Grondstoffenbeleid 2022 – 2027

1.1 Introductie

Op basis van de landelijke doelstellingen, zoals beschreven in het VANG-beleid (Van Afval Naar Grondstof)2 heeft de gemeente Loon op Zand het nu geldende afvalbeleid bepaald voor de periode van 2017-2021. In dit plan werd voor het eerst gesproken over een Grondstoffenbeleid.3 De VANG-doelstellingen gaan uit van maximaal 100kg restafval per inwoner / per jaar, met daarbij een hergebruikspercentage van minimaal 75%. Met de insteek om deze doelen te behalen en tegelijkertijd de kosten voor inwoners te beperken heeft de gemeente Loon op Zand destijds gekozen voor een ingreep op de aangeboden service op restafval (minder frequent ophalen). Ook is er een verbetering van de service op grondstoffen fracties zoals PMD, Papier, Textiel en luiers doorgevoerd4.

Op basis van de inzamelcijfers (2020 en 2021) is geconcludeerd dat de ingezette trend, ondanks een goede richting, op dit moment onvoldoende effectief is om de beoogde doelstellingen van restafval vermindering en hergebruik van grondstoffen te behalen. Aanvullende maatregelen zijn noodzakelijk. Hierbij dient veel aandacht te zijn voor het behoud van (kwalitatief goede) grondstoffen in de cyclus.

Het is nog altijd de doelstelling van gemeente Loon op Zand om zich te committeren aan de landelijk gestelde doelen van het VANG-programma.

1.2 Risico’s

Veel mogelijke interventies om te komen tot betere afvalscheiding zijn de afgelopen jaren al elders in Nederland geïmplementeerd. In het opstellen en doorrekenen van verschillende scenario’s kunnen we daarom een goede inschatting maken van de effecten die een bepaalde interventie heeft op de mate van afvalscheiding. Uiteindelijk is natuurlijk het gedrag van de inwoners van doorslaggevend belang of de beoogde scenario’s ook werkelijkheid worden. De resultaten en de kosten zijn dus voor een groot gedeelte afhankelijk van het gedrag van de inwoners. Er zijn nog een aantal andere ontwikkelingen5, die grote invloed (kunnen) hebben op de kosten, die op dit moment nog erg onzeker zijn. Daardoor is het lastig om een exacte voorspelling te doen en moeten we met een raming/bandbreedte werken.

Verbrandingsbelasting op restafval

Sinds enige jaren heeft het Rijk een verbrandingsbelasting voor restafval ingesteld. Na een aantal jaren rond de € 13, - per ton, is de afgelopen jaren de belasting verhoogd naar ruim € 32, - per ton. Daarmee maakt de verbrandingsbelasting op dit moment circa 1/3 uit van de verwerkingskosten van restafval. Voor de Rijksoverheid is de verbrandingsbelasting zowel een middel om financiële tekorten te drukken als ook een middel om het verwerken van restafval duurder te maken en zo de druk om beter afval te scheiden te verhogen. De toekomstige ontwikkeling voor het tarief van de verbrandingsbelasting is moeilijk te voorspellen. Maar gezien de doelstelling de hoeveelheid restafval verder te verminderen, is een stijging van de belasting niet onwaarschijnlijk.

CO2-heffing op restafval

Bedrijven in de industrie met een hoge CO2-uitstoot betalen straks meer belasting over dat deel wat ze teveel uitstoten. Voor de afvalbranche is dit geen goed nieuws. Het eerste paar jaar krijgen de afvalcentrales hiervan nog uitstel, maar uiteindelijk zullen ook zij hieraan moeten geloven. De NVRD (Nederlandse Vereniging Reiniging Directeuren) schat hierbij in dat deze ontwikkeling vanaf 20256 zullen leiden tot een extra belasting op het restafval van circa € 2, - per ton oplopend tot € 15, - per ton in 2030. Hierbij is de jaarlijkse inflatiecorrectie van de afvalstoffenbelasting, de al bestaande heffing voor het verbranden van afval, nog niet meegenomen. Ook is nog geen rekening gehouden met de duurzame investeringen die afvalverwerkers moeten maken.

Verwerkingskosten GFT

De afgelopen periode laat daarnaast ook een sterke stijging van de verwerkingstarieven van Groente-Fruit- en Tuinafval (GFT) zien. Recente aanbestedingen laten zien dat een stijging van de kosten van € 30, - per ton voor de verwerking niet vreemd is. Ook het aantal inschrijvers op aanbestedingen is klein, waardoor er weinig prijsconcurrentie is. Deze ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er bij het uitwerken van scenario’s, waarbij GFT gescheiden wordt ingezameld, uitgegaan wordt van een hoger tarief. Dit om tegenvallers zoveel mogelijk te vermijden.

Effect corona-virus

De corona-crisis heeft de afgelopen maanden effect gehad op de afvalinzameling in Nederland. Vanaf maart 2020 was een flinke toename van huishoudelijk afval waar te nemen (tussen de 5% en 20%). Een gedeelte van dit effect zal ook in de komende jaren blijven bestaan. Men is gewend geraakt aan thuiswerken en ook de richtlijnen vanuit de overheid voorzien in een nieuwe (thuis)werkvorm.

1.3 Leeswijzer

Het volgende document omvat een uitwerking en doorrekening van de mogelijke maatregelen die interessant zijn voor de gemeente Loon op Zand. Voorafgaand worden de Europese en Nederlandse beleidskaders vastgesteld met het Afvalbeleid 2017-2021 hierin meegenomen. Zodoende wordt de huidige stand van zaken binnen de gemeente toegelicht en opent het direct de deur voor de verdere ontwikkeling van een geactualiseerd afvalbeleid.

Het Europees beleid stelt de kaders waaraan het afvalbeleid in de landen van de Europese Unie moeten voldoen. Het Europees beleid streeft naar een circulaire economie. Europa beschikt in beperkte mate over grondstoffen en wil daarvoor niet afhankelijk zijn van anderen op lange termijn. Het Europees beleid wordt overgenomen in het landelijk afvalbeleid en door de gemeenten overgenomen in het eigen beleid voor afvalbeheer.

Het Rijk streeft ernaar om de hoeveelheid restafval sterk terug te dringen in de komende jaren. Vooralsnog staat het gemeenten vrij om dit op een eigen wijze en tempo te realiseren, binnen de geldende landelijke en Europese kaders, maar dat zal in de toekomst niet vrijblijvend blijven. Het Rijk kan besluiten bepaalde maatregelen/keuzes aan gemeenten op te leggen om sneller aan de doelstellingen te voldoen.

In dit hoofdstuk wordt een korte samenvatting van het geldende landelijk beleid gegeven, en de relevante actuele onderwerpen. Ook wordt een samenvatting gegeven van de gestelde ambities in de Grondstoffenbeleid Loon op Zand 2017-2021.

