Uitvoerings- en handhavingsstrategie vergunningen, toezicht en handhaving gemeente Oegstgeest 2024-2027

1.1 Introductie

Voor u ligt onze Uitvoerings- en Handhavingsstrategie (verder U&H-strategie). Deze U&H-strategie bevat de weergave van hoe de gemeente Oegstgeest haar uitvoerings- (vergunningen) en handhavingstaken (toezicht en handhaving) uitvoert en hoe wij de interpretatieruimte die de wetgeving biedt, willen invullen. Deze U&H-strategie geldt voor de periode van 2024 tot en met 2027, tenzij tussentijds de behoefte of noodzaak tot taanpassing ontstaat.

1.2 Waarom een U&H-strategie?

Op basis van artikel 18.19 van de Omgevingswet en artikel 13.5 en 13.6 van het Omgevingsbesluit is het vaststellen van uitvoerings- en handhavingsbeleid wettelijk verplicht. Deze verplichting geldt alleen voor de uitvoerings- en handhavingstaken die voortvloeien uit de Omgevingswet. De uitvoerings- en handhavingstaken die geen betrekking hebben op de Omgevingswet en voortkomen uit bijvoorbeeld de algemene plaatselijke verordening en/of de bijzondere wetten (zoals bijvoorbeeld de Alcoholwet en de Winkeltijdenwet) vallen buiten de reikwijdte van deze U&H-strategie.

Naast de wettelijke verplichting zijn vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) voor de gemeente in relatie tot inwoners en bedrijven belangrijke instrumenten. Initiatiefnemers willen graag hun initiatieven en ideeën kunnen realiseren, terwijl omwonenden en andere belanghebbenden willen dat hun belangen worden beschermd. Met deze U&H-strategie willen wij transparant zijn over wat wij doen, waarom wij het doen, welke keuzes wij maken bij het uitvoeren van onze VTH-taken en hoe wij dit hebben georganiseerd.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 worden de kaders gesteld waarbinnen de U&H-strategie is opgesteld. In hoofdstuk 3 worden de doelstellingen van deze U&H-strategie uiteengezet en wordt aangegeven welke werkzaamheden met het oog op de verwezenlijking van die doelstellingen worden verricht. In hoofdstuk 4 zijn de risicoanalyse en de risicoprioritering beschreven en wordt uitgelegd wat de gevolgen hiervan zijn. In hoofdstuk 5 wordt aandacht besteed aan de fase van vergunningverlening en het beoordelen van meldingen. In hoofdstuk 6 is beschreven op welke wijze toezicht wordt gehouden en op welke wijze (bestuurlijke) sancties worden toegepast. Tot slot wordt in hoofdstuk 7 beschreven hoe de uitvoering van de U&H-strategie wordt geborgd, gemonitord en geëvalueerd binnen de organisatie.

Om de inhoud van de U&H-strategie goed te kunnen plaatsen, is het belangrijk om te duiden in welke omgeving de VTH-taken worden uitgevoerd, te beschrijven op basis waarvan de inhoud van de U&H-strategie tot stand gekomen is en hoe de U&H-strategie bijdraagt aan de ambities van de gemeente.

2.1 Omgevingsanalyse

De gemeente Oegstgeest in het kort

Oegstgeest onderscheidt zich als gemeente waar erfgoed, historie en groen samen komen. Mede hierdoor scoort Oegstgeest al jaren hoog op lijsten van meest prettige woongemeenten van Nederland. Er is veel moois om te behouden en te beschermen. Daarbij is Oegstgeest één van de kleinste gemeenten van Nederland. De ruimte is kostbaar en ontwikkelingen moeten goed afgewogen worden om de kwaliteiten te behouden. Dat vraagt om een zorgvuldige afweging van belangen en een heldere communicatie van de gemeente, maar ook een grote betrokkenheid van de inwoners.

Onze omgevingsvisie

In onze omgevingsvisie ‘Oog voor historie, oog voor ontwikkeling’ wordt de identiteit en kernwaarde van Oegstgeest beschreven. De identiteit en kernwaarde van Oegstgeest kan worden omschreven als ‘een kleinschalig, groen dorp in een verder sterk verstedelijkte omgeving’. Dat dorpse karakter leidt mede tot een sterk verenigingsleven, grote betrokkenheid van inwoners met elkaar en een hoge graad van vrijwilligerswerk. Bij alle ontwikkelingen moet er op gelet worden, dat ten minste deze eigenheid in stand wordt gehouden. Naast het aansluiten van ontwikkelingen bij de identiteit van Oegstgeest dient daarnaast ook rekening gehouden te worden met vergroening, duurzaamheid en passende wijkontwikkeling.

Maatschappelijke ontwikkelingen

Wij krijgen als gemeente te maken met een reeks ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen. Dat zijn bijvoorbeeld: de individualisering en de mondigheid van burgers, klimaatverandering en klimaatadaptatie, de stikstofproblematiek en de woningbouwopgave. Hierdoor worden de VTH-werkzaamheden complexer en wellicht daarmee ook belangrijker. Door deze ontwikkelingen staat de gemeente voor allerlei organisatorische en financiële vraagstukken. Dit heeft invloed op de manier van (samen)werken op het gebied van VTH. Wij zijn ons hiervan bewust en proberen hier in deze strategie op in te spelen.

