogpunt van klimaatveranderingen en noodzakelijk indien dit is voorgeschreven, of verwacht wordt dat emissienormen zullen worden overschreden of vanwege de veiligheid van gebruikers. Voor gasbehandeling kunnen bijvoorbeeld compostfilters, een minerale methaanreducerende laag, kleikorrels, actief kool, etc. worden toegepast (zie onder andere (Prechtl, Scholz, Faulstich, & Huber, 2007)).

Het komt voor dat bij het ontwerp van de bovenafdichting al rekening gehouden met de plaatsing van methaanreducerende filters of de toepassing van minerale filtermedia (in de deklaag). Voor een effectieve reductie van methaanemissies is het noodzakelijk dat het methaan evenwichtig in de toplaag terechtkomt. Hiervoor is een verdeellaag onder de toplaag noodzakelijk. Deze laag verdeelt het aanbod van methaan vanuit het afvalpakket naar de toplaag. In tegenstelling tot organische filters zijn minerale filtermedia niet aan biologische afbraak onderhevig. Minerale filtermedia klinken naar verwachting niet in en behouden zodoende langer hun porositeit en daarmee hun oxiderend vermogen. De nazorginspanning voor minerale filtermedia is daarmee ook gering (Geck, Gebert, Röwer, Scharff, & Pfeiffer, 2013), en bestaat uit monitoring door inspectie van vegetatie en waar nodig het meten van de effectiviteit van de emissiereductie. In een onderzoek naar de efficiëntie van methaanoxidatie in een geoptimaliseerde methaan oxidatie laag werd een efficiency tot 99% bereikt. Dit vergt een goed ontwerp en juiste aanleg (Geck, Gebert, Röwer, & Pfeiffer, 2014) . Vanuit een Deens onderzoek werd in 2018 nog melding gemaakt van overwegend toepassing van compost voor bio-oxidatie van methaan (Peter Kjeldsen, LANDSS Forum Meeting 20 March 2018, Birmingham, UK).

Het aantal emissiepunten waar eventueel behandeling nodig is afhankelijk van het aanwezige stortgassysteem van drainages, doorvoeren, bronnen en verzamelleidingen. Vaak kan het leidingennetwerk van het actieve stortgasonttrekkingssysteem worden gebruikt. In dat geval kan bijvoorbeeld op de plaats waar bronleidingen samenkomen (bijvoorbeeld gascollectoren) één methaanreducerend filter worden toegepast (bijvoorbeeld (Röwer, et al., 2011)). Als er nog geen systeem aanwezig is waar in het nazorgplan het passieve systeem op kan worden gebaseerd kan ter indicatie één emissiepunt per hectare worden aangehouden.

1.2.9Peilbuizen

Het grondwatermonitoringssysteem bestaat naast controledrains uit peilbuizen (bemonsteringsbuizen met één of meerdere filters op verschillende diepten). Beschrijf:

• •

  aantal en type;

• •

  diepte van filter(s);

• •

  wijze van bescherming;

• •

  jaar van plaatsing;

• •

  staat en functioneren;

• •

  x- en y-coördinaten;

• •

  NAP hoogte, datum laatste hoogtemeting en frequentie hoogtemetingen;

• •

  aanwezigheid van automatische peilregistratie apparatuur.

1.3Locatiespecifieke voorzieningen en/of -maatregelen

Niet elke stortplaats is aangelegd met de standaard milieubeschermende voorzieningen uit het Stortbesluit. Bij een aantal locaties zijn andere voorzieningen toegepast, is er sprake van een verontreiniging uit het verleden, of wordt reeds ingespeeld op het toekomstig falen van bepaalde voorzieningen. Dit betreft veelal locatiespecifieke (niet reguliere) IBC-maatregelen waarvan in de navolgende paragrafen een niet uitputtende, globale beschrijving is gegeven. Het nazorgplan beschrijft alle voorzieningen die voor de nazorgfase relevant zijn, inclusief bijzondere maatregelen die zijn of moeten worden genomen bijvoorbeeld vanwege arbeidsomstandigheden.

Indien nog voorzieningen aanwezig zijn die in de nazorgfase niet worden ingezet, worden deze voorafgaand aan de nazorg verwijderd of beschreven in paragraaf 4.2 (amoveringen).

1.3.1Civieltechnische voorzieningen

Een verticaal scherm (bijvoorbeeld een damwand of cementbentonietwand) kan samen met de grondwateronttrekking onderdeel vormen van een geohydrologisch beheerssysteem (1.3.2). De constructie, het onderhoud en eventuele vervanging van het scherm worden beschreven. Ook dient vermeld te worden of een dergelijke voorziening binnen de exploitatieperiode aangebracht zal worden. Inzicht dient te worden gegeven in de kosten en voorwaarden die zijn gekoppeld aan de toepassing van een geohydrologisch beheerssysteem.

In specifieke gevallen zijn op de stortplaats civieltechnische voorzieningen getroffen om het storten op delen met onvoldoende bodembeschermende voorzieningen mogelijk te maken. Onderhoud, monitoring en eventuele vervanging van (onderdelen van) deze voorzieningen, zoals bijvoorbeeld ‘tussenafdichtingen’ (zie 1.2.2) dienen in het nazorgplan opgenomen te worden. Verder wordt in voorkomende gevallen een tunnelconstructie toegepast. Ook deze dient in het nazorgplan te worden behandeld.

1.3.2Grondwateronttrekking-/beheersing

Er kunnen verschillende redenen zijn voor het realiseren van een grondwateronttrekking. Enerzijds kan het gericht zijn op het verlagen van de grondwaterstand onder het stort, om te kunnen voldoen aan de droogleggingseis voor de stortzool. Hierbij zal schoon water worden opgepompt dat waarschijnlijk relatief eenvoudig kan worden afgevoerd. Anderzijds kan de onttrekking gericht zijn op het saneren van een grondwaterverontreiniging. In veel gevallen zal bij een sanering een relatief uitgebreid programma van monitoring, controle en sturing uitgevoerd moeten worden. De duur van een grondwatersanering wordt hoofdzakelijk bepaald door de (na)levering van verontreiniging of het instandhouden van voldoende drooglegging van de stortzool. Onder bepaalde locatiespecifieke omstandigheden kan het mogelijk zijn dat de onttrekking min of meer 'eeuwigdurend' in stand gehouden moet worden.

Voor het nazorgplan zijn de volgende zaken van belang:

• •

  beschrijving van het aanwezige, of op zeer korte termijn aan te leggen onttrekkingssysteem (aantal putten, diepten, pompen, debieten, v.e.’s, lozingseisen, kabels en leidingen (ook buiten de terreingrens indien nodig voor de nazorg), telemetrie, debietmetingen);

• •

  beoogde/verwachte jaar van aanleg van een in het urgentieplan geplande onttrekking;

• •

  aspecten met betrekking tot onderhoud en vervanging (relatie met het jaar van aanleg) van het systeem.

1.3.3Behandeling verontreinigd grondwater

Bij een grondwateronttrekking gericht op de sanering of beheersing van een verontreiniging van het grondwater zal er gedurende een aanzienlijke periode water worden onttrokken dat elders of ter plaatse wordt behandeld. Het nazorgplan geeft inzicht in de verwachte periode van onttrekking, de onderhoudswerkzaamheden, de exploitatiekosten en de verwachte levensduur van het systeem. Dit betreft:

• •

  beschrijving van het behandelingssysteem (aard, debiet, civiel, installaties, pompen, leidingen);

• •

  aspecten met betrekking tot onderhoud en vervanging (relatie met het jaar van aanleg) van het systeem;

• •

  afspraken en contracten met voorwaarden, vergunningsvoorschriften, rechten en plichten;

• •

  kosten.

1.3.4Afvoer/infiltratie van water

De wijze van afvoer van al dan niet behandeld water is afhankelijk van de kwantiteit en kwaliteit van het water en van lokale mogelijkheden en lozingseisen. Mogelijkheden zijn:

• •

  lozing op oppervlaktewater (heffing);

• •

  afvoer via riool (heffing);

• •

  afvoer via persleiding (onderhoud, heffing, zakelijk recht);

• •

  infiltratie (onderhoud, vervanging).

Het nazorgplan beschrijft de wijze waarop de afvoer van het water is geregeld, inclusief lozingsvoorschriften (vergunning toevoegen) en revisietekeningen.

1.3.5Maatregelen ter voorkoming van vandalisme

Peilbuizen, drainage- en inspectieputten, zuiveringsinstallaties etc. zijn gevoelig voor schade door vandalisme. Het nazorgplan beschrijft de beschermingsmaatregelen die hiervoor zijn of worden getroffen.

1.3.6Bouwkundige voorzieningen

Deze paragraaf beschrijft de tijdens de nazorgperiode in stand te houden bouwkundige voorzieningen:

• •

  type, bouwjaar;

• •

  staat van onderhoud;

• •

  beveiligingsvoorzieningen (alarm, bliksembeveiliging, etc.);

• •

  bijbehorende nutsvoorzieningen;

• •

  aspecten met betrekking tot onderhoud en vervanging (relatie met jaar van realisatie).