2.1 Korte samenvatting van het Nederlandse beleid

De Europese afvalwetgeving is geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving in de vorm van de Wet milieubeheer (Wm) en het Landelijk afvalbeheerplan (LAP3). De Wet milieubeheer verplicht de gemeenten zorg te dragen voor afvalinzameling en -verwijdering voor huishoudens. Deze zorgplicht kent zijn oorsprong in het beschermen van de volksgezondheid.

In het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) staat vastgelegd hoe we in Nederland met huishoudelijk en bedrijfsafval omgaan. LAP3, het derde Landelijk Afvalbeheerplan, heeft een looptijd van 2017 tot en met 2029. Overheden zijn wettelijk verplicht om, bij al hun besluiten die het afvalbeheer raken, rekening te houden met het LAP. In LAP3 is de verwachting vastgelegd dat de hoeveelheid huishoudelijk restafval zal afnemen tot gemiddeld 30 kg/inwoner in 2025. Na 2029 zal er sprake zijn van een meer dringend geformuleerde set van doelstellingen vanuit de Rijksoverheid.

2.2 VANG-huishoudelijk afval

Om de doelen van het programma ‘Nederland Circulair in 2050’ te halen, moet het huishoudelijk afval beter worden gescheiden. De ambitie is om afval zoveel als mogelijk te voorkomen en dat wat toch wordt aangeleverd zo goed mogelijk te scheiden: minstens 75% afvalscheiding in 2020 en uiteindelijk nauwelijks tot geen restafval meer richting 2050. In het uitvoeringsprogramma VANG huishoudelijk afval is verder uitgewerkt hoe deze doelstelling bereikt kan worden. Dit programma bestaat uit een breed scala aan activiteiten waarop wordt ingezet. Zowel preventie, als afvalscheiding en recycling krijgt de aandacht.

2.3 Ambities Grondstoffenbeleid 2017-2021, gemeente Loon op Zand

Het streven, opgenomen in het Grondstoffenbeleidsplan was een scheidingspercentage van minimaal 75% in 2021 te behalen. Dit was conform de VANG-HHA1 doelstellingen. In het grondstoffenbeleidsplan sprak men in gemeente Loon op Zand de voorkeur uit voor het 100 kilogram scenario met enkele maatregelen uit het koploper scenario. De belangrijkste uitgangspunten vanuit het Grondstoffenbeleidsplan 2017-2021 waren:

Uitgangspunt beleid

‘’We zamelen grondstoffen in en proberen het restafval te reduceren. Dit kan niet zonder medewerking van onze inwoners.’’

Service: De burger centraal:

“Gebruiksgemak inzamelmiddelen, sortering, toegang tot de milieustraat en inzamelfrequentie moeten zoveel mogelijk aansluiten bij de wensen van de burger.”

De beoogde optimalisaties, zoals uitgewerkt in het Grondstoffenbeleidsplan 2017-2021, laten zich als volgt samenvatten:

• 1.

  Laagbouw: restafval wordt 1x er 4 weken huis aan huis ingezameld.

• 2.

  Hoogbouw: pasjessysteem voor restafval inzameling.

• 3.

  Hoogbouw: gft-containers voorzien van een paslezer (waar nodig).

• 4.

  Hoogbouw: PMD 1x per week ingezameld.

• 5.

  Milieustraat: brengvoorziening voor matrassen.

• 6.

  Overig: papiercontainers toegankelijk gemaakt door zowel hoogbouw als laagbouw.

• 7.

  Overig: extra brengvoorzieningen voor Textiel en luiers.

• 8.

  Overig: introductie van de “Mijnafval” app op optimalisatie CMS.

• 9.

  Meerdere onderzoeken en pilots ten behoeve van een verbeterde afvalscheiding, bijvoorbeeld de 100-100-100 campagne.

2.4 Global Goals

Loon op Zand is een Global Goals gemeente, een gemeente die een actieve bijdrage wil leveren aan het behalen van de Global Goals: de VN Duurzame Ontwikkelingsdoelen, die armoede, ongelijkheid en klimaatverandering aan willen pakken binnen 15 jaar. De gemeenteraad heeft hierbij de nadruk gelegd op de doelen waar iedereen zelf een bijdrage aan kan leveren: duurzaamheid en eerlijke handel. Ook in het aanstaande grondstoffenbeleid wordt nadrukkelijk aansluiting gezocht op deze doelstellingen.

De afgelopen jaren zijn de mogelijkheden tot afvalscheiding verbeterd, volgend uit de lijn die middels het Grondstoffenbeleidsplan 2017-2021 bepaald is. De grootste wijziging betreft het verlagen van de frequentie van restafval inzameling (service prikkel). Het scheiden van afval wordt door deze maatregelen aantrekkelijk. Men gaat meer grondstoffen aan de bron scheiden, omdat het restafval minder frequent wordt opgehaald.

In dit hoofdstuk worden de gerealiseerde maatregelen en effecten per afval en grondstoffenfractie in beeld gebracht.

3.1 Gerealiseerde maatregelen en effecten omgekeerd inzamelen

Gedurende afgelopen jaren zijn, op basis van het Grondstoffenbeleidsplan 2017-2021 een aantal maatregelen gerealiseerd. In het onderstaande figuur wordt de status van alle maatregelen weergegeven. Vervolgens wordt per fractie beschreven wat de maatregel voor gevolgen heeft gehad.

De inrichting van het inzamelsysteem (service) heeft sterke invloed op de inzamelprestaties (milieurendement) en daarmee gepaard gaande kosten. In dit hoofdstuk wordt een samenvatting van de prestaties van de gemeente Loon op Zand gegeven aan de hand van de afvaldriehoek, zoals hieronder weergegeven, bestaande uit: service (dienstverlening), milieurendement en kosten. Het ingrijpen op een van deze onderdelen, middels beleid, heeft automatisch effect op de andere twee. Om deze reden moet ieder besluit binnen dit kader afgewogen worden.

Figuur 1: de afvaldriehoek

4.1 Service

4.2 Milieurendement

Om de milieuprestaties (ten aanzien van afvalscheiding) van gemeente Loon op Zand inzichtelijk te maken is gekeken naar de inzamelhoeveelheden van alle huishoudelijke afvalstromen en de samenstelling van het resterende restafval. Samen bepalen zij het scheidingsresultaat van de gemeente voor 2020. De resultaten van gemeente Loon op Zand worden naast die van vergelijkbare gemeenten (uit de benchmark8) weergegeven om een compleet beeld te genereren. Het betreft hier de score van gemeente Loon op zand met betrekking tot het scheidingspercentage en de hoeveelheid restafval. Overige milieueffecten worden hierin niet meegewogen.

