Economisch Programma 2023–2028

Inleiding

Investeren in de kapitalen van de toekomst

Het Economisch Programma 2023-2028 is de uitwerking van de Economische Visie 2030 ‘Investeren in de kapitalen van de toekomst’. Visie en programma vormen samen het Flevolands economisch beleid.

In dit programma maken we de provinciale inzet concreet met vier programmalijnen:

• •

  Verdienvermogen mkb

• •

  Menselijk en sociaal kapitaal

• •

  Toekomstbestendig bedrijfsleven

• •

  Ruimtelijk-economische ontwikkeling.

Waar wenselijk behouden we de principes van de vorige beleidsperiodes. Daarom bouwt de Economische Visie 2030 voort op het Economisch Programma 2016-2021.

Waar het nodig is kiezen we een benadering die rekening houdt met deze complexe tijd van transities en plotselinge maatschappelijke en economische uitdagingen. Dit vraagt om bestendigheid en aanpassingsvermogen. Een tijd waarin het noodzaak is om te investeren in de kapitalen van de toekomst om het Flevolandse economisch ecosysteem weerbaar en veerkrachtig te maken.

Leeswijzer

In de programmalijn ‘verdienvermogen mkb’ beschrijven we de provinciale inzet gericht op het Flevolands mkb. In ‘menselijk en sociaal kapitaal’ laten we provinciale uitdagingen zien voor de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt.

In beide programmalijnen beschrijven we de provinciale inzet, uitvoering, gewenste impact, monitoring en evaluatie.

De programmalijnen ‘toekomstbestendig bedrijfsleven’ en ‘ruimtelijk-economisch ontwikkeling’ volgen later. Die werken we uit in samenhang met de omgevingsvisie en instrumenten uit de omgevingswet.

We vinden de samenhang tussen de vier programmalijnen onderling belangrijk. Daarom kijken we bij de uitwerking van de laatste twee programmalijnen ook of aanpassing van de twee eerder vastgestelde programmalijnen nodig is.

We blijven de uitgangspunten van de vorige beleidsperiodes gebruiken. Daarmee bouwt het Economisch Programma 2023-2028 door op het Economisch Programma 2016-2021.

De provincie zet in op het versterken van het verdienvermogen mkb via de volgende vijf domeinen:

• •

  Overheid en leiderschap

• •

  Markt

• •

  Cultuur

• •

  Financiering

• •

  Support

Het zesde domein ‘human capital’ is de zelfstandige programmalijn ‘menselijk en sociaal kapitaal’.

Maatschappelijke vraagstukken

In het economisch beleid hebben we de definitie van verdienvermogen verbreed van alleen economische groei naar het creëren van structurele welvaart en welzijn, voor nu en later. Toch blijven groeiambities van ondernemers - en daarmee samenhangende groei van bruto regionaal product en werkgelegenheid - belangrijke randvoorwaarden voor een sterk mkb.

Om banen en verdienvermogen in de regio te creëren is bedrijvigheid nodig. Bedrijvigheid in steden, dorpen, havens, het landelijk gebied en op industriegebieden. Het gericht aantrekken daarvan vraagt om een sterke economische positie van Flevoland met een onderscheidend profiel. Deze programmalijn richt zich op deze randvoorwaarden. Dit betekent dat de provincie groei wil faciliteren die past binnen toekomstbestendige kaders. In de programmalijn ‘toekomstbestendig bedrijfsleven’ zal de provincie verder inkleuren hoe zij die groei het liefst ziet.

Door in te zetten op het breed gedefinieerd verdienvermogen sturen we op:

• •

  Versterken van het Flevolandse mkb

• •

  Versterken en vergroten van toegang tot kapitaal

• •

  Ondernemerschap dat bijdraagt maatschappelijke waardecreatie

Realisatie van deze doelen zal - samen met de realisatie van de doelen van de overige drie programmalijnen – een bijdrage leveren aan een weerbare en duurzame economie. Een economie die bestand is tegen conjuncturele schokken en marktfalen, die inspeelt op maatschappelijke transities en aansluit op de behoeften en demografie van haar inwoners. Hiervoor is een luisterende, proactieve overheid nodig die (private) investeringen aanjaagt en publieke belangen borgt.

