Preventie en handhavingsplan alcohol & drugs 2024 - 2027 gemeente De Wolden

2.1 Preventie- en Handhavingsplan 2018-2022

• 2.1.1. Onze ambitie

  Wat we willen bereiken met de Woldense aanpak is de realisatie van een gedragsverandering: iedereen vindt het vanzelfsprekend dat je geen alcohol drinkt onder de 18 jaar en daar boven met mate.

  Hierbij gaat het zowel om gedragsverandering van jongeren als van volwassenen (ouders, docenten, trainers, alcoholverstrekkers e.d.). Het gaat dan niet alleen om het bevorderen van de bewustwording, maar ook om het stimuleren van participatie t.b.v. gedragsverandering (via bijv. zelfregulerende systemen in de horeca, ouders geven hun kinderen - 18 jaar geen alcohol, ouders geven het goede voorbeeld).

  In het meest ideale geval heeft de gemeente daarbij alleen een regisserende en faciliterende rol, máár wel met een eenduidige strikte handhaving. Wie niet mee wil werken aan eigen verantwoordelijkheid en zelfregulering, moet maar voelen, middels een lik op stuk beleid.

• 2.1.2. Doelstelling

  De doelstelling voor de periode 2018-2022 was:

  • 1.

    Tegengaan alcoholgebruik bij jongeren onder de 18 jaar;

  • 2.

    Voorkomen van problematisch alcoholgebruik door uitgaanders (18 – 25 jaar) en voorkomen van openbare problematiek;

  • 3.

    Vroegtijdig signaleren van problematisch alcoholgebruik bij volwassenen en voorkomen van maatschappelijke en privé-problematiek.

• 2.1.3. Concreet

  De ambitie voor de periode 2018-2022 was:

  • 1.

    Jaarlijks is er een afname van 20% van jongeren onder de 18 jaar die alcohol gebruiken;

  • 2.

    Het aantal gevallen van overlast door jongeren door alcoholmisbruik neemt in 2018 met 20% af;

  • 3.

    Problematisch alcoholgebruik bij volwassenen wordt eerder gesignaleerd en daarmee wordt maatschappelijke en privé-problematiek voorkomen;

  • 4.

    Toename van het aantal ouders dat het drinken van alcohol onder de 18 jaar verbiedt;

  • 5.

    Het aantal meldingen van alcoholverkoop aan jongeren onder de 18 neemt in 2018 met 20% af.

2.2. Resultaten, metingen

• 2.2.1. Onderzoek GGD

  Juli 2020 heeft de GGD Drenthe het basisrapport van de gezondheidsmonitor Jeugd 2019, over de gezondheid en leefgewoonten van de Drentse jongeren in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs, gepubliceerd. Er deden in Drenthe 5300 jongeren mee aan dit onderzoek.

  Er deden 245 jongeren uit De Wolden mee aan dit onderzoek. Er is een vergelijking gemaakt met de resultaten Drenthe totaal.

  Belangrijkste uitkomsten

  Landelijk is het alcoholgebruik onder jongeren vanaf 2003 afgenomen. Dit zette door tot 2015. Vanaf 2015 neemt het alcoholgebruik niet meer af, er is sprake van een stabilisatie.

  Voor Drenthe liggen de cijfers iets ongunstiger, er is wel een gelijke trend waarneembaar.

  Voor De Wolden geldt een negatieve trend, er is een toename voor wat betreft het bingedrinken en dronken of aangeschoten zijn.

  In De Wolden zijn meer ouders dan gemiddeld in Drenthe die het alcoholgebruik van hun tieners goedkeuren.

  Voor de tabellen uit het GGD onderzoek zie bijlage I.

  Conclusie

  De ambitie/ opgave Preventie- en Handhavingsplan 2018-2022 “er is jaarlijks een afname van 20% van jongeren onder de 18 jaar die alcohol gebruiken”, blijkt onrealistisch. Dit zou namelijk hebben betekent dat na 4 jaar 59% van de jongeren onder de 18 jaar geen alcohol meer drinkt.

  Een realistische ambitie is: Een jaarlijkse afname alcoholgebruik onder de 18 jaar naar het algemeen landelijk niveau. (Landelijk niveau is hier het resultaat van het Peilstation-onderzoek van het Trimbos-instituut, een landelijk onderzoek naar roken, drinken, drugsgebruik en internetgebruik onder scholieren van 10 tot en met 18 jaar.)

  Meting Coronaperiode Jeugd GGD Drenthe

  In het najaar van 2021 (sep-nov) heeft GGD Drenthe in samenwerking met GGD GHOR en het RIVM een extra grootschalig onderzoek gehouden in Drenthe onder jongeren uit klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs. Dit is onderdeel van de landelijke Gezondheidsmonitor Jeugd.

  Conclusie van dit onderzoek is dat de gezondheid van jongeren in Drenthe is achteruitgegaan in de coronaperiode. Ondanks de inspanning voor NIX18 is in veel gemeenten alcoholgebruik toegenomen. In de Wolden is het alcoholgebruik afgenomen tot Drents niveau, wat nog steeds erg hoog is.

  Voor de tabellen uit het onderzoek, zie bijlage I.

  Meting drugsgebruik jeugd GGD Drenthe

  Onderzoek najaar 2019:

  Er zijn zeer weinig jongeren, 1%, in De Wolden die hasj of wiet gebruiken. Het gebruik van lachgas is erg laag.

  De omvang van drugsgebruik door jongeren in De Wolden is volgens dit onderzoek niet problematisch.

  Onderzoek najaar 2021:

  De corona-periode heeft in De Wolden niet geleid tot een toename van middelengebruik onder jongeren.