4.3 Financiële prestaties

De kosten voor het Afvalbeheer worden jaarlijks begroot. De gerealiseerde kosten worden vervolgens vastgelegd in de jaarrekening. De kosten voor het huishoudelijk Afvalbeheer staan op zichzelf en worden aan huishoudens doorbelast middels de afvalstoffenheffing. Hiermee vormt het Afvalbeheer een gesloten financieel systeem. Het uitgangspunt hierbij is dat de afvalstoffenheffing in beginsel 100% dekkend moet zijn.

4.4 Conclusies

De gemeente heeft met de uitvoering van het Grondstoffenbeleid Loon op Zand 2017-2021 goede stappen gezet richting een verbeterde afvalscheiding. Het effect hiervan, een beter scheidingsgedrag van de inwoners, is gedeeltelijk bereikt. Met name met de wijziging van inzamelfrequentie van het restafval is een reductie behaald. De behaalde daling is in 2019 gestabiliseerd en kende voor 2020 zelfs een omgekeerde ontwikkeling, onder invloed van COVID. De inwoners van Loon op Zand bieden hiermee aan huis nog te veel restafval aan, in vergelijking tot andere gemeenten en extra aandacht dient tevens uit te gaan naar het erg hoge aanbod van grof huishoudelijk restafval op de milieustraat. Tenslotte kan geconcludeerd worden dat de gemeente Loon op Zand vanaf 2019 het contact met haar inwoners verloren heeft ten aanzien van afval, grondstoffen en een verbeterde scheiding.

Grote effecten op de vermindering van het totaalaanbod van het restafval blijven onder invloed van deze factoren dus beperkt tot een lichte verbetering ten opzichte van 2017. De doelstelling zoals vastgelegd in het VANG-programma, van 75% afvalscheiding in 2020 en een hoeveelheid restafval van 100kg per inwoner wordt door veel gemeenten niet behaald. Gemiddeld gezien doen andere gemeenten het wel wat beter dan Loon op zand (128 kg per inwoner restafval ten opzichte van 176 kg/ inwoner in Loon op Zand). Om een noodzakelijke reductie van het restafval te kunnen behalen zijn vervolgstappen noodzakelijk.

5.1 Inleiding

Gemeente Loon op Zand heeft onderzoek gedaan om te achterhalen hoe het huidige afvalbeleid ontvangen wordt, hoe inwoners geholpen kunnen worden om afval beter te gaan scheiden en wat verder nodig is om restafval te reduceren. Dat is op twee manieren gedaan, allereerst met een inwonersbijeenkomst, gevolgd door een uitgebreider bewonersonderzoek middels een enquête.

5.2 Inwonersbijeenkomst

Op 30 juni 2021 heeft een inwonersbijeenkomst plaatsgevonden om de huidige stand van zaken te bespreken. Voor de inwoners avond waren 5 (van de ca. 80 genodigden) aanwezig. Ondanks het kleine gezelschap waren verscheidene expertises present. De bijeenkomst werd geleid door de presentatie van JMA en door middel van vraag en antwoord zijn de kerncijfers over de resultaten van het 2017-2021 beleid aan bod gekomen. Op basis van de discussie die is ontstaan zijn de volgende opmerkingen relevant om mee te nemen in de blik naar morgen.

De belangrijke opmerkingen die vanuit de groep naar voren zijn gekomen omvatten:

• ■

  het belang van communicatie

  • o

    de focus op communicatie zou op de verstrekking van informatie over verschillende deelstromen van het afval vallen.

• ■

  een veranderde service voor restafval.

  • o

    deze verandering in service zou in de vorm van een verplichte kleine restafvalcontainer (140 liter) zijn.

5.3 Bewonersonderzoek – inwonerspanel

Aanvullend op de inwonersbijeenkomst is ook een bewonersonderzoek uitgevoerd. In de volgende onderdelen worden de belangrijkste bevindingen uit het bewonersonderzoek in beeld gebracht. Dit onderzoek is opgezet en begeleid door Pon & Telos.

5.4 Conclusies

Vanuit inwoners blijkt er voldoende draagkracht te zijn om met de thema’s afvalscheiding, afvalvermindering en hergebruik aan de slag te gaan. Snelle slagen kunnen gemaakt worden ten aanzien van de informatieverschaffing vanuit de gemeente en het aanvullen van de kennis van inwoners over deze thema’s. Ook het uitbreiden van enkele centrale verzamelpunten (glas, papier en textiel) draagt bij aan het scheidingsgedrag van inwoners. Hiermee is de basis op orde en zijn inwoners in staat om zelf al actief aan de slag te gaan.

Aanvullende stappen die nodig blijken ten aanzien van restafval en de milieustraat vergen een langere gewenningsperiode onder inwoners en hierin zijn meerdere richtingen mogelijk. Gemiddeld gezien is er steun onder inwoners voor een verdere reductie. Rondom de milieustraat dienen enkele structurele afwegingen gemaakt te worden rondom de organisatie en beschikbaarheid. Ook dit kent een langere aanloop- en doorlooptijd, en dient in de plannen meegewogen te worden.

Zoals uit de evaluatie blijkt, bestaat het restafval in gemeente Loon op Zand nog voor een groot gedeelte uit grondstoffen die gescheiden ingezameld kunnen worden. Niet alleen worden daarmee waardevolle grondstoffen teruggewonnen, maar tegelijkertijd wordt de hoeveelheid restafval teruggedrongen. In een wereld met alsmaar schaarser, en daarmee duurder, wordende grondstoffen is het essentieel om zoveel mogelijk grondstoffen terug te winnen.

Uit het participatietraject met inwoners blijkt ook dat de betrokkenheid onder inwoners te summier is om grootschalige resultaten te verwachten bij ophanden zijnde wijzigingen (hoewel de bereidheid er wel lijkt te zijn). Er zal een daarom een goede, constante en complete communicatie ten aanzien van afvalinzameling en grondstoffen ingericht moeten worden, voordat er sprake kan zijn van meer ingrijpende vervolgstappen. Het is voor inwoners lang niet altijd helder meer welk afval/grondstof tot welke fractie behoort en waar de inzamelpunten zich allemaal bevinden en of dit er voldoende zijn. Bovendien is het belangrijk om aan inwoners wederom het belang van verbeterde afvalscheiding duidelijk te kunnen maken. Dit kan extra gestimuleerd worden middels een communicatiecampagne.

6.1 Doelstellingen Grondstoffenbeleid 2022-2027

Gemeente Loon op Zand heeft zichzelf verbonden aan de VANG-doelstellingen, maar heeft deze nog niet behaald. Het is echter wel de intentie om hier zo snel als verantwoord mogelijk is, alsnog heen te groeien. Dat houdt in dat de hoeveelheid restafval flink beperkt zal moeten gaan worden door onder andere het scheidingsgedrag van inwoners te verbeteren. Dit wordt middels twee stappen/fasen uitgezet in de tijd.

