Uitvoeringsprogramma VTH 2024

2.4.1 Omgevingswet

Vanaf 1 januari 2024 verandert de wetgeving ingrijpend met de komst van de Ow. De Ow bundelt en moderniseert de wetten voor de fysieke leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Ow staat voor een goed evenwicht tussen het benutten en beschermen van de leefomgeving. Tegelijk met de inwerkingtreding van de Ow treedt ook de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking (zie hierover hoofdstuk 2.4.2).

Alle lokale bestemmingsplannen worden vervangen door 1 integraal Omgevingsplan. In dit Omgevingsplan worden ook de lokale regels – die impact hebben op de fysieke leefomgeving – opgenomen. In eerste instantie werken alle gemeentes met een tijdelijk Omgevingsplan, bestaande uit alle bestaande bestemmingsplannen en de bruidsschat met regels van het Rijk. Daarnaast gelden in het tijdelijke Omgevingsplan alle bestaande verordeningen van de gemeente zelf.

Vanuit een projectgroep wordt gewerkt aan het opstellen van het Omgevingsplan. Deze moet uiterlijk op 1 januari 2032 in werking treden. De totstandkoming van een adequaat Omgevingsplan, dat voldoet aan alle regels van de Ow, is een proces van jaren. Het is de bedoeling dat stapsgewijs naar een nieuw Omgevingsplan wordt toegewerkt. Hiervoor is in 2022 een transitieplan vastgesteld. In 2023 werkten de betrokken medewerkers al aan een opzet voor het nieuwe Omgevingsplan. In 2024 zal dit onverminderd voortgezet worden, zodat het Omgevingsplan voor 1 januari 2032 in werking kan treden. Het opstellen van een Omgevingsplan is een complexe en tijdrovende klus. Ook worden nog toepasbare regels opgesteld voor alle activiteiten die in het Omgevingsplan worden opgenomen. Van de betrokken medewerkers kost dit nog de nodige inzet.

Nagenoeg alle nodige voorbereidingen en acties in aanloop naar de inwerkingtreding van de Ow zijn afgerond. Alle acties die nog moeten worden uitgezet in aanloop naar inwerkingtreding van de Ow en de daarna te nemen acties zijn in de reguliere ambtelijke lijn uitgezet. Ook het ‘nieuwe werken’ onder de Ow zal voor iedereen wennen zijn. Voor 2024 verwachten we daarom dat dit voor de betrokken medewerkers nog steeds de nodige uren kost. Vanaf inwerkingtreding in 2024 is de verwachting dat medewerkers veel vragen krijgen van inwoners over de wijzigingen met de komst van wet. Dit vergt eveneens veel tijd voor het Bouwloket. Als eerste aanspreekpunt ontvangen zij de vragen van burgers met betrekking tot de (on)mogelijkheden binnen deze wet. De verwachting is dat vanaf 2024 meer vragen bij het Bouwloket komen.

2.4.2 Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

De Wkb regelt dat de gemeente niet meer toetst aan technische bouwactiviteiten onder gevolgklasse 1 (woningen en eenvoudige bedrijfsgebouwen), maar dat een private kwaliteitsborger dit gaat doen. De preventieve toets van het bouwplan aan de bouwregelgeving vooraf wordt vervangen door toetsing en toezicht door kwaliteitsborgers op het bouwwerk zoals dat wordt gebouwd. De gemeente blijft wel verantwoordelijk voor het toezicht op de bestaande bouw en bouw- en sloopveiligheid. Ook blijft de gemeente het bevoegd gezag voor alles omtrent bouwen.

De gemeente toetst niet meer inhoudelijk aan bouwtechnische voorschriften, maar controleert of de opdrachtgever werkt met een toegelaten, bij de bouwactiviteit passend instrument en een onafhankelijke kwaliteitsborger. Ook controleert de gemeente of alle specifieke risico’s voor dat bouwwerk in de risicobeoordeling in kaart zijn gebracht en in het borgingsplan zijn vastgelegd. Mocht toezicht en handhaving noodzakelijk zijn, dan biedt de Wkb in aanvulling op de Algemene wet bestuursrecht verschillende handvatten om te kunnen beschikken over de noodzakelijke informatie. De Wkb vraagt om een groot aantal wijzigingen die de gemeente voor inwerkingtreding van dit nieuwe stelsel moet implementeren. De Wkb biedt ruimte om hierover in beleid specifieke keuzes te maken. Ons VTH-beleid is hierop nog niet geactualiseerd. Om die reden wordt dit meegenomen in dit UP.

Vooraf extra informatie opvragen

De risicobeoordeling en het borgingsplan zijn bedoeld om de gemeente inzicht te geven in de risico’s in een bouwwerk en de borging daarvan door de kwaliteitsborger en de bouw zelf. Wordt dit onvoldoende geborgd, dan kan de gemeente tijdens de uitvoering van een bepaald onderdeel van de bouw zelf toezien als zij dat nodig vindt. Artikel 2.20 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), biedt de mogelijkheid om dan vooraf extra informatie over dat betreffende onderdeel op te vragen.