  Voor tabellen uit het GGD onderzoek, zie bijlage I.

• 2.2.2. Preventie

  Preventiemenu

  In de gemeente De Wolden is in schooljaar 2017-2018 het preventiemenu basisonderwijs opgestart omdat er veel preventieactiviteiten op scholen af komen. Veel organisaties willen iets van scholen in bereik naar de doelgroep en vragen scholen mee te doen aan preventie-activiteiten. Om hier meer verbinding in te krijgen en te voorkomen dat dit ad hoc plaats vindt, wordt dit vanuit het preventiemenu gebundeld aangeboden. Er is een aanbod voor ouders, onderwijzers/ directie.

  • •

    Geen enkele school in De Wolden heeft in de schooljaren 2018-2019, 2019-2020, 2020-2021 en 2021-2022 een programma afgenomen.

  Op het voortgezet onderwijs in de omliggende gemeentes worden het preventie- programma ‘Helder op school’ aangeboden, dus ook aan leerlingen uit De Wolden.

  • •

    Dit programma is afgenomen voor leerlingen, beleidsmakers, docenten, ouders en professionals.

  Voor het overzicht aanbod preventieactiviteiten, zie bijlage II.

  Keten United

  De kern van het ketenbeleid is het tegemoetkomen aan de behoefte van jongeren om elkaar te ontmoeten in keten. Door het ketenbeleid zijn de keten in beeld en is regulatie mogelijk. Regulatie op met name veiligheid en alcoholmatiging. Het ketenbeleid is ook onderdeel van het alcoholmatigingsbeleid van de gemeente De Wolden.

  Het aantal deelnemende keten varieert per jaar (van 10 tot 15). Keten komen en gaan. Niet alle keten zijn waarschijnlijk in beeld.

  Nieuwe deelnemende jongerenketen krijgen het eerste jaar dat men deelneemt standaard de IVA-cursus aangeboden (Instructie Verantwoord Alcohol Schenken).

  In 2019 is er alcoholvoorlichting geweest voor zowel jongeren als ouders binnen het Keten United project. Er waren destijds zo’n 10 keten aangesloten bij Keten United, waarvan alle ouders uitgenodigd zijn en er minimaal 2 ouders en 5 jongeren per keet aanwezig moesten zijn. Tijdens de Coronacrisis hebben er geen voorlichtingsactiviteiten plaatsgevonden.

  Mystery-Kids Sportkantines

  In 2018 kwamen er meerdere signalen binnen dat er structureel alcohol werd verkocht aan jongeren onder de 18 jaar bij sportverenigingen/kantines, sporthallen.

  Om dit te onderzoeken is gebruik gemaakt van de inzet van zogenaamde mystery-kids, om de werkelijke naleving van de wet te meten. De methode: Jongeren onder de achttien jaar doen een aankooppoging alcohol. Zo wordt de naleving van de leeftijdsgrens getoetst.

  Het onderzoek/steekproef werd uitgevoerd door Bureau Horeca Bijzondere Wetten voorjaar 2019. De achttien aankooppogingen bij de sportkantines hebben geleid tot de volgende resultaten (2 sporthallen waren gesloten):

  • •

    bij 7 bezoeken vroeg de verstrekker de jongere(n) om een identiteitsbewijs en heeft de verstrekker de aankoop van alcoholhoudende drank door een persoon jonger dan achttien jaar geweigerd;

  • •

    bij 11 bezoeken was er sprake van directe verstrekking van alcoholhoudende drank aan een persoon jonger dan achttien jaar.

  Uit de resultaten blijkt dat in meer dan de helft van de gevallen (61%) aan een minderjarige jongere alcoholhoudende drank is verstrekt zonder dat er gevraagd is naar een identiteitsbewijs. Bij zeven aankooppogingen (39%) heeft de verstrekker om een identiteitsbewijs gevraagd en de verkoop geweigerd.

  Er is niet gekozen voor een vervolg met de BHBW Jong Proef Preventie Methodiek. De methode werd meer gezien als een controlemiddel, minder als een bewustwording/ motivatie methodiek.

  Aan een vervolg middels het bieden van een training/instructie voor vrijwilligers/ medewerkers van sportkantines, voor het doen naleven van de Alcoholwet is (nog) geen invulling gegeven. De coronacrisis was hierop van invloed.

  Preventieakkoord De Wolden

  In het Preventie- en Handhavingsplan sluit de gemeente zoveel mogelijk aan op de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord. Een veelheid aan organisaties en maatschappelijke partners waaronder bedrijfsleven, sportorganisaties en onderwijsinstellingen verbond zich met het Akkoord aan het terugdringen van problematisch 1 alcoholgebruik in 2040.

  Voor jongeren onder de 18 jaar zijn specifieke doelstellingen opgenomen. Zo moet het aantal 12-16-jarigen dat ooit gedronken heeft afnemen van 45% naar 25% in 2040. Uiteindelijk is het doel om te komen tot 0% alcoholgebruik onder de 18 jaar en een naleving van de leeftijdsgrens door verstrekkers van 100%. De gemeente levert met haar maatschappelijke partners en inwoners graag haar bijdrage aan het realiseren van deze doelstellingen.

  Het Preventieakkoord De Wolden, zie bijlage III.

• 2.2.3. Handhaving

  Blaastesten Oktoberfest

  2018. N.a.v. veelvuldig alcoholgebruik door – 18-jarigen was het voorstel om de activiteit alleen toegankelijk te maken voor 18-plussers. Hierdoor zou er geen gedoe zijn rond het alcohol schenken aan minderjarigen. De organisatie wilde echter ook 18-minners toelaten i.v.m. de exploitatie.

