Gemeente Midden-Delfland - Beleidsnotitie Standplaatsen Midden-Delfland 2022

1.1.1 Context

De gemeente Midden-Delfland ligt midden in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en wordt omgeven door diverse steden met een ruim voorzieningenaanbod. De gemeente is binnen deze grootstedelijke regio uniek om de rust en ruimte, de vele groene weidelandschappen en de cultuurhistorische dorpen, waar rivier de Gaag doorheen stroomt. De gemeente draagt het internationale Cittaslow keurmerk. Dit getuigt van een streven naar de hoogst mogelijke kwaliteit van leven voor inwoners, ondernemers en bezoekers, op het gebied van onder andere duurzame, lokale en cultuurhistorische kwaliteiten.

Midden-Delfland telt 19.484 inwoners1, verdeeld over drie dorpskernen, Den Hoorn, Schipluiden en Maasland, en buitengebied. Deze dorpskernen zijn alle drie voorzien van tenminste één ruime supermarkt en een paar andere dagelijkse en niet-dagelijkse voorzieningen. Naast permanente detailhandel biedt de gemeente ook ruimte aan standplaatsen, een ambulante vorm van detailhandel. Standplaatshouders kunnen hierdoor waren of diensten aanbieden op openbare plekken in de verschillende dorpskernen, mits zij in het bezit zijn van een standplaatsvergunning2.

1.1.2 Definitie standplaats

In deze beleidsnotitie wordt onder standplaats verstaan: het vanaf een vaste plaats op een openbare en in de openlucht gelegen plaats te koop aanbieden, verkopen of afleveren van goederen dan wel diensten, gebruikmakend van fysieke middelen, zoals een kraam, een wagen of een tafel (zie ook art. 5:17 van de Algemene plaatselijke verordening Midden-Delfland 2021, hierna: APV). Onder standplaats wordt niet verstaan:

• •

  Een vaste plaats op een jaarmarkt of markt als bedoeld in artikel 160, eerste lid, aanhef en onder g, van de Gemeentewet;

• •

  Een vaste plaats op een evenement als bedoeld in artikel 2:24.

1.1.3 Aanleiding actualisatie: regels onvoldoende gemotiveerd

De gemeente heeft een standplaatsenbeleid3 om te sturen op ambulante detailhandelsvoorzieningen op bepaalde dagen, locaties en in bepaalde branches. De huidige praktijk van kleine clusters van standplaatsen per dorpscentrum bieden inwoners een herkenbaar en aantrekkelijk aanvullend aanbod. Door de centrumlocatie en beperking in het aantal plaatsen en dagen leidt dit voor zowel de permanente (winkel)voorzieningen als ambulante handelaren tot een positieve wisselwerking, zonder dat dit tot ongewenste verdringing leidt. Denk aan een gezamenlijke aantrekkingskracht en het ontstaan van combinatiebezoeken.

Het huidige standplaatsenbeleid behoeft echter actualisatie. Het nu gehanteerde maximumstelsel, waaronder een branche-beperking, is beperkt gemotiveerd en de regels zijn onder andere ingegeven door weigeringsgronden vanuit veiligheid en openbare orde (zie art. 1:8 en 5:18 van de APV, zie bijlage 1). De gemeente verkiest inmiddels een positieve beleidsmatige afweging, vanuit de bijdrage van standplaatsen aan de voorzieningenstructuur voor inwoners van de gemeente.

Gelet op jurisprudentie inzake de Dienstenrichtlijn, loopt de gemeente inmiddels tegen een aantal knelpunten aan in de huidige regelgeving:

• •

  Motivering maximumstelsel: De beperkte bezetting die op de aangewezen locaties is toegestaan en het verbod op vaste standplaatsen hierbuiten zijn nauwelijks gemotiveerd. Voor zover gemotiveerd berust dit overwegend op economische motieven, bijvoorbeeld het beperken van concurrentie. De ruimtelijke relevantie is beperkt onderbouwd; de argumentatie dat de regels bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving ontbreekt.