Het hangt van de concrete feiten en omstandigheden af in welke gevallen wij over gaan tot het opvragen van extra informatie. Na inwerkingtreding van de Wkb hebben de vergunningverleners en toezichthouders wekelijks een uitgebreid afstemmoment over alle aanvragen en meldingen die zijn binnengekomen. Bij dit overleg sluit ook een jurist aan. Samen wordt bekeken waar aan moet worden gedacht, welke omstandigheden op die specifieke locatie gelden en hoe vervolg moet worden gegeven aan een aanvraag of melding. De gebiedskennis van de vergunningverleners en toezichthouders is hierbij heel belangrijk. Ook zal duidelijk worden in welke (concrete) situaties we overgaan tot het opvragen van extra informatie. Op die manier houden we intern de lijntjes kort, omdat nog niet geheel duidelijk is welke invloed de Wkb op VTH heeft.

Unhappy flow

Na invoering van de Wkb doen zich situaties voor waarin niet wordt voldaan aan de Wkb. Ook wel bekend als de unhappy flow. Het is wenselijk om voor de meest voorkomende ongewenste situaties houvast te hebben hoe hiermee wordt omgegaan. Daarom zijn ambtelijk uitgangspunten vastgesteld. Deze hebben de vooralsnog de status van een vaste gedragslijn. Het is onder meer belangrijk om uitgangspunten te hebben geformuleerd zodat in gelijke gevallen ook gelijk wordt gehandeld. Na inwerkingtreding van de Wkb zal in 2024 meermaals worden geëvalueerd of de uitgangspunten ook daadwerkelijk werken in de praktijk en of zich nog andere situaties voordoen. De evaluatie kan aanleiding zijn om de uitgangspunten aan te passen. Komend jaar moet worden bekeken of de (eventueel aangepaste) uitgangspunten in beleid worden vastgelegd of niet.

Eén van de uitgangspunten ziet op een strijdigheid met het Bbl, het voormalig Bouwbesluit. De kwaliteitsborger is verplicht om de gemeente te informeren als een strijdigheid met het Bbl is ontdekt die niet meer voor de gereedmelding wordt opgelost en dus een verklaring van de kwaliteitsborger tegenhoudt, zie hiervoor artikel 3.86 Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). In dat geval zal vanuit de gemeente een brief worden gestuurd waarin wordt gevraagd hoe de initiatiefnemer het probleem gaat oplossen. Als blijkt dat er sprake is van niet oplosbare afwijkingen van het Bbl, dan wordt in de brief aangegeven of al dan niet handhavend wordt opgetreden. De initiatiefnemer moet dan voor een oplossing zorgen. Een gereedmelding zonder verklaring van de kwaliteitsborger wordt niet geaccepteerd. Het uitgangspunt is dus dat wordt gehandhaafd. Bij bijzondere omstandigheden/onevenredigheid kan van deze lijn worden afgeweken. Het is afhankelijk van de concrete feiten en omstandigheden voor welke handhavingsinstrument wordt gekozen. Er zijn verschillende mogelijkheden om handhavend op te treden. Zo kan de ingebruikname worden tegengehouden door middel van toepassing van bestuursdwang als niet aan de regels wordt voldaan. Bij sommige overtredingen is dit echter een te zwaar middel. Dit is bijvoorbeeld aan de orde als bepaalde documenten ontbreken in het as-built-dossier. Het as-built-dossier geeft de feitelijke situatie weer na de uitvoeringswerkzaamheden (de gerealiseerde toestand). In dat geval is het opleggen van een last onder dwangsom een geschikter handhavingsinstrument.

Vóór het in gebruik nemen van een bouwwerk moet eerst een gereedmelding worden ingediend bij het bevoegd gezag. Dit moet ten minste 2 weken voor het in gebruik nemen van het bouwwerk. Met een gereedmelding controleert het bevoegd gezag of de kwaliteitsborging is uitgevoerd volgens de regels. En dat het bouwwerk naar het oordeel van de kwaliteitsborger voldoet aan de bouwtechnische regels van het Bbl. De gereedmelding bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder het ‘dossier bevoegd gezag’. Het doel van het dossier is dat de gemeente, bijvoorbeeld in geval van een calamiteit of toekomstige verbouwingen, over informatie beschikt die nodig is voor het toezicht op het gerealiseerde bouwwerk.

Het ‘dossier bevoegd gezag’ bestaat uit de verklaring van de kwaliteitsborger, de informatie (als die van belang is) die ingaat op de getroffen maatregelen in het borgingsplan om bouwtechnische risico's te voorkomen of te beperken. De aanduiding van de gebruiksfuncties, verblijfsgebieden, verblijfsruimten en de afmetingen en de bezetting van alle ruimten, inclusief totaaloppervlakten per gebruiksfunctie. Informatie waaruit blijkt dat het bouwwerk voldoet aan de regels over bouwconstructie, luchtverversing, energiezuinigheid en milieuprestatie. En informatie over brandveiligheid en toegepaste gelijkwaardige maatregelen. De ingediende gereedmelding wordt beoordeeld op volledigheid. Als de gereedmelding niet compleet is, dan is de gereedmelding formeel niet gedaan. Vanuit de gemeente wordt een brief gestuurd en aangegeven wat er ontbreekt en dat een nieuwe gereedmelding moet worden ingediend. Ook kan het zijn dat handhavend moet worden opgetreden. Dat is afhankelijk van de concrete feiten en omstandigheden. Er wordt rekening gehouden met het evenredigheidsbeginsel. Als de gereedmelding akkoord is, wordt het dossier bevoegd gezag zonder inhoudelijke beoordeling gearchiveerd voor toekomstig gebruik, tenzij uit het proces blijkt of is gebleken dat er sprake is van een bijzondere situatie en/of uit ons VTH-beleid voortvloeit dat aan het dossier prioriteit moet worden gegeven en een inhoudelijke beoordeling dus op zijn plaats is.