  Hiermee is ingestemd op voorwaarde dat de organisatie zou zorgen voor een sluitende aanpak om alcoholgebruik door minderjarigen tegen te gaan. Gekozen is om alle minderjarigen te laten blazen bij de ingang naar het evenement. Ook is er gewerkt met polsbandjes voor – en + 18-jarigen.

  Afgelopen edities heeft de organisatie minderjarigen laten blazen. Handhaving heeft hier toezicht op gehouden (steekproefsgewijs) en dit is positief verlopen.

• 2.2.4. Werkwijze, hotspots

  De in het Preventie- en Handhavingsplan voorgestelde werkwijze heeft niet gestructureerd of gecoördineerd plaatsgevonden. Er is geen jaarlijkse risicoanalyse gemaakt op basis waarvan doelstellingen kunnen worden aangescherpt en de focus kan worden verlegd. D.w.z. dat er geen hotspots zijn geïnventariseerd in overleg met Welzijn De Wolden/ jongerenwerk, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), BOA’s alcoholwet, wijkagent, horeca coördinator en tussen de verschillende afdelingen binnen de eigen organisatie.

  De uitgevoerde activiteiten zijn initiatieven n.a.v. signalen zonder dat deze breed zijn overlegd. Er was geen integrale regie of project coördinatie.

3.1. De schadelijkheid van Alcohol

Het is niet zonder reden dat de gemeente haar jeugdige inwoners wil beschermen tegen de schadelijke gevolgen van alcohol. Er is steeds meer kennis over deze schadelijkheid. Alcoholgebruik gaat gepaard met tal van fysieke, mentale en maatschappelijke problemen. De mate van schade is grotendeels dosis-gerelateerd: hoe meer alcohol, hoe meer schade. Er is eigenlijk geen veilige ondergrens. Licht en matig alcoholgebruik worden al in verband gebracht met onder meer hartritmestoornissen en diverse soorten kanker. https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-en-kanker/alcohol-en-kanker-2/ 

Zwaar drinken is gerelateerd aan een hoger risico op acute schade door alcohol, zoals alcoholvergiftiging en verkeersongevallen, en geeft een verhoogde kans op hersenschade. Overmatig drinken brengt bovendien een grotere kans op verslaving en op schade aan de organen met zich mee. Naast lichamelijk gevolgen heeft alcoholgebruik invloed op het psychisch functioneren; depressie, angstklachten en suïcide zijn gerelateerd aan regelmatig dronken zijn en/of aan problematisch alcoholgebruik. Huiselijk geweld, agressie, uitgaansgeweld en vandalisme worden vaak onder invloed van alcohol gepleegd. In gezinnen waar alcoholgebruik door de ouders problematisch is, worden de problemen vaak van generatie op generatie doorgegeven.

Voor jongeren zijn de risico’s van alcoholgebruik groter dan voor volwassenen. Niet alleen zijn de acute gevolgen voor hen vaak ernstiger – zij raken bijvoorbeeld eerder bewusteloos en kunnen onder invloed over hun seksuele grenzen heen gaan – maar ook heeft drinken op jonge leeftijd gevolgen voor de lange termijn. Denk aan verstoring van de hersenontwikkeling (die tot het 24e jaar doorloopt) en een grotere kans op verslavingsproblemen. Agressief, asociaal en delinquent gedrag komt bovendien vaker voor bij jongeren die drinken dan bij hun niet drinkende leeftijdgenoten. Bij jongvolwassenen kunnen (de gevolgen van) alcoholgebruik verder leiden tot kort- en langduriger verzuim, studievertraging, afname van de studieprestaties en studie-uitval.

• 3.1.1. Alcoholgebruik onder scholieren

  Landelijk

  In de groep 12 tot en met 16-jarigen was tussen 2003 en 2015 een afname zichtbaar in het alcoholgebruik: van ongeveer 70% naar 25%.

  Mogelijk heeft de wetswijziging hierop invloed gehad. Sinds 1 januari 2014 is de leeftijd waarop alcohol mag worden verkocht aan jongeren verhoogd naar 18 jaar. Ook mogen minderjarigen sinds die datum geen alcohol bij zich hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen. Ondernemers die alcohol verkopen aan jongeren onder de 18 zijn strafbaar.

  Vanaf 2015 echter, is de afname van het alcoholgebruik gestagneerd. In zowel 2015, 2017 als 2019 bleef ongeveer een kwart (25%) van de 12 tot en met 16-jarige scholieren maandelijks alcohol drinken.

  Ook bingedrinken en dronkenschap zijn sinds 2015 niet verder afgenomen. Van de scholieren die in de maand voorafgaand aan het onderzoek dronken, heeft bijna drie op de vier bij één gelegenheid vijf of meer glazen alcohol gedronken. Het “bingedrinken in de afgelopen 4 weken” neemt sterk toe tussen de 13 en 14 jaar: van 4,6% bij de 13-jarigen naar 18% onder de 14-jarigen). Onder de 16-jarigen drinkt één op de vijf (19%) 5-10 glazen alcohol in het weekend.

