Beleidsplan Fysieke leefomgeving 2021-2024

1.3.1 lokale ontwikkelingen

Kwaliteitsverordening

Om de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken te optimaliseren is de Wet VTH aangenomen. Deze wet verplicht de gemeente een ‘kwaliteitsverordening’ vast te stellen. De verordening richt zich primair op de taken (het basistakenpakket) die door de omgevingsdienst worden uitgevoerd. De gemeente moet hiervoor in overleg met de andere bij de omgevingsdienst aangesloten gemeenten, zodat de verordening werkbaar wordt. Voor de VTH-taken die niet bij de omgevingsdienst zijn belegd, dient de gemeente eveneens vast te leggen hoe zij de kwaliteit van de uitvoering borgt. De gemeente kan dit doen door middel van het vaststellen van een kwaliteitsverordening of beleid.

In de regio IJsselland is een kwaliteitsverordening opgesteld, door de gemeenten en provincie Overijssel.

Efficiënte Procesinrichting Omgevingsrecht Staphorst (EPOS)

EPOS staat voor Efficiënte Procesinrichting Omgevingsrecht Staphorst. EPOS is de werkwijze van de gemeente en beoogt een efficiënter proces voor het aanvragen van een omgevingsvergunning of een bestemmingswijziging voor alle bouwplannen die (nog) niet in het huidige bestemmingsplan passen.

Kenmerkend voor EPOS is de taak- en rolverdeling van betrokkenen. De initiatiefnemer (inwoner of bedrijf) met een (ver)bouwplan, is zelf verantwoordelijk voor het realiseren ervan. Hiervoor huurt hij een professional in. Deze helpt bij het maken van een plan en het indienen van een goede aanvraag.

Interbestuurlijk toezicht provincie Overijssel

De provincie Overijssel houdt toezicht op de kwaliteit van de vergunningverlening, toezicht en handhaving bij gemeenten. Uit een in 2019 door de Provincie Overijssel uitgevoerd onderzoek blijkt dat Staphorst haar toezicht- en handhavingstaken niet op een adequate manier uitvoert. Voor 2019 is het kleurbeeld dan ook oranje.

1.3.2 Regionale ontwikkelingen

Omgevingsdienst IJsselland

De op 1 januari 2013 opgerichte RUD IJsselland voert de milieutaken van de gemeente uit. De RUD IJsselland heeft een grote transformatie ondergaan doordat zij onder druk van wetgeving op 1 januari 2018 een dienst in het kader van de Wet gemeenschappelijke regelingen (WGR) is geworden. Na deze transformatie is de RUD IJsselland verder gaan onder de naam Omgevingsdienst IJsselland. In het vervolg van dit plan zal de naam Omgevingsdienst IJsselland (of OD-IJ) worden gebruikt.

In de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s wordt teruggekomen op deze transformatie en de gevolgen hiervan voor de uitvoering van de VTH-taken.

Brandweertaken naar Veiligheidsregio

Tot slot is de ontvlechting van de gemeentelijke brandweer voltooid. Dit heeft tot gevolg dat de uitvoeringstaken op het gebied van brandveiligheid voor complexe situaties zijn ondergebracht bij de Veiligheidsregio IJsselland (VRIJ). Derhalve wordt het toezicht en de toetsing van complexe situaties uitgevoerd door de VRIJ.

1.3.3. landelijke ontwikkelingen

In de komende jaren staat er een aantal grootschalige stelselwijzigingen op het programma die van invloed zijn op de uitvoering van de VTH-taken. De volgende ontwikkelingen dienen zich aan of zijn al in gang gezet:

Omgevingswet

Op 1 juli 2015 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel Omgevingswet aangenomen. Aanvankelijk zou de Omgevingswet in 2021 van kracht worden. De Omgevingswet is uitgesteld naar 1 januari 2022. De Omgevingswet zorgt voor een minder complexe regelgeving door het verenigen van 26 wetten in 1 wet en het verlagen van het aantal ministeriële regelingen en algemene maatregelen van bestuur (4 in plaats van 120). Doel hiervan is het vergroten van het gebruiksgemak, de samenhang en de inzichtelijkheid van regelgeving. Daarnaast houdt de wet rekening met regionale verschillen (grotere bestuurlijke afwegingsruimte), wordt het gemakkelijker vergunningen aan te vragen door middel van 1 (digitaal) loket en zijn er minder onderzoekslasten voor bedrijven.

De voorbereidingen op de invoering van de nieuwe Omgevingswet zijn al geruime tijd bezig en hebben zich tot en met 2018 geconcentreerd op een aantal projecten; de Omgevingsvisie, EPOS en (burger)participatie. In 2020 is er een programmaplan vastgesteld. In dit programmaplan maken we de implementatie van de nieuwe wetgeving zichtbaar en geven richting aan de uitvoering van de projecten die voortvloeien uit het programmaplan.

Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (hierna: Wkb) is op 21 februari 2017 door de Tweede Kamer aangenomen maar na behandeling in de Eerste Kamer aangehouden. De Wkb treedt gelijktijdig met de Omgevingswet in werking. De Wkb beoogt een samenhangend stelsel van kwaliteitseisen en –procedures te ontwikkelen waarmee marktpartijen aantoonbaar garanderen dat het te realiseren bouwplan bij oplevering een bepaald kwaliteitsniveau heeft. Het kwaliteitsniveau is gerelateerd aan de bouwtechnische voorschriften van het Bouwbesluit 2012. Dit betekent dat de gemeente, na gefaseerde invoering van de wet, aanvragen omgevingsvergunningen bouwen niet meer toetst aan het Bouwbesluit (preventieve toets) en ook het toezicht tijdens het bouwen niet meer uitoefent. De opdrachtgever blijft na oplevering aansprakelijk voor zichtbare en verborgen gebreken. Dit betekent een andere rol voor bouw- en woningtoezicht. De gemeente houdt in ieder geval haar taken op de volgende gebieden:

• •

  toetsing en toezicht op naleving vergunningvoorschriften met betrekking welstand, bouwverordening, monumenten, ruimtelijke ordening en wet Bibob;

• •

  overige taken vanuit Bouwbesluit 2012: afhandeling meldingen brandveilig gebruik en sloop; toezicht voorschriften brandveilig gebruik; toezicht voorschriften bouwen en slopen;

• •

  toezicht bestaande bouw;

• •

  toezicht illegale bouw.

Algemene regels vervangen vergunningen

Veel activiteiten zijn vergunningvrij of kunnen worden gerealiseerd met een melding, waaraan algemene regels zijn verbonden. Aangezien wel algemene regels gelden (vergunningvrij is niet regelvrij), is toezicht noodzakelijk. Bovendien worden activiteiten gerealiseerd zonder vergunning en/of melding, waarbij tijdens of na de realisatie blijkt dat wel een vergunning of melding noodzakelijk is. In deze situaties moet een afweging gemaakt worden tussen legaliseren (het alsnog verlenen van een passende vergunning), handhaven of gedogen. Een dergelijk reparatieslag kost veel capaciteit.

Landelijke handhavingsstrategie (LHS)

Om de uitvoering van de toezichts- en handhavingstaken te optimaliseren is een strategie ontwikkeld die een uitwerking geeft aan de wijze waarop gehandeld dient te worden op het vlak van toezicht en handhaving. In dit plan is deze landelijke handhavingsstrategie als uitgangspunt genomen.

Wet Natuurbescherming

De op 1 januari 2017 van kracht geworden Wet Natuurbescherming vervangt drie wetten te weten: de Natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en de Flora- en Faunawet. De provincies krijgen regie over het natuurbeleid in de regio en maken afwegingen voor vergunningen en ontheffingen. Met de nieuwe wet dient bij het aanvragen van een omgevingsvergunning bij de gemeente gelijk getoetst te worden wat de gevolgen voor de natuur zijn. Men hoeft dus geen aparte natuurvergunning meer aan te vragen.

Besluit Brandveilig Gebruik en Basishulpverlening Overige Plaatsen

Het besluit Brandveilig Gebruik en Basishulpverlening Overige Plaatsen (BGBOP) is per 1 januari 2018 in werking getreden en geeft regels over het brandveilig gebruik van voor menselijke toegankelijke plaatsen en regels over de basishulpverlening op die plaatsen. Het gaat niet over constructies of crowd management, maar puur over brandveiligheidsaspecten rond evenementen op locaties buiten gebouwen, zoals evenementen- en recreatieterreinen en andere publieke ruimten (straten, pleinen en groenstroken) waar constructies (bouwsels) zoals tribunes, (feest)tenten, podia en kramen aanwezig zijn die kortstondig worden gebruikt en waar groepen mensen verblijven (evenementen). Bij het indienen van een melding of vergunning moet worden aangetoond dat er aan dit besluit wordt voldaan.

2.5.1 Meetbaarheid van de doelen

Hieronder wordt de meetbaarheid van de doelen per jaar weergegeven. In het uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks nader beschreven hoe wij deze doelen gaan uitvoeren.