Doelstellingen 2023 en 2025

Loon op Zand heeft in 2020: 72% afvalscheiding met een aanbod van 176 kg/inwoner17.

• ■

  Voor 01-01-2023 streven we naar een vergroot bewustzijn onder inwoners met: 75% afvalscheiding en een reductie van 20 tot 30 kg restafval per inwoner.

• ■

  Voor 01-01-2025 streven we vervolgens naar aansluiting op de VANG-doelstellingen, met: 80% afvalscheiding en tussen de 100 kg en 75 kg restafval per inwoner.

• ■

  In de aanloop naar het volgende grondstoffenbeleidsplan van 2028 kan vervolgens opnieuw aansluiting gezocht worden bij het dan geldende landelijk beleid.

Hiermee zet de gemeente Loon op Zand de ambities vanuit het VANG-beleid uit, in een voor haar realistische en haalbare tijdlijn, waarbij eerst geïnvesteerd wordt in het leggen van een stabiele bodem, voordat ingrijpende maatregelen genomen worden.

6.2 Gefaseerde aanpak

De doelstellingen die hierboven benoemd worden laten zich vertalen in een gefaseerde aanpak, bestaande uit:

• ■

  Fase 1 – Draagvlak, bewustwording en quick-wins (realisatie gedurende 2022)

  Maatregelen binnen deze fase betreffen:

  • 4.

    Communicatie: organisatie en uitvoering, mogelijkheden van campagnes en de inzet van afvalcoaches.

  • 5.

    Quick-wins en optimalisaties aan huis: maatregelen die binnen het bestaande systeem van de huis-aan-huis inzameling doorgevoerd worden om scheidingsresultaten te verbeteren.

  • 6.

    Quick-wins en optimalisaties op de milieustraat: maatregelen die binnen de geldende contractvoorwaarden en afspraken op de milieustraat doorgevoerd worden om scheidingsresultaten te verbeteren.

• ■

  Fase 2 – Ingrijpen op restafval en optimalisatie inzamelsystematiek (realisatie in 2023 t/m 2025)

  Maatregelen binnen deze fase kunnen betreffen:

  • ■

    Aanpassen inzamelfrequentie van het restafval aan huis

  • ■

    Invoeren van een prijsprikkel op het aan huis aanbieden van restafval

  • ■

    Invoeren van een prijsprikkel op het op de milieustraat aanbieden van grof restafval

6.3 Fase 1 – Draagvlak, bewustwording en quick-wins

Fase 1 – 1. Communicatie, campagne(s) en inzet afvalcoach

1a. Communicatie

Uit het participatietraject met inwoners is gebleken dat er een behoefte is aan een goede, constante en complete communicatie ten aanzien van afvalinzameling en grondstoffen. Het is voor inwoners lang niet altijd duidelijk welk afval/grondstof tot welke fractie behoort en waar de inzamelpunten zich allemaal bevinden. Hiervoor is structurele communicatie noodzakelijk. Verbeterde afvalscheiding vergt een gedragsverandering bij inwoners. Gedragsverandering is heel moeilijk te realiseren. Zeker als het een wens is van de overheid. Daarom is het zeer belangrijk om inwoners te overtuigen dat gedragsverandering noodzakelijk is en de beleving onder inwoners te vergroten, zodat een vrijwillige gedragsverandering ontstaat. Afval inzamelen en het afval scheiden heeft alles met gedrag te maken. En gedragsverandering kan alleen bereikt worden mits hier structureel aandacht aan geschonken wordt. Het is ontzettend belangrijk om het belang van verbeterde afvalscheiding duidelijk te kunnen maken aan inwoners. Door inwoners te voorzien van heldere en complete scheidingsregels en ervoor te zorgen dat het voor inwoners in één oogopslag helder is waar alle inzamelpunten zich bevinden zal de gescheiden inzameling verbeteren. Hiervoor zal ook gekeken moeten worden naar nieuwe vormen van communicatie, de huidige kanalen bereiken blijkbaar niet alle inwoners. Een Afvalkrant is hiervoor een goede eerste stap. Dit beeld kan extra gestimuleerd worden middels een communicatiecampagne.

1b. Campagne

Het vergroten van de betrokkenheid van inwoners staat centraal. Een actieve communicatiecampagne kan hiervoor een goed startpunt zijn. Gemeente Loon op Zand heeft in 2019 al eens eerder deelgenomen aan de 100-100-100 campagne, met goede resultaten. Dit is voor herhaling vatbaar. Hierbij worden (100) vrijwilligers in de gemeente geworven die 100 dagen lang het restafval voor 100% proberen te scheiden. Vele gemeenten hebben deze proef inmiddels gedaan, zie https://www.100-100-100.nl/. De resultaten zijn indrukwekkend gebleken. Het lukt de deelnemers gemiddeld om 87% restafval beter te scheiden. Zij laten daarmee zien dat afval scheiden, zonder al te veel moeite, goed kan. Het mooie van de proef is de positieve uitstraling en de publiciteit die eromheen georganiseerd kan worden. Bovendien is hierbij in grote mate sprake van een olievlekwerking, waarmee uiteindelijk veel mensen bereikt kunnen worden. De proef brengt het afval scheiden 100 dagen lang onder de aandacht van de gemeente, en onderdrukt de negatieve berichten die vaak opkomen bij een scherper afvalbeleid. Door het aanbieden van het concept van 100-100-100, blijft de eigen investering voor de gemeente beperkt.

1c. Afvalcoach

In aanvulling op communicatie is het nuttig om inwoners ook persoonlijk aan te spreken. De afgelopen jaren is hiervoor bij verschillende gemeente de afvalcoach ingezet. De afvalcoach opereert op basis van persoonlijke interactie als schakel tussen inwoner, beleid van de gemeente, inzamelaar en handhaving. Afvalcoaches lopen op straat, staan bij containerlocaties, gaan langs deuren, spreken mensen aan en beantwoorden vragen. Dit geeft het voordeel dat ze informatie verspreiden én informatie vergaren. Daarnaast bouwen de coaches een relatie op met inwoners en stimuleren ze correct afvalgedrag. Hiermee kan gedrag verbeterd worden en wordt hard ingrijpen middels beboeten en handhaven geminimaliseerd.

Financiële gevolgen te nemen maatregelen

Om de hierboven beschreven maatregelen mogelijk te maken is het volgende nodig:

• ■

  Er is naar inschatting ca. 0,5 fte capaciteit nodig voor het uitvoeren van structurele communicatie over afvalscheiding om het bewustzijn en draagvlak onder inwoners te vergroten. Binnen de huidige bezetting en mogelijkheden van de afdeling kan dit niet opgepakt worden. Hiervoor zal aanvullend budget vrijgemaakt moeten worden. Binnen de scenario berekeningen wordt om deze reden voorzien in aanvullend structureel communicatiebudget. Op jaarbasis wordt hiervoor € 40.000, - 18 uitgetrokken.

