Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning gemeente Pijnacker-Nootdorp 2024

1.1 Inleiding

Deze beleidsregels en de Nadere regels maatschappelijke ondersteuning Pijnacker-Nootdorp 2024 vormen een nadere uitwerking van de Verordening maatschappelijke ondersteuning Pijnacker-Nootdorp 2024 en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) en zijn hiermee onlosmakelijk verbonden. Met deze beleidsregels in de zin van artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht geeft het college een nadere invulling aan de bevoegdheden die zijn gegeven op grond van de Wmo 2015 en de verordening.

De gemeente Pijnacker-Nootdorp vindt het belangrijk dat alle bewoners kunnen meedoen in de samenleving. De insteek blijft dat de Wmo 2015 wordt ingezet waarvoor deze bedoeld is. Dat wil zeggen dat alleen wanneer iemand echt niet zelf of met hulp van zijn omgeving in staat is tot zelfredzaamheid of participatie en ook een algemeen gebruikelijke voorziening, algemene voorziening of een voorziening op grond van een andere wet geen uitkomst biedt, een maatwerkvoorziening kan worden verstrekt. Hierbij geven we voorrang aan de goedkoopste passende voorzieningen. Normaliseren en het ‘goed genoeg’ principe zijn hierbij belangrijke uitgangspunten.

De nadruk van deze beleidsregels ligt op helderheid voor de inwoner over de werkwijze van de gemeente en het geven van concrete handvatten aan de uitvoering. Deze beleidsregels vervangen de beleidsregels zoals die van kracht waren per 20 juli 2023.

1.2 Begripsbepalingen

In deze beleidsregels wordt verstaan onder:

• –

  verordening: de Verordening maatschappelijke ondersteuning Pijnacker-Nootdorp 2024;–

• –

  nadere regels: Nadere regels maatschappelijke ondersteuning Pijnacker-Nootdorp 2024;

• –

  wet: Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015);

• –

  gemeente: de gemeente Pijnacker-Nootdorp;

• –

  waar ‘hij/hem/zijn’ wordt geschreven, wordt ook ‘zij/haar’ of ‘die/hen/hun’ bedoeld;

• –

  waar ‘gemeente’ wordt geschreven wordt ook ‘het college’ bedoeld, dit om de leesbaarheid van de beleidsregels te bevorderen.

Alle begrippen die in deze beleidsregels worden gebruikt en die niet nader worden omschreven, hebben dezelfde betekenis als in de Wet, het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015, de Algemene wet bestuursrecht, de Verordening en de Nadere regels.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt de toegangsprocedure van melding tot besluitvorming beschreven.

In hoofdstuk 3 worden voorwaarden en weigeringsgronden uiteengezet die een rol spelen bij de afweging of een inwoner in aanmerking komt voor ondersteuning op grond van de Wmo 2015.

Hoofdstuk 4 beschrijft het beoordelingskader van de meest voorkomende maatwerkvoorzieningen.

Hoofdstuk 5 beschrijft de voorwaarden voor de verstrekking van een maatwerkvoorziening in natura en een persoonsgebonden budget.

In hoofdstuk 6 wordt informatie gegeven over de eigen bijdrage.

Hoofdstuk 7 geeft informatie over het heronderzoek, intrekking, herziening en terugvordering.

Hoofdstuk 8 regelt de inwerkingtreding en citeertitel van deze beleidsregels.

Dit hoofdstuk geeft een nadere toelichting over de toegangsprocedure vanaf het moment dat iemand een melding bij de gemeente doet.

2.1 Melding

Wanneer iemand problemen ervaart in zijn zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie en niet zelf of met hulp van zijn omgeving een oplossing kan vinden, dan kan hij zijn hulpvraag en behoefte aan maatschappelijke ondersteuning bij de gemeente melden. De melding gaat dus vooraf aan een eventuele aanvraag voor maatschappelijke ondersteuning.

De cliënt ontvangt een schriftelijke ontvangstbevestiging van de melding. Hierin staat dat de cliënt gebruik kan maken van gratis cliëntondersteuning en de mogelijkheid om een persoonlijk plan in te dienen. Hierin dient gemotiveerd te worden aangegeven welke maatschappelijke ondersteuning volgens de cliënt nodig is. In spoedeisende gevallen zorgt de gemeente na de melding direct voor een tijdelijke maatwerkvoorziening in afwachting van de uitkomst van het onderzoek.

2.2 Cliëntondersteuning

Cliëntondersteuning is een onafhankelijke ondersteuning aan de inwoners van onze gemeente. Deze ondersteuning bestaat uit informatie, advies en algemene ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de zelfredzaamheid en/of maatschappelijke participatie op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen.

De gemeente draagt zorg voor de beschikbaarheid van gratis onafhankelijke cliëntondersteuning en wijst de cliënt voor de start van het Wmo onderzoek op de mogelijkheid om gebruik te maken van deze ondersteuning.

2.3 Het onderzoek

Naar aanleiding van een melding start het Wmo-onderzoek. Volgens vaste rechtspraak1 is het van belang dat het onderzoek zorgvuldig en in de juiste volgorde plaatsvindt. De volgende stappen worden tijdens het onderzoek achtereenvolgend gezet.

1. Vaststellen van de hulpvraag

Na ontvangst van de melding vindt een gesprek plaats tussen de Wmo consulent en de cliënt. Tijdens dit gesprek wordt de identiteit van de cliënt vastgesteld en informeert de Wmo consulent de cliënt over de gang van zaken bij het onderzoek, zijn rechten en plichten en de vervolgprocedure.

Tijdens het gesprek wordt vervolgens de hulpvraag van de cliënt vastgesteld: een inventarisatie van de beperkingen die de cliënt ervaart in zijn zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. Deze hulpvraag is het uitgangspunt bij de start van het onderzoek, maar is niet per se leidend voor het verdere onderzoeksproces. De hulpvraag kan namelijk breder zijn dan in eerste instantie gedacht. Een breed allesomvattend onderzoek is niet het doel, maar de consulent kijkt wel verder dan de vraag of de cliënt in aanmerking komt voor de gewenste voorziening.

2. Vaststellen of de gemeente verantwoordelijk is

Nadat is vastgesteld wat de hulpvraag van de cliënt is, wordt beoordeeld of de gemeente hiervoor verantwoordelijk is. Een ingezetene van de gemeente Pijnacker-Nootdorp kan in aanmerking komen voor een maatwerkvoorziening ten behoeve van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. Als de hulpvraag betrekking heeft op beschermd wonen of opvang, dan beslist de Centrumgemeente Delft hierover. Als een andere gemeente hiervoor verantwoordelijk blijkt te zijn, dan stuurt de gemeente de melding (inclusief de toegevoegde stukken) door naar de bevoegde gemeente.

3. Onderzoek naar beperkingen in de zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie

Na het vaststellen van de hulpvraag wordt onderzocht of sprake is van beperkingen in de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. Voor een zorgvuldig onderzoek kan de Wmo consulent een extern advies vragen bij een (medische) adviesinstantie. Dit hangt af van de aard van de hulpvraag en de beperkingen van de cliënt. Waar het altijd om gaat is dat, waar nodig, deskundigheid wordt ingeschakeld om op zorgvuldige wijze en dus op basis van voldoende en adequate gegevens, te kunnen besluiten. Gelet op de kosten van een medisch advies is het vragen van medisch advies geen automatisme en beoordeelt de Wmo consulent telkens of het inwinnen van advies noodzakelijk is.

In het bijzonder kan er aanleiding zijn om medisch advies te vragen bij een progressief ziektebeeld of bij medisch moeilijk te objectiveren aandoeningen. Ook als het onduidelijk is of de beperkingen van de cliënt nog kunnen verbeteren door een behandeling, kan het van belang zijn om een medisch advies te vragen waarin de behandelmogelijkheden worden meegenomen. Als hieruit blijkt dat de cliënt reële behandelmogelijkheden heeft op grond van de Zorgverzekeringswet, dan mag in het kader van eigen kracht verwacht worden dat hij van deze behandelmogelijkheden gebruik maakt. Zeker als het gaat om niet-ingrijpende behandelingen als cognitieve gedragstherapie, fysiotherapie of ergotherapie. De maatwerkvoorziening kan hier dan op worden afgestemd, bijvoorbeeld door voor kortere duur een voorziening toe te kennen.

4. Bepalen welke ondersteuning nodig is

Als duidelijk is wat de beperkingen van de cliënt zijn, dan wordt bepaald welke ondersteuning naar aard en omvang nodig is om een passende bijdrage te leveren aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt in staat wordt gesteld tot zelfredzaamheid of participatie en zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kan blijven.

5. In kaart brengen of cliënt de beperkingen geheel of gedeeltelijk kan wegnemen met een beroep op:

• a.

  eigen kracht;

• b.

  algemeen gebruikelijke voorzieningen;

• c.

  gebruikelijke hulp;

• d.

  mantelzorg;

• e.

  hulp uit het sociale netwerk;

• f.

  algemene voorzieningen;

• g.

  een beroep op andere wetten.

6. Onderzoek inzet maatwerkvoorziening

Na het doorlopen van bovenstaande stappen is duidelijk of, en zo ja in welke vorm, duur en frequentie de gemeente aan de cliënt een maatwerkvoorziening moet verstrekken.

De maatwerkvoorzieningen begeleiding, ontmoetingscentra en kortdurend verblijf worden resultaatgericht beschikt. Hiervoor geldt de volgende procedure.

De maatwerkvoorziening begeleiding wordt ingezet in de vorm van een arrangement, bestaande uit één of meerdere resultaatgebieden met verschillende treden. De treden vertegenwoordigen de mate van zelfredzaamheid en daarmee de zwaarte van de ondersteuningsvraag. Als uit het Wmo onderzoek blijkt dat de cliënt begeleiding nodig heeft, dan maakt de Wmo consulent op basis van de ondersteuningsbehoefte van de cliënt een passend arrangement. Hiervoor vertaalt de Wmo consulent de ondersteuningsbehoefte van de cliënt naar één of meer van de volgende resultaatgebieden:

• –

  Sociaal en persoonlijk functioneren

• –

  Financiën

• –

  Huisvesting

• –

  Dagbesteding

• –

  Gezondheid

Per resultaatgebied wordt vervolgens een trede vastgesteld. Indien nodig kunnen aanvullend hierop de maatwerkvoorzieningen ‘waakvlam’, ‘niet acute zorg buiten kantoortijd’ en ‘vervoer’ worden geïndiceerd.

Voor de maatwerkvoorzieningen ontmoetingscentra en kortdurend verblijf wordt het aantal dagdelen of etmalen ondersteuning bepaald.

2.4 Het ondersteuningsplan en zorgplan

Nadat het onderzoek is afgerond ontvangt de cliënt een ondersteuningsplan met daarin de schriftelijke weergave van de uitkomsten van het onderzoek. In het ondersteuningsplan worden ook afspraken vastgelegd over de te behalen doelen, resultaten en activiteiten waarmee de cliënt zelf of met hulp van zijn sociale netwerk, gebruikelijke hulp, mantelzorg of de inzet van een algemeen gebruikelijke voorziening, algemene voorziening, voorziening op grond van een andere wetgeving of maatwerkvoorziening kan komen tot verbetering van zijn zelfredzaamheid of maatschappelijke participatie.