Het minimale kwaliteitsniveau van de uitvoering van de VTH-taken, zoals opgenomen in het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de kwaliteitscriteria 2.2 is vastgelegd en geborgd

De kwaliteitscriteria 2.2 stellen eisen aan de medewerkers die de taken uitvoeren. Deze eisen richten zich op ervaring, deskundigheid en taakfrequentie en leggen een ondergrens voor het aantal medewerkers dat een bepaalde taak dient uit te voeren. Ook bepalen de kwaliteitscriteria 2.2 op welke wijze de gemeentelijke organisatie borgt dat de uitvoering van de VTH-taken structureel op een adequaat niveau plaatsvindt. Wij kunnen gelet op de omvang niet voldoen aan de kwaliteitscriteria. Om hier aan te voldoen zou er structurele formatie moeten worden vrijgemaakt voor werkzaamheden die vrijwel niet voorkomen. Komende jaren wordt er ingezet op de ontwikkeling van de medewerkers zodat wij waar mogelijk kunnen voldoen aan de kwaliteitscriteria.

Het realiseren van een klantgerichte en digitale dienstverlening met duidelijke en heldere procedures om te komen tot efficiëntere en eenvoudigere werkprocessen

In hoofdstuk 6 van het beleidsplan is opgenomen dat wij de dienstverlening gaat monitoren. Om tot genoemde streefwaarden te komen zal een doorontwikkeling van de medewerkers van het Omgevingsplein nodig zijn. Derhalve gaan wij komende jaren inzetten op het door ontwikkelen van het Omgevingsplein om de dienstverlening naar een hoger niveau te tillen.

2021

Er zal een plan van aanpak worden opgesteld voor de doorontwikkeling van het Omgevingsplein. In het plan van aanpak zullen korte en lange termijn acties in worden verwerkt. De korte termijn acties worden in 2021 uitgevoerd. De medewerkers van het Omgevingsplein zijn voorbereid op de inwerkingtreding van de Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging.

2022

De lange termijn acties van het plan van aanpak worden uitgevoerd.

2023

De genoemde streefwaarden in hoofdstuk 6 moeten behaald zijn.

2024

De laatste fase betreft het evalueren van de doorontwikkeling.

Evaluatie EPOS

Inmiddels wordt er 2 jaar gewerkt met de nieuwe werkwijze EPOS. Om te kunnen beoordelen of er aan de verwachting wordt voldaan gaan wij een evaluatie uitvoeren. Deze evaluatie wordt met behulp van de professionals breed opgepakt.

Kritische beoordeling van evenementenvergunningen op veiligheid

Een A-evenement is een risico-evenement en kan o.a. qua omvang, geluidsproductie of eindtijd voor overlast zorgen in de directe omgeving. Het is van groot belang de aanvragen voor een A- evenement zorgvuldig te behandelen. Een A-evenement wordt daarom altijd voorgelegd aan de Veiligheidsregio en de politie. Een B-evenement kan enigszins belastend zijn voor haar omgeving en kan ook qua omvang, geluidsproductie of eindtijd voor overlast zorgen in de directe omgeving. De vooraf ingeschatte risico’s bij een B-evenement zijn echter lager dan bij een A-evenement. De B-evenementen worden standaard getoetst op compleetheid, overlast beperkende maatregelen en veiligheid. Komende periode willen wij de B-evenementen kritischer gaan beoordelen, deze evenementen gaan daarom ook worden uitgezet bij de Veiligheidsregio. De doorlooptijden mogen hierdoor niet vertragen derhalve zullen wij dit monitoren.

Terugbrengen permanente bewoning vakantieparken

Begin 2019 is er een regionaal onderzoek gestart wat nodig is om de vitaliteit van de vakantieparken te herstellen. Het versterken van de vitaliteit van de vakantieparken is ook een doelstelling vanuit de Omgevingsvisie.

In 2020 vindt een onderzoek plaats hoe het recreatief cluster van IJhorst binnen de gemeente versterkt kan worden. In deze gebiedsaanpak wordt onderzoek gedaan naar het toekomstperspectief van het recreatief cluster IJhorst. We willen de mogelijkheden voor een kwaliteitsimpuls van de verblijfsrecreatie in het cluster nabij IJhorst nader verkennen. Hoe kunnen we meer halen uit de recreatieve en toeristische potentie van het recreatieve cluster? Naar aanleiding van de uitkomst van het onderzoek zal een gebiedsvisie worden opgesteld en worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Deze visie bevat een totaalbeeld voor het gebied met een verdieping per park. Een plan van aanpak met passende instrumenten voor de overheid, ondernemers en eigenaren om de gebiedsvisie te kunnen realiseren. Permanente bewoning heeft hierin ook aandacht.

Vanuit de onderzoeken en door toezicht op de verschillende parken blijkt dat er permanente bewoning plaatsvindt op de vakantieparken. Ingeval er capaciteit beschikbaar wordt gesteld willen wij komende jaren inzetten het terugdringen van permanente bewoning. Binnen de huidige capaciteit is het namelijk niet mogelijk om in te zetten op het terugdringen van permante bewoning.

2021

De gebiedsvisie wordt opgeleverd en naar aanleiding daarvan kan er een plan van aanpak worden opgesteld m.b.t. handhaving.

2022 en 2023

Ingeval de gemeenteraad instemt met de gebiedsvisie en plan van aanpak kan er over worden gegaan tot uitvoering. Gelet op de complexiteit hiervan is de verwachting dat dit 2 jaar in beslag neemt.

2024

Nadat het project is uitgevoerd zal het in 2024 worden geëvalueerd.

Onderzoeken in hoeverre er sprake is van illegale inwoning

Bij vergunningaanvragen en met toezicht werkzaamheden wordt weleens geconstateerd dat er sprake is van illegale inwoning. Komende jaren willen wij daarom onderzoeken in hoeverre er nog sprake is van illegale inwoning en wat voor neveneffecten dit heeft.

2021

Interne werkprocessen worden verder geoptimaliseerd. Dit ter voorkoming en terugbrengen van illegale situaties.

2022

Goede voorlichting en interne afstemming is een pré. Wanneer illegale situaties worden gesignaleerd is het van belang hier integraal op te sturen en te handelen. Duidelijkheid richting inwoners is van belang.

2023

Wij willen de inwoners in de gelegenheid stellen om eventuele illegale inwoning te legaliseren.

2024

De actuele situatie wordt in beeld gebracht en naar aanleiding daarvan kan worden gekeken in hoeverre er sprake van illegale inwoning. Vervolgens kan worden bepaalt of er over wordt gegaan tot handhaving. Dit is ook afhankelijk van de capaciteit die beschikbaar is.

De beleidsdoelen in de kwaliteitsverordening VTH zijn:

• -

  Dienstverlening;

• -

  Uitvoeringskwaliteit;

• -

  Financiën;

2.6.1 Algemene uitgangspunten

• 1)

  Gelijk speelveld

Hieronder wordt verstaan dat iedereen in eenzelfde situatie op eenzelfde manier wordt behandeld. Bij het beoordelen van situaties, wordt het algemeen belang boven het individuele belang gesteld.

• 2)

  Risico- en informatie gestuurd werken

Toezicht en handhaving vindt risico- en informatie gestuurd plaats. Een risicoanalyse is de basis voor het prioriteren van de handhavingstaken. Hierbij analyseert de gemeente informatie over specifieke onderwerpen, locaties en doelgroepen en bepaalt daarmee welke acties er ondernomen moeten worden. Op basis van informatie van meldingen van inwoners, informatie van partners en informatie uit eigen waarnemingen, houdt de gemeente toezicht. Voordat toezichthouders de straat opgaan, weten zij al waar zij (met nadruk) op moeten letten.

• 3)

  Eigen verantwoordelijkheid en de terugtredende overheid

De gemeente stimuleert de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven bij de naleving van wet- en regelgeving. In de omgang met de inwoners gaat de gemeente er vanuit, dat zij uit eigen beweging zich aan de regels houden en dat ondernemers op een verantwoordelijke wijze ondernemen. De gemeente probeert dit onder andere te stimuleren door adequaat te communiceren over procedures, keuzemogelijkheden en handhaving. Meer specifiek komt bij vergunningverlening de eigen verantwoordelijkheid terug in EPOS.5

• 4)

  Samenwerking in de keten

Vergunningverlening vormt (mede) de basis waarop toezicht en handhaving plaatsvindt. Om te komen tot een kwalitatief goed besluit waarbij alle relevante aspecten in de besluitvorming zijn meegenomen, en dat tevens handhaafbaar is, wordt nadrukkelijk de samenwerking met interne en externe partners gezocht. De samenwerking wordt als volgt geborgd:

• •

  Interne samenwerking: de interne samenwerking tussen vergunningverlening, RO, toezicht en handhaving en juridische zaken (zeker bij bezwaar- en beroepzaken), vindt plaats op basis van casemanagement. Daarbij is er voor elke locatie één casemanager, die de verschillende onderdelen coördineert.

• •

  Externe samenwerking: De gemeente is niet als enige overheidsinstantie verantwoordelijk voor het houden van toezicht op regels. Zo zijn bijvoorbeeld de politie, de Provincie Overijssel, het Openbaar Ministerie, VRIJ, de ODIJ, het Waterschap Drents Overijsselse Delta, de inspectie SZW (voormalige Arbeidsinspectie), de inspectie leefomgeving & transport (voormalige VROM-inspectie) en de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed belangrijke partners. Samenwerking met deze organisaties is van groot belang voor zowel vergunningverlening als voor toezicht en handhaving. Hier wordt in bijlage 6 nader op ingegaan.