Provinciale inzet en uitvoering

De inzet van de provincie gebeurt op drie schaalniveaus:

• •

  Generiek (individuen, lokaal)

• •

  Specifiek (groepen, clusters, regionaal)

• •

  Opgavegericht of transitiegericht (regio-overstijgend)

In deze programmalijn, ‘verdienvermogen mkb’, wordt dat als volgt uitgewerkt:

Generiek

De beschikbare instrumenten zijn toegankelijk voor het brede mkb dat groei en ontwikkelingsambities heeft.

Specifiek

De instrumenten zijn bedoeld voor het specifieke mkb, bijvoorbeeld het innovatieve mkb. Of mkb in een specifieke sector zoals de maritieme sector, de maakindustrie, Smart Industry of logistiek.

Opgavegericht of transitiegericht

De instrumenten zijn bedoeld voor het mkb dat met haar producten of diensten een bijdrage levert aan de grote transities, zoals de circulaire-, energie- en voedseltransitie. Met digitalisering als doorkruisende opgave.

Figuur 1. Schematische weergave van de provinciale inzet op elk schaalniveau per domein. Zo ontstaat een matrix die we hierna verder invullen.

Gewenste impact

Met de uitvoering van dit programma verwachten we dat het brede mkb verder versterkt is, meer weerbaar is voor conjuncturele schokken en beter om kan gaan met de uitdagingen van de transities. Voor het brede mkb is de toegang tot het ondersteuningsaanbod en de toegang tot kapitaal verbeterd.

Monitoring en evaluatie

De goede dingen blijven doen

De economie van Flevoland monitoren we op verschillende schaalniveaus.

In de eerste plaats geven de cijfers van het Bruto Regionaal Product (BRP) en de regionale werkgelegenheidscijfers een beeld van het totale ecosysteem. Hieruit kunnen we alleen niet opmaken wat het effect is van de instrumenten van de provincie in het kader van dit Economisch Programma.

Om toch kwantitatief en kwalitatief te kunnen meten en beoordelen wat onze toegevoegde waarde is, ontwikkelen we een instrument voor monitoring en evaluatie. Dit instrument past bij de omslag van aanbod- naar vraaggericht werken en is meer gericht op impactmonitoring in plaats van op outputmonitoring. Deze monitoring levert een tweede niveau van resultaten op.

Ten derde gaat de provincie haar toegevoegde waarde meten bij de ondernemers die van provinciale regelingen en inzet gebruikmaken. Zoals de detailhandel en

e-commerce hun klanten bevragen op onderwerpen als service, kwaliteit van het gekochte product en snelheid van verzenden, zo kunnen wij onze klanten bevragen op het gastheerschap dat wij tonen, op de doeltreffendheid van onze regelingen en op de snelheid van onze dienstverlening.

Directe monitoring en evaluatie levert instant feedback op. Zo kunnen we schaven aan producten en diensten en tijdig bijsturen of stoppen als blijkt dat iets niet werkt. Actuele data bieden inzichten die leiden tot onderbouwde aanscherping van doelen en targets, zodat de provincie de goede dingen blijft doen voor haar doelgroep.

Menselijk en sociaal kapitaal loopt als een rode draad door het economisch beleid. Naast de uitwerking in een eigen programmalijn komt dit onderwerp op diverse manieren aan bod in de drie andere programmalijnen.

Voor het verdienvermogen mkb is goed opgeleid personeel nodig voor het in stand houden van de bedrijfsvoering, groei en innovatie van bedrijven. De veranderende maatschappij maakt het voor huidige werknemers steeds belangrijker om zich een leven lang te ontwikkelen.