Alle overige bouwkundige werken worden voorafgaand aan de sluiting verwijderd of overgedragen aan derden, waarbij afspraken over gebruik van de bouwkundige werken op de locatie zorgvuldig in contracten worden vastgelegd.

1.3.7Lekdetectie

Een aantal stortplaatsen in Nederland heeft een bovenafdichting, waarvan de werking wordt gecontroleerd via lekdetectie. Lekdetectie kan worden toegepast als extra voorziening bij een combinatieafdichting, en kan ook in plaats van de minerale laag worden toegepast. De zekerheid op afdichting die de minerale laag geeft wordt dan overgenomen door het lekdetectiesysteem. De bovenafdichtingsconstructie van folie met lekdetectie wordt als een gelijkwaardig alternatief voor een referentieafdichting volgens de Richtlijn Dichte Eindafwerking (VROM, 1991) beschouwd als ook blijvend regelmatig lekdetectiemetingen uitgevoerd worden en gemeten lekkages binnen 10 dagen worden gerepareerd. Van het product Geologger is de gelijkwaardigheid door BOOG geaccepteerd (zie bijlage 4 van de checklist). De lekdetectie wordt vermeld in paragraaf 1.2.5 ‘Bovenafdichting’ van het nazorgplan, en wordt in paragraaf 1.3.7 van het nazorgplan verder beschreven.

Van de lekdetectie wordt ten minste aangegeven:

• •

  jaar van aanleg;

• •

  wijze van onderhoud;

• •

  restlevensduur;

• •

  kosten;

• •

  leverancier en type lekdetectie;

• •

  meetmethode;

• •

  meetnauwkeurigheid (minimaal detecteerbare gatgrootte, locatie lekkage);

• •

  werkingsprincipe;

• •

  meetfrequentie;

• •

  melding- en rapportagevorm;

• •

  installatieonderdelen;

• •

  elektriciteitsverbruik;

• •

  contracten met leveranciers en derden (contractduur, of het contract overdraagbaar is aan de nazorgorganisatie en de met de leverancier afgesproken waarborgen);

• •

  toepasbaarheid onafhankelijk van leverancier;

• •

  revisietekening.

De toepassing van lekdetectie leidt tot een andere vorm van monitoring en controle van de bovenafdichting. De lekdetectiemeting wordt als nazorgactiviteit toegevoegd, en de inspectie van de bovenafdichting en overige metingen kunnen anders worden ingevuld. Het nazorgplan beschrijft in ieder hoofdstuk op welke wijze het gebruik van lekdetectie invloed heeft op de nazorginspanning. Het onderhoud, herstel en vervanging van het lekdetectiesysteem worden in het nazorgplan beschreven, en het elektriciteitsverbruik wordt vermeld. Ook wordt het lekdetectiesysteem meegenomen als onderdeel van de risicoparagraaf.

1.3.8Overige voorzieningen

Deze paragraaf beschrijft voorzieningen die na sluiting aanwezig blijven en gebruikt worden in de nazorgperiode. Dit zijn onder andere telemetriesystemen.

Telemetrie

Telemetriesystemen worden gebruikt bij pompinstallaties, waterzuivering en stortgasonttrekking en –verwerking en geo-elektrische lekdetectie systemen. De telemetriesystemen zorgen voor registratie van debieten en niveaumetingen, lekdetetectie metingen en worden ook gebruikt voor instelling van alarmeringen en schakelingen, en bij de aansturing van pompen etc. op afstand. Op de locatie worden een of meerdere centrale units opgesteld die door elektriciteit gevoed worden. De telemetriesystemen werken via een vaste of mobiele netwerkaansluiting. Van de telemetriesystemen wordt ten minste aangegeven:

• •

  leverancier en type telemetriesysteem;

• •

  werkingsprincipe;

• •

  wijze van instellen, registratie en aansturing;

• •

  benodigde hardware en software (versie, leverancier, licenties);

• •

  installatieonderdelen;

• •

  elektriciteitsverbruik;

• •

  contracten met leveranciers en derden;

• •

  jaar van aanleg;

• •

  wijze van onderhoud;

• •

  vervangingen;

• •

  restlevensduur;

• •

  kosten.

Het nazorgplan beschrijft ook het beheer en onderhoud (paragraaf 3.2.4) en vervanging (paragraaf 4.1.4) van het telemetriesysteem inclusief de kosten (apart geraamd, niet met de percentuele range voor investeringskosten). Omdat percolaat en stortgas afnemen in de nazorg kan het gebruik van telemetrie daarbij van minder waarde worden in de nazorg. Bij storingen of schade aan de telemetrie kan mogelijk worden overgestapt op een eenvoudigere passende aansturing en controle. Omdat tijdelijke uitval/stilstand van een stortgasinstallatie in de nazorgfase niet tot een milieuhygiënisch onverantwoorde of onveilige situatie leidt, kan mogelijk volstaan worden met een eenvoudige storingsmelder.

Nutsvoorzieningen

Nutsvoorzieningen zijn nodig bij pompinstallaties, waterzuivering en stortgasonttrekking en –verwerking en geo-elektrische lekdetectie systemen en worden daarbij beschreven in het nazorgplan.

2Monitoring en controle

Voor de monitoring en controle van het grondwater is het Stortbesluit maatgevend. Relevant zijn de in het Stortbesluit beschreven begrippen toetsingswaarde en (het daaraan gekoppelde) interventiepunt (zie ook 1.1.7 Bodemkwaliteit). In het nazorgplan wordt, analoog aan de aanvraag om omgevingsvergunning dan wel in de omgevingsvergunning, een urgentieplan op hoofdlijnen beschreven, waarin wordt aangegeven welke maatregelen dienen te worden getroffen als een interventiepunt wordt bereikt.

Het urgentieplan (artikel 9 Stortbesluit) op hoofdlijnen bevat ten minste:

• a.

  de te treffen maatregelen om verdere verspreiding van de verontreinigende stoffen te voorkomen. Voor zover geohydrologische maatregelen dienen te worden getroffen, dienen deze maatregelen in overeenstemming te zijn met de Richtlijn geohydrologische isolatie;

• b.

  de te treffen maatregelen om de veroorzaakte bodemverontreiniging zoveel mogelijk ongedaan te maken;

• c.

  de termijnen die in acht dienen te worden genomen bij het uitvoeren van de maatregelen.

Bij daadwerkelijke overschrijding van een interventiepunt (VROM, 1993) dient:

• a.

  de overschrijding direct aan Gedeputeerde Staten te worden gemeld;

• b.

  een planning/plan van aanpak te worden ingediend waaruit moet blijken op welke wijze aan het gestelde in lid c zal worden voldaan;

• c.

  op basis van het urgentieplan op hoofdlijnen een uitgewerkt urgentieplan (het maatregelenpakket) te worden opgesteld, toegespitst op de dan actuele situatie.

Bij de risico-evaluatie in hoofdstuk 5 wordt ingeschat of er een kans bestaat dat dit eventueel verwacht kan worden en zo ja, hoe groot die kans is, welke maatregelen dan zijn te verwachten en wat de kosten daarvan zijn.

Naast de monitoringsverplichting die volgt uit de Wet milieubeheer, kan op de locatie ook monitoring moeten worden uitgevoerd ingevolge de:

• •

  Waterwet (oppervlaktewater, grondwaterpeil bij grondwateronttrekkingen);

• •

  Wet bodembescherming (Wbb) in geval van saneringssituaties.

2.1 Bemonstering en chemische analyses (waterkwaliteit)

De exploitant geeft aan voor alle voorzieningen aan hoe deze gemonitord en gecontroleerd worden. Voor de frequentie van nazorgactiviteiten worden standaardfrequenties gehanteerd, onder andere conform de EU-richtlijn die is doorvertaald in het Stortbesluit. Daar waar deze richtlijnen voor specifieke zaken ontbreken, zijn op basis van diverse onderzoeken de gewenste frequenties vastgesteld. In bijlage 2 is een overzicht gegeven van standaard analysepakketten voor grondwater, percolaat en hemelwater.

In (Boerboom & Meijden, IPO Deelonderzoek A1, 2002) is de monitoring tijdens de nazorg uitgebreid beschreven. Het is mogelijk dat op basis van de beschikbare monitoringsgegevens uit de exploitatiefase door een ter zake kundige geconcludeerd wordt dat met een efficiëntere (minder intensieve) maar betrouwbare monitoringsstrategie hetzelfde beschermingsniveau kan worden bereikt. Bijvoorbeeld door de bemonstering op te zetten vanuit verschillende meetlinies (controledrains, peilbuizen op terreingrens en peilbuizen op grotere afstand) en te werken met gidsparameters. Dit dient met het een evaluatie van alle onderling relevante locatiespecifieke monitoringsgegevens (percolaat, controledrainage, signaleringsdrainage, peilbuizen) te gebeuren.

In principe gaat het nazorgplan voor de monitoring in de nazorg van het laatst voor de nazorg periode geactualiseerde monitoringsplan uit.