• 5)

  De ‘big 8 cyclus’ is de basis voor de beleidscyclus

De gemeente pakt vergunningverlening, toezicht en handhaving – op basis van ’de big eight’ (zie paragraaf 1.4) – planmatig en cyclisch op. Dit resulteert in jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s en jaarverslagen die ter kennisgeving aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Voor toezicht en handhaving was het werken volgens dit principe al verplicht. Voor vergunningverlening is dit vanaf medio 2017, door een wijziging van het Besluit omgevingsrecht (Bor), ook verplicht geworden.

• 6)

  Digitalisering

In de afgelopen jaren zijn veel processen gedigitaliseerd. Contacten met de inwoners, ondernemers en instellingen verlopen zoveel mogelijk via het digitale kanaal. Door meer digitaal te werken, zorgt de gemeente voor meer gebruiksvriendelijkheid en efficiëntere processen. Bij het digitaal werken wordt bewaakt dat ook digitaal minder vaardige inwoners gebruik kunnen blijven maken van gemeentelijke diensten.

In 2020 is de gemeente Staphorst begonnen met het inrichten van het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO), met oog op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. In 2021 worden deze werkzaamheden voortgezet.

• 7)

  Efficiënte Procesinrichting Omgevingsrecht Staphorst (EPOS)

Met het EPOS-traject wil de gemeente Staphorst, vooruitlopend op de Omgevingswet, de uitvoering van de taken op het gebied van vergunningverlening efficiënter laten verlopen en daarmee de dienstverlening optimaliseren. Dit gebeurt door het principe van de 5 V’s:

• •

  Voorkantsturing: de burger volledig informeren en begeleiden, zodat deze zelf de regie en verantwoordelijkheid kan nemen;

• •

  Verantwoordelijkheid: burger meer initiatief en regie geven;

• •

  Vertrouwen: en loslaten;

• •

  Versnellen: door interne procesaanpassingen sneller kunnen handelen;

• •

  Vereenvoudigen: de nieuwe werkwijze is transparant en eenvoudig;

De wijze waarop de 5 V’s vorm krijgen, wordt in dit beleidsplan in de daarbij behorende paragrafen beschreven.

• 8.

  Capaciteit en kwaliteit medewerkers

De capaciteit voor de uitvoering van de VTH-taken hangt af van de opgaven waar de gemeente voor staat. Indien extra inzet nodig is, kan hier op structurele of flexibel wijze invulling aan gegeven worden zolang dat financieel haalbaar is. Hierbij geldt dat de gemeenteraad het budgetrecht heeft. Er wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van medewerkers, door het aanbieden van (incompany) opleidingen volgens het opleidingsplan van de gemeente Staphorst. Hierbij staat vakmanschap centraal, waaronder onder andere wordt verstaan: voldoende basis- en vakkennis en ervaring. Hierbij worden de landelijke kwaliteitscriteria 2.2 als uitgangspunt genomen. Hier vallen ook minimale opleidingseisen onder (zie paragraaf 6.3).

2.6.2. Uitgangspunten vergunningverlening

• 1)

  EPOS - Snelle vergunningverlening

Voor veel vergunningsaanvragen gelden wettelijke termijnen uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), waarbinnen de gemeente een besluit moet nemen. Overschrijding van deze termijnen leidt tot vergunningen van rechtswege en mogelijke aansprakelijkstellingen. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet is een vergunning van rechtswege niet meer mogelijk, maar kan een inwoner wel een dwangsom vorderen.

Op basis van de EPOS-werkwijze is het proces van vergunningverlening efficiënter ingericht. Zo wordt in het voortraject gewerkt met ruimtecoaches, die met de initiatiefnemer op de locatie in gesprek gaan en informatie geven. De aanvraag gebeurt vervolgens digitaal of wordt gedigitaliseerd.

Afhankelijk van de soort aanvraag en de wijze waarop deze is ingediend, wordt de vergunning al dan niet binnen 72 uur verleend. Hierbij wijkt de gemeente Staphorst af van de wettelijke, reguliere procedure van acht weken en van regiogemeenten. Indien de aanvraag een principe-verzoek betreft, wordt er via een Quick Scan (QS) door de omgevingskamer een uitspraak gedaan over de haalbaarheid van een initiatief. Bij deze uitspraak hoort een collegebesluit. De aanvrager weet dan al, voordat hij/zij een formele aanvraag indient, waar hij/zij aan toe is. Om de aanvrager te ondersteunen in zijn/haar aanvraag, wordt er gewerkt met een collectief van professionals – het Collectief Professionals Omgevingsrecht Staphorst (CPOS). CPOS kent een lijst van adviseurs, projectontwikkelaars, aannemers etc. die door aanvragers kunnen worden ingeschakeld. Bij een vermelding op de lijst gelden de standaard leges en een snellere behandeling. Met deze maatregelen wordt een adequate vergunningverlening gerealiseerd. Indien een professional niet tot CPOS behoort, gelden dubbele leges.

• 2)

  EPOS - Ruimtecoaches en toetsing

De eerder genoemde ruimtecoaches voeren overleg met initiatiefnemers (maximaal 8 uur). Een CPOS professional begeleidt de initiatiefnemers naar een ontvankelijke aanvraag (indien mogelijk). De ruimtecoaches doen geen uitspraken of iets kan of mag. Het luisteren en het verstrekken van informatie staat centraal. Deze methode heeft tot doel om ontvankelijke aanvragen te realiseren. Indien een initiatiefnemer ook in gesprek gaat met omwonenden over zijn plan, kan tevens het aantal bezwaar- en beroepsprocedures verminderen.

Het toetsen van vergunningsaanvragen geschiedt deels steekproefsgewijs en op hoofdlijnen (bij een afwijking bestemmingsplan wordt er 1 op 1 inhoudelijk beoordeeld en dus getoetst). In het kader van EPOS wordt uitgegaan van 2 categorieën professionals die aanvragen om omgevingsvergunning kunnen indienen. Aanvragen uit de categorie 1 wordt altijd getoetst en van de aanvragen uit de categorie 2 wordt 1 op de 3 getoetst. De beoordeling van aanvragen en meldingen kan plaatsvinden met meer of minder diepgang. In paragraaf 3.3. wordt hier nader op ingegaan. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet blijft Staphorst met EPOS en de daarbij behorende Omgevingskamer werken. Op dit moment wordt wel onderzocht of Staphorst in de toekomst overstapt of mede gebruik gaat maken van de Omgevingstafel.

2.6.3 Uitgangspunten toezicht en handhaving

• 1)

  Een optimaal handhavingsbeleid is gericht op preventie

De gemeente wil het naleefgedrag van inwoners en ondernemers verder verbeteren. Preventie is hierbij een belangrijk onderdeel en een belangrijke strategie. Bij preventie is het van belang dat inwoners en ondernemers de regels kennen en er bij hen ook draagvlak is om de regels na te leven. Dit betekent dat de gemeente inzet op voorlichting en het stimuleren van naleving. Dit doet zij onder meer door uitleg op het omgevingsplein6 en door specifieke preventieacties (zie verder hoofdstuk 4).

• 2)

  De gemeente voert regie op toezicht en handhaving

De gemeente Staphorst voert de regie bij toezichtstaken die verbonden partijen namens de gemeente uitvoeren. Deze regie voert zij uit door middel van een dienstverleningsovereenkomst en accounthoudersoverleggen met de Omgevingsdienst, het uitvoeringsprogramma en door het maken van gemotiveerde keuzes met betrekking tot de aard, omvang en intensiteit van het toezicht.

Bij handhavingstaken voert de gemeente Staphorst niet alleen de regie, maar verricht zij die taken ook zelf.

• 3)

  De uitvoering van toezicht en handhaving is helder en transparant

De gemeente Staphorst wil duidelijk zijn over wat wel en niet is toegestaan. De gemeente handelt bij geconstateerde overtredingen dan ook consequent, volgens dit beleid, het uitvoeringsprogramma en de Landelijke Handhavingsstrategie (LHS). Deze documenten maken inzichtelijk welke werkwijzen en/of instrumenten de gemeente inzet, om ervoor te zorgen dat de regels worden nageleefd.

Een eenmaal ingezet handhavingstraject zet de gemeente ook door. Dat betekent dat zij verbeurde dwangsommen ook invordert en kosten van bestuursdwang op de overtreder verhaalt.

• 4)

  Correct gedrag is de norm, zowel voor de gemeente als voor inwoners

Toezichthouders en handhavingsjuristen van de gemeente Staphorst hebben veel contact met inwoners. Dit zijn met name situaties waarin een inwoner wordt aangesproken op zijn gedrag, of waarin een conflict of onveilige situatie moet worden verholpen. Al deze situaties zijn situaties waarbij de spanning tussen inwoners en de gemeente hoog kan oplopen. Correct gedrag en correct taalgebruik zorgen ervoor dat gesprekken minder snel escaleren. Een inwoner mag correct gedrag en correct taalgebruik verwachten van de gemeente, maar de gemeente verwacht dit ook van de inwoner. Dit betekent dat (verbale) agressie niet wordt geaccepteerd. Bij bedreiging of in geval van geweld doet de gemeente altijd aangifte, conform het ‘protocol bij agressief gedrag’. Tevens is er in 2019 een training aangeboden aan medewerkers over het omgaan met agressief gedrag.