• ■

  Het versterken van de bewustwording onder inwoners en het veranderen van het gedrag dat daarmee gepaard gaat, middels een communicatiecampagne (zoals het 100-100-100 concept, of vergelijkbare campagnes), vergt een éénmalige investering. Hiervoor zal extra geld vrijgemaakt moeten worden. Kosten die hiermee gepaard gaan zijn onder andere voor de aanschaf en huur van materialen. Hiervoor wordt een bedrag van circa € 5,- per aansluiting geraamd. In totaal circa € 50.000,-. Dit betreft een eenmalige investering en wordt als dusdanig meegenomen in de berekeningen.

• ■

  De inzet van een afvalcoach is niet op alle momenten in de week noodzakelijk. Het is verstandig om hierbij uit te gaan van 0,5 fte inzet. Hiermee kan op zeer regelmatige basis aanwezigheid worden gegarandeerd, maar drukt de inzet van de afvalcoach niet te zwaar op de kosten en daarmee op de afvalstoffenheffing. Jaarlijks gaat hiermee een bedrag van circa € 25.000, - gepaard. Dit betreft een structurele inzet voor de komende jaren. Deze inzet kan in de loop der tijd, waar nodig, geïntensiveerd worden.

Fase 1 - 2. Quick-win, optimalisaties aan huis

Binnen de huidige inzamelsystematiek hebben inwoners alle mogelijkheden om afval en grondstoffen goed te scheiden van elkaar. Er is gebleken dat dit nog onvoldoende gedaan wordt. Behalve de meer ingrijpende interventies, die veel draagvlak vergen, zijn kleine maatregelen door te voeren om afvalscheiding verder te stimuleren. Het betreft hier kleinere maatregelen die het scheiden van grondstoffen versterken. Het ingrijpen op restafval (wat het meeste draagvlak vereist) wordt op korte termijn niet aangeraden.

2a. Verbeteren gescheiden inzameling GFT (Nog 50 kg/inwoner wordt als restafval aangeboden)

Uit de sorteeranalyse is duidelijk geworden dat er nog flink wat GFT als restafval wordt afgevoerd. In potentie zit er nog ongeveer 50kg/inwoner aan GFT in het restafval. Een verbeterde communicatie zal hierbij een belangrijke rol gaan spelen. Ondersteunend op de communicatie wordt aangeraden inwoners de gelegenheid te geven om een keukenemmertje te gaan gebruiken. Hiermee krijgen inwoners zelf de tools in handen om in de keuken beter te gaan scheiden.

Ondanks dat de inwoners van Loon op Zand GFT al gescheiden aan kunnen bieden, blijft een aanzienlijk gedeelte in het restafval terecht komen. Door inwoners te voorzien van een keukenemmertje (van bijvoorbeeld 5 liter), kan het GFT-afval in de keuken al beter gescheiden worden. Het grootste gedeelte van het GFT-afval blijken namelijk etensresten te zijn. Ervaringen bij andere gemeenten laten zien dat het aandeel GFT in het restafval hiermee met 33% tot 50% af kan nemen. Draagvlak staat hierbij centraal. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat alle huishoudens hier gebruik van willen maken. Ervaringen elders laten zien dat uitgegaan moet worden van een maximale deelname van 50%.

2b. Verbeteren gescheiden inzameling PMD (Nog 18 kg/inwoner wordt als restafval aangeboden)

Uit de sorteeranalyse blijkt de gescheiden inzameling van PMD nog ruimte voor verbetering te hebben. Men levert circa 63% van het PMD gescheiden aan, wat beter kan. Binnen de huidige inzamelwijze (met zakken) is geen verdere optimalisatie mogelijk. De winst zit hem op de korte termijn dan ook vooral in de communicatie en gedragsverandering bij inwoners.

2c. Verbeteren gescheiden inzameling Textiel (Nog 9 kg/inwoner wordt als restafval aangeboden)

Uit de sorteeranalyse blijkt de inzameling van textiel nog te wensen overlaat. Men scoort hier gemiddeld vrij matig (37% scheiding). Dit betreft een probleem dat in veel gemeenten optreedt. Veelal ligt een goede en heldere communicatie over het aanbiedgedrag ten grondslag. Hiermee kan flink wat winst behaald worden. Een betere verstandshouding met aanwezige kringloop activiteiten heeft hier ook een positief effect op. Om meer gescheiden textiel in te zamelen is het nuttig om naast de communicatieve inzet en het overleg met de kringloop ook te kijken naar het aantal inzamelpunten. Gezien de huidige dekkingsgraad in de gemeente heeft een uitbreiding van 5 locaties naar verwachting al een positief effect.

2d. Verbeteren gescheiden inzameling OPK (Nog 6 kg/inwoner wordt als restafval aangeboden)

Uit de sorteeranalyse is duidelijk geworden dat er nog een aandeel OPK als restafval wordt afgevoerd. In potentie zit er nog ongeveer 6kg/inwoner aan OPK in het restafval. Hierbij kan net als bij het GFT gekeken worden naar een verdere optimalisatie van het aantal inzamelmiddelen dat uitstaat. Met name de spreiding, capaciteit en het aantal uitstaande ondergrondse verzamelvoorzieningen dient hierbij onder de loep genomen te worden. Het bijplaatsen van inzamelmiddelen kan ook hier een beter gebruik tot gevolg hebben. Met het oog op de spreiding wordt nu uitgegaan van de plaatsing van 3 extra ondergrondse containers. De verwachting is dat met een optimalisatie van de inzamelmiddelen een positief resultaat op de ingezamelde hoeveelheid OPK behaald wordt.

2e. Verbeteren gescheiden inzameling Glas (Nog 5 kg/inwoner wordt als restafval aangeboden)

Uit de sorteeranalyse blijkt de inzameling van glas ook nog wat ruimte voor verbetering te bieden. Hoewel hier al redelijk gescoord wordt (met een scheiding van circa 84%) kan dit verder geoptimaliseerd worden. Steeds meer gemeenten optimaliseren hun glasinzameling tot circa 90%. Loon op Zand kan hier simpel op aansluiten door wat extra inzamelmiddelen te verschaffen voor inwoners. Het betreft hier een uitbreiding van het aantal locaties om spreiding en toegankelijkheid te vergroten. Gezien de huidige dekkingsgraad in de gemeente heeft een uitbreiding van 3 locaties naar verwachting al een positief effect. Gecombineerd met een betere informatievoorziening kan doorgegroeid worden richting de 90% scheiding.