Aan de cliënt wordt verzocht het ondersteuningsplan te ondertekenen voor gezien of akkoord. De ondertekening kan zowel met een fysieke handtekening als per e-mail plaatsvinden. Wanneer voor ‘gezien’ wordt ondertekend, kan de cliënt aangeven waarom hij niet akkoord gaat met de uitkomsten van het onderzoek en indien van toepassing aangeven voor welke maatwerkvoorziening een aanvraag wordt ingediend. De cliënt dient het ondertekende ondersteuningsplan binnen 7 dagen na ontvangst terug te sturen naar de gemeente.

Voor de inzet van de maatwerkvoorzieningen begeleiding, ontmoetingscentra en kortdurend verblijf geldt de volgende procedure:

Als uit het Wmo onderzoek blijkt dat de cliënt begeleiding, specialistische dagbesteding bij een ontmoetingscentrum of kortdurend verblijf nodig heeft, dan kan de cliënt een keuze maken voor een gecontracteerde zorgaanbieder. De Wmo consulent bespreekt met de cliënt welke aanbieders de benodigde ondersteuning kunnen bieden. De cliënt kan op basis hiervan een keuze maken voor een zorgaanbieder. Als de cliënt geen voorkeur voor een zorgaanbieder heeft, dan verwijst de Wmo consulent naar een passende aanbieder. De Wmo consulent maakt op basis van het arrangement een leveringsopdracht en stuurt deze naar de zorgaanbieder naar keuze. De zorgaanbieder en cliënt gaan vervolgens samen met elkaar in gesprek over de concrete invulling van het arrangement en hoe zij de vastgestelde resultaten gaan realiseren. Dit resulteert in het zorgplan. Hierin staat wie, wanneer, wat, en met welke frequentie gaat doen om de resultaten te behalen en hoe de zorgaanbieder dat steeds evalueert. De cliënt en zorgaanbieder ondertekenen het zorgplan digitaal en sturen dat uiterlijk binnen 14 dagen terug naar de gemeente.

De cliënt kan de ondersteuning ook zelf inkopen via een persoonsgebonden budget (pgb). Hiervoor moet een bestedingsplan pgb worden ingediend. In hoofdstuk 5 wordt de procedure van een pgb-aanvraag verder toegelicht.

2.5 Aanvraag

De procedure om in aanmerking te komen voor een maatwerkvoorziening begint altijd met een melding en onderzoek. Pas nadat het onderzoek is uitgevoerd kan een aanvraag voor een maatwerkvoorziening worden ingediend. Op verzoek van de cliënt kan de gemeente de volgende documenten aanmerken als aanvraag:

• –

  een ondertekend ondersteuningsplan;

• –

  ingeval een maatwerkvoorziening voor begeleiding, specialistische dagbesteding bij een ontmoetingscentrum en kortdurend verblijf door een gecontracteerde zorgaanbieder: het ondertekende ondersteuningsplan plus het zorgplan;

• –

  ingeval een pgb voor begeleiding, specialistische dagbesteding bij een ontmoetingscentrum, kortdurend verblijf of hulp bij het huishouden: het ondertekende ondersteuningsplan plus een bestedingsplan pgb;

• –

  ingeval een pgb voor een hulpmiddel of woningaanpassing: het ondertekende ondersteuningsplan plus een offerte;

• –

  een ondertekend gespreksverslag van het huisbezoek. Dit is alleen mogelijk als de informatie uit het huisbezoek toereikend is om op basis daarvan een besluit te nemen. Het gespreksverslag dat tijdens het huisbezoek wordt opgesteld wordt naderhand verder uitgewerkt in een ondersteuningsplan;

• –

  voor het verlengen van een lopende maatwerkvoorziening is een mondelinge (telefonische) aanvraag mogelijk als de situatie van de cliënt ongewijzigd is. De uitkomst van het telefoongesprek wordt naderhand verder uitgewerkt in een ondersteuningsplan.

2.6 Beschikking

De cliënt ontvangt in ieder geval een beschikking bij:

• –

  de beslissing op een aanvraag om een maatwerkvoorziening (toekenning en afwijzing);

• –

  het buiten behandeling stellen van een aanvraag;

• –

  het beëindigen van een maatwerkvoorziening;

• –

  het intrekken en/of herzien van het recht op een maatwerkvoorziening;

• –

  het overgaan tot terugvorderen;

• –

  het afwijzen van een hernieuwde aanvraag onder verwijzing naar de eerdere afwijzing.

In de verordening is opgenomen wat er in geval van toekenning van een maatwerkvoorziening in natura of in de vorm van een pgb in de beschikking moet zijn opgenomen2. Als een maatwerkvoorziening wordt afgewezen moet uit de beschikking duidelijk blijken waarom dit zo is met verwijzing naar de van toepassing zijnde artikelen uit de wet en de verordening. Als het besluit gebaseerd is op een extern advies, wordt hiernaar verwezen. Ook wordt in de beschikking aangegeven hoe bezwaar tegen de beschikking kan worden gemaakt.

2.7 Medewerkings- en inlichtingenplicht van cliënt en huisgenoten

De cliënt is verplicht aan de gemeente desgevraagd medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor uitvoering van Wmo 20153. De medewerkingsplicht betreft alle denkbare vormen van medewerking. Het gaat om het verlenen van medewerking aan het onderzoek maar ook daarna. Van de cliënt wordt daarom verlangd dat hij de gegevens verstrekt die nodig zijn voor een goede beoordeling van zijn hulpvraag en dat hij zo goed mogelijk meewerkt aan een daarvoor benodigd onderzoek.

De inlichtingenplicht ligt in het verlengde van de medewerkingsplicht. Dat wil zeggen dat de cliënt de gegevens en bescheiden die voor het onderzoek nodig zijn en waarover hij redelijkerwijs kan beschikken aan de gemeente moet verstrekken4. Daarnaast is de cliënt verplicht om gevraagd en uit eigen beweging de gemeente te informeren over alle feiten en omstandigheden die van invloed kunnen zijn op de toekenning of heroverweging van een maatwerkvoorziening of het daaraan gekoppelde persoonsgebonden budget5.

De medewerkings- en inlichtingenplicht geldt ook voor de huisgenoten van de cliënt, voor zover het gaat om het bepalen van de noodzaak en omvang van de maatschappelijke ondersteuning6. Als de gemeente dat noodzakelijk vindt, moeten de huisgenoten meewerken aan een onderzoek om te bepalen of er sprake is van gebruikelijke hulp. Daarbij moeten de huisgenoten alles aangeven wat van belang kan zijn voor het vaststellen van het recht van de cliënt.

Als een cliënt of zijn huisgenoten niet voldoen aan de medewerkings- of inlichtingenplicht kan dit gevolgen hebben voor het vaststellen van het recht op een maatwerkvoorziening. De gemeente neemt dan een besluit op basis van de gegevens waarover het wel kan beschikken. Dit kan tot gevolg hebben dat de gemeente de aanvraag afwijst omdat het recht op een maatwerkvoorziening niet kan worden vastgesteld.

In dit hoofdstuk komen de belangrijkste voorwaarden en weigeringsgronden aan bod vanuit de Wmo 2015 en de verordening, die in de weg kunnen staan van toekenning van een maatwerkvoorziening.

3.1 Eigen kracht

De Wmo is uitsluitend bedoeld om mogelijkheden te bieden door middel van maatwerkvoorzieningen als het niet in iemands eigen vermogen ligt het probleem op te lossen. Het begrip eigen kracht is in de Wmo 2015 niet gedefinieerd. Uit de Memorie van Toelichting bij de Wmo 2015 volgt echter dat het uitgangspunt van het wetsvoorstel is, dat de cliënt eerst kijkt in hoeverre hij zelf, of met zijn directe omgeving, een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van zijn situatie7. De gemeente mag dit ook verwachten en vragen van een ingezetene die een beroep doet op de gemeente. Het is naar de mening van de regering immers heel normaal dat je je inspant om je eigen situatie te verbeteren of dat je iets doet voor een partner of familielid als die niet geheel op eigen kracht kan deelnemen aan de samenleving.

Onder eigen kracht wordt niet verstaan dat het inkomen of vermogen van een cliënt toereikend is om een voorziening zelf aan te schaffen. Uiteraard mag een financieel daadkrachtige cliënt wel gewezen worden op de mogelijkheid om voorzieningen op eigen kosten te realiseren.

Voorbeelden van situaties uit de rechtspraak waarin eigen kracht wel een rol speelde:

• –

  opsparen van zware boodschappen;

• –

  herinrichting van de woning en verplaatsing van voorwerpen;

• –

  het ophangen van een douchegordijn;

• –

  het gebruik van adequate apparatuur en deze strategisch plaatsen;

• –

  behandeling ondergaan en hieraan meewerken naar vermogen (al wordt dit volgens rechtspraak ook gezien als een beroep op de Zorgverzekeringswet);

• –

  overlast melden bij de politie;

• –

  het gebruik van een badplank uitproberen als alternatief voor een woningaanpassing;

• –

  gebruik maken van hulp van vrijwilligers of een sportinstructeur, als alternatief voor begeleiding.

Strijkvrije kleding en gebruik apparatuur

Eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid betekenen bijvoorbeeld ook de aanschaf en het gebruik van zoveel mogelijk strijkvrije kleding om een onnodig beroep op ondersteuning te voorkomen. Ook nieuwe technische mogelijkheden, zoals aanschaf van huishoudelijke apparatuur, kunnen bekeken worden. Mogelijk is er een hulpmiddel waardoor een cliënt een taak weer zelf kan verrichten.

Gebruik eigen auto

Heel veel mensen zijn op dit moment gewend al bijna hun hele leven gebruik te maken van een auto. Als zij een beperking krijgen, door leeftijd of door een ongeval, hoeft er in feite niets te veranderen, als zij met diezelfde auto in staat blijven hun verplaatsingen te maken. Er hoeft dan niet gecompenseerd te worden. Dat zou anders kunnen zijn:

• –

  als zij door hun beperking veel meer verplaatsingen moeten gaan maken op de korte afstanden, of

• –

  als de auto voor hun beperking aangepast zou moeten worden.

In het eerste geval kan onderzoek plaatsvinden naar de aard van de extra ritten en de kosten daarvan, in relatie tot het eerdere verplaatsingspatroon en zou een maatwerkvoorziening mogelijk zijn als er blijkt dat er sprake is van extra kosten. In dat geval worden alleen de extra kilometers, die bovengebruikelijk zijn, vergoed. In het tweede geval, waarin sprake is van noodzakelijke autoaanpassingen, is er sprake van extra kosten: zonder beperking waren de autoaanpassingen niet nodig geweest. Maar in beide gevallen geldt dat in eerste instantie wordt gekeken naar de regiotaxi als mogelijke oplossing. De verordening regelt immers dat als er een maatwerkvoorziening noodzakelijk is, de goedkoopst-passende voorziening wordt verstrekt.