3.3.1. Bouwbesluit 2012 (diepgang toets)

Het Bouwbesluit 2012 geeft landelijk geldende regels voor de technische eisen waaraan bouwwerken dienen te voldoen. Ten aanzien van vergunningverlening is de keuze gemaakt om geen aanvullende prioriteiten te stellen boven wat wettelijk verplicht is. Het toetsen van elke aanvraag aan alle aspecten van het Bouwbesluit 2012 is niet noodzakelijk. Bij vergunningverlening vindt prioritering plaats door keuzes te maken in het niveau van diepgang van toetsing van de aanvraag. Niet alle aspecten van het Bouwbesluit 2012 zijn namelijk voor alle bouwwerken van even groot belang en bovendien gaat door de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (zie paragraaf 1.3.3) het toetsen van een aanvraag aan het Bouwbesluit 2012 door marktpartijen te gaan geschieden. Tot slot past deze werkwijze in het EPOS-traject (zie paragrafen 1.3.1 en 2.6.1) waarbij de aanvragers meer verantwoordelijkheid krijgen. Aanvragers moeten zelf meer uitzoeken en aanleveren bij de gemeente.

Bij het toetsen van bouwaanvragen aan het Bouwbesluit 2012 legt de gemeente de nadruk op constructieve veiligheid, brandveiligheid en de energieprestatienorm. De aandacht kan per jaar verschillen afhankelijk van de ervaringen uit voorgaande jaren. In het jaarlijkse uitvoeringsprogramma wordt aangegeven waar in dat jaar specifiek aandacht aan wordt geschonken.

Indien een aanvrager bij het indienen van een omgevingsvergunning gebruik maakt van een professional dan geeft de gemeente het vertrouwen dat de aanvrager voldoet aan alle vereisten. De door de initiatiefnemer ingeschakelde professional moet verklaringen geven over bijvoorbeeld de ontvankelijkheid van een vergunningaanvraag, de strijdigheid met het bestemmingsplan, de onderzoeken en het toezicht.

De Wabo onderscheidt bouwwerken met een geringe ruimtelijke uitstraling die als vergunningvrij worden aangemerkt. Bij het bouwen van dergelijke bouwwerken aan een voorgevel of in een beschermd stads- of dorpsgezicht, geldt uit esthetische overwegingen het vergunningvrije stelsel niet, zodat een preventieve welstands- of bestemmingsplantoets mogelijk is. Dit brengt echter ook mee dat de toets aan het Bouwbesluit en Bouwverordening relevant wordt, met alle bijbehorende (administratieve) lasten van dien. Ter beperking van die (administratieve) lasten worden bouwwerken die primair als vergunningvrij zijn aangemerkt, maar om esthetische overwegingen alsnog aan een vergunningplicht zijn onderworpen (monument of beschermd gezicht, kleine wijzigingen aan de voorgevel), preventief uitsluitend getoetst aan welstand en het geldend planologisch regime.

3.3.2 De gemeentelijke bouwverordening

De gemeente heeft een bouwverordening waarin nog een beperkt aantal normen staan waaraan bouwwerken dienen te voldoen. Het gaat hier bijvoorbeeld om normen over het aantal te realiseren parkeerplaatsen en het doen van bodemonderzoeken.

De verwachting is dat deze verordening op termijn zal verdwijnen. De aspecten die de gemeente met deze verordening regelt, worden zoveel mogelijk ingebracht in het omgevingsplan onder het regime van de nieuwe Omgevingswet. Zolang de bouwverordening bestaat, wordt ieder plan dat nog door de gemeente wordt getoetst, gecheckt op de daarin opgenomen voorschriften.

3.3.3 Monumenten

Het is verboden om een monument te slopen, te verstoren, te verplaatsen of in enig opzicht te wijzigen zonder omgevingsvergunning voor het verstoren van een monument. Een omgevingsvergunning voor het verstoren van een monument geeft slechts toestemming om het monument te veranderen of te wijzigen. De daadwerkelijke uitvoering vindt plaats op basis van de verleende omgevingsvergunning voor bouwactiviteiten.

Dat maakt dat deze activiteiten onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Voor de werkwijze wordt verwezen naar de paragrafen hierboven. De aanvragen worden voorgelegd aan de monumentencommissie. De commissie beoordeelt de effecten van plannen op de cultuurhistorische waarden van een gebouw of gebied. Een CPOS professional vraagt zelf advies aan de monumentencommissie alvorens de aanvraag omgevingsvergunning wordt ingediend.

3.3.4 Ruimtelijke ordening

De gemeente toetst iedere omgevingsvergunningaanvraag aan het geldende planologisch regime. Doel hiervan is om de ruimtelijke inrichting van de gemeente die is vastgelegd in onder meer bestemmingsplannen te beschermen.

Voor zover een aanvraag niet past binnen de hierin gestelde regels, wordt, bij een reguliere vergunning, binnen- en buitenplanse initiatieven, kruimelgevallen en brokstukken, op basis van EPOS van een initiatiefnemer verwacht dat hij/zij een professional inschakelt die een aanvraag indient waarin onder meer een onderbouwing is opgenomen over de strijdigheid met de planologische regels. Als een ontwikkeling niet voldoet aan het bestemmingsplan wordt geadviseerd om eerst een principeverzoek in te dienen.

Bij een aanvraag of principeverzoek wordt door de professional een QS opgesteld. In deze QS wordt de aanvraag afgezet tegen een aantal omgevingsfactoren zoals verkeer, milieu, groen, cultuurhistorie en stedenbouw. De QS wordt vervolgens behandeld in de Omgevingskamer. De Omgevingskamer geeft vervolgens een positief of negatief advies waarna het college van B&W een standpunt inneemt. Op basis van het besluit van het college van B&W wordt de aanvraag door de gemeentelijke casemanager verder afgehandeld. In bepaalde gevallen wordt de aanvraag beoordeeld door de kleine omgevingskamer.

Daarnaast geldt dat als zaken naar verwachting politiek gevoelig liggen het college ook om een expliciete afweging wordt gevraagd. Het is aan de bestuurlijke sensitiviteit van de ambtelijke organisatie en de omgevingskamer om te bepalen welke aanvragen als politiek gevoelig dienen te worden aangemerkt. In ieder geval politiek gevoelig zijn aanvragen die voldoen aan één of meer van de volgende kenmerken:

• •

  er is eerder in de raad discussie over geweest;

• •

  er is de nodige media-aandacht over geweest;

• •

  het college of een portefeuillehouder heeft van te voren aangegeven dat het een gevoelig dossier betreft;

• •

  als er substantiële weerstand wordt verwacht tegen een beschikking.

Op basis van het B&W-besluit stelt de gemeentelijke casemanager een concept vergunning/weigering op voor de Publieksbalie Fysieke Leefomgeving (PFL). De PFL verleent of weigert, onder mandaat, de vergunning.

3.3.5 Welstand en reclame

In het kader van EPOS moet de initiatiefnemer zelf contact zoeken met de Stadsbouwmeester ten aanzien van het verkrijgen van een oordeel over de welstandaspecten van een initiatief. Ingeval het bouwplan niet conform het bestemmingsplan is dan volgt er eerst een integrale afweging. In de gemeente Staphorst worden een vrij, beperkt, regulier en bijzonder welstandsregime onderscheiden dat ook voor reclame- uitingen wordt gebruikt. Daarbij wordt als volgt getoetst:

• •

  welstandsvrij: voor deze gebieden geldt geen beoordeling (meer) door de welstandscommissie of stadsbouwmeester;

• •

  beperkt welstandsregime: Een beperkt welstandsregime richt zich op de volgende aspecten:

  • -

    het aansluiten bij de ruimtelijke structuur van de omgeving: open, half open of gesloten verkaveling;

  • -

    het reageren op de bebouwing aan laan, straat of plein of in bouwblok: vrijstaand, twee aan een gebouwd, in rijen, grondgebonden of gestapeld;

  • -

    het handhaven of versterken van de specifieke kenmerken van het gebied: stedelijk, sub urbaan, dorpsachtig of landelijk;

  • -

    de vormgeving van de overgang tussen openbaar en privé gebied: haag, hek of muur;

  • -

    de materiaaltoepassing en het kleurgebruik ten opzichte van de omgeving.

• •

  Regulier welstandsregime: Bij een regulier welstandsregime doet ook een beeldkwaliteitsplan uitspraken over de uitstraling en verschijningsvorm van de bebouwing, zonder de architectuur geheel vast te leggen. Een regulier welstandsregime neemt ook de volgende aspecten mee:

  • -

    de geleding van het bouwvolume: verschillende bouwhoogten, accenten zoals torens of grote openingen;

  • -

    de vormgeving van de gevel: verticale, horizontale, neutrale of onregelmatige geleding;

  • -

    de keuze van de dakvorm: plat, hellend vlak of kap, zoals lessenaars-, zadel-, schilddak of mansardekap;

  • -

    het gebruik van compositorische middelen: erkers, luifels, balkons, loggia’s;

  • -

    het gebruik van decoratieve middelen: (uitkragende) daklijsten, raamlijsten, gevelbanden;

  • -

    de materiaaltoepassing en het kleurgebruik van het object als geheel.