2.1.1Controledrains onderafdichting (grondwater)

Een goede werking van de onderafdichting en het controledrainagesysteem is noodzakelijk zolang significante nalevering van percolaat optreedt nadat de bovenafdichting is aangebracht.

Hiertoe worden de controledrains regelmatig gecontroleerd door bemonstering en analyse van het water in deze drains. Wanneer geen significante nalevering meer optreedt (einde leegloop- en signaleringstijd), of de controledrains niet meer functioneren (einde levensduur) vervallen deze activiteiten en neemt het monitoringsnet van peilbuizen de controlefunctie over.

De frequentie wordt bepaald door de stroomsnelheid van het grondwater ter plaatse:

• •

  1x/jaar bij een stroomsnelheid van 0-5 m/jaar;

• •

  2x/jaar bij een stroomsnelheid van 5-30 m/jaar;

• •

  3x/jaar bij een stroomsnelheid van meer dan 30 m/jaar.

Bemonstering en analyse kunnen variëren. Aangezien het onduidelijk is welke stoffen uit een stortplaats kunnen uittreden wordt voor de analyses van het bemonsterde water in de nazorgfase in principe een uitgebreid analysepakket (pakket “grondwater bron” volgens bijlage 3) gehanteerd. Dit uitgebreide pakket dient standaard minimaal 1 keer per jaar te worden toegepast. Afwijking van de standaard is mogelijk indien aangetoond is dat locatiespecifieke omstandigheden hiertoe aanleiding geven.

Bij de overige monitoringsronden kan worden volstaan met een beperkt grondwaterpakket (= een selectie van gidsparameters uit het pakket “grondwater bron”, zie bijlage 3). De selectie wordt bepaald door de meetresultaten van de percolaatkwaliteit uit het verleden.

Tot aan het einde van de technische levensduur van de controledrains kan eventueel sprake zijn van een lagere frequentie en/of een geringer aantal monsters per keer, hetzij periodiek, hetzij vanaf een bepaald jaar continu. Een reden hiervoor kan bijvoorbeeld zijn dat de nalevering van percolaat sterk afneemt (zie voor leeglooptijd § 2.1.3) en de grondwaterkwaliteit al jaren constant is.

De activiteit wordt geheel gestaakt zodra de technische levensduur van de controledrains is verstreken (controledrains zullen doorgaans niet worden vervangen). De activiteit wordt ook gestaakt als de levensduur nog niet verstreken is en er via een locatiespecifieke berekening of ervaringsgegevens aangetoond wordt dat minder dan 5 mm per jaar aan percolaat wordt gevormd (zie voor leeglooptijd § 2.1.3). De ‘percolaatdruk’ is dan verwaarloosbaar en een lekkage in de onderafdichting zal dan veel minder groot zijn met weinig effect op de grondwaterkwaliteit.. Met onzekerheid in de bepaling van de leeglooptijd en met de signaleringstijd (verblijftijd) tussen controledrains moet nog rekening worden gehouden. Voor de onzekerheid in de leeglooptijd en signaleringstijd worden 2 jaar respectievelijk 5 jaar aangenomen. In totaal wordt tot 7 jaar na de theoretische leeglooptijd het grondwater in de controledrains bemonsterd met de standaard frequentie en geanalyseerd op gidsparameters, tenzij onderbouwd (met bijvoorbeeld gegevens uit MER of vergunningaanvraag) wordt dat een andere periode toepasbaar is.

Na deze periode wordt tot het einde van de levensduur rekening gehouden met jaarlijkse bemonstering van 1 controledrain per stortvak voor incidentele metingen (bij vermoeden van lekkage of naar aanleiding van visuele inspecties) en analyse op gidsparameters.

De levensduur van gecertificeerde PVC drains (met kunststof omhulling) en gecertificeerde PE drains bedraagt in grondwater onder normale omstandigheden (lage temperatuur, geen overschrijding van de maximaal toelaatbare gronddruk, niet agressief milieu, geen grote zettingsverschillen) meer dan vijftig jaar, zie o.a. (Boels & Breen, 2001).

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan opgenomen:

• •

  beschrijving van de wijze van monstername (afpompvolume, individuele drains etc.);

• •

  beschrijving van de monitoring (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria (interventiepunt) waaraan de aangetroffen kwaliteit van het grondwater moet voldoen;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria (verwijzing naar het urgentieplan op hoofdlijnen);

• •

  de te monitoren controledrains per stortcompartiment (indien verschillend, dan apart beschrijven).

Indien het meest recente monitoringsrapport de bovengenoemde informatie bevat kan deze aan het nazorgplan worden toegevoegd en kan met een beknopte beschrijving in het nazorgplan worden volstaan.

Signaleringsdrains (zie § 1.2.1)

Bij signaleringsdrains zal, indien aanwezig, bemonstering alleen nodig zijn als op basis van visuele inspectie (vrijkomend water, verkleuring e.d.) er een indicatie van lekkage is. De inspectie- en eventuele bemonsteringsfrequentie dienen te worden afgestemd op het in de exploitatiefase toegepaste (goedgekeurde) monitoringsplan.

2.1.3Peilbuizen voor grondwaterbemonstering

Om het optreden van verontreinigingen door falende voorzieningen te kunnen constateren wordt het grondwater in de peilbuizen van het grondwatermonitoringsnet periodiek gecontroleerd door bemonstering en analyse. Deze monitoring vindt eeuwigdurend plaats. De frequentie wordt bepaald door de stroomsnelheid van het grondwater ter plaatse:

• •

  1 keer per jaar bij een stroomsnelheid van 0-5 m/jaar;

• •

  2 keer per jaar bij een stroomsnelheid van 5-30 m/jaar;

• •

  3 keer per jaar bij een stroomsnelheid van meer dan 30 m/jaar.

In bijlage 2 zijn de van toepassing zijn de standaard grondwaterpakketten (en selecties van gidsparameters daaruit) weergegeven.

Locatiespecifieke afwijkingen dienen nader te worden onderbouwd, op basis van het goedgekeurde monitoringsplan en een evaluatie van alle onderzoeksresultaten. Onder deze locatiespecifieke afwijkingen wordt ook de toepassing van een lekdetectiesysteem verstaan. Door het aantonen van lekdichtheid kan de monitoringsinspanning worden aangepast (maar niet beëindigd).

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria (interventiepunt) waaraan de aangetroffen kwaliteit van het grondwater moet voldoen;

• •

  maatregelen, die in hoofdlijnen getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria (verwijzing naar het urgentieplan op hoofdlijnen);

• •

  de te monitoren peilbuizen (indien voor bepaalde filters verschillende analysepakketten worden gehanteerd, dan dienen deze apart beschreven te worden);

• •

  keuze van specifieke aanvullende parameters vanwege de afvalsamenstelling of gesignaleerde verhoogde concentraties in het grondwater.

Indien het meest recente monitoringsplan de bovengenoemde informatie bevat kan deze aan het nazorgplan worden toegevoegd en kan met een beknopte beschrijving in het nazorgplan worden volstaan.

2.1.2Leeglooptijd en percolaatkwaliteit

Leeglooptijd

Na het aanbrengen van de bovenafdichting vindt nog een aantal jaren nalevering van percolaat plaats. Om dit percolaat te verwijderen en om inzicht te houden in de uitloogprocessen in het stort is debietmeting, bemonstering en analyse van percolaat per stortcompartiment noodzakelijk.

Monitoring van het percolaat zal plaats moeten vinden totdat er geen of nauwelijks percolaat meer wordt gevormd.

Uit de nazorg ervaringen6 met leegloop blijkt dat berekening van de leegloop volgens de voorgaande checklist leidt tot een leeglooptijd die in de praktijk vaak veel langer blijkt. Als uitgangspunt voor nalevering wordt daarom in deze checklist van een langere nalevering uitgegaan: Na het aanbrengen van de bovenafdichting de eerste 3 jaar een jaarlijkse afname met 50% en daarna een jaarlijkse afname met 30%, tot een waarde van 5 mm/jaar (50 m3/ha/jaar). Daarna wordt gerekend met een periode van 10 jaar waarin er nog een nalevering van 5 mm/j plaatsvindt (zie bijlage 3).

De onzekerheid over de omvang van de leegloop kan worden beperkt met goede (gekalibreerde) meetgegevens van percolaatvorming van open en al afgedekte stortcompartimenten, jaarlijkse hoeveelheden percolaat in de prenazorgfase tot vlak voor de sluitingsverklaring en gemeten neerslag. Dat levert goede informatie voor een onderbouwde en definitieve inschatting van de nazorginspanning.

Indien de informatie ontbreekt voor een goed onderbouwde inschatting van de leegloop kan een inzicht in de mate van onzekerheid eenvoudig worden verkregen door de leegloop te berekenen voor verschillende hoeveelheden aanwezig percolaat op moment van afdichten (zie Bijlage 3).

