Beleidsregel bescherming bomen Helmond 2022

Artikel 1. Doelstelling

Conform de Bomenvisie 2004 streven we naar behoud en versterking van het groene karakter van Helmond. Dit doen we door een gezond en duurzaam bomenbestand te ontwikkelen en bijzondere bomen te beschermen.

Het streven is beschermde bomen (puntelementen) zo lang mogelijk te behouden, ook als de boom begint af te takelen. Voor overige beschermde structuren en gebieden (lijn- en vlak elementen) is het doel de kenmerkende groene waarde(n) te behouden.

Daarnaast zijn we ook zuinig op de overige, niet beschermde, gemeentelijke bomen.

Artikel 2. Aanwijzing van beschermde bomen

Op grond van artikel 4.3.2 van de Algemene Plaatselijke Verordening Helmond 2020, kunnen burgemeester en wethouders punt-, lijn- en vlakelementen (solitaire bomen, boomgroepen, bomenlanen, bomenrijen, houtwallen en gebieden) aanwijzen waarvoor een kapverbod geldt. Deze elementen kunnen zowel in gemeentelijk als particulier eigendom zijn.

Voor het aanwijzen van beschermde bomen hanteren we de volgende criteria:

• A.

  Individuele bomen (puntelementen)

• Het betreft bomen die 23 punten of meer scoren op het moment van initiële opname op basis van de volgende criteria:

  • 1.

    Leeftijd

    Betreft leeftijd van de boomin jaren.

    Uitgangspunt is dat een boom in de meeste gevallen ouder dan 50 jaar moet zijn om beschermenswaardig te zijn.

  • Tabel 1. Waardering van de leeftijd

    Leeftijd (jaar)	Punten
    0 – 50	0
    51 – 75	5
    76 – 100	7
    101 – 200	9
    > 201	15

• • 2.

    Conditie

    Betreft de conditie van de boom op basis van visuele beoordeling (conform Vitaliteitsklassering van Roloff) op het moment van aanwijzing als beschermde boom, zoals hierna beschreven.

    • ■

      Normaal: De conditie is goed. Op middellange termijn (10-15 jaar) worden geen problemen verwacht. Een boom met een goede conditie heeft een goed ontwikkelde kroon, met een gelijkmatige verdeling van veel fijne twijgen in de buitenkroon. Er is geen of nauwelijks dood hout aanwezig.

    • ■

      Verminderd: De conditie is verminderd, maar op de korte termijn (<5 jaar), worden ten aanzien van de fysiologische toestand van de boom geen problemen verwacht. Bomen met een verminderde conditie hebben een redelijke verdeling van fijne twijgen. Er is weinig dood hout hout aanwezig.

    • ■

      Sterk verminderd: De conditie is duidelijk verminderd. De fysiologische toestand van de boom is slecht, maar herstel van de boom is eventueel mogelijk. Bomen met een sterk verminderde conditie hebben weinig fijne vertwijging in de buitenkroon. Er kan redelijk veel dood hout in de kroon aanwezig zijn.

    • ■

      Slecht: De conditie en levensverwachting van de boom is minimaal. De mechanische en/of fysiologische toestand is zo slecht dat ‘herstel’ van de boom niet of nauwelijks mogelijk is.

  • Uitgangspunt is dat conditie beperkte invloed heeft op de beschermenswaardigheid van een boom en dat we dode bomen niet opnemen als beschermenswaardige boom.

• • Tabel 2. Waardering van de conditie

    Conditie	Punten
    Normaal	5
    Verminderd	4
    Sterk verminderd	3
    Slecht	1

• • 3.

    Dendrologische waarde

    Betreft de bijzonderheid van de boomsoort.

    Hierbij maken we gebruik van de sortimentsklassering volgens de Methode Raad (Nederlandse Vereniging van Beëdigd Taxateurs van Bomen, Richtlijnen 1998) (zie bijlage 1).

    De groei- en ontwikkelingssnelheid en de teeltkosten van bomen bepalen hierin de sortimentsklassering. Naarmate bomen moeilijker te vermeerderen zijn en zich langzamer ontwikkelen komen zij in een hogere klasse.

• • Tabel 3. Waardering van het sortiment

    Sortimentsklasse	Punten
    1	0
    2	1
    3	2
    4	3
    5	4
    6	5
    7	6

• • Voor een boomsoort die niet in de lijst voorkomt maken we een inschatting in lijn met deze classificatie.

• • 4.

    Zeldzaamheid in Helmond

    Maatstaf voor de beoordeling van de zeldzaamheid is (een inschatting van) de frequentie van voorkomen binnen de gemeentegrenzen van de gemeente Helmond.

    Hierbij gaat het om de boom in zijn gehele hoedanigheid: de combinatie van boomsoort, leeftijd, boomvorm.

