Wegenbeheerplan 2023-2026 van gemeente Maasgouw

Het huidige wegenbeheerplan van de gemeente Maasgouw (2019-2022) nadert het einde van de looptijd. Daarom is er de behoefte aan een actueel inzicht in de huidige kwaliteit van de verhardingen, het benodigde onderhoud voor de komende vier jaar en de budgetten die daarvoor nodig zijn. Op de eerste plaats is dit nodig om als gemeente aan de zorgplicht te voldoen (Wegenwet artikel 16). Ten tweede onderbouwen we met dit plan de budgetten voor het wegbeheer en -onderhoud zodat deze opgenomen worden in de gemeentelijke meerjarenbegroting. Hiermee wordt voldaan aan de eisen van de Provincie Limburg ten aanzien van repressief toezicht. Ten slotte is het voornemen onze visie en het beleid beter tot uiting laten komen in het beheer en onderhoud. Met dit plan maken we hierin een eerste stap, zodat we de keuzes die we in het beheer en onderhoud maken in de toekomst beter kunnen onderbouwen vanuit dit beleid.

1.1 Doelstelling

De doelstelling van dit wegenbeheerplan is tweeledig:

• –

  Actualiseren en vastleggen van het beheerplan en het beschrijven van aangrenzend beleid voor het wegbeheer met aandacht voor de nieuw aangedragen onderwerpen en het integreren van beleid van de andere disciplines.

• –

  Inzicht in de huidige kwaliteit en omvang van het verhardingsareaal en het benodigde onderhoud en budgetten voor de komende vier jaar, aansluitend op onze visie en beleid.

1.2 Leeswijzer

Hoofdstuk 2: Wat vinden we belangrijk? Omschrijft het beginkader; wat vinden wij als de gemeente belangrijk en welk bestaand beleid is op onze wegen van toepassing?

Hoofdstuk 3: Wat willen we? Geeft aan de hand van de thema’s ‘Samen’, ‘Sociaal’ en ‘Duurzaam’ inzicht in de doelstelling rondom beheer en onderhoud van wegen en verhardingen. Wat is de gewenste situatie waar we in de komende jaren naar toe willen werken?

Hoofdstuk 4: Wat hebben we gedaan? Geeft middels een korte samenvatting inzicht in de hoofdpunten uit het vorige beheerplan.

Hoofdstuk 5: Wat hebben we? Omschrijft de huidige samenstelling (kwantiteit) en de actuele kwaliteit van het huidige verhardings-/wegenareaal. Hierbij kijken we naar de ontwikkelingen en ambities ten opzichte van het vorige plan (hoofdstuk 4).

Hoofdstuk 6: Wat gaan we doen? Omschrijft aan de hand van de beheerstrategie de manier waarop we het beheer en onderhoud aanpakken en op welke manier het beleid zijn doorvertaling vindt in het onderhoud.

Hoofdstuk 7: Wat hebben we nodig? Geeft inzicht in het concrete onderhoud; de planning, de benodigde financiële middelen en het beschikbare budget voor de komende vier jaar.

Hoofdstuk 8: Conclusies en aanbevelingen. Sluit het plan af met eindconclusie en aanbeveling voor het financiële beleid van de wegen in de komende jaren.

In dit hoofdstuk geven we aan wat we belangrijk vinden. In ons huidige (bovenliggende) beleid en visies is al veel aangegeven over wat wij als gemeente Maasgouw belangrijk vinden. Uit dit bestaande beleid halen we dat wat belangrijk is voor de wegen of daaraan raakt. In hoofdstuk 3 ‘Wat willen we?’ maken we daarvan de concrete vertaling naar hoe we daar voor de wegen invulling aan willen geven.

2.1 Omgevingsvisie Maasgouw

De omgevingsvisie Maasgouw beschrijft de koers voor de toekomst van Maasgouw. Deze visie richt zich op de gehele fysieke leefomgeving. Tot de fysieke leefomgeving behoort datgene wat je ziet, voelt, hoort, proeft en ruikt. Dat zijn bijvoorbeeld de bossen, rivieren, schone lucht, parken, maar ook de gebouwen, wegen en pleinen.

Voor het wegenbeheer zijn de thema’s duurzaamheid, biodiversiteit, water en ondergrond en veilige leefomgeving van belang waarbij we ons inzetten op:

• –

  Duurzaamheid, met het oog op circulaire economie waarbij er materialen gebruikt worden met kenmerken zoals een goede herbruikbaarheid, natuurlijke en onuitputtelijke grondstoffen en een lange levensduur.

• –

  Biodiversiteit, om zoveel als mogelijk kansen te benutten voor het vergroten van de biodiversiteit; Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het inzaaien van kruidenrijke bermen na een overlaging.

• –

  Water en ondergrond, met het streven naar het terugdringen van verhardingen de openbare ruimte door bijvoorbeeld omvorming van overbodige of minder noodzakelijke verhardingen naar groen.