Financiële gevolgen te nemen maatregelen

De maatregelen zoals beschreven vergen een investering in inzamelmiddelen. Het grootste gedeelte hiervan betreffen beperkte investeringen, waarbij het gaat om een uitbreiding van bestaande inzamelpunten voor inwoners. De investeringen zijn als volgt:

• ■

  Uitzetten keukenemmertje: circa € 25.000

• ■

  Uitzetten verzamelcontainers textiel: circa € 25.000

• ■

  Uitzetten verzamelcontainers OPK: circa € 30.000

• ■

  Uitzetten verzamelcontainers Glas: circa € 30.000

• ■

  Aanpassing milieustraat: circa € 10.000

Alle investeringen samen bedragen circa € 120.000

Fase 1 - 3. Quick-win optimalisaties op de milieustraat

Naast de maatregelen die ingrijpen in de huis-aan-huis inzameling speelt het aanbod op de milieustraat een grote rol in de prestaties van de gemeente Loon op Zand. Het aandeel grof restafval is bovengemiddeld hoog met 46 kg/inwoner. Uitgaande van vergelijkbare gemeenten kan hier al snel een vermindering van bijna 30 kg/inwoner19 grof restafval behaald worden. Het is daarmee essentieel om hierop in te grijpen. Ook met het oog op eventuele toekomstige wijzigingen op het gebied van de huis-aan-huis inzameling dient dit op orde te zijn. Is dit niet op orde dan wordt uitwijkgedrag van inwoners in de hand gewerkt en kan er een zogenaamd waterbed effect ontstaan.

3a. Acceptatiebeleid, betalingen en samenwerking exploitant

Inwoners hebben met een geldende milieupas (op adres uitgegeven) toegang tot de milieustraat. Men kan hierbij tot een maximaal volume afval per tik aanbieden. Hetzelfde is van toepassing voor bedrijven, mits het afval qua samenstelling, aard en hoeveelheid vergelijkbaar is aan huishoudelijk afval. Een te ruime acceptatieregeling en onduidelijkheden heeft een groter dan gemiddelde toestroom van bedrijfsmatig afval tot gevolg.

Verbetering toegangscontrole

Er zijn een aantal stappen te zetten om de huidige situatie te verbeteren. Een strakkere en strengere toegangscontrole staat hierin centraal. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten van toepassing:

• 1.

  Inwoners moeten zichzelf bij aankomst op de milieustraat legitimeren, en aantoonbaar maken dat zij de officiële (daartoe aangewezen) houder van de milieupas zijn. Men dient aan te tonen dat ze op desbetreffende adres wonen. Hiermee wordt de aantrekkende werking van de milieustraat voor bedrijven en inwoners uit andere gemeenten verminderd.

• 2.

  Bedrijven die reinigingsrecht betalen ontvangen een eigen pas op adres. Bedrijven die niet over een milieupas beschikken behoren geen toegang te krijgen. Hiermee wordt opnieuw flink ingegrepen op het aangeboden grof restafval en op andere bedrijfsmatige stromen (bijvoorbeeld puin). Bedrijven dienen zich als dusdanig te melden bij aankomst.

• 3.

  Het acceptatiereglement voor ‘’vergelijkbaar aanbod’’ dient helder gedefinieerd, en toegepast te worden. De acceptant speelt hierin een essentiële rol, door:

  • a.

    de maximaal aan te bieden hoeveelheid strikt te hanteren, en

  • b.

    de te betalen stromen goed in mindering te brengen op het passaldo.

• 4.

  Om oneigenlijk aanbod tegen te gaan dient het acceptatiereglement voor bedrijfsafval strakker en helder gedefinieerd te worden.

Bedrijven of inwoners die geen geldende pas hebben, zich melden met een andere pas, of op een verkeerde wijze of samenstelling afval aanbieden worden geweigerd.

Omvang en tarief aanbod op de milieustraat

Binnen de huidige werkwijze mogen inwoners maximaal 6x per jaar20 afval aanbieden. De tikken die hiervoor geregistreerd worden vallen binnen de afvalstoffenheffing. De hoeveelheid tikken die in rekening wordt gebracht is afhankelijk van het aanbod en wordt aan de poort bepaald. Extra bezoeken aan de milieustraat vergen de aanschaf van een ‘’extra tik’’ aan de poort. Een ingecalculeerd aantal tikken binnen de afvalstoffenheffing heeft een aantal beperkingen:

• 1.

  Enerzijds kan men een aantal keren terecht op de milieustraat

• 2.

  Anderzijds maakt lang niet iedere inwoner hier gebruik van.

Ook hier is een optimalisatie te behalen, door:

• ■

  Het tikkensysteem anders vorm te gaan geven. Inwoners kunnen niet langer gebruik maken van ‘’gratis’’ tikken. Er wordt een gescheiden tarievenstructuur opgezet voor alle op de milieustraat aangeboden materialen. Dat kan in gelijke stappen als nu het geval is. Hiermee daalt de afvalstoffenheffing21 voor alle inwoners en betalen alleen de inwoners die veel gebruik maken van de milieustraat voor de tikken. Dit vergt ingrijpende wijzigingen in de tariefstelling.

• ■

  De pinautomaat op de locatie en voor de grofvuil ophaalservice wordt eigendom van de gemeente Loon op Zand. Alle inkomsten, gegeneerd door het aanbod van inwoners dienen direct bij de gemeente binnen te komen, zodat kosten-baten structuren helder blijven en tarieven waar nodig bijgesteld kunnen worden. Inkomsten van extra tikken komen nu binnen bij de exploitant, die ook de kosten voor het extra aangeboden restafval doorbelast aan de gemeente. Hiermee loopt de gemeente tegen extra kosten aan, zonder dat hier de inkomsten tegenover staan.

Ook in relatie tot de samenwerking met de exploitant is een optimalisatie te behalen. Huidige contractuele voorwaarden en beperkingen zijn beperkt. In de recent overeengekomen verlenging zijn aanvullende afspraken gemaakt en wordt door de gemeente meer regie gevoerd op de verantwoordelijkheden en verplichtingen van de exploitant. Daarnaast gaat het bijvoorbeeld ook om een heldere instructie, monitoring / dagrapportage en toolbox bijeenkomsten van de kant van de exploitant. Hiermee wordt de kwaliteit van de werkzaamheden op locatie verbeterd.

De hierboven beschreven maatregelen zijn voornamelijk van beleidsmatige aard en kennen slechts beperkte investeringskosten. Er dient wel geïnvesteerd te worden in nieuwe pinapparatuur op locatie. Overige zaken betreffen voornamelijk de controle aan de poort en werkafspraken met de exploitant. Hiervoor worden separate afspraken gemaakt. In de berekeningen wordt hiervoor een verzamelbedrag opgenomen.

