Gladheidsbestrijdingsplan 2023 – 2027

Binnen de gemeente Nuenen wordt al jaren gewerkt volgens het gladheidsbestrijdingsplan gemeente Nuenen, bestaande uit een beleids- en een uitvoeringsplan.

De aanleiding voor het updaten van het beleidsplan gladheidsbestrijding is, dat de gemeente aan haar zorgverplichting of inspanningsverplichting als wegbeheerder moet voldoen ten aanzien van de gladheidsbestrijding. De voornaamste wijzigingen zijn detailwijzigingen met name op gebied van kwaliteit van de dienstverlening en milieuaspecten.

Het beleidsplan gladheidsbestrijding geeft derhalve een nadere omschrijving van de verantwoordelijkheden, uitgangspunten en doelstellingen van het gemeentelijk beleid ten aanzien van de gladheidsbestrijding. Het beleidsplan dient periodiek te worden bijgesteld. Op basis van het beleidsplan wordt jaarlijks een werkprogramma opgesteld: het zogenaamde uitvoeringsplan.

Het uitvoeringsplan wordt jaarlijks geactualiseerd. Tussentijdse aanpassingen van het uitvoeringsplan, ten gevolge van gewijzigde omstandigheden, kunnen niet uitgesloten worden. Het gladheidsseizoen loopt van 1 november tot 1 april het jaar daarop volgend.

Het beleidsplan wordt vastgesteld door het college van Burgemeester en wethouders en geldt als uitgangspunt voor de gladheidsbestrijding vanaf het winterseizoen 2023/2024 tot en met het winterseizoen 2026/2027.

In dit beleidsplan worden de verschillende onderwerpen behandeld die voor gladheidsbestrijding in de gemeente Nuenen van belang zijn. In hoofdstuk 2 worden de relevante aspecten en bepalingen, zoals juridische-, Arbo- en veiligheidsaspecten, behandeld. In hoofdstuk 3 worden de keuzes en prioriteiten met betrekking tot de gladheidsbestrijding behandeld.

Tot slot dient er nog uitdrukkelijk op gewezen te worden, dat in het beleidsplan met gladheid wordt bedoeld: de gladheid veroorzaakt door winterse weersomstandigheden. Gladheid veroorzaakt door bijvoorbeeld modder, slib, olie en vetten valt niet binnen de reikwijdte van het beleidsplan, geldt wel een zorg – of inspanningsverplichting voor de wegbeheerder

2.1 Algemeen

Bij de uitvoering van de gladheidsbestrijding wordt gestreefd naar een serviceniveau,

Dat op minst voldoet aan de hiervoor in Nederland gemiddelde gehanteerde normen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de kader scheppende onderwerpen

2.2 Juridische aspecten

In de artikelen 15 e.v. van de Wegenwet is uitdrukkelijk geregeld dat bij de gemeente de zorg rust voor het in goede en veilige staat verkeren van wegen, voor zover deze zorg niet aan een ander overheidsorgaan is opgedragen (de gemeente is verantwoordelijk voor het onderhoud van de weg). Hiertoe behoort ook het bestrijden van gladheid op deze wegen. Van belang is dat het hierbij gaat om een inspanningsverplichting van de gemeente en niet om een resultaatsverplichting.

In artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW) is bepaald in welke gevallen een persoon een onrechtmatige daad pleegt en aansprakelijk is voor de door een ander geleden schade. In dit artikel zijn de vereisten vastgelegd, waaraan moet zijn voldaan om de dader aansprakelijk te kunnen houden voor de geleden schade.

Ingevolge artikel 6:174 BW geldt voor de wegbeheerder een risico-aansprakelijkheid bij gebreken aan de weg. Dit betekent dat bij gebreken aansprakelijkheid voor schade in beginsel een gegeven is. Een beroep op overmacht heeft slechts kans van slagen indien er een zeer korte periode ligt tussen het optreden van de schade en het ontstaan van het gebrek. Schadeclaims kunnen worden voorkomen indien de wegbeheerder in voldoende mate invulling geeft aan zijn zorgplicht. Door het (planmatig) uitvoeren en vastleggen van regelmatige en systematische inspecties kunnen gebreken tijdig en adequaat worden verholpen.