    Uitgangspunt is: hoe zeldzamer, hoe hoger gewaardeerd.

    Tabel 4. Waardering van de zeldzaamheid in Helmond

    Aantal in Helmond	Punten
    Zeer zeldzaam (1 tot 10 exemplaren)	9
    Zeldzaam (11 tot 100 exemplaren in Helmond)	5
    Algemeen (101 of meer exemplaren in Helmond)	0

• • 5.

    Boomvorm

    Betreft de bijzonderheid van de boomvorm.

    Hierbij houden we rekening met de natuurlijke habitus, bijzondere groeiwijzen en mate waarin menselijk ingrijpen de boom heeft gevormd of misvormd.

    Uitgangspunt is dat de natuurlijke habitus of een bijzondere natuurlijke variatie (zoals meerstammigheid of een karakteristieke stambuiging) zeldzaam zijn en daardoor hogere waarde hebben dan bomen die door menselijk ingrijpen zijn gevormd.

    Tabel 5. Waardering van de boomvorm

    Boomvorm	Punten
    Natuurlijk	4
    Bijzondere natuurlijke variatie	4
    Knotboom	2
    Leiboom	2
    Opgekroonde boom	0
    Gekandelaberde boom	0

• • 6.

    Beeldpalendheid

    Betreft de mate waarin de boom het beeld van de openbare ruimte en voor gebruikers daarvan bepaalt. Hierbij kijken we zowel naar het zomer- als het winterbeeld.

    • ■

      Zeer beeldbepalend is een boom die op alle momenten van de dag en vanuit alle richtingen direct in het oog springt door zijn omvang en vorm. Meestal staat de boom vrij in de ruimte. Soms hangt de kroon over de gebruiksruimte, zodat je er onderdoor komt en de boom ‘beleeft’. De boom is kenmerkend voor de plek; die plek zou totaal veranderen als de boom er niet meer zou zijn.

    • ■

      Normaal is dat een boom in het straatbeeld uit minstens twee richtingen opvalt, waarbij minstens 50% van de kroon zichtbaar is.

    • ■

      Enigszins beeldbepalend is een boom die alleen het beeld bepaalt als je er naar kijkt, maar niet in de gebruikelijke kijkrichting voor de doorsnee gebruiker van de openbare ruimte.

    • ■

      Niet beeldbepalend is een boom als alleen een klein deel van de boom zichtbaar is vanuit de openbare ruimte.

  • Uitgangspunt is een hogere waardering naarmate de boom meer het karakter van de openbare ruimte bepaalt.

• • Tabel 6. Waardering van de beeldbepalendheid

    Beeldbepalendheid	Punten
    Zeer	8
    Normaal	5
    Enigszins	3
    Niet	0

• • 7.

    Cultuurhistorische waarde

    Het betreft:

    • ■

      Bijzondere bomen in tuinen van (rijks- en gemeentelijke) monumenten

    • ■

      Groen erfgoed zoals aangewezen op de Kaart groen erfgoed van de Rijksdienst voorcultureel erfgoed

    • ■

      Overige bomen die door leeftijd, vorm of standplaats karakteristiek zijn voor een bepaalde stijlperiode of ontwerpfilosofie, of een (voormalig) gebruik van bomen (bv. leilindes bij boerderijen)

  • Uitgangspunt is dat een cultuurhistorisch waardevolle boom hoger wordt gewaardeerd.

• • Tabel 7. Waardering van cultuurhistorische waarde

    Cultuurhistorische waarde	Punten
    Ja	7
    Nee	0

• • 8.

    Bijzondere vermeldingen

    Betreft bomen:

    • -

      met een vermelding in het Landelijk Register van Monumentale Bomen van de Bomenstichting,

    • -

      die zijn aangeplant als (gemeentelijke) herdenkingsboom (met gedenkplaatje),

    • -

      die zijn aangeplant in het kader van de herplantplicht (APV artikel 4.3.5. lid 1), of

    • -

      die zijn behouden en ingepast bij ruimtelijke ontwikkelingen.

    • -

  • Uitgangspunt is dat deze bomen bij aanplant al waardevol zijn en bescherming behoeven.

• • Tabel 8. Waardering van bijzondere vermeldingen

    Bijzondere vermelding	Punten
    Landelijk register van Monumentale Bomen	23
    Herdenkingsboom	23
    Behouden en ingepaste bomen	23
    Aanplant in het kader van Herplantplicht	23

• B.

  Boomstructuren en gebieden (lijn- en vlakelementen)

  Het betreft boomgroepen, lanen, bomenrijen, houtwallen en gebieden met een bijzondere boomwaarde(n), die voldoen aan één of meer van de volgende criteria:

  • 1.