• •

  Bijzonder welstandsregime: Bij een bijzonder welstandsregime doet soms ook een beeldkwaliteitsplan uitspraken en kan ook een supervisor werkzaam zijn. Een bijzonder welstandsregime sluit af met de volgende aspecten:

  • -

    de keuze tussen continuerend of contrasterend materiaalgebruik: baksteen, beton, hout, metaal of kunststof in delen of platen;

  • -

    de toepassing van kleuren: natuurlijke materiaaltinten of kleur als toegevoegd compositiemiddel;

  • -

    de raamindeling: niet onderverdeelde vlakken, opbouw door stijlen en regels, verdeling in richels en roeden;

  • -

    de detaillering: dakrand en dakgoot, hemelwaterafvoeren en opvangbakken, ramen en kozijnen, hekwerken en bijzondere elementen;

  • -

    de toepassing van ornamenten: sluitstenen, hoekstenen, tegeltableaus, kunstwerken aan de gevel etc.;

  • -

    de materiaaltoepassing en het kleurgebruik van de onderdelen van het object.

Het verschil tussen de welstandsregimes is dus niet een kwestie van streng, strenger, strengst maar van een beoordeling op één, twee of maximaal drie schaalniveaus: omgeving, gebouw en detail. Afhankelijk van de situatie wordt een welstandsregime gekozen dat overeenstemt met de aanwezige kwaliteiten.

3.3.6 Meldingen sloop- en asbestverwijdering

De gemeente heeft de taak risico's die kunnen ontstaan bij de sloop van bouwwerken en asbestverwijdering beheersbaar te houden. Mensen die dergelijke activiteiten willen uitvoeren zijn wettelijk verplicht dit minimaal vier weken van te voren te melden conform het Bouwbesluit 2012 art. 1.26 en/of het Asbestverwijderingsbesluit 2005. De asbest meldingen worden ter beoordeling voorgelegd aan de OD-IJ. In opdracht van de gemeente beoordeelt de OD-IJ alle meldingen in ieder geval op de aanwezigheid van plannen voor de te nemen sloopveiligheidsmaatregelen, onderzoeksrapporten naar de aanwezigheid van asbest in het te slopen bouwwerk en certificaten waarmee de uitvoerders dienen aan te tonen dat ze gekwalificeerd zijn om het asbestgevaar te beoordelen en/of het sloop- en verwijderingswerk uit te voeren. Op basis van het advies van de OD-IJ stelt de gemeente de melder op de hoogte van de uitkomst van de toets die op de melding is uitgevoerd.

De regering wilde asbestdaken per 2028 verbieden. De Eerste Kamer heeft hiermee niet ingestemd.

3.3.7 Bouwleges

De gemeente mag leges heffen voor de behandeling van omgevingsvergunningaanvragen waarin sprake is van legesplichtige activiteiten zoals bouwen, het afwijken van het bestemmingsplan en activiteiten die ook onder de APV legesplichtig zijn. De hoogte van de leges en de berekening ervan is geregeld in de legesverordening van de gemeente. Deze wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld bij de behandeling van de gemeentebegroting.

De gemeente neemt in beginsel de door de aanvrager opgegeven bouwsom als basis voor de legesberekening voor de bouwactiviteiten. De opgegeven bouwsom wordt aan de hand van de bouwkostenberekeningsmethode ‘tarieventabel berekening bouwkosten’ behorende bij de vastgestelde leges nagegaan. Bij specifieke aanvragen wordt gebruik gemaakt van de taxatieboekjes ‘(Her)bouwkosten agrarische gebouwen, (Her)bouwkosten bedrijfspanden’ van BIM media B.V. De legesheffing zal dan ambtshalve op deze berekening worden gebaseerd. Bij een aanvraag onder EPOS wordt verwacht dat er een berekening op basis van de hierboven benoemde methode wordt aangeleverd.

Indien vergunningen op de nominatie staan om te worden geweigerd, dan neemt de gemeente contact op met de aanvrager. De aanvrager wordt er op geattendeerd dat hij/zij de aanvraag terug kan trekken.

Hierdoor bespaart hij/zij op de leges, maar ziet hij/zij tevens af van de mogelijkheid bezwaar aan te tekenen tegen de eventuele weigeringsbeschikking.

3.3.8. Brandveilig gebruik

De brandweer is door het opgaan in de VRIJ geen onderdeel meer van de gemeentelijke organisatie. De VRIJ houdt zich vooral bezig met de advisering van complexe situaties. Wat complex is heeft de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) beschreven. Voor de eenvoudige zaken is de gemeente zelf verantwoordelijk gebleven. De VRIJ draagt zorg voor kennisoverdracht van eenvoudige situaties. De advisering over brandveiligheid van eenvoudige situaties is ondergebracht bij vergunningverlening bouw. In het basistakenpakket is beschreven welke plannen worden getoetst door de VRIJ. Een CPOS professional vraagt zelf advies bij de VRIJ op alvorens er een aanvraag omgevingsvergunning wordt ingediend.

3.5.1 Evenementen

De gemeente onderscheidt drie categorieën evenementen: A, B en C7:

• •

  Een A-evenement is een risico-evenement en kan o.a. qua omvang, geluidsproductie of eindtijd voor overlast zorgen in de directe omgeving. Het is van groot belang de aanvragen voor een A- evenement zorgvuldig te behandelen. In veel gevallen is er extra inzet van hulpverleningsdiensten nodig om de openbare orde en veiligheid te handhaven. Het betreft hier bijvoorbeeld een groot concert of een evenement tijdens Oud en Nieuw. Bij deze evenementen wordt standaard overleg gevoerd met de organisator om alle aspecten van het evenement met elkaar door te nemen. Er wordt advies ingewonnen bij de VRIJ en politie. Bij het gebruik van grote tenten zal de vergunningverlener advies inwinnen bij de Veiligheidsregio betreffende brandveiligheid. De medewerker bouw- en woningtoezicht controleert in de opbouwfase van het evenement op aanwezigheid van brandblussers, nooduitgang bordjes en open stooktoestellen (dit geldt ook bij B-evenementen). Indien een organisator nog niet bekend is bij de gemeente als evenementenorganisator, dan wordt altijd een afspraak voor een vooroverleg gemaakt, zo mogelijk nog voordat de vergunningaanvraag formeel is ingediend. Voor bekende evenementenorganisatoren kan een uitzondering op deze vooroverleg-verplichting worden gemaakt indien ze vertrouwd zijn met wat er door de gemeente wordt verwacht en bij eerdere evenementen hebben bewezen een betrouwbare organisator te zijn.

• •

  Een B-evenement kan enigszins belastend zijn voor haar omgeving en kan ook qua omvang, geluidsproductie of eindtijd voor overlast zorgen in de directe omgeving. De vooraf ingeschatte risico’s bij een B-evenement zijn echter lager dan bij een A-evenement. De B-evenementen worden standaard getoetst op compleetheid, overlast beperkende maatregelen en veiligheid. Indien een organisator nog niet bekend is bij de gemeente als evenementenorganisator, dan wordt altijd een afspraak voor een vooroverleg gemaakt, zo mogelijk nog voordat de vergunningaanvraag formeel is ingediend.

• •

  Een C-evenement is gering van omvang en veroorzaakt amper tot geen overlast voor de omgeving. Deze evenementen zijn door de burgemeester vrijgesteld van de vergunningplicht. Deze meldingen worden door de gemeente getoetst op eventuele vergunningplichtige elementen daarin. De melder ontvangt altijd bericht van de acceptatie van zijn melding met daarbij eventuele aanvullende voorschriften/ aandachtspunten bij het organiseren van het evenement.

Ten aanzien van een aanvraag om evenementenvergunning wordt vooral voor A- en B– evenementen extra getoetst op de openbare orde en veiligheidsaspecten. Sinds eind 2016 wordt hierbij gebruik gemaakt van web portal Live Events. Live Events is een digitaal platform waarin de hulpverleningsdiensten en de gemeenten op een eenduidige wijze centraal samenwerken ten aanzien van advisering bij evenementen.

3.5.2 Drank- en horeca

De Drank- en Horecawet vereist dat ieder bedrijf of organisatie die alcoholhoudende dranken schenkt en/of verkoopt daarvoor een vergunning bezit.

Bij gemeente nog niet bekende aanvragers van drank- en horeca vergunningen worden altijd in persoon uitgenodigd om hun aanvraag toe te lichten. Bestaande ondernemers die hun ondernemingsvorm wijzigen, worden normaliter niet uitgenodigd voor een gesprek. Bij het beoordelen van de aanvraag voor een drank- en horecavergunning wordt ook standaard gekeken of de aanvrager aanpalende vergunningen nodig heeft zoals een vergunning op basis van de wet op de kansspelen en/of een terras-vergunning. Bij wijziging van bestaande vergunningen wordt de aanvraag alleen getoetst aan het onderdeel dat wordt gewijzigd (bijvoorbeeld leidinggevende of capaciteitsuitbreiding).