Voor bedrijven is het belangrijk dat de werkgelegenheid die zij creëren passend is bij de structuur van de arbeidsmarkt en dat vacatures binnen een (internationaal) bedrijf aansluiten bij de opleiding en ervaring van de Flevolandse werkzoekenden. Daarbij is voor een goed vestigingsklimaat voor (internationale) bedrijven een omgeving met voldoende goed opgeleid personeel dan wel de mogelijkheid tot het creëren van opleidingsaanbod belangrijk.

In de programmalijn ‘toekomstbestendig bedrijfsleven’ willen we het mkb helpen om met de grote transities circulair, voedsel en energie om te gaan. Hier is goed opgeleid personeel de sleutel tot succes.

Ook bij ruimtelijk-economische ontwikkeling is het beschikbaar hebben of ontwikkelen van de juiste skills (vaardigheden) bij werknemers en/of het hebben van het juiste opleidingsaanbod in de buurt van groot belang om de gewenste bedrijven aan te trekken.

Maatschappelijke vraagstukken

Er zijn grote vraagstukken op het gebied van menselijk en sociaal kapitaal.

De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is niet goed. Verschillende sectoren hebben te maken met ernstige tekorten op het gebied van goed geschoold personeel. Opleidingen gericht op deze sectoren, zoals bijvoorbeeld de techniek, hebben een (hele) kleine instroom van studenten.

Kansenongelijkheid, laaggeletterdheid, digibetisme en laaggecijferdheid hebben impact op onze beroepsbevolking. Flevoland heeft veel voortijdige schoolverlaters en een hoog onbenut arbeidspotentieel.

Doorgaande leerlijnen binnen het onderwijs, een inzet op Leven Lang Ontwikkelen en de transitie van de arbeidsmarkt naar een meer op skills (vaardigheden) - in plaats van op diploma’s - gerichte aanpak, zijn systeemveranderingen die nodig zijn voor de toekomst.

Er is een groot tekort aan personeel. Tegelijk staan er mensen aan de kant die niet of beperkt mee kunnen doen aan de samenleving. Dit kunnen mensen zijn met onvoldoende basisvaardigheden, een afstand tot de arbeidsmarkt of jongeren die zonder startkwalificaties het onderwijs hebben verlaten. Het onbenut arbeidspotentieel van Flevoland is 11% (landelijk 10%).1

In sommige situaties krijgen jongeren een baan aangeboden voordat ze een diploma hebben. Dit heet ‘groenpluk’ en kan later tot problemen leiden. Bijvoorbeeld wanneer ze hun baan verliezen of willen veranderen van werk.

Provinciale inzet

De inzet van de provincie gebeurt op drie schaalniveaus:

• •

  Generiek (individuen, lokaal)

• •

  Specifiek (groepen, regionaal)

• •

  Opgavegericht of transitiegericht (regio-overstijgend)

In deze programmalijn, ‘menselijk en sociaal kapitaal’, wordt dat als volgt uitgewerkt:

Generiek

De basis op orde. De provincie Flevoland wil samen met partners investeren in een goede arbeidsmarktinfrastructuur. Zodat de verbindingen binnen de arbeidsmarkt verbeteren, we initiatieven beter benutten, en vraag en aanbod elkaar weten te vinden. Zodat de onderkant van de arbeidsmarkt meer mee kan doen aan de samenleving. Dit gaat om bovenlokale samenwerking op de volgende gebieden: het versterken van basisvaardigheden, de aanpak van onbenut arbeidspotentieel en het tegengaan van vroegtijdige schoolverlating.

Specifiek

De aansluiting tussen het onderwijs en het bedrijfsleven kunnen we verder versterken. Het onderwijs leidt namelijk niet altijd op tot wat bedrijven nodig hebben. De instrumenten die we in willen zetten richten zich op het continueren en versterken van de bestaande netwerkstructuur.

Opgavegericht of transitiegericht

De maatschappij ontwikkelt zich en er zijn grote transitieopgaven (circulair, voedsel en energie) die vragen om werknemers met de juiste vaardigheden. Werknemers moeten wendbaar en flexibel over de arbeidsmarkt kunnen bewegen.