2.2 Verbeterpunten uit de VTH-beleidsevaluatie 2019-2023

Ter voorbereiding op de vaststelling van deze U&H-strategie zijn de beleidsdoelstellingen uit het (voorgaande) VTH-beleidsplan 2019-2023 geëvalueerd. Bij het terugkijken kan gesteld worden dat de nodige activiteiten en inspanningen zijn verricht om de beleidsdoelstellingen na te streven dan wel volledig te verwezenlijken. Op basis van de evaluatie zijn wel verbetervoorstellen gedaan. Deze zijn in acht genomen bij de beleidsaanpassingen voor deze periode. De verbetervoorstellen worden onderstaand benoemd.

• •

  Uitvoeren nieuwe risicoanalyse om zo ook voor deze periode een goed afwegingkader te hebben voor de inzet van de VTH-organisatie;

• •

  Door de beperkte capaciteit is een (onbedoeld) gevolg van het risico-gestuurd werken dat aan een aantal activiteiten met een lage prioriteit weinig tot geen tijd is besteed. In de komend beleidsperiode moet gekeken worden of en zo ja, op welke wijze hiermee wordt omgegaan;

• •

  Aandacht besteden aan het verbeteren en vereenvoudigen van de communicatie om zo het begrip en het naleefgedrag te bevorderen;

• •

  Kwaliteit intern te borgen in de VTH-organisatie, zodat ruimtelijke besluiten weloverwogen genomen kunnen worden;

• •

  Expertise, kennis en kunde van de VTH-organisatie op peil houden en verbeteren;

• •

  Afstemming met regiogemeenten en ketenpartners onderhouden en waar nodig versterken. Extra aandacht dient besteed te worden aan de samenwerking met de regiogemeenten.

• •

  De VTH-organisatie dient actief stappen te zetten om interne collega’s op te zoeken om hun input te vergaren voor de correcte en volledige uitvoering van de VTH-taken.

2.3 Ambities

De U&H-strategie draagt daarnaast bij aan het verwezenlijken de volgende ambities uit het coalitieakkoord ‘Zorgen voor Oegstgeest’ 2022-2026 en de Omgevingsvisie ‘Oog voor historie, oog voor ontwikkeling’:

• •

  Communicatie en burgerparticipatie: de gemeente Oegstgeest streeft naar een open, helder en consistente vorm van communicatie. Het bevorderen van (vroegtijdige) participatie maakt hier een belangrijk onderdeel van uit.

• •

  Bouwen en wonen: er is in ons land sprake van een wooncrisis en die laat zich ook in Oegstgeest gelden. De gemeente Oegstgeest zet ons in om vastgestelde bouwplannen zo snel mogelijk te realiseren. Hiervoor zijn reeds concrete locaties aangewezen. Uitgangspunt hierbij is het behoud van het groene karakter van het dorp.

• •

  Groen, water en buitenruimte: er wordt ingezet op het behoud van het bestaande groen en het vergroenen van de openbare ruimte, met de focus op gebieden waar vanuit de klimaatstress risico’s zijn op hittestress, wateroverlast en droogte.

• •

  Duurzaamheid: wij gaan intensiever aan de slag met duurzaamheid en de energietransitie. Dit doen wij niet alleen, maar in regionaal verband. Deze transitie kan alleen slagen als er goede informatievoorziening is, als bewoners zich gehoord voelen en mogelijkheden tot participatie maximaal benut kunnen worden.

• •

  Cultuur, erfgoed en monumenten: wij maken gebruik van de krachten die wij hebben in dorp en werken samen aan een culturele agenda voor Oegstgeest. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het beschermen, benutten en beleven van erfgoed.

• •

  Prioriteiten stellen: gelet op de grote ontwikkelingen en opgave waar de gemeente voor staat en de beperkte capaciteit die beschikbaar is, dienen prioriteiten gesteld te worden. Er dient met deze prioriteiten te worden gestreefd naar een balans tussen beschikbare capaciteit en ambities. Hierbij is het belangrijk dat wordt ingezet op een efficiënte inzet van de ambtelijke capaciteit.

De VTH-taken worden uitgevoerd met als hoogste doel om de kwaliteit van de leefomgeving van de gemeente Oegstgeest in stand te houden dan wel te verbeteren, waarbij de lasten zoveel als mogelijk worden geminimaliseerd. Om dit uitgangspunt gericht na te streven dienen verschillende beleidsdoelen te worden opgesteld.

3.1 Beleidsdoelstellingen en activiteiten

Deze beleidsdoelen zijn mede gebaseerd op de ambities uit het ‘Coalitieakkoord: Groen, sterk en betrok- ken’, de Omgevingsvisie ‘Oog voor historie, oog voor ontwikkeling’, de verbetervoorstellen uit het evaluatieverslag van het VTH-beleidsplan 2019-2023 en de risicoanalyse (zie hoofdstuk 3). Om de beleidsdoelstellingen te operationaliseren zijn hier activiteiten aan gekoppeld. Deze activiteiten beschrijven in algemene zin hoe beoogd wordt het beleidsdoel te realiseren. Deze activiteiten worden uiteindelijk geconcretiseerd in de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s.

De beleidsdoelen en bijbehorende activiteiten worden in onderstaand schema weergegeven.