In het geval van gevaarzettende substanties op de weg zoals sneeuw en ijzel, is geen sprake van een gebrek aan de weg (en geldt dus niet de risico-aansprakelijkheid van artikel 6:174 BW) maar dient de aansprakelijkheid van de wegbeheerder te worden beoordeeld op basis van artikel 6:162 BW (onrechtmatige daad) in welk geval sprake moet zijn van verwijtbaar handelen of schuld. Ook hier geldt een zorg- of inspanningsplicht voor de wegbeheerder en dient sprake te zijn van planmatige, regelmatige en systematische inspecties, zodat tijdig adequate maatregelen kunnen worden getroffen (publieksvoorlichting, vegen, strooien, waarschuwingsborden, wegafzettingen e.d.) en dient de wegbeheerder tijdig en adequaat te reageren op meldingen en klachten van weggebruikers zelf (overigens worden hier ook eisen gesteld aan de oplettendheid en het gedrag van de weggebruikers zelf).

Gelet op vorenstaande is een gladheidsbestrijdingsplan waarin het gemeentelijke beleid ten aanzien van gladheidsbestrijding is opgenomen, evenals een uitvoeringsplan met registratie van alle betreffende gladheidsbestrijdingsacties en daadwerkelijke uitvoering van het Uitvoeringsplan van belang.

Om aan de gemeentelijke zorgplicht/ inspanningsverplichting op structurele wijze te voldoen, is het zaak dat de gemeente:

• •

  Bewoners jaarlijks informeert over het gemeentelijke gladheidsbestrijdingsbeleid vóór de mogelijke sneeuw- en vorstperiode;

• •

  Snel en doeltreffend handelt zodra bepaalde gevaarlijke situaties bij de gemeente bekend zijn, bijvoorbeeld door waarschuwingsborden en wegafzettingen;

• •

  Goed en voldoende materieel voorhanden heeft;

• •

  Een gladheidsmeldsystematiek heeft;

• •

  Een goede administratie bijhoudt van tijden en gereden routes;

• •

  Jaarlijks een “(gladheidsbestrijdings)uitvoeringsplan” vaststelt en publiceert op de gemeentelijke website, waarin inzichtelijk wordt gemaakt wie op welk moment met de uitvoering is belast.

2.3 Arbo- en veiligheidsaspecten

Gladheidsbestrijding vindt vrijwel altijd plaats onder moeilijke omstandigheden voor het uitvoerend personeel. De kaders voor de inzet en de arbeidsomstandigheden van het personeel zijn bepaald in de Arbeidstijdenwet en de Arbowet. Voor het gemeentepersoneel geldt de cao Gemeenten. De werkgever kan de ambtenaar verplichten om zich buiten de voor zijn betrekking vastgestelde werktijden beschikbaar te houden voor gladheidsbestrijding als de werkgever dit uit dienstbelang noodzakelijk vindt. In de gemeente Nuenen is de gladheidsbestrijding opgenomen in de piketdienst. De dienstdoende piketambtenaar is telefonisch altijd bereikbaar. Naast de Chef Piketdienst, die een waak-, en coördinerende functie heeft, worden ook andere leden uit de Buitendienst van de afdeling Openbare Ruimte Buiten ingezet voor strooiacties. De ambtenaar die zich beschikbaar houdt, heeft recht op een vergoeding. De hoogte van deze consignatievergoeding is door Cao gemeente vastgesteld.

