Nota begraafplaatsen 2023-2033

Beleidsvoorstel 1: Capaciteit begraafplaatsen

In de Nota begraven 2014 is het voorstel gedaan om de begraafplaatsen Koudekerke en Domburg uit te breiden. Hierbij is gebruik gemaakt van twee manieren om de capaciteit te vergroten:

- Koudekerke, ophogen bestaand deel van de begraafplaats (inbreiden)

- Domburg, uitbreiden op aanliggend deel, dit terrein is klaar gemaakt voor dubbel-laags begraven

Deze twee manieren van het vergroten van de capaciteit zijn naar tevredenheid verlopen. Omdat het uitbreiden van begraafplaatsen tot hoge kosten en grote begraafplaatsen leidt is het voorstel om inbreiden als de norm stellen. Nadeel van inbreiden a lá Koudekerke is de impact op de bestaande begraafplaats. Bij één-laags begraven moet de grond 80 centimeter worden opgehoogd. Bij twee-laags begraven 1,20 meter. Dit kan niet overal, dan is de keuze voor uitbreiding beter.

De huidige begraafcapaciteit is voor de meeste begraafplaatsen ruim voldoende. Voor een aantal begraafplaatsen is nu al een planning:

- In Oostkapelle staat de uitbreiding voor 2023/2024 op het programma.

- In Veere ligt aansluitend aan de huidige begraafplaats een stuk grond wat in eigendom is van de gemeente. Dit zal over ongeveer 10 jaar in gebruik worden genomen.

- Zoutelande is in 2036 volgens de berekening vol en zal er in de jaren daarvoor moeten worden gekeken naar de mogelijkheid tot ophogen of uitbreiden. Een mogelijkheid die we onderzoeken is het gebruiken van de oude begraafplaats aan de Westkapelseweg.

Beleidsvoorstel 2: Termijn algemene graven

Een algemeen graf is in Nederland in de regel goedkoper dan een particulier graf, maar er is dan ook een einddatum. Na deze einddatum houdt het graf op te bestaan. Er is in de praktijk weinig verschil tussen een particulier en een algemeen graf in gemeente Veere qua tarief en regels. Het voorstel is om de regels voor een algemeen graf aan te scherpen, zodat er meer onderscheid komt ten opzichte van een particulier graf. Hierbij is het belangrijk dat er op een juiste manier met nabestaanden wordt gecommuniceerd zodat zij een afgewogen keuze kunnen maken. Regels welke aangescherpt worden zijn:

• Gebruikstermijn aanpassen naar 15 jaar (was 20 jaar)

• Eenmaal verlengen met 10 jaar (was 2 keer verlengen)

• Niet toestaan van het bijzetten van asbussen (was wel toegestaan)

Voorstel is om dit per 1 januari 2024 in te laten gaan en de verordening hierop aan te passen.

Beleidsvoorstel 3: Extra termijn particuliere graven

Momenteel is het mogelijk om een particulier graf af te nemen voor 20 jaar. Om meer keuze te geven aan nabestaanden is het voorstel om nabestaanden een extra keuze te geven. Zij krijgen de mogelijkheid om een graf af te nemen voor 20 óf 30 jaar en daarnaast, zolang men wenst, te verlengen met telkens 10, 15 of 20 jaar.

Beleidsvoorstel 4: Asbestemmingen

Ongeveer 53% van de overledenen uit de gemeente worden begraven, dit zijn circa 137 personen. De andere overledenen worden hoogstwaarschijnlijk gecremeerd. Op de begraafplaatsen is er minimaal aandacht geschonken aan het plaatsen van asbussen. Alleen op de begraafplaatsen in Vrouwenpolder, Oostkapelle en Zoutelande zijn urnengraven. Het toevoegen van een urnentuin in bijvoorbeeld Domburg, Westkapelle of Serooskerke versterkt de kwaliteit van en de binding met de begraafplaatsen. Daarnaast genereert het inkomsten van asplaatsingen die er anders niet zouden zijn.

Beleidsvoorstel 5: Behoud graven ondergronds

Op dit moment worden er geen graven ondergronds geruimd. Dit beleid zetten we door. De wens om overledenen te laten rusten wordt hiermee gerespecteerd.