De provincie wil de infrastructuur van onderwijs/kennis (arbeidsmarkt) versterken door samen met partners een agenda op te stellen die zich richt op de eerdergenoemde transities en de transitie van de arbeidsmarkt. Op de huidige arbeidsmarkt is het hebben van het juiste diploma van belang. Op de arbeidsmarkt van de toekomst is het hebben van de juiste vaardigheden belangrijker dan het hebben van het juiste papiertje.

Uitvoering

Samenwerken in de arbeidsmarktregio

Nederland is verdeeld in 35 arbeidsmarktregio’s. In de arbeidsmarktregio Flevoland hebben we een samenwerkingsverband met het Regionaal Werkbedrijf Flevoland (RWF)2. Binnen het RWF zijn er voor de drie ‘tekortsectoren’ sectortafels opgericht. Hierin werken werkgevers, onderwijs, gemeenten en UWV samen aan oplossingen voor de tekorten op de arbeidsmarkt.

Er zijn sectortafels ingericht voor de sectoren Techniek, Zorg & Welzijn en Transport & Logistiek. De sectortafels weten wat er in de betreffende sector speelt en kennen de arbeidsmarkt. De sectortafels richten zich op (zij)instroom, op het behouden van bestaande werknemers en op het anders organiseren van het werk. Het schakelteam zorgt voor de uitvoering. Daarnaast zijn er vier bestuurlijke themagroepen: Iedereen doet mee, Een Leven Lang Ontwikkelen, Voldoende Personeel en Krachtige Regio.

In de (tekort) sectoren zorg- en welzijn en onderwijs zitten grote werkgevers. Deze sectoren dragen bij aan de aantrekkelijkheid van de regio. Maar ze dragen niet direct bij aan het verdienvermogen. De focus van het economisch beleid ligt op het mkb, het economisch motorblok van Flevoland. De provincie heeft voor deze sectoren aandacht in de samenwerking in de arbeidsmarktregio, maar richt zich er verder niet specifiek op.

Bovenregionale samenwerking

De arbeidsmarkt houdt niet op bij de provinciegrenzen. Mensen wonen hier en werken misschien elders of omgekeerd. Met het Rijk maken we afspraken en in interprovinciale overleggen (IPO) stemmen we af met de andere provincies.

Met de provincies Noord-Holland en Utrecht, de Metropoolregio Amsterdam (MRA) en de regio Zwolle vindt ook samenwerking plaats.

Met Utrecht en Noord-Holland wordt bestuurlijk en ambtelijk samengewerkt in Techniekpact-verband. Het Techniekpact zet onder andere in op het verbeteren van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt in de technieksector. Dit om het toenemende tekort aan werknemers in deze sector aan te pakken.

Met Noord-Holland heeft Flevoland een Human Capital Agenda (HCA) Klimaatopgave opgesteld.

In MRA-verband doet Flevoland mee aan het bestuurlijk overleg economie (Platform Economie). Ambtelijk neemt de provincie deel aan de werkgroep Onderwijs-Arbeidsmarkt MRA.

Flevoland gaat de samenwerking met regio Zwolle versterken. Daarbij is human capital genoemd als mogelijk thema. We verkennen verder hoe we dit kunnen invullen.

Inzet generiek

Uit overleg met belanghebbenden uit het onderwijs, bedrijfsleven en de overheid komt het belang van het hebben van voldoende basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden) naar voren. Ook het onbenut arbeidspotentieel en het voorkomen van vroegtijdig schooluitval (o.a. door groenpluk) hebben aandacht nodig. Het bestaande aanbod dat rond deze vraagstukken is georganiseerd, is niet goed in beeld bij de belanghebbenden.

Samen met partners in de regio gaan we aan de slag met voor ons twee nieuwe vraagstukken:

• •

  Het verbreden en verdiepen van het ondersteuningsaanbod zodat de kleine mkb’ers (tussen de 2-10 personeelsleden) geholpen worden met personeelsvraagstukken op het gebied van ongeschoold en laaggeschoold personeel.