4.1 Risicoanalyse

Door de beperkte capaciteit is een (onbedoeld) gevolg van het risico-gestuurd werken dat aan een aantal activiteiten met een lage prioriteit weinig tot geen tijd is besteed. In de komend beleidsperiode moet gekeken worden of en zo ja, op welke wijze hiermee wordt omgegaan;

Omdat binnen een gemeentelijke organisatie nooit voldoende capaciteit is om alle VTH-taken (tegelijk) op te pakken, is het belangrijk om het werk te prioriteren. Het prioriteren van het werk is echter alleen toegestaan als de prioritering gebaseerd is op een adequate risicoanalyse.

Om tot een risicoanalyse te komen dient in de eerste plaats een onderscheid gemaakt te worden in verschillende categorieën activiteiten (bouwactiviteit, monumentenactiviteit etc.). Deze activiteiten worden vervolgens aan de hand van vijf (landelijk vastgestelde) criteria beoordeeld op risico, te weten:

• •

  Effect op de veiligheid; De effecten van (acute) gevaren van niet naleefgedrag met kans op bedreiging van het leven of letsel. Hierbij moet worden gedacht aan het directe effect van de gevaren van niet naleefgedrag op de (zeer) korte termijn;

• •

  Effecten op de gezondheid: De effecten van gevaren van niet naleefgedrag met kans op bedreiging van het leven of letsel. Hierbij moet worden gedacht aan het effect van de gevaren van niet naleefgedrag voor de middellange en langere termijn;

• •

  Leefomgeving: De mate waarin de omgevingskwaliteit (cultureel erfgoed, architectuur, stedenbouw, landschap, natuur & beleving) wordt aangetast;

• •

  Financieel: De hoogte van de kosten van niet naleefgedrag voor de gemeente. Hierbij moet worden gedacht aan kosten van handhaving (die niet verhaalbaar zijn) en gederfde legesinkomsten;

• •

  Bestuurlijk: De te verwachten afbreuk en/of schade aan het imago, beeld, geloofwaardigheid en vertrouwen van burgers in het bestuurlijk apparaat en zijn besluitvorming.

Per overtreding is, aan de hand van bovenstaande criteria beoordeeld wat de gevolgen zijn als het negatieve effect optreedt bij de betreffende overtreding. Voor elke overtreding is een score toegekend, met daarbij het grootst mogelijke reële negatieve effect voor ogen. Aanvullend wordt het risico (de kans) op dat slecht naleefgedrag bepaald. Afhankelijk van dit risico komt er nog een opslag op het gemiddelde risico van het effect van slecht naleefgedrag.

De risicoanalyse is opgenomen in bijlage 1 bij deze uitvoerings- en handhavingsstrategie.

Op basis van de risicoscore (risico’s) zijn de prioriteiten bepaald. In onderstaand overzicht zijn de gevolgen van de prioriteiten weergegeven. Overtredingen met een:

• •

  ‘Laag’ risico worden getoetst op basisniveau en wordt alleen opgepakt indien overtredingen met een ‘hoog’ en ‘gemiddeld’ risico reeds zijn opgepakt of een formeel verzoek om handhaving is ingediend.

• •

  ‘Middel’ risico worden op hoofdlijnen getoetst en hiertegen wordt opgetreden in het geval hiertoe directe aanleiding is;

• •

  ‘Hoog’ risico worden grondig getoetst op alle voorschriften en wordt direct opgepakt, bij voorkeur tijdens de uitvoering.

4.2 Beperkte capaciteit en projectmatige handhaving

In de evaluatie van het VTH-beleidsplan 2019-2023 is opgenomen dat door de beperkte capaciteit en het risico-gestuurd werken aan een aantal activiteiten met een lage prioriteit weinig tot geen tijd is besteed. Als aanbeveling is daarom opgenomen dat in de komend beleidsperiode moet gekeken worden of en zo ja, op welke wijze hiermee wordt omgegaan.

Omdat de capaciteit van VTH ten opzichte van de vorige beleidsperiode grotendeels ongewijzigd is, bestaat opnieuw het risico aan activiteiten met een lage prioriteit in deze beleidsperiode ook weinig tot geen tijd wordt besteed. Om dit te voorkomen en omdat op grond van vaste jurisprudentie de prioritering in handhavingsbeleid er nooit toe mag strekken dat tegen overtredingen met een lage prioriteit nooit wordt opgetreden, is besloten om tegen deze overtredingen projectmatig te handhaven.

Wanneer een overtreding een lage prioriteit heeft (en de gevolgen van een overtreding dus gering zijn), maar de overtreding vaak voorkomt, dan kan een projectmatige handhaving uitkomst bieden. Dit betekent dat overtredingen per soort/thema (erfafscheiding, bouwwerken voorerf etc.) of wijk worden opgepakt. In dat geval kunnen overtredingen ‘opgespaard’ worden en op enig moment zoveel mogelijk gelijktijdig aangepakt worden.

De verdere uitwerking (wanneer, wat en waar) van de projectmatige handhaving wordt door de ambtelijke organisatie opgepakt en opgenomen in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma.

In dit hoofdstuk staan de uitvoeringstaken (vergunningverlening) op grond van de Omgevingswet centraal. Het gaat bij vergunningverlening o.a. om vergunningen voor de (ver)bouw van een bouwwerk, omgevingsplanactiviteiten en meldingen voor het (brandveilig) gebruik panden. In de hierop volgende paragrafen wordt aangegeven hoe de gemeente Oegstgeest uitvoering geeft aan deze wettelijke taken en welke uitgangspunten hierbij leidend zijn.