Beleidsvoorstel 6: Aula’s

De aula in Westkapelle wordt nu als opslag gebruikt. Het is het onderzoeken waard of deze aula op een andere wijze gebruikt kan worden. Denk hierbij aan begraafplaats-gerelateerde zaken, zoals een 24- opbaarkamer, verkoop van bloemen en kaarsen, gedenkruimte of een koffie- en theehuisje. Door dit toe te voegen ontstaat er meer ‘loop’ naar en binding met de begraafplaats. Hierbij blijft rust op de begraafplaats het voornaamste doel.

Gezien de historische waarde en de uitstraling van enkele gebouwen is het voorstel deze te behouden: Grijpskerke, Meliskerke en Oostkapelle.

Beleidsvoorstel 7: Gebruik webagenda/bewegwijzering en info op de begraafplaatsen

Er wordt op dit moment gebruik gemaakt van een zogenaamde digitale webagenda. Hierin kunnen uitvaartondernemers ’s avonds en in het weekend een dag en tijdstip voor een begrafenis inplannen.

De agenda is door de gemeente naar eigen wens en inzicht in te richten. Daarnaast ontlast het medewerkers door niet bereikbaar te hoeven zijn buiten kantooruren en zijn processen efficiënter in te richten.

Uit de enquête blijkt dat het gebruik nog niet bij alle ondernemers even duidelijk is. In de komende periode zullen we dit beter communiceren en uitleggen. Waar mogelijk verbeteren we de systematiek om tot een goed functionerend systeem te komen wat bij alle ondernemers bekend is.

Er is digitaal nog een verbeteringsslag te behalen door de administratie beter te koppelen met de kaart. In 2023 wordt de voorraad bijgewerkt en gezorgd voor een digitale administratie waarbij de voorraad middels een GIS applicatie inzichtelijk is te maken. Dit geeft ook de mogelijkheid de locatie van de graven via een QR-code op de begraafplaats zichtbaar te maken voor de bezoeker.

We stellen in 2024 een plan op om de bewegwijzering te verbeteren en de vindbaarheid van graven op de begraafplaats te verbeteren.

Gemeente Veere heeft 13 begraafplaatsen in eigendom en beheer in de kernen Aagtekerke, Biggekerke, Domburg, Gapinge, Grijpskerke, Koudekerke, Meliskerke, Oostkapelle, Serooskerke, Veere, Vrouwenpolder, Westkapelle en Zoutelande. Het areaal te onderhouden graven, verharding, paden en groen is aanzienlijk.

In 2014 is ‘Ontwikkel- en beheervisie begraafplaatsen gemeente Veere 2014-2024’ vastgesteld. Dit nieuwe beleidsplan borduurt voort op de ontwikkelvisie, maar is ook geactualiseerd met de kennis en de ontwikkelingen van nu. De rapportage geeft een inkijk tot ongeveer 2033.

2.1 Visie

Gemeente Veere heeft rustige, groene en mooie begraafplaatsen voor haar inwoners. In elke kern is het mogelijk om te begraven. Voor de bezoekers van de begraafplaatsen is er een overdekte gedenkplek. Daarnaast zorgt de gemeente voor betaalbare tarieven.

2.2 Proces

In oktober 2022 zijn alle begraafplaatsen in gemeente Veere geïnventariseerd. Hierbij is gekeken naar het aanbod van type graven, de kwaliteit van de begraafplaatsen en de voorzieningen.

Er is een gesprek gevoerd met de beheerders, de onderhoudsmedewerkers, financiën, administratie en beleidsmedewerkers. De wensen en eisen uit dit gesprek zijn meegenomen bij het opstellen van dit beleidsplan. Daarnaast is de exploitatie geanalyseerd. Daarbij zijn de baten en de lasten bekeken en is er aan de hand van de grafuitgiftes berekend of er een begraaf- of crematiecultuur is. De berekening van de capaciteit van de begraafplaatsen is gemaakt door de gemeente.

Er zijn vragenlijsten aan uitvaartondernemers gestuurd, zodat zij hun wensen en ervaringen kenbaar konden maken.

2.3 Huidig beleid

Er worden verschillende soorten graven uitgegeven:

• Particulier graf: een graf voor 20 jaar met de mogelijkheid te verlengen met telkens 10 jaar. Men betaalt grafrecht en begraafkosten.