  Alcoholgebruik daalt niet verder

  Tussen 2019 en 2021 is het aantal scholieren van 12 t/m 16 jaar dat ooit alcohol heeft gedronken niet veranderd. Vergeleken met 2003 is het percentage alcoholgebruikers fors gedaald, zowel bij jongens als bij meisjes. Sinds 2003 is ook het aantal scholieren dat in de afgelopen maand alcohol heeft gedronken of heeft gebinged flink afgenomen. De daling lijkt echter niet verder door te zetten. Dit geldt voor drinken ooit in het leven, in de afgelopen maand en voor binge drinken.

  https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/alcohol-in-cijfers/cijfers-alcoholgebruik-jongeren/

  Jongens en scholieren van het vmbo-b en vmbo-t drinken vaker dan hun leeftijdgenoten. Binnen het speciaal onderwijs is het alcoholgebruik onder leerlingen van cluster 4 scholen (gedrags- of ontwikkelingsstoornissen en psychiatrische problemen) vergelijkbaar met VMBO-b; in cluster 3 (LVB) ligt het alcoholgebruik lager dan in het reguliere onderwijs. Sommige groepen jongeren (en jongvolwassenen) zijn extra kwetsbaar en lopen daardoor een groter risico op problematisch alcoholgebruik. Het gaat bijvoorbeeld om kinderen van ouders met een verslaving en/of psychische problematiek en kinderen met een licht verstandelijke beperking.

• 3.1.2. alcoholgebruik onder jongvolwassenen

  Landelijk

  Er zijn verschillende onderzoeken die informatie geven over het drinkgedrag van jongvolwassenen of van subgroepen daarbinnen:

  • •

    Gekeken naar de totale volwassen bevolking valt op dat schadelijk gebruik van alcohol het meest voorkomt in de leeftijdsgroep 20-29 jaar (peiljaar 2020).

  • •

    De meerderheid van de mbo- en hbo-studenten drinkt en ruim 70 procent doet dat regelmatig. Van degenen die drinken, drinkt 19 procent gemiddeld meer dan 10 glazen alcohol op een weekenddag. De 17-jarigen op het mbo drinken meer dan hun leeftijdgenoten op het hbo of voortgezet onderwijs.

  • •

    Jongvolwassenen die regelmatig uitgaan drinken op een uitgaansavond ruim 12 glazen, terwijl zij op andere dagen dat zij alcohol drinken zo’n drie glazen consumeren (bijna drie glazen).

  • •

    Een kwalitatief onderzoek onder plattelandsjongeren geeft inzicht in hun kennis, houding en gedrag met betrekking tot alcohol. Hoewel de jongeren overmatig lijken te drinken, zien zij dit zelf niet als een probleem. Zij hebben een positieve houding ten opzichte van alcohol mede omdat drinken in hun omgeving als normaal wordt gezien. Hun kennis over de schadelijkheid van alcohol is beperkt.

• 3.1.3. Ouders

  Landelijk

  Ouders zijn soms nog toegeeflijk met betrekking tot alcoholgebruik door hun kinderen. Zo krijgt een kwart van de 12 tot 16-jarige scholieren die wel eens drinken, alcohol van hun ouders. Dat aantal is niet gedaald sinds 2016. Maar er zijn meer ouders die hun rol oppakken. Driekwart van de ouders heeft in 2015 expliciet als regel dat hun minderjarige kind niet mag drinken; in 2007 was dat nog 50%. Ouders die zelf veel drinken, zijn toleranter ten aanzien van alcoholgebruik bij hun kinderen. Hoewel de invloed van peers (leeftijdgenoten, vrienden) op het gedrag toeneemt met de leeftijd, blijven ouders invloed houden op het drinkgedrag van hun opgroeiende kind, bijvoorbeeld via hun houding ten opzichte van alcohol of door de afspraken die zij met hun kind maken. Ouders hebben een voorbeeldfunctie.

7.1. Educatie en bewustwording

In de omgeving van jongeren en jongvolwassenen staan drie doelgroepen centraal die invloed hebben op het alcoholgebruik:

• •

  Alcoholverstrekkers

  • •

    Professioneel

• •

  Vrijwilligers (paracommercie, sportverenigingen, evenementen, dorpshuizen)

• •

  Onderwijs

• •

  Ouders

Deze doelgroepen hebben niet altijd voldoende kennis van de risico’s van alcohol voor jongeren of zij weten niet hoe zij kunnen bijdragen aan het voorkomen van (problemen door) alcoholgebruik. Daarom vormen zowel bewustwording van de risico’s als het bieden van handelingsperspectief een rode draad in de educatieve interventies die worden ingezet.

• 7.1.1. Professionele Alocoholverstrekkers

  Professionele verstrekkers van alcohol zijn verantwoordelijk voor de naleving van de Alcoholwet en aanvullende lokale regelgeving. Van hen wordt zondermeer verwacht dat ze de leeftijdsgrens voor de verstrekking van alcohol kennen en naleven, evenals de verboden op wederverstrekking, het verbod op doorschenken bij dronkenschap en het toelaten van personen in kennelijke staat van dronkenschap in de onderneming, de vereniging of het evenement.

• 7.1.2. Barvrijwilligers

  Belangrijk is dat een vrijwillige alcoholverstrekker zich bewust is van zijn/haar verantwoordelijkheid en handelingsperspectief heeft, ook wanneer er weerstand is bij de klant. Om alcoholverstrekkers hierin te bekwamen zijn trainingsprogramma’s ontwikkeld voor o.a. sportverenigingen.

  N.a.v. het Mystery-kids onderzoek (zie 2.2.2.) zal er i.s.m. VNN een voorlichting- en bewustwordingsprogramma worden aangeboden aan de barvrijwilligers/ medewerkers van de sportkantines en sporthallen. Dit kan worden uitgebreid t.b.v. vrijwilligers van evenementenorganisaties en dorpshuizen.

  Schenktijden sportkantines

  Het schenken van alcohol tijdens sportactiviteiten voor jeugd is een ongewenst. Indien dit aan de orde is zal hierover het gesprek aangegaan worden met de vereniging, kantinebeheerder.

• 7.1.3. Onderwijs

  In gemeente De Wolden zijn alleen primair onderwijs scholen.