• –

  Veilige leefomgeving waarbij bijvoorbeeld gezocht wordt naar koppelkansen voor onder meer het verhogen van de verkeersveiligheid. Hierbij worden bij het onderhoud kleine aanpassingen doorgevoerd voor het verhogen van de verkeersveiligheid zoals bijvoorbeeld het aanbrengen van drempels of plateaus.

2.2 Strategische visie 2025 Maasgouw

Onze samenleving is constant in beweging en veranderingen gaan steeds sneller. Dit geldt ook voor de verhouding tussen burger en overheid en taken die we als gemeente hebben dan wel krijgen. De strategische visie 2025 beschrijft de maatschappelijke en bestuurlijke opgaven waar we als gemeente in de komende jaren mee te maken krijgen en hoe we daar mee om willen gaan.

Het motto uit de strategische visie 2025; “Samen maken we Maasgouw!” maakt duidelijk dat we als partner van de bewoners, bedrijven en andere betrokken partijen gezamenlijk moeten optrekken om tot een sterk, sociaal en duurzamer Maasgouw te komen met een aangenaam woon- en leefklimaat.

Door veel inwoners van onze gemeente wordt het zorgen voor een woon- en leefklimaat van hoge kwaliteit zelfs als belangrijkste taak van de gemeente gezien. De inrichting en toestand van onder andere de wegen en voetpaden dragen voor een groot deel mee aan de beleving van het woon- en leefklimaat. Daarom is het nodig dat de gemeente in gesprek blijft, en gaat, met iedereen die meedoet of mee wil doen.

2.3 Coalitieakkoord 2022-2026

Het Coalitieakkoord “Samen bouwen aan een sterk, sociaal en duurzaam Maasgouw” beschrijft de ambitie en op hoofdlijnen de doelen om samen te bouwen aan een sterk, sociaal en duurzaam Maasgouw. Samenwerken staat centraal waarbij het strategisch motto gehandhaafd blijft: “Samen maken we Maasgouw!”

Het coalitieakkoord gaat specifiek in op het huidige kwaliteitsniveau van de openbare ruimte (infrastructuur en groen). Doelstelling hierbij is om de huidige (onderhouds-)kwaliteit van de openbare ruimte hoog te houden. Speerpunten hierin zijn:

• –

  Bewoners stimuleren om de kwaliteit van de openbare ruimte in hun eigen buurt of dorp te verbeteren. Dit kan door hen te laten meepraten bij projecten, maar ook door samenwerkingen aan te gaan bij aanleg of onderhoud van voorzieningen.

• –

  De openbare ruimte in Maasgouw klimaatbestendig maken zodat deze beter bestand is tegen wateroverlast, hittestress en droogte.

• –

  Specifieke aandacht naar de verkeersveiligheid van schoolgaande jeugd op de huidige fietsroutes en de verkeers- en parkeersituatie rondom scholen.

• –

  Bevorderen van duurzame mobiliteit door een hoogwaardig netwerk van fietspaden zodat het gebruik van de fiets aantrekkelijk wordt gemaakt.

• –

  Het stimuleren van elektrisch rijden door mee te werken aan de uitbreiding van laadpalen.

2.4 Global Goals

De gemeente Maasgouw doet mee aan de Global Goals met als doel dat onze wereld mooier en beter wordt voor iedereen. Zo worden maatschappelijke problemen aangepakt, waaronder klimaatverandering, armoede en ongelijkheid. Door de Verenigde Naties zijn 17 Global Goals opgesteld waarin 169 doelen zijn onderverdeeld. Wij zetten als gemeente ook in om deze doelen te verwezenlijken.

Het wegbeheer heeft raakvlakken met Global Goal 9 (industrie, innovatie en infrastructuur), hierbij wordt er ingezet op het verbeteren van de infrastructuur met het oog op circulariteit waardoor er een hogere kwaliteit van de leefomgeving ontstaat op een zo groen mogelijk manier.

Voor het wegbeheer zijn ook de Global Goals 15 (leven op het land) en in mindere mate Global Goal 14 (leven in het water) van belang. Focus gaat hierbij uit naar het beschermen en verbeteren de woon- en leefomgeving voor zowel mens als natuur. Hierbij wordt er ook in het beheer van de openbare ruimte verwacht om een bijdrage te leveren aan duurzame doelen.

Daarnaast heeft de gemeente ook in het coalitieakkoord speciale aandacht voor de Global Goals. Zo gaan we in gesprek met inwoners, ondernemers en organisaties om een nog grotere bijdrage te kunnen leveren aan een sterk, sociaal en duurzaam Maasgouw. Elke jaar wordt door de coalitie een actieprogramma vastgesteld.