Financiën

Op financieel gebied heeft de Wkb ook impact voor gemeenten. In januari 2021 hebben wij daarom de impactanalyse Wkb ingevuld. Deze liet zien dat de gemiddelde leges, vanaf de invoering van de Omgevingswet en Wkb, van € 1,4 miljoen naar ongeveer € 1 miljoen euro zouden gaan. Omdat de legesopbrengsten jaarlijks fluctueren, hebben we altijd al rekening gehouden met een lager bedrag. Tot op heden was aan legesopbrengsten Wabo altijd € 819.000 opgenomen. Vanwege de impactanalyse Wkb is dit bedrag met ingang van de begroting 2024 met € 100.000 omlaag bijgesteld.

Tot slot

De gemeente Oldenzaal maakt deel uit van het ambassadeursnetwerk Twente, dat speciaal voor de Wkb in het leven is geroepen. De gemeente levert ambtelijk een bijdrage door middel van het bijwonen van bijeenkomsten en het aanleveren van gevraagde informatie. Met de Wkb is ervaring opgedaan door samen met een projectontwikkelaar een proefproject Wkb te draaien. Deze is succesvol afgerond. In 2023 zijn alle noodzakelijke acties voor inwerkingtreding van de Wkb afgerond. De acties die nog volgen zijn in de reguliere ambtelijke lijn uitgezet en worden in 2024 ook verder opgepakt. Pas na inwerkingtreding zal de daadwerkelijke invloed van deze nieuwe wet duidelijk worden voor VTH. De verwachting voor 2024 is daarom dat de Wkb nog steeds voor de betrokken medewerkers de nodige inzet zal kosten.

2.4.3 Woningbouwtoevoeging en woningbouwversnelling

De gemeenteraad heeft een ambitiedocument vastgesteld voor de Regionale Woonagenda Twente 2021-2025. Daaruit volgt een grote woningbouwambitie voor Oldenzaal, waaronder een grote vraag naar woningbouwtoevoeging en woningbouwversnelling. Om deze versnelling te realiseren, is de bestemmingsplanprocedure van “Oldenzaal Centraal, Parallelstraat e.o.” in 2023 succesvol afgerond en wordt het bestemmingsplan van “Graven Es, deelgebied Gravenbeek” naar verwachting eind 2023 door de Raad vastgesteld. Deze bestemmingsplannen maken de bouw van circa 350 woningen mogelijk, waarvan een percentage in eigen beheer zal worden gebouwd. Dit betekent dat hiervoor ook de vereiste omgevingsvergunningen moeten worden verleend. Voor de vergunningverleners zal dit de nodige uren kosten. Vanwege de versnelde toename van omgevingsvergunningen zal dit ook direct effect hebben op toezicht en handhaving. Tevens staat tegen elk besluit bezwaar en (hoger) beroep open en is een voorlopige voorziening mogelijk waardoor mogelijk meer juridische procedures kunnen ontstaan.

Momenteel lopen bij het bestuur nog geen grotere projecten voor de ontwikkeling van grotere woningbouwlocaties. Wel kampt de gemeente met een grote woningbouwopgaaf. Naar verwachting zal ook in 2024 dus nog verder worden ontwikkeld, met de hierboven beschreven gevolgen.

2.4.4 Wet politiegegevens

Als werkgever van buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s), op het gebied van toezicht en leerplicht, is gemeente Oldenzaal volgens de Wet politiegegevens (Wpg) verplicht om iedere vier jaar een externe audit te laten uitvoeren en de resultaten te delen in een Wpg-auditrapport met de Autoriteit Persoonsgegevens (hierna: AP). Voor de jaren waarin geen externe audit hoeft te worden gedaan, moeten wij een interne audit doen. Hoewel de vierjaarlijkse externe audit in 2021 uitgevoerd moest worden, heeft de AP een jaar uitstel gegeven. In het laatste kwartaal van 2022 is de externe audit over het jaar 2021 uitgevoerd. Daarnaast hebben wij in 2022 ook een interne audit uitgevoerd over het jaar 2022. Uit het opgeleverde eindrapport bleek dat wij op veel onderdelen niet voldoen aan de Wet politiegegevens. In 2023 is met het eindrapport in de hand het verbeterplan geschreven. Ook zijn in 2023 de eerste verbeteringen al doorgevoerd met betrekking tot de Wet Politiegegevens. De uitvoering van het verbeterplan wordt in 2024 verder opgepakt en zal de nodige uren kosten.