De veiligheidsaspecten bij gladheidsbestrijding hebben betrekking op het gebruik van materiaal en materieel en op de uitvoering. Voor de start van het strooiseizoen wordt op de locatie van uitruk (de Gemeentewerf aan de Pastoorsmast) met alle betrokkenen de procedure doorlopen. De belangrijkste zaken die worden doorlopen zijn:

• •

  Het omgaan met dooimiddelen;

• •

  Controle van doseerinstellingen;

• •

  Het bedienen van, en werken met, gladheidsbestrijdingsmaterieel;

• •

  Onveilige situaties tijdens strooien (gladheid tijdens strooien en woon-werkverkeer).

• •

  Alle betrokkene zijn in het bezit van het certificaat Specifieke deskundigheid winterdienst.

• •

  Het gladheidsbestrijdingsmaterieel moet conform de Arbowetgeving zijn voorzien van CE-markering en een bijbehorende EG-verklaring.

2.4 Milieuaspecten

Bij bestrijding van gladheid wordt gebruik gemaakt van dooimiddelen die een schadelijke invloed hebben op het leefmilieu. Delen van het dooimiddel komen in bermen, oppervlakte- en grondwater terecht. Bomen en struiken kunnen erdoor worden aangetast. In Nuenen wordt natriumchloride als strooizout gebruikt voor de natzoutstrooimethode. Bij de natzoutstrooimethode wordt het droge wegenzout, vlak voordat het op de weg wordt gestrooid, bevochtigd met een natriumchlorideoplossing. Door deze methode te gebruiken treedt er minder verwaaiing van zout op zodat er ook preventief gestrooid kan worden. Bijkomend voordeel van de natzoutstrooimethode is dat de doseringen kleiner zijn en ongeveer 20% minder zout nodig is. Mede vanuit milieuoogpunt is gekozen voor deze strooimethodiek. Verder zijn alle strooiers uitgerust met een routebegeleidingssysteem (Routemanager) dat automatisch de verstellingen (strooibreedte, dosering en strooibeeld) weergeeft. Er wordt dus gericht zout gestrooid met een zo groot mogelijk effect.

2.5 Risico-inventarisatie en evaluatie

Aan de hand van de resultaten van de laatste jaren kan worden gesteld dat nagenoeg alle gevaarlijke wegen of extra gevoelige weggedeelten in het uitvoeringsplan zijn opgenomen. Door publicatie van de strooiroutes zijn de inwoners en de weggebruiker goed op de hoogte en in staat hun rijgedrag hier op aan te passen.

Centrale Alarmering Gladheid vanuit Eindhoven, contract met weerbureau DTN en eigen waarnemingen zorgen voor een goede gladheidsmeldsystematiek.

Een strooimanagementsysteem (IntelliOPS) zorgt voor een juridisch goed georganiseerde administratieve afwikkeling en opslag van ondernomen strooiacties.

Voor het onderhoud van het strooimaterieel is een all-in onderhoudscontract afgesloten, waarmee we over een betrouwbare strooimaterieelvloot beschikken.

2.6 Integrale visie

Met integrale visie wordt beoogd dat wegbeheerders dezelfde uitgangspunten hanteren voor het uitvoeren van de gladheidsbestrijding. De integrale visie wordt als volgt gekarakteriseerd:

• •

  De veiligheid van de weggebruikers staat voorop;

• •

  Gladheidspreventie gaat, waar noodzakelijk, boven curatieve gladheidsbestrijding (zie volgende onderdeel).

Hieraan wordt tegemoetgekomen door regionaal samen te werken via de Centrale Alarmering Gladheid. Hierin participeren 21 regiogemeenten, RWS en de provincie. De Centrale Alarmering Gladheid is in handen van gemeente Eindhoven.

2.7 Strooimethodiek en signaleringsmethode

De gladheid wordt in Nederland bestreden door te strooien en/of te schuiven en te borstelen. In het geval van sneeuwval houdt dit in dat er zo mogelijk een preventieve strooiactie uitgevoerd wordt voordat er sneeuw valt. Hierdoor zal sneeuw zich minder makkelijk hechten aan het wegdek. Daarna zal curatief de sneeuw mechanisch worden verwijderd tot op het wegdek, waarna weer zout gestrooid moet worden. Het verwijderen van sneeuw met alleen zout is zeer inefficiënt en niet effectief .