2.5 GVVP

Het verkeer blijft toenemen in omvang en toekomstige economische ontwikkelingen hebben naast de leefbaarheid gevolgen voor de verkeerscirculatie en verkeersveiligheid. Om het verkeer in goede banen te leiden is het Gemeentelijk Verkeer- en vervoerplan (GVVP) opgemaakt. Het GVVP van Maasgouw laat zien in welke richting het verkeersbeleid 2015-2025 ontwikkelt en welke beleidsonderdelen en producten de komende jaren moeten worden uitgewerkt of ontwikkeld. Onderstaand zijn voor de meest relevante thema’s de ambities weergegeven waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de inrichting en het beheer en onderhoud van de infrastructuur:

• –

  Leefbaarheid en verkeersveiligheid: Een Duurzaam Veilig verkeerssysteem met een toegenomen subjectieve en objectieve verkeersveiligheid;

• –

  Autoverkeer: Een Duurzaam Veilig netwerk van wegen dat aansluit bij de gewenste routering van het autoverkeer waardoor de verkeersveiligheid in de woongebieden is vergroot. Specifieke aantrekkelijke gebieden en kernen voor toerisme en recreatie zijn goed bereikbaar en bewegwijzerd;

• –

  Fietsverkeer: Veilige en comfortabele fietsvoorzieningen op (recreatieve) fietsroutes, goede en veilige voetgangersvoorzieningen;

• –

  Voetganger: Een goede toegankelijkheid en veilige school-thuisroutes.

In hoofdstuk 2 is aan bod gekomen wat we belangrijk vinden vanuit het bovenliggende beleid. Door dit beleid samen te voegen met onze kennis en ervaringen van de wegen en mensen in Maasgouw, willen we een aantal punten meer ruimte geven in het wegenbeheer. We hebben deze punten onderverdeeld naar de drie belangrijkste pijlers vanuit het coalitieakkoord: :Sterk, Sociaal en Duurzaam.

3.1 Sterk

Maasgouw bouwt verder aan een sterke gemeente. Daarbij moet sprake zijn van een sterke relatie tussen burger en bestuur waarbij burgers tijdig kunnen meepraten over (te nemen) besluiten van de raad en het college van B&W. Als gemeente willen we ook een sterke partner zijn waar anderen op kunnen bouwen. Ook mag van de gemeente een adequate dienstverlening worden verwacht. We willen een gemeente zijn met een robuuste en gezonde financiële positie die de belastingen en lasten voor burgers en bedrijven op een laag niveau weet te houden.

3.2 Sociaal

We willen ook werken aan een sociaal Maasgouw. Dat is een samenleving waar mensen oog en oor voor elkaar hebben, waar iedereen meetelt en waar iedereen kan meedoen. De openbare ruimte is hierbij een belangrijke speler waar men elkaar tegenkomt, ontmoet en verblijft.

3.3 Duurzaam

We geven gestalte aan een duurzaam Maasgouw. Daarom willen we de kwaliteit van onze leefomgeving versterken, met bijzondere aandacht voor natuur en biodiversiteit. We werken aan opgaven op het gebied van klimaat en energie, afvalinzameling en circulariteit.

In 2018 is een geactualiseerd beheerplan opgesteld voor de periode 2019-2022. In deze paragraaf wordt kort inzicht gegeven in de hoofdpunten van het oude plan 2019-2022. Dit geeft de mogelijkheid om de huidige situatie te vergelijken met de situatie in 2018 en ontwikkelingen te traceren. Daarnaast blikken we kort terug op de actiepunten uit het vorige beheerplan en de behaalde resultaten.

4.1 Beloften en resultaat beleidsplan 2019-2022

In het beleid- en beheerplan wegen zijn verschillende punten aangegeven waar meer ruimte voor gegeven wordt gedurende de periode 2019-2022. Deze zijn onderverdeeld in de twee belangrijkste pijlers uit het coalitieakkoord: Samen en Duurzaam.

Om het wegenareaal goed te kunnen onderhouden en beheren is het van belang om te weten wat aanwezig is. Afgelopen planperiode is veel werk verzet om nog onbekend areaal te inventariseren en in te delen in het onderhoudsprogramma. Daarnaast zien we dat er steeds meer oog is voor functionele verhardingen.

Overbodige verhardingen worden indien mogelijk omgevormd naar groen om tevens bij te dragen aan een klimaatrobuuste inrichting, ook een onderdeel van duurzaamheid.

Een ander belangrijk item voor het duurzaam beheer van verhardingen was, en is nog steeds het reduceren van het onderhoud van de verhardingen. Hiervoor zijn afgelopen beheerperiode diverse pilots uitgevoerd voor het aanbrengen van voegvullingen op reeds aangelegde verhardingen en nog aan te brengen verhardingen. Na interne afstemming en evaluatie van de resultaten hebben deze pilots er toe geleidt dat natuursteenverhardingen tijdens onderhoud en/of reconstructies zoveel mogelijk worden voorzien van voegvullingen voor het tegengaan van onderhoud op het gebied van onkruiden. Een concreet voorbeeld

hiervan is het project “Reconstructie oude kern Stevensweert” waar de natuursteenverhardingen met maar liefst 3 verschillende soorten voegvullingen worden voorzien met het oog op duurzaamheid.

Met het uitvoeren van de pilots en de benodigde onderlinge afstemming voor het doorvoeren van de resultaten is het niveau van de aanwezige kennis van de medewerkers én samenwerking naar een hoger niveau getild. Dit was tevens een belangrijk aandachtspunt uit het beleidsplan 2019-2022.