3.2 Algemeen gebruikelijke voorzieningen

De gemeente is niet verplicht een maatwerkvoorziening te verstrekken, als het probleem van de cliënt kan worden opgelost met een algemeen gebruikelijke voorziening. Volgens jurisprudentie is een dienst, hulpmiddel, woningaanpassing of andere maatregel algemeen gebruikelijk als deze:

• –

  niet specifiek bedoeld is voor personen met een beperking én;

• –

  daadwerkelijk beschikbaar is, én

• –

  een passende bijdrage levert aan het realiseren van een situatie waarin de cliënt tot zelfredzaamheid of participatie in staat is, én

• –

  financieel gedragen kan worden met een inkomen op minimumniveau8.

De criteria zijn cumulatief. Dat betekent dat een voorziening pas als algemeen gebruikelijk kan worden aangemerkt indien als aan alle voornoemde criteria wordt voldaan.

Financiële draagbaarheid

Eén van de criteria voor een algemeen gebruikelijke voorziening is dat de voorziening financieel gedragen kan worden met een minimuminkomen. Dat is een inkomen op bijstandsniveau. Het gaat er echter niet om of de cliënt een inkomen op bijstandsniveau heeft, maar of de voorziening met een inkomen op bijstandsniveau betaald kan worden.

Het uitgangspunt van de gemeente is dat een voorziening financieel draagbaar is met een inkomen op bijstandsniveau als deze binnen 36 maanden kan worden terugbetaald bij een aflossing van 5% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm per maand. De berekening is dan als volgt: bedrag geldende bijstandsnorm x 5 % x 36 maanden. De gemeente sluit hiervoor aan bij de afloscapaciteit van 5% volgens de Wet vereenvoudigde beslagvrijevoet. Door deze berekeningswijze wordt er rekening mee gehouden dat een cliënt in ieder geval over het bestaansminimum kan blijven beschikken. Volgens rechtspraak is de door de gemeente gehanteerde berekeningswijze redelijk en toegestaan9.

Bij de beoordeling of een voorziening algemeen gebruikelijk is, wordt uitgegaan van een algemene situatie. Hierop is één uitzondering mogelijk: wanneer de cliënt aangeeft dat hij de algemeen gebruikelijke voorziening niet kan betalen. In dat geval wordt beoordeeld of de voorziening ook algemeen gebruikelijk is voor de specifieke cliënt. Het is dan aan de cliënt om aan te tonen dat hij de kosten van de voorziening niet financieel kan dragen. Dit is uitdrukkelijk aan de cliënt, omdat bij het onderzoek naar de vraag of een voorziening voor eenieder als algemeen gebruikelijk beschouwd kan worden, het inkomen en/of vermogen geen rol mag spelen. De cliënt zal inzicht moeten geven in zijn financiële positie en moeten onderbouwen met stukken waarom hij in dat specifieke geval de voorziening financieel niet kan dragen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de situatie waarbij de cliënt problematische schulden heeft, of in een schuldhulpverleningstraject zit en om die reden niet/minder kan reserveren voor een voorziening. Of de situatie dat een cliënt is aangewezen op meerdere voorzieningen die in beginsel als algemeen gebruikelijk zijn aangemerkt voor de woon- en leefsituatie van cliënt.

Er is geen complete lijst van voorzieningen die algemeen gebruikelijk zijn, maar voorbeelden zijn:

• –

  tandem (met uitzondering van een ouder-kind tandem);

• –

  fiets met lage instap, ligfiets;

• –

  elektrische fiets/tandem (al dan niet met lage instap);

• –

  brommer, snorfiets, scooter;

• –

  (elektrische)bakfiets, fietskar, aanhangfiets;

• –

  autoaccessoires: airconditioning, stuurbekrachtiging, elektrisch bedienbare ramen, trekhaak;

• –

  éénhendelmengkranen;

• –

  thermostatische kranen;

• –

  inductie- of elektrische kookplaat;

• –

  verhoogd toilet of toiletverhoger;

• –

  gebruikelijke renovatie van badkamer en keuken na verloop afschrijvingstermijn10;

• –

  antislipvloer/coating;

• –

  zonwering (inclusief elektrische bediening);

• –

  ophogen tuin/bestrating bij verzakking;

• –

  gemaksdiensten van de zorgverzekeraar;

• –

  doucheglijstang;

• –

  thermostaatkraan;

• –

  verrijdbare airco;

• –

  luchtbevochtiger;

• –

  wasdroger;

• –

  verwijderen van lavet en vervangen door een douche;

• –

  centrale verwarming;

• –

  vervanging van vloerbedekking en gordijnen;

• –

  vervanging van reeds afgeschreven zaken;

• –

  elektrische garagedeuropener;

• –

  computer, laptop of tablet (eventueel met braille-leesregel);

• –

  eenvoudige mobiliteitshulpmiddelen zoals rollators, krukken en loophulpen;

• –

  sta-op stoel;

• –

  aangepaste keukenspullen zoals openers, scharen en fixeersnijplanken;

• –

  noise cancelling koptelefoon;

• –

  wandbeugels en handgrepen;

• –

  drempelhulp.

Algemeen gebruikelijke woonvoorzieningen

Voor een aantal woonvoorzieningen hanteert de gemeente afschrijvingstermijnen, die zijn opgenomen in bijlage 1 bij deze beleidsregels. Dat wil zeggen dat er alleen een woonvoorziening wordt toegekend, als de afschrijvingstermijn van een voorziening nog niet verstreken is. Er wordt vanuit gegaan dat een cliënt (of bij huur, de verhuurder) de woonvoorziening na deze afschrijvingstermijn op eigen kosten vervangt, omdat ook een persoon zonder beperkingen na verloop van de afschrijvingstermijn de woonvoorziening vervangt. Anders gezegd, het vervangen van de woonvoorziening wordt als algemeen gebruikelijk aangemerkt.

3.3 Gebruikelijke hulp

Onder gebruikelijke hulp wordt verstaan de hulp die naar algemeen aanvaarde opvattingen in redelijkheid mag worden verwacht van de echtgenoot, ouders, inwonende kinderen of andere huisgenoten11. Het gaat hierbij dus om huisgenoten, personen die met de cliënt één woning delen en daardoor bepaalde momenten gezamenlijk met de cliënt aanwezig zijn. Uit de jurisprudentie blijkt dat er belang wordt gehecht aan de wijze waarop een gemeente het begrip gebruikelijke hulp concreet invult. Daarom is in bijlage 2 een nadere invulling gegeven wat de gemeente Pijnacker-Nootdorp hieronder verstaat. De basis voor deze invulling ligt in het Protocol gebruikelijke zorg van CIZ (april 2005).

3.4 Mantelzorg

Mantelzorg komt voort uit een tussen personen bestaande sociale relatie12. Het verlenen van mantelzorg overstijgt qua duur en intensiteit de normale gang van zaken. Het gaat om hulp die verder gaat dan gebruikelijke hulp. Mantelzorg is vrijwillige, onbetaalde zorg en kan niet verplicht worden. Op het moment dat een mantelzorger betaald wil worden voor de verleende ondersteuning, dan is geen sprake meer van mantelzorg.

Ondanks dat mantelzorg niet verplicht kan worden, doet de gemeente wel zoveel mogelijk een beroep op de zorg van mensen voor elkaar. Waar burgers de ondersteuning ook zelf met hun netwerk kunnen organiseren, wordt geen maatwerkvoorziening ingezet. Dit past bij de gedachte van de Wmo 2015 om de betrokkenheid van mensen bij elkaar te vergroten. De mogelijkheden van mensen of hun sociale omgeving om zelf te voorzien in hulp en ondersteuning is te veel op de achtergrond geraakt.

Ondersteuning van mantelzorgers kan eraan bijdragen dat zij hun ondersteuning kunnen blijven verlenen en het voorkomt of vermindert de inzet van Wmo-ondersteuning. Denk hierbij bijvoorbeeld aan familieleden, buren of kennissen die boodschappen doen, extra koken, de was doen of kinderen meenemen naar school of naar de sportclub.

3.5 Hulp uit het sociale netwerk van een cliënt

Het behoort tot de eigen verantwoordelijkheid van een cliënt om een beroep op het eigen sociale netwerk te doen voordat hij bij de gemeente aanklopt voor hulp. Als een cliënt met hulp uit het sociale netwerk in staat is tot zelfredzaamheid en participatie, hoeft de gemeente geen maatwerkvoorziening te verstrekken13.

Volgens rechtspraak kan de gemeente hulp vanuit het sociale netwerk niet afdwingen. De personen uit het sociale netwerk zijn namelijk niet verplicht om de cliënt bij te staan. Hiertoe zijn dan ook geen verplichtingen opgenomen in de Wmo 2015 (met uitzondering van gebruikelijke hulp) Wanneer er geen sociaal netwerk is, of de personen uit het sociale netwerk geen ondersteuning kunnen of willen bieden, dan zal de gemeente de benodigde ondersteuning moeten organiseren.

Ondanks dat hulp vanuit het sociale netwerk niet verplicht kan worden, doet de gemeente wel zoveel mogelijk een beroep op de zorg van mensen voor elkaar.

3.6 Algemene voorzieningen en algemeen gebruikelijke diensten

De definitie van een algemene voorziening in de Wmo 2015 luidt: ‘een aanbod van diensten of activiteiten dat, zonder voorafgaand onderzoek naar de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van de gebruikers, toegankelijk is en dat is gericht op het versterken van zelfredzaamheid en participatie, of op opvang’14.

Algemene voorzieningen mogen in de weg staan aan het verstrekken van maatwerkvoorzieningen, mits die algemene voorzieningen:

• –

  daadwerkelijk beschikbaar zijn;

• –

  door de belanghebbende financieel gedragen kunnen worden;

• –

  adequate compensatie bieden.

Diensten van particuliere aanbieders (bijvoorbeeld een boodschappenservice van een supermarkt), waar de gemeente geen bemoeienis mee heeft, zijn strikt genomen geen algemene voorzieningen. Deze worden vaak aangemerkt als algemeen gebruikelijke diensten. De benadering is echter gelijk als bij algemene voorzieningen. Ook voor algemeen gebruikelijke diensten geldt dat de algemeen gebruikelijke dienst pas in de weg staat aan toekenning van een maatwerkvoorziening, als voldaan is aan de criteria hiervoor genoemd.

Bijdrage in de kosten

Vanaf 2020 geldt er een abonnementstarief voor Wmo-voorzieningen. Algemene voorzieningen waarbij een duurzame hulpverleningsrelatie wordt aangegaan, vallen vanaf dan ook onder het abonnementstarief. Als een bijdrage voor een algemene voorziening wordt gevraagd, betaalt de gebruiker of de marktprijs of een al dan niet kostendekkend tarief als het gaat om een door de gemeente gesubsidieerde voorziening.