3b. Communicatie en informatieverschaffing

Ook ten aanzien van de communicatie op, rondom en over de milieustraat is een slag te slaan. Dit betreft een aantal acties:

• ■

  Verbeteren van communicatie bij betreden milieustraat. Het huidige welkom bord met gedragsregels staat uit het zicht voor bezoekers en valt onvoldoende op. Dit dient anders gepositioneerd (en mogelijk) vormgegeven te worden. Bezoekers moeten bij de ingang in één oogopslag zien waar zij aan toe zijn en wat de kosten zijn.

• ■

  Verbeteren van communicatie op de milieustraat. Op de milieustraat wordt een groot aantal fracties gescheiden ingezameld. Op iedere inzamellocatie is een klein bord geplaatst met daarop de fractie aanduiding. Dit zorgt voor onvoldoende zichtbaarheid. Deze borden dienen groter, zichtbaarder en beter geplaatst te worden. Hierbij dient aandacht te zijn voor het gebruik van pictogrammen en heldere kleuren. De borden zijn nu rood, terwijl kleuren als groen en blauw op andere milieustraten gebruikt worden, met betere resultaten.

• ■

  Het toezicht op het terrein. De huidige bezetting op de ms zou afdoende moeten zijn om het terrein te runnen, zeker bij een gedoseerde toelating op het bordes. In de praktijk zien we dat het er onvoldoende (toe)zicht is op het aanbiedgedrag. Meer communicatie en enkele aanpassingen op de inrichting kunnen aan verbetering bijdragen (zie hieronder). Essentieel is echter een actieve houding van het personeel door vooral een juiste positionering van het personeel op het bordes, het hebben van voldoende (specialistische) kennis en het zich daadwerkelijk richten op toezichtwerkzaamheden.

• ■

  Onderzoeken of de informatieverschaffing op de website verbeterd kan worden. Inwoners kunnen op de site van de gemeente de basisinformatie over de milieustraat vinden. Het kan echter aan te raden zijn om hier meer aandacht te besteden aan het gedrag, de kosten en vooral ook de inrichting van de milieustraat. Door bijvoorbeeld een rijroute en plattegrond toe te voegen kunnen inwoners zich beter voorbereiden op het bezoek, wat de doorstroom bevorderd, omdat men het aanbod op volgorde kan inladen.

De hierboven genoemde communicatieve maatregelen kunnen binnen het eerder benoemde communicatiebudget opgepakt worden. Daarbij zal de exploitant contractueel verantwoordelijk zijn voor de bebording op de milieustraat zelf. Deze kosten komen niet voor rekening van de gemeente. Hiermee blijven de extra kosten van deze maatregelen beperkt.

3d. Inrichting terrein

Los van alle beleidsmatige en communicatieve maatregelen op de milieustraat zijn er ook een aantal inrichtingsmaatregelen denkbaar om gebruik te verbeteren. Dit betreft:

• ■

  De belijning op locatie. Op het terrein kan de helderheid vergroot worden door duidelijke rijrichtingen aan te geven en hierbij ook aan te geven waar bezoekers geacht worden hun voertuig tijdelijk te parkeren (achteruitrijstroken bij de afzetcontainers). Bezoekers stoppen nu soms op onhandige punten of rijden meerdere rondjes om alle afvalstoffen kwijt te kunnen. Dit hindert de doorstroom en zorgt voor onoverzichtelijke situaties

3e. Onderzoek toegangsmogelijkheden milieustraat

Los van alle hierboven beschreven maatregelen is het wenselijk om de verschillende mogelijkheden voor andere vormen van toegangsbeperkingen te onderzoeken. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een afsprakensysteem, het werken met tijdsloten of andere maatregelen. Middels dit onderzoek kan voorbereidend werk voor de aanstaande aanbesteding milieustraat uitgevoerd worden en kunnen naast de kosten en baten analyse ervaringen van andere gemeenten ingepast worden.

Financiële gevolgen te nemen maatregelen

Door in samenwerking met de exploitant de situatie op de milieustraat anders vorm te geven kan snel een reductie van 10 kg/inwoner grof restafval behaald worden. Dit voornamelijk onder invloed van de andere wijze van afrekenen en registreren van de tikken. Om op de milieustraat de volgende stap te zetten en aan te sluiten op de resultaten van andere gemeenten zullen meer stappen nodig zijn, die een grotere impact hebben op het terrein en de bedrijfsvoering (gescheiden routes voor gratis en betaald bijvoorbeeld). Nu wordt uitgegaan van een beperkte eenmalige investering van € 20.000,-.

6.4 Fase 2 – Ingrijpen op restafval en optimalisatie inzamelsystematiek, de mogelijkheden

Met de uitvoering van de beschreven maatregelen in fase 1 zet gemeente Loon op Zand een goede stap richting een betere afvalscheiding. Om de gestelde doelen voor 2025 te kunnen behalen zijn verdere stappen noodzakelijk. Met communicatie, actieve houding en intrinsieke motivatie kan een daling van het restafval in gang gezet worden, maar worden onvoldoende grote stappen gezet om het aanbod van restafval te beperken. Hiervoor zijn meer ingrijpendere interventies noodzakelijk. Dit kan op een aantal verschillende manieren.

De hieronder beschreven mogelijkheden (strategieën) dienen als aanvulling/ verdieping op de eerder beschreven fase 1. De resultaten en effecten, zoals gepresenteerd bij ieder scenario’s gaan uit van een volledige implementatie van de maatregelen in fase 1.

Doorgaans is hierbij een serviceprikkel (frequentiewijziging voor het ophalen van het restafval) de eerste stap. Deze stap is in Loon op Zand al gezet. Een verdere verlaging van de frequentie (tot bijvoorbeeld 1x per 5 of 6 weken) kan een positief effect sorteren, maar de impact zal beperkt blijven. In lijn daarmee kan qua service ook ingegrepen worden op de omvang van de uitstaande minicontainers (overgang van 240 liter naar 140 liter). Door omvang van de container te beperken worden inwoners gedwongen minder restafval te genereren.

Binnen een serviceprikkel kan ook gedacht worden aan het zogenaamd ‘’omgekeerd inzamelen’’. Hierbij worden alle grondstoffen (GFT, OPK, PMD) aan huis ingezameld en moet men voor het restafval een stukje lopen naar een ondergrondse container. Ook hiermee wordt betere scheiding gestimuleerd.

Een ander veel gehanteerde prikkel betreft de financiële prikkel. Hierbij wordt het aanbod van restafval direct ingeperkt doordat er een prijsprikkel aan verbonden wordt. Een zogenaamd Diftar systeem (GeDIFferentieerd TARief). Dit systeem zorgt ervoor dat het principe van de vervuiler betaald doorgevoerd wordt. Inwoners betalen naar rato ‘’eerlijker’’ voor de hoeveelheid afval die zij produceren en aanbieden.