4.2 Inventarisatie areaal 2018

Het vorige plan omschrijft tot in detail de omvang en samenstelling van het wegenareaal. Zo wordt onder meer inzicht gegeven in de verdeling per wegtype, verhardingstype, en per structuurelement. Onderstaande tabel en figuur uit het oude plan geven de verhoudingen en opbouw van het areaal per wegtype aan in 2018. Voor informatie over de verdeling van de verhardingsfuncties, -typen en verharding per structuurelement wordt verwezen naar bijlage 1.

Figuur 2. Verdeling wegtypen 2018

Tabel 1. Omvang en ontwikkeling wegtypen 2014-2018 in m2

4.3 Strategie en ambitieniveau in 2018

Als beheerstrategie is in het oude plan omschreven dat wordt aangesloten op de CROW-systematiek voor wegbeheer (publicatie 147). Maatregelen zijn voor een periode van vier jaar conform deze systematiek gepland en voor de langere termijn wordt met de theoretische cyclische benadering gerekend. Voor de periode 2019- 2022 is ambitieniveau B gehandhaafd. Ook voor komende periode zal ambitieniveau B gehandhaafd blijven.

4.4 Kwaliteit in 2018

De technische inspectiecijfers zijn vertaald naar de kwaliteitsniveaus (conform de CROW-systematiek). Figuur 3 en 4 geven inzicht in de technische en beeldkwaliteit van het wegenareaal in 2018.

Figuur 3. Verdeling technische kwaliteit wegenareaal

Figuur 4. Verdeling beeldkwaliteit wegenareaal

Verreweg het grootste deel van het wegenareaal (96,5%) voldoet aan het in 2018 vastgestelde ambitieniveau; alles minimaal B-niveau. Hierbij is het grootste deel van het areaal van goede tot zeer goede kwaliteit en voldoet daarmee ruim aan onze ambitie. Slechts een klein deel van het areaal was onvoldoende (3,5 %), deze locaties zijn in de beheerplanning opgenomen voor het uitvoeren van achterstallig onderhoud.

In bijlage 2 zijn gedetailleerdere gegevens weergegeven over de kwaliteit per verhardingstype, wegtype, verhardingsfunctie en structuurelement.

4.5 Meerjarenbegroting en overige kosten 2019-2022

Samengevat was voor de periode 2019-2022 gemiddeld een jaarlijks bedrag van € 945.000 nodig om het wegenareaal op het gewenste niveau te brengen en te houden (kwaliteitsniveau B). Bovenop deze reguliere onderhoudskosten zijn ook overige jaarlijkse kosten berekend die van het beheerbudget van wegen gefinancierd dienden te worden. Hierbij ging het om een totaalbedrag van €143.000 per jaar.

Inclusief incidentele kosten komen de totale jaarlijkse kosten uit op €1.103.000.

Verdere detaillering van de kosten voor regulier onderhoud en de overige bijkomende kosten zijn in bijlage 3 van dit plan opgenomen.

Een actueel beeld van wat we buiten hebben liggen is van groot belang om beheer en onderhoud goed uit te kunnen voeren. Dit beheerplan gaat in beginsel over het huidige areaal zoals we in dit hoofdstuk omschrijven, vanuit de kwantitatieve en kwalitatieve informatie die op dit moment beschikbaar is. Het areaal is constant aan verandering onderhevig, onder andere door aanleg van nieuwe wegen, woonwijken, en reconstructies van bestaande verhardingen. Dit heeft in allerlei opzichten invloed op het beheer/ onderhoud en het daarvoor benodigde budget. Voor de toekomst is het daarom van belang om de areaal informatie up-to-date te houden en de kwaliteit te blijven bewaken. In dit hoofdstuk is het huidige areaal vergeleken met de gegevens uit de voorgaande periode.

5.1 Kwantiteit: huidige voorzieningen/areaal

Het wegen-/verhardingsareaal van Gemeente Maasgouw omvat momenteel een totaaloppervlak van 2.674.909 m2. Dit is een toename van ruim 42.400m2 aan oppervlak ten opzichte van het wegareaal in 2018. Deze toename is het gevolg van mutaties in het beheersysteem, bijvoorbeeld door het toevoegen van oppervlakten aan gerealiseerde nieuwbouwwijken.

Onderstaande tabel 2 en figuur 5 geven een overzicht van het areaal binnen de gemeente, opgedeeld in verschillende wegtypes. Hierbij valt met name op dat in het areaal een verschuiving aanwezig is in de wegtypes “5. Weg in woongebied” en “7. Fietspaden”. Deze verschuivingen zijn het gevolg van het actualiseren/ optimaliseren van de gegevens in het beheersysteem in de afgelopen 4 jaar. Daarnaast is er nog de toename van ruim 42.400m2 aan oppervlak ten opzichte van het wegareaal in 2018.