De percolaatafvoer kan langer duren indien het afvalpakket nog veel vocht bevat bij het aanbrengen van de bovenafdichting. Aspecten die daarbij een rol spelen zijn de factoren die de verblijftijd bepalen zoals de dikte van het afvalpakket, samenstelling van het afval, voorkeurskanalen, slecht doorlatende lagen, compartimentering van de stortplaats en eventuele accumulatie van vocht bij langdurig openliggen van het bovenvlak. De percolaatafvoer kan ook in kortere tijd afnemen of stoppen; ook dit zal met meetgegevens onderbouwd moeten worden

De frequenties en uitvoeringstermijnen van de volgende activiteiten die gekoppeld zijn aan de leeglooptijd worden daarop afgestemd:

• •

  monitoring percolaat;

• •

  inspectie en onderhoud percolaatdrains en -leidingen;

• •

  percolaatzuivering en/of percolaatafvoer;

• •

  lozing van (voorgezuiverd) percolaat.

Hierbij geldt dat rekening moet worden gehouden met de fasering: de nalevering van de eerste fasen van een stortplaats die van een bovenafdichting zijn voorzien kan al gestopt zijn terwijl de laatst afgedichte fase(n) nog percolaat naleveren.

Percolaat monitoring

De monitoring van percolaat dat vrijkomt volgt uit het vigerende monitoringsplan c.q. vergunningvoorschrift. Daar kan vanaf worden geweken indien de voorziene monitoring in de nazorg gedurende de leegloop en de wijze van verwerking van percolaat daar toe aanleiding geeft. In het nazorgplan wordt hiervoor dan een onderbouwing opgenomen.

Analysepakket

Als analysepakket wordt in principe het percolaat pakket (zie bijlage 2) gehanteerd. Indien er aanleiding voor bestaat (bepaald soort afval, resultaten monitoring uit het verleden) kan het analysepakket worden aangepast. Het verdient aanbeveling om de Waterwetvergunning als bijlage aan het nazorgplan toe te voegen.

Frequentie

Vanuit de EU Richtlijn storten dient het percolaat 2 keer per jaar te worden onderzocht met een monster dat representatief is voor de gemiddelde samenstelling. Voor de monitoring wordt uitgegaan van het vigerende monitoringsplan.

Periode

De bovenafdichting wordt aangelegd voordat de onderafdichting niet meer goed functioneert; volgens het Stortbesluit moet de bovenafdichting zo spoedig als technisch mogelijk, maar binnen 30 jaar na het aanbrengen van de onderafdichting, worden aangelegd. Voor de pilot en uitstel stortplaatsen in de regelgeving van duurzaam stortbeheer is hier tijdelijk uitstel aan verleend, uitgaande van een levensduur van minimaal 50 jaar van de onderafdichtingen en uitgaande van een nog functionerende percolaatdrainage en -afvoer. Het is aannemelijk dat de kwaliteit van de bovenafdichting dan beter is dan de kwaliteit van de onderafdichting, en dat de hoeveelheid water die (in theorie) infiltreert via de bovenafdichting kleiner is dan de infiltratie van percolaat door de onderafdichting. Het is dan ook niet reëel te verwachten dat aan percolaatvorming gerelateerde activiteiten eeuwigdurend worden voortgezet. Dit betekent ook dat geen aanvullende maatregelen in het nazorgplan opgenomen hoeven te worden om bijvoorbeeld na het einde van de levensduur van de percolaatdrainage nog percolaat te kunnen afpompen.

De voorgaande informatie dient in het nazorgplan te worden vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  de genoemde standaard nalevering en leeglooptijd, of indien gegevens van de prenazorgfase bekend zijn een locatiespecifieke benadering van de ontwikkelingen van de percolaatafvoer;

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria waaraan de aangetroffen kwaliteit van het percolaat moet voldoen (relatie met Waterwetvergunning);

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren percolaatdrains/-putten per stortcompartiment.

2.1.4Percolaatzuivering en lozing

Percolaatzuivering

De werkzaamheden en kosten die aan die zuivering en lozing verbonden zijn dienen te worden opgenomen in het nazorgplan, ook als wordt voorzien dat de provincie percolaatzuivering en lozing zal uitbesteden in de nazorg.

Indien het percolaat op de locatie zelf wordt gezuiverd is controle van de zuivering door bemonstering en analyse van het influent en effluent van de zuiveringsinstallatie noodzakelijk. De bemonstering van effluent is ook voor de lozing noodzakelijk. Met het oog op de exploitatie van de zuivering is het noodzakelijk inzicht te hebben in de te verwachten ontwikkeling van de jaarlijkse hoeveelheid en kwaliteit van het percolaat (zie § 2.1.3: percolaatdrainage en leeglooptijd).

Lozing effluent of percolaat

In geval van lozing op oppervlaktewater wordt uitgegaan van een Waterwetvergunning als volgt:

Monstername en analyse

Standaardfrequenties: in (Boerboom & Meijden, Deelonderzoek A3, 2002) is uitgegaan van 12 keer per jaar bemonsteren volgens de vigerende Waterwetvergunning (of een andere frequentie als die in vigerende vergunning is voorgeschreven), gedurende 10 jaar na het aanbrengen van de bovenafdichting. Ook de analyse van de watermonsters vindt plaats conform de vigerende Waterwetvergunning.

De bemonsteringsperiode is echter afhankelijk van de periode van nalevering conform § 2.1.3. In overleg met de waterkwaliteitsbeheerder kan de frequentie worden teruggebracht naar (minimaal) 2 keer per jaar, conform de Richtlijn Storten (EU, 1999). Dit dient door de waterkwaliteitsbeheerder schriftelijk te worden bevestigd. Er wordt uitgegaan van één controlepunt voor de lozing. De monsternames vinden plaats tot het einde van de levensduur van het percolaatdrainagesysteem, of korter als er geen percolaat meer wordt gevormd (zie § 2.1.3).

Bij beperkte fluctuaties in waterkwaliteit en waterhoeveelheden kan met minder hoge frequenties worden volstaan, mits de waterkwaliteitsbeheerder dit toestaat. Deze frequentieverlaging kan plaatsvinden op basis van een betrouwbare onderbouwing (statistisch voldoende meetresultaten uit het verleden).

Opgemerkt wordt dat met het oog op de vaststelling van een lozings- of zuiveringsheffing (tijdelijk) een hogere frequentie kan worden opgelegd.

In geval van lozing van percolaat op de RWZI wordt van het volgende uitgegaan:

De percolaatkwaliteit is sterk afhankelijk van de afvalsamenstelling en de leeftijd van het afval. Het is aan te bevelen om tijdens de exploitatie de percolaatkwaliteit per compartiment te monitoren en op basis daarvan de gewogen gemiddelde vervuilingsgraad van het percolaat (uitgedrukt in v.e. per m3) te bepalen.

Het gewogen gemiddelde kan gebruikt worden voor het locatiespecifiek vaststellen van de zuiveringslasten in de nazorgperiode. Als er geen indicatie op basis van beschikbaar gestelde percolaatgegevens beschikbaar is kan een bandbreedte van 0,03 tot 0,13 v.e. per m3 worden gehanteerd.

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria waaraan de aangetroffen kwaliteit van het effluent moet voldoen (Waterwetvergunning);

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren monsternamepunten.

b. Overige waterstromen, bijvoorbeeld van een grondwaterontrekking

Voor de lozing van de overige waterstromen (influent en effluent onttrekkingen, etc.) dient per stroom de monitoringsstrategie te worden vastgelegd. Bij het bepalen van de monitoringsstrategie dient rekening te worden gehouden met de voorschriften uit de Waterwetvergunning en voorschriften uit de van toepassing zijnde verordening zuiveringsheffing van het waterschap. Monitoring van influent en effluent vindt plaats om het rendement van een zuivering te bepalen.

2.1.5Hemelwaterdrainage

Bijlage III van de EU Richtlijn Storten (EU, 1999) betreft de controle- en toezichtprocedures in de exploitatie- en nazorgfase. Deze bijlage III gaat niet specifiek in op monitoring van hemelwaterdrainage. In het Stortbesluit wordt ook geen invulling gegeven aan monitoring van de hemelwaterdrainage.

Als de percolaatdrainage en -afvoer en de bovenafdichting goed functioneren, en er is in de exploitatiefase geen sprake geweest van zijdelings uittredend percolaat (via taluds), is het niet waarschijnlijk dat er na aanleg van de bovenafdichting vanuit het stortlichaam beïnvloeding van de kwaliteit van hemelwater kan optreden. Dit geldt ook zodra de nalevering van percolaat kleiner dan 5 mm per jaar is. Ook als een lekdetectiesysteem in de bovenafdichting is toegepast is beïnvloeding vanuit het stortlichaam niet aannemelijk. Monitoring van de kwaliteit van hemelwater is in die situaties dan ook niet nodig.

Zodra er bij de aanleg van de bovenafdichting grond of bouwstoffen binnen de wettelijk kaders zijn toegepast (te beschrijven in paragraaf 1.2.5) die de kwaliteit van het hemelwater negatief kunnen beïnvloeden, dan zal mede in het kader van lozing van hemelwater op oppervlaktewater of bodem moeten worden beoordeeld of kwaliteitsmetingen noodzakelijk zijn. Dit vraagt om een locatiespecifieke benadering, en wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden.