5.1 Werkwijze Omgevingswet vergunningen

Voorfase

De Omgevingswet vraagt om een integrale afweging en een zorgvuldig (voor)proces. Een proces dat (ruimschoots) start voordat een aanvraag om omgevingsvergunning formeel ingediend wordt bij de gemeente. De bedoeling van de wetgever is ook geweest dat de voorbereiding van de omgevingsvergunning zoveel mogelijk in de informele voorfase plaatsvindt. Dit alles krijgt vorm in het de voorfase.

De gemeente Oegstgeest stimuleert een initiatiefnemer om vroegtijdig contact op te nemen met belanghebbenden bij een initiatief om draagvlak te creëren en hierbij ook de gemeente te betrekken. De gemeente stelt zich in de voorfase dienstverlenend op te kijken op welke manier wij een initiatief kunnen faciliteren.

Binnenkomst

Na de voorfase kan een initiatiefnemer besluiten om een aanvraag, conceptaanvraag of melding in te dienen. Vergunningaanvragen en meldingen met betrekking tot de Omgevingswet ontvangen wij vanuit het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). De aanvragen worden gepubliceerd in de Oegstgeester Courant en het Gemeenteblad.

Conceptaanvragen

Door de aanvraag in te dienen als een conceptaanvraag wordt aan de voorkant meegekeken met het initiatief en wordt (integraal) beoordeeld of het initiatief wenselijk en haalbaar is. Wij stimuleren dit voortraject omdat wij op deze manier de kans vergroten op een volledige en passende aanvraag voor een omgevingsvergunning. Om dit te stimuleren zijn ook de kosten die verbonden zijn aan het indienen van een conceptaanvraag verminderd.

Als een conceptaanvraag wordt ingediend wordt ten eerste gekeken of het initiatief past binnen het geldende beleid. Als dit het geval is kan de initiatiefnemer direct een definitieve aanvraag indienen. Initiatieven die niet passen in ons beleid en waarbij dus moet worden afgeweken van het omgevingsplan gaan door naar de intaketafel. Aan de intaketafel bepalen wij of een initiatief wenselijk is. Als een plan voldoende is uitgewerkt en wenselijk is, kan het plan naar de omgevingstafel. Aan de omgevingstafel bepalen wij of een initiatief haalbaar is. Het einddoel van de omgevingstafel(s) is namelijk een ontwerp omgevingsvergunning, zodat het proces van de definitieve aanvraag uiteindelijke makkelijker verloopt.

Definitieve aanvraag

Ontvankelijkheid

Na het indienen van een definitieve aanvraag worden de vergunningen verdeeld onder de behandelaars en wordt getoetst op ontvankelijkheid. Tevens wordt de aanvrager in kennis gesteld van de te volgen procedure. Indien de aanvraag niet compleet is wordt de aanvrager in de gelegenheid gesteld om de aanvraag binnen een redelijke termijn van 4 weken aan te vullen. Deze termijn wordt gesteld op 6 weken indien de vergunningverlener, gelet op de omvang en/of aard van de aanvullende gegevens, hiertoe aanleiding ziet.

Uitgangspunt bij de behandeling van een aanvraag omgevingsvergunning is dat in een vroegtijdig stadium de ontvankelijkheidstoets plaatsvindt. Hiermee kunnen in een vroegtijdig stadium van de afhandelingstermijn de verschillende adviseurs om advies worden gevraagd en de aanvrager op de hoogte worden gesteld van de te doorlopen procedure en de eventuele aanvullende gegevens die nog moeten worden verstrekt om tot een goede afweging te komen voor het te nemen besluit.

Na het indienen van de volledige aanvraag hebben wij 8 weken voor de inhoudelijke behandeling van de aanvraag (dit is geen fatale termijn, maar een termijn van orde). De procedure kan eenmalig met 6 weken worden verlengd tot 14 weken. Wanneer de aanvraag niet compleet is, kunnen wij een verzoek om aanvulling doen, waarbij de termijn van behandeling stil komt te liggen totdat de aanvulling is gedaan.

De aanvrager kan meerdere activiteiten in één keer (meervoudige aanvraag) indienen. In principe is dan voor alle aanvragen de standaard procedure van 8 weken van toepassing (tenzij in de gevallen hieronder genoemd). De activiteit met de ‘zwaarste‘ procedure bepaalt bij een meervoudige aanvraag de toe te passen procedure.

Uitgebreide procedure

In sommige gevallen kan een uitgebreide procedure van (maximaal) 6 maanden van toepassing zijn. Hiervoor zijn twee mogelijke redenen:

• 1.

  Het college van burgemeester en wethouders kan een uitgebreide procedure van toepassing verklaren als daarvoor gegronde redenen zijn (art. 16.65 Omgevingswet, lid 4). Hiervan is sprake als:

  • a.

    het gaat om een activiteit die aanzienlijke gevolgen heeft of kan hebben voor de fysieke leefomgeving; en

  • b.

    waartegen naar verwachting verschillende belanghebbenden bedenkingen zullen hebben. Het college stelt in dat geval, voorafgaand aan het nemen van het besluit, de aanvrager in de gelegenheid zijn zienswijze daarover naar voren te brengen.1

• 2.