Tabel 2. Omvang en ontwikkeling wegtypen 2014-2022 in m2

Figuur 5. Verdeling wegtypen 2022 in %

Figuur 6. Verdeling verhardingstypen 2022

Tabel 3. Omvang en ontwikkeling verhardingstypen 2014 - 2022 in m2

Bij de verhardingstypes in bovenstaande tabel is te zien dat met name elementenverhardingen zijn toegevoegd aan het areaal. Dit is het gevolg van nieuwbouwwijken en het omvormen van overige verhardingstypes tijdens onderhoud en reconstructies waarbij is gekozen voor elementenverharding. Gedetailleerder inzicht in de specifieke verhardingssoorten met bijbehorende oppervlaktes per verhardingstype is in bijlage 4 weergegeven. Vooralsnog wordt asfalt met 48% verreweg het meeste toegepast als verhardingstype. Een lichte verschuiving is zichtbaar naar elementenverhardingen (momenteel 33% van de oppervlakte t.o.v. 31% in 2018).

Figuur 7. Verdeling verhardingsfunctie 2022

Tabel 4. Omvang en ontwikkeling verhardingsfunctie 2014 -2022 in m2

Bij de verhardingsfuncties uit bovenstaande tabel en grafiek is bij de “Rijbanen” een toename te zien in het areaal, welke terug te voeren is op de areaalvergroting. Bij de “Fietspaden” zien we een vermindering van ca. 46.000 m2. Dit is vooral het gevolg van doorgevoerde mutaties in de beheergegevens van het beheersysteem.

Figuur 8. Verdeling structuurelementen 2022

Tabel 5. Omvang en ontwikkeling structuurelementen 2014 -2022 in m2

Kijkend naar de gegevens van de van de structuurelementen (zie bovenstaande tabel en grafiek) blijkt dat het areaal “onbekend” flink geslonken is. De afgelopen jaren zijn de beheergegevens verder geïnventariseerd, verfijnd en in het beheersysteem bijgewerkt. Ontbrekende gegevens zijn hiermee aangevuld wat heeft geresulteert in een completer inzicht in de areaalgegevens. Daarnaast hebben verschuivingen plaatsgevonden zoals van “Woongebied” naar “Centra”. Dit heeft te maken met het aanpassen van de begrenzingen van de centrumgebieden. Bij de structuurelementen is zichtbaar dat het grootste gedeelte van het areaal bestaat uit woongebieden, dit ligt ook in lijn met wegtype “Weg in woongebied”.

5.2 Huidige kwaliteit / uitkomsten inspectie

Tweejaarlijks wordt het verhardingsareaal van de gemeente geïnspecteerd. Deze inspectie heeft als doel om op een snelle, relatief goedkope en efficiënte manier inzicht te krijgen in de kwaliteit van het wegennet. De laatste inspectie is, in het voorjaar 2022 uitgevoerd. Deze inspectiegegevens zijn verwerkt in het beheersysteem voor wegen voor het inzichtelijk maken van de kwaliteit en het plannen en begroten van onderhoud voor verhardingen. Zowel het uitvoeren van de weginspectie als het bepalen van de kwaliteit in de beheersoftware zijn conform de CROW-systematiek voor Wegbeheer 2011 en Globale Visuele Inspectie 2011.

Figuur 9. Vergelijking technische en beeldkwaliteit

In figuur 9 wordt gesproken over ‘Achterstallig’, dit betekent dat de richtlijn meer dan één klasse is overschreden door het uitblijven van onderhoud. In het geval van Maasgouw is dit D-niveau. Over het algemeen zijn de herstelkosten om weer aan de richtlijn te voldoen uiteindelijk hoger dan de kosten als onderhoud tijdig wordt uitgevoerd. Daarbij is de kans op risicovolle situaties een stuk hoger en is klein onderhoud vaker nodig om deze te verhelpen. Indien een weg op korte termijn aan een reconstructie toe is en/of de risico’s zijn minimaal doordat weinig tot geen mensen van de weg gebruikmaken, kan het tijdelijk accepteren van D-kwaliteit een optie zijn, mits gevaarlijke situaties te allen tijde worden voorkomen/verholpen.

Om in het kader van integraliteit de vergelijking met andere disciplines te kunnen maken, is een vertaling gemaakt van de technische kwaliteit conform de CROW-wegbeheersystematiek (CROW-publicatie 147) naar de integrale beeldkwaliteit van de meetlat uit de CROW- kwaliteitscatalogus Openbare ruimte 2018 (CROW- publicatie 380). In figuur 9 Is deze vertaling weergegeven. In figuur 10 is een korte toelichting bij de verschillende beeldkwaliteiten gegeven.

Figuur 10. Beeldkwaliteitsniveaus met toelichting

Met de resultaten uit voorgaande hoofdstukken is nu inzichtelijk hoe het ervoor staat met onze wegen; wat hebben we, wat is de huidige kwaliteit en wat zijn onze toekomstige beleidsdoelstellingen die ook op ons wegenareaal van toepassing zijn? Onze beheerstrategie is de tussenstap richting het concrete beheer en onderhoud. Hierin bepalen we de wijze waarop de werkzaamheden worden gepland, vastgelegd en uitgevoerd en de manier waarop het beleid uiteindelijk vertaald wordt naar de werkzaamheden buiten.