2.4.5 Toepassing Bibob-beleid

Voor 1 mei 2024 is vanuit het programma ‘De basis op Orde’ een actueel Bibob-beleid een vereiste. In 2024 wordt het Bibob-beleid geactualiseerd. Het ligt in de lijn der verwachting dat het aantal risico categorieën wordt uitgebreid. Dit kan betekenen dat meer Bibob-toetsen moeten worden uitgevoerd. In 2023 is een Bibob-coördinator aangesteld. De coördinator ondersteunt de behandelend ambtenaren bij (complexe) aanvragen. Een consequentie van het toetsen van meer aanvragen kan zijn dat meer juridische capaciteit wordt gevraagd voor een eventuele bestuurlijke opvolging.

2.4.6 Duurzaamheid

Gelet op Europese en landelijke wet- en regelgeving zijn er vele lokale ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Thema’s zijn onder andere klimaatadaptatie (wateroverlast, droogte en hittestress), een groene en gezonde stad (onder andere klimaat in de stedelijke omgeving zoals het Singelpark), de energietransitie en geluid en afval. Waar het gaat om toezicht en handhaving ten behoeve van energie en duurzaamheidsmaatregelen bij bedrijven is dit een taak voor de ODT. Een aantal van de lokale ontwikkelingen worden hieronder genoemd. Voor 2024 wordt in ieder geval binnen de gemeente meer ingezet op implementatie van duurzaamheid in diverse (werk)processen.

Gemeentelijk Rioleringsplan en Hemelwaterverordening

In december 2020 is het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) vastgesteld waarin ook regels voor water zijn opgenomen, waaronder de verplichte hemelwaterberging bij nieuwbouw, verbouw en uitbreiding. In 2021 is gebleken is dat dit gevolgen kan hebben voor vergunningverlening en toezicht/handhaving. Voor 2022 is, vooruitlopend op de Ow, ambtelijk het voornemen uitgesproken om een Hemelwaterverordening op te stellen waarin een aantal van de regels uit het GRP geoptimaliseerd worden. Er hebben in 2022 een aantal sessies (met een extern bureau) plaatsgevonden. In 2023 is hieraan verder gewerkt. In 2023 moet de Hemelwaterverordening worden vastgesteld zodat deze via de bruidsschat meegaat naar de Ow. Naar alle waarschijnlijkheid wordt de Hemelwaterverordening voor inwerkingtreding van de Ow vastgesteld. Naar verwachting heeft de verordening gevolgen voor VTH.

Energietransitie

De energietransitie is in de basis de overgang van een energiesysteem gebaseerd op fossiele energiebronnen naar een energiesysteem gebaseerd op duurzame en CO2-neutrale energiebronnen. Oldenzaal is hier actief mee bezig. Er wordt meegedacht bij (particuliere) initiatieven voor bijvoorbeeld de aanleg van zonnevelden en kleine windmolens op het dak of op de grond. We zien ten opzichte van voorgaande jaren dat het aantal verzoeken om mee te denken stijgt. Dit zal naar verwachting leiden tot meer aanvragen omgevingsvergunning en daarmee ook een impact hebben op VTH.

Naast deze ontwikkelingen wordt ook ingezet op reguliere verduurzamingsmaatregelen, zoals het aanbrengen van zonnepanelen en isolatie. Deze zijn in de regel niet vergunningplichtig. Voor monumenten geldt dat dit soort maatregelen vaak wel vergunningplichtig zijn. Dit zou in de praktijk kunnen leiden tot meer aanvragen omgevingsvergunning. Ook zien we dat het aantal warmtepompen en airco’s (of andere installaties) toeneemt met als gevolg dat het aantal geluidklachten toeneemt. Ook dit heeft effect op VTH.

Energielabel C-verplichting kantoren

Per 1 januari 2023 is de ‘Energielabel C-verplichting’ in werking en moeten alle kantoorgebouwen verplicht energielabel C of hoger hebben. Voldoet het gebouw niet aan de eisen, dan mag het per 1 januari 2023 niet meer als kantoor worden gebruikt. In een aantal gevallen is er een uitzondering van toepassing of geldt de hardheidsclausule. De gemeente dient handhavend op te treden bij overtreding van de Energielabel C-verplichting. Volgens de Nota van Toelichting brengt deze wijziging van het Bouwbesluit extra bestuurlijke lasten met zich mee in het kader van toezicht en handhaving. In 2022 zijn gebouweigenaren in aanloop naar de wetswijziging door de gemeente en provincie op de hoogte gesteld dat zij per 1 januari 2023 moeten voldaan aan de energielabel C-verplichting. In 2023 is niet proactief gehandhaafd. In 2024 is dat vooralsnog ook niet aan de orde. Wel wordt tijdens reguliere controles (integraal) bij kantoorpanden gecontroleerd of wordt voldaan aan de verplichting. Als blijkt dat dit niet het geval is dan wordt dit, samen met eventuele andere overtredingen, in een handhavingstraject opgepakt. Dit conform ons VTH-beleid. Het is nog onduidelijk hoeveel impact dit gaat hebben op VTH.