• •

  Voorrang bij verlenging en branchebeperkingen: Het opnieuw vergunning verlenen aan de huidige vergunninghouder als deze dat wenst en het uitsluiten van branches maakt het voor nieuwe standplaatshouders lastig of zelfs onmogelijk om toe te treden. De motivering ontbreekt die nodig is om aan de noodzakelijkheids- en evenredigheidsvereisten (regels gaan niet verder dan nodig) van de Dienstenrichtlijn te voldoen.

1.1.4 Doel standplaatsenbeleid 2022

De doelstellingen van het Standplaatsenbeleid Midden-Delfland 2022 zijn:

• •

  Het hanteren van actuele, gemotiveerde en uniforme beleidsregels, zodat deze optimaal aansluiten bij de huidige praktijk en beleidsambities, en passen bij het cultuurhistorische karakter van de gemeente;

• •

  Het versterken van de samenhang tussen winkels/winkelgebieden en standplaatsen, in aansluiting op de keuzes in de structuurvisie van de gemeente en de centrumplannen;

• •

  Het bieden van heldere en eenduidige kaders om een inhoudelijke afweging te maken voor nieuwe aanvragen, inclusief overgangsbeleid, rekening houdend met bestaande rechten.

2.1.1 Conclusie huidige standplaatsenstructuur

• •

  Door de clustering van de vaste standplaatsen op een centrumlocatie wordt inwoners een herkenbare ‘minimarkt’ geboden.

• •

  De branches/assortimenten die momenteel worden aangeboden op de standplaatsclusters zijn een verrijking van het voorzieningenaanbod (o.a. vis, lokale groenten en fruit, kaas, kip en goudhandel). Hierdoor hebben de bewoners meer keuzes uit producten en prijsklassen.

Figuur 1. Locaties huidige vaste standplaatsen in de gemeente (blauwe stippen)

2.2.1 Standplaatsenbeleid Midden-Delfland 2008

Gemeente Midden-Delfland streeft naar dynamische kleinschaligheid en kwaliteit van dorpen door te balanceren tussen economische belangen, het dorpsbeeld en de kwaliteit van leven5. Zij streeft clustering na van economische activiteiten, waaronder standplaatsen6. Gemeente Midden-Delfland hanteert een maximumstelsel voor een bepaald aantal vaste standplaatsen, waarmee de hoeveelheid dagen en de locaties bepaald worden. Soms geldt hierbij een verschil per branche. Daarnaast verleent de gemeente in een beperkt aantal gevallen incidentele standplaatsvergunningen.

Standplaatshouders hebben een vergunning voor maximaal vijf jaar. Na deze periode moet de standplaatshouder opnieuw een vergunning aanvragen. Als er niets gewijzigd is, wordt een nieuwe vergunning opnieuw verleend. Er wordt een wachtlijst gehanteerd voor de vaste standplaatsen. Weigering en toekenning van standplaatsaanvragen vindt nu plaats op basis van toetsing aan de APV-regels (o.a. verkeershinder, veiligheid) en het maximumstelsel.

2.2.2 Visie gemeentelijk niveau

De gemeente beschouwt detailhandel als middel om de levendigheid van dorpen te vergroten7. Er wordt gestreefd naar verbetering van het vestigingsklimaat voor detailhandel en de verbetering van de verblijfskwaliteit van de dorpscentra, zodat de kans op langer verblijf toeneemt8. Hoewel de gemeente inspeelt op het aantrekken van bezoekersstromen is expliciet beschreven dat inwoners en ondernemers, en niet de recreanten, de eerste plaats innemen9. Midden-Delfland is een Cittaslow gemeente.

Standplaatsen kunnen door hun ambulante karakter en activiteiten in de openbare ruimte bijdragen aan de beoogde dynamiek, levendigheid en aantrekkelijkheid van de dorpscentra. Standplaatsen zijn goed inpasbaar in het streven naar behoud van kleinschaligheid en authenticiteit. Vanuit de Cittaslow gedachte is het verkopen van duurzame/biologische, hoogwaardige en/of streekeigen producten een pré. De verkoop van streekproducten is in sommige gevallen, onder voorwaarden10, zonder vergunning mogelijk.