6.1 CROW-systematiek wegbeheer

Het CROW is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. CROW ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleid, planning, ontwerp, aanleg en beheer en onderhoud. Deze kennis wordt gepubliceerd in de vorm van richtlijnen, aanbevelingen en systematisering, zo ook voor het beheer en onderhoud van wegen en verhardingen. De gemeente Maasgouw past deze publicaties toe voor het wegbeheer en -onderhoud.

Eerste vijf jaar: Planning op basis van gemeten kwaliteit.

Voor het plannen en begroten van de werkzaamheden in hoofdstuk 7, worden de gedragsmodellen uit de huidige CROW-systematiek voor wegbeheer toegepast. Hierin worden de actuele schades, die zijn vastgelegd tijdens de inspectie, vergeleken met de landelijk aanvaarde onderhoudsrichtlijnen uit deze systematiek. Op basis hiervan, en in combinatie met het bouwjaar en het laatste jaar van onderhoud, wordt voor vijf jaar vooruit bepaald wanneer onderhoud volgens de systematiek uitgevoerd dient te worden:

• –

  Verhardingen die de onderhoudsrichtlijn hebben overschreden zijn van onvoldoende of zelfs van achterstallige kwaliteit (C en D kwaliteit) en dienen op korte termijn te worden onderhouden; 1-2 jaar.

• –

  Verhardingen die de onderhoudsrichtlijn naderen maar voor de korte termijn nog voldoen (B-kwaliteit), zullen op middellange termijn; 3-5 jaar aan onderhoud toe zijn. Deze verhardingen zijn de waarschuwingsgrens gepasseerd.

Figuur 17 geeft schematisch weer hoe de waarschuwingsgrens en de CROW-richtlijn zich verhouden ten opzichte van de kwaliteit van de verhardingen en de onderhoudsbehoefte.

Figuur 17. Richtlijn en waarschuwingsgrens t.o.v. kwaliteit

De gemeente Maasgouw voert elke 2 jaar een volledige weginspectie uit. Mocht het toch voorkomen dat een wegvakonderdeel niet is voorzien van een inspectie, dan worden maatregelen op basis van de theoretische gedragsmodellen van de CROW-systematiek bepaald. Op basis van het bouwjaar, het jaar van onderhoud en de theoretische levenscyclus van de betreffende verharding voorspelt het systeem wat de kwaliteit van het betreffende wegvakonderdeel is en welke maatregel wanneer in theorie nodig is.

6.2 Ambitieniveau: kwaliteitskeuze 2023-2026

Momenteel worden de wegen onderhouden op het ambitieniveau B. Hoewel dat over het gehele areaal minimaal een B-kwaliteit wordt nagestreefd, komt het in de praktijk zelden voor dat het wegenareaal ook daadwerkelijk deze kwaliteit heeft maar juist A of A+.

Ook in deze planperiode wordt deze lijn voortgezet. Dit komt terug in het coalitieakkoord 2022-2026 waarin wordt aangegeven dat de gemeente het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte hoog willen houden omdat dit mede bepalend is voor de kwaliteit van Maasgouw als woongemeente en toeristische gemeente. Daarom maakt de gemeente de beleidskeuze om kwaliteitsniveau B de komende planperiode als minimum niveau te hanteren.

Onder hoofdstuk 5.2 is terug te zien dat een groot deel van de wegen juist hoger scoort dan B-niveau: A of A+. Op het moment dat de B-kwaliteit een feit is, is onderhoud meestal binnen vijf jaar uitgevoerd. Tijdens het uitvoeren van onderhoud aan een wegvakonderdeel wordt de kwaliteit verhoogd naar A of zelfs A+.

Daar waar we het ambitieniveau op kwaliteit B stellen, voorzien we in een solide functionele basis van het wegenareaal. Dit is schematisch weergegeven in figuur 18. De bijbehorende onderhoudscyclus is schematisch weergegeven in figuur 19.

Figuur 18. Ambitieniveau Maasgouw

Figuur 19. Schematische weergave onderhoudscyclus

Concreet betekent dit dat alle verhardingen veilig en functioneel onderhouden worden en dat schades in beperkte mate worden toegestaan. De functionaliteit en de veiligheid komen niet in het gedrang en de basiskwaliteit blijft bewaakt. Anderzijds is het vrijwel onmogelijk om te voorkomen dat geen enkele verharding onder de richtlijn komt, bijvoorbeeld door een onverwacht snelle achteruitgang in kwaliteit als gevolg van onvoorziene oorzaken zoals strenge vorst. Er zal daarom in praktijk altijd sprake zijn van een bepaald percentage aan C of D kwaliteit.