  Volgens VNN/Trimbos hebben voorlichtingsprogramma’s op de basisscholen aan kinderen geen effect. Er worden geen voorlichtingsprogramma’s voor kinderen aangeboden.

  Het programma omtrent middelenpreventie in het onderwijs heet geen ‘Gezonde school en genotmiddelen’ meer, maar ‘Helder op school’. Er is een aanbod voor het primair -en voortgezet onderwijs.

  Scholen zullen worden gestimuleerd om deel te gaan nemen.

  https://www.trimbos.nl/aanbod/helder-op-school/

  De gemeente De Wolden wil een stimulerende rol gaan vervullen richting het onderwijs, om hen deel te laten nemen aan Helder op school. Onderwijs is een belangrijke vindplek als het gaat om ouders/opvoeders.

  In de omliggende gemeenten worden op het Voortgezet Onderwijs voorlichtingsprogramma’s aangeboden aan jongeren, ouders en personeel. Onderzocht wordt om met om met andere gemeenten samen te werken als het gaat om VO- en MBO-scholen waar leerlingen uit De Wolden onderwijs volgen.

  Preventiemenu

  In het preventiemenu basisonderwijs worden educatieve programma’s aangeboden voor docenten/directie en/of ouders m.b.t. het thema genotmiddelen. Zie 2.2.2.

• 7.1.4. Ouders

  Alcoholopvoeding

  Ouders/opvoeders onderschatten systematisch hoeveel hun kinderen drinken. Ze denken bovendien dat het gedrag van jongeren volledig wordt bepaald door vrienden en leeftijdsgenoten, terwijl ouders wel degelijk nog invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kinderen. De beschikbaarheid van alcohol in huis beperken en het stellen van regels zijn geschikte instrumenten om alcoholgebruik tegen te gaan. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van ouders die geen duidelijke regels hebben afgesproken en geen leeftijdsgrens hebben gesteld voor het drinken van alcohol al op jongere leeftijd beginnen met drinken. Ze drinken bovendien vaker dan jongeren waarvan de ouders wel een leeftijdsgrens hebben gesteld. Naast het stellen van regels zijn andere beschermende factoren belangrijk: voorbeeldgedrag, een goede band tussen ouder en kind en een autoritatieve opvoedstijl. Bij een dergelijke opvoedstijl wordt het stellen van regels gekoppeld aan warmte en betrokkenheid. Een slechte ouder-kind relatie en psychische problematiek of middelengebruik van de ouders zijn risicofactoren. Adviezen met betrekking tot alcoholopvoeding worden in samenwerking met preventieprofessionals aan ouders aangeboden. Hierin kan samengewerkt worden met andere gemeenten.

  Algemeen aanbod VNN:

  Cursus 'Help, mijn kind kan niet zonder'. Een cursus voor ouders en opvoeders met kinderen van 12 tot 23 jaar die problematisch alcohol drinken, te veel drugs gebruiken, overmatig gamen of gokken. www.vnn.nl/help

  Uitgaansopvoeding

  Ook door regels te stellen die niet expliciet gaan over alcoholgebruik, kunnen ouders invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kind. Dan gaat het vooral over afspraken omtrent uitgaan, zoals hoe vaak ze uit mogen gaan en hoe laat zij thuis moeten zijn. Via verschillende kanalen (GGD, preventieafdeling van VNN, Centrum voor Jeugd en Gezin) worden ouders voorgelicht over uitgaansopvoeding en ondersteunende websites.

  HALT

  Politie en Boa’s verwijzen na een alcohol gerelateerde overtreding altijd door naar HALT (vrijwillige keuze: boete of HALT). De HALT straf houdt in: educatie en voorlichting naar tieners en ouders. Dit in samenwerking met VNN.

  Publiekscommunicatie

  Draagvlak voor (handhaving van) alcoholbeleid is niet vanzelfsprekend onder burgers, ondernemers en andere professionals. Het draagvlak kan groeien als er meer begrip is voor de regels die er zijn rond verkoop en gebruik van alcohol. Dat vraagt kennis over alcohol en over de gevolgen van alcoholmisbruik bij het publiek. Publiekscampagnes lenen zich goed voor het vergroten van kennis en het ondersteunen van de norm dat alcohol er niet vanzelfsprekend bij hoort. Waar mogelijk wordt daarom aangesloten aan op campagnes als NIX18, Ik Pas of Zien drinken doet drinken, Jongeren uitdagen een maand niet te drinken. De gemeente gaat hierover in overleg met de samenwerkingspartners.

• 7.1.5. Keten-United

  Aan deelname aan het ketenbeleid van de gemeente De Wolden zijn voorwaarden gesteld, met name naar ouders, perceeleigenaren. Een belangrijke voorwaarde aan deelname aan Keten United is dat er geen alcohol wordt verstrekt aan/genuttigd door -18-jarigen. Ouders, perceeleigenaren hebben hierbij een belangrijke verantwoordelijkheid.

  Alcoholvoorlichting

  De keten die deelnemen aan Keten United krijgen alcoholvoorlichting. Zowel de keetjongeren als de ouders, perceeleigenaren moeten deze alcoholvoorlichting volgen. Dit is een verplicht onderdeel. Het jongerenwerk organiseert dit in samenwerking met VNN.

  Het jongerenwerk heeft regelmatig contact met de preventiemedewerkers en de jongerenwerker van VNN voor advies, informatie en voorlichting over trends en ontwikkelingen op het gebied van alcohol en drugs.

  Bij zorgwekkende situaties kan het jongerenwerk altijd een beroep doen op de medewerkers van VNN.

  Er zijn signalen dat er toch in de keten gedronken wordt door -18-jarigen. Indien dit wordt geconstateerd zal er een gesprek plaatsvinden met de perceeleigenaar.