• Algemeen graf: een graf voor 20 jaar waar men alleen begraafkosten en onderhoudsrecht voor betaald. Het onderhoudsrecht kan 2 keer worden verlengd.

• Kindergraf: 20 jaar met mogelijkheid te verlengen met telkens 10 jaar. Men betaalt grafrecht en begraafkosten.

• Urnennis: mogelijkheid om een urn in een zuil te plaatsen voor 5 of 10 jaar met mogelijkheid tot verlengen van telkens 5 of 10 jaar. Men betaalt grafrecht en plaatsingskosten.

• Urnengraf: mogelijkheid een urn te begraven in een urnengraf voor 20 jaar met de mogelijkheid tot verlengen met telkens 10 jaar.

• De mogelijkheid tot het verstrooien van as.

Overige werkwijzen:

• Graven worden niet geruimd. Bij een tekort aan begraafruimte wordt een naastgelegen perceel aangekocht ter uitbreiding. In Koudekerke is voor het eerst extra ruimte gemaakt door middel van ophogen van bestaande grafvelden in plaats van uit te breiden. Dit is een pilot naar aanleiding van de uitvoering van de Nota begraven 2014.

• De gebouwen op de begraafplaatsen zijn bijna allemaal omgebouwd tot schuilmogelijkheid of er is een nieuwe schuilmogelijkheid gerealiseerd.

• Alle overledenen hebben een sociale binding met gemeente Veere. Sociale binding is de relatie of band tussen mensen en groepen op sociaal gebied. Het begrip wordt ruim geïnterpreteerd, maar wordt wel gehandhaafd.

De 13 gemeentelijke begraafplaatsen zijn in onderstaand overzicht weergegeven. De meeste begravingen vinden plaats op Westkapelle en Oostkapelle. Zoals op onderstaand kaartje te zien is zijn de begraafplaatsen verspreid over de gemeente.

De begraafplaatsen zijn allemaal ruim van opzet. Dat kan komen door het beleid dat wordt gehanteerd; niet ruimen, maar uitbreiden. De begraafplaatsen zijn ingericht met verharde hoofdpaden van klinkers of asfalt. De secundaire paden zijn in Zoutelande, Koudekerke en Oostkapelle uitgevoerd met schelpen. In Meliskerke zijn de paden uitgevoerd in grind. De overige begraafplaatsen zijn geheel uitgevoerd in gras. De begraafplaatsen ogen allemaal goed verzorgd en groen. Over het algemeen zijn alle begraafplaatsen onderhouden op CROW niveau A.

3.1 Capaciteit

De vrije graven zijn door gemeente Veere uitgezet. Hieruit blijkt dat er een dreigend tekort aan graven is in Oostkapelle omstreeks 2028. Voor de overige begraafplaatsen is er meer dan voldoende ruimte.

Tabel 1: Overzicht vrije graven (verstrekt door gemeente Veere d.d. 1-6-2023)

3.2 Begraafcultuur

Het aantal begrafenissen is afgezet ten opzichte van het aantal overledenen in de gemeente. In 2021 overleden er 255 personen uit de gemeente. Er waren 137 begrafenissen. Dat betekent dat 53,7% van de overledenen begraven wordt. Dat percentage is hoog ten opzichte van het landelijke begraafpercentage (32,6%). Toch loopt het aantal begrafenissen, net als in het overgrote deel van Nederland, ook in de gemeente Veere af (met gemiddeld 2,2 begravingen per jaar).

Grafiek 1: Aantal begrafenissen 2017-2022

4.1 Kostendekking

De kosten van het onderhoud van de begraafplaatsen worden geheel gedekt uit de lijkbezorgingsrechten. In onderstaande tabel zijn de totale kosten en de baten uiteen gezet. Hieruit blijkt dat er een dekkingspercentage van 76% is. Dat houdt in dat 23% uit de algemene middelen komt. Dit is een acceptabel percentage, aangezien de begraafplaatsen er niet alleen zijn voor de mensen die daar een graf bezoeken, maar ook voor anderen die daar willen wandelen, gedenken en bezinnen. In 2003 was de kostendekking 36% en in 2014 50%. De kosten worden dus steeds meer gedekt door de inkomsten. Onderstaande gegevens zijn ontvangen vanuit afdeling Financiën en betreffen de begroting 2023.