In het nazorgplan wordt daarom aan de hand van ontwerp-, exploitatie- en revisiegegevens een onderbouwde beoordeling gegeven of monitoring van de hemelwaterkwaliteit noodzakelijk is. Aspecten die in de beoordeling aandacht verdienen zijn de aard van de in de bovenafdichting toegepaste bouwstoffen, de kwaliteit van de bovenafdichting en de eisen (bijvoorbeeld macroparameters) die vanuit een lozingsvergunning, of vanuit de zorgplicht bij het afvoeren van hemelwater naar oppervlaktewater of bodem, zijn gesteld. Eisen die de waterkwaliteitsbeheerder (oppervlaktewater) of gemeente (infiltratie) stelt voor wat betreft de monitoring en tijdsduur moeten worden nagekomen en in het nazorgplan zijn beschreven. Verder is het zinvol om metingen uit te voeren om aan omwonenden en andere belanghebbenden aan te tonen dat de bodembeschermende voorzieningen goed functioneren.

Als monitoring van de hemelwaterkwaliteit zinvol is, dienen de volgende aspecten te worden beschreven:

• •

  methodiek (aantal monsters, analysepakket, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar (bijvoorbeeld afhankelijk van uitloging uit dekgrond));

• •

  voorschriften bemonstering en toetsingscriteria (o.a. vanuit Waterwet) lozingspunt(en);

• •

  de te monitoren monsternamepunten.

2.1.6Oppervlaktewater

De kwaliteit van het oppervlaktewater in de nabijheid van een stort kan worden beïnvloed door:

• •

  directe lozing van bijvoorbeeld effluent van de waterzuivering;

• •

  directe oppervlakkige afstroming van verontreinigd hemelwater van het stort;

• •

  toestroming van verontreinigd grondwater.

In de nazorgfase dient volgens bijlage III van de EU Richtlijn Storten halfjaarlijks de hoeveelheid en samenstelling van het oppervlaktewater te worden vastgesteld. Als voetnoot is hierbij aangegeven: “Op grond van de kenmerken van het stortterrein mag de bevoegde instantie bepalen dat deze niet vereist zijn; zij brengt dienovereenkomstig verslag uit volgens de procedure van artikel 15 van de Richtlijn”. In de EU Richtlijn Storten is geen eis gesteld aan analysepakketten voor beoordeling van de samenstelling van oppervlaktewater.

In artikel 8a van het Stortbesluit wordt het volgende gesteld:

• 1.

  Het bevoegd gezag verbindt aan de vergunning voorschriften, inhoudende de verplichting de hoeveelheid en de samenstelling van het in de omgeving van de stortplaats aanwezig oppervlaktewater driemaandelijks vast te stellen; bemonstering geschiedt op ten minste twee door het bevoegd gezag aan te geven punten, één stroomopwaarts en één stroomafwaarts.

• 2.

  In afwijking van het eerste lid kan het bevoegd gezag bepalen dat de metingen van de hoeveelheid en samenstelling van het oppervlaktewater:

  • a.

    op grond van kenmerken van de stortplaats niet vereist zijn, dan wel

  • b.

    minder frequent mogen worden uitgevoerd als de evaluatie van de gegevens aangeeft dat langere tussenpozen even effectief zijn.

In artikel 9, lid 2 van het Stortbesluit wordt gesteld: “Onze Minister kan nadere regels stellen, inhoudende de verplichting voor het bevoegd gezag aan de vergunning voorschriften te verbinden, waarvan de inhoud in die regels is aangegeven, met betrekking tot (…) d. de bemonstering van het oppervlaktewater”.

Kwaliteitsonderzoek van oppervlaktewater in de nazorgfase wordt daarom alleen uitgevoerd als hiervoor in de exploitatiefase een verplichting (vanuit de vergunningvoorschriften) bestond, en afhankelijk van het type oppervlaktewater: bij bijvoorbeeld (snel) stromend oppervlaktewater is bemonstering en analyse niet zinvol. Indien tijdens exploitatie geen metingen worden voorgeschreven zijn die ook niet van toepassing in de nazorg.

De periode waarin oppervlaktewater wordt onderzocht is afhankelijk van de lokale situatie. Het ligt voor de hand om de monitoring van oppervlaktewater te beëindigen zodra:

• •

  er geen nalevering van percolaat uit het stortlichaam meer optreedt, en

• •

  er geen uitloging meer optreedt van grond of bouwstoffen die binnen de wettelijk kaders in de bovenafdichting zijn toegepast (te beschrijven in paragraaf 1.2.5) waarbij de kwaliteit van het oppervlaktewater negatief kan worden beïnvloed, en

• •

  er in het grondwater geen verontreinigingen zijn aangetroffen die kunnen leiden tot beïnvloeding van het oppervlaktewater.

De monitoringsfrequenties worden afgestemd op locatiespecifieke omstandigheden zoals de aard (gebruik) van het betreffende oppervlaktewater; de standaardfrequentie is 2 keer per jaar.

Analysepakket

De bijlage behorende bij artikel 13, eerste lid van de Uitvoeringsregeling Stortbesluit bodembescherming stelt als doel voor monstername en analyses van het oppervlaktewater:

• •

  bepaling van run-off water in de ringsloot;

• •

  bepalen van de beïnvloeding van de werking en capaciteit van de zuiveringsinstallatie.

De gehalten van verontreinigingen in het oppervlaktewater zijn laag. Consequenties voor onderzoek, conservering en analyse: de metingen zijn voornamelijk gericht op kwaliteitsparameters (zouten, macroparameters en zuurstofgehalte), minder op verontreinigingsparameters.

Uitgangspunten bij de selectie van te analyseren parameters voor het oppervlaktewater zijn:

• •

  de percolaatsamenstelling en de samenstelling van het gestorte afval;

• •

  de toegepaste bouwstoffen in de bovenafdichting (zie § 2.1.5);

• •

  samenstelling van het grondwater tussen de stortplaats en het oppervlaktewater;

• •

  samenstelling van het oppervlaktewater (bovenstrooms);

• •

  voorschriften in de Waterwetvergunning;

• •

  goedgekeurde monitoringsplan.

Beïnvloeding van de oppervlaktewaterkwaliteit kan vooral worden beoordeeld via macroparameters (zoals bijvoorbeeld zouten). Zolang er nog zuivering plaatsvindt, en er wordt geloosd op het oppervlaktewater, dienen analyses in het kader van de lozingsvergunning te worden uitgevoerd. Vaak is dat het percolaat pakket (zie bijlage 3). In overige gevallen kan een beperkt pakket van macroparameters (CZV, chloride, sulfaat, stikstof-Kj, pH, EC) worden toegepast, tenzij er aanleiding is om specifieke verontreinigingen in het oppervlaktewater te verwachten.

Voor het toetsen van de kwaliteit van het oppervlaktewater zijn oppervlaktewaternormen van toepassing, en dient tevens te worden getoetst aan de waterkwaliteit bovenstrooms van de locatie.

De voorgaande informatie dient in het nazorgplan te worden vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  criteria waaraan de aangetroffen kwaliteit van het oppervlaktewater moet voldoen (relatie met de Waterwetvergunning);

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren monsternamepunten (minimaal 1 boven- en 1 benedenstrooms). Bij stortplaatsen die nog in exploitatie zijn worden de monsternamepunten in de omgevingsvergunning vastgelegd. Deze monsternamepunten kunnen ook in de nazorgfase worden gehanteerd.

2.1.7Overige grondwateronttrekking/-beheersing

Indien sprake is van grondwateronttrekking op de locatie, zoals bijvoorbeeld een permanente onderbemaling of saneringsmaatregel, dan wordt hier een beschrijving gegeven van de grondwateronttrekking en de duur van deze onttrekking zoals vergund:

• •

  beschrijving van de methodiek (aantal monsters, kosten per monster, periodiciteit, beginjaar, eindjaar);

• •

  toetsingscriteria;

• •

  vergunningvoorschriften: eisen die worden gesteld aan monitoring van de grondwateronttrekking;

• •

  maatregelen, die in hoofdlijnen getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria (verwijzing naar het urgentieplan op hoofdlijnen);

• •

  de te monitoren peilbuizen (indien voor bepaalde filters verschillende analysepakketten worden gehanteerd, dan dienen deze apart beschreven te worden).

In het kader van onderhoud van pomp- of infiltratiefilters zijn metingen gericht op het functioneren van deze filters noodzakelijk. Deze metingen worden als onderdeel van het reguliere onderhoud van het onttrekkingssysteem beschouwd, zoals beschreven in § 3.2.4 (onderdeel regeneratie pomp- en infiltratiefilters).