3.5.3 APV- en bijzondere wetten overig

Alle overige vergunningen die op basis van de APV, bijzondere wetten en/of andere gemeentelijke verordeningen worden aangevraagd, worden in beginsel 100% getoetst aan de vigerende regels.

3.5.4 Wet Bibob

De Wet Bibob (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur), geeft de gemeente de mogelijkheid de achtergrond van een bedrijf of persoon te laten onderzoeken. Als er ernstig gevaar dreigt dat de vergunning of de subsidie wordt misbruikt, dan kan de gemeente de aanvraag weigeren of de afgegeven vergunning of subsidie intrekken. De gemeente Staphorst heeft in 2009 een aparte beleidslijn opgesteld. Aanleiding om een aanvraag voor een DHW vergunning te onderwerpen aan een BIBOB-toets liggen in:

• •

  een tip van de Officier van Justitie (conform artikel 26 van de wet);

• •

  gebeurtenissen rondom een bestaande inrichting (geweldplegingen, e.d.);

• •

  verplaatsing en verschuiving van (criminele) activiteiten;

• •

  wijzigingen in de verleende vergunningen;

• •

  wijzigingen in de vergunningplicht (vooral bij exploitatievergunningen);

• •

  periodieke toets vergunningen.

Bij de beoordeling van aanvragen van bovengenoemde vergunningen, wordt onderscheid gemaakt in een ‘verkorte Bibob-toets’ en een ‘uitgebreide Bibob-toets’. Als de aanvraag daarna nog verder onderzocht moet worden, wordt een Bibob advies gevraagd aan het Landelijk Bureau Bibob.

Een uitgebreide toetsing van alle vergunningaanvragen is niet wenselijk aangezien dit zorgt voor een toename van administratieve lasten, zowel bij de aanvrager als bij de overheid. Bovendien beschikt de gemeente al over een hoeveelheid aan informatie via eigen informatiesystemen, politiegegevens, e.d. Anderzijds is er een aantal branches die gevoelig is voor criminele invloeden. Vanwege dit risico is ervoor gekozen bij seks- en drugsgerelateerde inrichtingen, en speelautomatenhallen een uitgebreide Bibob-toets toe te passen. Op grond van het landelijke ondermijningsbeeld is milieucriminaliteit één van de thema’s. De huidige BIBOB beleidslijn dateert van 2009, komende periode wordt er nieuw BIBOB beleid opgesteld. Milieucriminaliteit wordt hier in opgenomen.

De wet Bibob zal niet toegepast worden op aanvragen die direct, dus zonder tussenkomst van derden, afkomstig zijn van een instantie waarover een overheidsdienst het bevoegde gezag is.

4.2.1 Bouwen en ruimtelijke ordening

Bij bouwen en ruimtelijke ordening worden toezichtcontroles gehouden. Soms monden deze controles uit in handhavingsprocedures. Door de toezichtcontroles en indien nodig een handhavingsprocedure wordt voorkomen dat:

• •

  er wordt gehandeld zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning voor de verschillende soorten Wabo-activiteiten (bouwen, monumenten, sloop etc.).

• •

  er wordt gehandeld in strijd met de gebruiksregels van een bestemmingsplan of met de voorwaarden die zijn gesteld in een omgevingsvergunning;

• •

  er vergunningsvrije bouwwerken zijn die niet voldoen aan de wet- en regelgeving;

• •

  de kwaliteit van bestaande gebouwen niet voldoet aan de eisen van brandveiligheid en constructieve veiligheid;

• •

  er sprake is strijdig gebruik van het bestemmingsplan.

In het toezicht worden reguliere controles uitgevoerd. In een aantal gevallen wordt het toezicht projectmatig uitgevoerd. Daarnaast vinden naar aanleiding van klachten, meldingen en handhavingsverzoeken controles plaats. Elke controle wordt in de regel onaangekondigd uitgevoerd. In paragraaf 4.3 wordt nader ingegaan op de controlefrequentie.

De controleurs van de gemeente voeren uit veiligheidsoverwegingen geen controles of metingen uit bij slooplocaties waarbij er nog asbest aanwezig is. Men blijft buiten de afzetting. De controles beperken zich dan tot de maatregelen m.b.t. de veiligheid van omwonenden en voorbijgangers en de aanwezigheid van de juiste papieren en certificaten van de uitvoerende aannemers. Indien er nog asbest aanwezig is en er is een vermoeden van een onveilige situatie binnen de afzetting, neemt Staphorst contact op met de ODIJ voor inzet van gespecialiseerde asbest – toezichthouders. De ODIJ kan desgewenst nog aanvullend contact opnemen met de Arbeidsinspectie.

4.2.2. Brandveiligheid

Toezicht met betrekking tot brandveilig gebruik wordt, bij complexe situaties, uitgevoerd door de VRIJ. De gemeente houdt toezicht op de eenvoudige situaties, dat wil zeggen de eenvoudige situaties die niet zijn beschreven in het landelijke NVBR basistakenpakket.9

Het toezicht (en de handhaving) is gericht op brandveiligheidsvoorschriften uit het Bouwbesluit, het Activiteitenbesluit milieubeheer en de omgevingsvergunning gebruik, zowel bij nieuwbouw als bij bestaande bouw.

4.2.3 Milieu

Voor het behoud van een schone, gezonde en veilige leefomgeving moeten bedrijven voldoen aan milieueisen. Zoals in de paragrafen 1.3.2 en 3.4 is vermeld, wordt het toezicht op het vlak van milieu uitgevoerd de ODIJ. De daadwerkelijke inzet vanuit de ODIJ wordt elk jaar bepaald in het uitvoeringsprogramma van de gemeente en de jaarbrief die in overleg met de ODIJ wordt opgesteld.

4.2.4 APV, ASV en bomenverordening

De gemeente houdt ook toezicht op en voert handhaving uit bij de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), de Afvalstoffenverordening (ASV) en de Bomenverordening. Het gaat hierbij om onderwerpen en activiteiten die in de openbare ruimte plaatsvinden en waar inwoners veelal direct hinder van ondervinden. De APV bevat regels bij veel verschillende onderwerpen. Dit geldt ook voor de ASV, waarin regels zijn opgenomen over het aanbieden en inzamelen van afvalstoffen en regels ter voorkoming van verontreiniging.

Voorbeelden van onderwerpen uit de APV en de ASV waarop wordt gecontroleerd, zijn:

• •

  horeca (sluitingstijden, exploitatievergunning, controle van schenktijden, paracommercie);

• •

  reclame (weideborden, spandoeken, aanplakbiljetten, sandwichborden);

• •

  illegaal recreëren (wildkamperen);

• •

  standplaatsen, collecteren en venten;

• •

  gebruik van de weg (parkeerexcessen en het plaatsen van object(en) op of aan de weg in strijd met de publieke functie van de weg);

• •

  evenementen (vooral de onderdelen geluid en eindtijd);

• •

  afval (te weten illegaal storten van afval, opslag van afval, afval verbranden etc.).

Het toezicht geschiedt op basis van een prioritering in het Uitvoeringsprogramma en naar aanleiding van klachten, meldingen en handhavingsverzoeken van inwoners en externe partijen.

Het toezicht op de bepalingen uit de APV, de ASV en de Bomenverordening wordt uitgevoerd door gemeentelijke toezichthouders, maar ook door een Buitengewone Opsporingsambtenaar (Boa). Deze Boa is bevoegd voor Domein I en is in dienst van de gemeente Staphorst.

4.2.4.1 Toezicht op evenementen

Doel van het toezicht bij evenementen, is dat de veiligheid bij evenementen toeneemt en overlast voor de omgeving wordt teruggedrongen.

Voor het toezicht op evenementen geldt dat ieder jaar gecontroleerd wordt bij alle A- evenementen.10 Hierbij ligt de focus bij evenementen die een grote impact op de omgeving hebben (zoals tentfeesten of wedstrijden al dan niet in combinatie met een tent). Bij dergelijke activiteiten wordt vooral gecontroleerd op de vergunde eindtijden, geluid en de wijze van alcoholverstrekking.

Indien er voor een evenement gebruik wordt maakt van tent (betreft alle tenten), dan wordt deze tent voorafgaand gecontroleerd op indeling (plaats op het terrein), vrije vluchtwegen, voldoende nooduitgangen etc.

4.2.4.2 Parkeren

In 2017 is in Staphorst begonnen met het inzetten van Boa’s voor parkeertoezicht. De gemeente Staphorst heeft sinds kort een Boa in eigen dienst voor Domein I. Naast een Boa heeft ook de politie de mogelijkheid om parkeertoezicht uit te voeren. Echter, de politie is doorgaans nodig bij meer urgente incidenten, waardoor zij het parkeertoezicht terughoudend uitvoert.

4.2.4.3 Herplantplicht bij bomen

Het is mogelijk dat bij een ‘kapvergunning’ (omgevingsvergunning voor het vellen van houtopstanden) of in een overeenkomst in het kader van een planologische ontwikkeling een verplichting tot (her)planten van bomen is opgenomen. De basis voor het herplanten is vastgelegd in het bomenbeleidsplan 2016-2030 en bijbehorende Bomenverordening. De toezichthouders van Staphorst houden geprioriteerd en op basis van meldingen toezicht.