Geen beschikking algemene voorziening

De zin ”zonder voorafgaand onderzoek toegankelijk” moet wel in de context worden bekeken. Er kan wel een lichte toegangstoets plaatsvinden, om te beoordelen of een cliënt voldoet aan de criteria die gelden voor een specifieke algemene voorziening (bijvoorbeeld of het een inwoner van de gemeente betreft). Verder betekent het dat de gemeente voor deze voorziening geen beschikking afgeeft.

Voorbeelden van algemeen gebruikelijke diensten zijn:

• –

  peuterspeelzalen en scholen (onderwijs);

• –

  kinderopvang;

• –

  boodschappendiensten supermarkten;

• –

  glazenwasser;

• –

  tuinonderhoud;

• –

  commercieel sportaanbod;

• –

  klussendiensten;

• –

  was- en strijkservice;

• –

  maaltijdvoorziening;

• –

  personenalarmering;

Voorbeelden van algemene voorzieningen zijn:

• –

  algemeen maatschappelijk werk (via kernteam);

• –

  onafhankelijke cliëntondersteuning door Adviespunt Zorgbelang;

• –

  collectief vervoer met de Regiotaxi zonder Wmo-vervoerspas;

• –

  schuldhulpverlening en budgettering, (via team Schuldhulpverlening van de gemeente);

• –

  vrijwilligers ondersteuning bij schuldhulp:

  • –

    Humanitas

  • –

    Schuldhulpmaatje

• –

  dienstverlening door de GGD;

• –

  welzijns- en ouderwerk door de Stichting Welzijn & Ondersteuning Pijnacker-Nootdorp (SWOP):

  • –

    ouderenadviseur;

  • –

    welzijn op recept (via huisarts);

  • –

    zinvolle dagbesteding;

  • –

    vrijwilligers boodschappendienst;

  • –

    vrijwilligers klussen in en om het huis;

  • –

    vrijwilligers digitale klussen;

  • –

    vrijwilligers vervoer naar medische bestemming;

  • –

    vrijwilligers vervoer met Automaatje;

  • –

    vrijwilligers belastingservice;

  • –

    vrijwilligers formulierenbrigade;

  • –

    vrijwilligers thuisadministratie;

  • –

    vrijwilligers maatjes bezoekdienst;

  • –

    zelf als vrijwilliger aan het werk; vrijwilligersmeldpunt SWOP;

  • –

    mantelzorgondersteuning via mantelzorgmeldpunt SWOP (info, advies, luisterend oor, praktische ondersteuning);

  • –

    vluchtelingenbegeleiding (ook voor advies over cultuurverschillen, taal en tolk);

• –

  inloop GGZ (Floralaan); activiteiten en info en advies;

• –

  inloophuis Debora Delft (lotgenotencontact bij kanker);

• –

  VTV (activiteiten voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking);

• –

  VTV (thuishulp, oppas voor huishoudens met kind met beperking);

• –

  VTV beweegcoach

• –

  Jong Perspectief (vrijwillige hulp bij vrije tijd jongeren);

• –

  Humanitas Home-Start (vrijwillige hulp aan gezinnen, maatje);

• –

  Humanitas Home-Start (vrijwillige hulp voor vergunninghouders gezinnen, maatje);

• –

  Bibliotheek Oostland (o.a. taalhuis);

• –

  jongerenwerk, Informatie- en advieswerk (gro-up jeugdhulp):

  • –

    ambulant jongerenwerk

  • –

    individuele coaching jongeren;

  • –

    meidenwerk;

• –

  sportvoorzieningen;

• –

  beweegcoach Pijnacker-Nootdorp.

Gebouwen die specifiek zijn gericht op ouderen of gehandicapten

Is het gebouw waarin een cliënt verblijft specifiek bestemd voor gehandicapten of ouderen, dan mag een maatwerkvoorziening worden geweigerd als deze gebruikelijk is voor een dergelijk gebouw. Uit rechtspraak blijkt dat die situatie zich voordoet als op grond van objectieve gegevens kan worden vastgesteld dat een sociale huurwoning die bestemd is voor een specifieke groep bewoners onmiskenbaar niet voldoet aan de geldende vereisten voor een dergelijke woning:

• –

  op grond van wettelijke voorschriften,

• –

  algemeen aanvaarde regels of

• –

  contractuele bepalingen.

Ook moet worden aangetoond dat de aangevraagde voorziening bij het wel voldoen aan die vereisten niet nodig zou zijn.

3.7 Beroep op andere wetten

De gemeente kan, als daar aanleiding voor bestaat, de maatwerkvoorziening afstemmen op andere zorg, hulp en diensten uit het sociaal domein15. Door de afstemming met de zorgverzekeraars, zorgaanbieders en partijen op diverse terreinen (o.a. gezondheid, jeugdhulp, welzijn, wonen, onderwijs en werk) kan de dienstverlening aan cliënt zo goed mogelijk worden georganiseerd. De formulering ‘voor zover daartoe aanleiding bestaat’ maakt duidelijk dat de gemeente alleen tot deze afstemming verplicht is als het Wmo onderzoek daar aanleiding toe geeft. Uit de memorie van toelichting volgt dat de afstemming ook kan inhouden dat de gemeente de cliënt verwijst naar de Zorgverzekeringswet, Jeugdwet, Participatiewet etc16. Sinds de invoering van de Wmo 2015 is de aanwezigheid van een voorliggende voorziening echter geen in de wet geformuleerde afwijzingsgrond meer. Van cliënten mag desondanks worden verwacht dat ze gebruik maken van een bestaande voorziening waarop aanspraak bestaat17. Het onderzoek zal dus steeds moeten uitwijzen of cliënt een concreet beroep kan doen op andere wetten.

De gemeente verricht onderzoek naar de mogelijkheden van de cliënt om op eigen kracht te komen tot verbetering van zijn zelfredzaamheid of participatie. De cliënt zal zich daarom in hoge mate moeten inspannen om dat aan te wenden wat binnen zijn eigen bereik ligt om zelf in zijn behoefte op het gebied van maatschappelijke ondersteuning te voorzien. Een beroep doen op andere regelgeving valt hier ook onder. Immers als een cliënt in staat is een melding op grond van de Wmo 2015 te doen dan kan hij ook een beroep doen op andere wetgeving.

Als uit het onderzoek van de gemeente blijkt dat de cliënt naar verwachting aanspraak kan maken op zorg of ondersteuning op grond van een andere wet, dan wordt van de cliënt verwacht dat hij op eigen kracht aanspraak probeert te maken op deze zorg of ondersteuning. De cliënt dient daarom op verzoek van de gemeente binnen twee weken een aanvraag onder een andere wet of een declaratie op basis van de (aanvullende) verzekering in. De cliëntondersteuning kan daarbij ook een rol spelen. Als de cliënt het verzoek van de gemeente niet binnen twee weken opvolgt, dan kan dit een reden zijn om de aanvraag voor een maatwerkvoorziening af te wijzen. De gemeente kan in dat geval van oordeel zijn dat de cliënt op eigen kracht aanspraak kan maken op zorg of ondersteuning op grond van een andere wetgeving.

Omdat de afbakening tussen de Wmo 2015 met de Zorgverzekeringswet (Zwv) en de Wet langdurige zorg (Wlz) veelvuldig voorkomt, worden deze hieronder nader toegelicht.

Afbakening Zvw

De Zvw regelt het recht op geneeskundig zorg of een hoog risico daarop. Met ‘hoog risico daarop’ wordt bedoeld dat geneeskundige zorg op grond van de Zvw ook verleend kan worden aan verzekerden bij wie nog geen sprake is van een ziekte, aandoening of beperking maar wel een ‘hoog risico’ hierop hebben. De Zvw-aanspraken zijn door de overheid vastgelegd in een basispakket. Het basispakket geeft verzekerden recht op18:

• –

  geneeskundige zorg, waaronder de integrale eerstelijnszorg zoals die door huisartsen en verloskundigen worden geboden;

• –

  mondzorg;

• –

  farmaceutische zorg (inclusief verstrekking van medicijnen);

• –

  hulpmiddelenzorg, waaronder:

  • –

    loophulpmiddelen (voor een beperkte duur met een uitleentermijn van max. 26 weken);

  • –

    transferhulpmiddelen19;

  • –

    hulpmiddelen voor het zich wassen en zorgdragen voor toiletgang (voor een beperkte duur met een uitleentermijn van max. 26 weken);

  • –

    omgevingsbediening20;

  • –

    verzorging en verpleging op bed;

  • –

    hulpmiddelen bij communicatie;

• –

  medisch-specialistische zorg (verpleging en verzorging, inclusief wijkverpleging);

• –

  verblijf in verband met geneeskundige zorg;

• –

  zintuiglijk gehandicaptenzorg;

• –

  paramedische zorg (fysiotherapie, oefentherapie, logopedie, ergotherapie en diëtetiek);

• –

  ziekenvervoer.

Voor de afbakening tussen de Wmo 2015 en de Zvw gelden de volgende uitgangspunten:

• –

  als de ondersteuning en persoonlijke verzorging verband houdt met de behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop, valt die zorg onder de Zvw;

• –

  als de verzorgende handelingen gericht zijn op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij algemene dagelijkse levensactiviteiten (ADL), valt die zorg onder de Wmo 2015.

Afhankelijk van de situatie van cliënt is dus ofwel de zorgverzekeraar ofwel de gemeente verantwoordelijk voor het organiseren en betalen van de verzorging. Ook een combinatie is mogelijk. De indicerende wijkverpleegkundige bepaalt of in een specifieke situatie een behoefte bestaat aan verzorging die ‘verband houdt met een behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop’ of niet. Hiermee wordt bedoeld de verpleging en verzorging die verpleegkundigen bieden. Als dat zo is, geeft de wijkverpleegkundige een indicatie af voor hulp bij maaltijden of persoonlijke verzorging op grond van de Zvw.

Als de cliënt aanspraak kan maken op zorg vanuit de Zvw waarmee de cliënt in zijn behoefte op het gebied van maatschappelijke ondersteuning wordt voorzien, dan hoeft de gemeente in het kader van de eigen kracht geen maatwerkvoorziening op grond van artikel 2.3.5 lid 3 de Wmo 2015 te verstrekken. Het uitgangspunt is dan namelijk dat de cliënt op eigen kracht het probleem kan oplossen, namelijk door gebruik te maken van zijn recht op een voorziening op grond van een andere wet.

Wet langdurige zorg (Wlz)

Als een cliënt recht heeft op verblijf met zorg op grond van de Wlz, dan kan de gemeente een maatwerkvoorziening weigeren21. Uitzondering hierop zijn hulpmiddelen en woningaanpassingen voor Wlz-cliënten die thuis wonen22. Met thuis wonen wordt bedoeld dat zij gebruik maken van hun Wlz-indicatie via een pgb, volledig pakket thuis (VPT) of modulair pakket thuis (MPT).