2.2Metingen en visuele inspecties

2.2.1 Klink en zetting

Klink en zetting zijn twee onomkeerbare processen die optreden bij stortplaatsen. Onder ‘klink’ wordt in dit geval verstaan ‘het afnemen van de dikte van het afvalpakket’ als gevolg van een combinatie van factoren, waaronder bovenbelasting en afbraakprocessen in het stortlichaam. Zetting is het proces waar grond onder invloed van een belasting wordt samengedrukt; deze term wordt bij stortplaatsen vooral gebruikt in relatie tot de ondergrond (onder de onderafdichting).

Zetting

Voor en tijdens de exploitatiefase wordt in zettingsgevoelige gebieden de zetting onder een stortplaats gemeten, bijvoorbeeld door toepassing van zakbaken of door hoogtemeting van het daartoe meest geschikte drainagesysteem of speciaal daarvoor aangelegde zettingsslangen. Daarbij wordt met druksensoren de hoogteligging van de leiding - en daarmee de zetting - gemeten. De verkregen data worden getoetst aan de initiële zettingsprognose.

De zettingsmetingen die zijn gericht op de ondergrond worden in de nazorgfase uitgevoerd totdat een groot deel van de zetting heeft plaatsgevonden. De exacte periode dient op basis van zettingsprognoses in het nazorgplan te worden vastgesteld. Factoren die daarbij een rol spelen zijn:

• •

  zettingsgevoeligheid van de ondergrond;

• •

  hoogte onderzijde afvalpakket ten opzichte van GHG;

• •

  toelaatbare (verschil)zetting;

• •

  reeds opgetreden zetting (per aanlegfase);

• •

  prognose van de nog te verwachten zetting van de ondergrond, in relatie tot de aangebrachte belasting (afvalpakket, bovenafdichting, deklaag).

Uit de zettingsprognose blijkt hoeveel zetting er nog zal optreden, en in welk tijdsbestek. De verkregen data in de nazorgfase worden getoetst aan de zettingsprognose. De meetfrequentie is afhankelijk van de meetfrequentie tijdens de exploitatiefase, en zal in de nazorgfase 1 keer per jaar moeten plaatsvinden om extrapolatie van meetgegevens mogelijk te maken. Als standaard voor de periode dat zettingsmetingen zullen plaatsvinden kan een periode van vijf jaar na het aanbrengen van de (laatste fase van de) bovenafdichting worden gehanteerd. Op basis van zettingsgevoeligheid van de ondergrond, locatiespecifieke zettingsprognoses en de nauwkeurigheid van toepasbare meetmethoden kunnen frequentie en/of periode worden aangepast.

Klink

Het afnemen van de dikte van het afvalpakket kan van invloed zijn op de bovenafdichting, vooral als er op korte afstand grote verschillen optreden. Grote verschillen kunnen bijvoorbeeld ontstaan door ongelijkmatig volstorten of op een overgang van stortfasen. Dit kan door middel van (regelmatige) visuele inspecties worden waargenomen, en hoogtemetingen van het terrein bieden daarbij een hulpmiddel voor onderbouwing van de waarnemingen (Pereboom, Knoeff, Thijssen, & Meesters, 2010).

De klink van het stortlichaam zal geleidelijk afnemen, en afhankelijk van de opbouw van het stort en de samenstelling van het afval, binnen een periode van 10 tot 30 jaar na aanleg van de bovenafdichting vrijwel nihil zijn. De grootste verschillen in klink worden in de beginperiode tot vijf jaar na aanleg van de bovenafdichting verwacht.

In bijlage 3 van de EU Richtlijn Storten is aangegeven dat ‘aflezing’ van het inklinkingsgedrag van de gestorte massa in de nazorgfase jaarlijks moet plaatsvinden. Er is geen eindtermijn voor deze aflezing aangegeven. Gelet op de hierboven beschreven afname van de klink kan eeuwigdurende lezing van de klink, zoals gesteld in de EU Richtlijn, als niet doelmatig worden beschouwd.

De meting van klink zal derhalve 1 keer per jaar worden uitgevoerd gedurende de eerste vijf jaar na aanleg van de (laatste fase van de) bovenafdichting. Wordt een sterke klink verwacht, bijvoorbeeld omdat delen van het stort binnen korte tijd over een grote hoogte zijn volgestort, dan is een frequentie van 2 keer per jaar op deze delen van het stort nodig. Na de eerste periode van vijf jaar kan de meting worden teruggebracht tot 1 keer per 5 jaar, totdat de afbraakprocessen in het stortlichaam minimaal zijn. Voor de afbraakprocessen kan, in relatie tot stortgasvorming, een periode van circa dertig jaar na het aanbrengen van de bovenafdichting worden aangenomen.

Voor oude stortvakken of stortplaatsen met weinig of geen afbraakprocessen kan deze periode worden verkort tot 10 jaar na het aanbrengen van de bovenafdichting. Samengevat zijn de volgende factoren bepalend:

• •

  samenstelling van het afval;

• •

  mate van verdichting tijdens de exploitatie;

• •

  snelheid van volstorten (vooral bij laatste stortfase(n) van belang);

• •

  optreden van klink;

• •

  periode tussen aanbrengen van het afval en begin van de nazorg: bij oudere stortvakken (>10 jaar) is klink bijvoorbeeld grotendeels opgetreden;

• •

  afschot van het bovenvlak.

Bij sluiting zal definitief moeten blijken uit de klinkmetingen tot dat moment (en historie van stortvakken) wat de daarmee samenhangende frequentie van de metingen moet worden. De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methodiek: bijvoorbeeld met vaste punten gemarkeerd in het veld of metingen in een vast raster met GPS of metingen met een drone;

• •

  criteria waarbinnen de optredende (verschil)zettingen dienen te blijven;

• •

  maatregelen, die getroffen dienen te worden bij overschrijding van de gestelde criteria;

• •

  de te monitoren compartimenten;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  de in gebruik zijnde meetpunten (weergave op tekening) of dichtheid van rasterpunten;

• •

  wijze van beoordelen;

• •

  kosten van monitoring (inclusief beoordeling).

Verandering van storthoogtes treedt op door klink en zetting. Het monitoren van de veranderingen van storthoogtes met gebruik van een drone/vliegtuig in plaats van het gebruik van rastermeting of meettegels vertegenwoordigt meer aandacht en kosten. Daarom wordt dit als te locatiespecifiek gezien en niet meegenomen in de standaard prijsbandbreedtes.

2.2.2Dikte afdeklaag

Als de afdeklaag dunner wordt, wordt de kans op beschadiging van de hemelwaterdrainage en de daaronder gelegen afdichtende lagen groter. Oorzaken kunnen zijn: het toepassen van klinkgevoelige grond (veen of sterk humushoudende grond), het terreingebruik (veepaden, etc.) en erosie. Erosie door afspoeling treedt geleidelijk op en kan in Nederland gemiddeld circa 10 ton per hectare per jaar (circa 1mm/jaar) bedragen (mondelinge mededeling D. Boels, d.d. 29 januari 2008). Plaatselijk kan snellere afspoeling door erosie optreden, bijvoorbeeld daar waar oppervlakkig afstromend water samenkomt, de vegetatie onvoldoende ontwikkeld is of als er steile taluds aanwezig zijn.

Vooral door visuele inspectie, maar ook door regelmatig de dikte van de afdeklaag te meten, kunnen tijdig maatregelen worden genomen om beschadiging aan de bovenafdichting van de stortplaats te voorkomen. Deze metingen zijn in principe 'eeuwigdurend'.

Er zijn drie momenten waarop gemeten moet worden:

• 1.

  Standaard metingen ter verificatie van de (gemiddelde) laagdikte. Deze metingen kunnen gelijktijdig met het materiaalonderzoek van de afdichtingslagen (zie § 2.2.6) worden uitgevoerd, en vergen dan vrijwel geen extra handelingen. De standaardfrequentie van laagdiktemeting wordt derhalve gekoppeld aan de frequentie van materiaalonderzoek, en de kosten daarvan worden niet apart geraamd;

• 2.

  Periodieke meting van laagdikten op kwetsbare plaatsen: bijvoorbeeld als er sterk veenhoudende grond is toegepast, of als er erosiegevoelige grond is toegepast op erosiegevoelige delen, bijvoorbeeld taluds en greppels. Hier kan op een aantal vaste punten periodiek de laagdikte worden gemeten. In het ontwerp wordt bij voorkeur gekozen voor materialen die niet inklinken of erosiegevoelig zijn.

• 3.

  Incidentele meting van de laagdikte naar aanleiding van visuele inspectie. Deze laagdiktemeting vindt plaats als bij visuele inspectie is gebleken dat de laagdikte afneemt (door processen zoals bij punt 2 zijn beschreven).

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methodiek;

• •

  criteria waarbinnen de aangetroffen dikten van de afdeklaag dienen te blijven;

• •

  de te monitoren compartimenten;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  de in gebruik zijnde meetlocaties (weergave op tekening);

• •

  kosten van monitoring.