3.3.1 Bouwen, RO en monumenten

Bouw en RO

2024 zal in het teken staan van de inwerkingtreding van de Ow en de Wkb. Voor de bouw en RO gerelateerde taakvelden heeft dit vooral in 2022 en 2023 om veel inspanningen gevraagd. Zowel organisatorisch als qua kennis, kunde en capaciteit moeten we klaar zijn voor de inwerkingtreding die gepland staat voor 1 januari 2024. Ondanks dat een groot aantal acties al zijn uitgevoerd, brengt de invoering van de Ow en de Wkb ook langjarig extra werk met zich mee. In 2022 is door de gemeenteraad een transitieplan vastgesteld zodat duidelijk is welke stappen we de komende jaren nog moeten zetten en wat dat vraagt van de ambtelijke organisatie. De belangrijkste werkprocessen onder de Ow zijn in kaart gebracht. In de praktijk zal moeten blijken of volgens deze processen gewerkt wordt of dat ze moeten worden aangepast. Om voldoende kennis te hebben van de Ow en de Wkb hebben de betrokken medewerkers in 2023 een cursus ‘Omgevingswet’, alsmede een cursus ‘van Bouwbesluit naar Bbl’ en een driedaagse ‘proeftuin Wkb’ gevolgd.

Als gemeente staan we in 2024 ook voor andere belangrijke ontwikkelingen die van invloed zijn op VTH, zoals de woningbouwversnellingsopgave en de energietransitie. Als gevolg van de woningbouwversnelling is de verwachting dat het aantal aanvragen omgevingsvergunning op korte termijn zal toenemen. Zie ook hoofdstuk 2.4 voor de ontwikkelingen die van invloed zijn op VTH.

Daarnaast werkten de vergunningverleners sinds begin 2022 met het toen nieuwe programma Squit2020. De overgang en het werken met dit nieuwe programma heeft de nodige inzet gekost. Uit de eerste ervaringen is echter gebleken dat het systeem niet aansluit bij dat wat wij wensen en verwachten van het programma. In 2023 is daarom overgestapt naar een nieuw programma RX mission. Het nieuwe programma heeft ook weer de nodige inzet gekost. In 2024 zal dit voor de vergunningverleners wederom de nodige inzet kosten.

Naast toetsing van aanvragen is en blijft (ook onder de Ow) ook een belangrijke rol voor het vooroverleg weggelegd. Oldenzaal stimuleert aanvragers om eerst een vooroverleg plan in te dienen voordat men tot een formele aanvraag komt. Dit doen we om op een laagdrempelige en klantvriendelijke manier een aanvraag te kunnen beoordelen of het plan kans van slagen heeft. De beoordeling gebeurt meestal in de werkgroep principeverzoeken waarin zowel vergunningverleners, juristen als RO’ers zitting hebben. Deze werkwijze sorteert al voor op de Ow.

Monumenten

Voor aanvragen omgevingsvergunning die gemeentelijke monumenten en rijksmonumenten raken, geldt dat naast de welstandscommissie ook de monumentencommissie om advies wordt gevraagd. In aanloop naar de Ow is de werkwijze met Het Oversticht geëvalueerd. Onder de Ow worden de monumentencommissie en de welstandscommissie samengevoegd in één nieuwe commissie, te weten de adviescommissie omgevingskwaliteit. De stadsbouwmeester is lid van deze commissie. Het is de bedoeling dat de huidige ‘Oldenzaalse’ werkwijze ook onder de Ow wordt voortgezet.

Gemeente Oldenzaal heeft op dit moment de ‘Erfgoedverordening 2010’ en deze is sinds 2010 in werking. In oktober 2022 heeft de gemeenteraad de ‘Erfgoedverordening Oldenzaal 2022’ vastgesteld. Op het moment dat de Ow in werking treedt, treedt de nieuwe ‘Erfgoedverordening Oldenzaal 2022’ in werking en is de ‘Erfgoedverordening 2010’ ingetrokken.

3.3.2 APV en Bijzondere wetten

De meeste aandacht gaat uit naar de evenementen- en alcoholvergunningen. Het tijdig afhandelen van een evenementenvergunning heeft de hoogste prioriteit.

Daarnaast zal onze aandacht in 2024 uitgaan naar het volgende:

• •

  Actualiseren van de alcoholvergunningen naar aanleiding van administratieve controles door de boa’s.

• •

  Actualiseren van de APV op de Ow.

• •

  Aanpassen van briefsjablonen in RX Mission.

• •

  Het inrichten van RX Mission naar onze wensen.

• •

  Bij het bespreken en afhandelen van aanvragen evenementenvergunningen zal geluid en afval, in het kader van duurzaamheid, onze aandacht hebben.

Daarnaast is in 2023 een integrale laadvisie opgesteld. Het aantal publieke laadpunten zal de komende jaren moeten toenemen om in de laadbehoefte te voorzien. Dit betekent dat hiervoor ook de vereiste verkeersbesluiten moeten worden genomen. Op basis van de laadvisie is de verwachting dat het gaat om een fors aantal extra te nemen verkeersbesluiten. Voor de vergunningverleners APV/bijzondere wetten zal dit naar verwachting de nodige uren kosten, omdat de afhandeling van verkeersbesluiten bij hen ligt. Daarnaast staat tegen elk verkeersbesluit bezwaar en (hoger) beroep open en is een voorlopige voorziening mogelijk. De ervaring leert dat in de praktijk tegen verkeersbesluiten regelmatig bezwaar wordt gemaakt, zo ook tegen verkeersbesluiten over het reserveren van parkeerplaatsen voor laadpalen. Naar verwachting zal het aantal juridische procedures toenemen en voor de juridisch medewerkers domein Ruimte (VTH) ook de nodige uren kosten.