Naast de ontwikkelingen op het gebied van de huis-aan-huis inzameling zijn ook de ontwikkelingen rondom de milieustraat van belang voor de toekomst. Zoals reeds vastgesteld is het aandeel grof huishoudelijk restafval op dit moment aanzienlijk hoger dan bij vergelijkbare gemeenten. Door de maatregelen, zoals genomen binnen fase 1, wordt al een afname van het aanbod grof huishoudelijk restafval behaald. Echter ook hier zijn verdere stappen noodzakelijk. De verschillende mogelijkheden (strategieën) worden hieronder nader toegelicht.

6.5 Fase 2 – Overkoepelend. Ingrijpen op de milieustraat.

In het onderstaande figuur wordt het aanbod via de milieustraat in beeld gebracht. Hierbij valt op dat zowel het aanbod van grof huishoudelijk restafval, als dat van gescheiden grof afval (grondstoffen) aanzienlijk hoger ligt dan gemiddeld. Met de beschreven maatregelen aan huis, zoals beschreven in de scenario’s voor fase 1 en 2, worden opnieuw grote stappen gezet in het verlagen van het aanbod van het restafval. Daarmee wordt ook het aanbod van grof restafval op de milieustraat beperkt (zie figuur op de volgende pagina). De ingezette gedragsverandering van inwoners werkt namelijk ook door in het aanbod op de milieustraat. Ondanks deze positieve ontwikkeling zijn verdere maatregelen, specifiek op de milieustraat noodzakelijk om het aandeel grof restafval verder te beperken.

In 2023 dient de exploitatie van de milieustraat in Loon op Zand opnieuw aanbesteed te worden. Hier gaat een periode aan vooraf waarin de aanbestedingsdocumenten opgesteld moeten worden. Ervan uitgaande dat de maatregelen uit fase 1 ingezet worden, en een keuze wordt gemaakt voor de uitvoering van maatregelen in de tweede fase zal een aanzienlijk gewijzigde uitvraag in de markt gezet worden. De keuzes de beleidsmatig gemaakt worden dienen ook naar de inrichting en werkzaamheden op de milieustraat vertaald te worden.

Binnen de voorbereidingen voor de aanbesteding dient hier al zoveel mogelijk rekening mee gehouden te worden. Tevens kunnen hierin alle zaken, bevindingen en optimalisatie meegenomen worden die de afgelopen jaren in beeld gebracht zijn onder de huidige exploitant. Dit betreft onder andere:

• ■

  Het scheiden van betaalde en gratis stromen, bijvoorbeeld door twee routes in te richten op het terrein;

• ■

  Het herindelen van het huidige terrein, door alle goed te scheiden stromen goed en eenvoudig toegankelijk te maken en restafval zo min mogelijk te stimuleren;

• ■

  Wijzigingen door te voeren in het tariefsysteem, door onder andere het tikkensysteem af te schaffen;

• ■

  Toegangscontrole structureel te verbeteren door een koppeling te maken met een gepersonaliseerde milieupas voor inwoners in loon op Zand en betaling via die milieupas;

• ■

  Het inrichten van een actiever controlebeleid op het terrein

• ■

  Het terugpakken van de regie op de exploitatie op basis van betere afspraken en contractvoorwaarden.

Op basis van ervaringen bij andere, vergelijkbare, gemeenten kan aangenomen worden dat ingrijpen op de milieustraat Loon op Zand op een vergelijkbaar niveau aanbod grof restafval kan brengen als andere gemeenten uit de benchmark, waarmee een flinke reductie van het aanbod grof restafval (circa 25 kg/inw) behaald kan/zal worden. Dit draagt sterk bij aan het behalen van de gestelde doelstellingen.

Regionale circulaire innovaties

Los van de mogelijkheden en ontwikkelingen die in de huidige vorm van de milieustraat aangepast, verbeterd kunnen worden liggen er ook nog mogelijkheden om op een innovatievere vorm aan de slag te gaan met een verbetering van de afvalscheiding. Hierbij kan ook gedacht worden aan de ontwikkelingen op het gebied van een circulair ambachtscentrum en een (actievere) samenwerking met kringloopactiviteiten.

In een circulair ambachtscentrum krijgen afgedankte producten (waar mogelijk) een tweede leven. Aangeboden afval wordt niet langer naar een milieustraat gebracht om vervolgens direct in een container te belanden, maar wordt zorgvuldig beoordeeld:

• ■

  Is dit product nog interessant in het kader van hergebruik?

• ■

  Is het product beschadigd, maar kan het nog gerepareerd worden, ook dan kan het nog een tweede leven krijgen.

• ■

  Is het product zelf onbruikbaar geworden, maar zijn de onderdelen van het product nog bruikbaar, ook dan verdwijnt het niet langer in de container.

• ■

  Pas wanneer er geen hergebruik, herwaardering of upcycling mogelijk is, wordt het afval aangeboden op een klassieke milieustraat wijze.

Met deze kritische blik op alle aangeboden materialen wordt onnodige verbranding van materialen voorkomen, hebben producten een langere levensduur en gaan er minder grondstoffen verloren. De afzetmarkt in Loon op Zand is, vanwege de omvang van de gemeente, beperkt, maar in regionaal verband liggen ook hier interessante mogelijkheden.

7.1 Inleiding

De aanpak zoals beschreven in dit grondstoffenbeleidsplan 2022-2027 bestaat uit twee stappen. Het is essentieel om deze ook als dusdanig uit te voeren. Zoals we aangeven in het vorige hoofdstuk zijn de maatregelen, zoals beschreven voor stap 1, voorbereidend op noodzakelijke, meer ingrijpende maatregelen voor inwoners. De maatregelen uit stap 1 zijn inmiddels in gang gezet, gedekt uit de vrijgekomen kapitaallasten van de milieustraat. De keuze voor maatregelen binnen stap 2 ligt nu voor aan de gemeenteraad. In het vorige hoofdstuk schetsen we een aantal potentiële scenario’s geschetst voor de tweede fase van het grondstoffenbeleidsplan. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op voorkeursscenario en bijbehorend tijdspad.

7.2 Voorkeursscenario fase 2

Diftar scenario (scenario C) zien wij als de beste optie voor gemeente Loon op Zand in fase 2 om de hoogst mogelijke resultaten te behalen op het gebied van afvalscheiding, restafvalreductie en uiteindelijke kostenbesparingen. Het gaat hier om de invoering van een prijsprikkel op het aanbieden van restafval, volgend op de te nemen maatregelen in fase 1.

7.3 Tijdspad

Het tijdspad voor de implementatie van het grondstoffenbeleid 2022-2027 is als volgt:

• •

  21 juli 2022: Besluitvorming implementatie fase 2, implementatie maatregelen fase 2 per 01-01-2023.