2.2.3 Dorpscentra

Voor elke dorpskern is een centrumvisie/-plan vastgesteld of in ontwikkeling. Voor de centra is wat betreft detailhandel het volgende vastgelegd:

• •

  Den Hoorn is in ontwikkeling en de ambitie is dat in 2025 de winkelvoorzieningen passend zijn bij het formaat van het dorp. In deze grootste kern wordt al enkele jaren gewerkt aan het realiseren van een aantrekkelijk, centraal dorpsplein, tussen de Dijkhoornseweg en de Looksingel. Hier zal tevens een tweede supermarkt zich vestigen. In de voorzieningenstructuur wordt de Dijkhoornseweg, aangetakt op dit dorpsplein, beschouwd als winkelcluster voor detailhandel. Door het (detailhandels)programma te optimaliseren in het compacte centrumgebied wordt synergie gestimuleerd, ofwel combinatiebezoek.

• •

  In Schipluiden wordt ingezet op verbetering van zowel de functioneel-ruimtelijke kwaliteiten van het winkelgebied als van de historische kern en op de relatie tussen deze delen. Nieuwe detailhandel is niet gewenst, tenzij die nevengeschikt of ondergeschikt is aan andere functies. Voor winkels gericht op inwoners van Schipluiden is tevens beperkt economisch draagvlak. Het centrum van Schipluiden is opgedeeld in zes deelgebieden, waarbij het parkeerplein en het H.K. Pootplein zijn bestemd als verkeers- en verblijfsgebied.

• •

  Binnen het dorpscentrum van Maasland is de kruising van de Huis te Veldelaan en de Gaag een belangrijke schakel. Hier komen diverse functies samen, zoals recreatie, historie en winkelconcentratie. Het centrum heeft de vorm van een ‘kralensnoer’. Diverse functies worden aaneengeschakeld, middels verschillende pleinen met unieke identiteiten. De meeste economische en detailhandelsactiviteiten zijn bij Veldesteijn te vinden, bijvoorbeeld de supermarkt en omliggende voorzieningen. De aantrekkelijkheid van het centrum wordt verbeterd door horeca, ambachtelijke bedrijfjes, winkeltjes en galerieën langs het water te stimuleren.

3.1.1 Versterking bestaande structuur

Detailhandelsvoorzieningen in Midden-Delfland zijn geclusterd in, of in de directe nabijheid van, de dorpscentra van Den Hoorn, Schipluiden en Maasland. Elke dorpskern beschikt in het centrum over ten minste een moderne supermarkt en (vers)speciaalzaken. Inwoners van de dorpskernen zijn daarmee voorzien van nabijgelegen voorzieningen op loop-/fietsafstand en hoeven voor dagelijkse boodschappen het dorp niet te verlaten. Deze fijnmazige detailhandelsstructuur draagt bij aan de economische bedrijvigheid, leefbaarheid en kwaliteit van de dorpskernen.

Naast de permanente voorzieningen kan ambulante detailhandel, ofwel standplaatsen, een waardevolle bijdrage leveren aan de economische dynamiek en kwaliteit van de dorpen. Mits de standplaatsen in aantal en ruimtelijke uitstraling passen bij het formaat van dorp en centrum. Standplaatsen zorgen voor verlevendiging en extra sfeer van pleinen en andere ontmoetingsplekken. Daarnaast bieden standplaatsen kansen om streekeigen, duurzame producten aan te kunnen bieden en Midden-Delfland verder sterker op de kaart te zetten als Cittaslow gemeente.

3.1.2 Concentratie en clustering in het centrum

Aangezien in dorpscentra, met name nabij de supermarkt, veel consumenten komen en verschillende voorzieningen zijn gevestigd, is het centrum een aantrekkelijke omgeving voor standplaatshouders. Standplaatsen kunnen, mits ze in branchering en aanbod zoveel mogelijk een aanvulling vormen op het aanwezige aanbod, andersom gezien juist voor de centrumgebieden een belangrijke meerwaarde hebben. In dorpen waar het draagvlak te klein is voor het in stand houden van een winkel in een bepaalde branche is soms nog wel een standplaats haalbaar. Deze standplaats vormt zo een aantrekkelijke aanvulling op het winkelaanbod en daarmee op het voorzieningenniveau in het dorp.