4.3.1 Toezicht bouwen en slopen

In de eerste plaats wordt benadrukt dat nooit alles kan worden gecontroleerd. Er is altijd sprake van een momentopname en het gaat om een planning. De bouwer blijft zelf verantwoordelijk, deze dient te bouwen conform het Bbl (voorheen Bouwbesluit) en conform de verleende vergunning.

Bij het toezicht op verleende vergunningen worden verschillende soorten vergunningen onderscheiden. Vergunningen die ieder een eigen onderbouwde manier van toezicht kennen. Niet alle vergunningen worden bij voorbaat al gecontroleerd. Controlemomenten vinden, afhankelijk van het soort vergunning, plaats op specifieke momenten gedurende de bouw.

Sinds de invoering van de Wabo en het Bor, en vanaf 1 januari 2024 onder de Ow, kan meer vergunningsvrij worden gebouwd. Dat betekent deels een verschuiving van toezicht/controle op vergunningen naar controle en aanschrijving illegale bouw.

Bij de afloop van een tijdelijke vergunning voor de activiteit bouwen (en gebruik) is de controle op de afloop van de termijn een specifiek aandachtspunt.

Bij vergunningen voor de activiteit slopen wordt onderscheid gemaakt tussen slopen met en zonder asbest en sloopmeldingen. Oldenzaal is een relatief compact gebied, waardoor slopen al snel hinder of gevaar kan opleveren voor de omgeving. Daarom is aan het toezicht op vergunningen met asbest of op een risicolocatie een hoge prioriteit toegekend. Bij sloopmeldingen is het risico eveneens hoog, omdat de kans op een overtreding relatief groot is, evenals de aanwezigheid van asbest. Daarom wordt het zinvol geacht om alle sloopmeldingen te controleren. Eventueel wordt extra informatie verschaft via de KOM en de gemeentelijke website. In het geval van een asbestcalamiteit kunnen de handhavers Omgevingswet (voorheen Wabo) worden ingeschakeld.

De controles op slopen met asbest worden door de ODT uitgevoerd. De gemeente heeft een signaalfunctie.

Op 1 januari 2024 treedt de Ow in werking. De bedoeling is dat ook de Wkb en het Besluit kwaliteitsborging (Bkb) dan (gefaseerd) in werking treden. De gemeente behoudt na de inwerkingtreding van de Wkb en het Bkb haar toezichthoudende taak en blijft belast met de handhaving van de omgevingsvergunning en de bouwtechnische voorschriften tijdens en na gereedmelding van de bouw. De gemeente kan bijvoorbeeld handhavend optreden naar aanleiding van de melding van de kwaliteitsborger, op basis van signalen van derden of eigen onderzoek.

Zie hoofdstuk 2.4.2. voor een uitgebreide toelichting op de Wkb.

4.3.2 Toezicht ruimtelijke ordening en overige

Onder handhaving van de (on)bebouwde omgeving valt het toezicht op het tijdelijk Omgevingsplan (voorheen de verschillende bestemmingsplannen) en overige taken. Onder dit toezicht valt: illegale bouw en illegaal gebruik van bouwwerken/terreinen. Daarnaast hebben we nog overige taken. In de urenbegroting is daarvoor de post ‘illegale activiteiten’ opgenomen.

In principe wordt door de toezichthouders Omgevingswet (voorheen Wabo) niet afzonderlijk algemeen toezicht gehouden op handhaving van onbebouwde omgeving (Ro/overig). De toezichthouders komen namelijk al in elk deel van de gemeente door de wijze waarop toezicht op de vergunningen is georganiseerd. Daardoor zijn geen extra uren voor “algemene gebiedscontroles” nodig. In 2024 wordt alleen specifiek gecontroleerd op de diverse onderdelen naar aanleiding van interne of externe meldingen (‘piepsysteem’), handhavingsverzoeken of eigen/collegiale waarnemingen tijdens- en op weg naar reguliere andere controles. Illegale bouw zichtbaar vanaf de openbare weg heeft daarbij hoge prioriteit, evenals illegaal gebruik en illegale sloop.

Project jaarlijkse controle mogelijk risicovolle vervallen complexen.

In 2006 heeft de VROM-inspectie een landelijk project uitgevoerd inzake inventarisatie mogelijk risicovolle locaties. Voor Oldenzaal kwamen daar een viertal mogelijk risicovolle vervallen complexen uit naar voren. Deze zijn toen allemaal gecontroleerd en, waar nodig, is actie ondernomen. In 2007 kwam de inspectie tot de conclusie dat verdere handhaving niet nodig was. Sindsdien worden de meeste van deze locaties nog geregeld gecontroleerd. Jaarlijks worden alle oude alsmede nieuwe locaties (opnieuw) gecontroleerd en is de situatie vastgelegd. Waar nodig is/wordt nadere actie ondernomen. Ook in 2024 worden deze complexen minimaal één keer gecontroleerd op veiligheid en, indien van toepassing, gezondheid. Als de veiligheid en/of gezondheid in het geding is, wordt actie ondernomen.