  De aanvrager kan zelf verzoeken of instemmen met de uitgebreide procedure.

Intaketafel

Om de ingekomen aanvraag/het initiatief vlot op de intaketafel te kunnen behandelen is het van belang dat bekend is of het plan, op hoofdlijnen, in het omgevingsplan past of dat er strijdigheden zijn en hoe groot deze dan zijn. De omgevingsplantoets wordt meegenomen bij de behandeling op de intaketafel om te zien welk vervolgtraject passend is en indien het plan op de omgevingstafel komt welke vakspecialisten zeker dienen aan te schuiven. Afhankelijk van de strijdigheid wordt een plan behandeld op de omgevingstafel.

Omgevingstafel en advies van (interne) adviseurs

Op de intaketafel is bepaald welke aanvragen behandeld moeten worden op de omgevingstafel. In de meeste gevallen zijn dit grotere meer complexe aanvragen die sneller leiden tot tegengestelde belangen tussen de diverse vakdisciplines. Wekelijks is er een Omgevingstafel waarop de geagendeerde plannen integraal worden besproken met de vakspecialisten. In dit overleg worden de knelpunten en aandachtpunten benoemd en bekeken of/hoe deze kunnen worden weggenomen. Omdat alle vakspecialisten gelijktijdig aanwezig zijn kunnen ook nieuwe knelpunten door de voorgestelde wijzigingen worden getackeld. Waardoor aan het einde van de behandeling duidelijk is onder welke voorwaarden een te vergunnen plan mogelijk is.

Adviezen van (intern en extern) adviseurs

Om tot een goede besluitvorming te komen maakt de gemeente Oegstgeest gebruik van zowel interne als externe adviseurs. Via de samenwerkingsmodule in onze VTH-applicatie kunnen wij samenwerken met ketenpartners bij aanvragen waarvoor bijvoorbeeld een advies (met instemming) nodig is. In bijlage 3 bij deze uitvoerings- en handhavingsstrategie wordt uiteengezet wat de samenwerkingsafspraken zijn met de verschillende ketenpartners

Deze adviesverzoeken worden zo veel mogelijk via de VTH-applicatie uitgezet naar de interne en externe adviseurs. De adviseur wordt zo snel mogelijk na binnenkomst van de aanvraag om advies gevraagd. De adviseur heeft vervolgens twee weken (10 werkdagen) om advies te geven. Indien de adviseur constateert dat de aanvraag niet volledig is dan meld de adviseur dit uiterlijk binnen 5 werkdagen aan de vergunningverlener.

Adviesrecht van de gemeenteraad

In sommige gevallen dient de gemeenteraad, alvorens een omgevingsvergunning wordt verleend, om advies worden gevraagd. Dit is het geval indien een aanvraag voor een omgevingsvergunning betrekking heeft op de (door de gemeenteraad) aangewezen gevallen van een buitenplanse omgevingsplanactiviteit. De gemeenteraad heeft in het besluit van 27 januari 2022 aangewezen voor welke gevallen dit precies is.2

Indien advies gevraagd moet worden aan de gemeenteraad moet de procedure van bestuurlijke besluitvorming worden gevolgd. Dit is een tijdrovende procedure. Het is in deze gevallen wenselijk om, in het kader van de zorgvuldige besluitvorming, hiervoor afdoende tijd te hebben. Om die reden is bepaald dat in een dergelijk geval de uitgebreide procedure van toepassing is.

Afhandelen en publicatie

Nadat door de vergunningverlener alle toetsen zijn uitgevoerd en de adviezen zijn ontvangen en verwerkt, wordt door de vergunningverlener een besluit opgesteld. Dit besluit kan zijn dat de omgevingsvergunning wordt verleend of dat deze wordt geweigerd. Na het opstellen van het besluit wordt deze gepubliceerd op dezelfde wijze als met de aanvraag is gepubliceerd.

Advies wanneer ander bevoegd gezag

De hoofdregel is dat bij aanvragen voor een omgevingsvergunning het college van burgemeester en wethouders het bevoegd gezag is. Soms kan er echter sprake zijn van een meervoudige aanvraag met een magneetactiviteit. Deze (magneet)activiteiten hebben als het ware een magnetische werking en zijn bepalend voor welk bestuursorgaan bevoegd gezag is voor de gehele aanvraag. Bij magneetactiviteiten waarvoor de provincie of het rijk bevoegd gezag is, wordt het college van burgemeester en wethouders wel om advies gevraagd. Het gaat dan over activiteiten waarvan het college het ‘oorspronkelijk’ bevoegd gezag zou zijn geweest. Het college krijgt hiervoor een voorgenomen beslissing toegestuurd (ontwerpbesluit) en geeft daarover binnen 4 weken een advies.

5.2 Beoordelingscriteria vergunningen

Nu de procedure van vergunningverlening is beschreven moet worden gekeken naar de beoordelingscriteria waaraan wordt getoetst tijdens deze procedure. Het toetsingskader van vergunningverlening staat beschreven in regels van het rijk, maar ook in lokaal beleid. Het algemene verbod om zonder omgevingsvergunning een activiteit uit te voeren staat weliswaar in de Omgevingswet zelf, maar de belangrijkste regels met betrekking tot de vergunningverlening zijn te vinden in de onderliggende AMvB’s.