2.2.3Grondwaterstanden

De zool van het stort mag niet in contact komen met het grondwater. Hiertoe dient aan de droogleggingseis te worden voldaan (zie §1.1.6). De grondwaterstand is verder van belang bij een grondwaterbeheersing of -onttrekking. Controle van de grondwaterstand dient regelmatig te worden uitgevoerd (‘eeuwigdurend'). De metingen kunnen zowel handmatig (peillint/klokje) als automatisch worden uitgevoerd (drukopnemers met dataloggers).

Standaardfrequentie: in principe dienen de grondwaterstanden 2 keer per jaar gemeten te worden (conform de EU-richtlijn Storten). Dit is voldoende als de fluctuatie van de grondwaterstanden gelijk is aan metingen van het landelijk meetnet in de nabijheid van de stortplaats (binnen hetzelfde geohydrologisch systeem).

Wanneer bij een stortplaats sprake is van een geohydrologische isolatie of sterk afwijkende grondwaterstanden (gerelateerd aan de amplitude binnen het landelijke meetnet, beschikbaar via www.dinoloket.nl), wordt een meetfrequentie van 2 keer per maand (op de 14e en 28e dag) oftewel 24 keer per jaar voorgeschreven. Deze frequentie is ook noodzakelijk voor bepaling van de gemiddeld hoogste grondwaterstand.

Indien het landelijk meetnet nabij de stortplaats geen meetpunten heeft, kan een beoordeling van de beschikbare meetgegevens door een deskundige, uitsluitsel bieden. Een frequentie van 2 keer per maand bij een aantal maatgevende peilfilters bij de stortplaats is dan het uitgangspunt.

Bij automatische registratie van peilgegevens is het aflezen van de geregistreerde waarnemingen mogelijk, en wordt 2 keer per jaar een handmatige controlemeting uitgevoerd.

De voorgaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste methodiek;

• •

  criteria waaraan de waargenomen grondwaterstanden dienen te voldoen;

• •

  de te monitoren peilbuizen (zoveel als nodig om de ruimtelijke verdeling van grondwaterstanden en isohypsen bij de stortplaats te kunnen bepalen);

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  de in gebruik zijnde meetpunten (weergave op tekening);

• •

  kosten.

Controle hoogte peilbuizen

Uitgegaan wordt van één keer per 10 jaar controle van maaiveldhoogte en bovenkant peilbuis met gps, eventueel gelijktijdig met een monitoringsronde grondwaterkwaliteit of meting grondwaterstanden.

2.2.4Visuele inspecties: algemeen, bovenafdichting, stortgasonttrekking en drainagesystemen

Per onderdeel van de stortplaats en de bijbehorende voorzieningen moet worden aangegeven op welke wijze visuele inspectie plaatsvindt. Hieronder volgt een aantal inspecties die in ieder geval plaats moeten vinden. Voor wat betreft afrasteringen, beplantingen etc. wordt ervan uitgegaan dat deze onderdeel vormen van de algemene terreininspectie (in bijlage 2 aangegeven als “Terrein, visuele inspectie”).

Visuele inspectie controledrainage en signaleringsdrainage

Standaardfrequentie voor visuele inspectie controledrainage: 1 keer per jaar een visuele inspectie van de afvoer van water (voor zover mogelijk, inspectie kan ook door controle van toestroming van water tijdens bemonstering). Verder dient 1 keer per 5 jaar steekproefsgewijs (10% van totale drainlengte) een camera-inspectie te worden uitgevoerd om de goede werking van de drains te kunnen verifiëren. Indien dit praktisch niet mogelijk is, bijvoorbeeld door een te kleine diameter (<100 mm) of bij kleinere diameters een te grote drainlengte, kan deze inspectie ook door middel van het doorsteken van drains plaatsvinden.

Signaleringsdrainage: nader locatiespecifiek te bepalen.

Bovenstaande inspecties dienen in principe te worden uitgevoerd totdat de technische levensduur van de drains is verstreken. Voor de levensduur wordt in beginsel een periode van 50 jaar na aanleg gehanteerd. Wordt de monitoring door middel van controledrains eerder afgebouwd (te beschrijven in § 2.1.1), dan vervalt daarmee automatisch de jaarlijkse visuele inspectie. In dat geval wordt vanwege het instandhouden tot einde levensduur inspectie uitgevoerd door doorsteken met een frequentie van 1 keer per 5 jaar.

Visuele inspectie percolaatdrainage

Zoals in § 2.1.3 al werd vermeld, is de mate van vrijkomen van percolaat in de tijd variabel en sterk afhankelijk van de locatiespecifieke omstandigheden. Visuele inspectie van het percolaatdrainagesysteem wordt uitgevoerd tot de technische levensduur van het systeem is verstreken. Ook na de leeglooptijd dient controle op het niveau in de percolaatputten plaats te vinden, omdat er mogelijkerwijs nog (in omvang beperkte) nalevering optreedt. Voor de levensduur wordt een periode van ten minste 50 jaar na aanleg gehanteerd.

De percolaatafvoer kan worden gecontroleerd door het beoordelen van peilniveaus en toestroming van percolaat in de percolaatputten.

Standaardfrequenties voor visuele inspectie van de percolaatdrainage: camera-inspectie van vooral verzameldrains indien bij het doorspuiten/doorsteken wordt geconstateerd dat niet verder doorgespoten/doorgestoken kan worden. Als standaard voor deze incidentele camera-inspectie wordt inspectie van 50% van de totale lengte van verzameldrains met een frequentie van 1x/5 jaar aangehouden, tot het einde van de leeglooptijd. In de praktijk blijkt overigens dat camera-inspecties in met percolaat gevulde leidingen vaak geen bruikbare beelden oplevert Soms kan dan het afpompen van drains voorafgaand aan de camera-inspectie nuttig zijn.

Op basis van de waarnemingen kan een andere vorm van doorspuiten/doorsteken worden overwogen om zo mogelijk en indien noodzakelijk de afvoer te herstellen. Dit dient te worden uitgevoerd in een periode afhankelijk van de locatiespecifieke omstandigheden (leeglooptijd van de stortplaats) en zal per locatie nader bepaald en onderbouwd dienen te worden.

Visuele inspectie hemelwaterdrainage

Stagnerende afvoer in de hemelwaterdrainage kan leiden tot verweking van de afdeklaag, resulterend in erosie, afschuiving en beschadiging van onderliggende afdichting. De hemelwaterafvoer van het gehele drainagesysteem moet regelmatig worden gecontroleerd, onder andere middels controle afvoer van water direct na een hevige en langdurige regenbui en/of door controle van het waterniveau in de inspectieputten. In geval van toepassing van een drainagemat betreffen de onderstaande controles de verzamelringdrain met de betreffende putten en doorspuitpunten.

De staat van nazorgvoorzieningen zoals bijvoorbeeld de teendrainage, inspectieschachten, drainaansluitingen, doorspuitpunten, afvoerleidingen en lozingspunten dient worden gecontroleerd. Camera-inspectie is vanwege de geringe diameter van de drains meestal niet mogelijk, en enkel zinvol bij het opsporen van verstoppingen als deze niet op een andere wijze gelokaliseerd kunnen worden. Het is beter om drains door te steken of een rookinspectie uit te voeren, waarbij rook met een overdruk in een drainageleiding wordt gebracht en daarmee wordt getoetst of de drainageleidingen open zijn

Standaardfrequentie voor visuele inspectie van de hemelwaterdrainage: 1 keer per jaar visuele controle op afvoer. Daarnaast 1 keer per 2 jaar een inspectie van enkele (maatgevende) drains door middel van doorsteken of rookinspectie.

Terrein, visuele inspectie

Het functioneren van de dichte eindafwerking zal worden gecontroleerd via veldinspectie van de afdeklaag. Dode plekken in gewas of beplanting kunnen duiden op het vrijkomen van stortgas door lekken in de bovenafdichting. Natte plekken (vegetatie: zegge, rus, riet) duiden op stagnerend hemelwater. De schade van eventuele afschuiving of erosie van de afdeklaag kan worden geminimaliseerd door tijdige signalering en waar nodig het treffen van maatregelen.

Het gehele stort moet regelmatig worden geïnspecteerd, waarbij gelet moet worden op onder andere scheuring en verplaatsing/afschuiving van afval of grond. Tijdens veldinspecties moet daarom bijvoorbeeld ook de staat van de groenvoorziening en de potentiële invloed (ontworteling bomen bij storm, achterstallig groenonderhoud, etc.) daarvan op de afwerklaag worden gecontroleerd.

Ook dient gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van ongedierte en schade door vergraving (klein wild). Konijnen kunnen tot enkele meters diep graven. Mollen graven ondiep; molgangen zijn veelal niet dieper dan 0,5 meter. (Düllmann & Obernosterer, 2010) stellen dat bij minerale afdichtingen graafschade niet te verwachten is. Als verklaring daarvoor wordt de hoge verdichtingsgraad genoemd. Bij stortplaatsen met een bovenafdichting van folie en lekdetectie in Nederland is in de afgelopen 17 jaar geen schade aan de afdichting voorgekomen door planten of dieren. Het bestrijden van dieren kan nodig zijn als daardoor erosie van taluds kan ontstaan. In andere gevallen is bestrijding afhankelijk van de functie van het terrein (zoals een golfbaan of recreatieveld) en wordt dit uitgevoerd door de terreingebruiker.