4.2 Vergelijking tarieven buurgemeenten

Om inzicht te krijgen in de hoogte van de tarieven in vergelijking met de buurgemeentes zijn de meest uitgegeven tarieven met elkaar vergeleken. Hierbij is uitgegaan van een eenpersoonsgraf voor 20 jaar. Hieruit blijkt dat de tarieven van Veere onder het gemiddelde van € 3.883,- zitten. De duurste gemeente is Vlissingen, daar kost een graf ruim € 5.800,-. De laagste tarieven hanteert men in Goes, daar kost een graf in totaal € 2.720,-.

Grafiek 2: Vergelijking tarieven met buurgemeentes

Opvallend is dat het tarief voor het openen en het sluiten van een graf in Veere het hoogste is van de omgeving. Er wordt hier ruim € 2.025,- voor in rekening gebracht. In Noord-Beveland kost dit € 605,-. Het grafrecht daarentegen is relatief laag; € 1.190,- voor 20 jaar. In Vlissingen kost het grafrecht € 2.126,-.

Op het gebied van begraven en cremeren zijn er in Nederland de laatste jaren heel wat trends en ontwikkelingen gaande. In het kort zijn dit:

5.1 Cremeren

In de afgelopen dertig jaar is het aantal crematies sterk gestegen. Er worden meer mensen gecremeerd dan begraven. Het landelijk gemiddelde in 2022 is 67,69% (bron: Landelijke Vereniging van Crematoria). Cremeren is meestal goedkoper dan begraven en overledenen willen nabestaanden niet ‘opzadelen’ met de zorg voor een graf. Er zijn steeds meer verschillende manieren om as te bewaren. Begraafplaatsen kunnen met het cremeren meedenken en zorgen voor meer diversiteit in het aanbod van asbestemmingsmogelijkheden. Er zijn nabestaanden die de as van hun dierbare thuis bewaren, maar nog steeds hebben nabestaanden de behoefte om asbussen een plek te geven op de begraafplaats. Want zo kunnen zij hun overleden dierbare bezoeken. Omdat nabestaanden niet weten hoe lang zij deze behoefte hebben, en om de kosten te kunnen overzien, geven zij vaak de voorkeur aan korte termijnen. Dit sluit ook aan bij de reden om te kiezen voor cremeren.

In Veere worden er meer mensen begraven dan gecremeerd. Toch is het raadzaam kwalitatief goede asbestemmingen aan te bieden zodat ook gecremeerde personen een plaatsje kunnen krijgen op een begraafplaats.

5.2 Modernisering Wet op de Lijkbezorging

Momenteel staat de Wet op de Lijkbezorging geen andere bestemmingen toe dan (natuur)begraven, cremeren en ter beschikkingstelling aan de wetenschap. Maar een aanpassing en modernisering van de wet lijkt in het verschiet te liggen. Hierbij is er geen bezwaar meer tegen nieuwe vormen van lijkbezorging, mits onderzoek wordt gedaan naar het draagvlak, arbeidsomstandigheden en milieuveiligheid. Dit betekent dat het mogelijk wordt om de uitvaart anders dan een begrafenis of crematie vorm te geven. De nieuwe techniek daarvoor is resomeren.

Resomeren

Resomeren is een andere manier van lijkbezorging. Het is een alternatief voor cremeren of begraven waarbij het lichaam binnen drie uur wordt ontbonden in een chemisch bad. Een voordeel van resomeren is het milieuvriendelijke karakter. Er vindt geen directe uitstoot van schadelijke stoffen plaats. Het residu dat overblijft is as, net als na een crematie. Indien resomeren een manier van lijkbezorging wordt, betekent dit dat er wellicht meer vraag naar asbestemmingsmogelijkheden komt.

Uitvaarttermijn

Een andere verandering heeft betrekking op het verkorten van de uitvaarttermijn. Dat is de periode waarin een lichaam na overlijden pas begraven of gecremeerd mag worden. Op basis van de Wet op de Lijkbezorging is dat minimaal 36 uur na overlijden. Er zijn echter religies die voorschrijven dat de uitvaart zo snel mogelijk moet plaatsvinden. Vanuit het Joodse geloof, en vanuit de Islam gaat het dan vaak om een begrafenis binnen 24 uur na overlijden. Het doel van de aanpassing van de wet is om onder voorwaarden toe te staan dat de uitvaart eerder mag plaatsvinden.