Prioritering: Voorrang bij keuzes onderhoud

Binnen het kader van kwaliteit B als ambitieniveau passen we een bepaalde prioritering toe binnen onze gemeente. Zo maken we een onderscheid in de prioriteit van verschillende onderdelen binnen ons wegenareaal. Hiermee wordt aangegeven welke wegen en verhardingen het eerst aangepakt worden zodra de richtlijn wordt genaderd binnen het beschikbare budget. Dit betekent niet dat er een afwijkend ambitieniveau wordt gehanteerd; hoger of lager dan onze richtlijn. Indien een keuze moet worden gemaakt, worden eerst de verhardingen onderhouden die een hogere prioriteit toegekend hebben gekregen. Tabel 6 geeft deze prioritering weer.

Tabel 6. Prioritering binnen wegenareaal

6.3 Zaken die we met wegbeheer/-onderhoud integreren

Bovenop het reguliere onderhoudsbudget, zijn er nog een aantal zaken die ook vanuit het budget voor wegbeheer bekostigd worden. Dit zijn grotendeels werkzaamheden ter ondersteuning of aanvulling van het reguliere onderhoud (zoals inspecties, ondersteunende plannen en verkeersmaatregelen). Daarnaast zijn dit werkzaamheden aan areaalonderdelen die geen onderdeel zijn van de CROW-systematiek, maar binnen de gemeentelijke organisatie wel onder het wegbeheer vallen. Deze bedragen worden voornamelijk bepaald op basis van ervaringen en de uitgaven uit eerdere jaren. Deze budgetten dienen (jaarlijks) gereserveerd te worden boven op het reguliere onderhoud. In onderstaande paragrafen zijn deze benoemd.

6.4 Vertaling: van beleid naar beheer en onderhoud

Beleid dient uiteindelijk in de concrete werkzaamheden tot uiting te komen, met inachtneming van de CROW- systematiek, het beheerbudget en de kwaliteitsambities van de gemeente Maasgouw. Het beleid van de gemeente dient op een aantal punten verder ontwikkeld te worden om nog beter zijn doorvertaling te kunnen vinden naar concrete onderhoudswerkzaamheden buiten.

Wat betreft het beleid voor de periode 2023-2026, geldt dat het beleid vooral directe betrekking heeft op de inrichting buiten en de interne organisatie.

Het beleid zoals omschreven in hoofdstuk 2 en 3 heeft voor het grootste deel betrekking op de wijze waarop het beheer binnen de gemeente is georganiseerd en op de concrete inrichting buiten. Het gevolg van een andere inrichting is dat de omvang en samenstelling van het areaal verandert. Dit is van invloed op de te beheren oppervlaktes en daarmee op de maatregelen en onderhoudskosten.

De volgende beleidspunten zijn direct van invloed op de samenstelling en omvang van het areaal en hiermee ook op het concrete onderhouden het onderhoudsbudget:

• –

  Verhardingen vervangen door groen (§3.3.4)

• –

  Reductie onderhoud kern gebieden (§3.3.3)

• –

  Klimaatrobuust (her)inrichten (§3.3.2)

• –

  Eenduidigheid in de inrichting (§3.3.5)

Waar de beheerstrategie inzicht geeft in de wijze waarop wij het beheer en onderhoud van onze wegen/ verhardingen de komende jaren gaan organiseren en uitvoeren, geeft dit hoofdstuk inzicht in het concrete onderhoud dat hieruit voortkomt en de kosten die hiermee gemoeid zijn. Hierbij gaat het om de totaal benodigde financiële middelen (regulier onderhoud en overige werkzaamheden) voor het verwezenlijken van onze doelstellingen met het beschikbare budget waarmee dit onderhoud bekostigd dient te worden.

7.1 Regulier onderhoud 2023-2026

In het eerste kwartaal van 2022 heeft een weginspectie plaatsgevonden. Op basis van deze recente inspectiecijfers, die in het beheersysteem (GBI) zijn geïmporteerd, wordt regulier onderhoud voorgesteld voor de periode 2023-2026. Zo is er een maatregelplanning gegenereerd inclusief inzicht in het benodigd budget dat ervoor zorgt dat dat de richtlijn (B-niveau) gehandhaafd blijft op basis van de CROW-systematiek, zoals omschreven in § 6.2. Deze maatregelplanning is een theoretisch voorstel van het uit te voeren onderhoud.

Voor uitvoering van het onderhoud vindt een maatregeltoets plaats om de daadwerkelijk benodigde maatregelen te bepalen. Dit onderhoudsprogramma stemmen we af op het beschikbare budget en het beleid. Tabel 7 geeft inzicht in het benodigde budget voor regulier onderhoud in de periode 2023-2026. In bijlage 5 is een overzicht bijgevoegd van de kosten per maatregel.

Tabel 7. Kosten regulier onderhoud 2023-2026

Voor het reguliere onderhoud is in de periode 2023 – 2026 in totaal een bedrag van € 4.857.600 nodig om aan het gewenste onderhoudsniveau, die overeenkomt met de CROW-richtlijn (minimaal B-niveau) te voldoen. Dit bedrag verdelen we per jaar gedurende looptijd van dit plan en het onderhoud voeren we uit op basis van de prioritering zoals omschreven in hoofdstuk 6.2. Dit komt neer op een gemiddeld bedrag van € 1.214.400 per jaar.