4.3.3 Toezicht brandveilig gebruik

De hoofdtaak op het gebied van brandveilig gebruik is het controleren van bouwwerken waarvoor een gebruiksvergunning is verleend of een gebruiksmelding is ingediend. Onder de Ow bestaat de omgevingsvergunning brandveilig gebruik niet meer. Daarmee zijn alle gebruiksvergunningplichtige bouwwerken van rechtswege meldingsplichtig geworden. Voor verschillende situaties is echter nog wel een meldingsplicht. Nog een belangrijke verandering die zich voordoet met de komst van de Ow is dat in het geval van kantoor of industriefunctie een verruiming plaatsvindt van het aantal personen, waardoor pas een meldingsplicht geldt vanaf 150 personen (ten opzichte van 50 onder het huidige recht).

Het doel van toezicht brandveilig gebruik is het bevorderen van brandveilige gebouwen in de gemeente. Oldenzaal werkt conform het toezicht model brandveiligheid van de Brandweer Twente waarin de risicobenadering is weergegeven (zie bijlage 2). Deze is ten opzichte van voorgaande jaren niet aangepast.

Volgens de risicoanalyse hebben met name gezondheidszorgfuncties met niet-zelfredzame en/of bedlegerige bewoners en logiesfuncties met meer dan 50 personen een hoge prioriteit. Bij de prioritering is aan fysieke veiligheid groot gewicht toegekend ten opzichte van hinder/leefbaarheid (80: 20). Zowel vergunningen als meldingen worden gecontroleerd. Deze zijn afgestemd met de regionale brandweer.

4.3.4 Toezicht evenementen

Specifiek voor toezicht op evenementen zijn circa 260 uren gepland in 2024. In de praktijk blijkt dat de bouwwerken (tenten, podia,.) massaler en groter worden. Deze bouwwerken met bijbehorende constructies vragen meer toezicht van de toezichthouders. Het betreft hier de bouwwerken bij de b- en c-evenementen. Ook wordt samen met de boa’s op de algehele veiligheid gecontroleerd. Tijdens de evenementen worden meer controle-uren gevraagd; denk hierbij aan veel meer geluidsmetingen en controles op de eindtijden.

4.3.5 Meldingen (klachten) bij bouwen en ruimtelijke ordening

Toezicht kan plaatsvinden door middel van regulier toezicht, maar ook op basis van meldingen van derden via het KCC. Dit laatste is wat we verstaan onder ‘piepsysteem’. Over het algemeen hebben meldingen betrekking op illegale bouw/ illegaal gebruik. De meldingen die gevaar opleveren voor de veiligheid of volksgezondheid worden in ieder geval opgepakt. We krijgen ook steeds meer meldingen over geluidsoverlast van installaties (waaronder warmtepompen en airco’s). Waar nodig wordt dit afgestemd met de ODT.

4.3.6 Handhaving bouwen en ruimtelijke ordening

Handhaving gebeurt volgens de vastgestelde Landelijke Handhavings- en Gedoogstrategie en ons VTH-beleid.

4.4.1 Ondermijning

Ondermijnende criminaliteit raakt ons allemaal en komt ook voor in een stad als Oldenzaal. De aanpak van ondermijning is een belangrijk speerpunt uit het integrale veiligheidsbeleid van de gemeente Oldenzaal. Als lokale overheid pakken we onze verantwoordelijkheid hierin, samen met de politie en het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost-Nederland. Signalen worden via een casustafel Noord Oost Twente uitgewerkt en acties worden voorbereid. Jaarlijks voeren we diverse integrale controles uit samen met de politie, ODT, Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit, douane, sociale recherche, de Nederlandse arbeidsinspectie en het Landelijk Intelligence- en expertisecentrum Voertuigcriminaliteit. Tot de ondermijningstaken behoren ook het toezicht en de sluiting van drugspanden.

In 2024 verkennen we het inzetten van de bestuurlijke instrumentaria als bestuurlijke boete en dwangsom op persoon. Een consequentie van het inzetten van deze instrumentaria kan zijn dat meer juridische capaciteit wordt gevraagd voor eventuele bestuursrechtelijke opvolging.

4.4.2 Controle evenementen

Het betreft hier onder andere de geluidsmetingen. Omdat integraal wordt gehandhaafd, wordt hierbij ook het brede toezicht op de verleende vergunningen meegenomen. Deze taak vraagt steeds meer inzet in verband met/gelet op de veiligheid en gezondheid van betrokkenen.

4.4.3 Meldingen (klachten)

Prioriteiten worden gesteld op basis van veiligheid en volksgezondheid. Deze meldingen (klachten) worden geregistreerd in het Medewerkersportaal waarin het KCC een belangrijke rol vervuld in het aannemen en doorzenden daarvan. Veelal gaan deze meldingen over in het reguliere toezicht- en handhavingstraject.

4.5.1 Evenementen

Voor 2024 zijn in totaal 555 uren begroot voor het houden van toezicht bij opbouw van en tijdens evenementen. Hierbij zijn de toezichthoudende taken als volgt in te delen.