Andere mogelijke veranderingen

Er komen nog een aantal wijzigingen in de Wet op de Lijkbezorging in het kader van de modernisering. Bijvoorbeeld de verandering van de termijn waarin de uitvaartonderneming as vrijgeeft na een crematie. Dat is nu pas na een maand mogelijk. Een andere aanpassing heeft wellicht betrekking op het gebruik van de term ´lijk´ in de overlijdensverklaring. Dat vinden nabestaanden kwetsend. Mogelijk dat niet alleen hierin verandering komt, maar dat ook de benaming van de Wet op de Lijkbezorging een aanpassing krijgt.

In Veere is het niet raadzaam op voorhand de behoefte aan resomeren te onderzoeken.

5.3 Natuurbegraafplaats

Een natuurbegraafplaats is een voor begraven gereserveerd gebied in de natuur, op de heide of in het bos. Bij het begraven worden natuurlijke materialen gebruikt. Op de meeste natuurbegraafplaatsen zijn de graven (die men ook kan reserveren) vaak eeuwigdurend en worden ze niet geruimd. Het voordeel voor nabestaanden is dat zij eenmalig een bedrag betalen en daarna niet meer hoeven te betalen voor de kosten van verlengingen en onderhoud.

Uit onderzoek blijkt dat de motieven van mensen die kiezen voor natuurbegraven sterk overlappen met de motieven van de mensen die kiezen voor cremeren: geen zorg voor nabestaanden en nabestaanden niet opzadelen met kosten voor (verlenging van) grafrechten. Naast commerciële natuurbegraafplaatsen zijn er ook een aantal bestaande gemeentelijke begraafplaatsen waar natuurgraven uitgegeven worden. Momenteel telt Nederland ongeveer 20 natuurbegraafplaatsen.

In 2014 werden er zo’n 200 overledenen op een dergelijke begraafplaats begraven. In 2019 waren dit er zo’n 1.500. Er is dus een stijging waar te nemen, maar het marktaandeel van de natuurbegraafplaatsen is nog steeds klein.

5.4 Duurzaamheid

Er is steeds meer de wens om zo duurzaam en natuurvriendelijk mogelijk te begraven. Bij duurzaamheid gaat het om de balans tussen mens, milieu en economie. De thema’s zijn: hergebruik, behouden en bevorderen van bio¬diversiteit, terugdringen energieverbruik, het beperken van transportkilometers en vermijden van giftige stoffen. Er zijn verschillende mogelijkheden om een begraafplaats duurzamer te maken. Te denken valt aan:

• Aanbrengen van biodiversiteit

• Extensiever beheer

• Hergebruik van grafmonumenten

• Inzet van imkers en het houden van bijen

• Een openlucht-aula

• Een groener strooiveld

• Duurzamere paden

• Irrigeren met eigen water

• Gebruik van ‘groene’ grafkisten

• Bankjes maken van eigen gekapt hout

Voor Veere zijn de meeste bovenstaande maatregelen relatief simpel te realiseren als hier behoefte aan is.

5.5 Bovengronds begraven

Vanwege de vaak (te) harde bodem of gewoon omdat het onderdeel is van de cultuur, is bovengronds begraven in landen als Italië, Spanje, Portugal en ook in Zuid-Amerika de gewoonste zaak van de wereld. In Nederland is deze manier van begraven nog niet zo ingeburgerd. Maar het is wel mogelijk en wordt ook steeds vaker toegepast. De reden hiervoor is niet zozeer de harde bodem maar eerder de hoge grondwaterstand.

Bovengronds begraven kan bijvoorbeeld in een galerijmuur met nissen die door wanden van elkaar zijn gescheiden. In elke nis is plaats voor één overledene.

In Nederland komt het al op steeds meer plaatsen voor, zoals in Barendrecht, Hilversum, Amsterdam, Rotterdam, Enschede, Zwolle, Nijmegen, Maastricht, Valkenburg, Den Haag, Almere, Beverwijk en Lisse. Bovengronds begraven kan de capaciteit van de begraafplaats vergroten, omdat in meerdere lagen begraven kan worden en omdat de bovengrondse graven aangebracht worden op plaatsen waar geen reguliere graven kunnen worden uitgegeven.