Een van de kritische onderdelen van de afdichtingsconstructies van de stortplaats is de teenconstructie waar de onder- en bovenafdichting samenkomen. Op deze plaats kan de zijwaartse druk van het afval groot worden. De stabiliteit van de teenconstructie moet nauwlettend worden beoordeeld.

Standaardfrequentie voor visuele inspectie van de bovenafdichting: 12 keer per jaar gedurende de eerste 5 jaar na aanleg (van iedere fase van de bovenafdichting). Vervolgens 4 keer per jaar, eeuwigdurend. De visuele inspecties vinden regelmatig verdeeld over het jaar plaats, bij verschillende weersomstandigheden (bijvoorbeeld na intensieve neerslag en na droogteperiode).

Inspectie van een bovenafdichting kan ook plaatsvinden door de meetgegevens van een lekdetectiesysteem te volgen/raadplegen, daar waar een lekdetectiesysteem aanwezig is. De veldinspectie is nog steeds preventief nodig om schadefactoren tijdig te constateren en de kans op schade aan de bovenafdichting te verkleinen.

Visuele inspectie gasonttrekking

Om eventueel falen van de gasonttrekking te voorkomen worden het onttrekkingssysteem en de onttrekkingsinstallatie regelmatig geïnspecteerd op gasproductie, ongecontroleerde gasuittredingen en algemene technische staat. Hierbij moet worden gelet op aansluitingen, doorvoeren door de afdichtingslagen, zakkingen en het algeheel functioneren van met name de aanzuiger en de condenswaterafvang.

Een eventuele benutting- of fakkelinstallatie wordt regelmatig op alle onderdelen geïnspecteerd (de vereiste inspectiefrequentie is conform het onderhoudsplan van de betreffende installatie).

Standaardfrequentie: 2 keer per jaar, zolang de stortgasonttrekking en de fakkelinstallatie in bedrijf zijn. Uitgangspunt: inspectie van de volledige installatie gedurende 15 jaar na aanleg van het laatste deel van de bovenafdichting.

Passieve afvoer kan door middel van de overdruk in een stortlichaam. Gasbehandeling kan noodzakelijk zijn indien verwacht wordt dat emissienormen zullen worden overschreden, en kan bestaan uit het toepassen van filters. Inspecties en metingen bij passieve afvoer zijn (zie § 1.2.8 “stortgasverwerking”):

• •

  vochtmetingen (compostfilters);

• •

  drukmetingen;

• •

  analyses (actief kool, doorslag);

• •

  metingen gaskwaliteit;

• •

  inspectie vegetatie en inklinking/verzakking (minerale) filter.

In het nazorgplan wordt in § 1.2.8 een inschatting gemaakt van het aantal emissiepunten. Inspectie daarvan dient 2 keer per jaar plaats te vinden tot 30 jaar na aanleg van het laatste deel van de bovenafdichting. Zodra de emissie daarna verder afneemt kan de passieve gasbehandeling worden ontmanteld en kan de inspectie worden beëindigd.

Visuele inspectie waterzuivering

Periodiek zal de technische staat van de waterzuiveringsinstallatie en de daarbij behorende voorzieningen, zoals aan- en afvoerleidingen, monster- en meetvoorzieningen en pompinstallaties, visueel gecontroleerd worden.

Uitgangspunt voor de standaardfrequentie: 6 keer per jaar, zolang de waterzuivering in bedrijf is (met de leegloopberekening als basis). Hierbij dient te worden opgemerkt, dat de noodzaak tot inspectie sterk afhankelijk is van het type waterzuivering en de mate waarin percolaat wordt gevormd. De frequentie waarin inspecties worden uitgevoerd, dient in overeenstemming te zijn met de in de onderhoudshandleiding van de installatie beschreven frequentie(s).

De bovenstaande informatie wordt in het nazorgplan vertaald naar de locatiespecifieke omstandigheden. Hierbij komen in ieder geval de volgende zaken aan de orde:

• •

  beschrijving van de toegepaste inspectiemethodieken;

• •

  criteria waaraan de geïnspecteerde voorzieningen minimaal dienen te voldoen;

• •

  de te monitoren parameters;

• •

  toegepaste frequenties en de doorlooptijd;

• •

  kosten, gedifferentieerd naar de diverse inspecties (als onderdeel van exploitatiekosten).

Combinatie van inspecties

De genoemde visuele inspecties kunnen gecombineerd worden. Het is niet altijd mogelijk om bepaalde inspecties samen te voegen:

• •

  Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van expertise van de inspecteur (elektrotechnisch of milieutechnisch) ;

• •

  De tijdstippen/frequenties zijn ongelijk (bijv. maaien niet in december en broedseizoen) ;

• •

  Inspectie van erosie kan beter na het maaien en niet ervoor;

• •

  Frequentie is afhankelijk van de omstandigheden op de stort (o.a. het weer);

• •

  Benodigd materieel en gereedschap verschilt per activiteit.

Voor deze combinatie van activiteiten kunnen de kosten van een inspecteur (kosten per uur, of kosten per inspectieronde (kosten per hectare)) worden gehanteerd, in plaats van afzonderlijke kostenposten. De volgende inspecties en metingen zijn te combineren:

• •

  de algemene visuele inspectie “Terrein, visuele inspectie”;

• •

  visuele inspectie percolaatdrainage (niveau in putten);

• •

  visuele inspectie hemelwaterdrainage (afvoer na regenbui, controle waterniveau in putten);

• •

  visuele inspectie bovenafdichting (stagnerend water, gewasschade, afrastering, erosie, afschuiving en scheurvorming op taluds, etc.).

De mate waarin inspecties gecombineerd kunnen worden wordt mede bepaald door de werkwijze en het uitbestedingsbeleid van de nazorgorganisatie, en de veelzijdigheid en deskundigheid van de inspecteur.

De tijdsbesteding (in dagdelen) wordt geraamd op basis van het aantal hectaren terrein en de combinatie van inspecties die mogelijk zijn. Bij grote oppervlakten kan de inspectie efficiënter zijn dan bij kleine oppervlakten. Op basis van ervaringen is per inspectieronde ter indicatie een bandbreedte voor de inspectietijd gegeven (geen complexe situatie, veelzijdig deskundig inspecteur, exclusief reistijd).:

• •

  oppervlakte van 0 tot 10 hectare: 0,5 tot 1 dag;

• •

  oppervlakte van 10 tot 20 hectare: 1 dag;

• •

  oppervlakte van 20 tot 40 hectare: 1 tot 2 dagen;

• •

  oppervlakte van 40 tot 60 hectare: 2 tot 3 dagen;

• •

  oppervlakte van 60 tot 80 hectare: 3 tot 4 dagen;

• •

  oppervlakte meer dan 80 hectare: 4 tot 5 dagen.

Locatiespecifieke benodigde tijd en kosten worden geraamd op basis van de tijd en kosten van de individuele werkzaamheden.

Opgemerkt wordt dat inspectie losstaat van onderhoudsactiviteiten, en dat inspectie en onderhoud in beginsel door verschillende partijen onafhankelijk van elkaar worden uitgevoerd, mede om de controlerende taak van de inspecteur te kunnen waarborgen.

Het aantal inspectieronden per jaar wordt afgestemd op de lokale situatie. Bij de aanvang van de nazorg zal dit vaak intensief zijn (12 keer per jaar), onder andere als er stortgas wordt onttrokken en er een waterzuivering actief is of percolaat wordt afgevoerd. Daarna zal het aantal inspectieronden afnemen tot ten minste 4 keer per jaar, wanneer er geen actieve stortgasontrekking is en de leegloop is bereikt. De afname tot ten minste 4x per jaar wordt locatiespecifiek bepaald op basis van vereenvoudiging van de werkzaamheden (afname van klink/zetting verwachting, bereiken van leegloop, overgang naar passieve stortgasverwerking etc.).

De tijdsduur per inspectieronde en het aantal inspectieronden per jaar leiden tot jaarlijkse kosten die ingevoerd worden in het rekenmodel (RINAS). Er dient rekening te worden gehouden met eventuele gefaseerde aanleg van de stortplaats en bovenafdichting.

2.2.5Gasmetingen en analyse

Gasmetingen worden regelmatig uitgevoerd in inspectieputten en doorvoeren door de folie. Bijvoorbeeld tijdens inspectie van de hemelwaterdrainage (zie § 2.2.4). Eenvoudige metingen met draagbare meetapparatuur geven een indicatie van de aanwezigheid van stortgas in het hemelwaterdrainagesysteem. Incidentele gasmetingen in de afdeklaag vinden enkel plaats als op basis van visuele waarnemingen een ongecontroleerde emissie van stortgas wordt verwacht.

Standaardfrequentie: 2 keer per jaar, zolang er meetbare hoeveelheden stortgas worden gevormd (uitgangspunt is minimaal 15, maximaal 30 jaar na aanleg van de laatste bovenafdichting).