4.2.5 Bijzondere wetten (Drank- en Horecawet)

Sinds 1 januari 2013 is het toezicht en de handhaving op de Drank- en Horecawet (DHW) overgegaan van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit naar de gemeenten. Op 1 januari 2014 is de DHW gewijzigd. De wijzigingen zien onder andere op het verhogen van de leeftijdsgrens voor de verkoop van zwak- alcoholhoudende dranken van 16 naar 18 jaar.

4.2.5.1 Leeftijdsgrenscontroles

In lijn met het ‘Integrale preventie en handhavingsplan alcohol en drugs 2015 -2018’ richt het toezicht in Staphorst zich primair op de bedrijfsmatige alcoholverstrekking aan minderjarigen (leeftijdsgrenscontroles). Hierbij geldt dat zowel de alcoholverstrekker als de jongere(n) worden gesanctioneerd bij een overtreding.

De controles worden met name uitgevoerd bij de zogenaamde ‘hotspots’. Dit zijn locaties waar veel jeugd bij elkaar komt en waar alcohol wordt verkocht, zoals evenementen (vooral tentfeesten), paracommercie, detailhandel en reguliere horeca. De hotspots worden bepaald op basis van alle informatie die bij de gemeente en haar partners (zoals politie en jongerenwerk) beschikbaar is. Het aantal en de samenstelling van de hotspots en bijbehorende controles kan hierdoor jaarlijks wijzigen.

4.2.5.2 Basiscontroles

Naast de leeftijdsgrenscontroles worden er fysieke controles en administratieve controles uitgevoerd, aan de hand van (voorschriften uit) de verleende drank- en horecavergunningen of verleende ontheffingen (artikel 35 DHW), en aan de hand van overige ge- en verbodsbepalingen uit de DHW. Dit worden ook wel de basiscontroles genoemd.

5.2.1 Communicatie en voorlichting over relevante wet- en regelgeving

De gemeente Staphorst gaat er vanuit dat mensen het logisch vinden om regels na te leven. Het kan wel gebeuren dat een inwoner of ondernemer niet bekend is met de relevante wet- en regelgeving en daardoor soms niet weet dat hij/zij een overtreding begaat. Om deze situatie zo klein mogelijk te houden, geeft de communiceert de gemeente actief en geeft zij actief voorlichting over relevante wet- en regelgeving. Dit doet zij doordat een ruimtecoach in het kader van EPOS al in het voortraject communiceert en voorlichting geeft over (het doel van) de regels. om begrip te krijgen voor de regels die gelden. Daarnaast is er een omgevingsplein ingericht waarop een inwoner of ondernemer relevante informatie kan vinden.11

5.2.2 Maatschappelijke controle stimuleren

De gemeente stimuleert het gebruik van convenanten (bijv. in de horeca-branche), certificering en keurmerken van brancheorganisaties. Daarnaast vraagt de gemeente aan inwoners die overlast ervaren, om (ook) zelf richting de inwoner, ondernemer, instelling etc. aan te geven dat ze hinder hebben en zo mogelijk tot een oplossing te komen.

5.3.1 Toezichtstrategie

De gemeente is mede verantwoordelijk voor het bewaken van algemene belangen. Hiervoor is het belangrijk dat de gemeente toezicht houdt op het naleven van de regels. In deze paragraaf wordt beschreven hoe de gemeente het toezicht uitvoert.

5.3.1.1 Werkwijze controles

De toezichthouders van de gemeente Staphorst maken van elke controle een rapportage. Deze rapportage wordt in het digitale VTH systeem (IJsellandse VTH Informatievoorziening) opgeslagen. Het sjabloon waarmee deze rapporten worden gemaakt en een algemene omschrijving van een controle staan in bijlage 2.

In de praktijk blijkt dat toezichthouders in veel gevallen met aansporingen en mondelinge waarschuwingen ervoor (kunnen) zorgen, dat bestuursrechtelijke sancties niet hoeven te worden ingezet.

5.3.1.2 Soorten controles

We gebruiken verschillende soorten controles om effectief en doelmatig na te gaan of regels worden nageleefd. De verschillende soorten controles staan vermeld in bijlage 3.

5.3.1.3. Integrale aanpak bij een controle

Controles voeren we zoveel mogelijk integraal uit. Welke toezichtpartners nodig zijn, hangt af van de situatie van de inwoner of het bedrijf. Deze integrale aanpak is in overeenstemming met de Wabo, die voorschrijft dat het bestuursorgaan zijn controles afstemt en coördineert om te voorkomen dat gemeentelijke toezichthouders en andere toezichthouders (bijvoorbeeld de ODIJ) onwetend van elkaar bedrijven bezoeken. Indien gecoördineerd toezicht niet mogelijk is, worden de controles vanuit de verschillende vakgebieden wel nog steeds uitgevoerd.

5.3.1.4 Diepgang controle

Voor het bepalen van de diepgang van een controle maken we voor het taakveld ‘bouwen’ gebruik van de systematiek van het landelijke integraal Toezichtprotocol (iTP). Het iTP is een hulpmiddel voor het houden van integraal, kwalitatief, meetbaar en efficiënt toezicht. Het iTP beschrijft transparant en objectief wat een toezichthouder controleert bij welke soorten gebouwen, bedrijven, activiteiten etc. Het geeft de diepgang en aandachtpunten van een controle aan en vertaalt deze door in een digitale checklist die de toezichthouder bij de controle gebruikt.

De gemeente Staphorst heeft binnen dit protocol een eigen toezichtniveau vastgesteld, het zogenaamde Staphorster model (zie bijlage 4). In dit model is per categorie bouwwerk opnieuw naar de toezichtmomenten gekeken en ligt het accent tijdens het toezicht vooral op brand- en constructieve veiligheid en het bijdragen aan duurzaamheidsdoelstellingen op het gebied van energiebesparing.

5.3.1.5 Wraken

Het kan voorkomen dat een overtreding wordt geconstateerd waarbij op basis van de prioritering niet direct actie wordt ondernomen bijvoorbeeld door gebrek aan beschikbare capaciteit of (onvoldoende) beleid. In dat geval kan een wrakingsbrief worden gestuurd. Hierin wordt de overtreder in kennis gesteld van de overtreding waarbij hij op zijn eigen verantwoordelijkheid wordt gewezen om de overtreding ongedaan te maken. Tevens wordt hiermee het recht uitgesproken om in de toekomst alsnog sanctionerend op te treden. Zodra in de uitvoering of beleidsmatig aan deze overtredingen meer prioriteit wordt gegeven, dan wordt bepaald of tegen die overtredingen alsnog wordt opgetreden.

5.3.2 Sanctiestrategie

Als het preventief geven van voorlichting en het houden van toezicht niet leidt tot het gewenste naleefgedrag, dan wordt handhaving toegepast. Er zijn verschillende soorten handhavingsinstrumenten die kunnen worden ingezet. De keuze wordt gemaakt door onder andere te kijken naar de aard van de overtreding. Een handhavingstraject wordt pas afgesloten, nadat de overtreding is opgeheven.

In deze paragraaf worden de verschillende handhavingsinstrumenten beschreven. In 2021 gaat de gemeente Staphorst haar beleid hierover actualiseren in een apart beleidsdocument.

5.3.2.1 Bestuursrechtelijke instrumenten

Bij het toepassen van bestuursrechtelijke handhavingsinstrumenten, wordt herstel van de oorspronkelijke, legale situatie beoogd. De gemeente kan de volgende bestuursrechtelijke handhavingsinstrumenten inzetten:

• •

  een last onder dwangsom;

• •

  een last onder bestuursdwang;

• •

  een bestuurlijke boete (dit instrument is punitief).

5.3.2.2 Last onder dwangsom

De gemeente Staphorst kiest veelal voor de inzet van een last onder dwangsom. Zij doet dit om de volgende redenen:

• •

  het opleggen van een last onder dwangsom legt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van die taken bij de overtreder en geeft de gemeente de plicht te toetsen of na het verstrijken van de termijn de overtreding ongedaan is gemaakt;

• •

  het toepassen van bestuursdwang leidt veelal tot hogere lasten (voorbereiding, uitvoering) dan het opleggen van een last onder dwangsom. Ook is het de vraag of het financiële draagvlak van de overtreder groot genoeg is om de kosten te kunnen verhalen;

• •

  als een last onder dwangsom is opgelegd zonder het gewenste resultaat, kan als tweede maatregel een last onder bestuursdwang worden ingezet. Een voorwaarde hiervoor is wel dat de overtreding zich leent voor bestuursdwang.

De last onder dwangsom wordt schriftelijk aan de overtreder bekend gemaakt. In de last onder dwangsom wordt onder meer vermeld welk voorschrift wordt overtreden, binnen welke termijn de overtreding ongedaan moet worden gemaakt en het bedrag van de dwangsom die wordt verbeurd indien de overtreding niet ongedaan wordt gemaakt. Voorafgaand aan het opleggen van een last onder dwangsom, wordt veelal eerst een ‘voornemen last onder dwangsom’ verstuurd. Hierbij heeft de overtreder de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen.

Hoogte van de dwangsombedragen

Bij het opleggen van een last onder dwangsom dient de hoogte van het dwangsombedrag in redelijke verhouding te staan tot de zwaarte van de overtreding.