  In de vragenlijst van de gezondheidsmonitor GGD De Wolden zal bij de vraag waar jongeren drinken de jongerenkeet als mogelijkheid worden toegevoegd. Dit zal inzicht geven over alcoholgebruik door jongeren in de keet.

  Verkeersveiligheid

  Een keet op het erf brengt een verhoogde verkeersstroom met zich mee. De jongeren komen zowel op de fiets, op de brommer als met de auto naar de keet.

  Tijdens de alcoholvoorlichting van VNN komen vragen als, ‘wat doe je als je vriend toch in de auto stapt met het vermoeden van te veel alcohol in zijn bloed?’ aan de orde. In de huisregels maken de jongeren afspraken met elkaar, hoe hiermee om te gaan.

  Voor de deelnemende keten kunnen BOB-activiteiten worden georganiseerd.

  Eén keer per jaar zal de brandweer (bij de brandweerkazerne) in samenspraak met VNN, aan de jongerenketen laten zien wat alcohol doet met mensen in het verkeer.

• 7.1.6. Rolmodellen

  Peergroups en rolmodellen kunnen een positieve invloed hebben. Zij sluiten beter aan bij de belevingswereld van jongeren. Een peergroep is echter lastig te vormen. Een rolmodel moet geheel positief zijn. Het moet een smetteloos persoon zijn anders werkt het averechts. De jongere moet zich kunnen spiegelen aan het rolmodel en deze is niet zaligmakend.

  VNN werkt niet met rolmodellen en zetten deze nooit in. Het is ook niet bekend of het werken met rolmodellen ‘evidenced based’ is.

  Bij eventuele inzet van peergroups of rolmodellen moet een zeer zorgvuldig afweging worden gemaakt.

• 7.1.7. Het IJslandse Model. Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)

  Het IJslandse preventiemodel is een aanpak gebaseerd op wetenschappelijke inzichten om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorkomen en welbevinden onder jongeren te verbeteren. In IJsland was dit zeer succesvol.

  In Nederland hebben zes gemeenten in de periode 2018 – 2021 dit model geïmplementeerd in hun gemeente onder de naam Opgroeien in een Kansrijke Omgeving OKO. Met OKO kunnen gemeenten samen met de lokale gemeenschap op een duurzame manier werken aan een positieve leefomgeving voor jongeren. Deze omgeving draagt bij aan gezond, kansrijk en veilig opgroeiende jeugd en helpt te voorkomen dat jongeren gaan drinken, roken of drugs gaan gebruiken.

  Op basis van de ervaringen in andere gemeenten maken we een uitvoeringsplan OKO passend bij De Wolden: het Woldense model, waarbij we uitgaan dat we de dialoog aangaan met de jongeren en hun omgeving (school, spotvereniging, ouders) om de bewustwording te vergroten en het gedrag te beïnvloeden. Jaarlijks maken we een plan van aanpak.

  Informatie over het IJslandse model, OKO, zie bijlage VIII.

• 7.1.8. Voorkomen rijden onder invloed bij evenementen

  Jonge bestuurders gebruiken minder alcohol in het verkeer dan oudere bestuurders, maar toch zijn zij vaker als slachtoffer of bestuurder betrokken bij alcoholongevallen.

  Een ‘combinatiegebruiker’ is iemand die drugs en/of geneesmiddelen in combinatie met alcohol heeft gebruikt. Combinatiegebruik van alcohol en drugs is onder jongere mannen van 18 t/m 34 jaar 3 keer zo hoog als onder bestuurders in het algemeen en komt met name voor tijdens de nachtelijke uren.

  Het risico van combinatiegebruikers achter het stuur om gewond te raken bij een verkeersongeval is 2 keer zo hoog als van bestuurders die alleen alcohol hebben gebruikt.

  Informeren

  Bezoekers kunnen op verschillende momenten rond het evenement met voorlichtingsboodschappen en/of voorlichtingsteams gestimuleerd worden nuchter in de auto te stappen.

  Vooraf (via de website en de social media van het evenement, bij aankoop van het online ticket, op de parkeerplaats/bij de ingang van het terrein), tijdens het evenement (op het terrein) en na afloop van het evenement (bij de uitgang van het terrein/op de parkeerplaats) kan informatie worden gegeven over de toegenomen kans op ongelukken die ontstaan als je met alcohol en/of drugs achter stuur stapt en de strafmaat voor rijden onder invloed.

  Handhaven

  Handhaving van de wettelijke bepalingen is van groot belang voor het effect van de aanpak om rijden onder invloed te voorkomen. Belangrijk aandachtspunt bij het uitvoeren van alcoholcontroles is de onvoorspelbaarheid. Tegenwoordig worden alcoholcontroles snel bekend door communicatie via sociale media. Hier kan op ingespeeld worden door een deel van de controles mobiel in te richten, waardoor deze zich snel kunnen verplaatsen. Tegelijkertijd zijn zichtbare controles wel degelijk zinvol, omdat het een preventief effect kan hebben op mensen die (nog) niet in overtreding zijn, zeker wanneer de subjectieve pakkans vergroot wordt door de handhavingsacties te combineren met publiciteit. Met de politie kunnen afspraken worden gemaakt over dergelijke verkeerscontroles na afloop van het evenement.

  BOB-campagne

  De Bob-campagne heeft mogelijk bijgedragen aan een daling van het alcoholgebruik door verkeersdeelnemers, maar de effecten van deze campagne zijn niet los te zien van het geïntensiveerde politietoezicht op rijden onder invloed.

  Rond evenementen kunnen BOB-activiteiten worden georganiseerd.