Er is nog voldoende ruimte om in de grond te begraven. Bovengronds begraven is dan niet van toepassing voor Veere.

5.6 Technische ontwikkelingen

Voor een goede en toekomstgerichte administratie is een actuele tekening per begraafplaats inclusief een koppeling met de begraafplaatsadministratie wenselijk. Gemeenten willen begraafplaatsen karteren zodat deze op grafniveau gekoppeld kunnen worden. Dit houdt in dat de kartering bij oplevering 100% overeenkomt met de praktijk. Gelijktijdig vindt er een controle van de gravenadministratie, de tekening en de werkelijke situatie op de begraafplaats plaats.

Deze informatie kan gedeeld worden met nabestaanden via een informatiezuil of via een app, zodat nabestaanden een graf makkelijk kunnen vinden. Ook kunnen zij bijvoorbeeld historische graven bezoeken.

Tegenwoordig zijn er ook grafmonumenten waarin een QR code is verwerkt. Na scannen van deze code wordt er een filmpje van de overledene afgespeeld.

In 2023 wordt de voorraad bijgewerkt en gezorgd voor een digitale administratie waarbij de voorraad middels een GIS applicatie inzichtelijk is te maken. Dit geeft ook de mogelijkheid de locatie van de graven via een QR-code op de begraafplaats zichtbaar te maken voor de bezoeker. We stellen in 2024 een plan op om de bewegwijzering te verbeteren en de vindbaarheid van graven op de begraafplaats te verbeteren.

De gemeente hecht waarde aan de mening van anderen. Uitvaartondernemers hebben direct contact met de nabestaanden en komen zelf op de begraafplaatsen. Er is daarom een vragenlijst opgesteld die naar 20 ondernemers is gestuurd. Zes ondernemers hebben de vragenlijst ingevuld. Op hoofdlijnen zijn dit de uitkomsten:

• De asbestemmingen zijn prima, er is geen behoefte om dit uit te breiden

• Het onderhoud is zeer goed en de begraafplaatsen zijn mooi

• Doorzetten van het beleid ondergronds niet te ruimen. Ophogen kan een mogelijkheid zijn

• In de gebouwen ruimte maken voor een neerleggen van een condoleanceregister

• De website zou meer informatie mogen hebben over de begraafplaatsen en voor ondernemers buiten de gemeente

• Het gaan gebruiken van een webagenda om begrafenissen te plannen

• Toevoegen van 10 jaar grafrecht als eerste uitgifte

• Verlengen met extra mogelijkheid 5 jaar

Door gesprekken met de medewerkers, een fysieke inventarisatie van de begraafplaatsen en het analyseren van de aangeleverde (financiële) stukken zijn er enkele verbeterslagen te maken, waardoor de begraafplaatsen toekomstbestendig worden, de binding wordt vergroot en nabestaanden extra keuzemogelijkheid krijgen.

7.1 Capaciteit begraafplaatsen

In hoofdstuk 3 is duidelijk geworden dat er meer dan voldoende graven zijn in de gemeente. Op Oostkapelle na, kan er tot ver na 2041 begraven blijven worden. De gemeente wenst ondergronds niet te ruimen om de overledenen te laten rusten. Deze wens wordt gerespecteerd. Door ondergronds niet te ruimen worden de begraafplaatsen uitgebreid door percelen aan te kopen en deze in te richten. Wel worden de grafstenen van de graven weggehaald als er geen belangstelling meer voor een graf is. Daardoor lijkt het dat sommige velden leeg zijn, maar ondergronds liggen er personen begraven.

Aangezien de begraafplaatsen allemaal groot zijn, onderhouden moeten worden en er velden bovengronds geruimd zijn is het niet altijd nodig om percelen te blijven aankopen. In de Nota 2014 is het voorstel gedaan om begraafplaats Koudekerke op te hogen (inbreiden) over een bestaand grafveld. Dit is naar tevredenheid uitgevoerd. Het ophogen en opnieuw inrichten van de begraafplaatsen is wel een aanzienlijk duurdere manier dan ruimen en vergt aan de voorkant onderzoek naar waar dit mogelijk is. Ook is de impact op de begraafplaats groot, er dient minimaal 80 centimeter zand worden toegevoegd. De verwachting is wel dat het ophogen een goedkopere oplossing is dan aankopen, inrichten en onderhouden van nieuwe delen. Het inbreiden wordt de nieuwe norm, tenzij het niet kan, dan is uitbreiden beter.