Standplaatsen nabij een toeristisch en/of openbaar vervoerspunt, zoals een busstation, bieden in deze kleine kernen meestal onvoldoende passanten.

Omwille van kwaliteit en economische dynamiek zet de gemeente Midden-Delfland in op clustering en concentratie van detailhandel. Voor inwoners van de dorpen hebben permanent aanwezige voorzieningen de grootste waarde. Standplaatsen hebben een belangrijke rol als (tijdelijke) aanvulling op de permanente (winkel)voorzieningen. Het streven is daarom om de standplaatsen, indien ruimtelijk inpasbaar, in het centrum te behouden. Door ook het aantal beschikbare plaatsen en dagen te reguleren wordt overaanbod, teruggang in de aangeboden kwaliteit en afbreuk aan het aanvullende en tijdelijke karakter voorkomen.

3.1.3 Ruimtelijke kwaliteit van dorpen

Ruimtelijk goed gesitueerde standplaatsen leveren de grootste bijdrage aan een aantrekkelijke omgeving en het functioneren van winkelgebieden. Dit betekent dat de gemeente kiest voor standplaatslocaties op centraal gelegen openbare ruimten met ontmoetingsfunctie, zoals een plein. Standplaatsen op deze ontmoetingsplekken versterken tegelijkertijd het voorzieningencluster: ondernemers in de permanente en ambulante detailhandel kunnen van elkaars bezoekers profiteren (combinatiebezoek).

Bij de locatiekeuze wordt rekening gehouden met het behoud van de bereikbaarheid en het vrijhouden van zichtlijnen, bijvoorbeeld voor entrees van winkels of historische gevels. Ook gelden veiligheids- en milieuvoorschriften, zoals calamiteitenroute en afstand tot bebouwing bij standplaatsen met bijvoorbeeld een bakinrichting.

3.1.4 Dynamiek en ruimte binnen kaders: ‘minimarkten’

De gemeente streeft naar levendige dorpscentra met extra aandacht voor dynamische kleinschaligheid. Vanuit dit oogpunt kunnen standplaatsen een substantiële rol spelen in de winkelgebieden. Door het clusteren en concentreren van standplaatsen in het centrumgebied, en het beperken van het aantal dagen waarop standplaatsen zijn toegestaan, kan deze ambulante vorm van detailhandel een rol vervullen als kleinschalige, lokale warenmarkt. Deze ‘minimarkt’ draagt bij aan de lokale aantrekkingskracht van de centra, primair voor de dorpsbewoners en in het seizoen ook voor recreanten.

Gemeente Midden-Delfland hanteert uniforme kaders voor standplaatsen op de vastgestelde standplaatslocaties (paragraaf 4.1), om rechtsgelijkheid en duidelijkheid aan de standplaatshouders te bieden. Op het drijven van straathandel zijn naast regels van de APV aanvullende regels van toepassing. Deze regels stellen vanuit andere motieven eisen aan de straathandel, bijvoorbeeld omtrent hygiëne en veiligheid voor standplaatshouders met een bakinrichting. Te noemen zijn onder andere de Wet Ruimtelijke Ordening, de Winkeltijdenwet, de Warenwet, en de Wet Milieubeheer (zie bijlage 1). De gemeente hanteert een maximumstelsel voor het aantal vergunningen voor standplaatsen. Standplaatshouders die de grootste meerwaarde bieden, krijgen bij de vergunningaanvraag voorrang. Dit wordt beoordeeld aan de hand van een vooraf bekendgemaakt beoordelingskader (paragraaf 5.5.1).

4.1.1 Aantal en locatie standplaatsen

De huidige standplaatslocaties in de centra van Den Hoorn en Schipluiden zijn geschikt gebleken en dienen daarmee als uitgangspunt voor het nieuwe beleid. Voor Maasland is de tijdelijke locatie vastgesteld als de vaste standplaatslocatie. Alternatieven bieden te weinig ruimte of zijn onvoldoende zichtbaar. Uit een consultatieronde12 kwam de huidige locatie ter hoogte van Slot de Houvelaan 21 duidelijk als favoriet naar voren.