Ondanks dat de gemeente niet verplicht is om een maatwerkvoorziening te verstrekken aan een Wlz-gerechtigde, is ze hier wél toe bevoegd. De gemeente kan er in bepaalde situaties dus wel voor kiezen om aan een cliënt die Wlz-zorg ontvangt, aanvullend ondersteuning vanuit de Wmo te verstrekken. Dat de gemeente deze bevoegdheid heeft, betekent volgens rechtspraak23 dat ze altijd moet bekijken of ze hiervan gebruik maakt. Daarvoor is het noodzakelijk dat de gemeente onderzoek heeft gedaan naar de ondersteuningsbehoefte van de cliënt. Naar verwachting is in veel gevallen de uitkomst van het onderzoek dat de ondersteuningsvraag van de cliënt voldoende is opgelost met de zorg die vanuit de Wlz wordt geboden. Als er recht op zorg op basis van de Wlz bestaat is de gemeente, voor de onderdelen die het betreft, niet verplicht maatschappelijke ondersteuning te bieden. Het kan echter voorkomen dat er een ondersteuningsbehoefte resteert, die niet door de Wlz wordt gedekt. Dit kan met name bij begeleiding (gericht op participatie), sportvoorzieningen en het bezoekbaar of logeerbaar maken van woningen het geval zijn.

Aanspraak op Wlz-indicatie

Als er redenen zijn om aan te nemen dat een cliënt aanspraak kan maken op een Wlz-indicatie, dan kan dit ook een reden zijn om een maatwerkvoorziening te weigeren24. De gemeente zal daartoe moeten aantonen dat cliënt voldoet aan de Wlz-criteria en hiervoor is het inwinnen van medisch advies onvermijdelijk.

Participatiewet

Het hebben van werk betekent dat een cliënt een daginvulling en een inkomen heeft. Als een cliënt dus beschikt over arbeidsmogelijkheden, dan heeft de gemeente vanuit de Participatiewet mogelijkheden om een cliënt te re-integreren in het arbeidsproces. Maar de Participatiewet biedt ook mogelijkheden voor beschut werk. Het uitgangspunt is dat als vastgesteld is dat iemand beschikt over arbeidsvermogen, hij van die mogelijkheden gebruik maakt en er geen dagbesteding wordt toegekend. Niet alle re-integratietrajecten zullen een daginvulling vormen voor een cliënt. In die situatie zal cliënt mogelijk toch (tijdelijk) aangewezen zijn op dagbesteding vanuit de Wmo. Dagbesteding kan soms ook tijdelijk worden ingezet, als opstap naar regulier of beschut werk.

3.8 Goedkoopst passende voorziening

Maatwerkvoorzieningen dienen naar objectieve maatstaven gemeten zowel passend als de meest goedkope maatwerkvoorziening te zijn. Zijn er twee of meer maatwerkvoorzieningen passend voor een cliënt, dan kiezen we voor de goedkoopste maatwerkvoorziening. Als de cliënt een duurdere voorziening wil (die ook passend is) komen de meerkosten van die duurdere voorziening voor rekening van de cliënt.

3.9 De voorziening is veilig en werkt niet anti-revaliderend

De gemeente verstrekt geen maatwerkvoorzieningen die niet veilig zijn of nadelige gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid van de cliënt. Volgens rechtspraak kan een voorziening met een anti-revaliderend karakter niet als doeltreffend worden aangemerkt, omdat deze voorziening niet is gericht op het opheffen of verminderen van de beperkingen25.

3.10 De voorziening is gekocht of gerealiseerd voor de melding of besluit

De gemeente is niet verplicht een maatwerkvoorziening te verstrekken als de cliënt de voorziening zelf al heeft geaccepteerd of gerealiseerd. Er is dan geen sprake meer van te compenseren beperkingen in de zelfredzaamheid of participatie. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen twee situaties:

1. De gevraagde voorziening is voor de melding geaccepteerd of gerealiseerd

Als de voorziening is geaccepteerd of gerealiseerd voor de melding, dan bestaan er feitelijk geen beperkingen meer die de gemeente moet compenseren. Er wordt alleen een uitzondering gemaakt als sprake was van een acute noodsituatie, waardoor de cliënt niet in staat was om eerst contact te zoeken met de gemeente. Het is uitdrukkelijk aan de cliënt om aan te tonen dat sprake was een acute noodsituatie. Ook dient de cliënt aan te tonen waarom hij voor de realisatie of acceptatie van de voorziening geen contact kon opnemen met de gemeente. In principe wordt ervan uitgegaan dat de cliënt tijdig een melding doet van zijn beperkingen in de zelfredzaamheid en participatie. Bij acute noodsituaties kan de gemeente ook direct na de melding een (tijdelijke) maatwerkvoorziening treffen.

2. De gevraagde voorziening is na de melding en vóór de datum van het besluit geaccepteerd of gerealiseerd

Als de voorziening na de melding, maar vóór de datum van het besluit is gerealiseerd, dan kan de gemeente de voorziening weigeren. Tenzij de gemeente expliciet schriftelijk toestemming heeft gegeven voor de aankoop/realisering van de gevraagde voorziening of de noodzaak en passendheid van die voorziening achteraf nog kan worden beoordeeld. Het is uitdrukkelijk aan de cliënt om aan te tonen dat de reeds gerealiseerde of aangeschafte voorziening noodzakelijk en passend was.

3.11 De maatwerkvoorziening is op het individu gericht

3.12 De voorziening is langdurig noodzakelijk

Een maatwerkvoorziening wordt alleen verstrekt als deze langdurig noodzakelijk is voor de cliënt. Hierbij blijft het uitgangspunt dat de maatwerkvoorziening noodzakelijk moet zijn om de ondervonden beperkingen in de zelfredzaamheid en participatie te compenseren. Met langdurig noodzakelijk wordt bedoeld dat de cliënt de maatwerkvoorziening langer dan 6 maanden nodig heeft. Vanuit de Zvw kunnen hulpmiddelen en rolstoelvoorzieningen voor de duur van 6 maanden worden geleend. Voor kortdurende voorzieningen wordt daarom in eerste instantie verwezen naar de Zvw en algemene voorzieningen.

Voor kortdurende hulp bij het huishouden en begeleiding kunnen wel tijdelijke indicaties worden gesteld. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als sprake is van een ontregeld huishouden waardoor kortdurende hulp bij het huishouden of begeleiding nodig is.

De voorwaarde dat een maatwerkvoorziening langdurig noodzakelijk moet zijn, betekent niet dat terminale cliënten geen beroep op de Wmo 2015 zouden kunnen doen. Een exacte levensverwachting is vaak ook niet te geven. Wel kan bij de advisering en de keuze voor de soort maatwerkvoorziening rekening gehouden worden met het feit dat het een terminale patiënt betreft.

3.13 Hardheidsclausule

De individuele omstandigheden van de cliënt, zoals zijn persoonskenmerken en behoeften, kunnen het noodzakelijk maken af te wijken van de verordening of deze beleidsregels. Dit afwijken kan alleen maar ten gunste, en nooit ten nadele van de cliënt. Het gebruik maken van de hardheidsclausule is een uitzondering en geen regel. De gemeente geeft in verband met precedentwerking dan ook steeds duidelijk aan waarom in een bepaalde situatie wordt afgeweken.

Afwijken van verordening

Het afwijken van de verordening gebeurt met een stevige onderbouwing onder toepassing van de in de verordening opgenomen hardheidsclausule.

Afwijken van de beleidsregels

Er moet worden afgeweken van deze beleidsregels, indien toepassing daarvan voor een of meer cliënten gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met deze beleidsregels te dienen doelen (artikel 4:84 Awb). Dit wordt de ‘inherente afwijkingsbevoegdheid’ genoemd.

Een maatwerkvoorziening komt pas aan bod als voldaan is aan de voorwaarden en weigeringsgronden van hoofdstuk 3. Dat betekent dat de beperkingen niet kunnen worden weggenomen:

• –

  op eigen kracht;

• –

  met algemeen gebruikelijke voorzieningen;

• –

  met een beroep op gebruikelijke hulp;

• –

  met een beroep op mantelzorg;

• –

  met hulp van andere personen uit het sociale netwerk van cliënt;

• –

  met een beroep op algemene voorzieningen;

• –

  met een beroep op andere wetten.

Als een cliënt in aanmerking komt voor een maatwerkvoorziening, dan zal de gemeente de goedkoopst passende voorziening toekennen. In dit hoofdstuk wordt het beoordelingskader van de meest voorkomende maatwerkvoorzieningen nader toegelicht.

De maatwerkvoorzieningen begeleiding, ontmoetingscentra en kortdurend verblijf worden resultaatgericht beschikt. Hiermee wordt bedoeld dat de te behalen resultaten, die zijn gericht op het vergroten of behouden van de zelfredzaamheid en participatie van cliënten, centraal staan en niet de omvang van de ondersteuning die ingezet wordt om het resultaat te behalen. De gemeente bepaalt samen met de cliënt wat de gewenste resultaten van de inzet van de ondersteuning zijn. De zorgaanbieder bepaalt samen met de cliënt hoe de ondersteuning plaatsvindt om het resultaat te kunnen behalen. Het uitgangspunt hierbij is dat voor iedere ondersteuningsvraag een passende invulling nodig is, toegespitst op de specifieke situatie van de inwoner. Zo wordt maatwerk geborgd.

4.1.1 Begeleiding

Begeleiding is in de Wmo 2015 gedefinieerd als 'activiteiten gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie van de cliënt opdat hij zo lang mogelijk in zijn eigen leefomgeving kan blijven’26. Het gaat dus om hulp in het dagelijks leven om zelfstandig te kunnen leven. Dit kan individuele begeleiding zijn of in een groep (dagbesteding).

Begeleiding hangt nauw samen met de ondersteuning die is gericht op behoud of verbetering van zelfredzaamheid. Bij begeleiding gaat het echter niet om de overname van taken, maar om de ondersteuning ervan. Daarbij zal het veelal gaan om het ondersteunen bij het laten uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (adl) door de cliënt zelf, zoals een aansporing om onder de douche te gaan.

De doelgroep die in aanmerking kan komen voor begeleiding bestaat uit cliënten met een beperking of een chronisch psychisch of psychosociaal probleem27.

4.1.1.1 Arrangement

Begeleiding wordt ingezet in de vorm van een arrangement. Een arrangement bestaat uit één of meerdere resultaatgebieden met verschillende treden en indien nodig uit aanvullende producten. De treden staan voor de mate van zelfredzaamheid en daarmee de zwaarte van de ondersteuningsvraag. De verschillende resultaatgebieden, treden en aanvullende producten zijn weergegeven in een Resultaatmatrix, zie bijlage 3. De inhoudelijke beschrijvingen in de Resultaatmatrix zijn voorbeelden, het betreft geen blauwdruk waar iemand aan moet ‘voldoen’.