7.2 Termijn algemene graven

De gemeenteraad van Veere heeft eerder besloten dat het ruimen van algemene graven niet aan de orde is. Er is daarop besloten om belanghebbenden van algemene graven welke zijn uitgegeven na 1 april 1998 de mogelijkheid te bieden om na de gebruikstermijn van 20 jaar het onderhoud af te mogen kopen met twee keer 10 jaar. Op deze wijze wennen belanghebbenden er aan dat hun graf een maximale termijn heeft. De algemene graven van voor april 1998 blijven bestaan totdat de ruimte nodig is om capaciteit te creëren. In de praktijk betekent dit dat er eigenlijk maar weinig verschil is tussen een particulier en een algemeen graf. In onderstaand overzicht zijn de verschillen inzichtelijk gemaakt.

Tabel 2: Overzicht verschillen algemeen en particulier graf in Veere (tarieven 2023)

Een algemeen graf in Veere is goedkoper dan een particulier graf, maar heeft bijna dezelfde voorwaarden als een particulier graf. Het is raadzaam om de regels voor een algemeen graf aan te scherpen en beter te communiceren met nabestaanden, zodat zij een bewuste keuze kunnen maken. Zij dienen te weten dat het gebruiksrecht dus daadwerkelijk gaat stoppen na afloop van de laatste gebruikstermijn. Voorstel voor nieuwe regels zijn:

• Gebruikstermijn aanpassen naar 15 jaar (nu 20 jaar)

• Eenmaal verlengen met 10 jaar (nu twee keer mogelijk)

• Niet toestaan van het bijzetten van asbussen (nu wel toegestaan)

Dit betekent concreet dat een algemeen graf maximaal 25 jaar bestaat.

Financiële consequentie:

Qua tarief verandert er weinig. Door de regels aan te scherpen kan het zijn dat men vaker kiest voor een particulier graf, dat later verlengd kan worden en er opnieuw inkomsten zijn.

7.3 Termijn particulier graf

Momenteel is het mogelijk om een particulier graf af te nemen voor 20 jaar. Om nabestaanden meer keuze te geven is het voorstel om een extra graftermijn van 30 jaar toe te voegen. Men kan dan dus kiezen uit 20 of 30 jaar voor de eerste uitgifte en de termijn blijven verlengen. Verder geven we de mogelijkheid om niet alleen 10 jaar te kunnen verlengen maar ook 15 of 20 jaar.

Financiele consequentie:

De gemiddelde interesse in een graf in Nederland is ongeveer 40 jaar. Na veertig jaar is de opbrengst van het graf voor beide termijnen even hoog.

7.4 Asbestemmingen

In hoofdstuk 3 is uiteengezet dat meer dan de helft van alle overledenen in de gemeente wordt begraven. Dat betekent dat de andere helft (naar verwachting) wordt gecremeerd. In 2021 waren dat circa 118 personen. Op de gemeentelijke begraafplaatsen zijn er weinig mogelijkheden voor asbestemmingen. Er zijn enkele urnenzuilen geplaatst, maar hier wordt niet veel gebruik van gemaakt. Waar tegenwoordig veel gebruik van wordt gemaakt is de mogelijkheid om as te plaatsen in een graf in een urnentuin. Dit kan ondergronds in een graf of bovengronds in een sierurn. Momenteel zijn er in Veere, Vrouwenpolder, Oostkapelle en Zoutelande urnengraven. Het toevoegen van een urnentuin op begraafplaatsen met hoge jaarlijkse uitgifte versterkt de kwaliteit van de begraafplaatsen, de binding met de begraafplaats en het aanbod wordt vergroot. Voorbeelden zijn Koudekerke, Westkapelle en Serooskerke. Deze begraafplaatsen kennen een hoge jaarlijkse uitgifte, waarmee de kans op vraag naar urnengraven het grootst is. De urnentuin dient dan wel meer aangelegd en ingericht te worden als een tuin dan nu het geval is. De locatie van de bestaande urnengraven op de drie begraafplaatsen kunnen ook meer als een tuin worden ingericht. Dat betekent meer afgescheiden van de andere graven, met een pad, waarbij alle graven eigen ruimte hebben voor beplanting om grafmonument heen.