    Monumentale waarde van de houtopstand

    Het element is:

    • •

      minimaal 50 jaar oud, en

    • •

      in redelijk tot goede conditie (minimale levensverwachting van 10 jaar bij opname), en

    • •

      van gemeentelijk, provinciaal of landelijk belang

  • 2.

    Dendrologische waarde van de houtopstand

    Het betreft:

    • •

      een bijzondere soort, of

    • •

      een gemeentelijk dan wel landelijk zeldzame soort, of

    • •

      een wetenschappelijk belang, bijvoorbeeld als moederboom van een soort

  • 3.

    Landschappelijke waarde van de houtopstand

    Het element is onderdeel van of drager van een typerende landschappelijke structuur of landschapstype in een park of het buitengebied

  • 4.

    Cultuurhistorische waarde van de houtopstand

    Het element :

    • •

      Is een rijks- of gemeentelijk monument met een bijzonder groen karakter, of

    • •

      staat benoemd in een cultuurhistorische verkenning van Helmond, of

    • •

      vertelt een stukje geschiedenis, bijvoorbeeld als restanten van oude ontsluiting of (landschap)structuur, als onderdeel van historische bebouwingsstructuur, op brinken, pleinen of langs verbindingswegen, of

    • •

      verwijst naar een belangrijke gebeurtenis in het verleden, bijvoorbeeld als gedenkplek, of

    • •

      is een voorbeeld van een typerende toepassing in het verleden, zoals bijvoorbeeld een middeleeuwse viskweekvijver, of

    • •

      staat in een gebied dat in de Omgevingsverordening Noord-brabant is aangeduid als gebied met cultuurhistorische waarde.

  • 5.

    Vervangbaarheid van de houtopstand

    Het element is niet of nauwelijks vervangbaar wanneer:

    • •

      het element oud is (monumentaal), of

    • •

      de groeiplaats onder druk staat (herplant op locatie is niet mogelijk vanwege ruimteclaims), of

    • •

      de soort zeer duurzaam is en langzaam groeiend (bijv. eik).

  • 6.

    Ecologische waarde van de houtopstand;

    Het element:

    • •

      staat in de Omgevingsverordening Noord-Brabant aangeduid als:

      • ○

        Natuur Netwerk Brabant (NNB), of

      • ○

        gebied met blauw-groene waarde, of

    • •

      staat in de Atlas groen erfgoed van de Rijksdienst voor Cultuureel Erfgoed aangeduid als:

      • ○

        Landschap met oude boskernen, houtwallen of heggen, of

      • ○

        Kansrijke gebieden voor landschappelijk groen erfgoed, of

    • •

      heeft een belangrijke functie in het plaatselijke ecosysteem, bijvoorbeeld:

      • ○

        als leefgebied van flora/ fauna (bijvoorbeeld van vleermuizen), of

      • ○

        als ecologische verbinding voor bijvoorbeeld de das, of vogels en insecten.

  • 7.

    Milieuwaarde van de houtopstand

    Het element is van belang voor:

    • •

      het beïnvloeden van het microklimaat door bijvoorbeeld het wegvangen van stof of zuiveren van de lucht, of

    • •

      het nivelleren van luchtverplaatsingen of het breken van wind rond gebouwen, of

    • •

      de leefbaarheid van de woon- en werkomgeving, bijvoorbeeld door verkoeling.

  • 8.

    Locatie van de houtopstand

    Het element staat op een locatie die:

    • •

      onder hoge gebruiksdruk staat, of

    • •

      multifunctioneel wordt gebruikt, of

    • •

      zeer dynamisch is (onderhevig aan herinrichting, herontwikkeling), of

    • •

      een hoge bebouwingsdichtheid heeft en daardoor weinig groen is (de weinige bomen krijgen daardoor meer belang), of

    • •

      een zeer waardevol groen karakter heeft dat onvervangbaar is en van belang op wijk- of stadsniveau, of

    • •

      voor invulling van herplantplicht is aangewezen.

  • 9.

    Beeldbepalende waarde van de houtopstand

    Het element:

    • •

      heeft een duidelijke ruimtelijke invloed op de omgeving op wijk- of stadsniveau, of

    • •

      is opvallend of indrukwekkend vanwege het formaat, de vorm of de locatie, of

    • •

      heeft een stedenbouwkundige waarde door het accentueren van de stadsstructuur of het benadrukken van gebouwen, of

    • •

      zorgt voor herkenbaarheid in een wijk, of

    • •

      biedt oriëntatie van een plek of een route (verkeersgeleidende functie), of

    • •

      heeft toekomstwaarde (qua beeldbepalendheid)

7 Overgangsrecht

Aanvragen om ontheffing die zijn ingediend voor de inwerkingtreding van dit besluit, worden afgehandeld met in achtneming van de Beleidsregel bescherming bomen in Helmond 2013.