5.3 Werkwijze meldingen

Naast de verplichting om voor sommige activiteiten een omgevingsvergunning aan te vragen, is het soms ook verplicht om een melding in te dienen. De grondslag voor meldingplichten zijn te vinden in het Bal en Bbl. Anders dan bij vergunningaanvragen vindt bij de meldingen alleen een beoordeling op volledigheid plaats. Als de melding niet volledig is, wordt deze niet beschouwd als melding. Wij informeren in dat geval de melder hierover. Hieronder zijn een aantal belangrijk meldingsplichten toegelicht.

In dit hoofdstuk staan de Handhavingstaken (toezicht en handhaving) op grond van de Omgevingswet centraal. Bij toezicht gaat het onder meer om controle op de uitvoering van verleende vergunningen, zonder vergunning gerealiseerde bouwwerken of strijdig gebruik met het omgevingsplan. Handhaving is hierin het sluitstuk van het proces. Indien een overtreding van de regels wordt ontdekt, wordt een handhavingstraject gestart met als doel de betreffende overtreding ongedaan te maken.

6.1 Preventiestrategie

Aangezien voorkomen beter is dan genezen, zet de gemeente zo veel mogelijk in op preventie om te voorkomen dat overtredingen worden begaan. De gemeente gebruikt verschillende instrumenten voor preventie.

Voorlichten en communiceren

De gemeente zet in op voorlichting en communicatie binnen deze beleidsperiode. Voorlichten en juist communiceren zorgt namelijk voor meer kennis, duidelijkheid en begrip bij inwoners. Dit kan het naleefgedrag vergroten. Hiervoor kunnen de volgende instrumenten worden ingezet:

• •

  het publiceren van algemene informatie over wet- en regelgeving;

• •

  plaatsen van publicaties waarin informatie wordt verstrekt over kleine veelvoorkomende activiteiten (bouwen van een dakkapel, tuinhuisje of het plaatsen van een erfafscheiding);

• •

  het duidelijke verwoorden van vereisten in de vergunning;

• •

  het aankondigen van de start van een bepaald (bouw)project en het toezicht hierop.

Waarschuwing door toezichthouder

Een mondelinge of schriftelijke waarschuwing van een ambtenaar kan ook gezien worden als een preventiemiddel. Met een waarschuwing wordt getracht de overtreder te bewegen om de overtreding ongedaan te maken of te beëindigen, nog voordat overgegaan wordt tot handhaving. Hierbij zal de gemeente altijd duidelijk maken waarom sprake is van een overtreding en welke maatregelen getroffen moeten worden om de overtreding te beëindigen.

6.2 Toezicht en handhaving

Zodra een vergunning is verleend of een melding is geaccepteerd houden de gemeentelijke bouwtoezichthouders toezicht op de naleving van de vergunnings- of meldingsvoorwaarden. Daarnaast houden de gemeentelijke bouwtoezichthouders continue toezicht op de naleving van wet- en regelgeving, zoals de gebruiks- en bouwregels het omgevingsplan. De gemeente houdt toezicht en treedt handhavend op om ervoor te zorgen dat activiteiten die worden gerealiseerd in orde zijn in het kader van o.a. (omgevings)veiligheid en gezondheid. Daarnaast vindt toezicht en handhaving plaats om het naleefgedrag van regels door inwoners en bedrijven te bevorderen en daarmee de eigen verantwoordelijkheid te stimuleren.

6.3 Sanctiestrategie

Bij het constateren van een overtreding treedt de sanctiestrategie in werking. Deze strategie sluit aan op de landelijke handhavingsstrategie waarbij wordt beoordeeld wat de gevolgen zijn van de overtreding voor de fysieke leefomgeving, zoals milieu, erfgoed, natuur, water, ruimtelijke ordening, veiligheid, gezondheid en het typeren van het gedrag van de (vermeende) overtreder.

Aangezien de vergunningen- en toezichtstaken van gemeente met de komst van de Wkb voor bouwactiviteiten die vallen onder gevolgklasse 1 (en waarvoor een kwaliteitsborger dient te worden ingeschakeld) grotendeels komen te vervallen, verplaatst de rol van de gemeente zich meer naar de achterkant van het proces. Vermoedelijk komt een grotere focus op het aspect van handhaving. Ook bij deze bouwactiviteiten wordt de sanctiestrategie zo veel mogelijk opgevolgd.

• 1.

  Bij overtredingen waarbij geen sprake is van verwijtbaar handelen en/of mogelijk gevaar:

  • -

    1e stap: telefonisch contact, contact per e-mail/ verzoek tot aanpassing;

  • -

    2e stap: waarschuwingsbrief/verzoek tot aanpassing;

  • -

    3e stap bij continuering van de overtreding, versturen voornemen tot aanschrijving;

  • -

    4e stap: bij continuering van de overtreding, versturen aanschrijving;

  • -

    5e stap: controleren of de overtreding is beëindigd.4

• 2.

  Indien sprake is van aantoonbaar verwijtbaar handelen en/of mogelijk gevaar:

  • -

    1e stap: telefonisch contact, contact per e-mail/ verzoek tot aanpassing;

  • -

    2e stap: versturen voornemen tot aanschrijving;

  • -

    3e stap: bij continuering van de overtreding, versturen aanschrijving;

  • -

    4e stap: controleren of de overtreding is beëindigd.