Op basis van de Resultaatmatrix wordt een passend arrangement voor de cliënt samengesteld. De Wmo consulent plaatst hiervoor de ondersteuningsbehoefte voor begeleiding in het passende resultaatgebied en de passende trede en stelt vast welke resultaten hiermee behaald dienen te worden. Per resultaatgebied kan een andere trede (zorgzwaarte) van inzet geïndiceerd worden. Hierdoor kan aan de cliënt maatwerk worden geboden. Het arrangement wordt in het ondersteuningsplan vermeld.

4.1.1.2 Resultaatgebieden

Per resultaatgebied wordt hierna een beschrijving gegeven:

Resultaatgebied Sociaal en Persoonlijk functioneren

Het resultaatgebied Sociaal en Persoonlijk functioneren draagt ertoe bij dat de cliënt zelfredzaam kan participeren in een sociale leefomgeving. Ondersteuning is gericht op het (re)vitaliseren en onderhouden van een sociaal netwerk en omgeving, dat ondersteunend is bij maatschappelijke participatie. Ondersteuning binnen dit resultaatgebied kan onder meer gericht zijn op:

• –

  het plannen, aanleren en organiseren van dagelijkse activiteiten. Hieronder vallen activiteiten zoals het nakomen van afspraken, het hebben van een gezond dag en nacht ritme en een gezonde levensstijl;

• –

  het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk;

• –

  het hebben van gezonde relaties met de personen en gezinsleden met wie de cliënt een huishouden deelt.

• –

  het verlichten van de druk die de mensen in het steunsysteem ervaren in relatie tot de problematiek van de cliënt;

• –

  maatschappelijk herstel gericht op deelname in de maatschappij.

Om te kunnen deelnemen aan het maatschappelijke verkeer is van belang dat een cliënt kan deelnemen aan het “leven van alledag” en de daarvan deel uitmakende wezenlijke sociale contacten kan onderhouden. Het aangaan en onderhouden van sociale contacten zijn van belang om een sociaal isolement te voorkomen. Voor cliënten met beperkingen of met chronische psychische of psychosociale problemen is het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk echter niet altijd vanzelfsprekend. Als een cliënt hierbij beperkingen ondervindt, dienen deze beperkingen te worden verminderd om een sociaal isolement te voorkomen. Om een cliënt hierbij te ondersteunen heeft de gemeente diverse mogelijkheden beschikbaar die voorgaan op de inzet van een maatwerkvoorziening, zie de overzichten met algemene voorzieningen en algemeen gebruikelijke diensten in paragraaf 3.6.

Resultaatgebied Financiën

Ondersteuning binnen het resultaatgebied Financiën richt zich op het creëren en behouden van overzicht en controle op een gezonde financiële huishouding. Ondersteuning binnen dit resultaatgebied kan onder meer gericht zijn op:

• –

  het op orde krijgen en houden van administratie;

• –

  het organiseren van adequaat financieel beheer;

• –

  het toe leiden naar voorliggende voorzieningen met betrekking tot de financiën (om stabiliteit te behouden).

Op het gebied van hulp bij de financiën en de thuisadministratie zijn er diverse oplossingen beschikbaar die voorgaan op de inzet van begeleiding, zie hiervoor de overzichten met algemene voorzieningen en algemeen gebruikelijke diensten in paragraaf 3.6.

Resultaatgebied Huisvesting

Ondersteuning binnen het resultaatgebied Huisvesting kan onder meer gericht zijn op:

• –

  het aanleren van sociale woonvaardigheden (goede omgang met buren);

• –

  het niet geven van overlast;

• –

  het aanleren van vaardigheden om zelfstandig te kunnen wonen.

Het aanleren van woonvaardigheden is een gerichte actie en betreft vooral cliënten die zelfstandig gaan wonen vanuit onder andere het ouderlijk huis, beschermd wonen of een dakloze situatie. Daarnaast kan het resultaatgebied Huisvesting (veelal tijdelijk) in de volgende situaties worden ingezet:

• –

  dreigende uithuiszetting. Bijvoorbeeld door overlast gevend gedrag in de woonomgeving;

• –

  voor het bewoonbaar maken van de woning, zoals ondersteunen bij het regelen van de inrichting omdat iemand dit vanwege zijn beperking niet zelf kan overzien en nu bijvoorbeeld op de kale betonvloer woont.

Resultaatgebied Dagbesteding

Het resultaatgebied Dagbesteding draagt ertoe bij dat de cliënt op zinvolle wijze de dagen kan invullen met ondersteuning. Dagbesteding kent verschillende vormen van ondersteuning. Denk bijvoorbeeld aan groepsactiviteiten, maar ook het toe leiden naar vrijwilligerswerk. Ondersteuning binnen dit resultaatgebied kan onder meer gericht zijn op:

• –

  het ontwikkelen van vaardigheden van de cliënt die de mogelijkheden om te participeren binnen de samenleving vergroot;

• –

  waar mogelijk de cliënt toe leiden naar andere mogelijkheden voor een zinvolle dagbesteding;

• –

  het bieden van een dagprogramma/dagbesteding waaraan cliënten kunnen deelnemen als zij niet in staat zijn om zelfstandig hun dag in te vullen;

• –

  het ontlasten van de mantelzorger.

Afbakening met andere wetten

• –

  Zorgverzekeringswet (Zvw): dagbehandeling valt onder de verantwoordelijkheid van de Zvw. Bij dagbehandeling staat niet de begeleiding maar de behandeling centraal.

• –

  Participatiewet: als de Wmo cliënt een inkomensvoorziening vanuit de Participatiewet ontvangt, dan kan mogelijk ook recht bestaan op een re-integratievoorziening in de vorm van dagbesteding. Deze vorm van dagbesteding valt dan onder de Participatiewet.

• –

  Als de cliënt een uitkering op grond van de WW, Ziektewet, WA, WAO, WAZ of Wajong ontvangt, bestaat mogelijk ook aanspraak op een re- integratietraject vanuit deze wetten. Het UWV voert deze re-integratietrajecten uit voor werklozen, langdurig zieken en mensen met een arbeidsbeperking. Ondersteuning vanuit een re-integratietraject kan o.a. bestaan uit scholing of een proefplaatsing bij een werkgever. Als de cliënt hier aanspraak op kan maken, dan gaat dit voor op een maatwerkvoorziening.

Resultaatgebied Gezondheid

Het resultaatgebied Gezondheid draagt ertoe bij dat de cliënt aandacht heeft voor zijn gezondheid en het onderhouden en/of verbeteren daarvan. Ondersteuning binnen dit resultaatgebied kan onder meer gericht zijn op:

• –

  ondersteuning bij persoonlijke verzorging;

• –

  het bewust worden van de consequenties van de gezondheidssituatie voor de cliënt en het cliëntsysteem;

• –

  het intrinsiek motiveren om de gezondheidssituatie van de cliënt te verbeteren;

• –

  motiveren tot leefstijlinterventies en gezond gedrag;

• –

  toe leiden naar een vorm van behandeling.

Cliënten kunnen aanspraak maken op ondersteuning bij de persoonlijke verzorging op grond van de Wmo 2015 wanneer de behoefte aan persoonlijke verzorging samenhangt met de behoefte aan begeleiding. Persoonlijke verzorging op grond van de Wmo 2015 kan dan bestaan uit hulp bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen, die gericht zijn op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid. Hierbij is fysieke aanwezigheid van de begeleider vereist.

Afbakening met andere wetten

Zie hiervoor in de eerste plaats paragraaf 3.7. Persoonlijke verzorging kan zowel vanuit de Zvw als vanuit de Wmo 2015 worden geboden. Persoonlijke verzorging wordt vanuit de Zvw geboden als sprake is van een behoefte aan geneeskundige zorg of een verhoogd risico hierop. De wijkverpleegkundige beoordeelt of hier sprake van is. Het vereiste “of een hoog risico daarop” is de basis voor de inzet van persoonlijke verzorging bij mensen, bijvoorbeeld op een hoge leeftijd, die nog niet direct behoefte hebben aan geneeskundige zorg, maar wel een hoog risico hebben hieraan behoefte te krijgen. De (wijk)verpleegkundige heeft de ruimte om, op basis van de professionele afweging, persoonlijke verzorging in te zetten in een situatie waar nog geen sprake is van dominante medische problematiek. Als de Wmo consulent vermoedt dat een cliënt in aanmerking komt voor persoonlijke verzorging vanuit de Zvw, dan vindt hierover afstemming plaats met de wijkverpleging.

4.1.1.3 Aanvullende producten Niet-acute zorg buiten kantoortijden en Waakvlam

In het arrangement kunnen de producten niet-acute zorg buiten kantoortijden en waakvlam worden geïndiceerd.

Niet-acute zorg buiten kantoortijden wordt alleen toegekend als uit het Wmo onderzoek blijkt dat de cliënt vanwege zijn werk of beperkingen in de zelfredzaamheid en participatie structureel niet tijdens kantoortijden beschikbaar is en dit ook niet kan organiseren. Met kantoortijden wordt bedoeld de werktijden tussen 8.00 uur en 18.00 uur op doordeweekse dagen. Niet-acute zorg buiten kantoortijden wordt niet toegekend als er incidenteel een afspraak buiten kantoortijd is, er moet sprake zijn van een noodzaak tot een structurele inzet.

Ondersteuning vanuit de waakvlam bestaat uit periodiek contact ten behoeve van nazorg om de situatie van de cliënt stabiel te houden, ter voorkoming van en het vroegsignaleren van terugval. Deze ondersteuning kan (tijdelijk) worden ingezet na een periode van begeleiding, waarbij een vinger aan de pols wenselijk is. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als de cliënt al erg zelfstandig is, maar de zekerheid nodig heeft dat hij in geval van problemen/nood zijn begeleider kan contacten. Daarnaast wordt verwacht dat de begeleider periodiek contact met de cliënt onderhoudt om kleine acties uit te zetten en op te pakken als dit nodig is en mogelijke terugval te signaleren. Per resultaatgebied is de inzet van waakvlam mogelijk. Er kunnen meerdere waakvlammen tegelijk worden ingezet.

4.1.2 Ontmoetingscentra

Ontmoetingscentra bieden een specialistische dagbesteding voor:

• –

  mensen met een lichte tot matig ernstige vorm van dementie die nog kunnen functioneren in de setting van het ontmoetingscentrum;

• –

  ouderen met een verminderde regiefunctie door een complexe chronische somatische aandoening of door psychiatrische problematiek.

Ondersteuning vanuit ontmoetingscentra is gericht op het leren omgaan met de aandoening, zo lang mogelijk mee te blijven doen aan de samenleving, zingeving ontlenen, overbelasting te voorkomen bij mantelzorgers en mensen langer verantwoord thuis te laten wonen. Ook vanuit de Wlz kunnen inwoners aanspraak maken op ondersteuning vanuit de ontmoetingscentra. Door de inzet van ontmoetingscentra vanuit de Wmo 2015 wordt een soepele overgang naar de Wlz beoogd, waardoor de cliënt tussentijds niet van locatie hoeft te veranderen.