Financiële consequentie:

Aanleggen urnentuin, afhankelijk van de te maken keuzes/ grootte/ aanpassingen € 7.500,- tot € 15.000,- per tuin.

7.5 Behoud graven ondergronds

In de gemeente Veere worden graven ondergronds niet geruimd. Dit betekent dat wanneer een overledene is begraven, deze altijd op diezelfde plaats blijft rusten, tenzij door nabestaanden anders wordt besloten. Als er geen belangstelling meer is voor een graf, worden de grafstenen wel weggehaald. Hierdoor lijkt het dat sommige grafvelden

leeg zijn, maar ondergronds rusten hier nog personen. De wens tot het ongemoeid laten van de graven ondergronds wordt gerespecteerd. Door het verwijderen van de grafstenen ontstaan er bovengronds lege grafvelden. Deze zijn op termijn geschikt voor inbreiding. Het inbreiden wordt de nieuwe norm, tenzij het niet kan, dan is uitbreiden beter.

De gemeente zorgt nog steeds voor het onderhoud. Na het ruimen is het grafveld leeg en staat hier dus enkel gras wat gemaaid dient te worden.

Financiële consequentie:

Verwijderen grafsteen en onderhoud van lege grafvelden. Verdere kosten zijn afhankelijk van inbreiding of uitbreiding en de betreffende locatie en worden per project specifiek geraamd.

7.6 Aula Westkapelle

Op alle begraafplaatsen zijn gebouwen aanwezig. In de ‘Ontwikkel- en beheervisie 2014-2024’ is besloten om alle gebouwen te slopen en er schuilgelegenheden voor in plaats te zetten. In de afgelopen jaren is men gestart met het gefaseerd ombouwen, waarbij goed gekeken is naar de functie. In onderstaand overzicht zijn de gebouwen opgenomen.

Tabel 3: Overzicht gebouwen op de begraafplaatsen

In Westkapelle is de lokale bevolking tegen het slopen van de aula. De aula heeft een prominente plek op de begraafplaats, nabij de ingang. Momenteel wordt de aula gebruikt als opslag. Het is het onderzoeken waard of deze aula anders gebruikt kan worden. Het is wenselijk dat het gebruik een relatie met de begraafplaats heeft. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een rustplek, 24- opbaarkamer, verkoop van bloemen en kaarsen, gedenkruimte of een koffie- en theehuisje. Door een andere bestemming aan de aula te geven wordt de binding met de begraafplaats vergroot. Hierbij blijft rust op de begraafplaats het voornaamste doel.

Daarnaast komt er uit de vragenlijst, welke aan de uitvaartondernemers is gestuurd, dat er behoefte is aan een plek waar het condoleanceregister neergelegd kan worden. De gemeente kan een standaard aanschaffen waarop het register geplaatst kan worden.

In de Nota 2014 is er van uit gegaan dat alle aula’s worden vervangen. Gezien de historische waarde en de uitstraling van enkele gebouwen is het voorstel deze te behouden: Biggekerke (historische gebouwtje), Grijpskerke, Meliskerke en Oostkapelle.

De vervanging van de overige gebouwtjes is gefaseerd, de technische staat bepaalt het moment van vervangen.

Financiële consequentie:

Onderzoek ander gebruik aula € 5.000- € 7.500,-.

7.7 Gebruik webagenda

Er wordt op dit moment gebruik gemaakt van een zogenaamde digitale web agenda. Hierin kunnen uitvaartondernemers ’s avonds en in het weekend een dag en tijdstip voor een begrafenis inplannen.

De agenda is door de gemeente naar eigen wens en inzicht in te richten. Daarnaast ontlast het medewerkers door niet bereikbaar te hoeven zijn buiten kantooruren en zijn processen efficiënter in te richten.

Uit de enquête blijkt dat het gebruik nog niet bij alle ondernemers even duidelijk is. In de komende periode zullen we dit beter communiceren en uitleggen. Waar mogelijk verbeteren we de systematiek om tot een goed functionerend systeem te komen wat bij alle ondernemers bekend is.

Financiële consequentie:

Afhankelijk van systeem