• 3.

  Bij overtredingen met acuut gevaar en/of onomkeerbaar en/of veiligheidsgevolgen (ernstige overlastsituaties) wordt direct gehandeld:

  • -

    1e stap: versturen beschikking (meestal last onder bestuursdwang), dit kan ook achteraf plaatsvinden bij zeer acute situaties;

  • -

    2e stap: controleren of de overtreding is beëindigd dan wel van gemeentewege tot handelen over gaan.

6.4 Bestuurlijke en strafrechtelijke instrumenten

Voor de aanpak van overtredingen staan de volgende instrumenten ter beschikking.

• 1.

  Instrumenten gericht op ongedaan making (herstel sanctie):

  • a.

    Last onder dwangsom:

    Het betreft een herstelsanctie gericht op het geheel of gedeeltelijk herstellen van de overtreding c.q. het voorkomen en/of herhalen van de overtreding. De hoogte van de dwangsom dient in redelijke verhouding te staan tot de zwaarte van het geschonden belang en het beoogde voordeel van de overtreding. Wordt ingezet in situaties waarbij een financiële prikkel effectief is.

  • b.

    Last onder bestuursdwang:

    Een herstelactie gericht op het geheel of gedeeltelijk (laten) herstellen van de overtreding op kosten van de overtreder. Wordt ingezet als er sprake is van een gevaarlijke situatie en waarbij een financiële prikkel niet effectief is.

  • c.

    Spoedeisende bestuursdwang:

    Indien sprake is van een gevaarlijke situatie kan ook worden gekozen om spoedeisende bestuursdwang toe te passen. Hierbij wordt zoveel mogelijk de normale procedure gevolgd met een aangepaste korte begunstigingstermijn. In acute gevallen of onomkeerbare situaties kan bestuursdwang mondeling worden aangezegd en meteen worden geëffectueerd. Naderhand dient de bestuursdwang alsnog op schrift te worden gesteld en bekend te worden gemaakt.

  • d.

    Preventieve last onder bestuursdwang of dwangsom:

    Als er sprake is van een klaarblijkelijk gevaar van een op zeer korte termijn te verwachten overtreding van een concreet bij of krachtens de wet- en regelgeving gesteld voorschrift kan een preventieve last onder bestuursdwang of dwangsom worden opgelegd. Daarbij is van belang dat die overtreding in de beschikking kan worden omschreven met die mate van duidelijkheid die uit een oogpunt van rechtszekerheid ten aanzien van handhaving beschikkingen is vereist.

  • e.

    Intrekken vergunning:

    Een eerder verleende vergunning of ontheffing kan ingetrokken worden als sanctie op onrechtmatig gedrag van een houder van een beschikking. Intrekking is slechts mogelijk op grond van verschillende wet- en regelgeving waarvoor de gemeente bevoegd gezag is. Te denken valt hierbij aan het verstrekken van onjuiste of onvolledige gegevens of het niet nakomen van de aan de vergunning of ontheffing verbonden voorschriften en beperkingen. De situatie waarin van de intrekkingsbevoegdheid gebruik wordt gemaakt, wordt van geval tot geval beoordeeld.

• 2.

  Instrumenten gericht op bestraffing

  • a.

    Bestuurlijke boete (bestuursrecht):

    Het opleggen van een bestuurlijke boete is alleen mogelijk in geval de wet hiertoe de mogelijkheid geeft. Van de bestuurlijke boete kan gebruik worden gemaakt wanneer het gaat om een ongewenste situaties waarbij een financiële prikkel preventief kan werken.

  • b.

    Bestuurlijke strafbeschikking (strafrecht):

    Voor de bestuurlijke strafbeschikking kan ook gekozen worden wanneer het gaat om ongewenste situaties waarbij een financiële prikkel preventief kan werken. De beschikking is niet bedoeld om hiermee een overtreding te beëindigen. Een belangrijk verschil met bestuurlijke boete is dat de oplegging en inning bij de bestuurlijke strafbeschikking via het CJIB loopt en deze onder het strafrecht valt. De bestuurlijke strafbeschikking kan alleen in aangewezen gevallen worden opgelegd.

Begunstigingstermijn

In geval een overtreding kan worden beëindigd, dient de overtreder in gelegenheid gesteld te worden om de overtreding te beëindigen. Hiervoor wordt een begunstigingstermijn gegeven. De begunstigingstermijn komt op een zorgvuldige wijze tot stand. Dit houdt in, dat de termijn voldoende lang is om als overtreder de opgelegde verplichtingen uit te kunnen voeren en dat de termijn, gezien de omstandigheden van de situatie, redelijk is.

Een begunstigingstermijn mag niet langer zijn dan noodzakelijk. Hiermee wordt een open einde van het handhavingstraject voorkomen of dat de lengte van de begunstigingstermijn zodanig lang is, dat sprake is van het gedogen van de overtreding. De begunstigingstermijn gaat lopen op de dag na dagtekening van de handhavingsbeschikking. Bij gevaarlijke situaties zoals (brand)veiligheid of gevaar voor de volksgezondheid kan de termijn korter zijn.

Overtredingen van andere bevoegde gezagen

Wij moeten ook een handelswijze ontwikkelen ten aanzien van andere overtredende overheden. Waarbij ook wordt aangegeven wat gebeurt als de eigen organisatie een overtreding begaat. Aangezien de wetgever, in principe, geen andere aanpak toestaat dan voor andere overtreders geldt voornoemde toezichts- en sanctiestrategie ook ten aanzien van onszelf en andere overheden.