7.3 Toezicht en handhaving

De Alcoholwet heeft zowel een gezondheids- als een openbare orde en veiligheidsperspectief. Het doel van de gemeente is om door middel van naleving van de wet bij te dragen aan het voorkomen van gezondheidsschade en verstoringen van de openbare orde. Sinds 1 januari 2013 is de gemeente verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de wet en heeft daarmee een belangrijk instrument in handen. Onderzoek laat zien dat handhaving noodzakelijk is om het gewenste effect te bereiken van maatregelen zoals de leeftijdsgrens voor alcohol en het verbod op doorschenken.

• 7.3.1. Handhavingsprioriteiten

  De focus van het toezicht ligt op de leeftijdsgrens, het voorkomen van dronkenschap en het beheersen van de beschikbaarheid. Het betreft de volgende bepalingen:

  • 1.

    Leeftijdsgrens 18 jaar

    • a.

      Artikel 20, lid 1 Alcoholwet. Oftewel het bedrijfsmatig of anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Eveneens wordt begrepen het verstrekken van alcoholhoudende drank aan een persoon van 18 jaar of ouder, welke kennelijk bestemd is voor een persoon van wie de leeftijd niet is vastgesteld.

    • b.

      Artikel 45 Alcoholwet. Het verbod op het aanwezig hebben van alcohol onder de 18 jaar op voor publiek toegankelijke plaatsen.

    • c.

      Artikel 45a, lid 1 Alcoholwet. Het verbod voor volwassenen om op publiek toegankelijke plaatsen anders dan bedrijfsmatig alcohol te verstrekken aan een persoon die de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt, ook bekend als wederverstrekking.

  • 2.

    Dronkenschap/doorschenken

    • a.

      Artikel 20, lid 4 Alcoholwet. Het verbod om personen in kennelijke staat van dronkenschap toe te laten in een horecazaak, op het terras of in een slijterij.

    • b.

      Artikel 20, lid 5 van de Drank- en Horecawet. Het verbod om in kennelijke staat dienst te doen in een horecazaak, op het terras of in een slijterij.

    • c.

      Artikel 252 Wetboek van Strafrecht (in samenwerking met de politie). Verbod om personen in kennelijke staat van dronkenschap alcohol te verkopen of toe te dienen.

    • d.

      Artikel 453 Wetboek van Strafrecht (in samenwerking met de politie). Verbod om zich in kennelijke staat van dronkenschap op de openbare weg te bevinden.

  • 3.

    Beheersen beschikbaarheid/voorkomen blurring. (Blurring is het combineren van activiteiten binnen een bedrijf op het gebied van horeca, retail, cultuur, dienstverlening en andere functies)

    • a.

      Art. 25 lid 1 van de Alcoholwet. Verbod op het aanwezig hebben van alcoholhoudende drank in een voor het publiek (niet) toegankelijke ruimte, niet zijnde een slijtersbedrijf, horecabedrijf of een ruimte waarin rechtmatig alcohol aan particulieren wordt verstrekt voor gebruik elders dan ter plaatse.

    • b.

      Art. 25 lid 2 van de Alcoholwet. Verbod op het toelaten dat alcoholhoudende drank wordt genuttigd in een voor het publiek toegankelijke ruimte, niet zijnde een horecabedrijf of het laten proeven in een slijtersbedrijf op verzoek van een klant.

  • 4.

    Deelname aan het verkeer onder invloed van alcohol en/of drugs.

    • a.

      Artikel 8 lid 1 van de Wegenverkeerswet. Het is eenieder verboden een voertuig te besturen, als bestuurder te doen besturen of als begeleider op te treden, terwijl hij verkeert onder zodanige invloed van een stof, waarvan hij weet of redelijkerwijs moet weten, dat het gebruik daarvan - al dan niet in combinatie met het gebruik van een andere stof - de rijvaardigheid kan verminderen, dat hij niet tot behoorlijk besturen of tot behoorlijk te begeleiden in staat moet worden geacht.

• 7.3.2. Controles

  Risico gestuurd toezicht

  De toezichtcapaciteit van de gemeente wordt zo efficiënt mogelijk ingezet. Risico gestuurd toezicht vormt daarbij het uitgangspunt. Op basis van een jaarlijkse risicoanalyse wordt voor elk verkooppunt van alcoholhoudende drank een risicoscore bepaald. Deze score is gebaseerd op het type bedrijf, risico’s voor de omgeving, meldingen, naleving en gedrag van de ondernemer. Bedrijven met nagenoeg geen risico worden weinig of niet gecontroleerd. Bedrijven met een hogere risicoscore worden vaker gecontroleerd.

  Basiscontrole

  Voordat de leeftijdsgrens/dronkenschap inspecties worden uitgevoerd is het zaak de vergunningen van in ieder geval de hotspots (locaties met permanent een beperkt risico) actueel te hebben. Met een basiscontrole wordt jaarlijks vastgesteld of de vergunning nog op orde is en of de leidinggevende aanwezig is.

  Controle op leeftijdsgrens en dronkenschap

  Het streven is om hotspots met een hoge risicoscore meerdere keren per jaar te controleren.

  Voor de hotspots met een beperkt risico kan worden volstaan met minder inspecties, deze inspecties blijven echter noodzakelijk om de naleving effectief te beïnvloeden.

  Voor de categorie met een beperkt risico kan worden volstaan met een enkele of geen controle.

  De controles zullen met name in de weekenden plaatsvinden, tenzij de risicoanalyse anders bepaalt.