De ondersteuning vanuit ontmoetingscentra kan starten met een wen- en kennismakingsperiode van minimaal 3 en maximaal 6 weken met de inzet van maximaal 10 dagdelen. Bij de start van de wen- en kennismakingsperiode wordt door het ontmoetingscentra contact gezocht met het taakveld Wmo van de gemeente. Reguliere deelname is pas mogelijk na een indicatie door de gemeente. Op basis van het Wmo onderzoek wordt bepaald of langdurige deelname aan het ontmoetingscentra nodig is. Bij deze beoordeling is het van belang dat de cliënt de specialistische ondersteuning nodig heeft die in het ontmoetingscentrum wordt geboden. Is er geen specialistische hulp nodig, maar zijn er wel problemen op het gebied van dagbesteding, dan is een indicatie op het resultaatgebied dagbesteding passend. Alleen het ontbreken van sociaal contact is niet voldoende voor de inzet van specialistische dagbesteding bij een ontmoetingscentra.

Het aantal toe te kennen dagdelen dagbesteding is gemaximeerd op 6 dagdelen per week. Als er structureel meer dan 6 dagdelen per week ondersteuning nodig is, wordt een hogere indicatie in principe alleen tijdelijk (maximaal 3 maanden) afgegeven. In deze 3 maanden kan worden uitgezocht of Wlz-zorg beter passend is. Een uitzondering op deze regel is de doelgroep psychiatrie.

4.1.3 Kortdurend verblijf

Kortdurend verblijf, ook wel logeeropvang genoemd, betreft tijdelijke verblijfszorg die wordt geboden ter ontlasting van de mantelzorger. Het doel van kortdurend verblijf is dat de mantelzorger duurzaam inzetbaar blijft. Ondersteuning vanuit kortdurend verblijf kan onder meer gericht zijn op:

• –

  het ontlasten van de thuissituatie en mantelzorg;

• –

  het in groepsverband ondernemen van dagactiviteiten;

• –

  permanent toezicht.

Naast de algemene voorwaarden en weigeringsgronden uit hoofdstuk 3, kan een cliënt in aanmerking komen voor kortdurend verblijf, als:

• –

  kortdurend verblijf noodzakelijk is ter ontlasting van de mantelzorger; en

• –

  de cliënt is aangewezen op ondersteuning, gepaard gaande met permanent toezicht; en

• –

  de cliënt geen aanspraak kan maken op de Zvw of de Wlz om de overbelasting te voorkomen.

Onder permanent toezicht wordt verstaan: toezicht dat geboden wordt op basis van actieve observatie, met als doel dreigende escalatie in het gedrag of de gezondheidssituatie vroegtijdig te signaleren. Door tijdig ingrijpen kan escalatie van onveilige/gevaarlijke/ (levens)bedreigende gezondheids- en/of gedragssituaties voor de cliënt worden voorkomen. Het toezicht kan gericht zijn op:

• –

  het bieden van fysieke zorg, zodat tijdig kan worden ingegrepen bij bijvoorbeeld valgevaar, of complicaties bij een ziekte. Verpleging hoort hier nadrukkelijk niet bij; hiertoe moet een aparte indicatie worden aangevraagd en dit loopt via de Zvw: en/of

• –

  het verlenen van zorg op ongeregelde en/of frequente tijden, omdat de cliënt zelf niet (meer) in staat is om hulp in te roepen; en/of

• –

  het preventief ingrijpen bij gedragsproblemen (voorkomen van escalatie en gevaar).

De omvang van kortdurend verblijf bedraagt maximaal 52 etmalen per jaar, waarbij de cliënt maximaal 28 etmalen aaneengesloten mag afnemen.

Als een cliënt gebruikt maakt van kortdurend verblijf en ook een indicatie voor het ontmoetingscentra heeft, kan in beginsel tijdens het verblijf geen gebruik worden gemaakt van het ontmoetingscentra. Dat wordt dan gepauzeerd in verband met de stapeling van ondersteuning.

4.1.4 Vervoer

Als uit het Wmo onderzoek blijkt dat de cliënt niet zelf of met hulp uit zijn sociale netwerk of mantelzorg kan reizen naar het ontmoetingscentrum, de dagbestedingslocatie of de locatie van het kortdurend verblijf, dan kan vervoer vanuit de Wmo 2015 worden toegekend. Als vervoer geïndiceerd wordt dan is de zorgaanbieder verplicht dit te organiseren. In het zorgplan moet de zorgaanbieder aangeven hoe hij de cliënt naar de locatie vervoert. De zorgaanbieder moet het vervoer zelf regelen. Cliënten mogen hiervoor niet gevraagd worden gebruik te maken van de Regiotaxi. Aan de cliënt mag voor het vervoer geen extra bijdrage gevraagd worden.

4.2 Hulp bij het huishouden

4.3 Mantelzorgondersteuning

Dit resultaat beoogt de cliënt de mogelijkheid te bieden in zijn eigen leefomgeving te blijven wonen als de mantelzorg zo zwaar belast is dat mantelzorgverlening in gevaar komt. Dat kan het geval zijn als de mantelzorger door verlening van mantelzorg in diens eigen dagelijkse activiteiten overbelast raakt of dreigt te raken. De gemeente Pijnacker-Nootdorp is op grond van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor het ondersteunen van mantelzorgers van cliënten zonder een Wlz-indicatie. Een belangrijke vorm van ondersteuning kan zijn het bieden van respijtzorg. Respijtzorg wil zeggen: zorg waardoor de mantelzorger tijdelijk ontlast wordt van zijn taak. Dit kan door beroepskrachten of vrijwilligers en soms ook vanuit de aanvullende zorgverzekering.

De gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft grote waardering voor mantelzorgers en ziet het belang ervan dat mantelzorgers zorg kunnen blijven leveren en niet overbelast raken. Daartoe wordt door de gemeente een actief beleid gevoerd m.b.t. het ondersteunen van mantelzorgers. Dit betekent dat de Wmo consulenten tijdens het onderzoek niet alleen bespreken welk deel van de problematiek kan worden weggenomen met behulp van mantelzorg, maar ook wat deze mantelzorgers nodig hebben om de mantelzorgtaken te blijven verrichten.

Onderzoek alternatieven

Er zijn veel mogelijkheden denkbaar om de mantelzorger in de bestaande situatie te ontlasten. Misschien is het mogelijk met behulp van een hulpmiddel (denk bijvoorbeeld aan een alarmeringssysteem) de mantelzorger meer ruimte te bieden. Dit terrein zal als eerste beoordeeld moeten worden. Ook hier kunnen adviseurs worden ingeschakeld als die op dit terrein beschikbaar zijn. Te denken valt verder aan persoonlijke verzorging vanuit de Zvw. Ook algemene of algemeen gebruikelijke voorzieningen zullen hier niet gemakkelijk een totaaloplossing bieden, maar wellicht wel een bescheiden bijdrage, zoals deelname aan activiteiten van de SWOP.

Algemene mantelzorgondersteuning

De gemeente biedt algemene mantelzorgondersteuning aan via de SWOP.

Maatwerkvoorzieningen

Ter ontlasting van de mantelzorger kunnen in elk geval de volgende maatwerkvoorzieningen worden ingezet:

• –

  Begeleiding

• –

  Ontmoetingscentra

• –

  Kortdurend verblijf

• –

  Hulp bij het huishouden

Voor de vaststelling van wat in het individuele geval noodzakelijk is, wordt aangesloten bij de reguliere normering die op basis van deze beleidsregels geldt voor de betreffende maatwerkvoorziening, zie hoofdstuk 4.

Criteria voor toekenning respijtzorg

• –

  De mantelzorger woont in de gemeente en zorgt voor een cliënt in de gemeente.

• –

  De mantelzorger verleent gedurende een periode van ten minste 3 maanden aaneengesloten, minimaal 8 uur per week mantelzorg.

• –

  De omvang van de toegekende respijtzorg is zodanig dat de mantelzorger daarmee effectief wordt ontlast en in staat blijft de mantelzorgtaken te blijven verrichten.

De respijtzorg wordt toegekend aan de cliënt, niet aan de mantelzorger.

4.4 Woningaanpassingen

4.5 Rolstoelvoorzieningen

Een cliënt kan in aanmerking komen voor een rolstoel als de cliënt voor zijn alledaagse verplaatsingen in en om de woning hierop is aangewezen. De rolstoel moet langdurig noodzakelijk zijn (ten minste 6 maanden). Wanneer een rolstoel voor kortere tijd nodig is, kan de aanvrager een rolstoel lenen via de Zvw. Vanuit de Zvw worden rolstoelen verstrekt voor beperkte (<26 weken) of onzekere duur. Als een cliënt vanuit een situatie van revalidatie is aangewezen op een rolstoel, dan zal hiervoor veelal een beroep kunnen worden gedaan op de Zvw.

Als er noodzaak bestaat voor een rolstoel voor dagelijks zittend gebruik, zal, zo nodig via een medisch of ergonomisch advies, een programma van eisen worden opgesteld voor de rolstoel en de daarvoor noodzakelijke aanpassingen en accessoires. Deze uitgangspunten bij de selectie van een rolstoel zijn ook van toepassing op kinderrolstoelen. Daarbij geldt in nog hogere mate dan voor rolstoelen voor volwassenen dat de selectie zorgvuldig moet gebeuren. Omdat kinderen groeien is het aan te bevelen de rolstoel zodanig te selecteren dat deze niet jaarlijks vervangen hoeft te worden. Onder rolstoelvoorzieningen voor kinderen vallen ook buggy’s en wandelwagens (aangepast) en zitondersteuningselementen.

Rekening houden met mantelzorgers

Er wordt ook rekening gehouden met de belangen van mantelzorgers. Als de mantelzorger bijvoorbeeld niet in staat is de rolstoel te duwen, zal gekeken worden naar alternatieven waarmee de mantelzorger wel in staat wordt gebracht om de rolstoel te duwen, bijvoorbeeld duwondersteuning.

Beroep op Wlz

Voor cliënten die in een Wlz-instelling verblijven wordt de rolstoel verstrekt vanuit de Wlz.

4.6 Vervoersvoorzieningen

4.7 Beschermd wonen en opvang

In het kader van de Wmo 2015 zijn alle gemeenten verantwoordelijk voor beschermd wonen en opvang39. Beschermd wonen is voor personen vanaf 18 jaar met psychische of psychosociale problemen, die niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving en daarom een beschermde woonomgeving nodig hebben. Wonen in een beschermde woonomgeving betekent wonen in een accommodatie van een instelling waar ook toezicht en begeleiding wordt geboden. Het toezicht en de begeleiding zijn gericht op:

• –

  het bevorderen van de zelfredzaamheid en participatie;

• –

  het bevorderen van het psychisch en psychosociaal functioneren;

• –

  stabilisatie van een psychiatrisch ziektebeeld;

• –

  het voorkomen van verwaarlozing of maatschappelijke overlast;

• –

  het afwenden van gevaar voor de cliënt of anderen.