Het aantal beschikbare dagen voor standplaatsvergunningen wordt gemaximeerd en geclusterd op een beperkt aantal dagen per dorpscentrum. Per dorpscentrum is één locatie aangewezen waar maximaal drie standplaatshouders tegelijk een plek kunnen invullen. Hiermee wordt op deze dagen een aantrekkelijk en herkenbaar cluster geboden aan de inwoners van de dorpskernen. Voor het bepalen van het aantal dagen en aantal standplaatsen is het aanwezige lokale draagvlak (aantal inwoners per dorpskern) maatgevend. De huidige praktijk per dorpskern sluit hier al op aan.

Per dorpscentrum is één locatie aangewezen waar maximaal drie standplaatshouders tegelijk een plek kunnen invullen. In Den Hoorn zijn drie dagen aangewezen (3 x 3 plekken). In de kleinere kernen Schipluiden en Maasland zijn op twee dagen per week standplaatsen toegestaan (2 x 3 plekken) (zie tabel 1 en zie bijlage 3 voor kaarten).

5.5.1 Puntensysteem

Bij de beoordeling van de aanvragen kent het college van burgemeester en wethouders punten toe aan de hand van de volgende aspecten en tot het daarbij vermelde maximumaantal:

• •

  Aanvullend aanbod ten opzichte van permanent aanwezige winkel- en horecavoorzieningen in het winkelgebied [maximaal 20 punten];

  • o

    Een overlappende branche (vergelijkbaar assortiment) met het aanbod in het dorp(scentrum) [0 punten];

  • o

    Overlappende branche, maar met aanvullend assortiment/segment [10 punten];

  • o

    Een aanvullende branche/assortiment ten opzichte van het permanente aanbod [20 punten].

• •

  Bijdrage aan de Cittaslow filosofie [maximaal 10 punten];

  • o

    Standplaats staat los van Cittaslow filosofie [0 punten];

  • o

    Verkoop van waren met aantoonbare lokale connectie [5 punten];

  • o

    Verkoop van waren die tot stand zijn gekomen door lokale betrokkenheid en afkomstig uit eigen streek [10 punten].

• •

  De uitstraling van de kraam/verkoopwagen [maximaal 10 punten];

  • o

    Gemiddeld/standaard materieel zonder kwalitatief hoogwaardige uitstraling [0 punten];

  • o

    Verzorgd/net materieel en aandacht voor de totale presentatie [5 punten];

  • o

    Modern/nieuw materieel met een zeer aantrekkelijke uitstraling en kleurstelling [10 punten].

• •

  Bewezen ondernemerschap (incl. financiële verplichtingen) van de standplaatshouder [maximaal 10 punten];

  • o

    Niet recent als standplaatshouder actief geweest, of een standplaats ingevuld waarbij in de vergunningsperiode meerdere gegronde klachten/problemen zijn geweest [0 punten];

  • o

    Elders zonder problemen/klachten actief (geweest) op een standplaats en kan referentie aanleveren [5 punten];

  • o

    Op dezelfde locatie naar tevredenheid en zonder problemen/klachten de afgelopen vergunningsperiode doorlopen [10 punten].

5.7.1 Legs

Voor het in behandeling nemen van een aanvraag dienen leges te worden betaald. De leges worden jaarlijks geïndexeerd en vastgesteld in de legesverordening van de gemeente Midden-Delfland.

5.7.2 Huur en elektriciteit

Indien een standplaats wordt ingenomen op gemeentegrond dan wordt daarvoor huur in rekening gebracht. De hoogte van de huur is onder andere afhankelijk van de ingenomen oppervlakte en het aantal dagen dat de standplaats wordt ingenomen (de meest actuele tarieven kunt u opvragen bij team Juridische Zaken, Openbare Orde en Veiligheid). De tarieven worden jaarlijks geïndexeerd. De kosten voor het gebruik van elektriciteit worden doorberekend aan de standplaatshouders.