6.5 Gedoogstrategie

Regels zijn er niet voor niets en dienen ter bescherming van onze inwoners en het milieu. Uitgangspunt is daarom dat deze regels nageleefd moeten worden. Het gedogen van overtredingen is alleen in uitzonderingssituaties acceptabel, omdat het toelaten dat regels worden overtreden afbreuk doet aan de geloofwaardigheid en effectiviteit van ons als overheid.

Er is sprake van een uitzonderingssituatie wanneer er bijvoorbeeld een overmacht- of overgangssituatie is. De mate waarin wordt gedoogd, moet zoveel mogelijk in omvang en/of tijdsduur worden beperkt. In bepaalde gevallen is een persoonsgebonden gedoogbeschikking mogelijk of kan een gedoogbesluit worden genomen voor een bepaalde duur (bij geringe inbreuk). De gedoogde overtreding moet op enig moment worden gelegaliseerd of beëindigd.

In dit hoofdstuk is uiteengezet hoe de uitvoering van de U&H-strategie geborgd is in de organisatie en wordt gemonitord.

7.1 Beleidscyclus

Het opstellen en vaststellen van de U&H-strategie is onderdeel van het cyclische en programmatische werken. In de dagelijkse praktijk moet aan het vastgestelde beleid uitvoering en een vervolg worden gegeven. De ambities, doelstellingen en taken op het gebied van uitvoering en handhaving worden geborgd in de werkwijze van VTH zodat op een goede wijze vervolg wordt gegeven aan datgene wat in deze strategie is weergegeven. Na afloop van de looptijd van deze strategie moet het beleid worden geëvalueerd. De evaluatie kan aanleiding geven om het beleid te continueren of aan te passen.

7.2 Middelen

Om de VTH-taken uit te kunnen voeren en de beleidsdoelen te kunnen realiseren, zijn financiële en personele middelen nodig. Dit benodigd budget is geborgd binnen de programmabegroting. De inzet van de middelen wordt jaarlijks specifiek uiteengezet binnen de uitvoeringsprogramma’s.

7.3 Uitvoeringsprogramma’s

De U&H-strategie wordt jaarlijks uitgewerkt in uitvoeringsprogramma’s voor zowel vergunningverlening als toezicht en handhaving. In een uitvoeringsprogramma wordt de U&H-strategie vertaald naar een concreet actieplan voor het betreffende jaar. Zo wordt in het uitvoeringsprogramma benoemd op welke activiteiten (en daarmee dus ook op welke beleidsdoelen) uit deze U&H-strategie ingezet wordt in het betreffende jaar. Deze activiteiten worden ook geconcretiseerd in het uitvoeringsprogramma. Verder wordt in het uitvoeringsplan aangegeven welke middelen nodig zijn (financieel en personeel) om de VTH-taken uit te (kunnen) voeren.

7.4 Voeren van registraties

De gemeente Oegstgeest voert verschillende registraties om sturing te geven aan het VTH-proces. Voor het onderdeel vergunningverlening worden in ieder geval de volgende gegevens geregistreerd:

• •

  aantal aanvragen tot een vergunning;

• •

  aantal reguliere en aantal uitgebreide verleende vergunningen;

• •

  aantal geweigerde en ingetrokken vergunningen;

• •

  aantal buitenplanse omgevingsplanvergunningen;

• •

  doorlooptijden;

• •

  aantal zienswijzen;

• •

  aantal bezwaar- en beroepszaken.

Zo wordt voor wat betreft toezicht en handhaving in ieder geval de volgende gegevens geregistreerd in de VTH-applicatie:

• •

  aantal uitgevoerde controles;

• •

  aantal geconstateerde overtredingen;

• •

  aantal opgelegde bestuurlijke sancties;

• •

  aantal processen-verbaal;

• •

  aantal VTH-gerelateerde klachten en meldingen;

• •

  aantal handhavingsverzoeken en vervolgacties.

7.5 Evaluatie

De U&H-strategie wordt jaarlijks geëvalueerd. Er wordt dan minimaal beoordeeld of:

• •

  vastgestelde beleidsdoelen uit het U&H-strategie zijn bereikt (zie hoofdstuk 2);

• •

  de voorgenomen activiteiten uit het uitvoerings-en handhavingsbeleid zijn uitgevoerd conform voorgenomen prioritering (zie hoofdstuk 3 en 4);

• •

  uitvoering is gegeven aan de projectmatige handhaving (paragraaf 4.2);

• •

  er aan de afspraken is voldaan die met externe partijen gemaakt zijn (zie bijlage 3).

7.6 Borging uitvoering proces

De werkwijzen van vergunningverlening, afhandelen van meldingen, toezicht en handhaving zijn vertaald naar specifieke procesbeschrijvingen. Deze procesbeschrijvingen zijn bekend gemaakt bij alle relevante medewerkers en zijn geborgd binnen het digitale zaaksysteem. Nieuwe medewerkers worden bekend gemaakt met deze werkbeschrijvingen. Middels de werkbeschrijvingen wordt ook op het proces gestuurd. Jaarlijks wordt nagegaan of de werkbeschrijvingen moeten worden aangepast.