Het bestrijden van gladheid door het strooien van zout kan worden onderverdeeld in:

• •

  preventief strooien;

• •

  curatief strooien.

Preventief strooien wordt door Rijkswaterstaat en Provincies en de meeste gemeenten toegepast. Bij deze methode wordt (regionaal) geanticipeerd op mogelijke gladheid en/of sneeuwval. Voordat deze omstandigheden zich voordoen zijn de wegen gestrooid.

Curatieve gladheidsbestrijding houdt in dat er begonnen wordt met schuiven / borstelen en strooien op het moment dat de gladheid inzet.

Het uitgangspunt van de gemeente Nuenen is wanneer mogelijk preventief te strooien.

De gladheidsbestrijding wordt geleid door de coördinator gladheidsbestrijding (chef Piketdienst). Deze bepaalt of er wel of niet gestrooid gaat worden. Deze beslissing wordt in belangrijke mate gebaseerd op de afgegeven meldcode door de meldkamer in Eindhoven. Het betreft hier een Centrale Alarmering Gladheid in het kader van de regionale samenwerking tussen 21 gemeenten.

Voor de Centrale Alarmering Gladheid is de procedure als volgt:

• •

  Gegevens weerbureaus

• •

  Overleg Rijkswaterstaat, Provincie en gemeente Eindhoven

• •

  Verzamelen gegevens en besluit actie

• •

  Oproepen gemeenten

Er zijn verschillende codes mogelijk. Codes als (voor)waarschuwing en om daadwerkelijk in actie te komen. Bij deze laatste codes hebben alle aangesloten partijen zich geconformeerd aan de afspraak om te gaan strooien. Hiermee wordt voorkomen dat bij gemeentegrensoverschrijdingen de weggebruiker met verschillende wegcondities te maken krijgt.

Een à twee keer per jaar wordt op een bijeenkomst de regionale samenwerking besproken. Er wordt gesproken over de rol van de coördinatoren, afstemming van zaken en de meerwaarde voor de regio. Ook worden de nieuwste inzichten op het gebied van gladheidsbestrijding gepresenteerd en besproken.

3.1 Inleiding

In het kader van de gladheidsbestrijding rust op de gemeente geen (garantie)-plicht om ervoor te zorgen dat de weg volledig veilig is. Zij moet zich slechts inspannen. Het staat haar vrij de beleidskeuze te maken bepaalde wegen niet sneeuw- en ijsvrij te houden en gezien de verkeersintensiteit bepaalde prioriteiten te stellen. De gemeente handelt wel onrechtmatig als zij, ondanks uitdrukkelijk aan haar gegeven waarschuwingen, een gevaarlijke situatie langere tijd zonder noodzaak laat voort bestaan dan wel daarvoor niet waarschuwt. Er moet in dat geval sprake zijn van verwijtbaar handelen of nalaten (schuld) volgens artikel 6:162 BW.

Voor het beleid ten aanzien van de gladheidsbestrijding gelden de volgende uitgangspunten:

• •

  De veiligheid van het uitvoerende personeel heeft tijdens de uitvoering de hoogste prioriteit.

• •

  Het doel van gladheidsbestrijding is een bijdrage te leveren aan de verkeersveiligheid.

• •

  Gladheidsbestrijding vindt in principe plaats van 1 november tot 1 april. Indien de omstandigheden daartoe aanleiding geven kan de periode waarin er medewerkers zijn geconsigneerd eerder ingaan of worden verlengd.

• •

  Bij de uitvoering van de gladheidsbestrijding moet worden voorkomen dat het milieu onevenredig wordt belast door overmatig strooien van wegenzout.

• •

  Bij enkele routes vindt afstemming plaats met de buurgemeenten.

• •

  Locaties bij gebouwen met een openbare functie en maatschappelijk belang zijn opgenomen in de gladheidsbestrijding.