Onder opvang wordt verstaan onderdak en begeleiding voor personen die de thuissituatie hebben verlaten en die niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving, al dan niet in verband met risico's voor hun veiligheid als gevolg van huiselijk geweld.

Iedereen kan een vraag voor een maatwerkvoorziening in het kader van beschermd wonen en opvang vooralsnog indienen bij elke gemeente. Voorlopig werkt de gemeente Pijnacker-Nootdorp voor beschermd wonen en opvang samen met de gemeenten Delft, Westland en Midden-Delfland. Per 1 januari 2015 is het college van de gemeente Delft (centrumgemeente) gemandateerd om in het kader van beschermd wonen en opvang besluiten over de toegang tot deze voorzieningen te nemen voor cliënten van de gemeente Pijnacker-Nootdorp.

Aansluiting beleid centrumgemeent

De gemeente Pijnacker-Nootdorp kiest ervoor om de aanspraak op beschermd wonen en opvang volledig te verstrekken overeenkomstig de geldende (raads- en college) verordeningen van de gemeente Delft en de gemeentelijke beleidsregels van deze gemeente. Dit geldt voor alle onderdelen van het beleid rondom beschermd wonen en opvang, waaronder de bepalingen die zien op de toegang en de bijdrage in de kosten. Hiermee wordt de aansluiting op het actuele beleid van centrumgemeente Delft gewaarborgd. In artikel 3.11 en 3.12 van de verordening en in de nadere regels zijn bepalingen opgenomen met betrekking tot het pgb voor beschermd wonen. Hierbij wordt ook aansluiting gezocht bij het beleid van de centrumgemeente Delft.

Onderscheid beschermd wonen en begeleiding

Bij beschermd wonen gaat het om wonen in een accommodatie van een instelling met daarbij behorende toezicht en begeleiding40. Beschermd wonen is bedoeld voor personen die zich, door psychische of psychosociale problemen of een licht verstandelijke beperking, niet op eigen kracht kunnen handhaven in de samenleving. Voor de beoordeling of voor een cliënt beschermd wonen of begeleiding moet worden ingezet, is dus van belang of de cliënt zelfstandig kan wonen zonder de directe nabijheid van 24 uur per dag toezicht en ondersteuning. Als hier twijfel over bestaat, stemt de Wmo-consulent hierover af met de centrumgemeente.

5.1 Inleiding

Als vaststaat welke maatwerkvoorziening in vorm, duur en frequentie nodig is, dan wordt met de cliënt de wijze van verstrekking van de maatwerkvoorziening besproken. Het uitgangspunt in de Wmo 2015 is dat een voorziening in zorg in natura wordt verstrekt41. Zorg in natura houdt in dat de maatwerkvoorziening wordt geleverd door een door de gemeente gecontracteerde of gesubsidieerde zorgaanbieder. Als de cliënt dit wenst, dan kan de gemeente een persoonsgebonden budget (pgb) toekennen als wordt voldaan aan de voorwaarden die hiervoor zijn gesteld. Een pgb is een geldbedrag bedoeld om zelf de maatwerkvoorziening mee in te kopen. Het pgb is niet bedoeld om een inkomen te genereren of een verlies van inkomsten te vergoeden of te compenseren. De Wmo 2015 voorziet daar niet in en is daar ook niet voor bedoeld.

In dit hoofdstuk worden de voorwaarden en weigeringsgronden die van toepassing zijn voor de beoordeling van een pgb-aanvraag nader toegelicht.

5.2 Maatwerkvoorziening in natura

Bij een maatwerkvoorziening in natura verstrekt de gemeente deze voorziening in de regel via een gecontracteerde of gesubsidieerde (zorg)aanbieder (bijvoorbeeld een thuiszorgorganisatie of een hulpmiddelenleverancier). De maatwerkvoorziening kan als volgt aan de cliënt worden verstrekt:

• –

  in eigendom. Dit kan bijvoorbeeld aan de orde zijn bij woningaanpassingen of bij hulpmiddelen met een geringe waarde;

• –

  in bruikleen. Hierbij gaat het om verstrekking op basis van een bruikleenovereenkomst42. De leverancier of de gemeente blijft in deze situatie eigenaar van de voorziening. Dit maakt het mogelijk om de voorziening te herverstrekken en, als niet is voldaan aan de voorwaarden van de beschikking of bruikleenovereenkomst, de voorziening terug te claimen.

• –

  bij wijze van persoonlijke dienstverlening. Bijvoorbeeld als het gaat om begeleiding of hulp bij het huishouden.

Voorwaarden

Bij een voorziening in natura worden in de beschikking de voorwaarden opgenomen waaronder verstrekking plaatsvindt. Afhankelijk van de aard van de verstrekking kan het bijvoorbeeld gaan om het tekenen van een bruikleenovereenkomst of om andere voorwaarden, zoals het laten inspecteren van een woningaanpassing. Ook andere voorwaarden zijn mogelijk, uiteraard in het licht van het doel van de verstrekking, namelijk het op de goedkoopst passende wijze bereiken van het beoogde resultaat.

Kwaliteit

In de contracten voor hulp in natura worden algemene kwaliteitseisen geformuleerd. Verder wordt bij het bepalen van de hoogte van de tarieven rekening gehouden met zaken die de kwaliteit verhogen zoals deskundigheid van personeel. Tenslotte is voor alle zorgverleners die ingehuurd worden, al dan niet via een aanbieder een verklaring omtrent het gedrag (VOG) een vereiste. De gemeente houdt toezicht op de naleving van de kwaliteitseisen die worden gesteld aan voorzieningen. Hiervoor is de GGD aangewezen als toezichthouder.

5.3 Maatwerkvoorziening in pgb

6.1 Bijdrage in de kosten

Een cliënt is een bijdrage in de kosten verschuldigd voor een maatwerkvoorziening. Dit wordt het abonnementstarief genoemd. Dit abonnementstarief geldt voor iedereen, ongeacht inkomen, vermogen of gebruik. Uitgezonderd zijn cliënten die gebruik maken van beschermd wonen en maatschappelijke opvang. De hoogte van het abonnementstarief wordt landelijk vastgesteld. De hoogte van het bedrag staat vermeld in artikel 2.1.4a van de Wmo 2015.

De verordening regelt wanneer voor een maatwerkvoorziening een bijdrage in de kosten is verschuldigd. De gemeente maakt daarbij maximaal gebruik van de mogelijkheden die zijn toegestaan in het landelijke Uitvoeringsbesluit maatschappelijke ondersteuning 2015. Alleen cliënten met een bruto inkomen lager dan 110 % van de voor hun situatie geldende bijstandsnorm hoeven geen eigen bijdrage te betalen. Daarmee verwacht de gemeente bij te dragen aan armoedebestrijding. Bij verstrekking van een maatwerkvoorziening aan cliënten onder de 18 jaar kan alleen een bijdrage in de kosten aan ouders/verzorgers worden gevraagd als het om een woningaanpassing gaat.

De cliënt dient tijdens het onderzoek te worden geïnformeerd over de verschuldigde bijdrage in het geval een maatwerkvoorziening of pgb wordt verstrekt58. Dit betekent dat de cliënt ook wordt geïnformeerd over de kostprijs van de voorziening. Voor wat betreft een pgb is de kostprijs van de voorziening gelijk aan de hoogte van het pgb. Sinds de invoering van het abonnementstarief is de kostprijs alleen nog relevant als het gaat om hulpmiddelen, woningaanpassingen en vervoer. Voor de overige maatwerkvoorzieningen vindt geen controle op de kostprijs meer plaats.

De bijdrage in de kosten voor een maatwerkvoorziening en pgb wordt, met uitzondering van de bijdrage in de kosten voor opvang, voor de gemeente, door het CAK geïnd. Zodra het CAK in kennis is gesteld dat maatschappelijke ondersteuning is toegekend en vervolgens de hoogte van de bijdrage in de kosten heeft vastgesteld, kan het CAK overgaan tot inning van de bijdrage in de kosten. Er wordt per kalenderjaar uitgegaan van 12 maanden.

De eigen bijdrage is niet hoger dan de werkelijke kosten van de maatwerkvoorziening. De eigen bijdrage wordt beëindigd als de termijn van de toekenning is afgelopen of de toekenning wordt beëindigd.

7.1 Heronderzoek

Heronderzoek is een wettelijke verplichting, die zowel geldt voor hulp in natura als het pgb. Heronderzoek heeft tot doel om te bepalen of een maatwerkvoorziening nog nodig is. Heronderzoek vindt steekproefsgewijs plaats door de toezichthouder Wmo.

Overigens blijft het altijd een verantwoordelijkheid van de cliënt om te melden als ondersteuning of een hulpmiddel niet meer passend is en/of een andere voorziening nodig is.

7.2 Intrekking en herziening

Van intrekking is sprake als uit onderzoek van de gemeente is gebleken dat achteraf gezien over een bepaalde periode in het verleden geen recht op een voorziening heeft bestaan. In het algemeen heeft een besluit tot intrekking dus terugwerkende kracht. Als in het verleden wel recht heeft bestaan, maar dat recht gecorrigeerd moet worden, is er sprake van herziening.

7.3 Terugvordering

De gemeente kan een ten onrechte genoten pgb, of de geldswaarde van een ten onrechte genoten maatwerkvoorziening, terugvorderen van de cliënt59, als:

• –

  een verstrekte maatwerkvoorziening of daaraan gekoppeld pgb is ingetrokken op grond van artikel 2.3.10 onderdeel a van de Wmo 2015. De cliënt moet dan dus onjuiste of onvolledige gegevens hebben verstrekt en bovendien moet duidelijk zijn dat een andere beslissing zou zijn genomen als hij de juiste of volledige gegevens had verstrekt; én

• –

  de verstrekking van de onjuiste of onvolledige gegevens door de cliënt opzettelijk heeft plaatsgevonden.

De gemeente heeft de mogelijkheid om terug te vorderen van de cliënt zelf, maar ook van degene die daaraan opzettelijk zijn of haar medewerking heeft verleend. De gemeente kan het terug te vorderen bedrag bij dwangbevel invorderen.

Terugvordering voorziening in natura

Voor de vaststelling van de geldwaarde van de maatwerkvoorziening in natura wordt uitgegaan van de dagwaarde van de maatwerkvoorziening. Hierbij wordt de beginwaarde van de maatwerkvoorziening gerelateerd aan een reële afschrijvingsduur.

8.1 Overgangsrecht

Meldingen en aanvragen die zijn ingediend vóór inwerkingtreding van deze beleidsregels en waarop nog geen beslissing is genomen ten tijde van de inwerkingtreding van deze beleidsregels, worden afgehandeld met inachtneming van deze beleidsregels.

8.2 Inwerkingtreding

Deze beleidsregels treden in werking op 1 januari 2024 en vervangen de Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning gemeente Pijnacker-Nootdorp 2023.

8.3 Citeertitel

Deze beleidsregels worden aangehaald als “Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning gemeente Pijnacker-Nootdorp 2024”.