Tenslotte wordt nog specifiek benoemd dat planmatige reconstructies (opgenomen in MIP) niet worden bekostigd vanuit het beheerbudget en dat de degeneratiekosten voor kabel- en leidingwerkzaamheden en uitbesteding vegen wegen niet worden meegenomen in het beheerplan.

In dit beheerplan is gerekend met prijspeil januari 2022. Kanttekening hierbij is dat momenteel sprake is van extreme prijsstijgingen in de infrasector vanwege onder meer de oorlog in Oekraïne en de hiermee alsmaar stijgende olie- en gasprijzen. Deze extreme prijsstijgingen zullen de budgetten onder druk zetten en hun weerslag hebben op het onderhoudsprogramma. Middels het jaarlijks indexeren van de budgetten kan voorkomen worden dat er tekorten ontstaan op het budget waardoor het beoogde onderhoudsprogramma toch volledig uitgevoerd kan worden. Indexering van de budgetten zorgt er voor dat ons vastgestelde kwaliteitsniveau B behaald blijft.

7.2 Kosten overige werkzaamheden

Zoals hoofdstuk 6.3 uiteenzet en onderbouwd, dient jaarlijks structureel een bedrag van € 163.500 (zie tabel 8) bovenop de reguliere onderhoudskosten gereserveerd te worden. Daarnaast dienen enkele bedragen in een specifiek jaar van de looptijd ter beschikking te worden gesteld. Hiermee worden enerzijds werkzaamheden ter ondersteuning van regulier onderhoud bekostigd. Anderzijds worden hiermee overige onderdelen in de openbare ruimte bekostigd die aan het wegbeheer zijn toebedeeld. Deze incidentele kosten zijn ook in tabel 8 benoemd.

Tabel 8. Kosten overige werkzaamheden vanuit wegenbeheerbudget 2023-2026

7.3 Beschikbaar budget en kostendekking

Voor de periode 2019–2022 was er een gemiddeld budget beschikbaar van € 1.103.000 per jaar. Onderstaande tabel zet het beschikbare budget af tegen het totaal benodigde budget voor de periode 2023-2026: regulier onderhoud én overige werkzaamheden. Zo zijn de verschillen in budgetten tussen de voormalige en nieuwe planperiode inzichtelijk gemaakt.

Tabel 9. Beschikbaar budget VS benodigd budget, prijspeil januari 2022

Over de periode 2023-2026 is er sprake van een tekort van € 1.199.400 op het beschikbare budget. Dit komt neer op een gemiddeld tekort van € 300.000 per jaar.

Deze meerjarige tekorten zijn opgenomen in de begroting 2023.

Het is aan de gemeente om de beleidsdoelstellingen, de beheerstrategie en het uiteindelijke onderhoud, zoals vastgelegd in dit plan in praktijk te brengen. Over circa vier jaar wordt opnieuw de balans opgemaakt, we evalueren de manier waarop dit plan in praktijk is gebracht en actualiseren het plan naar de nieuwe situatie met de wensen en eisen die over vier jaar urgent zijn. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiële conclusie.

Waar we voor de periode van 2015-2018 zagen dat de kwaliteit van het wegenareaal hoog is, was hier ook een geringe afname in de reguliere onderhoudskosten in de periode 2019-2022 (afname van ruim €200.000) zichtbaar.

Na de uitgevoerde weginspectie in het 1e kwartaal van 2022 blijkt dat de kwaliteit van het wegareaal slechts licht gedaald is maar zich nog steeds op een hoog niveau bevindt. Het onderhoudsprogramma is samengesteld met de doelstelling om de wegen conform ons ambitieniveau op kwaliteitsniveau B te onderhouden.

Om met het beheer en onderhoud de komende jaren (2023-2026) aan te sluiten op ons ambitieniveau is voor de komende planperiode in totaal € 5.566.600 nodig (prijspeil januari 2022 en excl. indexering). Dit komt neer op een gemiddelde van € 1.392.000 per onderhoudsjaar.

Uit het onderhoudsprogramma en de daaraan gekoppelde financiële consequenties is zichtbaar dat we op een tekort uitkomen van € 1.199.400 op het beschikbare budget voor de periode van 4 jaar (gerekend met prijspeil januari 2022 excl. indexering). Dit komt neer op € 300.000 per jaar, welke reeds structureel is opgenomen in de begroting 2023. Het risico van stijgende prijspeilen is beschreven in de risicoparagraaf van de begroting 2023.

Aanbeveling: Om op doelmatige en financieel verantwoorde wijze invulling te blijven geven aan het beheer en onderhoud en te voorzien in een degelijk en functioneel wegenareaal is het aan te raden om bij de begrotingsactualisatie jaarlijks, indien nodig, de beheerprijzen te indexeren. De doorvertaling in dit plan als gevolg van de marktwerking en de onzekere situatie in de wereld kan van invloed zijn op de benodigde budgetten. Zie ook hoofdstuk 7.1 van dit plan voor de benoemde risico’s.