• •

  Plaatsen die extra gevoelig zijn voor het optreden van gladheid, zoals viaducten, bruggen en klinkerwegen, kunnen in een aparte actie worden gestrooid.

• •

  De gladheidsbestrijding wordt mede uitgevoerd om te voorkomen dat de toestand van de weg gevaar oplevert voor personen en of zaken.

3.2 Keuzes uitvoering gladheidsbestrijding

De keuzes die gemaakt worden op het gebied van de uitvoering van de gladheidsbestrijding zijn afhankelijk van de belangen op het gebied van veiligheid (risico), bereikbaarheid, doorstroming, milieu en kosten.

De gemeente Nuenen heeft gekozen voor het gedeeltelijk uitbesteden van werkzaamheden. Het betreft de inhuur van een deel van het uitvoerend personeel met tractie en het lidmaatschap van de Centrale Alarmering Gladheid. Vooralsnog zijn er geen redenen om de uitvoering van de gladheidsbestrijding verder uit te besteden. Op deze manier houdt de gemeente de regie in handen en kan vrijwel volledig sturing geven over de activiteiten en kwaliteit van materieel.

3.3 Prioriteiten gladheidsbestrijding – Toepassing integrale visie

Het is zaak om vooraf een goede indeling te maken van het te behandelen strooigebied. Duidelijk onderscheid moet er zijn tussen delen van het strooigebied die preventief en delen die curatief worden behandeld. Bij curatieve bestrijding is het van belang om te bepalen waar gestart wordt. Voor de bepaling van prioriteiten moet rekening gehouden met:

• •

  diensten of openbare voorzieningen in de gemeente die zonder hinder bereikbaar moeten zijn (winkelcentra, gemeentehuis, politie, brandweer, bejaardenhuizen, scholen );

• •

  aansluiting op de wegen van buurgemeenten, provinciale- en rijkswegen;

• •

  gevoelige locaties (bruggen, viaducten, trappen, bepaalde wegdektypen).

3.4 Kostenraming gladheidsbestrijding

De totale benodigde middelen op jaarbasis worden geraamd op ca. € 90.000.

Dit is verdeeld in:

• 1.

  Zout

  Door het gebruik van het besturingssysteem “Routemanager” en voortschrijdend inzicht bij het bepalen (verminderen) van strooidoseringen wordt een besparing van zoutverbruik bereikt. Per jaar wordt er ca. 180.000 kg zout gebruikt. Afhankelijk van de weersomstandigheden in het gladheidsseizoen kan er meer of minder zout noodzakelijk zijn. Voor de levering van zout zijn er via Bureau Inkoop Zuid Oost Brabant raamcontracten met zoutleveranciers afgesloten. Verder kan zout bij andere partijen, zoals bijvoorbeeld via BLINK ingekocht worden. Het reserve depot van 150.000 kg strooizout bevindt zich ook bij BLINK. Dit reserve depot is aangelegd sinds de landelijke zouttekorten in 2010/2011.

• 2.

  Inzet eigen personeel en wagens

  Voor de gladheidsbestrijding wordt gebruik gemaakt van de gemeentelijke vrachtwagen en eigen personeel.

• 3.

  Inzet derden/aannemers

  Voor het leveren van chauffeurs en wagens maakt de gemeente, voor zover dit niet mogelijk is met eigen personeel, gebruik van de diensten van aannemers. Hiervoor wordt elke vier jaar een nieuwe aanbesteding gedaan.

• 4.

  Jaarlasten materieel

  De gemeente heeft eigen strooiers, sneeuwploegen, sneeuwborstels en menginstallatie. Hiervoor is een onderhoudscontract afgesloten met de leverancier.

• 5.

  Weertype

  De kosten van gladheidsbestrijding hangen sterk af van de klimatologische omstandigheden. Strenge winters met veel sneeuw zullen, door meer zoutverbruik en inzet van personeel en aannemers, zeker een overschrijding van het budget tot gevolg hebben. Bij zachte winters zal budget overblijven