• •

  Het verbinden van het aanbod aan ondersteuning vanuit het sociaal domein en aanbod aan ondersteuning vanuit het economisch domein om zo de doorgaande leerlijnen en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt te versterken. Er is veel aanbod beschikbaar, maar (kleine) ondernemers zijn vaak onbekend met deze ondersteuningsmogelijkheden voor hun werknemers of kunnen de weg in alle regels niet vinden.

Inzet specifiek

Bij de specifieke clusters willen we doorgaan met de samenwerkingsverbanden die er op dit moment al zijn. Tegelijk willen we deze samenwerkingsverbanden gebruiken om de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken. Dit kan door de arbeidsmarkt goed voor te bereiden op wat de bedrijven in de toekomst nodig hebben. Denk hierbij aan vaardigheden op het gebied van digitalisering.

Het gaat onder andere om de volgende bestaande samenwerkingsverbanden:

• •

  Samenwerkingsverband RWF

• •

  Samenwerkingsverbanden onderwijs – arbeidsmarkt

• •

  Techniekpact

• •

  HCA-klimaatopgave

• •

  ICT korte opleidingsaanbod gericht op zij instroom in de ICT

• •

  Samenwerkingsverband gericht op circulair onderwijsinnovatie.

• •

  Maritieme campusontwikkeling

• •

  Gastvrijheidseconomie

• •

  Logistiek opzet Sharehouse + leer-werkakkoord

We zien ook behoefte aan een nieuw initiatief.

We continueren de publiek-private samenwerking (PPS) regeling voor human capital en stellen die als het nodig is bij. In aanvulling daarop maken we het mogelijk om de opbrengsten van de PPS-regeling toekomstbestendig te maken, zodat onderwijsprogramma’s niet te vroeg worden afgebroken omdat de tijdelijke financiering ophoudt.

Inzet opgavegericht

We willen aansluiten bij de transitieopgaven.

Vanuit de rijksoverheid zijn Nationale Groeifonds aanvragen toegekend, zoals de Leven Lang Leren (LLL) katalysator. We gaan verkennen welke kansen dit biedt en hoe we hiervan gebruik kunnen maken voor Flevoland.

De provincie wil inzetten op het stimuleren van een leercultuur en talent ontwikkeling in Flevoland.

De provincie wil de onderwijs/kennis (arbeidsmarkt) infrastructuur versterken. Dit door samen met de onderwijsinstellingen en andere partners een agenda op te stellen die is gericht op de transities (circulair, energie, voedsel).

Nieuwe initiatieven:

• •

  Groeifondsaanvraag opschaling publiek-private samenwerkingen (PPS-en)

• •

  Transitie agenda opstellen met de onderwijsinstellingen

• •

  Human Capital digitalisering

• •

  Opzet opleidingsbedrijven Tech & Transitie voor zowel de energietransitie als de woningbouwopgave.

• •

  Smart Mobility campusontwikkeling en innovatie ontwikkelagenda

Gewenste impact

Met de uitvoering van dit programma verwachten we een verbeterde aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Met als resultaat dat meer mensen een passende baan hebben gevonden in Flevoland en dat de krapte op de arbeidsmarkt is afgenomen. Het onbenutte arbeidspotentieel is gelijk aan (of minder dan) de landelijke cijfers. Kortom: de werkgelegenheid in Flevoland is passend bij de arbeidsmarkt van Flevoland en andersom.

Monitoring en evaluatie

Samen met de gemeenten voeren we jaarlijks een werkgelegenheidsonderzoek uit. Dit onderzoek geeft inzicht in de ontwikkeling van banen, vestigingen en werkgelegenheid in Flevoland. Deze informatie kan leiden tot het bijstellen van beleid.

Daarnaast zullen aanvullende instrumenten voor monitoring en evaluatie ontwikkeld worden.