  Voor de controles op de leeftijdsgrens zet de gemeente de testkopermethode in. Bij de testkopermethode worden jongeren (minderjarig of meerderjarig) die niet onmiskenbaar 18 jaar of ouder zijn, ingezet om te constateren of de leeftijd goed wordt vastgesteld en of er al dan niet aan hen alcohol wordt verkocht of verstrekt. De boa van de gemeente neemt de testkoper(s) mee en laat deze een aankooppoging doen. De boa observeert de aankooppoging en wanneer hij of zij constateert dat de leeftijd niet op de juiste manier wordt vastgesteld, treedt de gemeente handhavend op volgens de sanctiestrategie.

  Voor de dronkenschap inspecties wordt actief samengewerkt met de politie. De burgemeester kan op basis van bevindingen van de gemeentelijke boa handhavend op te treden op basis van artikel 20 lid 5 en 6 (aanwezigheid toestaan aan dronken personen en dronken dienstdoen in horecalokaliteit). Handhaving met betrekking tot het door-schenken aan dronken personen en dronkenschap in de openbare ruimte is voorbehouden aan de toezichthouder. Voor de veiligheid van de boa maakt de gemeente afspraken met de politie over gezamenlijke controles en ondersteuning op afroep bij risicovolle situaties.

  Controle op verkeersdeelname

  Er gaat extra worden gecontroleerd op deelname aan het verkeer onder invloed van alcohol en drugs.

  Zie ook 7.3.5.

  Toezichtcapaciteit

  Beperking

  De gemeente kan, gezien de beperkingen in capaciteit, niet alles controleren. Bij het vaststellen van handhavingsprioriteiten zal kritisch worden gekeken hoe de beschikbare capaciteit wordt ingezet.

  De toezichtcapaciteit kan in samenwerking met (buurgemeenten/regio) worden georganiseerd. Onderlinge uitwisseling van boa’s maakt de kans kleiner dat zij worden herkend tijdens controles in burger op bijvoorbeeld de naleving van de leeftijdsgrens en dronkenschap.

  Extra capaciteit

  Indien de situatie zich voordoet, dat de risicoanalyse of andere signalen uitwijzen dat extra inzet, boven het beschikbare aantal fte’s, nodig is, kan dit worden ingezet. Dit na goedkeuring van de burgemeester.

• 7.3.3. Sanctiestrategie

  De sanctiestrategie is een belangrijk onderdeel van de handhaving. In de sanctiestrategie is vastgelegd hoe de gemeente reageert wanneer zij constateert dat regels uit de alcoholwet niet wordt nageleefd.

  Belangrijk is dat de gemeente vooraf kenbaar maakt hoe ze gebruik maakt van de bevoegdheid tot het opleggen van sancties. Deze bevoegdheid wordt gebruikt met inachtneming van wettelijke bepalingen en algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Degene die niet naleeft kan in de sanctiestrategie lezen welke overheidsreactie hij kan verwachten.

  De horeca heeft een grote eigen verantwoordelijkheid om de regels van de alcoholwet na te leven. Ondernemers, evenementenorganisatoren en de paracommercie moeten in de eerste plaats zelf het toezicht op zich nemen.

  Professionele alcoholverstrekkers worden geacht op de hoogte te zijn van de alcoholwet.

  Organisatoren van evenementen waar alcohol wordt verstrekt, worden gewezen op hun verantwoordelijkheid en de regels. Deze regels staan in de drank- en horecavergunning. In deze vergunning wordt omschreven op welke wijze de organisator maatregelen treft ten aanzien van alcoholmatiging. Controle hierop gebeurt steekproefsgewijs. Indien er overtredingen worden geconstateerd, zal dit besproken worden met de organisator en zal er opgetreden worden volgens de sanctiestrategie.

  Controles vinden steekproefsgewijs, gericht (hotspots) en n.a.v. signalen (intern of extern) plaats. Er wordt vastgesteld, of betrokkenen zich aan de regels houden. Is dat niet het geval, dan wordt opgetreden en beboet. Op deze manier kan toezicht en handhaving effectief worden ingezet en dient het als sluitstuk van het alcoholwet -beleid.

  De afhandeling

  De afhandeling van de geconstateerde overtredingen voor leeftijdsgrens en dronkenschap (doorschenken) zal plaatsvinden volgens het handhavings-stappenplan. Dit is vastgesteld in het Preventie- en Handhavingsplan 2018-2022.

  Zie bijlage VII.

  Toegevoegd wordt de regel t.a.v. de subsidierelatie:

  Subsidie

  De organisatie kan bij de organisatie van een evenement in aanmerking komen voor subsidie vanuit de gemeente. De subsidie wordt de eerste keer verstrekt met de voorwaarde zich aan de huisregels van het evenement te houden. Indien deze voorwaarde niet wordt nageleefd en dus de huisregels worden overtreden is het mogelijk dat de organisatie de volgende keer niet meer in aanmerking komt voor de subsidie.

  Toegevoegd wordt de regel t.a.v. de jongerenketen

  Keten (keten United)

  De uitkomsten van de aanstaande evaluatie van het ketenbeleid zal de basis vormen voor nieuw op te stellen beleidsregels rondom het handhavingsbeleid van alcoholgebruik bij jongerenketen. Deze evaluatie zal zo breed mogelijk plaatsvinden met in achtneming van de landelijke wetgeving, waarbij de gemeenteraad wordt betrokken bij het plan van aanpak."

  Wanneer blijkt dat er alcohol wordt gedronken door/ geschonken aan jongeren in de keten aan -18-jarigen en de perceeleigenaren staan dit toe, dan worden de jongeren en de perceeleigenaar hierop aangesproken.

  Opiumwet

  Bij geconstateerde handel, kweek, dealen of verkoop van drugs zal altijd worden opgetreden volgens de Opiumwet.