• •

  Toezicht en controle voorafgaand aan het evenement, tijdens de opbouwfase. Dit betreft vooral controle van bouwconstructies, brandbeveiligingsvoorschriften, vluchtwegen en aanrijroutes van hulpdiensten.

• •

  Toezicht en controle tijdens het evenement. Dit zal veelal ’s avonds en in het weekend zijn. De controles bestaan dan voornamelijk uit controle van de Alcoholwet, het nakomen van voorschriften van de evenementvergunning zoals eindtijden en geluidsniveau.

Meldingen klein evenement:

Bij meldingen klein evenement (bijv. een buurtfeest) bestaat de behoefte dat steekproefsgewijs wordt gecontroleerd of het evenement terecht is afgedaan met een melding of dat eigenlijk een vergunning noodzakelijk is.

4.5.2 Horeca

In 2024 voldoen 4 boa’s aan de opleidingseisen die worden gesteld aan de handhaving in het kader van de Alcoholwet.

In 2024 zijn, de volgende handhavingsacties gepland, dit conform ons VTH-beleid:

• •

  Er worden leeftijdsgrenzeninspecties uitgevoerd bij de horeca inrichtingen (commerciële en paracommerciële horeca inrichtingen).

• •

  Jaarlijks worden horeca inrichtingen in de avond-/nachturen gecontroleerd op de aanwezigheid van een leidinggevende én of barpersoneel aan reeds beschonken personen schenkt.

• •

  Er worden controles uitgevoerd op de openingstijden van de paracommerciële horeca inrichtingen, waaronder de sportkantines.

• •

  Bij evenementen waar een ontheffing is verleend voor het schenken van drank wordt steekproefsgewijs gecontroleerd op het schenken aan personen jonger dan 18 jaar.

• •

  Op basis van het aanwijzingsbesluit gebieden verboden Alcoholwet vindt afstemming plaats tussen de toezichthouder, de coördinator van de gemeente, de politie en jeugdopbouwwerk om te inventariseren op welke locaties hangjongeren zich ophouden, waarvan het vermoeden bestaat dat deze alcoholhoudende drank bij zich hebben. Op basis hiervan worden gerichte controles in de openbare ruimte uitgevoerd.

• •

  Met het formuleren van bovenstaande doelen en instrumenten zouden niet alle drankverstrekkers in Oldenzaal worden gecontroleerd. Om dit te voorkomen geldt algemeen dat minimaal één keer per jaar een basiscontrole wordt uitgevoerd bij alle alcoholverstrekkers (130) op regels van de Alcoholwet en de Alcoholverordening. Onder alcoholverstrekkers worden ook verstaan de paracommerciële horeca inrichtingen, zoals sportkantines.

In geval van overtreding wordt conform de vastgestelde sanctiestrategie gehandeld.

4.5.3 Afval

Door samenwerking van het team Handhaving, team Buitenbeheer en Twente Milieu wordt extra ingezet op handhaving (1550 uren). De aanpak van zwerfafval, bij plaatsingen bij afvalcontainers en illegale dump van afval is hier onderdeel van. Extra inzet op deze drie genoemde thema's is noodzakelijk. Huishoudens en inwoners die niet op de juiste manier hun afval aanbieden of zich daarvan illegaal ontdoen, worden waar mogelijk direct beboet.

4.5.4 Handhaving openbare ruimte (boa’s)

Onder openbare ruimte (algemeen toezicht) vallen controles van bijvoorbeeld voorwerpen (containers, caravans, aanhangers, autowrakken) op de openbare weg, graffiti en vernielingen. Onder wegen/verkeer en marktverordening valt onder ander de controle op (brom)fietsen tijdens de warenmarktdagen op maandag en zaterdag. Ook de controle venstertijden (foutief inrijden in de binnenstad valt hieronder.

Het doel van handhaving openbare ruimte is het waarborgen en verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid in Oldenzaal. De volgende uitgangspunten worden gehanteerd.

• •

  Preventief toezicht is belangrijk: voorkomen is beter dan genezen.

• •

  De veroorzaker betaalt: schade wordt verhaald of ongedaan gemaakt door de veroorzaker.

• •

  Bij overtredingen wordt een proces-verbaal of een kennisgeving van bekeuring uitgeschreven. Waar mogelijk wordt de bestuurlijke strafbeschikking toegepast.

• •

  Signalerende functie voor anderen. De boa’s zijn de ogen en oren op straat.

4.5.5 Meldingen Openbare Ruimte (MOR)

Overtredingen worden op verschillende manieren onder de aandacht van de stadstoezichthouders gebracht. Een melding wordt vastgelegd in het medewerkersportaal door het KCC en wordt in behandeling genomen. Urgente veiligheidsvraagstukken krijgen voorrang bij de inzet van beschikbare capaciteit. Als direct tegen de overtreding wordt opgetreden wordt een proces-verbaal of een kennisgeving van bekeuring uitgeschreven. Het afhandelen van meldingen wordt veelal meegenomen tijdens het reguliere toezicht. Op jaarbasis worden ongeveer 1800 meldingen opgepakt.