De gemeente heeft bij het bepalen van de hoogte van de dwangsom en het maximum van het te verbeuren bedrag een ruime mate van beleidsvrijheid. In ieder geval moet het dwangsombedrag zodanig hoog zijn dat er voor de overtreder een prikkel vanuit gaat om de overtreding te beëindigen. Het moet aantrekkelijker zijn om de overtreding ongedaan te maken dan om de dwangsom te betalen. Bij de hoogte van de dwangsom houdt de gemeente rekening met:

• •

  de kosten die moeten worden gemaakt om de overtreding ongedaan te maken;

• •

  de aard en de ernst van de overtreding;

• •

  de omvang van de schade;

• •

  de draagkracht van de overtreder;

• •

  het voordeel/de opbrengst voor de overtreder.

Om transparant te zijn naar inwoners en ondernemers, hanteert de gemeente bij het vaststellen van de hoogte van de dwangsommen en hersteltermijnen de 'Leidraad hoogte dwangsommen en begunstigingstermijnen’. In bijzondere situaties kan het noodzakelijk zijn om van de Leidraad af te wijken. In dat geval wordt dat in de last onder dwangsom gemotiveerd.

5.3.2.3 Last onder bestuursdwang

Een overtreding kan niet altijd worden beëindigd met een last onder dwangsom. Bij gevaarlijke, spoedeisende situaties, onomkeerbare situaties of wanneer een last onder dwangsom geen effect heeft gehad, kan een last onder bestuursdwang worden opgelegd. Bij een last onder bestuursdwang maakt de gemeente zelf, op kosten van de overtreder, een einde aan een overtreding. Bestuursdwang kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd. Zo kan de illegale toestand worden hersteld in de oude toestand, of kunnen illegaal aanwezige zaken worden verwijderd en eventueel worden opgeslagen. Ook kunnen werkzaamheden worden stilgelegd, of kan een inrichting of terrein worden ontruimd en eventueel worden verzegeld.

Net als bij een last onder dwangsom, wordt bij een last onder bestuursdwang veelal eerst een ‘voornemen last onder bestuursdwang’ verstuurd. De overtreder heeft dan de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen.

5.3.2.4 Bestuurlijke boete

Een bestuurlijke boete is een bestuurlijke, bestraffende sanctie die zonder tussenkomst van het Openbaar Ministerie (OM) of een rechter kan worden opgelegd. Het belangrijkste verschil tussen een bestuurlijke boete en een dwangsom, is dat een boete een straffend karakter heeft, terwijl een dwangsom vooral als doel heeft bestaande overtredingen te beëindigen en toekomstige overtredingen te voorkomen. Een bestuurlijke boete houdt de onvoorwaardelijke verplichting in tot betaling van een geldsom en kan naast een last onder dwangsom of een last onder bestuursdwang worden opgelegd.

Staphorst gaat de bestuurlijke boete in de toekomst meer hanteren. Dit komt terug in het in 2021 te actualiseren beleid.

5.3.2.5 Strafrechtelijke instrumenten

Indien een overtreding en de gevolgen daarvan niet meer ongedaan te maken zijn, is het bestuursrechtelijk, handhavend optreden niet effectief meer. Er dient dan strafrechtelijk te worden opgetreden. Het Openbaar Ministerie (OM) bepaalt in elke zaak of strafrechtelijk optreden plaatsvindt. Dit is doorgaans wel het geval bij overtredingen van milieurecht.

Samenloop tussen bestuursrecht en strafrecht is mogelijk. Onder bepaalde omstandigheden kan het zelfs wenselijk zijn om, in aanvulling op het toepassen van bestuursdwang of het innen van een dwangsom, strafrechtelijk op te treden.

De volgende strafrechtelijke instrumenten kunnen worden toegepast:

• •

  bestuurlijke strafbeschikking;

• •

  proces Verbaal.

5.3.2.6 Bestuurlijke strafbeschikking

Sinds 2010 kan gebruik worden gemaakt van het instrument ‘bestuurlijke strafbeschikking’ voor overlastfeiten in de openbare ruimte. De Wet OM-afdoening biedt bestuursorganen, opsporingsambtenaren en de Officier van Justitie de mogelijkheid een strafbeschikking uit te vaardigen. Met een strafbeschikking worden straffen opgelegd, zonder tussenkomst van de rechter. Een strafbeschikking wordt aangekondigd door een BOA. Vervolgens worden zaken door de gemeente direct bij het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) aangeleverd, die vervolgens zorg draagt voor het incasseren van de boete. De opbrengsten van de boetes gaan naar het Rijk. De gemeente zet dit instrument in bij bijvoorbeeld hinderlijk parkeren of het illegaal verbranden van afval.

5.3.2.7 Proces Verbaal

Boa’s die een strafbaar feit constateren, kunnen een Proces Verbaal (PV) opmaken (bijvoorbeeld het illegaal storten van afval). Een PV is de basis voor het verdere optreden van het OM. Dit verdere optreden kan leiden tot sancties als: een geldboete, een werkstraf, een gevangenisstraf, ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, publicatie van het vonnis, stillegging van de onderneming en verbeurdverklaring.

Naast het opmaken van een PV behoort een doorverwijzing naar Bureau Halt nu ook tot de mogelijkheden.

5.3.3 Gedoogstrategie

Onder gedogen wordt verstaan: ‘Het door de gemeente al dan niet onder voorwaarden gedurende een zo kort mogelijke periode bewust niet handhavend optreden in overmacht- of overgangssituaties.’

De gemeente volgt voor het gedogen de ‘Gedoogstrategie fysieke leefomgeving Overijssel’.13 Kort gezegd komt het erop neer dat gedogen slechts plaatsvindt onder de volgende condities:

• -

  gedogen geschiedt slechts in uitzonderingssituaties;

• -

  het gedogen heeft altijd een tijdelijk karakter;

• -

  aan het gedogen zijn voorwaarden verbonden.

Er is alleen sprake van uitzonderingssituaties bij onverwachte, niet voorzienbare en van buiten komende oorzaken of omstandigheden. Gedogen kan aanvaardbaar zijn als de consequenties van handhaving niet in redelijke verhouding staan tot de belangen die met (onmiddellijke) handhaving gemoeid zouden zijn. In geval van een overgangssituatie moet er concreet zicht zijn op het beëindiging van de illegale situatie.

Een gedoogbeschikking is altijd schriftelijk.

De beslissing van de gemeente om een overtreding bestuursrechtelijk te gedogen, impliceert overigens niet dat er strafrechtelijk wordt gedoogd. Deze afweging is aan het OM voorbehouden. Hetzelfde geldt voor het geval dat een ander bestuursorgaan op grond van een haar toekomende bevoegdheid bestuursrechtelijk handhavend kan optreden. Een bestuursorgaan is in beginsel niet gebonden aan een gedoogbeschikking van een ander bestuursorgaan.

In april 2019 heeft de ABRvS de jurisprudentielijn over een gedoogbeslissing gewijzigd. Een gedoogbeslissing, een weigering om een gedoogbeslissing te nemen en de intrekking van een gedoogbeslissing zijn, op een enkele uitzondering na, geen besluiten in de zin van de Awb en worden daarmee ook niet gelijkgesteld.14 Hierdoor is er ook geen bezwaar of beroep mogelijk.

6.2.1 Afwijkingen kwaliteitscriteria 2.2

Generieke deskundigheden

In de kwaliteitscriteria is opgenomen dat er minimaal 2 medewerkers aan de criteria voor toezicht en handhaving groene wetgeving moeten voldoen. Er is één medewerker voor toezicht en handhaving groene wetgeving. De overige werkzaamheden worden uitbesteed.

Specialistische deskundigheden accent juridisch

In de kwaliteitscriteria is opgenomen dat er 8 medewerkers aan de criteria moeten voldoen. Dit zou een forse uitbreiding van de formatie betekenen. Juridische vraagstukken kunnen als de werkdruk hoog is ook extern worden uitbesteed, hier is ruimte voor opgenomen in de begroting. De werkervering van een aantal medewerkers voldoet nog niet aan de criteria. Conform de criteria moeten er minimaal 3 medewerkers voldoen aan de criteria voor buitengewone opsporing natuur en milieu fysieke leefomgeving. Er is één collega buiten gewoon opsporingsambtenaar voor dergelijke werkzaamheden, de overige werkzaamheden zijn uitbesteed aan de OD-IJ.

Specialistische deskundigheden accent bouw

De vergunningverleners en toezichthouders zijn belast met het toetsen van de bouwfysica voor de eerste 4 activiteiten (daglichttoetreding, rookgasafvoer en visuele inspecties tijdens de bouw). De overige werkzaamheden worden uitbesteed aan een marktpartij.

Brandveiligheid wordt uitgevoerd door de VRIJ. Conform de kwaliteitscriteria moeten er 2 constructeurs zijn, dit zou een forse uitbreiding van de formatie zijn. Derhalve worden complexe bouwwerken, constructief getoetst door een externe partij.

Toezicht op asbest wordt uitgevoerd door de OD-IJ.

Specialistische deskundigheden accent milieu

De milieu werkzaamheden worden uitgevoerd door de OD-IJ.